Klarafestival 2020 - e-magazine

3

Putting your passion first We believe that each of us has the potential to shape the future through passion, innovation and the right technology.

Discover how our trusted advisors can help you make your business smarter, so you can focus on what matters most. home.kpmg/be Advisory – Tax & Legal – Accountancy – Audit © 2019 KPMG Central Services, a Belgian Economic Interest Grouping (“ESV/GIE”) and a member firm of the KPMG network of independent member firms affiliated with KPMG International Cooperative (“KPMG International”), a Swiss entity. All rights reserved. Printed in Belgium.

4

1

Merci aux joueurs de la Loterie Nationale. Grâce à eux, la Loterie Nationale soutient, cette année encore, Klarafestival.

#CHACUNCOMPTE

Bedankt aan de spelers van de Nationale Loterij: dankzij hen steunt de Nationale Loterij, dit jaar opnieuw, Klarafestival.

#IEDEREENTELTMEE

2

Doom U geraakt niet op het concert dat u wilde bijwonen.

Glitter U beseft dat u alle concerten kan beluisteren op Klara.

3

index

6

Dramaturgy: Glitter & Doom

festival insights

concert overview 14

SIEBEN TODSÜNDEN

16

THE COMPLETE BEETHOVEN QUARTETS

18

DIE DEUTSCHE KAMMER­ PHILHARMONIE BREMEN

20

HERREWEGHE & BACH

22

BENEVOLO’S SCATTERED SOUNDS

24

BETWEEN WORLDS

26

SYMPHONY OF EXPECTATION

28

IMAGINARY MIRROR

30

FROM WITHIN …

32

BELLS OF INFERNO

34

SUZUKI: JOHANNES-PASSION

36

WIR IRREN

38

BRUCKNER 6

40

ST JOHN PASSION SCARLATTI

42

MAHLER 9

44

PIANO WORKS DEBUSSY

46

BRANFORD MARSALIS

54

Un exemple de dialogue positif: Jonathan Brown — The Complete Beethoven Quartets

58

The wonder of abstract art: Robert Henke & Marko Nikodijevic — From Within …

62

Stokbroden die door het venster vliegen: Koen Plaetinck — Imaginary Mirror

68

La souffrance ne peut devenir un bien de consommation: Luigi De Angelis — St John Passion Scarlatti

48 MATTHÄUS-PASSION 50 SUPERNOVA 52

LUSTIGE STREICHE

extra 74

Klarafestival BOX

75 Lectures 76

The Sound of Home

77

Jouw Sleutel / Ta Clé

84

How to book your tickets?

86 Calendar 4

preface

Welkom bij Bienvenue au Welcome to Klarafestival 2020

Het Festival van Vlaanderen Brussel heet u van harte welkom op Klarafestival 2020.

Deze editie is het tiende en laatste festival onder de artistieke leiding van Hendrik Storme.

Dat artiesten van het allerhoogste niveau en ongehoorde projecten intussen als vanzelfsprekend deel uitmaken van de identiteit van Klarafestival, is ongetwijfeld mede zijn verdienste. Ook dit jaar staan er vele grote namen en gedurfde, grens­ overschrijdende projecten op het programma.

Onder het door Hendrik Storme gekozen motto ‘Glitter & Doom’ worden we uitgenodigd om onszelf en de samen­leving waarin we leven te bevragen aan de hand van meer of minder klassiek repertoire. Mahlers Negende en onafgewerkte Tiende Symfonie markeren het einde van een memorabele Mahlercyclus. Een volgehouden focus op passiemuziek mondt daarnaast uit in een nieuwe muziektheater­voor­stelling gebaseerd op de Johannes­passie van Scarlatti in de intieme setting van de Ter Kamerenabdij.

Voor zijn bijzondere artistieke leiding met de aan hem eigen gewaagdheid willen we Hendrik Storme danken. Tegelijkertijd zijn we verheugd om in Joost Fonteyne een waardige opvolger te hebben gevonden. Verdere dank gaat uit naar de vele partners — overheden, private en culturele partners, de VRT en Klara in het bijzonder — die al die jaren hebben geholpen om Klarafestival om te zetten van droom naar realiteit.

Een fantastisch Klarafestival gewenst dat u nog lang mag bijblijven.

Michel Vermaerke Voorzitter

5

dramaturgy

GLITTER & DOOM

Do you prefer reading this in English? Have a look at our website www.klarafestival.be

E

Si vous souhaitez consulter la version française, rendez-vous sur www.klarafestival.be

f

Klarafestival 2020 opent met Die sieben Todsünden, een satirisch ‘ballet chanté’ van de componist Kurt Weill en de toneelschrijver Bertolt Brecht. De Duitse Broadwayzangeres Ute Lemper vertolkt de hoofdrol en probeert stand te houden in een wereld bevolkt door zakenlui, bedelaars en vrouwen die hun lichaam als koopwaar inzetten. In deze wrange aanklacht tegen het kapitalisme gaan ‘Glitter & Doom’ hand in hand. Bank­ districten met brede lanen en glazen torens die oogverblindend schitteren in het zonlicht. In hun schaduw steeds weer bedelaars, vluchtelingen en dak­­ lozen. In hoeverre is deze karikatuur van een ontspoorde maatschappij vandaag werkelijkheid geworden? Of sloegen Kurt Weill en Bertolt Brecht de bal mis en ziet onze wereld er vandaag helemaal anders uit? tekst — Hendrik Storme & Mien Bogaert

6

Glitter & Doom “The economy’s triumph as an independent power at the same time spells its own doom,” schrijft de Franse denker Guy Debord iets meer dan een halve eeuw geleden. Zijn boek De Spektakelmaatschappij, een verzameling van 221 polemische stellingen, gaf nieuwe impulsen aan de marxistische denktraditie en is vandaag relevanter dan ooit. Volgens Guy Debord is, naast het schouwspel dat de massamedia en de reclame dagdagelijks opvoeren, onze samenleving gaandeweg ook in bredere zin tot een ‘spektakelmaatschappij’ verworden. We worden door onze medemens vandaag immers niet meer beoordeeld op wie we ‘zijn’ of op wat we ‘hebben’, maar wel op hoe we ‘verschijnen’. Een stortvloed aan beelden medieert onze intermenselijke relaties. Steeds meer worden we daarbij gereduceerd tot passieve beeldconsumenten.

In een poging om onze beeldtradities kritisch te bevragen, zet Klarafestival meer dan ooit in op samen­ werkingen met visuele en multimedia-kunstenaars.

Een indrukwekkende LED-sculptuur versterkt bijvoor­ beeld de botsing van hedendaagse klassieke muziek op de rauwe kracht van computermuziek in From Within … Dit immersieve totaalspektakel is het resul­ taat van een nauwe samenwerking tussen de Servische componist Marko Nikodijevic en de als vader van de elektronische muziek bekendstaande Robert Henke.

Een ander onlosmakelijk vlechtwerk van beeld en klank is het concert Imaginary Mirror van slagwerker Koen Plaetinck en trompettist Wim Van Hasselt. Met behulp van de op hun vraag ontwikkelde software ‘Interactive Concert Experience’ hoeven toeschouwers boven­ dien geen passieve beeldconsumenten te zijn, maar hebben zij rechtstreeks invloed op het verloop van de voorstelling. In Lisbeth Gruwez’ poëtische, door haar als aquarel omschreven dansvoorstelling Piano Works Debussy gaan twee lichamen op zoek naar de ruimte tussen de noten in de composities van Claude Debussy.

DE SPEKTAKEL­ MAAT­SCHAP­PIJ

Blockhaus, Leffrinckoucke 2015

Een stortvloed aan beelden medieert onze intermenselijke relaties. Steeds meer worden we daarbij gereduceerd tot passieve beeldconsumenten.

7

dramaturgy

HOOGTES EN LAAGTES BIJ BEETHOVEN EN MAHLER

Het motto ‘Glitter & Doom’ heeft niet enkel betrek­ king op onze samenleving, op haar kapitalistische wortels en op onze beeldcultuur, maar ook op elk­een van ons als persoon. De spektakelmaatschappij schenkt eenieder 15 minuten roem, zo beweerde Andy Warhol ooit. Negatieve berichten lokken echter meer respons uit dan positieve en shitstorms wervelen als tornado’s over het internet- en medialandschap. Dat de valhoogte tussen ‘Glitter & Doom’ in één leven bijzonder groot kan zijn, bewijzen de biografieën van componisten als Beethoven en Mahler. Zij staan centraal op Klarafestival 2020.

Het bekende Catalaanse Cuarteto Casals voert in een reeks van zes concerten in Flagey alle strijk­ kwartetten van Ludwig van Beethoven uit: composities die bekend staan als seismografen van diens turbulente leven. Elk concert bevat ook een recent geschreven werk voor strijkkwartet, geïnspireerd door speci­ fieke bewegingen uit Beethovens strijkkwartetten.

Een bijzondere getuige van de dieptes die Beethoven meemaakte toen hij ontdekte dat zijn gehoor er staps­ gewijs op achteruit ging, vormen zijn zogenaamde conversatieschriften, notaboekjes die bezoekers toelieten met Beethoven te communiceren. Deze schriftjes vormden de inspiratiebron voor Ana Torfs Beethovenfilm Zyklus von Kleinigkeiten, die in BOZAR wordt vertoond in combinatie met een muzikale performance van het Ictus ensemble.

Mahlers Negende Symfonie vormt het hoogte­ punt van een concert van het Philharmonia Orchestra onder leiding van Esa-Pekka Salonen in BOZAR. In de laatste beweging van deze symfonie zou Mahler zowel zijn eigen dood als de dood van de tonaliteit in de Westerse klassieke muziek verklankt hebben. Dat er daarna toch nog hoop is, bewijst de Finse componistdirigent Esa-Pekka Salonen met de door hemzelf geschreven orkestcompositie Pollux. Het Budapest Festival Orchestra onder leiding van Iván Fischer speelt op het slotconcert van Klarafestival 2020 het Adagio van Mahlers onafgewerkte Tiende Symfonie — een verdere getuige van Mahlers lijdensweg. Ook hier wordt echter niet nagelaten Mahlers eerder donkere muziek een contrapunt te geven. Het Vioolconcerto van Jean Sibelius (met Patricia Kopatchinskaja als soliste) en muziek van Richard Strauss vervullen deze opgave met verve.

Negatieve berichten lokken echter meer respons uit dan positieve en shitstorms wervelen als tornado’s over het internet& media­landschap.

8

Glitter & Doom

PRACHTVOLLE CULTUS VAN HET LIJDEN

Piss Christ, photographed by Serrano in 1987, vandalised by Christian protesters in 2011

Het christendom is de godsdienst die de lijdende en stervende mens centraal plaatst. De kruisdood van Jezus Christus werd doorheen de eeuwen met steeds meer luister aan de gelovigen gecommuniceerd.

Vooral tijdens de contrareformatie werden er kerken gebouwd die schitterden van pracht en praal. In het hart van die exuberant versierde gebouwen hangt er echter telkens een kruis met daarop een uitgemergelde Christusfiguur. Aan de deur treft men onder de kunstig gebeeldhouwde portieken niet zelden reële hulpbe­ hoevenden aan.

De Missa si Deus pro nobis, een compositie voor acht ruimtelijk van elkaar gescheiden koorgroepen, gecomponeerd door het vergeten barokgenie Orazio Benevolo, is in al zijn exuberantie een product van de contrareformatie. Hervé Niquet en Le Concert Spirituel laten het polychorale karakter van dit werk ten volle tot zijn recht komen door een wel heel erg speciale zangeren instrumentalistenopstelling in BOZAR. Meer nog dan gecomponeerde missen, verstaan passiecomposities (vertoningen van de laatste levens­ uren van Christus) de kunst om tussen ‘Glitter & Doom’ te oscilleren. De doornenkroon die Christus opgezet kreeg, is een beklijvend symbool voor de glitter die hij zijn hele leven heeft geweigerd, alsook voor de doem die hem aan het kruis te wachten stond. De over­ bekende passies die Bach componeerde, worden door Philippe Herreweghe en het Collegium Vocale Gent

De doornenkroon die Christus opgezet kreeg, is een beklijvend symbool voor de glitter die hij zijn hele leven heeft geweigerd, alsook voor de doem die hem aan het kruis te wachten stond. uitgevoerd in Flagey en door Masaaki Suzuki en het Bach Collegium Japan in BOZAR. Een moderne verklanking van Christus’ kruisdood vindt men in Seven Last Words from the Cross, een werk dat door de hedendaagse Schotse componist James MacMillan in opdracht van de BBC werd geschreven.

Een minder bekende passie is de Johannespassie van Alessandro Scarlatti. Zij vormt het uitgangspunt van de muziektheatervoorstelling St John Passion Scarlatti, een samenwerking tussen B’Rock Orchestra & Choir en Muziektheater Transparant. Regisseur Luigi De Angelis is verantwoordelijk voor een visuele laag in de vorm van een video-installatie die het midden houdt tussen een barok stilleven en een hedendaags ritueel. Hij stelt ons de vraag waarom lijden zo’n gewild onderwerp is in de kunsten. Zijn we slechts consumenten van ander­ mans pijn of is er werkelijk ruimte voor mededogen?

9

dramaturgy

VOORBIJ HET BINAIRE DENKEN

Het al dan wel of niet kunnen schitteren in de spot­ lights was in de 19de eeuw erg geslachtsbepaald.

