UITGAVE VAN DE AFDELING BALLONSPORT VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR LUCHTVAART KNWL
VERSCHIJNT4XPERJAAR
NOVEMBER 1987
BALLONSTOF UiLgave van de afdel ing Ba1 lonsporL van de Koninkl iike Nederlandse Vereniging voor LuchLvaarL (KNVvL).
Verschijnt vier keer per jaar. DEADL I NE VOLGENDE NUl"tr'4ER:
18
DECEMBER 1987
REDACT I E
- Frank Schweppe Silversteijn 43 362L PC Breukelen 0lt+62-61466
-
.lonneke Haarhuis
esbossL raat J 9 '+BiJ BC Breda Te1. 076-222949 - Ren6 van Gameren Cal lenburgstraal L02, i 114 GH Vl aard ingen 010-4341102 Li
DRUK:
Drukkerij Van Dijk, Breuke I en.
arLikelen en folors alleen na overleg met de redac[ie, Artikelen gepubl iceerd in deze uitOvernemen van
gave verLegenwoord igen niet auLornatisch de mening van heL besLuur van de afdel ing Ba1 lonsport van de KNVvL, of van de redacL i e. De redacLie behoucil zich he! rechL voor bijdragen van derden in le korLen of Le weigeren.
KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIIGING I LUCHTVMRT - AFDELING BALLONSPORT
EVENEMENTEN Indische Bal1on
17 novenrber: Derde Mela, India, liew Delhi . 1.1. VOOR
SecreLaris (tevens secreLaris secLie gasbal lonvaarL):
18-23 november: Saga
lnternational Balloon
FiesLa. Contact Sabu IchiYoshi, 2-30-72-i003 Kamiogi; Suginami-Ku Tokyo Japan.
Pamel
a Vi sscher Borneostraat 104
19BB
2585 TW Den l-laag 070-55 86 22
g - L6 janua.r'i: BP Alpine Balloon Race, St. Gilgen, OosLenrijk.
Secretari
s secLie hetelucht
Evenerrenten (Kon Eve) Henk Haarhui s
4814 KM Breda
075-65 15 A
14
1988
*
LgBB
*
1988
*
L98B
*
1988 *
Trophy
Mei: Internationale Goodwill Fiesta, Jeruzalem, i- .v,m. 40- jarig bestaan van de staat
e
MuidersloLsLraaL
*
23 - 31 januari: Chateau d'Oex ballonweek, Zwitserl and.
:
Ton Kurvers SumaLrakade 21 1019 B.l Amsterdam 020-26 14 44 Konm i ss i
L67
7L
:
Israel.
Geen
September:
verdere info bekend.
WK
gasballons, Augsburg.
30/9 - 2/La: Internationale wedstrijd voor heLe:luchLbaIlons, Pforzhelm, Duitsland.
HETDRAAD een vervolgverhaal door Tim Lemstra Het vei I iheidsmarkeringsvest
A1weer twee nufirners geleden vertelde Tim Lemstra uitgebreid hoe 1e het beste; een doormi-dde.n gevaren prikkeldraadje kunt repareren. In dit twee.de en laatste deel van zijn verhaal Het Draad heeft hij het over de veiligheid. ..
"Voordat u aan de slag gaat, moet u eerst wat maatregelen nemen, zoals: - plaaLsen van waarschuwingsborden, - het afzetten van de reparatieplek met ti jdei i jk prikkeldraad, - het aantrekken van een veiligheidsmarkeringsvest, - het plaatsen van een rubberen isolatiemat i.n verband met schrikprikkeldraad. [.laars chur,vi ng sb o rden
De volgende standaardborden worden aanbevolen:
- waarschuwingsbord - langzaam rijden - werk in uitvoering - overstekend wild - verboden links- en rechtsaf te - laagvli-egende luchtvaartuigen.
Het plaatsen van een rul:beren mat op de werkvloer
Dit is eigenlijk achterhaald, als u zoals ik koperdraad in de mand he.bt gevlochten
slaan
Voorts, om een rustige werkomgeving te creeren, bevelen wij aan een extra bord te plaatsen meL minrmaal de volgende informa-
tie - plaats van opsti- jg'en - bal"lonvaren is niet gevaarlijk - nee, dit was geen noodlanding - niet over de envelop fietsen - naam van de piloot met vermelding dat maar 40 piloren ziSn - er kunnen 3 mensen in de mand of 1 piloot met 4 vrouwen - ja, mijn moeder weet dat ik dit doe.
er
Het afzetten van het werktc.rrei-n van de reparatieplek met ti jdeli jk prikkeldraad. Het is essentieel- om aan dc. ene zi jde van de reparatieplek de mensen en aan de andere zijde het vee buiten het werkgebied te houden. 51a hiertoe op fli.nke af:;tand wat paLen j-n de grond, zodat er een vierkante werkplek ontstaat en bespan dit met prikkeldraad. Mocht u nog rollen prikkeldraadversperringen goedkoop kunnc.n kopc'n, dan zijn deze zeer bruikbaar. Het voordeel van de tijdelj-jke afnastering is, dat het gevaar aan beide zijdcn van uitbreken voorkomen
is.
