klarafestival 2021: 'es ist noch nicht alles verloren' |e-magazine

4

© siska vandecasteele

klarafestival

3

es ist noch nicht alles verloren

preface 08 dramaturgy 14 programme 36 to your house 46 partners 06

2

klarafestival

Precies wat we allemaal zo hard nodig hebben: een flinke dosis troost, schoonheid en hoop.

Klarafestival 2021 wordt uw medicijn tegen moedeloosheid. Met louterende, troostende maar ook energieke muziek, door talent van eigen bodem.

Klara injecteert al die positiviteit rechtstreeks uw huiskamer in. Alle concerten hoort u integraal op Klara, maar u kan ze ook live volgen via streaming. Meer info op Klara.be

es ist noch nicht alles verloren

MAIN PARTNERS

Yakult, het kleine flesje met een grote missie

Meer weten over onze missies: www.yakult.be

3

4

klarafestival

Putting your passion first We believe that each of us has the potential to shape the future through passion, innovation and the right technology.

Discover how our trusted advisors can help you make your business smarter, so you can focus on what matters most: home.kpmg/be

Driving change. Inspiring perspective. © 2021 KPMG Central Services, a Belgian Economic Interest Grouping (”ESV/GIE”) and a member firm of the KPMG global organization of independent member firms affiliated with KPMG International Limited, a private English company limited by guarantee. All rights reserved.

es ist noch nicht alles verloren

MAIN PARTNERS

5

6

klarafestival

Het voorbije jaar sloeg nooit geziene wonden. Wat begin 2020 een verre dreiging leek, bracht verlies en gemis in vele vormen.

Barre tijden, jazeker, maar tegelijk koesteren we het broze, het waardevolle én het weerloze dat ons omringt. Hoop staat centraal tijdens Klarafestival 2021. Vooral nu brengt muziek ons loutering en troost. Met een lied voor de aarde en onbeantwoorde vragen.

Es ist noch nicht alles verloren.

Klarafestival 2021 wordt een editie voor veel publiek. Niet in de zalen, maar met talrijke concerten die tot in uw huiskamer komen.

Samen met Klara, partner van het eerste uur, experimenteren we met nieuwe formats. Zoeken, omdenken, vernieuwen is cruciaal en bepaalt onze toekomst.

Deze editie is in vele opzichten belangrijk. Vlaamse en Belgische artiesten steken we een hart onder de riem, zonder daarbij het Europese, internationale perspectief te verliezen. Getuige daarvan is een concert van het STEGREIF.orchester, gestreamd vanuit Berlijn. We presenteren talrijke wereldpremières — het resultaat van opdrachten aan componisten én visuele kunstenaars. Een splinternieuwe tekst van Ilja Leonard Pfeijffer wordt op muziek gezet door Frederik Neyrinck.

Last but not least ontdekt u diverse Molenbeekse artiesten tijdens een interactieve wandeling. Hoop, maar ook verbinding staan centraal tijdens Klarafestival 2021.

es ist noch nicht alles verloren

PREFACE

7

We zijn onze partners erkentelijk. Dank aan onze culturele partners BOZAR, Flagey, Muntpunt en Passa Porta. Dank aan onze private partners KPMG, Yakult, de spelers van de Nationale Loterij, Proximus en Brouwerij Omer Vander Ghinste. Dank aan de Vlaamse Gemeenschap en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Dank aan Klara en VRT. Jullie steun geeft het festival vleugels.

Klarafestival 2021 wordt een leerrijke ervaring.

We zien er naar uit om te horen hoe u die beleeft.

P.S. Mocht u een concert hebben gemist, dan kan u het nadien herbeleven via VRT NU, Proximus Pickx én de pop-up cultuurzender Podium 19.

Jan Raes, voorzitter Joost Fonteyne, intendant Festival van Vlaanderen Brussel

8

klarafestival

In het station van Wuppertal staat op de gevel van de dienst verloren voorwerpen een uitspraak te lezen: “es ist noch nicht alles verloren!” Met deze zin in het achterhoofd kreeg Klarafestival 2021 langzaam maar zeker vorm. Het is een antwoord op de pandemie die de wereld in haar greep houdt. Daarom wordt Klarafestival 2021 een digitaal festival met maar liefst 12 verschillende audiovisuele projecten.

Gekende klassiekers, vergeten parels en heel wat nieuw werk brengen hoop en troost.

Daarnaast blikken we ook vooruit. Kunnen we in het post-coronatijdperk dezelfde relatie onderhouden met onze leefomgeving?

Wat kan en moet anders?

Do you prefer reading this in English?

Have a look at our website www.klarafestival.be Si vous souhaitez consultez la version française, rendez-vous sur www.klarafestival.be

es ist noch nicht alles verloren

klara festival

DRA M AT U RGY

De vorige, tot één dag herleide editie van Klarafestival was het startschot van een periode van intense verandering. Ons in de verlichting geconstrueerde zelfbeeld – dat de mens een rationeel wezen is, gescheiden van de rest van de natuur, bevoorrecht en vrij – kreeg een flinke knauw. We werden terug in de natuur gezet als een organisme dat gevoelig is voor milieufactoren, totaal afhankelijk en onlosmakelijk verbonden met het grote netwerk van de natuur. Slecht nieuws voor de menselijke ijdelheid, zo omschreef de Duitse schrijver Philipp Blom de coronapandemie.

Maar misschien ook een gedeelde ervaring, een gemeenschappelijke resonantieruimte die de voedingsbodem kan vormen voor een nieuw soort van handelen.

de crisis als opportuniteit

work © anouk de clercq

“Only a crisis – actual or perceived – produces real change,” zo luidde het adagium van de Amerikaanse econoom Milton Friedman. En inderdaad: velen ervoeren de eerste weken van de lockdown als een welkome pauze, een tijd om even stil te staan, om terug te blikken en vragen te stellen bij het leven dat men leidde. Niet zelden resulteerde deze periode van herbronning in het nemen van belangrijke levenskeuzes.

Ook Klarafestival ging doorheen een periode van intense reflectie.

Waar willen we de komende jaren naar toe? Hoe zorgen we ervoor dat

9

2 1

10

klarafestival

zowel de muzikanten op het podium als het publiek in de zaal een betere afspiegeling vormen van onze maatschappij? Met welke projecten willen we onszelf op de kaart zetten?