Vrouwen voldeden niet aan het — in belangrijke mate door Beethoven tot stand gekomen — beeld van de geniale, lijdende en vooral mannelijke kunste­ naar. Dat iemand als Clara Schumann toch successen oogstte, was bij momenten een doorn in het oog van haar echtgenoot Robert Schumann die een heel parcours van depressies, zenuwinzinkingen en zelf­ moordpogingen doorliep. Met zijn Tweede Symfonie probeerde Robert Schumann het tij echter te keren en componeerde hij een werk dat net als Beethovens late strijkkwartetten een overwinning van de geest symbo­ liseert. Vooraleer Joshua Weilerstein en Die Deutsche Kammerphilharmonie Bremen deze symfonie in het Concertgebouw Brugge uitvoeren, spelen zij eerst een werk van de Engelse componiste Ethel Mary Smyth. Zij studeerde in Leipzig en was geen onbe­ kende voor de Schumanns. Een opera van haar werd

in 1903 uitgevoerd in de Metropolitan Opera te New York. Het zou meer dan honderd jaren duren — tot 2016 — vooraleer een tweede vrouwelijke componiste op dat podium een kans kreeg … Dat we intussen in een andere tijd leven (alhoewel er nog steeds veel werk aan de winkel is), bewijst de veelgevraagde, populaire Litouwse dirigente Mirga Gražinytė-Tyla. Met haar City of Birmingham Symphony Orchestra voert zij in de Koningin Elisabethzaal Antwerpen zowel Bruckners Zesde Symfonie als Bartóks Derde Pianoconcerto uit (met Pjotr Anderszewski als solist).

In Symphony of Expectation, een samenwerking tussen Opera Ballet Vlaanderen, HYOID contemporary voices en The Airport Society, nodigt regisseur Krystian Lada het publiek uit om het binaire denken op vlak van genderverhoudingen achter ons te laten.

Daarvoor combineert hij twee modernistische werken — Schönbergs Erwartung en Berio’s Sinfonia met een feministisch pamflet van Marie Pappenheim.

10

Glitter & Doom

BETWEEN WORLDS

John Zorn, Bram De Looze, Robin Verheyen en Joey Baron bewezen in 2019 dat Klarafestival meer is dan enkel klassieke muziek. Voor Klarafestival 2020 konden we geheel in de lijn met het festivalmotto ‘Glitter & Doom’

— onder andere geïnspireerd op het gelijknamige album van Tom Waits — niemand minder dan de legen­ darische jazzsaxofonist Branford Marsalis engageren.

Hij treedt in Brussel drie keer op: als solo-saxofonist, als deel van het Branford Marsalis Quartet en als solist samen met het Belgian National Orchestra onder leiding van Dirk Brossé.

Pendelen tussen diverse werelden — niet-wes­ terse muziek, Oost-Europese volksmuziek, klassieke muziek — is ook het levensdoel van de charismatische, Irsaëlische mandolinespeler Avi Avital. Hij brengt in BOZAR, naast traditionals en improvisaties, arrange­ menten van muziek van onder meer Johann Sebastian Bach, Béla Bartók, Sulkhan Tsintsadze, Manuel de Falla et Heitor Villa-Lobos.

Naast het concert met Branford Marsalis speelt het Belgian National Orchestra ook nog het concert Bells of Inferno, ditmaal onder leiding van Stanislav Kochanovsky. Een van de werken die zij uitvoeren, Sergej Rachmaninovs The Bells, geïnspireerd op het gelijknamige gedicht van Edgar Allan Poe, dekt de lading van deze Klarafestivaleditie volledig. Tot welke wereld we ook behoren, ‘Glitter & Doom’ maken deel uit van elkeens levensloop. De vreugdeklokken die bij onze geboorte luiden en de rouwklokken die bij ons overlijden weerklinken, markeren het begin en het einde van een weg die voert over berg en dal en waarop we allemaal wel eens dwalen — maar dan elkeen op zijn eigen manier. Of met de woorden van Beethoven: “Wir irren allesamt, nur jeder irret anders”.

Rokeby Venus, painted by Velázquez in 1651, slashed by Mary Richardson in 1914

De vreugdeklokken die bij onze geboorte luiden en de rouwklokken die bij ons over­ lijden weerklinken, markeren het begin en het einde van een weg die voert over berg en dal en waarop we allemaal wel eens dwalen …

Geniet van, enjoy, profitez du Klara­festival 2020!

11

12

13

14

photo — Ute Lemper © NN

Sieben Todsünden

THURSDAY 12.3, 20:00

GLITTER & DOOM WITH KURT WEILL AND JAMES MACMILLAN

FLAGEY Studio 4 €31 / €36 / €41 co-production

Klarafestival, Flagey, Goethe-Institut Belgien

programme

Kurt Weill — Die sieben Todsünden James MacMillan — Seven Last Words from the Cross

n Het Brussels Philharmonic staat bekend om zijn hoog rock-’n-roll gehalte en zal die reputatie alle eer aandoen tijdens het openingsconcert van Klarafestival 2020. Onder leiding van de Oostenrijkse componistdirigent HK Gruber spelen ze Die sieben Todsünden, een satirisch ballet met zang van de componist Kurt Weill en de toneelschrijver Bertolt Brecht. De legen­ darische Duitse Broadwayzangeres Ute Lemper neemt daarbij de hoofdrol voor haar rekening. e Anna is sent to seven American cities to scrape the money together for the building of a little home down by the Mississippi in Louisiana. Her family constantly reminds her that she has to avoid the seven deadly sins of the petty bourgeoisie and Anna gradually surrenders to the capitalist system. Not eating and drinking, waking up early and looking away when injustice takes place are some of the qualities she needs to have to be on track for success.

Die sieben Todsünden is the last collaboration between Kurt Weill and Bertolt Brecht: both men were already fleeing the emerging Nazism. In this work, they are not only expressing their mixed feelings towards American culture (a safe harbour or the spring of all vice?) but are also paying tribute to the flourishing cabaret culture of the Weimar Republic. f La deuxième œuvre au programme est la cantate Seven Last Words from the Cross de James MacMillan, un compositeur contemporain écossais qui a écrit cette pièce pour la BBC. À partir de chacune des sept « paroles en croix » — prononcées par Jésus lorsqu’il se trouvait sur la croix — James MacMillan a imaginé des compositions dramatiques et particulièrement émou­ vantes, qui ne laissent personne indifférent. Pour l’interprétation de cette version grandiose de Seven Last Words from the Cross, le Brussels Philharmonic est complété par le Chœur de la Radio Flamande.

|

Brussels Philharmonic HK Gruber Ute Lemper Vlaams Radiokoor mezzo-soprano

|

conductor choir

15

photo — Cuarteto Casals © Igor Cat

THE COMPLETE BEETHOVEN QUARTETS

16

The Complete Beethoven Quartets

13, 14, 15, 16 & 17.3

BEETHOVEN’S STRING QUARTETS PERFORMED BY CUARTETO CASALS

FLAGEY Studio 1 / Studio 4 €21 / €26 / €31 (each concert) co-production

Klarafestival, Flagey, Goethe-Institut Belgien

GET THE BEETHOVEN PASS: ALL 6 CONCERTS FOR €120!

programme

FRIDAY 13.3, 20:00

Ludwig van Beethoven — String Quartet No. 11, Op. 95 “Serioso” Benet Casablancas — String Quartet No. 4 “Widmung” Ludwig van Beethoven — String Quartet No. 13, Op. 130 — Große Fuge, Op. 133 SATURDAY 14.3, 11:00

Ludwig van Beethoven — String Quartet No. 5, Op. 18/5 Lucio Franco Amanti — String Quartet “ReSolUtIo” Ludwig van Beethoven — String Quartet No. 10, Op. 74 “Harfenquartett” — String Quartet No. 12, Op. 127 SUNDAY 15.3, 15:00

Ludwig van Beethoven — String Quartet No. 3, Op. 18/3 — String Quartet No. 2, Op. 18/2 Giovanni Sollima — String Quartet B 267 Ludwig van Beethoven — String Quartet No. 7, Op. 59/1 “Razumovsky”

SUNDAY 15.3, 20:00

Ludwig van Beethoven — String Quartet No. 1, Op. 18/1 — String Quartet, after the Piano Sonate No. 9, Op. 14/1 Aureliano Cattaneo — String Quartet “Neben” Ludwig van Beethoven — String Quartet No. 8, Op. 59/2 “Razumovsky”

Het Catalaanse topkwartet Cuarteto Casals speelt tijdens Klarafestival 2020 alle strijkkwartetten van de kwartet-grootmeester Ludwig van Beethoven.

Elk concert van deze grootse muzikale marathon bevat ook een recente compositie voor strijkkwartet die door het Cuarteto Casals in opdracht werd gegeven. e Beethoven’s string quartets are absolute pin­­ nacles of chamber music literature. His first six string quartets (numbers 1 to 6), commissioned by Prince Lobkowitz, demonstrate his total mastery of the classic string quartet as developed by Haydn and Mozart. The quartets of Beethoven’s middle period (numbers 7 to 11) are defined by an increasing use of Romantic musical gestures and ideas. At the end of his life, plagued by deafness, family problems and a poor health, Beethoven started another string quartet cycle. These late quartets (numbers 12 to 16) are victo­ ries of the mind over the body, brilliant testimonies of Beethoven’s compositional skills and a source of inspi­ ration for all composers who were born after him. f Depuis sa fondation à Madrid en 1997, Cuarteto Casals est devenu l’un des principaux quatuors à cordes européens. Découvert lors des concours inter­ nationaux de Londres (2000) et Brahms (2002), dont il remporta les premiers prix, il joue aujourd’hui sur les scènes de Londres, Paris, Berlin, Vienne, Zurich, Amsterdam, Madrid, New York ou encore Tokyo, et participe à de nombreux festivals, dont ceux de Salzbourg et Lucerne. n

MONDAY 16.3, 20:00

Ludwig van Beethoven — String Quartet No. 6, Op. 18/6 — String Quartet No. 16, Op. 135 Matan Porat — String Quartet “Otzma” Ludwig van Beethoven — String Quartet No. 15, Op. 132 TUESDAY 17.3, 20:00

Ludwig van Beethoven — String Quartet No. 4, Op. 18/4 — String Quartet No. 9, Op. 59/3 “Razumovsky” Mauricio Sotelo — String Quartet No. 4 “Quasals-vB-131” Ludwig van Beethoven — String Quartet No. 14, Op. 131

Cuarteto Casals 17

photo — Arabella Steinbacher © Peter Rigaud

DIE DEUTSCHE KAMMER-­ PHILHARMONIE BREMEN

18

Die Deut­sche Kammerphilharmonie Bremen

SATURDAY 14.3, 20:00

SMYTH, MENDELSSOHN AND SCHUMANN

CONCERTGEBOUW BRUGGE Concert hall €25 / €43 / €58 co-production

Klarafestival, Concertgebouw Brugge

programme

Ethel Mary Smyth — Suite for Strings, Op. 1a, re-arrangement from the String Quintet, Op. 1 Felix Mendelssohn Bartholdy —Violin Concerto, Op. 64 Robert Schumann — Symphony No. 2, Op. 61

under the protection of

H.E. Mr. Martin Kotthaus, Ambassador of the Bundesrepublik Deutschland

Tijdens haar opleiding compositie in het conser­ va­torium van Leipzig, ontmoette de Engelse componiste Ethel Smyth belangrijke muziek­persoonlijkheden als Robert en Clara Schumann, Brahms en Tsjajkovski.

Deze laatste raadde haar aan zich meer op orkest­ muziek te richten. Haar Strijkkwintet, Op. 1 dat in 1884 in het Gewandhaus te Leipzig in première was gegaan, herarrangeerde Ethel Smyth voor strijkorkest.

Gaandeweg wonnen haar composities aan populariteit, met als hoogtepunt een uitvoering van haar opera Der Wald aan de New Yorkse Metropolitan Opera in 1903. e “The Germans have four violin concertos,” so said the famous violinist Joseph Joachim: “The greatest, most uncompromising is Beethoven’s. The one by Brahms vies with it in seriousness. The richest, the most seductive, was written by Max Bruch. But the most inward, the heart’s jewel, is Mendelssohn’s."

It took Felix Mendelssohn Bartholdy six years to complete his Violin Concerto and it was his last work for large orchestra. The German-Japanese violinist Arabella Steinbacher, who made a widely acclaimed recording of the concerto in 2015, is the perfect inter­ preter for this highly innovative concerto. f Un lent empoisonnement au mercure fut probable­ment à l’origine des problèmes psychiques de Robert Schumann (au 19e siècle, le mercure était prescrit à petites doses comme remède contre la syphilis). Dépressif, nerveux et souffrant de pertes de mémoire, Schumann entama la composition de sa Symphonie n° 2. Tout comme les œuvres tardives de Beethoven symbolisent le triomphe de l’esprit sur les épreuves les plus pénibles (sa surdité), on peut entendre dans la Symphonie n° 2 de Schumann le récit d’une lutte acharnée contre les puissances occultes (premier mouvement) qui, après le trouble (deuxième mouvement) et la mélancolie profonde (troisième mouvement) débouche sur une victoire triomphale (finale). n

Die Deutsche Kammer­philharmonie Bremen Joshua Weilerstein Arabella Steinbacher conductor

|

19

violin

20

photo — Philippe Herreweghe © Wouter Maeckelberghe

Herreweghe & Bach

SATURDAY 14.3, 20:00

BEAUTY THROUGH CRAFTSMAN­SHIP

FRIDAY 27.3, 20:00 FLAGEY Studio 4 €38 / €43 / €48

programme

SATURDAY 14.3, 20:00

co-production

Flagey, Goethe-Institut Belgien

Johann Sebastian Bach — Johannes-Passion, BWV 245 (1724 version)

co-presentation

Klarafestival

Julian Prégardien tenor / Evangelist Krešimir Stražanac bass /Jesus Dorothee Mields soprano Alex Potter countertenor Reinoud Van Mechelen tenor Peter Kooij bass

n Het legendarische Collegium Vocale Gent onder leiding van Philippe Herreweghe viert zijn vijftigste verjaardag met een uitvoering van de beide Bachpassies in Flagey. Een cast aan internationale topsolisten staat garant voor twee schitterende uitvoe­ ringen van de meest beklijvende muziek die ooit werd geschreven. e Johann Sebastian Bach wrote his St John Passion when he was 38 years old, shortly after his appoint­ ment as Thomascantor in Leipzig. Compared to the St Matthew Passion, written three years later, St John Passion is more concise and more dramatic. Bach’s so-called ‘little passion’ starts in medias res with the betrayal of Jesus on the Mount of Olives. The Evangelist, the narrator of the passion, avoids long contemplations and thus speeds up the story. f La Passion selon saint Matthieu de Jean-Sébastien Bach résonna pour la première fois le Vendredi saint de l’année 1727 lors de l’office des vêpres dans l’église SaintThomas de Leipzig. Pas moins de deux chœurs, deux orchestres et dix solistes sont nécessaires à l’exécution de chef-d’œuvre monumental d’une durée de trois heures. À ce jour, la Passion selon saint Matthieu reste, depuis sa redécouverte par Mendelssohn au 19e siècle, une des œuvres musicales les plus poignantes jamais écrites. Les événements menant à la crucifixion de Jésus — dont la Dernière Cène et son arrestation au Jardin des Oliviers — constituent le sujet de cet oratorio de la passion.