Di.t vest wordt door de piloot. gedragen en is aan de voorkant van rood-geIe fluoriserende stre-pen voorzien. De mensen herkennen deze vesten van wegwerkzaamheden. Ofta.vel , st.a eens even stii bij het werk in de wei. Voorziet u de voorkant weil van een bal1onembleem met vermelding van pilot, craxl of observer, zodaL het publiek weet dat het hier niet om garone wegwerkers gaat - dus geen gas bi jgeven maar nu afre.mmen... De acht.erkant van het vest mag niet voorzien zijn van deze feIle kleuren omdat dit het vee te veel afschrikt, De ondergrond kunt u beter van grasgroen maken en er een paar rubberen handschoenen aanhangen met i jsklont jes erin. Koeien he.bbe-n er een hekel aan om gemolken te worden door koude handen en dus blijven ze op afstand.
met lampje, be1 en aansluj.tstekker op de instrumentenkast. Bij het breken, gedurende de landing, van het koperdraad en schrikdraad, gaat de bel en voor slechLhorenden verklikt het larpje, daL er stroom op de draad :;taat. De stekker zorgt, dat de instrumentbatteri jen eerst worden opgeladen eo, indien voI, voor kortsluiting - waardoor de zekeringen op de boerderij doorslaan, zodat het draad weer spanningsvrij
is.
Bent U nog niet zo ingericht dan, inderdaad, een rubberen mat en belletje aan Uw overall naaien, dat verbonden wordt met draadjes aan Uw handschoenen. Denk erom: een goed piloot is aan zijn vei 1 i gheidsmaatregelen te herkennen. Boeren appre,cieren echt een goed reparerende piloot en om de relatie met de politie goed t.e houden, heb ik op mijn voorruit van de volgauto een stukjr: glinmr+nd prikkeldraad geplakt. met het opschrift ,'outfitted, tuned en certified for barbed wire
repairs".
Nu bent U altijd welkom bij de boeren, er zijn geen schadeclaims meelr en het ballonvaren inclusief de landingen hebben een
nieuwe prikkelende dimensie
gekregen.
;1
3
HOE MEETINGS GROTER I.NRDEN
JoureenBreda in
Nederland worden de ballonmeetings de laatste jaren steeds groter. Tegenwoordig knippert niemand meer met de ogen als het 'magische' getal van honderd ballons vrordt genoemd. Twintig tot dertig is een aardige meeting. Afgelopen zomer hebben we zowel een hele grote als meerdere kleinere evenementen kunnen meemaken. De bekendsten waren Joure,
Ook
Barneveld en Breda. Jor-ne-f
oto A#'i lpiete**Lt'g
Zuidoost-Friesland en Brabant zijn prachtige gebieden om ba1lon te varen. Er
zijn minder beperkingen dan in andere delen van Nederland en het landschap, hos,qel slerk verschitlend, is schitterend. uitzicht over de Friese meren en de waterwegen vol pleziervaartuigen is
Het
heel
bijzonder, en omdat veel vee binnenstond was het niet moeilijk een geschikte
landingsplaats te vinden in een groot weiland. Jammer was het dat enkele vaarten in Joure uitvielen door slecht weer. Spectaculair was de donderdagavond, toen enkele fanatiekelingen ondanks buienacLiviteit - op eigen verantwoording opsLegen, en sormigen verrast werden door een kletterende stortbui . Resultaat:
ballonfiesta in Barneveld laten we hier grotendeels buit.en beschouwing. De redacLie was daar niet aanwezig omdat het een besloten evenemenl betreft, waarvoor voornamelijk bui.tenlandse piloten worden uitgenodigd. Daardoor kan deze meeting eigenlijk niet echt a1s een 'Nederlandse' ballonDe
me.:eting worden gezien. De media besteedden veel aandacht aan het feit dat vanaf de Koeryeide in Barneveld het. luchtkasteel van Forbes opsteeg - dat wel.
Joure en Breda beleefden beiden voor de tweede maal een ballonfiesta. In Joure had de Vriendenclub De Flecke zich ten doel gesteld, honderd ballons bijeen te krijqen. Dat lukte, maar door de beperkte afmetingen van het !;tartterrein was het nodig een derde van het totale aantal teams f1y-ins te laten uitvoere'n, en de overige zestig tot zeventig hallons in twee golven te laten starten. Daardoor zag je in de praktijk niet meer dan dertig ballons tegelijk opgeblazen worden en starte'n. Een schitterend gezicht trouwens. In Breda werd nie.t in golven geslart, a1 was daar het kleine terrein in de 'Wikketulnen Haagse Beemden' ook niet groot genoeg voor de twee dozijn ballons die aan de fiesta deelnamen. De sLartvolgorden werd daar meer bepaald door onderling overleg tussen de piloten.
4
doorweekte teams en ballons en publiek dat rennend een goed heenkomen zocht. Op zaterdag bezorgde Oscar Dragt veel toeschouwers een verrassing door vlak na het opstijgen van de Toyota-ba1lon onder de mand een rookbom te ontsleken. De rook dreef even hard mee mel de wind als de ballon zelf, en dat bezorgde Oscar en zijn passagiers enige benauwde momenten - kuch!
stal de show tijdens de eindceremonie door de burgemeester van Joure namen!; de hallonvaarders een door hemzelf ontworpen, in beperkte serie vervaardj.ge 'Frieslandpenning' aan te bieden voor de genoten gastvrijheid. Wim Hoeksma
Breda was gezegend met beter weer. Gp een na gingen de vaarten door, al was de laatst€, op zondagochLend, wel wat snel dankzij
duidelijk 'windmaximum': 24 knopen op voet, kwam Arie Steenhuizen zelf nog op het starLveld vertellen. @vaIlende 'stunls' die tijdens de fiesta werden een 700
uitgehaald waren de opstijging van een cornplete jazzhand op zaterdagavond, en de 'dataconrnuni-catievaart', waarbi j een draadloos dataconrnunicatiesysteem van sponsor Simac vanuit hun balIon werd gedemonstreerd: via een coniputerterminal en een zender met een groLe anlenne aan de mand werd weers- en vaartinformatie naar het startterrein geseind en daar gebruikt voor een laatsle briefing. En niet te vergeten was daar de opstijqing van de gasballon 'Nimbus' van de HBC, op zaterdag.