En misschien wel het belangrijkste van al: wat kunnen we doen voor de vele mensen die niet de luxe hebben om te kunnen reflecteren, maar moeten vechten om te overleven?

een veranderende maatschappij Friedmans uitspraak heeft echter niet alleen betrekking op individuen en organisaties, maar vooral op de samenleving als geheel. De recente geschiedenis bulkt van de voorbeelden waarbij momenten van crisis leidden tot ingrijpende maatschappelijke hervormingen.

In haar boek The Shock Doctrine ontleedt de Canadese filosofe, activiste en publiciste Naomi Klein hoe Margaret Thatcher pas ruggensteun kreeg voor haar neoliberale programma na het winnen van de Falklandoorlog; hoe de aanslagen op de WTCtorens leidden tot de huidige Amerikaanse veiligheidsstaat; en hoe de omvorming van de kustlijn van Sri Lanka tot een toeristisch paradijs pas echt op gang kwam na de tsunami van 2004 – toen men lokale vissers verplichtte om hun huizen dieper landinwaarts terug op te bouwen.

Het democratische vacuüm dat meestal ontstaat na een serieuze crisis, wordt maar al te vaak uitgebuit

om agenda’s door te voeren die gevoelig liggen in de publieke opinie, zo analyseert Naomi Klein.

Burgers dragen de verantwoordelijkheid om erover te waken dat crisissen ons niet achterwaarts, maar collectief voorwaarts katapulteren. Culturele evenementen zoals Klarafestival kunnen belangrijke impulsen geven aan het publieke debat: stemmen laten weerklinken die anders niet gehoord zouden worden, het intellectuele debat aanvullen met zintuiglijke ervaringen en door het koesteren en verder verwerken van ons kunstpatrimonium er ons aan herinneren dat de emoties die we nu doorstaan al eerder gevoeld werden.

omgaan met de corona- én de klimaatcrisis “Es ist noch nicht alles verloren“ heeft niet enkel betrekking op de actuele gezondheidscrisis, maar ook en vooral op de klimaatcrisis die we vandaag doormaken. Een hernieuwde aandacht en zorg voor onze leefomgeving is een onmisbaar deel van een duurzame samenleving.

Muziek kan de band met de natuur terug aanhalen. Vaak zijn composities immers een neerslag van natuurobservaties, een poging om het doorbreken van de zon in klanken te vatten, of het ruisen van de wind muzikaal te vertalen.

es ist noch nicht alles verloren

Bij de voorbereiding van Klarafestival 2021 zweefde ons eerst het woord ‘verbinden’ voor de geest, omdat we als mensen uiteindelijk allemaal samen in hetzelfde schuitje zitten, en enkel collectieve inspanningen een oplossing vormen voor zowel de coronacrisis als de klimaatcrisis. Het delen van ervaringen, al dan niet in literatuur of muziek gesublimeerd, kan daarbij louterend werken, kan troost bieden, hoop en wie weet zelfs oplossingen. Een tweede woord dat gaandeweg naar boven kwam, vanuit de observatie dat we tot enorme collectieve inspanningen in staat zijn en dat de mens een ongelofelijk creatief wezen is, is het woord ‘weerbaarheid’. Mensen zijn in staat zich te organiseren en kunnen zo het hoofd bieden aan de moeilijkste problemen.

natuuridyllen Klarafestival 2021 opent met Songs of Nature, een productie van B’Rock en Muziektheater Transparant. In de achttiende eeuw begon men de natuur met heel andere ogen te bekijken. De Neun deutsche Arien van Händel, uitgevoerd door sopraan Ilse Eerens, zijn daarvan een getuige. Songs of Nature analyseert de vroeg-romantische wortels van het klimaatbewustzijn.

Bijna twee eeuwen later culmineerde de romantiek in de werken van Gustav Mahler, een componist die zich als geen ander door de natuur liet inspireren. De

DRA M AT U RGY

verschillende componeerhuisjes die hij in Oostenrijk liet bouwen, zijn echo’s van Thoreaus hut aan Walden Pont. Het Brusselse ensemble Het Collectief brengt Mahlers Das Lied von der Erde in een arrangement van de onlangs overleden pianist, dirigent en componist Reinbert de Leeuw.

Romantische natuuridylles waren geen lang leven beschoren. Het Antwerp Symphony Orchestra onder leiding van Edo de Waart confronteert Wagners SiegfriedIdyll – waarin vogels tsjilpen en de zon langzaam opkomt – met de Metamorphosen van Richard Strauss.

Deze compositie voor 23 strijkers, een lamento dat net na de Tweede Wereldoorlog ontstond, kondigt een nieuw tijdperk aan.

Ictus en strijkers van Brussels Philharmonic brengen enkele minimalistische meesterwerken die de natuur van een heel andere kant tonen. The Unanswered Question van Charles Ives laat kennismaken met de oneindigheid van het heelal en Gavin Bryars gunt met The Sinking of the Titanic een blik in de diepten van de oceaan.

nieuw talent Hoe moet het nu verder, na het zinken van de Titanic en de teloorgang van de romantiek?

Jong talent toont de weg. Op vraag van Klarafestival legden instrumentalisten van het hippe Berlijnse STEGREIF.orchester hun oor te luisteren in verschillende

11

12

klarafestival

Europese landen, tekenden verhalen op en ontwikkelden op basis daarvan nieuwe composities.

Beethovens Ode an die Freude, woordloos gehumd en eigenzinnig bewerkt, zorgt finaal voor verbinding. Voorafgaand aan dit bijzondere concert – live vanuit Berlijn – gaat Juri De Marco, artistiek leider van het STEGREIF.orchester, in debat met enkele EU-stagiaires.

Naast de Europese aanwezigheid bepalen vooral de Brusselaars zelf het aangezicht van hun stad. Vijf Molenbeekse organisaties werkten met lokaal talent, in samenwerking met Klarafestival, BOZAR en de gemeente Molenbeek, evenveel artistieke programma’s uit. Het project MUSIKAA is een eerste stap in de richting van een inclusief, duurzaam en inspirerend verhaal.

Ontdek de resultaten online of via het scannen van QR-codes op een wandeling doorheen Molenbeek!