FRIDAY 27.3, 20:00

Johann Sebastian Bach — Matthäus-Passion, BWV 244 (1736 version)

Reinoud Van Mechelen tenor / Evangelist Florian Boesch bass / Jesus Dorothee Mields soprano Grace Davidson soprano Alex Potter countertenor William Shelton countertenor Sebastian Kohlhepp tenor Hugo Hymas tenor Peter Kooij bass Tobias Berndt bass

Collegium Vocale Gent

| Philippe Herreweghe 21

conductor

photo — Le Concert Spirituel © Matt Jolly

BENEVOLO’S SCATTERED SOUNDS

22

Benevolo’s Scattered Sounds

MONDAY 16.3, 20:00

FORGOTTEN GENIUS OF THE BAROQUE

BOZAR Henry Le Bœuf Hall €16 / €34 / €48 / €60 co-production

Klarafestival, BOZAR programme

EUROPEAN GALA

Orazio Benevolo — Missa si Deus pro nobis — Motet “Regna Terrae” — Magnificat for 16 voices Claudio Monteverdi — Cantate Domino, SV 293 Girolamo Frescobaldi — Canzon Vigesimanona Giovanni Pierluigi da Palestrina — Motettorum I: Beata Es, Virgo Maria

Hervé Niquet

conductor

De naam Orazio Benevolo mag misschien minder bekend in de oren klinken, volgens sommigen was deze Italiaanse componist (een jongere tijdge­ noot van Frescobaldi en Monteverdi) de enige ware opvolger van Palestrina, de onbetwiste grootmeester van de late renaissance-muziek. De stijl waarin Benevolo componeerde, wordt ook wel als ‘kolos­ sale barok’ omschreven: een weelderige, prachtige en grootschalige stijl waarin veelvuldig wordt gebruik gemaakt van polychorale technieken. e Le Concert Spiritual performs under the baton of Hervé Niquet one of Orazio Benevolo’s best works: the Missa si Deus pro nobis, a composition for 8 spatially separated choir groups and 15 instruments. f Afin de garantir à chaque auditeur une écoute optimale, Hervé Niquet a réalisé une étude appro­ fondie de l’espace et de l’acoustique de la Salle Henry Le Bœuf. Les instrumentistes et les chœurs envelop­ peront ainsi le public à l'aide de subtiles polyphonies et de tuttis fracassants. Les mouvements de la messe d’Orazio Benevolo alterneront avec des compositions de Monteverdi, Frescobaldi et Palestrina, confirmant la grande maîtrise de ce génie méconnu du baroque. n

| Le Concert Spirituel 23

orchestra & chorus

photo — Avi Avital © Zohar Ron

BETWEEN WORLDS

24

Between Worlds

TUESDAY 17.3, 20:00

ROCK STAR OF THE MANDOLINE

BOZAR Henry Le Bœuf Hall €10 / €16 / €22 / €30 co-production

Klarafestival, BOZAR programme

Béla Bartók — Romanian Folk Dances, Sz. 56, BB. 68 traditional — Naycem Naycem Johann Sebastian Bach — Sonata for Violin and Harpsichord No. 6, BWV 1019 traditional — Mi Yitneni Of Johann Sebastian Bach — Ouverture in the French Style, BWV 831 Itamar Doari — improvisation traditional — Bučimiš Sulkhan Tsintsadze — Shepherds Dance (12 miniatures) — Suliko (12 miniatures) — Dance Tune (17 miniatures) Ernest Bloch — Nigun (from Baal Shem) for Violin and Piano Fritz Kreisler — Praeludium and Allegro (in the style of Pugnani) Manuel de Falla — Siete canciones populares españolas (Seven Spanish Folksongs) Heitor Villa-Lobos — Bachianas Brasileiras No. 5 ~ Ária (Cantilena) Nikolai Budashkin — Concerto for Mandolin (Domra) in A minor

Avi Avital

mandolin

n De charismatische Avi Avital is zonder twijfel een van de grootste mandolinespelers van vandaag.

In 2010 werd hij genomineerd voor een Grammy Award en sinds 2013 is hij — als eerste mandoline­ speler ooit — verbonden aan het beroemde platenlabel Deutsche Grammophon. e His second album Between Worlds got a 5-star review in The Telegraph which opened with the following words: “In all my 30 years at the Telegraph I don’t think I have ever written about, or even listened to, a solo mandolin CD, but a few weeks before Christmas I happened to hear the Israeli player Avi Avital at London’s Kings Place, and was completely mesmerised.” f Comme le suggère le titre de son album, Avi Avital navigue en permanence entre différents univers.

Des œuvres de compositeurs célèbres et moins connus (comme Johann Sebastian Bach, Béla Bartók, Sulkhan Tsintsadze, Manuel de Falla et Heitor Villa-Lobos) alternent entre autres avec de la musique bulgare et klezmer. « Un regard kaléidoscopique sur le monde, interprété avec finesse, énergie, virtuosité ainsi qu’un grand cœur, » conclut le critique du Telegraph.

| Ksenija Sidorova 25

accordion

| Itamar Doari

percussion

photo — Erwartung © Łukasz Wierzbowski

SYMPHONY

OF

EXPEC­TATION

26

Symphony of Expec­tation

WEDNESDAY 18.3, 20:00

MONUMENTS OF MODERNISM

KAAITHEATER €27

programme

Arnold Schönberg — Erwartung, Op. 17 Luciano Berio — Sinfonia for 8 voices and orchestra

“Is de wereld de voorbije eeuw minder blank, mannelijk en heteronormatief geworden? Dat is de vraag die Krystian Lada zich in Symphony of Expectation stelt. Hij trekt een lijn van Schönbergs Erwartung en Berio’s Sinfonia — twee meesterwerken van de 20ste-eeuwse muziek — naar hedendaagse maatschap­ pelijke omwentelingen en interactioneel feminisme.

Aan de muziek koppelt hij een theatrale situatie met non-binaire performers. “Zij ervaren vandaag als geen ander wat het betekent om door de verwachtingen van anderen te worden bepaald" e The woman’s journey through a forest in Schönberg’s Erwartung depicts the birth of a new and elevated female consciousness at the beginning of the 20th century — an emancipatory process that will continue with the LGBT and the black power move­ ments in the 60s and 70s. “All music from the early 20th century, including Mahler and Schönberg, tends to become a documentary of the universal, profound and tragic transformation that the world was going through at the time,” said Luciano Berio. He composed his Sinfonia for 8 voices and orchestra in the turbulent year of 1968 as “a documentary true to the explosive image of the time.” Berio structured his composition around text fragments by Samuel Beckett, Claude Lévi-Strauss and Martin Luther King, and added musical motifs from works by Mahler, Stravinsky, Schönberg and others. f Un tour de force pour l’orchestre sous la baguette du directeur musical Alejo Pérez, avec une mise en scène immersive de Krystian Lada, qui a remporté le tout premier prix Mortier Next Generation pour son travail dans le domaine du théâtre musical." n

commission

Klarafestival co-production

Klarafestival, Kunsthuis Opera Ballet Vlaanderen, The Airport Society co-presentation

Kaaitheater

|

Alejo Pérez Krystian Lada Didzis Jaunzems Fauve Ryckebusch Maarten Warmerdam Allison Cook HYOID contemporary voices Flanders Opera Symphony Orchestra Junior Caupenne, Anu Czerwinski, Roos de Vries, Gala Moody, Sam Andréja Swolfs & Sietse Willems conductor

set design

concept & stage direction

|

costume design

lighting design

|

eine Frau (Erwartung)

vocal ensemble (Sinfonia)

percussion

performers

27

photo — ART’uur © NN

IMAGINARY

MIRROR

28

Imaginary Mirror

WEDNESDAY 18.3, 20:00

A NEW REALITY FOR TRUMPET, PERCUSSION, ELECTRONICS & IMAGINATION

BOZAR The M Hall €20 commission

Klarafestival co-production

Klarafestival co-presentation

BOZAR

programme

Wim Henderickx — Sacred Places III ~ Parvati world premiere 01 Daniel Wohl — Unearthed world premiere

01 / 06

Bart Quartier — Haiku (Sakura) world premiere

02 (Faces of Kabuki)

Florian Magnus Maier — Unda world premiere

02 / 06

Arvo Pärt — Spiegel im Spiegel, arranged by Koen Plaetinck 01 / 03 / 04 Nicole Lizée — Televisioniist world premiere

05

Imaginary Mirror vernieuwt en verruimt het bestaande repertoire voor trompet en slagwerk met zeven nieuwe compositieopdrachten en een nieuw arrangement van het enigmatische Spiegel im Spiegel in samenwerking met de componist Arvo Pärt zelf. e For this project, ART’uur (a duo consisting of Wim Van Hasselt and Koen Plaetinck) collaborates with video artists, composers, visual artists, fashion designers, photographers, stage directors, software developpers, actors, dancers and even with clock builders. The public can participate in the perfor­ mance using the new digital platform ‘Interactive Concert Experience’. A mutual interaction via smart­ phones create a new form of communication in which both the public as a whole and each person individu­ ally has a direct influence on the concert. f La puissance d’Imaginary Mirror réside dans la combinaison de diverses disciplines artistiques.

La musique et les images constituent un ensemble indissociable au sein duquel les images renforcent la musique, et la musique illustre les images. n

David Van Bouwel — L’apparition du Phantôme au Mirroir world premiere

01

Markus Stockhausen — Better World world premiere , arranged by Koen Plaetinck 02

visuals

01 Lieven Vanhove / Schermutseling, 02 Mikki Sindhunata 03 Koen Plaetinck, 04 René Magritte, 05 Nicole Lizée drone filminG

06 Avisodes

Koen Plaetinck

percussion, electronics

ART’uur Wim Van Hasselt

|

29

trumpet, piccolo trumpet, flugelhorn

30

photo — Ensemble intercontemporain © NN

From Within …

THURSDAY 19.3, 20:00

IMMERSIVE SPECTACLE

BOZAR Henry Le Bœuf Hall €10 / €16 / €22 / €30 co-production

programme

Klarafestival, BOZAR, Ensemble intercontemporain, IRCAM — Centre Pompidou, d&b audiotechnik

Marko Nikodijević and Robert Henke — From Within … for large ensemble, electronics and light installation

From Within … is een spannende reis naar een onbekend gebied waar hedendaagse klassieke muziek botst op de rijke en rauwe kracht van computermu­ ziek. De integratie van een LED-sculptuur achter en boven de musici creëert een immersieve audiovisuele ruimte. e What unites the German computer artist Robert Henke and the Serbian composer Marko Nikodijević is their common interest in the evolution of timbre, in music as a sonic state, in transitions, and sudden frac­ tures. They both are obsessed with details as well as with grand and majestic gestures. Marko Nikodijevićs score, written for three percussion players, two grand pianos and a full-grown string, brass and woodwind section, is performed by the Paris based Ensemble intercontemporain, conducted by Matthias Pintscher.

Ensemble intercontemporain has been founded in 1976 by Pierre Boulez and is the leading ensemble for contemporary music, with a special focus on works for ensemble and electronics, as well as an interest in projects that interweave music, dance, theatre, film, video and visual arts. f La composante visuelle de From Within … est partie intégrante de la composition, écrite avec le même soin que la composante musicale de la partition.