is een woord van lof wel op zijn plaats. In Joure vooral voor de groep vrijwilligers die letterlijk hel startveld bleef dweilen met de kr'aan Voor beide organisaLies
open: met bezems en brandweelrpornpen werd
het overtollige water tussen de buien door van het veld verwijderd om dat begaanbaar te houden. Een zware en ondankbare klus! In Breda was het eten weer goed (na vorig jaar waren wat dat betreft verwachLingen gecreeerd), de sfeer heel gezellig en bovendien letterlijk alIes gratis: onderdak, maaltijden, drankjes en inschrijving. Joure daarentegen kostte het een en ander, zowel voor het puJ:Iiek a1s voor de ballonvaarders. Maar een dergeli jk groot eveneme.nt'i:; ook een publieksshow, en door zijn grootschaligheid automatisch kostbaar. Dat is eigenlijk het voornaamste verschil tussen de Friese Ballonfeesten en de Breda BaIlonfi6sta: het ene evenement een show gericht op de toeschouwers, het andere primair georganiseerd voor de ballonteams, met een gezond stuk reclame om de kosten te dekken.
Persoonlijk gaat mijn voorkeur uit naar
de
meetings met twintig tot dertig baI1ons, zoals in Breda. Maar evengoed hebben we zowel in het noorden als in het zui-den een paar mooie vaarten kunnen maken - en daar
draait het uiteindelijk
om.
Frank
SchwePPe
[hedr-fc,to
Ati
5pi er*rrtu.rg
-
t de l<eyzer assurantiEn bv I verzekeringen hypotheken financiering penstoenen Bel voor informatie over ballon-veaekeringen Arjen Ripson.
Wilhelminastraat 31, 4818 SB Breda, tel.o76 -2242so a
aatttaa aaaoaaa
nva
a
r..lid
Ballonuaarders en meteo DE
AAI.IHOI.JDENDE OOSTENI.IIND
Ervaren ballonpiloten weLen dat de oostenwind doorgaans een geringe dagelijkse gang kent. voert droge lucht aan vanuit het conLinent en bevat weinig bewolling--De dagelijkse gang van de tenrperatuur is dan groot. Die van de oosLenwind verloolrt veel trager. Denk aan de recente periode eind september - begin oktober: een hijna wolkenloze hemel r maar van zonsopkomst tot zonsondergang bijna oveial in het land eenlte harde wind om te varen- In het verleden deden de minder ervaren meteorologen we1 eens de uitspraak, dat de oostenwind in de namiddag ftink zou afnemen. De uitstraling is inrners groot Ln *"r, grondinversie kan snel ontstaan. Deze wj.nd
het dat die oostenwind 's avondszo lang blijft. doorsLaan en 's morgens a1 zo vroeg opsteekt? Je hoort de meteoroloog altijd zeggen dat het komt door 'thermiscfre effecten'; maar wat zijn die effe.cten? Om die vraag te beantwoorden moet kennis worden gemaakt met het begrip thermische Hoe komt
wind-
rhermische
wind
lucht. Zoals de geostrofische wind en de gradidntwind evenwijdig aan de isobaren c.q. isohypsen waaien, zo waalt een denkbeeldige wind evenwijdig aan de dikt.elijnen, die thermische wind genoemd wordt. Als men de thermische wind in de rug heeft, bevindt op het noordelijk halfrond de lagere diktetiaarde, dus de koudere en de warmere rechrs ' zie
ilill;
Het is iedereen bekend dat de dichtheid van de lucht afneemt a1s de gemiddelde temperatuur van een luchtkolom hoger wordt. Boven elkaar Iiggende drukvlakken komen daardoor verder uiteen te liggen. In figuur 1 is dat goed te zi.en. De verticale afs{and Lussen de drukvlakken van 1000 en 850 hpa
?i:n 'inks
-;t
\
,r,u'-
is links groter dan rechts. De ge.middelde temperatuur is links hoger dan rechts. t
-P
wA(rr {-
tooo
Fr5.I kor*}
AP<_r^+_-v
msL
AIs je de afstand tussen twee drukvlakken dikte noemt, kan je zeggen dat de dikte tussen twee drukvlakken een maat is voor de gemiddelde telnperatuur. Zo'n laag ziet er
dus uit a1s een onregelmatig gesneden bot.erham. De onderkant ls hier het 1000 hPa-vlak en de bove'nkant het 850 hpa-vlak. Daar waar de 'boterham' dik is, is de gemiddelde temperatuur hoog en waar hij dun
is dus laag. Dat geldt voor elk willekeurig stel drukvlakken.
Met radiosondes worden de dikteraaarden tussen de drukvlakken boven de radiosondestations bepaald en in kaarten geplot. A1s men vervolgens in die kaart punten van gelijke dikte met elkaar verbi.ndt, krijgt men
diktelijnen.
De
diktelijnen
vormen
patronen zoals isobaren dat doen: hogen, 1agen, ruggen, troggen en zadelgebieden. Men krijgt een duidelijk overzlcht van de geografische verdeling van warme en koude
o
kAAR
VE6
r \i
dalrt: -,
,<o
Drkr€
"U+
/
-
Frg
\\\
tr
De grootte van de thermische wi.nd hangt af van de afstand tussen de diktelijnen. Zoals een luchtdrukverschil van L hPa per 60 N[1 een geostrofische wind van 12 knopen doet ontstaan, levert een dikteverschil van B meter per 60 NM een thermische wind van 12 knopen. De thermische wind is dus niet een echte wind, maar een re,kenhulpmj.ddel Hij wordt voorgesteld door een vector Vth, waarvan de richting in graden van de windroos en de groote in knopen wordt uitgedrukl, zoals bij de echte wi.nd. .
