หลักกฎหมายมหาชน 1 : ประเด็นศึกษา

ประเด็นบรรยายวิชาหลักกฎหมายมหาชน (เอกสารประกอบการบรรยายวันที่ ๒๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๖) นายกิตติบดี ใยพูล บทนาเบื้องต้น ๑. พัฒนาการของกฎหมายมหาชน : แนวความคิดพื้นฐาน หลักการใช้อานาจ ๒. กฎหมายมหาชน คือ หลักการทางรัฐศาสตร์เพื่อใช้ในการบริหารกิจการบ้านเมือง

Public Law as a Political Science

๓. นิยามศัพท์คาว่า Political Science และ คาว่า Political Jurisprudence (ศึกษาจากตัวอย่างขลุ่ย) ๔. ความสัมพันธ์ระหว่างกฎหมายมหาชนกับทฤษฎีทางการเมือง (public law and political theory) ๕. ทฤษฎีทางการเมืองจาก End to Justify Means. เป็น Law as mean to end.

Machiavelli: The end justifies the means

ความฉลาด (เล่ห์) อิทธิพล อานาจ บารมี และศรัทธา

๖. ผู้ปกครองที่ดี ควรมีคุณลักษณะอย่างไร - Philosopher King eponymous occupation – wisdom-lover Plato (The Republic).

- 'social engineering' and 'idealism' (Popper, Karl. The Poverty of Historicism. Routledge, 2002.)

- ภูมิธรรมตะวันออก (๑) ขงจื้อ Do not do to others what you do not want done to yourself ปรัชญาขงจือ ้ เสนอเนือ ้ หาทางจริยศาสตร์ ชุดคุณธรรม (เต๋อ 德) เพือ ่ เป็ น แนวทางปฏิบั ต ิโ ดยอิง กั บ มาตรฐานและคุ ณ ค่ า ตามขนบจารีต โดยมี คุณ ธรรมหลั ก อย่า ง เหริน หลี่ อี้ เป็ นคุ ณ ธรรมพื้นฐาน และมีคุณ ธรรม ่ ว 孝 ) ความจงรัก ภัก ดี ( จง 忠 ) ความจริงใจ อย่า งความกตั ญ ญู ( เซีย (เฉิง 誠 ) ความเคารพ (จิง้ 敬 ) ความกล ้าหาญ (หย่ง 勇 ) เป็ นต ้น

เหริน หมายถึง ความเมตตากรุณา เป็นคาที่ใช้อยู่แล้วโดยทั่วไปในสมัยขงจื้ อ เป็น คุณธรรมเฉพาะระหว่างผู้ปกครองกับผู้ใต้ปกครอง แต่ขงจื้อได้ขยายให้เป็นคุณธรรม พื้นฐานครอบคลุมถึงคุณธรรมทั้งหมดที่แสดงความรักความอาทรต่อความเป็นอยู่ ของผู้อื่นทั้งในครอบครัวและชุมชน (มนุษยธรรม) หลี่ หมายถึง ขนบจารีตและพิธีกรรมในบริบทสังคม (ประวัติศาสตร์) อี้ หมายถึง ความถูกต้องเที่ยงธรรม (ยุติธรรม) (๒) หลักนิติโบราณประเพณี หลักราชศาสตร์ และ ธรรมศาสตร์ "…ในวัฒนธรรมเดิมของคนไทยเรานั้น พระมหากษัตริย์มีหน้าที่ดุจพ่อเมือง เป็นผู้นาออกรบพุ่งในเวลามีศึกสงคราม ทั้งเป็นพ่อผู้ปกครอง เป็นทั้งตุลาการของราษฎรในเวลาปกติ ความสัมพั นธ์ ระหว่างพระมหากษัตริย์กับประชาชนเป็นไปอย่างสนิทสนม...” หลักศิลาจารึกพ่อขุนรามคาแหงมหาราช มีคติความเชื่อว่า “มีพระขพุง ผีเทพดา ในเขาอันนั้น เป็นใหญ่ กว่าทุกผี ในเมืองนี้ ขุนผู้ใดถือเมือง สุโขทัยนี้แล้ ไหว้ดีพลีถูก เมืองนี้เที่ยง เมือง นี้ดี ผิไหว้บ่ดี พลีบ่ถูก ผีใน เขาอั้น บ่คุ้มบ่ เกรง”(ด้านที่ ๓ บรรทัดที่๖-๑๐) ๗. ความจริงที่เป็นอยู่ TO BE กับ ความจริงที่ควรจะเป็นอยู่ OUGHT TO - นิยามศัพท์ระหว่าง “ทรราช” และ “มหาราช” ๘. อานาจอธิปไตยของรัฐ : sovereignty โบแดง (Jean Bodin) : ให้ความหมายที่เป็นอานาจสูงสุดในการปกครองประเทศ ซึ่งขณะนั้นเป็น ช่วงเวลาที่รัฐทั้งหลายในโลกปกครองโดยระบอบที่มีกษัตริย์มีอานาจเด็ดขาดหรือสมบรูณาญาสิทธิราชย์ ภายใต้คติความเชื่อทางการปกครองอันไม่แตกต่างกันมากนักว่ากษัตริย์เป็นผู้ ได้รับอาณัติอานาจจาก สวรรค์ (Divine Rights of King) มองเตสกิเออ (Montesquieu) แบ่งแยกอานาจปกครองสูงสุดหรืออานาจอธิปไตยออกเป็น ๓ ฝ่าย โดย พิจารณาในแง่ขององค์กรผู้ใช้อานาจออกเป็นอานาจนิติบัญญัติ อานาจบริหารและอานาจตุลาการ