La sculpture LED constitue une voix à part entière qui réagit en contrepoint avec la musique. Des nuances de couleurs délicates et subtiles alternent ainsi avec de vives explosions lumineuses. n

Ensemble intercontemporain Matthias Pintscher Studio Robert Henke conductor

|

31

electronics

photo — Stanislav Kochanovsky © Jan-Olav Wedin

BELLS OF

INFERNO

32

Bells of Inferno

FRIDAY 20.3, 20:00

POLISH DEVOTION, RUSSIAN WISDOM

BOZAR Henry Le Bœuf Hall €10 / €24 / €38 / €46 co-production

programme

Klarafestival, BOZAR, Belgian National Orchestra

Paweł Łukaszewski — Ego sum pastor bonus Henryk Mikołaj Górecki — Totus tuus, Op. 60 Witold Lutosławski — Concert for Orchestra Sergei Rachmaninoff — The Bells (Колокола), Op. 35

Polen is een van de meest katholieke landen ter wereld. Het is dan ook geen toeval dat de eerste niet-Italiaanse paus in 455 jaar tijd, Paus Johannes Paulus II, een Pool was. Ter ere van zijn heiligver­ klaring in 2014 componeerde zijn landgenoot Paweł Łukaszewski het koorstuk Ego sum pastor bonus (Ik ben een goede herder). Een kleine dertig jaar eerder schreef Henryk Górecki ter gelegenheid van het derde bezoek van Paus Johannes Paulus II aan zijn geboor­ teland Polen het koorstuk Totus Tuus. Het werd zijn bekendste compositie voor a capella koor. e Being accused by the Russian authorities for being ‘formalist’, Witold Lutosławski started basing his future compositions on folk music. His tree-part Concerto for Orchestra is inspired by music of the Polish Kurpie region. With this composition, Witold Lutosławski acquired international recognition. A few years later — after the dead of Stalin — he happened to hear John Cage’s Concerto for Piano and Orchestra and began focussing on aleatory music. f En vacances à Rome, le compositeur russe Sergueï Rachmaninov reçut une lettre anonyme contenant la traduction en russe du poème d’Edgar Allan Poe The Bells (Les cloches) — avec la sugges­ tion d’adapter le poème en musique. Rachmaninov était à la recherche de textes, c’est pourquoi il accepta volontiers. L’expéditrice s’avéra plus tard être une jeune étudiante en violoncelle moscovite. Le poème en quatre parties d’Edgar Allan Poe peut être lu comme une métaphore de la vie : différents types de cloches accompagnent successivement les naissances, mariages, catastrophes et décès. n

Belgian National Orchestra Stanislav Kochanovsky Tatiana Pavlovskaya Oleg Dolgov Rodion Pogossov NFM Choir Agnieszka Franków-Żelazny conductor

tenor

|

|

|

soprano

baritone

chorus master

33

34

photo — Masaaki Suzuki © Marco Borggreve

Suzuki: Johannes-Passion

SATURDAY 21.3, 20:00

HUMILITY AND PERFECTION

BOZAR Henry Le Bœuf Hall €20 / €42 / €56 / €74 co-production

programme

Klarafestival, BOZAR

Johann Sebastian Bach — Johannes-Passion, BWV 245 (1724 version)

EUROPEAN GALA

In de wereld van de Bach-interpreten is de Japanse dirigent Masaaki Suzuki een monument.

Samen met het door hem opgerichte Bach Collegium Japan nam hij alle Bachcantates op in 18 jaar tijd. Nu bestaat het Bach Collegium Japan 30 jaar en toeren ze met de Johannespassie doorheen Europa. e Compared to St Matthew Passion, St John Passion is more concise and more dramatic. Bach’s so-called ‘little passion’ starts in medias res with the betrayal of Jesus on the Mount of Olives. The Evangelist, the narrator of the passion, avoids long contemplations and thus speeds up the story. The sharp-edged choir interventions are called ‘turbae’ because of their short and inflammatory character. f La musique de Bach a aujourd’hui presque trois siècles. Pourtant, elle continue de séduire génération après génération. Masaaki Suzuki, internationalement connu pour sa clarté, sa sobriété et sa force spirituelle, réduit la Passion selon saint Jean à sa beauté la plus pure et nous prouve que les émotions véhiculées par la musique de Bach sont universelles. n

Bach Collegium Japan Masaaki Suzuki Hana Blažíková Damien Guillon James Gilchrist Zachary Wilder Christian Immler

|

conductor alto

tenor

|

soprano

Evangelist

|

35

bass

photo — Zyklus von Kleinigkeiten © Ana Torfs

WIR IRREN

36

Wir irren

SUNDAY 22.3, 15:00

ANA TORFS’S BEETHOVEN MOVIE, PRECEDED BY AN ICTUS CONCERT

SUNDAY 22.3, 19:00 BOZAR Henry Le Bœuf Hall €24 co-production

Klarafestival, BOZAR, deSingel, CINEMATEK

programme

Ludwig van Beethoven — Wir irren allesamt WoO. 198 film

Ana Torfs — Zyklus von Kleinigkeiten (with English subtitles)

De Belgische kunstenares Ana Torfs realiseerde in 1998 haar eerste en enige langspeelfilm, Zyklus von Kleinigkeiten (Cyclus van kleinigheden). Ze baseerde zich hiervoor op Beethovens zogenaamde conversa­ tieschriften, notaboekjes die zijn bezoekers toelieten te communiceren met de bekende componist nadat zijn gehoor dramatisch verslechterde in 1818. e On the occasion of the digitisation of this film by Cinematek in Brussels and the Dutch Eye Filmmuseum, Ana Torfs and Ictus propose a short concert before the projection of the film. f Deux compositeurs-interprètes, Aurélie Lierman et Jean-Luc Fafchamps, se joignent à Lucy Grauman, George van Dam et Géry Cambier pour une perfor­ mance musicale informelle. Les musiciens, qui jouent et chantent, invitent le public dans leur exploration de la dernière composition écrite par Beethoven en décembre 1826 : le canon dit « énigmatique » Wir irren allesamt, nur jeder irret anders (Nous nous trompons tous, mais chacun se trompe à sa manière). Cet exercice spéculatif, cryptique et ludique engendre inévita­ blement une fiction musicale, comme un moment informel entre amis à la maison. n

Ana Torfs

film & concept

| Jean-Luc Fafchamps & Aurélie Lierman Ictus

contemporary music ensemble

37

music

photo — Mirga Gražinytė-Tyla © Benjamin Ealovega

BRUCKNER 6

38

Bruckner 6

SUNDAY 22.3, 20:00

A CATHEDRAL OF SOUND

KONINGIN ELISABETHZAAL €28 / €38 / €58 / €78 / €98 co-production

programme

Klarafestival, deSingel

Béla Bartók — Piano Concerto No. 3 in E major, Sz. 119, BB 127 Anton Bruckner — Symphony No. 6 in A major, WAB 106

n Toen de Litouwse Mirga Gražinytė-Tyla in 2016 aangesteld werd als chef-dirigente van het City of Birmingham Symphony Orchestra trad ze in de voetsporen van onder meer Andris Nelsons, Sakari Oramo en Simon Rattle. Dat ze niet moet onderdoen voor deze illustere voorgangers, bewees ze in 2017, toen ze met Beethovens Zesde Symfonie de Koningin Elisabethzaal deed ontploffen. e Now she is back and shares the stage with the Polish piano virtuoso Pjotr Anderszewski, internation­ ally renowned for his great transparency, intelligence and musical understanding. Together, they perform Béla Bartók’s Third Piano Concerto, which was still unfinished when Bartók died in the United States, having fled the rise of Nazism. An intense and shining farewell with a strange ‘joie de vivre’. f Au programme figure également la Symphonie n° 6 d’Anton Bruckner : une œuvre monumentale que Bruckner lui-même considérait comme la plus intré­ pide et la plus joyeuse (die Sechste ist die Keckste, « La Sixième est la plus hardie »). Outre la richesse de son instrumentation et l’exceptionnelle beauté de ses thèmes, cette œuvre rarement interprétée recèle également de nombreux moments de réflexion, qui lui valent parfois le surnom « La Philosophique ».

City of Birmingham Symphony Orchestra Mirga Gražinytė-Tyla Pjotr Anderszewski conductor

39

|

piano

40

film still Pier Paolo Pasolini La Ricotta (1963)

St John Passion Scarlatti

MONDAY 23.3, 20:00

PASSIO: BAROQUE STILL LIFE OR CONTEMPORARY RITUAL?

TUESDAY 24.3, 20:00 TER KAMERENABDIJ €31 commission

Klarafestival co-production

programme

Klarafestival, Muziektheater Transparant, B’Rock

Louis Andriessen — … miserere …

Alessandro Scarlatti — Tristis est anima mea, from Responsori per la Settimana Santa — Omnes amici mei, from Responsori per la Settimana Santa — Plange quasi virgo, from Alessandro Scarlatti — Passio secundum Joannem Arvo Pärt — Da pacem Domine

De Johannespassie van Alessandro Scarlatti uit 1685 is van een uitzonderlijke schoonheid, rijk aan pathos en expressie. Claude Debussy bestempelde ze als “een klein meesterwerk met een sobere elegantie waarvan de gouden koorklank doet denken aan de gezichten van de Madonna’s die in die tijd werden geschilderd”. Scarlatti's passie inspireerde de musici van B'Rock en de theatermakers van Muziektheater Transparant tot het creëren van een verrassende voor­ stelling waarin muziek én beeld samenkomen in een eigentijds ritueel van loutering. e Scarlatti’s short but powerful St John Passion is complemented by three choir pieces from his Responsori per la Settimana Santa. An intriguing string quartet by the Dutch composer Louis Andriessen (inspired by Gregori Allegri’s famous Miserere) and Arvo Pärt’s Da pacem Domini act as a bridge between Scarlatti’s time and the present. f Le metteur en scène Luigi De Angelis ajoute à la musique une composante visuelle : un instal­ lation vidéo située à mi-chemin entre une nature morte baroque et un rituel contemporain. À partir de sources d’inspiration comme les films de Pasolini, Passio suscite le questionnement : pourquoi l’art affec­ tionne-t-il tant un sujet comme celui de la souffrance ?

Ne sommes-nous que consommateurs de la douleur d’autrui, ou existe-t-il vraiment un espace pour la compassion ? n

|

B’Rock Orchestra B’Rock Choir Andreas Küppers Benno Schachtner Luigi De Angelis (Fanny & Alexander) Tobias Kokkelmans Chiara Lagani Luigi De Angelis & Andrea Argentieri Muziektheater Transparant conductor

|

countertenor

concept, stage direction & set design

dramaturgy

|

costume design video

production

41

photo — Esa-Pekka Salonen © Minna Hatinen

MAHLER 9

42

Mahler 9

WEDNESDAY 25.3, 20:00

SYMPHONIC SWAN SONG

BOZAR Henry Le Bœuf Hall €24 / €50 / €70 / €98 co-production

Klarafestival, BOZAR

programme

Esa-Pekka Salonen — Pollux Gustav Mahler — Symphony No. 9

with the support of

H.E. Mr Martin Shearman, British Ambassador EUROPEAN GALA

Esa-Pekka Salonen is net zoals Gustav Mahler componist én dirigent. De Finse maestro staat erom bekend elke partituur te dirigeren alsof ze net geschreven is. Met het Londense Philharmonia Orchestra, waarvan hij sinds 2008 de chef-dirigent is, brengt hij Mahlers Negende Symfonie. e “The first movement is the most wonderful music Mahler ever wrote,” said Alban Berg: “it is the expression of remarkable love for this earth, the longing to live upon it in peace, to enjoy nature to its greatest depths”. The last, cataclys­ mically slow movement was interpreted by Leonard Bernstein as a metaphor for Mahler’s own dead as well as the death of tonality in western classical music. f Mais l’espoir subsiste toujours, comme le prouve Esa-Pekka Salonen avec l’interprétation de sa pièce pour orchestre Pollux. Dans un restau­ rant parisien, Esa-Pekka Salonen fut intrigué par le motif rythmique de la ligne de basse d’un groupe de post-grunge en musique de fond. Il a noté le motif sur une serviette, l’a complètement transformé, pour créer une composition chamarrée au caractère rituel.

Pollux a été loué par le Washington Post comme une œuvre particulièrement contemporaine, mais non dépourvue de la volupté caractéristique du 19e siècle : « comme quelqu’un qui peindrait un Mondrian, mais en se servant de la palette et du trait de Titien ». n

Philharmonia Orchestra Esa-Pekka Salonen

conductor

43

photo — Claire Chevallier & Lisbeth Gruwez © Alex Vanhee

PIANO WORKS

DEBUSSY

44

Piano Works Debussy

THURSDAY 26.3, 20:00

DANCE PERFORMANCE BY LISBETH GRUWEZ

FRIDAY 27.3, 20:00 SATURDAY 28.3, 20:00 KVS Bol €22 / €25 / €28

programme

Claude Debussy — selected piano compositions

production

Voetvolk co-production

Klarafestival, KVS, Le Fonds de dotation du Quartz, Theater Freiburg, ADC Genève, Vooruit Gent, Lielais Dzintars residencies

KVS, Kunstencentrum NONA, Ultima Vez, Les Brigittines, Le Quartz supported by

Kunstencentrum NONA, Flemish Government, Tax Shelter of the Belgian Federal Government

Piano Works Debussy is een fysiek duet tussen choreografe Lisbeth Gruwez en pianiste Claire Chevallier. Samen zoeken ze de ruimte tussen de noten in de composities van Claude Debussy, rebel en uitdager onder de vormvaste componisten. De dansbewegingen zijn suggesties, geen expressies, in lijn met Debussy’s zoektocht naar ‘la musique imma­ tériele’. Eerder dan een onbuigzame realiteit te tonen, laten ze een verbeelding ontstaan achter het gaas van de materie. e For the first time in her carreer, Lisbeth Gruwez works with classical music. After her training in clas­ sical ballet, she found freedom in contemporary dance with a language which soon became a refence to other choreographers. Piano Works Debussy is a unique dialogue between classic and contemporary elements, mirroring Lisbeth Gruwez’ own chorographical path. f « Piano Works Debussy est une aquarelle.

Pensez à la légèreté des couleurs qui se mélangent, sèchent brièvement puis sont à nouveau humectées pour créer de nouvelles associations. La musique de Debussy irrigue la danse et secoue sans cesse la matière. » — Lisbeth Gruwez n

Lisbeth Gruwez Maarten van Cauwenberghe

choreography & dance

| Claire Chevallier | Bart Meuleman

artistic assistance

45

piano

dramaturgy

photo — Branford Marsalis Quartet © Eric Ryan Anderson

BRANFORD MARSALIS

46

Branford Marsalis

JAZZ SAXOPHONE LEGEND VISITS BRUSSELS

BRANFORD MARSALIS SOLO THURSDAY 26.3, 20:30 CATHEDRAL OF ST. MICHAEL AND ST. GUDULA €24

BNO FEATURES BRANFORD MARSALIS

*

FRIDAY 27.3, 20:00

Jazzlegende Branford Marsalis is de groot­ meester van de saxofoon. Hij speelde met Sting en Miles Davis, richtte de groep Buckshot LeFonque op en was bandleider in The Tonight Show with Jay Leno.