Optellen van vectoren
Er best.aat een meteorologiscne ,,ret, die luidt: Lelt men bj- j een wi.nd rn het ondenste drukvlak, voorgesteld dccr een vector Vo, de thermische windvector :,:!h op, dan is de somvector de vector Vb i:an de echte wi,nd in het bovenste drukvlak, icc,:recht boven de geografische positie waar ce vector Vo ontspringit..
Ballonuaarders en meteo : Itl dcrr.,
V<
Dat houdt de oost-enwind 's avonds zo lang vlagerig, terwijl er bovendien een windmaximum van 22-30 knopen op 600 voet ontstaat. Pas vlak na zonsondergang komt de
qemiddelde grondwi.nd beneden de j.0 knopen. Boven warme wat_eroppervlakken ! warme bossen en stedelijke geb:.eden blijft de wind een lange tijd na zonsondergatrg 11-15 knopen. VOORts€€ LD V€CfoRoPfGLUN
Tot slot Hopelijk is nu duj.delijk, lvat de mete,oroloog tj- jdens e:en oost.enwind-circulat.ie met het thr:rmisch effekt bedoelt: namelijk dat
de aan de wind tegengestelde,. Lhermj.sche-, wind het bovenbeschneven effekl verooraqon
Figuur IIl toont een veel voorkomend isobaren- en drkteli jnen-patroon tijdens oostenwind, zoals begin oktober. De isobaren lopen van OZO naar WNW. De wind waait overdag met 15 knopen uiL het oosten en is wat "vl agc.ri 9" ( de di.kke vectoren ) . De di ktel i ; nen 1 i ggen gemi ddel d v{e:;t - oo st en de thermische wrnd "waai-t " vanuit het westerr (de gestreepte vectoren) en is dus tegengesteld aan de echte wind. Het Lhermisch effekt Volqens de formule Vo + Vth = Vb moet Vb in dit qeval dus kleiner ziln dan Vo. Boven de
qrenslaag, de laag waarin turbulente menging plaatsvindt, ncemt de wind inderdaad met de hoogte af . },,erdag zorgL de menging in de grenslaag ervoor, dat dc. windsnelheid in die laag niec veel met toenemende hoogte verandert. Ais 's avonds de grondinversie gaat ontstaan en de vertikale impulsuitwisseling ophoudt, moet de grondwind theore-
tisch
toenemen. De toenemende
stabiliteit
vergroot de wrijvingsinvloed vlak boven het aardoppervlak echter en verhindert die t.oename. Door de twee te.gengeslelde effekten neemt de windsnelhcid sIr:chts langzaam af. Vlak boven de L.g.v. de: vrij krachtige wind nog ondiepe maar langzaam groei.ende inversie begrnL het nachtelijke wj.ndmaximum
te
onsLaan.
Zolang de inversie nog niel diep is, kan er zo nu en dan plaatselijk vertikale uitwis-
seling plaatsvinden t.g.v. mechanische turbulentie (brjv. de aanwezlgheid van grote ge.bouwen ) .
L
.
I-let kontakt met ballonpiloten heefL de me:teorologen aangezet grenslaageffekten naurrrkeuri96]r te bestuderen, omdaL windverwachtingen voor deze tak van 1uchtvaart zo bel angri;k zi '1n. Ari e; Sler:nhui zen .
VAARKUNST
TUSSEl{ HEUVETS
Een heuvellandschap rijk aan appelboomgaarden, opvallend gastvrije landeigenaren en weinig wind waren de omstandigheden waarin de wereldkampioenschappen heteluchtballonvaren zich dit jaar afspeelden. Drie Nederlandse Leams deden mee aan de wedstrijd, die zich net als vorig afspeelde tussen de heuvels van de Oostenrijkse provincie Steiermark, met de temeinen van het landgoed Schielleiten, bij Stubenberg, als basis. Jan Haarhuis kpal.ificeerde zich als beste Nederlander: hij werd elfde, nog v66r de wereldkanrpioen van l-985, David Levin. Broer Ad behaalde een negentiende plaats en Mathijs de Bruijn eindigde als vijfentwintigste - op een totaal aantal deelnemers van 72.
ballon aan de wedstrijd begon en desondanks heel wat favorieten achLer zich 1iet. In dat verband is een woord van lof aan het adres van zijn gelegenheidssponsor wel op de juiste plaats. Tot enkele dagen voor de wedstrijd leek het er voor Jan op dat hij
zou kunnen deelnemen bij gebrek aan steun van zijn reguliere sponsors. Op het allerlaatste moment kwam een telefoontje van Simac Electronics: Jan kon hun fraaie zilverkleurige ColL 77 -A meekrijgen (die normaal door Ren6 van Gameren wordt gevaren) en zijn onkosten werden betaald. Want het was toch onzin dat een Nederlander vanwege een onbenullige paar duizend gulden niet mee zou kunnen doen aan een wereldkampioenschap waar hi 1 ztch wel voor had gekwalificeerd? De reactie op dat spontane gebaar was bij a1le ballonvaarders die er in Oostenrijk van hoorden, er 66n van ongeloof en enthousiasme.