Jong talent is ook te horen op het laureatenconcert van SUPERNOVA. Het Antwerpse Desguin Kwartet herontdekt het enige strijkkwartet van Peter Benoit. Trio Aries brengt Schönbergs Verklärte Nacht in een arrangement van Eduard Steuermann.

gesualdo en piazzolla Klarafestival wil troosten en terug hoop schenken. Twee componisten die bijzonder beklijvende muziek schreven, kunnen hierbij helpen: Carlo Gesualdo en Astor Piazzolla (die in maart 2021 precies een

eeuw geleden werd geboren).

Het Collegium Vocale Gent waagt zich onder leiding van Philippe Herreweghe in Flagey aan Gesualdo’s Vijfde Madrigaalboek.

SONICO en het Orquesta Tanguedia brengen in BOZAR een ode aan Astor Piazzolla, de grootmeester van de tango. Italiaanse renaissancemuziek en Argentijnse levensvreugde laten het heden even vergeten.

creaties Hoe reageren kunstenaars op de wereld waarin we ons vandaag bevinden? Klarafestival gaf de voorbije maanden heel wat artiesten de opdracht om nieuw werk te creëren. Sound & Vision bundelt de resultaten van zeven duo’s – telkens een componist en een beeldend kunstenaar – die elk een eigen audiovisueel project ontwikkelden.

Anouk De Clercq, Frederik Croene, Wim Henderickx en Eva-Maria Houben zijn maar enkele van de namen die op het programma staan.

De oude woorden... vormt de afsluiter van Klarafestival 2021.

In samenwerking met het Passa Porta Festival vroegen we aan de bekende Nederlandse schrijver Ilja Leonard Pfeijffer (auteur van onder andere Grand Hotel Europa) om een nieuwe idylle te schrijven. Wonend in Genua maakte hij het Europese begin van de pandemie vanop de eerste rij mee. Frederik Neyrinck schreef op basis van Pfeijffers lange, verhalende gedicht een werk dat

es ist noch nicht alles verloren

DRA M AT U RGY

zal uitgevoerd worden door enkele instrumentalisten van I SOLISTI, sopraan Lore Binon en acteur Josse De Pauw.

Mien Bogaert Joost Fonteyne

context Over deze digitale voorstellingen zal de komende weken op de Klarafestival website, bij wijze van programmaboekje, heel wat extra informatie verschijnen. Wat kan u zoal verwachten? Interviews, podcasts en ook een videoreeks waarin gepeild wordt naar hoe kunstenaars het ‘es ist noch nicht alles verloren’ waarmaken.

In samenwerking met Muntpunt organiseert Klarafestival daarenboven een debat met als centrale vraag wat persoonlijk engagement in tijden van crisis kan betekenen. Componiste Saskia Venegas Aernouts, klimaatwetenschapper en professor aan de UC Louvain Jean-Pascal van Ypersele en Eka van Beeren, een actief lid van de radicale milieubeweging Extinction Rebellion gaan hierover met elkaar in dialoog.

Voorafgaand aan het debat wordt er een compositie van Saskia Venegas Aernouts uitgevoerd.

Hou onze website en onze social media in de gaten voor updates!

Samen met u kijken we uit naar wat een unieke editie van Klarafestival belooft te worden. © estate juan muñoz

13

14

klarafestival

14.

03

listening to the change

13.

03

STEGREIF .orchester

songs of nature B'Rock, Muziektheater Transparant

15.

03

the unanswered question Ictus, Brussels Philharmonic

trio aries © thomas richard mertens

es ist noch nicht alles verloren

15

PROGRAMME

16.

03

© serj tyaglovsky on unsplash

DEBAT in het oog van de klimaatstorm

18.

03

supernova Desguin Kwartet, Trio Aries

17.

03

das lied von der erde Het Collectief, Gregor Mayrhofer

sound & vision

16

klarafestival

19.

03

dolcissima mia vita Collegium Vocale Gent, Philippe Herreweghe Transparant

20.

03

happy birthday piazzolla!

SONICO, Orquesta Tanguedia

collegium vocale gent @ foppe schut

gwen cresens @ johan jacobs

es ist noch nicht alles verloren

17

PROGRAMME

21.

03 musikaa

metamorphosen Antwerp Symphony Orchestra, Edo de Waart

22.

03

ilja leonard pfeijffer @ stephan vanfleteren

de oude woorden...

Lore Binon Josse De Pauw I SOLISTI

remork & karkaba @ illias teirlinck

18

ilse eerens © karl forster

klarafestival

19

es ist noch nicht alles verloren

songs of nature handel meets henderickx

Op zoek naar de filosofische wortels van de wereldwijde bezorgdheid over het klimaat komt men vroeg of laat in de achttiende eeuw terecht. Een denker als Rousseau is niet alleen de schutspatroon van de beschavingskritiek en van de romantiek, maar ook van hedendaagse milieubewegingen.

The new kind of awareness of nature that arrived at the end of the baroque period was

saturday 13.03 20:00

George Frideric Handel Neun deutsche Arien, HWV 202-210 Wim Henderickx new compositions for instrumental ensemble (commissioned by B’Rock)

B’Rock — ensemble Ilse Eerens — soprano Shuang Zou — scenic concept Dan Potra — scenography Mario Devetak — video design Peter Quasters — light design Lieve Pynoo — costumes

documented in George Frideric Handel’s Neun deutsche Arien.

In this intimate song cycle, Handel used the poetry of the early romantic Barthold Heinrich Brockes. He wrote with great passion of the moving beauty of nature.

anversois Wim Henderickx. Le metteur en scène de théâtre Shuang Zou et Muziektheater Transparant assurent le concept scénique de cette production.