De laatste jaren focust hij alsmaar meer op klassieke muziek en treedt hij regelmatig op met toporkesten waaronder het orkest van de Bayerische Staatsoper en de New York Philharmonic. e Three concerts demonstrates as many faces of Branford Marsalis’s artistry. In the unique setting of the Cathedral of St. Michael and St. Gudula, he will play a mix of classic arrangements, standards and free improvisation. The concert in collaboration with the Belgian National Orchestra and conducted

by Dirk Brossé in BOZAR is a tribute to 20th century American symphonic repertoire. Branford Marsalis will also perform the world premiere of Cassandra, a jazz standard by himself reworked for orchestra and saxophone by Vince Mendoza. f Le troisième et dernier concert sera assuré par Branford Marsalis avec le quartet au sein duquel il se produit depuis une vingtaine d’années. Un quartet qui assume la tradition en la revisitant et en lui apportant une touche très contemporaine. Un concert tout en alternance, entre ballades sensuelles et nu-jazz d’une grande puissance. n

BOZAR Henry Le Bœuf Hall €18 / €28 / €38 / €48

**

BRANFORD MARSALIS QUARTET SATURDAY 28.3, 20.30 BOZAR Henry Le Bœuf Hall €18 / €26 / €36 / €46 co-production

Klarafestival, BOZAR

|

Belgian National Orchestra Dirk Brossé Branford Marsalis Joey Calderazzo Eric Revis Justin Faulkner *

saxophone

double bass **

|

|

conductor * piano **

percussion **

47

48

Supernova 2020

SUNDAY 29.3, 11:00

THE FUTURE SOUND OF CLASSICAL MUSIC

BOZAR Studio €12 co-production

Klarafestival, BOZAR partners supernova

Klarafestival, Klara, Musiq’3, CC Strombeek Grimbergen, CC Ter Dilft Bornem, CC Westrand, Kunstenpunt, Beeldenstorm Anderlecht sterrenkijkers / chercheurs d'étoiles

CC De Ster Willebroek, CC Hasselt, Gent Festival van Vlaanderen, Klassiek Regio Noordrand, GC De Wildeman Herent, 30CC Leuven, Pamele Classic Oudenaarde, Festival Midi-Minimes, Zomer van Sint-Pieter

Voor het zevende jaar op rij hoor je het kruim van de nieuwe lichting klassieke muzikanten uit België aan het werk op dit laureatenconcert van Supernova.

Super-wat? Supernova is een wedstrijd voor professio­ nele, jonge en ondernemende kamermuziekensembles met een eigenzinnige kijk op klassieke muziek, aan het begin van een beloftevolle carrière. e Winners of the Supernova competition get media attention from Klara and Musiq’3 and are given a Belgian concert tour that kicks off at Klarafestival. f Au cours de l’édition précédente, le Duo Vermeulen-Verpoest composé de Claus Vermeulen (piano) et Diede Verpoest (violon) ainsi que le Urban Piano Quartet composé de Nicolas Dupont (violon), Clément Holvoet (alto), Kacper Nowak (violoncelle) et Monika Darzinkeviciute (piano) nous ont proposé une matinée-concert très appréciée. Quel groupe sera lauréat du concours Supernova 2020 ? Pour le savoir, rendez-vous lors de la finale qui se déroulera le jeudi 2 janvier 2020 à BOZAR. n

49

50

photo — Patricia Kopatchinskaja © Julia Wesely

Lustige Streiche

SUNDAY 29.3, 19:00

CLOSING CONCERT KLARAFESTIVAL 2020

BOZAR Henry Le Bœuf Hall €20 / €42 / €56 / €74 co-production

Klarafestival, BOZAR programme

EUROPEAN GALA

Richard Strauss — Waltz sequence No. 1 (from Der Rosenkavalier), Op. 59 TrV 227c Jean Sibelius — Violin Concerto, Op. 47 Gustav Mahler — Symphony No. 10 ~ Adagio Richard Strauss — Till Eulenspiegels lustige Streiche, Op. 28 TrV 171

Een concert van Iván Fischer en het Budapest Festival Orchestra is steeds weer een unieke bele­

n

venis. Het door hem opgerichte orkest beschrijft Iván Fischer als een laboratorium waar flexibiliteit, openheid en durf de toon aangeven. Als afsluiter van Klarafestival 2020 spelen ze samen met de beroemde violiste Patricia Kopatchinskaja — die steevast op blote voeten concerteert — het Vioolconcert van Jean Sibelius. Geobsedeerd door Finse sagen, meren en bossen combineert Sibelius in dit werk een laatroman­ tische stijl met een moderne Noordse klankesthetica.

Het Vioolconcert is zonder twijfel een van zijn beste werken. e While writing his Tenth Symphony, already conceived as one long autobiographical lamenta­ tion, Gustav Mahler learned that his wife Alma had an affair with the architect Walter Gropius. Lots of people interpret the two horrible, threatening nine-tone chords in the first movement (Adagio) as the moment on which Mahler discovered his wife’s betrayal. Although Mahler left his Tenth Symphony unfinished, the Adagio can be performed. f En 1893, Richard Strauss caressait l’idée de composer un opéra autour du personnage de Till l’Espiègle. Après une esquisse de livret, il décida cependant de s’orienter plutôt vers la composition d’un poème symphonique. Sur le plan du contenu, Till Eulenspiegels lustige Streiche (Les Plaisantes Farces de Till L’Espiègle) est influencé par la philosophie de Nietzsche. Dans le personnage de Till l’Espiègle, Richard Strauss admirait la vitalité originale, le « oui » joyeux et la pleine jouissance de la vie terrestre.

Budapest Festival Orchestra Iván Fischer Patricia Kopatchinskaja conductor

|

51

violin

52

53

interview

UN EXEMPLE DE DIALOGUE POSITIF

Le Cuarteto Casals, fondé en 1997 à Madrid, est aujourd’hui devenu un des quatuors à cordes les plus célèbres au monde. Lors du Klarafestival 2020, l’ensemble inter­prétera à l’occasion d’une série de six concerts, l’intégrale des quatuors à cordes de Beethoven, complétée par quelques compositions contemporaines. Une interview de Jonathan Brown, altiste du Cuarteto Casals.

© Cuarteto Casals

54

Jonathan Brown ~ Cuarteto Casals

p16

THE COMPLETE BEETHOVEN QUARTETS 13, 14, 15, 16 & 17.3 FLAGEY Studio 1 / Studio 4

Le nom Cuarteto Casals fait référence au célèbre violoncelliste catalan Pablo Casals. Pourquoi ce personnage est-il si important pour vous ?

Chacun des concerts reprend donc un quatuor précoce, un quatuor intermédiaire et/ou un quatuor tardif de Beethoven. Nous avons fait de notre mieux pour articuler chaque concert autour d’un thème : la fugue comme forme musicale, le thème avec variations, la relation entre les tonalités de mi et fa … et nous étudions la manière avec laquelle Beethoven a traité ces aspects au cours de ses différentes périodes. Les nouvelles œuvres que nous avons commandées — une pour chaque concert — sont des réponses à des quatuors spécifiques.

JONATHAN BROWN Pablo Casals incarne certaines des valeurs que nous tentons nous aussi de défendre. Sur le plan musical, il s’agit de la sincérité et du contact direct avec le public. Mais nous admirons également sa vision humaniste, son implication dans la défense des droits de l’homme, ses opinons politiques et vers la fin de sa vie, sa ténacité. Après la création du quatuor, nous avons rencontré sa veuve, Marta Casals Istomin. Nous avons noué depuis un véritable lien d’amitié. Nous sommes particulièrement fiers de pouvoir porter le nom de Pablo Casals.

Vous publiez sous le label Harmonia Mundi, sur trois CD, un enregistrement de l’intégrale des quatuors à cordes de Beethoven. Ce processus d’enregistrement influence-t-il vos concerts ?

Lors du Klarafestival 2020, vous interpréterez sur six concerts l’ensemble des quatuors à cordes de Beethoven. Mais pas dans leur ordre chrono­ logique …

JB En enregistrant une musique et en écoutant son travail en permanence, on a vraiment la possibilité de peaufiner son interprétation. On effectue un travail de plus en plus précis, et plus aucun détail ne nous échappe. L’enregistrement du cycle est derrière nous à présent. Ce processus a permis de rendre nos interprétations live plus précises, plus compactes, plus fluides et moins indulgentes, mais en revanche — je ne

JB En effet, ce ne serait intéressant que pour les personnes venant écouter l’ensemble du cycle.

Nous voulons également proposer un programme varié à ceux qui n’assistent qu’à un ou deux concerts.

55

interview Cuarteto Casals © Igor Cat

les quatuors Razoumovski sont des compositions monumentales et colossales. Vient ensuite le fantastique opus 74 et l’opus 95, composé par Beethoven pour les connaisseurs. Après la Neuvième symphonie, la Missa solemnis et ses sonates pour piano tardives, Beethoven composa également à la fin de sa vie ce que l’on appelle ses quatuors à cordes tardifs, et ces compositions — opus 127, 130, 131, 132, 133 et 135 — sont sans égal. Des passages spectaculaires, monumentaux, et quasi symphoniques alternent avec les moments les plus doux, tendres et chaleureux de l’histoire de la musique. Ce qui est incroyable dans ces quatuors tardifs, c’est qu’il parvient, avec seulement quatre instruments à cordes (pas de vents, pas de chef d’orchestre, pas de chanteurs) à suggérer un immense spectre d’émotions et d’expériences humaines. Personne d’autre n’a réussi cet exploit à ce jour.

dirais pas qu’elles sont moins spontanées, car nous travaillons assidûment à préserver cet aspect — il y a moins de place pour l’erreur.

Stravinsky disait des quatuors à cordes tardifs de Beethoven — en particulier la Grande Fugue — qu’ils resteraient éternellement modernes. D’où vient cet enthousiasme ?

JB

Beethoven a manifestement composé ses six premiers quatuors à cordes, opus 18, dans la tradition de Haydn et Mozart. On peut déjà y percevoir les germes de l’évolution de son style, mais ces œuvres restent clairement basées sur un modèle du 18e siècle. Cinq ans plus tard, Beethoven compose les quatuors Razoumovski, opus 59, et il y a déjà un monde de différence. Tout comme les Troisième, Quatrième et Cinquième symphonies, 56

Jonathan Brown ~ Cuarteto Casals Les quatuors à cordes de Beethoven dialoguent avec plusieurs compositions contemporaines pour quatuor à cordes que vous avez comman­­dées.

Comment avez-vous choisi les compositeurs ?

partie de la population catalane souhaite toujours que des élections aient lieu, mais le gouvernement espagnol garde la situation sous contrôle. Notre avis sur l’ensemble de la question ? Elle est trop complexe pour être résumée en quelques mots. Quoi qu’il en soit, nous sommes très fiers de la tradition espagnole qui est à la base de notre musique, comme de notre rôle d’ambassadeur de la culture catalane.

JB Nous avons tenté d’offrir aux quatuors à cordes de Beethoven une réponse la plus large possible sur le plan stylistique. Lucio Franco Amanti et Giovanni Sollima par exemple, ont composé des musiques basées sur le jazz, très accessibles et amusantes — sans pour autant qu’elles soient superficielles — tandis qu’à l’autre extrémité du spectre, Aureliano Cattaneo et Benet Casablancas ont créé des œuvres quelque peu complexes, au sens le plus positif du terme, et qui ne sont pas évidentes à appréhender. Certains de ces compositeurs étaient des amis, d’autres des artistes que nous admirions, d’autres encore nous ont été recommandés par les organisations avec lesquelles nous collaborons.

Le rapport de Beethoven vis-à-vis de la situation politique de l’époque est bien connu : en peu de temps, son admiration pour Napoléon s’est muée en un mépris total. On pense même que les explosions sonores soudaines des quatuors à cordes de sa période médiane pourraient être mises en parallèle avec le bombardement de Vienne en 1809 …

JB

En effet. D’autre part — et c’est une belle citation de Beethoven que j’ai lue en automne 2017 — il a écrit un jour à un ami : « Je ne vais pas m’entretenir ici des rois et de leurs royaumes, le journal en parle déjà suffisamment. Ce que je choisis en revanche, c’est l’empire de l’esprit. » En 2017, alors que la situation était particulièrement tendue, chaotique et difficile, nous avons été frappés par le chaleureux accueil réservé à nos quatuors à cordes — comme s’ils étaient vraiment nécessaires au milieu de ce tumulte. Notre espoir est que les quatuors à cordes que nous présentons puissent constituer un exemple de dialogue positif : une manière de vivre ensemble qui à la fois respecte chacune des voix, et accorde une grande valeur à la collaboration.

D’un côté, il vous arrive de jouer sur les Stradivarius de la collection de la famille royale espagnole, et de l’autre, vous avez reçu un prix pour la promo­ tion de la culture catalane. La question catalane n’est-elle pas problématique pour vous ?

JB La question catalane reste en effet un sujet délicat, mais bien sûr, moins qu’à l’automne 2017, au moment de l’organisation du référendum puis de la déclaration d’indépendance. C’est d’ailleurs à ce moment précis que nous avons commencé à jouer notre cycle consacré à Beethoven. La situation était alors très tendue … Aujourd’hui, une grande

57

interview

THE WONDER OF ABSTRACT ART

Critics were wildly enthusiastic when From Within … premiered in Paris last year. Klarafestival is now bringing this complete spectacle, the product of a unique collaboration between the Serbian composer Marko Nikodijevic and the legendary Robert Henke, to Brussels.

Marko Nikodijevic describes himself as the free electron of contemporary classical music.