niet
Vrijwel alle geplande vaarten werden uilgevoerd: tien in totaal. Met 72 deelnemers die niet in golven hoefden te starten en heel weinig wind leverde dat spectaculaire situaties op. Contacten van envelop tegen envelop werden niet bestraft - dan zou iedereen op nu1 zijn uitgekomen! Vooral de
distance, waarbij ongeveer dertig ballons als een grote kluit samen bewogen, bood een aanblik die velen lang zal heugen.
minimum
De nieuwe. l+ereldkanpioen is opnieuw een Amerikaan: A1bert NeIls. Het is begrijpelijk dat een selectie uit enkele duizenden piloten, zoals in de VS, een gemiddeld sterkere vertegenwoordiging oplevert dan de beperkte keus ui.t de kleinere landen. Ook was het maar aI te duidelijk dat de hoogst scorende piloten - een Amerikaan en twee Oostenrijkers - veel gelegenheid hadden gehad om in het gebied rond Schielleiten te trainen. De kanpioen van '85, Levinn wordt zelfs vermeld in een gloednieuw Oostenrijks ballonboek, a1s de regerend kampioen, in Oostenrijk bezig met training voor de WK -
eerder dit jaar dus.
belvonderenswaardiger is de prestatie van Jan Haarhuj.r;, die zonder enige tralning in een voor hem tot dan t.oe onbekende Des
B
te
in het dal rond Stubenberg zijn bij weinig wind moeilijk voorspelbaar.
De stromingen
Thermische effecten spelen soms een belangrijker ro1 dan de basiswind, en hoogteverschillen van luttele tientallen voeten kunnen er tientallen graden richtingsverschil betekenen. Koelere stromingen trekken een ballon makkelijk mee met de richting van kleine beboste ravijnen, waar op de bodem riviertjes sLromen. Het winnen van enkele meters terrein kost soms veel geduld en subLiele vaarkunst. Bovendien waren de kaarten, hoewel een generatie nieuler dan
vorig jaar, niet altijd in
overeensLemming
met de patronen van de miriaden kleine weggetjes, die regelmatig worden veranderd, verbreed, geasfalteerd of juist verwaar-
loosd. Ook met het oog daarop had de orga-
nisatie zo veel mogelijk observers uitgenodigd die ook aI meedraaiden met de EK in 1986, in hetzelfde gebied. ldel of geen rotatievents? Het gebruik van rotatievents, dat door de FAI tegenwoordig wordt toegestaan! was opnieuw onderwerp van felle discussie. Mathijs de Bruijn was d6n van degenen die er het felst tegen protesteerden. In omstandigheden met weinig wind werden volgens sonrnigen
ballons (Starkbaum was het beste
voorbeeld) waargenomen met continu geopende rotatievents; niet draaiend maar wel duideIi jk in de richting van het doel bs.;egend... In hoeverre rotatievents werkeli.jk een aanzienlijk voordeeL kunnen betekenen blijft twijfelachtig: je moet toch eerst door normale navigatiekunst to! heel dicht bij een doel weten te komen. En je zult er zeker niet mee tegen de wind in kunnen varen. De formele protesten van zowel Mat.hijs a1s een andere deelnemer werden door de jury dan ook niet toegekend. Juist door de verschillen in windrichting in het gecompliceerde terrein en door het optreden van onverwachte thermische stromingen is het vrijwel onmogelijk te beoordelen of iemand dankzij zijn sidevents dan wel door een gelukkige treffer dichter bij een doel komt dan een ander.
Het is in ieder geval zeker dat het gebied rond Schielleiten voor ballonvaarders bijna een paradi"js is. Het landschap is schitterend, het weer meestal goed, de stromingen interessant en de bevolking enorm vriende-
Iijk en gastvrij.
Hoaarel
inclusief
de
trainingen ( sommigen ware een week te-voren aI bezig) bijna duizend vaarten zijn gemaakt binnen een straal van zo'n t.ien kllometer, viel geen onvertogen woord. lntegendeel : men stond meestal mete€,.n klaar om te helpen, Leams werden uitgenodigd voor schnapps, koffie of appetlcider... en velen hebben de betekenis van het woord 'Busenschank' in de praktijk geleerd: een 'boscaf6-restaurant' waar boeren uitsluitend
produkten van eigen bodem aan de man brengen: je kunt er voor verbijsterend lage prijzen uitstekend verzorgde lichte maaltijden krijgen van zelfgebakken donker brood, belegd met een keur aan vLees- en kaassoorten, groentes en salades, met daarbij zelfgemaakte wijn. Een tekort aan crei.v hoefL ook geen grool probleem te zijn, want de lokale bevolking helpt graag mee. Heel wat hotel- en pensionpersoneel liet zich maar aI te graag 'inlijven' bij ballonteams die bij hen logeerden.
organisatie functioneerde in de meeste opzichten bijzonder glad. Vooral de grote
De
o
tJ
(AD)
LtON LLONVAARTEN n 1250 uren hele ballonervaring staan r onbetaalbare seruice en een re samenwerking.
uw branders winterklaar kosteloos 1988. Tevens in de aanbieding stockpackage balloon
g 6500,-'0"'T'j:l.l.?llnro
Bel Henk Broeders of Ad Haarhuis
Dea'erawHgtr. AD BALLON Tulpenstraat 75a 4818 GT Breda Telefoon 076 - 145 372
snelheid waarmee scores werden gepubliceerd, viel op. Debriefings verliepen snel en de leiding was zelfs in staat zichze}f wat nachtrust te gunnen - hoewel zonder enige rustpauze van zondagochtend tot en met vrijdagochtend werd gevanen. Voor Les Purfield was heL een uitstekend debuut a1s competition direcLor.