อริสโตเติ้ล "หลักการมูลฐานพื้ นฐานของรัฐธรรมนูญแบบประชาธิปไตย คือ เสรีภาพ นั่นคือ สิ่งที่ ถูกยืนยันตามปกติ โดยบอกเป็นนัยว่า ภายใต้รัฐธรรมนูญฉบับนี้เท่านั้นที่มนุษย์จะเป็นส่วนในเสรีภาพ เพราะพวกเขา ยืนยันเสรีภาพนี้ว่าเป็นเป้าหมายของทุกประชาธิปไตย แต่ปัจจัยหนึ่งของเสรีภาพ คือ การปกครองและการถูกปกครอง ในขณะเดียวกัน เพราะหลักความยุติธรรมที่ได้รับความนิยมคือ ความเท่าเทียมกันตามจานวน มิใช่ความมั่งมี และ หากนี่เป็นหลักความยุติธรรมที่แพร่หลาย มหาชนจาต้องเป็นผู้มีอานาจสูงสุดและการตัดสินใจของเสียงข้างมากนั้นต้อง เป็นที่สุดและต้องกอปรด้วยความยุตธรรม เพราะพวกเขาว่า พลเมืองแต่ละคนควรมีส่วนแบ่งเท่าเทียมกัน เพื่อที่มันจะ ส่งผลให้ในประชาธิปไตย คนจนทรงอานาจกว่าคนรวย เพราะมีคนจนมากว่าและอะไรก็ตามที่เสียงข้างมากตัดสินนั้น ต้องอยู่สูงสุด จากนั้น นี่เป็นเครื่องหมายหนึ่ง ของเสรีภาพซึ่งนักประชาธิปไตยตัดสินว่าเป็นหลักของรัฐธรรมนูญ หนึ่ง คือ ความเป็นอิสระของมนุษย์ที่จะดาเนินชีวิตตามใจชอบ เพราะเขาว่าเป็นการทาหน้าที่ของเสรีภาพ เพราะการ ดาเนินชีวิตอย่างที่มนุษย์คนหนึ่งไม่ชอบนั้นเป็นชีวิตของชายที่ตกเป็น ทาส นี่เป็นหลักประชาธิปไตยข้อสอง และจากข้อนี้ เนื่องจากมีการกล่าวอ้างว่าจะต้องไม่ถูกปกครองโดยบุคคลใด ๆ ก็ตาม หรือการปกครองและถูกปกครองในเวลา เดียวกันนั้นไม่เป็นผล และนี่จะเป็นวิถีที่หลักข้อสองสนับสนุนเสรีภาพเสมอภาค” ๙. ความหมายของกฎหมายมหาชน "กฎหมายมหาชนนั้น

อาจให้บทวิเคราะห์ศัพท์ดั งนี้คือ เป็นส่วนหนึ่งของกฎหมายอันเกิดขึ้นเนื่องจาก การที่ ประเทศแสดงตัวเป็นผู้บังคับปกครองในพระราชอาณาจักร โดยรักษาความสงบเรียบร้อย ระเบียบ การเก็บภาษีอากร และการที่ประเทศแสดงตัวนอกพระราชอาณาจักรเป็นผู้ทาการเกี่ยวพันกับประเทศอื่น" (ปรีดี พนมยงค์) "กฎหมายมหาชน

ได้แก่ กฎหมายที่กาหนดความสัมพันธ์ระหว่างรัฐ หรือหน่วยงานของรัฐกับราษฎร ในฐานะ ที่เป็นฝ่ายปกครองราษฎร กล่าวคือ ในฐานะที่รัฐมีฐานะเหนือราษฎร (หยุด แสงอุทัย) "กฎหมายมหาชน ได้แก่ กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับสาธารณรัฐโรมัน ส่วนกฎหมายเอกชนนั้น ได้แก่ กฎหมายที่ เกี่ยวข้องกับประโยชน์ของเอกชนแต่ละคน" (อัลเปียน (ULPIAN) นักปราชญ์สมัยโรมันยุคคลาสสิก) ๑๐. กฎหมายมหาชนเครื่องมือของของรัฐในการปกครองประเทศ ?

Rule by Men Rule by Law Rule of Law ๑๑. กฎหมายมหาชนในฐานะเป็นระบบความยุติธรรม (ตุลาการ) ในสังคมระบอบประชาธิปไตย ๑๒. หลักความเป็นสากล (Internationalization) ตามจารีตประเพณีระหว่างประเทศ (Moral Obligation) ๑๓. การบริหารราชการแผ่นดินในระบอบประชาธิปไตย สาระสาคัญ (๑) หลักสิทธิเสรีภาพของปัจเจกชน ? (๒) หลักการจากัดการใช้อานาจรัฐ ? (๓) หลักการตรวจสอบการใช้อานาจรัฐ ? ๑๔. ประเภทของกฎหายมหาชน ๑๕. เพื่อปกป้องคุ้มครองสิทธิเสรีภาพ และผลประโยชน์ของประชาชนส่วนใหญ่จากการใช้อานาจปกครอง