Robert Henke, co-developer of the pioneering Ableton Live music software and DJ under the pseudonym Monolake, is known as the father of electronic music and is also an active laser artist.

LED sculpture, From Within …, The visual sculpture deliberately avoids the association of video, there is no film: the focus instead being on color and immersion. It consists of 96 lines of 85 RGB LED pixels, in two spatially distributed layers.

58

Marko Nikodijevic & Robert Henke

p30

FROM … WITHIN …

THURSDAY 19.3, 20:00 BOZAR Henry Le Bœuf Hall

Robert Henke, you are something of a cult figure in the Berlin club scene. How did that come about?

between these two poles. Ten years ago, this was augmented by something new: the visual aspect.

I started creating installations with lasers and later on I put on concerts. Nowadays, half of my work consists of things that could be categorised as visual arts and the other half is music.

ROBERT HENKE

After the Wall came down in 1990 I moved from Munich to Berlin. There I was indeed part of the early club culture. What fascinates me about the music in that scene is that it is always made for the spaces in which it is heard. There is something sculptural in the timelessness and the repetitive properties of club music. I was lucky then to meet the right people at the right time so that I could release my music. At the same time I was studying information technology at the Technical University of Berlin.

We had the Electronic Studio there, which made a significant contribution to the electroacoustic and computer music scene. IRCAM, John Chowning, Iannis Xenakis … I completely absorbed everything I encountered there. The music I make lies somewhere

Where do you fit in to the contemporary music scene, Marko Nikodijevic? Is there a particular school, or are there particular composers you feel connected to?

MARKO NIKODIJEVIC No, not at all. I’m an unattached, free particle. Things that are interesting, which possess a gravitational force, can attract me. But I can fly away just as quickly. I no longer believe in the ideological bondage of compositional styles. That’s just too twentieth-century for me.

59

interview Matthias Pintscher © Jeremy Graramand

How did you get together for this project?

much my entire oeuvre of ensemble music. I know the virtuosos the Ensemble has in its ranks and what they excel at. I base my compositions on that knowledge.

MN

The Ensemble intercontemporain com­­ mis­sioned me for a composition and asked if I would be willing to work with someone who could add a visual dimension. I replied that I’d love to work with Robert Henke, not expecting him to actually agree to it. I am too shy to ask people to work with me, so the intendant at the time arranged a meeting.

RH We realised quickly that we had quite a lot in common, both in terms of aesthetics and our working methods. We also clicked on a personal level. When those three things are in place then there’s not much that can go wrong. Our problem was more that we developed so many ideas that it became difficult to get everything done in time we had available to us. Ultimately, though, we achieved something beautiful that has both mine and Marko’s stamp on it.

Do you see much difference between the uncommercial world of contemporary classical music and the more commercial world of club culture, Robert?

RH The reason I am interested in both of those worlds is that they possess far more similarities than differences. I have no interest whatsoever in the commercial side of club culture. It didn’t even exist in the ’90s: club culture was explicitly anti-commercial.

The performative praxis of early club music does not vary greatly from that of electroacoustic music. The discussions about rhythm, sound, form, structure and time are the same in both environments. The only difference is that club music takes repetitive forms as a point of departure, whereas electroacoustic music is based on the sound, in contrast. But where, through articulation, sound becomes rhythmic and rhythm becomes sound, the two worlds converge once more. In From Within … I find it incredibly exciting that people find it hard to differentiate between electronic sounds and orchestral sounds.

What is so special for you, Marko, about the Ensemble intercontemporain and Matthias Pintscher?

MN

I felt a strong connection with both Matthias and the ensemble. They have given me several composition commissions and play pretty 60

Marko Nikodijevic & Robert Henke And then there’s the light sculpture. What does that bring to the table?

Do you view From Within … as a completely abstract spectacle or does it also express something beyond music? For example, is the atmosphere more utopian or dystopian?

RH

There is a visual aspect to every concert: the musicians are in a space that someone designed.

I use light to create a different aesthetic. I don’t see light sculpture as an addition but as a modification. The light changes over the course of the piece, so that the visual component can be seen as a voice in its own right. Such a voice can express what is happening musically or it can even form a counterpoint to the music. In From Within … the light sculpture is behind and above the ensemble, making it appear to almost melt into the music. It creates abstract images that make the music more accessible and strengthen it.

MN It’s important that what you see is not figurative. These are not identifiable images — that would distract far too much from the music — but light settings, geometric shapes and processes.

RH The title indicates that From Within … concerns deep-seated things that we want to bring to the surface. I don’t think it’s a dystopian or dark piece. From Within … is at one moment radiant, illuminating and incredibly colourful, the next industrial and mechanical. However, we are not expressing tangible situations or emotions. I find it important that we create an open associative space. For me, that’s the wonder of abstract art — in which I include music, if it does not present concrete statements through lyrics or vocals. We can of course try to evoke certain associations through certain compositional methods, but the associations depend on the spectators and/or listeners themselves.

LED sculpture, From Within … Matthias Pintscher conducting the ensemble Intercontemporain © Robert Henke

61

interview

STOKBRODEN DIE DOOR HET VENSTER VLIEGEN ZIJN BETER TE BEGRIJPEN DAN DE GRUWELEN VAN DE OORLOG

Compromisloos musiceren.

Het versmelten van authenticiteit en vernieuwing.

Schoonheid en creativiteit als enige doel. Muzikale duizendpoten Wim Van Hasselt en Koen Plaetinck — de eerste geschoold als trompettist, de laatste als slagwerker — bieden met hun kersverse duo ART’uur een tegenwicht aan de snelle, soms oppervlakkige dagtaken die het professionele muzikanten­leven kenmerken. Zij gaan hartstochtelijk op zoek naar diepgang en proberen daarbij alle kunsten te verbinden. Hun eerste project, Imaginary Mirror, gaat in première op Klarafestival 2020. Een gesprek met Koen Plaetinck.

62

Koen Plaetinck ~ ART'uur

p28

IMAGINARY MIRROR WEDNESDAY 18.3, 20:00 BOZAR The M Hall

Vanwaar ken je Wim Van Hasselt en hoe zijn jullie beginnen samenwerken?

muziek. Veel hedendaagse componisten hebben wij immers leren kennen als hoogopgeleide academische identiteiten waarbij er andere concepten spelen dan pure, simpele schoonheid.

KOEN PLAETINCK

Wim is een oude studiegenoot van mij, ook een goede vriend en zelfs een zielsverwant. Een tijdje geleden kwamen we elkaar opnieuw tegen als solisten in een opname van Grunelius’ Chant d’Automne (voor bugel, pauken en strijkorkest) met het Budapest Festival Orchestra. Wat later vroeg Wim me om mee te spelen in een paar stukken bedoeld voor zijn volgende cd bij Channel Classics.

Ik stelde voor om ook eens iets diepgaander te doen, iets voorbij de vluchtige, eerder toevallige ontmoetingen. We gingen beiden akkoord en begonnen repertoire te zoeken. Dat was erg gemakkelijk: alles wat we kenden of op het spoor kwamen, wilden we niet doen. We opteerden dus radicaal voor nieuwe composities. Een van de eerste componisten die we contacteerden, was Markus Stockhausen, de zoon van Karlheinz Stockhausen. Hij is echter radicaal zijn eigen weg gegaan en zijn muziek is de antipool van datgene waar zijn vader voor staat. In de muziek van Markus, die hij zelf ‘intuïtieve improvisatie’ noemt, zie je de schoonheid van muziek en niet de theorie van

Hoe is de titel Imaginary Mirror ontstaan?

KP De muziek van Markus beviel ons, maar daarmee maak je nog geen voorstelling. Er is een enorme hang naar dramaturgie in deze tijd … Op zoek naar een theoretisch fundament, kwamen we uit bij het surrealisme: de filosofische stroming van het interbellum. Het surrealisme is een verdergaande realiteit, gecreëerd om de gruwelen van de Eerste Wereldoorlog te kunnen verwerken. Een schilderij van Magritte waarin stokbroden door het venster vliegen, is beter te begrijpen dan wat er in ’14–’18 is gebeurd. Wat ons aan het surrealisme fascineerde, was naast haar ontstaansreden — het menselijke verwerken — ook haar esthetische kant en de combinatie van de verschillende kunsttakken.

De titel Imaginary Mirror is geïnspireerd door het schilderij Le Faux Miroir van René Magritte. Hij stelt

63

interview

© ART'uur

concert als een spiegel voor de nieuwe composities die ervoor en erna worden gespeeld. Daarbij zochten we altijd naar zowel parallellen als tegenpolen.

Florian Magnus Maier — een death metal gitarist die een klassieke scholing heeft gehad en in die traditie componeert — is bijvoorbeeld het perfecte ‘spiegelbeeld’ van David Van Bouwel — een klavecinist en organist die de meest verregaande elektronische muziek schrijft. Bart Quartier en Markus Stockhausen werken beiden met het pure geluid van onze instrumenten en benutten daarbij de taal die zij gestudeerd hebben: de jazz. De eerste componeerde een stuk voor marimba en bugel, de laatste een stuk voor vibrafoon en bugel. Twee andere componisten, Nicole Lizée en Daniel Wohl, komen uit de hoek van de ‘Indie Classical’. Daniel Wohl vertrekt echter vanuit de klank terwijl Nicole Lizée inhoudelijk heel erg verhalend, zelfs beeldend werkt. Zij verzorgde daarenboven zelf de visuals bij haar compositie waarin het surrealisme erg letterlijk aan bod komt.

dat als iemand in een spiegel kijkt, het spiegelbeeld dat hij ziet reeds een interpretatie is. Daarom is een spiegelbeeld altijd ergens ‘vals’. Alle componisten die we engageerden, haalden uit dit thema hun inspiratie.

Naast nieuwe composities spelen jullie ook een arrangement van Spiegel im Spiegel …

KP Klopt. Het platenlabel Channel Classics stelde voor om ook iets bestaands te integreren, bijvoorbeeld Spiegel im Spiegel van Arvo Pärt.

Aangezien we met deze componist persoonlijk contact hebben en hij ongelofelijk begaan is met zijn muziek, hebben we dat stuk centraal geplaatst.

Ik maakte een arrangement, hij belde me op en checkte op zijn piano de boventonen via de telefoon.

Fenomenaal! Arvo Pärt is intussen 84 … Het arrangement van Spiegel im Spiegel functioneert in ons

64

Koen Plaetinck ~ ART'uur

En dan is er nog Sacred Places III van Wim Henderickx, een compositie die uitgaat van 16de-eeuwse sjamanenzangen. Is de inzet van dergelijke oriëntalistische elementen vandaag niet problematisch?

Dat strookt ook met de filosofie van het surrealisme: een nieuwe realiteit creëren door bekende zaken in een andere context te plaatsen. Of in het geval van Wim Henderickx door 16de-eeuwse sjamanenzangen te combineren met de tonen van een trompet met kwartventielen.

KP

Op het einde van de lezingenreeks die Leonard Bernstein in 1973 in Harvard gaf (The Unanswered Question), hield hij een pleidooi voor het ‘zorgvuldig uitgekozen eclecticisme’. Niet alles moet van nul af opgebouwd worden: nieuwe zaken ontstaan door de combinatie van reeds bestaande zaken. Wim Henderickx heeft een enorme bewondering voor oosterse religies, Florian Magnus Maier haalt zijn inspiratie uit volksmuziek uit de Balkan, Bart Quartier heeft een stuk geschreven over Japan …

Ik denk dat, zoals Bernstein zei, het zorgvuldig uitgekozen eclecticisme de weg is die we vandaag in onze globale wereld — waar alles tegelijkertijd erg ver weg is en erg dichtbij — moeten bewandelen.

Bij jullie voorstelling komt er ook heel wat elek­ tronica kijken. In hoeverre is die elektronica een beperking dan wel een verruiming?

KP

Zonder meer een verruiming. We zouden de muziek die we spelen ook zonder elektronica kunnen uitvoeren, maar dan zouden we met tien instrumentalisten moeten zijn in de plaats van met twee. Elektronica verbreedt de mogelijkheden op fenomenale wijze: in Wim Henderickx’ compositie toetsen we de expressie van onze noten aan onderliggende sjamanengezangen die dan live ook nog

65

interview

© ART'uur

66

Koen Plaetinck ~ ART'uur Elke smartphone is voor ons een speaker die wij kunnen bedienen … Wij zenden in real time signalen van het podium naar de smartphones, maar de smartphones kunnen ook signalen sturen naar het podium.

eens worden bewerkt: meer en minder, hoger en lager, luider en zachter. Voor ons als duo voelt het aan of we een derde speler in ons midden hebben.

De trompet kan ook veel harmonischer denken: op een bepaald moment speelt Wim Van Hasselt een meerstemmig koraal …

Als slagwerker ben je in het dagdagelijkse leven gespecialiseerd in historische uitvoeringsprak­ tijk. Je verzamelt historische instrumenten en speelt in verschillende barokensembles. Hoe verbind je dit met de hedendaagse muziek die jullie spelen?

Waarom besloten jullie — of de componisten — ook nog met visuals te werken?

KP

In een concert worden gevoelens gecommuniceerd. Als muzikant ga je een gesprek aan met het publiek. Vaak is dat eenrichtingsverkeer, maar soms kom je ook tot het punt dat er een echte dialoog ontstaat. In onze tijd is het visuele aspect echter eveneens van onschatbaar belang.

Vaak kunnen beelden gevoelens nog beter communiceren dan klank. Een aantal van de componisten die we engageerden, werken sowieso reeds samen met visuele kunstenaars. Wat ze schrijven, gaat vaak hand in hand met bepaalde beelden. Daarom leek het ons een meerwaarde om er visuals bij te betrekken. Er is in onze voorstelling echter ook een derde component, naast de klank en het beeld, die de dialoog met het publiek nog verder aanwakkert.