Het is niet helemaal uitgesloten dat
Schielleiten in 19B8 weer zal dienen a1s locatie voor de EK. Er gingen geruchten als zou men in Polen misschien nie't in st.aal zijn (door de polit.ieke problemen) dat evenement te organiseren. Blijkt dat het geval, dan springt de organisatie in Oostenrijk in. En al zou er qeen internaLionale meeting worden georganiseerd, dan is een vakantie, inclusief ballonvaren, in dit gebied zeker aan te bevelen.
\.TE FIHI,J I SD Marinus Hulsbergen is verhuisd. Zijn nieunve adres is Heerenweg 5, 7955 PA Yhorst. Telefoon: 05224 - 292L
lo
Ballonvaren is prachtig, aIle tijd en moeite die we geinvesteerd hebben in het behalen het brevet is het dr:lcbel en dwars waard. De start op een veld met vergunning, de vaart van uitgevoerd volgens de voorschriften. Arlemaal erg mooi en om van te genietent maar dan het hoogtepunt: de landing. Het "back to earth". Daar sta, of lig je dan in andermans veld wie is die andermans of andervrou*s? Dit is bepalend voor aelieugoe van de dag van de en ballonvaarders- Geheel volgens de voorschriften bent u gerand, regaar zonder huisvredebreuk of veldvredebreuk te plegen. U staat op zijn veld en oan ae confrontatie. De boer st.aat voor en de wet achter u- Buit deze situatie dan ook volledig uit, maar houdt u zich wel aan de regels van de wet en fatsoensnormen. Nadat U zich heeft voorgesteld aan de boer vraagt U hem zrch te legit.imeren en aan te tonen dat hij inderdaad de verantwoordeli.jke beheerder van het perceel is waar U bent geland. VervoLgens wisselt U persoonsgegevens en W.A. polisvoorwaarden uit. Beleefd deelt U de boer mede dat U W.A. verzekerd bent en U ie aan de landingsplaats toegebracht-e schade, indic.n door de
ballon veroorzaakr, zult
dekken. Gun nu de boer de tijd om verheugd adem te laten halen en ontspannen naar het vervolg te 1ui st.eren .
U vraagt nu de boer beleefd om bij U te om gezamenlijk de schade aan de ballon op te nemen die zijn land aan Uw
blijven
ballon heeft veroorzaakt; hiervoor is hij als beheerder van het terrein aansprake1i
jk.
Hiervoor komen aIIe niet landingsplaatsgewasgebruikelijke zaken aan de oiOo. Landt U in een grasveld en er zitten sr_enen in het land of een stuk;e oud prikkeldraad of andere niet tot het verbouwen'van gras of houden van koeien behorende dingen die schade veroorzaken, dan is de boer aansprakelijk voor de schade aan de ballon.
als ballonvaarder kunt er nog op wijzen dat je alleen aan het- gev/as gerelateerde evenementen kunt verwachLen. In de Lucht kunt U niet vermoeden dat de boer nalatig is ganeest. Krassen op de mand of gaatjes ln het doek moeten dan ook onmlddellijk U
door de boer erkend worden a1s schade.
Bent U in een grasland met koeien geland, dan instrueert U de boer de koeien op afstand te houden want anders veroorzaakt hij (zi3n koeien) schade aan de luchtballon. De boer kan beter geiijk ook zijn knechten en vror.il, roepen om hem te helpen met U a1s zijn gast.
tlocht U of Uw cran behoefte hebben om iets te eten of te drinken, doet U dan rustig.
een dwingend beroep op de boer om dit te verstrekken, hij is dit verplicht. U bent op zijn terrein en hij is derhalve verantwoordelijk voor elementaire Ievensbehoeften.
af en Loe wat uiL te rusten van het inpakken laat U wat stoelen plaatsen, bij weifelen van de boer vertelt. U hem dat Uw laatste spataderoperatie nogal duur was en de dokter U heeft voorgeschreven niet aI te lang te staan. Met'behoud van alle rechten Om
deelt U hem mede hem hiervoor verantwoordelijk te houden. De boer zal dan gedwee de stoelen halen en ter velde plaatsen. Nu kunt U alvast maar beter om verlichting
vragen, zodat deze nog voor sunset wordt aangesloten en gecontroleerd. In het donker een ballon bs.vaken is gevaarlijk, want dan kan iedereen aan de ballon knoeien. En dat wilt U niet hebben als U in de hofstede aan het eten bent of ligt te slapen. De boer heeft de plicht om aIs goed huisvader Uw spulletjes in zijn wei te
beheren en Le bs^laken. Na het opstaan vraagt U de boerin het bad klaar te zetten en vervolgens het ontbijt te gaan verzorgen, nadat zil U eerst een ochtendjas en pantoffels heeft aangereikt.
Henmaal verfrist. en gelaafd gaat U weer naar de balIon in het veld en vraagt vriendelijk of de boer een rustige wake heeft gehad. Controleer wel eerst weer de bal1on op schade.
alles rusti.g ingepakt verkent U het terrein voor Uw retrievewagen en constateert U mogelijke problemen, vraag dan de boer om het pad te egaliseren. U kunt wel een goed pad eisen, U heeft n1. recht van Eenmaal
overpad, maar U kunt hem niet. aansprakelijk houden voor schade waarvan U het ontstaan had kunnen voorzien. Eenmaal het terrein afgereden vraagt U de boer Uw banden schoon te maken van zijn grond, om bekeuringen te voorkomen.
ll
Na ontvangst van de mogelijke schadepenningen van de boer neemt U hartelijk afscheid van hem en bedankt hem uitbundig voor de gastvrijheid en hulP. Mekker daarbij niet teveel over het eitje dat te hard gekookt was of dat het badwater te lauw was; dit laat een onprettige indruk achter en U kunt slechts die :;tandaard
c.isen die de boer ook op zichzelf toepast. Geef hem als bex,vi js van appreciatie een
boek over ballonvaren en zwaai bij het wegrijden nog eens hartelijk naar zijn vrouw.