L’ensemble baroque belge B’Rock et la soprano Ilse Eerens font dialoguer les Neun deutsche Arien avec de courtes compositions pour ensemble baroque du compositeur

production — B’rock, Muziektheater Transparant coproduction — Klarafestival, BOZAR, Perpodium, Concertgebouw Brugge in collaboration with — Operadagen Rotterdam, Shanghai Symphony Orchestra and Metropolitan Museum of Fine Arts New York with the support of — Tax Shelter of the Belgian Federal Government thanks to — deSingel streamed from / in collaboration with — Kaaitheater

20

© hаташа Гелева

klarafestival

21

es ist noch nicht alles verloren

listening to the change from berlin to brussels

Het Berlijnse STEGREIF.orchester, een symfonisch improvisatieorkest, bevraagt traditionele concertvormen en ontwikkelt gewaagde alternatieven. Klassiek repertoire wordt met jazz, blues, pop en experimentele klanken opengebroken. De muzikanten spelen zonder stoelen, partituur of dirigent. Wat je wel mag verwachten? Passie, experimenteervreugde en heel wat verrassingen!

sunday 14.03 20:00

STEGREIF.orchester

prior to the concert, a debate between Juri De Marco, leader of the STEGREIF.orchester and eu-interns is organised in collaboration with the European Parliament

Listening to the change is a project developed by instrumentalists of STEGREIF.orchester especially for Klarafestival. Zoom interviews with citizens from a range of European countries form the starting point for brief improvised compositions that document these turbulent times. The concert on Sunday 14 March - live from Berlin - brings all these stories together. What was once in isolation now culminates in a highly idiosyncratic version of Beethoven’s Ode an die Freude.

Vous aimeriez participer au projet en tant que personne interviewée ?

Nous recherchons encore trois volontaires. Envoyez avant le 25 février à info@klarafestival.be un court texte expliquant qui vous êtes et comment vous avez vécu ces derniers temps.

commission — Klarafestival coproduction — klarafestival, STEGREIF.orchester

22

ictus © christophe urbain

klarafestival

23

es ist noch nicht alles verloren

the un– answered question masterpieces of minimalism Drie instrumentengroepen schetsen in The Unanswered Question van de Amerikaanse componist Charles Ives een kosmisch landschap. Terwijl de strijkers het eeuwige zwijgen van de oneindige ruimte verklanken, vraagt een trompet zich af wat de zin van het leven is. Enkele houtblazers proberen een antwoord te formuleren, maar komen niet verder dan het ridiculiseren van de vraag.

Proverb and Tehillim are two compositions by the minimalist

monday 15.03 20:00

Charles Ives The Unanswered Question Steve Reich Proverb Gavin Bryars The Sinking of the Titanic Steve Reich Tehillim

Ictus — instrumental ensemble Brussels Philharmonic — strings Tom De Cock — conductor Lore Binon — soprano Kaoli Isshiki — soprano Morgane Heyse — soprano Els Mondelaers — mezzo-soprano Kevin Skelton — tenor Hitoshi Tamada — tenor Alexandre Fostier — sound engineer

composer Steve Reich in which the written word plays a particularly essential role. While his lifelong fascination with the Austrian philosopher Ludwig Wittgenstein comes to the fore in Proverb, Reich examines in Tehillim - a work in four movements - his Jewish roots with the aid of a number of excerpts from the Psalms.

Titanic ont continué à jouer pendant le naufrage du navire.

Gavin Bryars fait répéter à l’infini par les cordes l’hymne qui aurait été joué par les musiciens. Il noie progressivement la mélodie dans des signaux morses, d’étranges effets sonores et même des interviews de survivants. Il donne ainsi l’impression que les musiciens s’enfoncent de plus en plus loin dans les profondeurs de l’océan.

Pour The Sinking of the Titanic, le compositeur anglais Gavin Bryars s’est basé sur le récit selon lequel les musiciens censés divertir les passagers du RMS

coproduction — Klarafestival, Ictus, Brussels Philharmonic streamed from / in collaboration with — Flagey (studio 4)

24

klarafestival

in het oog van de klimaat storm debat: kunst, wetenschap en activisme De klimaatopwarming is een feit en spoort met duidelijke signalen aan tot actie. Regeringsleiders en staatshoofden ontmoeten elkaar om de zoveel tijd maar zorgen zelden voor bevredigende resultaten. Kan, in het aanschijn van een dergelijk mondiaal probleem, persoonlijk engagement een verschil maken? Een wetenschapper, een componiste en een milieu-activiste gaan hierover met elkaar in debat, gemodereerd door Klarapresentator Sander De Keere.

tuesday 16.03 19:00

Saskia Venegas Aernouts Premonición

Rhea Vanhellemont — viola Saskia Venegas Aernouts — debater Jean-Pascal van Ypersele — debater Eka van Baaren — debater Sander De Keere — moderation

The voice of science is represented by Jean-Pascal van Ypersele, professor at UCLouvain and Belgium’s best-known climate scientist. His book, In het oog van de klimaatstorm (In the Eye of the Climate Storm) looks behind the scenes at major international climate conferences. The second participant is the Spanish-Belgian composer Saskia Venegas Aernouts. Among other things, she has written music for the socially-engaged theatre of Milo Rau. To what extent is her work influenced by such problems as climate change? The third

person involved in the debate is Eka van Baaren. Since 2018, she is an active member of the radical environmental movement Extinction Rebellion.

En prélude au débat, l’altiste Rhea Vanhellemont, qui fut une des lauréates de SUPERNOVA 2020 avec le Quatuor Desguin, interprète la composition Premonición de Saskia Venegas Aernouts.

The debate is conducted in Dutch.

coproduction — Klarafestival, Muntpunt streamed from — Muntpunt

25

es ist noch nicht alles verloren

super nova desguin kwartet and trio aries Jaarlijks kronen ervaren programmatoren uit de klassieke muziekwereld twee Belgische kamermuziekensembles tot Supernova’s. In 2020 werden Desguin Kwartet en Trio Aries geselecteerd. Het laureatenconcert op Klarafestival, dat met één jaar vertraging nu wordt ingehaald, is de aftrap van een Belgische tournee.

The Antwerp Desguin Kwartet plays the only string quartet by the Belgian composer Peter Benoit. He

tuesday 16.03 20:00

Peter Benoit String Quartet, Op. 10 Danish Traditional

Desguin Kwartet

Arnold Schönberg Verklärte Nacht, Op. 4 (arr. Eduard Steuermann)

Trio Aries

composed this piece, reminiscent of the Schumann string quartets, in 1858 during a study trip through Germany, one year after winning the Prix de Rome.

Le Trio Aries interprète ce grand classique dans un arrangement du pianiste-compositeur Eduard Steuermann.