Bijna iedereen heeft vandaag een smartphone. In de plaats van die toestellen als storende elementen te beschouwen, die moeten worden uitgeschakeld en gebannen, werd er op onze vraag een software ontwikkeld die ervoor zorgt dat alle smartphones die in de zaal aanwezig zijn, worden gelokaliseerd.

KP

Tussen oude en nieuwe muziek is er voor mij nauwelijks een verschil. Jos van Immerseel zei ooit dat je in de historische uitvoeringspraktijk elk stuk speelt alsof het de eerste keer is — met de informatie van hoe het toen was in die tijd. Je voert Bachs Hohe Messe uit alsof de inkt nog nat is. Dat klinkt misschien wat ongenuanceerd, maar er schuilt veel waarheid in.

Als ik Wim Henderickx zijn partituur krijg (geschreven voor frame drum, hand drum en sjamaan drum) dan stel ik me in wezen dezelfde vragen als bij Bachs Hohe Messe: over welke instrumenten beschikt Wim Henderickx zelf? Hoe heeft hij daarop gespeeld? Wat bedoelt hij met die notatie precies? Een vereiste is natuurlijk kennis van de verschillende instrumenten en kunde van de verschillende speeltechnieken: dat is hard werken. Een voordeel bij nog levende componisten is wel dat je bij hen zelf ten rade kan gaan.

Het denken is echter exact hetzelfde voor mij.

67

interview

LA SOUFFRANCE NE PEUT DEVENIR UN BIEN DE CONSOM­ MATION

Le Klarafestival 2020 fera la part belle aux musiques de la passion. Outre les deux passions de Bach (dans des interprétations du Bach Collegium Japan et du Collegium Vocale Gent), Seven Last Words from the Cross de James MacMillan et la Passion selon saint Jean d’Alessandro Scarlatti figurent également au programme.

Cette dernière œuvre est à la base du spectacle de théâtre musical St John Passion Scarlatti, présenté dans le cadre intime de l’Abbaye de la Cambre. À partir de la musique de Scarlatti — accompagnée de compositions d’Arvo Pärt et du compositeur néerlandais Louis Andriessen — le metteur en scène Luigi De Angelis se demande pourquoi la souffrance est un sujet tant prisé dans le domaine de l’art.

68

Luigi De Angelis

p40

ST JOHN PASSION SCARLATTI MONDAY 23.3, 20:00 TUESDAY 24.3, 20:00 FLAGEY Ter Kamerenabdij

Deposizione, Rosso Fiorentino, circa 1521 Oil on wood, 375 cm × 196 cm, Pinacoteca Comunale, Volterra

Ajouter une dimension visuelle à la Passion selon saint Jean de Scarlatti ne semble pas chose aisée.

Quelle est votre démarche ?

mais ce qui m’intéresse principalement, c’est l’aspect anthropologique d’une société qui a besoin d’un bouc-émissaire. Aujourd’hui, ce pourrait être un réfugié, un mendiant ou une autre personne encore.

Il s’agit cependant toujours d’une personne que nous plaçons au centre de notre intérêt et pour ensuite la sacrifier. René Girard met l’accent sur le fait que les autorités politiques ont besoin du chaos pour pouvoir ensuite eux-mêmes rétablir l’ordre. Ce qui me fascine également par ailleurs, c’est le culte de la souffrance.

La musique de la passion est incroyablement belle, mais après avoir pleuré tous ensemble à la fin du concert, nous courons souvent le risque de quitter la salle sans nous poser les questions essentielles. Avec cette dimension visuelle, je veux encourager le public à se poser une nouvelle fois ces questions. Pourquoi la souffrance est-elle un sujet tant prisé dans le domaine de l’art ? Sommes-nous simples consommateurs de la douleur d’autrui, ou existe-t-il réellement une place pour la compassion ? La souffrance ne peut devenir un bien de consommation …

LUIGI DE ANGELIS

Avant d’accepter, j’ai longuement écouté la musique. Je ne peux pas mettre en scène une œuvre avec laquelle je n’ai aucun lien émotionnel. Mais la Passion selon saint Jean de Scarlatti m’a immédiatement séduit. Avec Tobias Kokkelmans, le dramaturge de cette production, je me suis ensuite demandé comment trouver une traduction contemporaine à la souffrance symbolique du récit de la passion. À ce niveau, le livre Je vois Satan tomber comme l’éclair de l’écrivain français René Girard nous a été d’une grande aide. Satan est celui qui plonge une communauté dans le chaos.

Pour rétablir l’ordre, il faut désigner un bouc-émissaire. À un moment donné, tous se liguent contre le Christ, même ses propres disciples. Le doute qu’ils éprouvent est suscité par le diable. Les mots Satan et diable renvoient certes à une perspective catholique, 69

interview Luigi De Angelis © Enrico Fedrigoli

Quelle en est la traduction concrète sur scène ?

les peintures vidéo entourent véritablement le public.

Nous adoptons une perspective centrale, au profit d’une approche plus orthodoxe. L’image ne vient pas à vous, c’est vous qui devez aller vers elle.

LDA Pour chacune des 14 stations du chemin de croix (étapes du calvaire du Christ), nous avons recherché un équivalent contemporain, que nous représentons en images. Les vidéos ne sont cependant pas des scènes de télévision ou de film, mais plutôt des peintures animées. Elles sont très influencées par les représentations traditionnelles du récit de la passion et foisonnent de références. Ces peintures vidéo sont diffusées sur 14 écrans disposés autour du public. Nous obtenons ainsi 14 portraits de personnes qui souffrent. Des visages, mais également des corps. Le public doit lui-même établir le lien entre d’une part, ces images vidéo actuelles et d’autre part, le sacrifice du Christ, le sacrifice de Dionysos, le « sparagmos » grec, le démembrement d’êtres vivants, la mise à mort du chamane comme remède pour la communauté … Il est important que

La musique est interprétée par l’orchestre et le chœur B’Rock sous la direction d’Andreas Küppers, avec comme soliste Benno Schachtner.

Ces musiciens ont-ils également un rôle sur scène ?

LDA Benno Schachtner, le contreténor, est une sorte de maître du rituel. Son rôle est de présenter les peintures vidéo au public. Mais je travaille également avec les autres musiciens, à savoir le chœur et l’orchestre. En effet, dans le cadre d’un rituel, chacun doit témoigner de l’empathie vis-à-vis de ce qui se passe autour d’elle ou de lui. Je vais travailler tant sur

70

Luigi De Angelis Cette approche rejoint-elle la manière dont Pier Paolo Pasolini traitait la religion dans ses films ?

Il est une importante source d’inspiration pour vous …

l’expression de leur visage que sur leur expression corporelle. Si les musiciens parviennent à exprimer la bonne émotion, ils créeront immédiatement un lien très fort avec le public. Ils stimulent ainsi les neurones miroirs. En fait, l’idée même du théâtre est entièrement basée sur le concept des neurones miroirs.

LDA En effet. De façon brillante, Pasolini est parvenu à établir un parallèle entre les problèmes auxquels était confrontée la société italienne des années 60 et 70 et le récit ancien de la passion. Dans le court-métrage La ricotta par exemple, un metteur en scène (incarné par Orson Welles) travaille à une adaptation cinématographique de l’Évangile selon saint Matthieu. Dans la vie de tous les jours, le figurant interprétant le « bon larron », crucifié à la droite de Jésus, est un pauvre homme tentant par tous les moyens possibles de trouver à manger entre les scènes. En vendant le chien de l’actrice-vedette qui incarne la vierge Marie, il parvient à se procurer une énorme quantité de ricotta. Mais après avoir mangé toute la ricotta en cachette, il doit retourner au travail.

Attaché sur une croix lors d’une réception censée promouvoir le film, le pauvre figurant succombe hélas à sa goinfrerie et à la chaleur. Par ce film, Pasolini nous montre que la passion du Christ est une histoire qui reste d’actualité, aujourd’hui encore. Que l’on soit homme, femme ou transgenre, le Christ — et donc également sa souffrance — se cache en chacun de nous.

Bien que nous traversions une époque excep­ tionnellement laïque, les compositions consacrées à la passion ont un immense succès.

Comment expliquez-vous cela ?

LDA J’ai grandi dans une famille tout à fait athée, et j’ai par exemple beaucoup apprécié le livre de Michel Onfray Traité d’athéologie. Par ailleurs, je suis passionné par la façon dont l’art religieux est parvenu à communiquer avec les hommes par le passé. Les splendides églises d’Italie et les peintures et sculptures que l’on y trouve utilisent un langage clair.

Pour Brueghel, il était normal d’intégrer une scène de l’évangile dans un tableau actuel, comme par exemple la Sainte Famille, pas plus grande qu’un petit point, se hâtant à travers un énorme paysage enneigé. J’aborde la religion plutôt de façon anthropologique — et les théories de René Girard sont très utiles dans cette optique. Sur le plan symbolique, les évangiles ont beaucoup de choses à nous apprendre …

71

72

73

Klarafestival Box

KLARA FESTIVAL BOX

Where can you find the Klarafestival BOX? MON 2.3 THU 27.2 AVENUE LOUIS BERTRAND (near Barboteur in Schaerbeek)

TUE 3.3 SUN 8.3 PLACE DE LA MONNAIE (in central Brussels)

MON 9.3 SAT 14.3 PLACE EUGÈNE FLAGEY

The world’s smallest concert hall is back! The Klarafestival BOX, made of glass and just large enough to contain three audience chairs and a performing musician, will travel through Brussels to kick off this year’s edition of Klarafestival.

Each day, young and upcoming musicians will surprise their small public with 15-minutes concerts. Intense and intimate listening experiences are guaranteed!

(in Ixelles)

Visit our website for more information and book your free tickets starting from Februari 1st !

© Leyla Hesna

74

lectures

LEZINGEN IN MUNTPUNT Jan Caeyers Wim Henderickx Barbara Raes

Jan Caeyers © Sophie Rata

JAN CAEYERS TUESDAY 4.2, 19:30, €5 Naar aanleiding van de uitvoering van Beethovens integrale strijkkwartetten door het Cuarteto Casals in Flagey geeft Jan Caeyers — internationaal geroemd Beethovenexpert en dirigent van Le Concert Olympique — een uiteenzetting over hoezeer Beethovens strijk­ kwarteten de seismografen zijn van diens turbulente leven.

Wim Henderick ©Jonas Roosens

WIM HENDERICKX TUESDAY 18.2, 19:30, €5 Componist Wim Henderickx bespreekt zijn plaats in het landschap van de hedendaagse klassieke muziek en geeft uitleg bij zijn compositie Sacred Places III — Parvati die in het concert Imaginary Mirror op het programma staat.

Klarafestival en Muntpunt zorgen voor achtergrond en duiding bij de concerten met drie voorafgaande lezingen en een speciaal samen­ gestelde selectie boeken en cd’s.

De voordrachten vinden plaats in Muntpunt op dinsdagavonden in februari en maart. Tickets kun­­­­nen gereserveerd worden via www.muntpunt.be.

Barbara Raes © Gert Verbelen

BARBARA RAES TUESDAY 3.3, 19:30, €5 Welke nieuwe rituelen vervangen de in toenemende mate verdwijnende traditionele rituelen? Barbara Raes, programmator en rouwexperte, geeft naar aanleiding van de vele passiemuziek die op Klarafestival 2020 weerklinkt, een voordracht over de relatie tussen lijden, kunst en zorg.

75

The Sound of Home

THE SOUND OF HOME

In early 2017, Klarafestival joined forces with SOS Kinderdorpen, Fedasil, Rode Kruis, Croix Rouge, Minor-Ndako, Music Fund and UNHCR to provide easier access to music education for young new­comers in Belgium. Convinced that art and culture are a basic right as well as a basic need to feel at home, Klarafestival took the initiative to ‘The Sound of Home’. With this scholarship, more than 100 young refugees each year get the chance to start or continue their music education in Belgium. The lessons take place in music schools close to the place where they reside. The Sound of Home refunds the tuition fee, the cost of renting an instrument and the teaching material.

This project came into being thanks to the collaboration between Klarafestival, SOS Kinderdorpen, Fedasil, Rode Kruis-Vlaanderen, La Croix-Rouge de Belgique, Minor-Ndako, Public Centres for Social Welfare and music schools across Flanders, Brussels and Wallonia / With the support of Nationale Loterij/Loterie Nationale

soundofhome.be

© Niccola Van den Heuvel

76

Jouw Sleutel / Ta Clé

JOUW SLEUTEL

Kunst is voor iedereen. Maar de weg naar kunst is niet voor iedereen even gemakkelijk — letterlijk en figuur­ lijk. Hoe moet ik een voorstelling kiezen? Kan ik dat wel betalen? Hoe bereik ik de concertzaal? Heel wat mensen vinden gaak geen antwoord op deze vragen.

Daarom is er Jouw Sleutel! Met dit project organiseert Klarafestival rondleidingen en informatie op maat, voorziet het een hapje en een drankje, en persoonlijke begeleiding tot aan de concertzaal. Samen met sociale partners haalt Klarafestival zo de drempels tot kunst weg voor verschillende doelgroepen. Zo kunnen elk jaar heel wat mensen via Jouw Sleutel van een klassiek concert genieten: een activiteit waar ze anders maar moeilijk de weg naar vinden.

project partners

Nationale Loterij / Loterie Nationale, Vlaamse Gemeenschaps­ commissie, Gemeente Schaarbeek / Commune de Schaerbeek

© Maxim Verbueke

77

AD#

78

BEETHOVEN 2020 EXHIBITION

13.10.2020 – 17.01.2021 HOTEL BEETHOVEN Conceived by Anna Viebrock ICTUS & ANA TORFS (Film +Concert) • CONCERTGEBOUWORKEST AMSTERDAM & ANDRIS NELSONS • QUATUOR EBENE • BALTHASAR-NEUMANN-CHOR UND -ENSEMBLE & THOMAS HENGELBROCK • NHK SYMPHONY ORCHESTRA, TOKYO & PAAVO JÄRVI • NELSON FREIRE • JORDI SAVALL • and many more ...