Zodra de thermiek uit de lucht is, stijgt U elders weer op om wat vroeger te landen en een betene overnachting te hebben. Deze keer het sportveld van een meisjesschool. De scherpe stenen en een puntig ijzerdraadje zitten al klaar in Uw jaszak.
Tim Lemstra :r::ri: :::
: $ri: , : iwisi : $"$ t1$ suffi
::
,
:
ffi
W
,,,:
it'.',','.
*$1".'
"tt.
t1
VLIEGE NDE PHIl{T Tussen de
ballons die in
1.987 aan Neerlands
aerofloot zijn toegevoegd zijn fraaie
is daar de PH-INT: een N-type van 77.000 cu.ft. Hij is uitgevoerd in maroen-rood en creme, en in heL artwork is veel goud verwerkt. Zoals Albert van den Bemden het. uitdrukte: "Allee hD, da's nun sjieke ba1lon. " Leon Leemans heeft er inmiddels aI zo'n 45 vaarten mee gemaakt. Overigens ontvangt elke passagier die voor de eerste keer meevaart met deze SKOL-baI1on een uniek aandenken: een glas in de vorm van een ballon. Niet gemakkelijk om uit te drinken, maar wel mooi, U weet nu dus waar je voor 'un pilske' moet zijn. exemplaren. Zo Cameron
H6, kopie koffie E@erts doet niet alleen in koffie, zo bleek in Joure. Daar werd de balIon van deze koffiegigant gedoopt. Deze Thunder & CoLL 77 -Z is nu 25 vaarten jong. Hij is uitgevoerd in rood en wit en wordt wisselend gevaren door Leon Leemans en Jan Haarhuis. Of hij ook nog ingezet gaat worden in de koffiebranderij is nog niet Dour"re
bekend.
t2
FTYTEC
Gewond;;
Air levert sinds kort een nietrur type elektronische hoogtemeter/variometer : de 'Flytec AV 2020 Instrunent Set'.
rne; ?rqululc ru{h&;ji;.
Ad
I
Deze zeer moderne set, die in }Jederland wordL geleverd door Ad Air, bestaat uit een hoogLe- en een variomeLer met a1s optie een t.emperatuurmeter voor buiten- en envelope temperatuur. De variometer heeft een akoustisch signaal dat opklinkt zodra er gc.daald
h:*wHw
wordL. TECHNISCHE GEGEVENS
Algemeen:
stroomverzorging: door mlddel van 2 omschakelbare 9 volt akku s, die gezamenlijk gedurende. 3 0 uur u;erken Opladen d.m.v. oe brjgele.,rerde adapter. Afmeting: l-50 x l0 x 80 mm. .
Gewicht : 550 grarn. Toebc.horen: kunstleieren zak, adapter, bevestiging met cf zonder zwanehals. Hoogtemeter: Mee.tbereik: - 2C0C tct + 7000 meter Aanduiding: digrtaaj., 4 cijferi.g, in meters Nul-instelling: door middel van drukknop in twee snelheden. I nstel I i ng : QNH. ',)ia /tllE Variometer: Aanduiding: digi-taa1, L:a1ken-aanduiding Aanduidingsbererk'.* / - 4,5 met.er per sekonde Nul -inslelling: automatl sch Akoustisch sigraal- : dalings-afhankeli jke
toon-interval op drie volumesterkles uitschakel-mogeli-jkheid. Vanaf 3,5 dali.ng een ononderbroken signaal.
Tenrperatuurmet c.r
ui:
"uu[iu"l#
J*l;tl"iffi-*::ir*Ii
met
m,/s
Geschrokken
:
Aanduiding: digitaal, aanduiding voor envelope en buiLen temperaLuur. Toebehoren: temperatuurkabel voor ballon
en
sensor.
pri js stond er even ni.et bi j in het persbericht maar Oscar Dragt kan het belangstellenden ongetwi jfeld vertellen. De
(noot redactie: di-t apparaat ziet eruiL alsof he.t bedoeld is voor een hangglider of ultralight. Het is opvallend dat vooral voor hanggliders heel fraair:, compacLe instrumenlenseLs verkrijgbaar zijn: elektronische vario's en hoogtemeters 1os en gecombineerd, zelfs in zakformaat, met klemmen die geschikt zouden zi.jn voor montage aan heL branderframe of de draagring van een tank - en voor aanzienlijk minder geld dan de 'echte' balloninsLrumenten.
stts ser{no;;:tt'
Geschrokken van
!
dit krantenberichL dat
ballonvaart in een
kwaad
de
daglicht ste1t,
deed ik navraag bij de Dienst Luchtvaart van de Rijkspolitie. Der betrokken ballon bleek van Rob Wi.egers te zi jn, die zi jn neef ermee li.et tetheren zonder dat er een gebrevetteerde piloot bij aanwezig was. Om ballonvaren gezond te houden voor bemanning, helpers en publiek en om negatieve publiciteit te voorkomen, doet het bestuur van de afdeling een dringend beroep op ballonvarend Nederland om geen met een ba11on uit te voeren zonder dat daarbij een gebrevetteerde piloot aanwezig is.
activiteiten
Namens
het bestuur
Ad Haarhuis
t6
Cameron Mark lV Burner Nieuwe, meer krachtige dr-tl:bele vee-brande.r met 70% van de kracht van de hoofdbrander.
ball valve voor de
*
Nieuwe, high pressure vee-brander.