Verklärte Nacht (La Nuit transfigurée) est une des plus célèbres compositions d’Arnold Schönberg. Cette œuvre pour sextuor à cordes s'inspire d'un poème de Richard Dehmel décrivant comment une jeune femme avoue à son amant qu’elle est enceinte d’un autre homme.

coproduction — Klarafestival, BOZAR partners supernova — Klarafestival, Klara, Musiq’3, CC Strombeek Grimbergen, CC Ter Dilft Bornem, CC Westrand, Kunstenpunt, Beeldenstorm Anderlecht sterrenkijkers / chercheurs d’étoiles — CC De Ster Willebroek, CC Hasselt, Gent Festival van Vlaanderen, Klassiek Regio Noordrand, GC De Wildeman Herent, 30CC Leuven, Pamele Classic Oudenaarde, Festival Midi-Minimes, Zomer van Sint-Pieter, Festival Klassiek Leeft Jong Knokke-heist, Zuidrand Klassiek!, CC De Ververij | Ronse, Klassiek! Beleven in de Westhoek streamed from — BOZAR (studio)

26

klarafestival

reinbert de leeuw © bruno bonansea

27

es ist noch nicht alles verloren

das lied von der erde

mahler’s song cycle in an arrangement of reinbert de leeuw Geen enkele componist heeft de wereld zo welbespraakt, zo indringend en zo dikwijls vaarwel gezegd als Gustav Mahler. Steeds weer keert de dood terug in zijn œuvre: nu eens zacht en geruststellend, dan weer woest en hevig. Das Lied von der Erde, gecomponeerd in een uiterst moeilijke levensperiode, vormt hierop geen uitzondering.

Mahler based Das Lied von der

wednesday 17.03 20:00

Gustav Mahler Das Lied von der Erde (arr. Reinbert de Leeuw)

Het Collectief — chamber music ensemble Gregor Mayrhofer — conductor Lucile Richardot — mezzo soprano Yves Saelens — tenor

Erde on very free and romanticised translations of ancient Chinese poetry by the German poet Hans Bethge. In these lyrics, a sudden awareness of one’s own mortality brings about a hedonistic enjoyment of the beauty of nature.

The final movement bids a resigned farewell.

l’ensemble bruxellois Het Collectief un arrangement inédit de Das Lied von der Erde. Sa version, la dernière partition achevée avant sa mort, est empreinte de l’intimité du lied.

Le compositeur, chef d’orchestre et pianiste Reinbert de Leeuw, récemment décédé, a écrit pour coproduction — Klarafestival, BOZAR streamed from / in collaboration with — la Monnaie de Munt

28

klarafestival

Wim Henderickx

Parvati, the Remover of bad Energy

performed by Koen Plaetinck and Wim Van Hasselt visuals by Lieven Vanhove Nicole Lizée

Televisioniist / Season 1 Episode 1

performed by Koen Plaetinck and Wim Van Hasselt visuals by Nicole Lizée Frederik Neyrinck Echo de Clèves (Festivals for Compassion) performed by Alice Van Leuven visuals by Peter De Bruyne Saskia Venegas Aernouts The air we breathe performed by Diamanda La Berge Dramm visuals by Nele Fack Frederik Croene Diamond Princess, 17.02.2020, Yokohama - Japan performed by Frederik Croene visuals by Karl Van Welden Anouk De Clercq We’ll find you when the sun goes black music and performance by Vessel (Sebastian Gainsborough) Eva-Maria Houben

Drei Choräle (penser à Satie)

violiste diamanda dramm © jury hiensch

performed by Guy Vandromme / ACT2 visuals by Isabella Soupart

29

es ist noch nicht alles verloren

sound & vision focus on audiovisual collaborations

thursday 18.03 20:00

Koen Plaetinck — percussion, electronics Wim Van Hasselt — trumpet, piccolo trumpet, flugelhorn Alice Van Leuven — violin Diamanda La Berge Dramm — violin Frederik Croene — piano Guy Vandromme — piano Vessel — electronics

Krijgen muzikanten het laatste woord bij de creatie van een film, een videoclip, een digitaal concert of wordt de knoop finaal doorgehakt door beeldende kunstenaars? Klarafestival waagde zich aan een uniek experiment en gaf vier duo’s, telkens bestaande uit een componist en een visueel kunstenaar, de opdracht om nieuw werk te creëren.

Pianist-composer Frederik Croene works with visual artist Karl Van Welden. Multimedia-artist Anouk De Clercq calls on the British music producer Sebastian Gainsborough (Vessel). Guy Vandromme (piano) and the Polish-Russian choreographer Isabella Soupart bring the evening to a close with a composition by German composer Eva-Maria Houben.

Saskia Venegas Aernouts, a Spanish-Belgian composer, forms a duo with video artist Nele Fack.

Sound & Vision propose également deux œuvres qui auraient dû être présentées en première lors du

Klarafestival 2020 : Parvati de Wim Henderickx (avec des images de Lieven Vanhove) et Televisioniist de la compositrice et artiste visuelle canadienne Nicole Lizée. Vous pourrez en outre entendre la pièce Echo de Clèves, une composition écrite par Frederik Neyrinck l’été dernier dans le cadre de Festivals for Compassion, avec des images du photographe Peter De Bruyne.

production — Klarafestival commission — Klarafestival

30

klarafestival

dolcissima mia vita gesualdo’s fifth book of madrigals

Dat de excentrieke componist Carlo Gesualdo, Prins van Venosa, in 1590 zijn vrouw en haar minnaar 'in flagrante delicto' aantrof en koelbloedig over de kling haalde is een bekend feit. Maar is er ook een verband tussen deze gruwelijke gebeurtenis en de spectaculaire klankwereld en emotionaliteit van zijn madrigalen?

Few pieces of music are as

Pietro Antonio Melli Il Carolino: Capriccio Cromatico Carlo Gesualdo Quinto Libro di Madrigali (selection) Alessandro Piccinini Ricercare Primo Carlo Gesualdo Quinto Libro di Madrigali (selection) Alessandro Piccinini Toccata Cromatica III & VI Carlo Gesualdo Quinto Libro di Madrigali (selection) Alessandro Piccinini Passacaglia Carlo Gesualdo Quinto Libro di Madrigali (selection)

expressive and tormented as Gesualdo’s final collections, which include the Fifth Book of Madrigals. Published two years before his death in 1613 at the composer’s mansion outside Naples, the collection of dramatic jewels allow you to enter the mind of an uncompromising genius and taste the endless pain of love, grandiosely disguised as bittersweet desire!

friday 19.03 20:00

Collegium Vocale Gent Miriam Allan — soprano Barbora Kabátková — mezzo-soprano Alex Potter — counter tenor Benedict Hymas — tenor Tore Denys — tenor Jimmy Holliday — bass Michele Pasotti — lute Philippe Herreweghe — conductor

Placé sous la direction de Philippe Herreweghe, l’ensemble Collegium Vocale Gent nous offrira à coup sûr une interprétation splendide.