More info: www.bozar.be/Beethoven2020 PALAIS DES BEAUX-ARTS BRUXELLES PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN BRUSSEL

CENTRE FOR FINE ARTS BRUSSELS

CONCERTS

In the framework of the GERMAN PRESIDENCY of the Council of the European Union and the BTHVN 2020 commemoration year.

Rue Ravensteinstraat 23 1000 Brussels +32 2 507 82 00 / bozar.be

Copyright image: © GR-DR

79

Klarafestival 2018 © Maxikamera

MUSIC

EXPO

AD#

Nelson Goerner Boris Giltburg

Lars Vogt Eliane Reyes

07–16.02.20

design by raf-thienpont.be

80

E.R. / V.U.: Gilles Ledure, Rue du Belvédèrestraat 27/5 1050 Bruxelles / Brussel

07 07––16.02.20 16.02.20

Lars LarsVogt VogtEliane ElianeReyes Reyes

Nelson NelsonGoerner GoernerBoris BorisGiltburg Giltburg

AD#

AD#

Haal je hart op in muzikaal Brussel.

Laat je verbeelding werken tijdens het Klarafestival.

Vlaanderen

VLAANDEREN.BE/BRUSSEL

verbeelding werkt

81

82

main partners

project partners

public funding

met dank aan Minister-President Vlaamse Regering Jan Jambon Brussels minister van Financiën, Begroting, Ambtenarenzaken, Meertaligheid en Nederlandstalig Onderwijs Sven Gatz Vlaams minister van Brussel, Jeugd en Media Benjamin Dalle

official festival suppliers

media partners

cultural partners

83

How to book your tickets N

E

F

HOE KOOP IK MIJN TICKETS?

HOW DO I BUY MY TICKETS?

COMMENT ACHETER MES BILLETS ?

KLARA FESTIVAL .BE.

Online De snelste en gemak­kelijkste manier om je tickets te kopen, is via onze website.

Surf naar klarafestival.be, klik op de voorstelling die je wil bijwonen en daarna op de knop TICKETS . Via het zaalplan kies je je eigen stoel.

Online To buy your tickets quickly and easily, buy them from our website. Surf to klarafestival. be, click on the show you'd like and then on the TICKETS icon. You'll then be able to select your seats using the seating plan.

En ligne Pour acheter vos billets rapide­ment et en toute facilité, rendez-vous sur notre site web. Surfez sur klarafestival. be, cliquez sur le spectacle de votre choix, puis sur le bouton TICKETS . Vous pouvez choisir votre place grâce au plan de la salle.

02 507 82 00

Telefonisch Bestel je je tickets liever via de telefoon, bel dan naar +32(0)2 507 82 00 (BOZAR TICKETS) dinsdag — vrijdag 11:00 — 19:00 zaterdag 13:00 — 19:00

By phone If you'd rather order your tickets by telephone, please call +32 (0)2 507 82 00 (BOZAR TICKETS) Tuesday — Friday 11:00 — 19:00 Saturday 13:00 — 19:00

Par téléphone Si vous préférez commander vos billets par téléphone, appelez le +32(0)2 507 82 00 (BOZAR TICKETS) mardi — vendredi 11:00 — 19:00 samedi 13:00 — 19:00

BOZAR OFFICE

In het bespreekbureau Tickets voor de Klara­festival­­ concer­ten kan je eveneens ter plaatse kopen, in het bespreek­bureau van het huis waar het concert plaats­vindt (in BOZAR TICKETS kan je tickets voor élke voorstelling van Klara­festival kopen, ook al vindt de voorstelling niet plaats bij BOZAR).

At the ticket counter You can also buy your Klarafestival concert tickets at the concert hall itself at its ticket counter (you can buy all Klarafestival concert tickets at BOZAR TICKETS, even if they aren't going to be performed at BOZAR).

Au guichet Vous pouvez également vous procurer vos billets pour les concerts du Klarafestival sur place, au guichet de la salle où se déroule le concert (BOZAR TICKETS vous permet d’acheter des billets pour tous les spectacles du Klarafestival, même si ceux-ci ne se déroulent pas à BOZAR).

Meer praktische informatie over de ticketverkoop per huis vind je via de ticket­pagina van www.klarafestival.be

You'll find more practical information concerning ticket sale by concert hall on the ticket page of www.klarafestival.be

Pour plus d'informations pratiques concernant la vente de tickets par salle, surfez sur la page des billets de www.klarafestival.be

i

84

vrienden / friends /amis

-10% -15% -20%

N

E

F

VRIENDEN KORTING

FRIENDS DISCOUNT

PRIX D’AMIS

Kan je niet genoeg krijgen van Klarafestival?

Stel zelf je programma samen en profiteer van onze vriendenkorting!

Can’t you get enough of Klara­festival? Compose your own festival programme and enjoy our friends discount!

Êtes-vous un.e vrai passonié.e du Klarafestival ? Composez vous-même votre programme pour le festival et bénéficiez de notre prix d’amis !

Boek tickets voor: — 4 tot 7 concerten en krijg 10% korting* — 8 tot 15 concerten en krijg 15% korting* — 16 concerten of meer en krijg 20% korting*

Book: — 4 to 7 concerts and get a 10% discount* — 8 to 15 concerts and get a 15% discount* — 16 concerts or more and get a 20% discount*

Réservez des tickets pour: — 4 à 7 concerts et obtenez une reduction de 10%* — 8 à 15 concerts et obtenez une reduction de 15%* — 16 concerts ou plus et obte­ nez une reduction de 20%*

* De vriendenkorting geeft je een voordeel­tarief op tickets voor alle concerten, behalve voor de reeks Herreweghe & Bach (14.3 en 27.3).

* The friends discount is valid for all concerts, except for the series Herreweghe & Bach (14.3 and 27.3).

* La réduction prix d’amis est valable pour tous les concerts, sauf la série Herreweghe & Bach (14.3 et 27.3).

Benieuwd naar concertupdates en achtergrondinformatie?

Schrijf je via www.klarafestival.be in op onze nieuwsbrief!

Curious about concert updates and background information?

Subscribe to our newsletter on www.klarafestival.be!

85

Envie d’être au courant des dernières nouvelles ?

Abonnez-vous à notre newsletter sur www.klarafestival.be !

calendar

THU

12.3

20:00

SIEBEN TODSÜNDEN

FRI

13.3

20:00

THE COMPLETE BEETHOVEN QUARTETS I

SAT

14.3

11:00

THE COMPLETE BEETHOVEN QUARTETS II

20:00

SMYTH, MENDELSSOHN & SCHUMANN

20:00

HERREWEGHE AND BACH I

15:00

THE COMPLETE BEETHOVEN QUARTETS III

20:00

THE COMPLETE BEETHOVEN QUARTETS IV

20:00

THE COMPLETE BEETHOVEN QUARTETS V

20:00

BENEVOLO’S SCATTERED SOUNDS

20:00

THE COMPLETE BEETHOVEN QUARTETS VI

20:00

BETWEEN WORLDS

20:00

SYMPHONY OF EXPECTATION

20:00

IMAGINARY MIRROR

SUN

15.3

MON 16.3 TUE WED

17.3 18.3

THU

19.3

20:00

FROM WITHIN …

FRI

20.3

20:00

BELLS OF INFERNO

SAT

21.3

20:00

SUZUKI: JOHANNES-PASSION

SUN

22.3

15:00

WIR IRREN

19:00

WIR IRREN

20:00

BRUCKNER 6

MON 23.3

20:00

ST JOHN PASSION SCARLATTI

TUE

24.3

20:00

ST JOHN PASSION SCARLATTI

WED

25.3

20:00

MAHLER 9

THU

26.3

20:00

PIANO WORKS DEBUSSY

20:30

BRANFORD MARSALIS I

20:00

PIANO WORKS DEBUSSY

20:00

HERREWEGHE & BACH II

20:00

BRANFORD MARSALIS II

20:00

PIANO WORKS DEBUSSY

20:00

BRANFORD MARSALIS III

11:00

SUPERNOVA

19:00

LUSTIGE STREICHE

FRI

SAT SUN

27.3

28.3 29.3

86

Klarafestival 12 — 29.3 2020

Brussels Philharmonic & HK Gruber

14

Cuarteto Casals

16

Cuarteto Casals

16

Die Deutsche Kammerphilharmonie Bremen & Joshua Weilerstein

18

Collegium Vocale Gent & Philippe Herreweghe

20

Cuarteto Casals

16

Cuarteto Casals

16

Cuarteto Casals

16

Le Concert Spirituel & Hervé Niquet

22

Cuarteto Casals

16

Avi Avital

24

Flanders Opera Symphony Orchestra & Alejo Pérez

26

ART’uur

28

Ensemble intercontemporain & Matthias Pintscher

30

Belgian National Orchestra & Stanislav Kochanovsky

32

Bach Collegium Japan & Masaaki Suzuki

34

Ana Torfs & Ictus

36

Ana Torfs & Ictus

36

City of Birmingham Symphony Orchestra & Mirga Gražinytė-Tyla

38

B’Rock Orchestra & Andreas Küppers

40

B’Rock Orchestra & Andreas Küppers

40

Philharmonia Orchestra & Esa-Pekka Salonen

42

Voetvolk | Lisbeth Gruwez

44

Branford Marsalis

46

Voetvolk | Lisbeth Gruwez

44

Collegium Vocale Gent & Philippe Herreweghe

20

Belgian National Orchestra & Dirk Brossé

46

Voetvolk | Lisbeth Gruwez

44

Branford Marsalis Quartet

46

Laureatenconcert 2020

48

Budapest Festival Orchestra & Iván Fischer

50

87

colofon

This is a publication of Festival van Vlaanderen Brussel vzw

board of Directors Festival van Vlaanderen Brussel Michel Vermaerke chairman Jean-Paul Van Avermaet vice-chairman Tom Auwers, Bart Becks, Tinneke Beeckman, Alex Brabers, Jan Briers, Johan Cattersel, Greet Claes, Monica De Coninck, Hanne Decoutere, Luc De Groote, Kristine De Mulder, Liesbeth De Ridder, Sophie Detremmerie, Erik Dralans, Kaat Exterbille, Dirk Lybaert, Ine Mariën, Pieter Marx, Tony Mary, Christophe Nottebaert, Marc Ramault, Patrick Simons, Dirk Sterckx, Henriette Van Eijl, Werner Van Lembergen, Chris Van Olmen, Arlette Verkruyssen, Lode Willems, Guy Wollaert members of the General Assembly Festival van Vlaanderen Brussel board of directors, Adelheid Byttebier, Philip De Hulsters, Hans D'Hondt, Koen Geens, Piet Jaspaert, Jozef Jonckheere, Frank Meysman, Axel Roseeuw, Anne Soenen, Yves Van Sante, Koen Verlaeckt Young Board Festival van Vlaanderen Brussel Sieghild Lacoere chairman Hanne Decoutere, Wendy De Tandt, Claïs Lemmens, Ruben Pelckmans, Iwein Vandevyver, Willem Vanlaer, Tanguy Van Quickenborne, Frederik Vermaerke, Thomas Vermaerke, Filip Waegemans team Klarafestival Greet De Grave Hendrik Storme Joost Fonteyne Nathalie Notte Claire Desmedt Yelke Van Laer Mien Bogaert Delphine Loeckx Bert Collijs

managing director outgoing artistic director incoming artistic director marketing director production manager production manager dramaturge & editor communication manager protocol manager

LIVE ON AIR Klarafestival is the only classical music festival in Belgium that is entirely broadcasted on Klara! in

For trailers, programme details and updates, follow us online! www.klarafestival.be info@klarafestival.be #klarafestival20 88

extra crew Lauren Bouden Johanna Claerhout

graphic design project manager

team Klara Chantal Pattyn manager Els De Baets financial manager Nicky Aerts, Philip Berghmans, Karen Billiet, Felicia Bockstael, Katelijne Boon, Sylvia Broeckaert, Carine Codde, Sara Debroey, Heleen Debruyne, Gudrun De Geyter, Gert De Groof, Sander De Keere, Walter De Niel, Koen De Winter, Pat Donnez, Olav Grondelaers, Maarten Heynderickx, Mark Janssens, Claudine Jaumotte, Isabelle Leheuwe, Heidi Lenaerts, Annick Lesage, Guy Mampaey, Sieglinde Michiel, Ellen Moriau, Joris Preckler, Johan Roekens, Greet Samyn, Anne-Marie Segers, Rolly Smeets, Lies Steppe, Bart Stouten, Bart Tijskens, Werner Trio, Els ’t Seyen, Isa Tubbax, Gerrit Valckenaers, Katleen Van Bavel, Birgit Van Cleemput, Marc Vandemoortele, Cara Van der Auwera, Lut Van Der Eycken, Wim Vangrootloon, Els Van Hoof, Bart Vanhoudt, Nicole Van Opstal, Marc Van Rompaey, Greet Van Thienen, Greet Van ’t veld, Christophe Verbiest, Liesbet Vereertbrugghen, Isabel Voets, Renate Weytjens, Marc Weyts dramaturgy & editing

Mien Bogaert Hendrik Storme texts Mien Bogaert French translations Géraldine Lonnoy

François Delporte English translations Mien Bogaert

ISO Translation graphic design Lieven Haneca print Graphius V.U. Greet De Grave

Festival van Vlaanderen Brussel

Sinter-Goedeleplein 5

1000 Brussel

ELKE DAG EEN FLESJE UNE BOUTEILLE CHAQUE JOUR Trotse partner van Fier partenaire de

KLARA FESTIVAL

12 — 29.3 2020