*
Smeerni-ppel om de O-ringen Le smeren'
De pi 1ot- 1ight heeft een ger'^iichtsverlaging ondergaan doordat het geheeL is opgenomen in het cenLrale huis, tezamen met een
beveilj.ging tegen hel per ongeluk urtschakelen van de Pi lot I:-ght '
heeft een vernieuwde versie van de ffi. IV brander op de markL gebracht. Belangrijkste verschil met de 'oude' Mark IV is een nieuwe blastvalve. Deze is speciaal ontworpen voor de ballonvaart door Paulo Bonanno - bekend van de Bonanno guick release. Scherpe opmerkers hadden vorig jaar i,n Oostenrijk al een
Tevens kont er bi.nnenkort een hydraulisch bediende valve die bewerkstelligt dat de blast valve op afstand bediend kan worden zonder gebruik Le maken van batterij-sets' elektrische valves en "blpass" syslemen'
Cameron
bekende
eigengebour,vde brander van Bonanno kunnen
zi.en, waar zekere Camelron-vertegenwoordigers toen een grote belangstelling voor aan de dag legden. . . De Mark IV Super, zoals de brander wordt genoemd,
heeft de volgende nieuwigheden:
x Nieuwe Cameron blast valve met dubbele O-ringen en "bleed back" terug in de brander.
x Slechts vier schroeven ter
ver-wi
jdering
van de blast valve body voor het vervangen van O-ringen.
RT-
I
icentie eenvoudiger
Boordtelefonist wordt vanaf L gartilztqd in een 'bevoegdverklaring radiotelefonie', die wordt opgenomen j.n Lret bvb voor - in ons geval ballonvoerder. l,'Jie al een bvb boordteleHet
BVB
december t9B7
fonist heeft, bli.jft bevoegd om radio's te tijdens lFR-vluchten. Wie na 1-1,2-87 examen doeL, kri jgt i,n zi jn bailonbrevet de aantekening "RT: VFR only". HeL radio-examen wordt vereenvoudigd door alle IFR-procedures er uit te halen. gebruiken ook
t4
De C3 van Thunder& Colt C2. Het geluid - eerder konden wc. dat zelf conslateren tijdens een symposj-um - lijkt veel op een gsrone 'licarid fire' koeienbrander. Die ziL er trouwens nog we1 ge\^ioon op; neL als piezo-elektronische ontstekl-nq, cross-over kraan voor qe'bruik van de. dulcbele brander en de inmlddels van Colt bekende Worcester kogelkranen als blast valves.
zijn - eindebetrouwbare en krachtige machj.nes, die voornamelijk met de vori-ge generaties gemeen hebben dat ze vloelbaar propaan verbranden. ilos.vetl de aanpak van de twee toonaangevende' fabri kanLen hc:melsbreed verschilt - de Colts zijn ciuidelijk ontworpen op eenvoud en licht ganicht, de Camerons hebben een wat ingewikkelde.r Iayout en zijn beduidend zwaarder - hebben hun produkten belangrljke ei.genschappen gemeen: veel power en betrouwbare blast valves die in de winter geen propaan meer over je vingcrs lekken. De brarrders van tegenwoordtq
Ii-jk - met zorg ontworpen,
de 'super'versie van hun brander ontwikkelde, zaten de ontwerpers van Thunder & CoIt ook niet sti1. 'Ze bedachten de 'C3': de CoIt Mk 3 dus eigenlijk: een brander die weliswaar zichtbaar een broer ls van de Col"L Mk 2, maar daar in veel opzichten nadrukkel-ijk van afwijkt.. Di,e brander, die begin dit jaar a1s prototype werd gepresenteerd, maakt i-nmj-ddels deel uit van het leveringsprograruna. T & C hebben nu dus drie typen branders: de 'oude' Thunder Hk2, de Colt 'C2' en de
Terwijl
'aa
Cameron
,
De C3 heeft aIs meesl opvallende eigenschap een afwi jkend type pi lot 1 i g'hts : ze gebrui -
ken vloeibaar propaan, vanuit dezelfde aanvoerleiding als de hoofdbranders. Ze worden geacht te werken t.ot op hoogtes van zelfs 40.000 voet. Een ander duidelijk voordeel is dat bij koud weer a1le cili.nders in de mand met behulp van stikstof op een behoorlijke werkdruk kunnen worden gebracht - waar vroeqer toch een mastertank overbleef met weinig druk. T 6, C claimen een winst aan vermogen len opzichte van de C2 van ongeveer 20 procenl, en een efficientere verbranding met m:.nimale roetvorminq. De C3 maakt ook minder lawaai: ongeveer L5 decibel minder dan de
Theorie examens1988 theoretische examens voor het BVB Ballonvoerder zilrt voor 1988 gepland op cle maandagen 28 maart en 26 september, eln de daarop volgende (dins)dagen. De inschrljving sluit respectie-.zeli jk op 22 februari en 24 augiustu:;. Examengeld moet uiterli jk 14 dagen na de sluitingsdatum binnen zijn, anders is deelname niet meer mogelijk. tJie te laat is met betal.en krl- jgt een 'negatieve uitnodiging' van de RLD. De
/5
AdAir
.VERKOOP-OPLEIDINC .INSPECTIE .
.
ONDERHOUD-REPARATIE EN KEURINC
.AD.AIR..B;V'.'DE,AUSIIE'
PMNDE'RSDUK
14
7 588
?Z BETJNINGEN GEMEENTE LOSSER HOLLAND
TELEFOON 05413 - 39 39
lMPORTEUR CAMERON BALLOONS