Gesualdo est un compositeur qui accompagne le Collegium Vocale Gent depuis longtemps : en 2016 encore, Philippe Herreweghe réalisait un enregistrement de son Sixième livre de madrigaux. coproduction — Klarafestival, Flagey streamed from — Flagey (studio 4) Collegium Vocale Gent, conducted by Philippe Herreweghe, is orchestra in residence at Flagey

31

es ist noch nicht alles verloren

happy piazzolla !

sonico and gwen cresens celebrate piazzolla’s centennial Precies een eeuw geleden werd Astor Piazzolla geboren, de grootmeester van de tango. Met elementen uit de klassieke muziek, de Argentijnse volksmuziek, de jazz-, de pop- en de rockscène revolutioneerde hij in de jaren 1950 de traditionele tango. Zijn passievolle, erotisch-dramatische muziek getuigt daarenboven van een ongezien compositorisch kunnen.

birth day

saturday 20.03 20:00

Piazzolla - Rovira: The Edge of Tango (avant-première of SONICO’s third album)

SONICO — octet

Astor Piazzolla Concierto para Quintet Cuatro Estaciones Porteñas Decarissimo Escualo

Orquesta Tanguedia — quintet

On the occasion of Astor Piazzolla’s hundredth birthday, the renowned Brussels tango ensemble SONICO previews its latest album at Klarafestival. Piazzolla – Rovira: The Edge of Tango reconstructs the music of the first avant-garde tango group: Astor Piazzolla’s mythical Octeto Buenos Aires.

As the tango nuevo was not a revolution of one, SONICO also performs music by the Argentine composer Eduardo Rovira and his Octeto La Plata.

L’accordéoniste, bandonéoniste et compositeur belge Gwen Cresens interprète ensuite quelques classiques de Piazzolla avec son ensemble Orquesta Tanguedia. Au programme figurent notamment les Cuatro Estaciones Porteñas : quatre compositions de tango puisant leur inspiration dans les Quatre saisons de Vivaldi.

coproduction — Klarafestival, BOZAR streamed from — BOZAR (the M hall)

32

klarafestival

© vincent callot

33

es ist noch nicht alles verloren

metamor phosen

antwerp symphony orchestra: strauss and wagner Op 17-jarige leeftijd componeerde Richard Strauss de Serenade voor 13 blazers. Toen Hans von Bülow, de pianist-dirigent die de première van Wagners Tristan und Isolde dirigeerde, het werk hoorde, was hij laaiend enthousiast.

Hij nam de compositie op in een concertprogramma dat hij in vele Duitse steden dirigeerde en schonk de jonge Richard Strauss zo zijn eerste naamsbekendheid.

Almost half a century later, during the final months of the Second World War, Richard Strauss

sunday 21.03 20:00

Richard Strauss Serenade in E-flat major, Op. 7, 'Serenade for Winds' Metamorphosen für 23 Solostreicher Richard Wagner Siegfried-Idyll, WWV 103

Antwerp Symphony Orchestra Karl-Heinz Steffens — conductor

delivered his last great orchestral work: Metamorphosen. This haunting, continually-evolving lament is an obituary to the many German culture houses - the places where Richard Strauss had worked all through his life - that were wiped off the map at the end of the war by Allied bombardments.

fois au petit matin dans la cage d’escalier du manoir de Wagner à Tribschen. Dans son journal intime, Cosima écrivit qu’elle fut réveillée en douceur par la musique, et que Wagner entra ensuite dans sa chambre pour lui remettre la partition. Plus tard, Wagner adapta cette musique idyllique dans Siegfried, troisième volet de sa tétralogie de l’Anneau.

Wagner composa l’Idylle de Siegfried, initialement intitulée Idylle de Tribschen, en 1870 comme surprise pour le 33e anniversaire de sa femme Cosima. La pièce fut interprétée pour la première

coproduction — Klarafestival, Antwerp Symphony Orchestra streamed from — Queen Elisabeth Hall

34

klarafestival

musikaa made in.by Molenbeek

“Beter een goede buur dan een verre vriend.” Met deze gedachte in het achterhoofd willen Klarafestival en BOZAR de band aanhalen met de Brusselaar. Een eerste stap in die richting is het project Musikaa, een samenwerking met de gemeente Molenbeek. Het doel van dit alles? Een duurzaam en inclusief verhaal dat Brusselaars en niet-Brusselaars wederzijds inspireert.

Five Molenbeek organisations have been working on five artistic projects involving local talent. These projects have been documented by young people from # IMAGINE 1080

sunday 21.03 kick off at 15:00

Huis van Culturen en Sociale Samenhang Molenzine — photos and video portrets Quatuor Dónisi (Guy Danel) # IMAGINE 1080 — photos and video portrets junior workshop ‘Molenberlin’ (Samir Bendimered) De Vaartkapoen Alex Deforce, Jordi Grognard, DJ AT HOME (Front de Cadeaux) MigratieMuseumMigration (Foyer) Hussein Rassim and Juliette Lacroix LaVallée Otto Lindholm Bonneviepark (MetX) Remork & Karkaba

(atelier ‘ciné-photo’, Maison des Cultures et de la Cohesion Sociale) and Molenzine (Citizen Motion, LaVallée). The resulting video portraits will appear on the Klarafestival website from March 21, and from that date on they can also be found on a walking route through Molenbeek by scanning QR codes.

Le violoncelliste Guy Danel et le pianiste-compositeur-chef d’orchestre Samir Bendimered développent un projet avec un jeune quatuor à cordes ainsi qu’un atelier pour les jeunes consacré au slam (MolenBerlin).

Le poète nocturne, peintre et DJ

Alex Deforce met en musique ses impressions molenbeekoises avec des musiciens locaux. Le MigratieMuseumMigration nous fait redécouvrir le son de quelques instruments arrivés dans notre pays avec les migrants. Otto Lindholm fusionne contrebasse et électronique pour créer d’intrigants paysages sonores. Enfin, MetX présente Remork & Karkaba, une fanfare unique composée d’une section de cuivres et de percussions gnawa marocaines. coproduction — Klarafestival, BOZAR, Gemeentelijke dienst Nederlandstalige cultuur Sint-Jans-Molenbeek, in collaboration with — Huis van Culturen en Sociale Samenhang Citizen Motion, Foyer, De Vaartkapoen, LaVallée, MetX more information about the participating artists and locations, will be announced on the Klarafestival-website

35

es ist noch nicht alles verloren

de oude woorden...

een idylle van pfeijffer met muziek van frederik neyrinck

Nederlands bekendste schrijver?

Ilja Leonard Pfeijffer! Hij liet zich niet alleen opmerken met groots opgezette romans als Brieven uit Genua, La Superba en Grand Hotel Europa, maar schrijft ook exquisiete poëzie.

Zijn laatste gedichtenbundel, Idyllen, verscheen in 2015 en bestaat uit maar liefst 50 verhalende gedichten in rijmende alexandrijnen. In een tijdperk van Facebook- en Twitterverslaving, bootvluchtelingen en het Israëlisch-Palestijnse conflict zijn Pfeijffers Idyllen vooral een

monday 22.03 20:00

Frederik Neyrinck De oude woorden van een tijd die komen gaat

Ilja Leonard Pfeijffer Chantal Pattyn — moderator Lore Binon — soprano Josse De Pauw — narrator I SOLISTI — instrumentalists

afscheid van het idyllische. Als troost rest de lezer echter Pfeijffers onovertroffen taalspel.

Les musiciens de l’ensemble d’instruments à vents anversois I SOLISTI interprètent cette composition en collaboration avec Lore Binon (soprano) et Josse De Pauw (narrateur). La présentation de la création de De oude woorden van een tijd die komen gaat est précédée d’une interview de Ilja Leonard Pfeijffer par Chantal Pattyn, directrice de Klara.

Klarafestival and Passa Porta Festival commissioned Ilja Leonard Pfeijffer to write a new idyll with a world altered by the pandemic in mind. On the basis of this poem, titled De oude woorden van een tijd die komen gaat (‘Old words from a time that is to come’), Frederik Neyrinck composed a new piece for soprano, narrator, two brass and two woodwind instruments.

The interview before the concert is conducted in Dutch. commission — Klarafestival, Passa Porta Festival coproduction — Klarafestival, Passa Porta Festival, BOZAR, Muziektheater LOD streamed from — BOZAR (the M hall)

36

klarafestival

As it is unlikely that we will be able to welcome an audience in March, Klarafestival is going completely digital. Between 13 and 22 March, Festival van Vlaanderen Brussel is offering twelve audiovisual projects - all completely free.

The concerts are taking place in venues of partners as BOZAR, Flagey, Kaaitheater, Muntpunt and the Antwerp Symphony Orchestra (Queen Elisabeth Hall). VRT crew will ensure that the audio and video recordings are of the highest quality. The website of Festival van Vlaanderen Brussel (www.klarafestival.be) will provide further information to accompany each concert.

You can enjoy the Klarafestival performances in three ways: on the radio, via streaming or on demand.

es ist noch nicht alles verloren

from our festival to your

37

TO YOUR HOUSE

RADIO Our preferred partner Klara will broadcast the entire Klarafestival.

You can also hear some of the Klarafestival concerts on Musiq’3.

STREAMING All concerts will be streamed on the Klarafestival website (www.klarafestival. be/live). You can also watch via the Klara app and the Klara website (www.klara.be). Some concerts will be livestreamed on Facebook. The Unanswered Question, Das Lied von der Erde, Happy Birthday Piazzolla!, Sound & Vision and Musikaa will be broadcast

by Proximus Pickx.

ON DEMAND All performances can be viewed 24 hours after the premiere on VRT NU. The Unanswered Question, Das Lied von der Erde, Happy Birthday Piazzolla!, Sound & Vision and Musikaa can be watched again on Proximus Pickx.

From 25 to 28 March, nine of the performances will be part of the programming of the new pop-up culture channel Podium 19.

H O U S E

We hope you enjoy listening and watching! If you’d like to share your concert experiences, use the hashtag #klarafestival21 on social media or comment on our posts!

#klarafestival21

38

klarafestival

un message d’espoir et de réconfort pour les maisons de repos Les maisons de repos ont connu des moments difficiles au cours de l’année écoulée. Elles ont payé un très lourd tribut à la pandémie, et les confinements successifs ont provoqué une grande solitude. Le Klarafestival souhaite apporter son soutien aux résidents des maisons de repos en leur offrant à eux aussi un message d’espoir et de réconfort.

Des concerts seront bientôt donnés dans les cours intérieures de plusieurs maisons de repos bruxelloises. Pour ce faire, le Klarafestival collabore avec les YoungStars : de jeunes musiciens de grand talent bénéficiant de l’accompagnement de musiciens de l’ensemble I SOLISTI. Des comptesrendus de ces événements seront bientôt publiés sur notre site web.

sésame / jouw sleutel L’art doit être accessible à tous. Cependant, l’accès à l’art n’est pas évident pour tout le monde – en particulier en période de crise sanitaire. Avec différents partenaires sociaux, nous assurons la diffusion de notre festival numérique également auprès des personnes en difficulté. Par le biais d’une communication adaptée, nous tentons de faciliter l’accès aux concerts numériques. Des promenades concoctées par notre partenaire Muntpunt et les guides de Brukselbinnenstebuiten invitent ces personnes à découvrir Bruxelles par elles-mêmes.

es ist noch nicht alles verloren

39

PROUD PARTNERS

Damaged by fire, uplifted by your support

bozar.be/togetherbozar

Klarafestival ©Maxim Verbueken

DONATE NOW #TogetherBOZAR

40

klarafestival

stay together, stay connected! join us on our online events

© Johan Jacobs | Studio 4 - architect Joseph Diongre & Philippe SAMYN and PARTNERS, architects & engineers

& flagey.be

es ist noch nicht alles verloren

PROUD PARTNERS

Haal Haaljejehart hart op opininmuzikaal muzikaal Brussel.

Brussel.

Laat Laat je je verbeelding verbeelding werken werken tijdens tijdens hethet Klarafestival.

Klarafestival.

Vlaanderen Vlaanderen verbeelding verbeelding werkt werkt

VLAANDEREN.BE/BRUSSEL VLAANDEREN.BE/BRUSSEL

41

42

klarafestival

©Afrika Museum - JP Remy

Check out the entire cultural offer of Brussels on www.agenda.brussels

es ist noch nicht alles verloren

PROUD PARTNERS

43

44

klarafestival

es ist noch nicht alles verloren

Beleef het Klarafestival vanop de eerste rij met Proximus Pickx.

Ontdek nog meer exclusieve content op Proximus Pickx.

PROUD PARTNERS

45

46

main partners

project partners

public funding

official festival suppliers

media partners

cultural partners

klarafestival

es ist noch nicht alles verloren

PARTNERS

47

main partners Klara, Yakult, KPMG, Nationale Loterij project partners Proximus, Brouwerij Omer Vander Ghinste, Nationale Bank van België public funding Vlaamse Gemeenschap, Brussels Hoofdstedelijk Gewest met dank aan minister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Buitenlandse Zaken, Cultuur, ICT en Facilitair Management Jan Jambon, Brussels minister van Financiën, Begroting, Openbaar Ambt, de Promotie van Meertaligheid en van het Imago van Brussel Sven Gatz, Vlaams minister van Brussel, Jeugd en Media Benjamin Dalle official festival suppliers bpost, Neuhaus, Daniel Ost, Piano's Maene, Casada, Thon Hotels, Fruit At Work, Pentagon, Café Costume, À Suivre, Humus X Hortense, Harvest, Les Brigittines, Café Victor media partners Radio 1, Musiq3, La Première, Eén, Canvas, La Trois, Ring TV, BRUZZ, BX1, De Standaard, La Libre, The Brussels Times, visit.brussels, Clearchannel, Davidsfonds cultural partners BOZAR, Flagey, Muntpunt, Passa Porta Festival

1,5m of gratitude and orchestral smiles

1,5m of devotion and classical drama

this is a publication of festival van vlaanderen brussel vzw board of directors Festival van Vlaanderen Brussel Jan Raes — chairman Alex Brabers, Arlette Verkruyssen, Bart Becks, Chris Van Olmen, Christophe Nottebaert, Dirk Lybaert, Dirk Sterckx, Erik Dralans, Greet Claes, Guy Wollaert, Hanne Decoutere, Henriette van Eijl, Ine Mariën, Jan Briers, Jean-Paul Van Avermaet, Johan Cattersel, Kaat Exterbille, Koen Maerevoet, Kristine De Mulder, Liesbeth De Ridder, Lode Willems, Marc Ramault, Michel Vermaerke, Monica De Coninck, Patrick Simons, Pieter Marx, Sophie Detremmerie, Tinneke Beeckman, Tom Auwers, Tony Mary, Werner Van Lembergen

members of the general assembly Festival van Vlaanderen Brussel Board of Directors, Adelheid Byttebier, Anne Soenen, Axel Roseeuw, Frank Meysman, Hans D'hondt, Koen Geens, Sieghild Lacoere, Philip De Hulsters, Jef Jonckheere team Klara Chantal Pattyn — manager Els De Baets — financial manager Nicky Aerts, Philip Berghmans, Karen Billiet, Felicia Bockstael, Katelijne Boon, Sylvia Broeckaert, Carine Codde, Sara Debroey, Heleen Debruyne, Geertje De Ceuleneer, Clara De Decker, Tine De Donder, Gudrun De Geyter, Gert De Groot, Sander De Keere, Koen De Winter, Pat Donnez, Vincent Goris, Olav Grondelaers, Maarten Heynderickx, Mark Janssens, Claudine Jaumotte, Isabelle Leheuwe, Heidi Lenaerts, Annick Lesage, Ilya Lisser, Sieglinde Michel, Ellen Moriau, Joris Preckler, Emiel Raeymaekers, Johan Roekens, Greet Samyn, Anne-Marie Segers, Rolly Smeets, Lies Steppe, Bart Stouten, Bart Tijskens, Werner Trio, Els ’t Seyen, Carlo Siau, Josianne Tas, Isa Tubbax, Julie Van Bogaert, Gerrit Valckenaers, Katleen Van Bavel, Birgit Van Cleemput, Marc Vandemoortele, Cara Van der Auwera, Danny Van der Elst, Lut Van Der Eycken, Wim Vangrootloon, Els Van Hoof, Bart Vanhoudt, Nicole Van Opstal, Marc Van Rompaey, Greet Van Thienen, Greet Van ’t veld, Christophe Verbiest, Liesbet Vereertbrugghen, Charlotte Verdoodt, Tom Verheyden, Isabel Voets, Renate Weytjens, Marc Weyts, Johannes Wirix-Speetjens

team Klarafestival Joost Fonteyne — intendant Inge Vekeman — zakelijke leiding Yelke Van Laer — productie Tuur van Dosselaer — productie Nathalie Notte — communicatie & partnerships Mien Bogaert — dramaturgie Delphine Loeckx — digitale communicatie Bert Collijs — ticketing & sociale projecten extra crew Hanne Vaernewyck, Selina Mathyssen, Elise Van den Abeele, Jolien Deweerdt texts — Mien Bogaert dramaturgy & editing — Mien Bogaert, Joost Fonteyne french translations — Géraldine Lonnoy, François Delporte english translations — ISO Translation graphic design — Elvire Delanote print — Graphius V.U Joost Fonteyne Festival van Vlaanderen Brussel, Sinter-Goedeleplein 5, 1000 Brussel © siska vandecasteele

follow us online www.klarafestival.be info@klarafestival.be #klarafestival21

live on air Klarafestival is the only classical music festival in Belgium that is entirely broadcasted on Klara!

take me n ot walde festival

Ontdek de eerste editie van WALDEN festival op zondag 18 juli 2021! Een avontuurlijk zomerfestival vanuit de tuin van het Koninklijk Instituut voor Natuurwetenschappen.

Geniet van diverse muziek op een ideale locatie in het groene Brussel. waldenfestival.be