Ballonstof winter 2024

Keuringsdagen in België

Schroeder fire balloons komt tot bij U in de regio

05. maart 2025

op luchtwaardigheid - ARC tot 4.250 m³ - 650 EUR excl. btw

branderonderhoud (FB6/FB7) 145 EUR excl. btw tot 6.000 m³ - 700 EUR excl. btw > 6.000 m³ - 750 EUR excl. btw

Onderhoud aan branders van andere fabrikanten tegen kostprijs.

Wilt u een afspraak inplannen?

Schrijf u dan vooraf in per e-mail via: mail@schroederballon.de

Onze zakenpartner in Nederland:

Philippe Kirsch

Four Winds Ballooning

Morgenruwe 64

NL-6218 AW Maastricht Tel. + 31 652626379 *

info@fourwindsballoonig.nl www.fourwindsballooning.nl

Onze gesprekspartner in Belgie:

Luc Versporten * Dream Ballooning

Lagen Heirweg 28

B-9270 Laarne Tel. +32 475 63 22 02 schroederballon@telenet.be * www.dreamballooning.be

Heteluchtballonnen en meer „Made in Germany“ CAO voor alle ballonmerken

Sebe

VAN HET BESTUUR NL

Het zomerseizoen ligt alweer ver achter ons en de eerste mooie najaar events hebben ook alweer plaatsgevonden en velen van jullie hebben daarvan kunnen genieten. De zomer in ons eigen land begon erg nat, nat en vooral heel nat. Dit zorgde voor uitdagingen die aanpassing, geduld en creativiteit vroegen van iedereen en in het bijzonder misschien wel van de crew. Het zou mij niet verbazen wanneer er dit seizoen meer ballonnen uit de wei zijn gedragen dan in welk ander seizoen dan ook.

Daarom willen wij als bestuur onze dank en waardering uitspreken naar alle crewleden, mede door hen kijken we terug op een relatief rustig en ordelijk seizoen ondanks de natte situatie, eigenlijk het hele jaar door.

Naast dat er de komende winter voor sommige van jullie mooie winter meetings in de planning staan organiseert de DBCC zelf een Long Jump die voor iedereen als een leuke uitdaging gezien kan worden. In de rubriek Quick Release van deze Ballonstof lees je hier meer over. Wij wensen iedereen heel veel plezier en vooral mooie en veilige vaarten toe deze winter en vergeet niet: “een goede voorbereiding is het halve werk”.

Het bestuur zal samen met een groot aantal leden zich bezighouden met overleggen en evaluaties, denk hierbij aan gemeentes voor het vernieuwen van vergunningen, verzekeringen, herinrichting luchtruim, STEBZ, VMS, DTO, ABL, OvV, en LTO zodat we komend zomerseizoen weer goed georganiseerd kunnen beginnen.

Voor nu wens ik jullie graag namens het volledige bestuur een hele fijne kerst, een heel goed nieuwjaar en veel leesplezier.

Alex Jan Barends

Bestuur KNVvL Afdeling Ballonvaren

VAN HET BESTUUR BE

Dit laatste voorwoord van het jaar komt in de vorm van een nieuwjaarsbrief. Een brief met enkele wensen voor het nieuwe jaar, zodat we kunnen blijven genieten van wat we graag doen, zonder de problemen en klachten die steeds dezelfde thema’s aansnijden, alsof er geen lessen uit getrokken worden.

In 2024 ontvingen we regelmatig klachten over opstijg- en landingsterreinen die door de regen niet berijdbaar waren, maar waar teams toch zelfverzekerd hun weg doorheen probeerden te ploegen. Laten we hopen dat piloten of teamleden die willen rally rijden dit in het nieuwe jaar op de daarvoor voorziene terreinen doen.

Ook ontvingen we vele klachten over laaghangende ballons en andere inbreuken op de luchtvaartreglementering. Kleur je graag buiten de lijntjes, vraag dan aan de kerstman een flight simulator game waarop je jezelf deze winter kunt uitleven, zonder tegen de lamp te lopen, maar laten we dit het komende jaar vooral niet real-life blijven doen.

Verder wens ik ook meer collegialiteit op te nemen als nieuwjaarswens. Iedereen heeft zijn eigen waarden, normen, visie en mening. Laten we individuele collega’s niet becommentariëren als die afwijkende opvattingen hebben over ballonvaren en onze mening dus wat vaker voor ons houden - ook al moet daarvoor soms op de tanden worden gebeten. Bij collegialiteit denk ik ook aan respect voor collega’s die tijd en moeite steken in het regelen van toestemming voor opstijgingen vanaf bepaalde terreinen. Die toestemming betekent niet automatisch dat andere ballonnen er ook mogen opstijgen. Zorg er dus voor dat, als je ergens opstijgt, je daar daadwerkelijk toestemming voor hebt.

Tenslotte wens ik dat we mogen genieten van een prachtig eindejaar met de warmte van vrienden en familie om ons heen, en laten we hopen dat de kerstman een doos met 365 dagen mooi ballonweer meebrengt voor het komende jaar. Namens de Raad van Bestuur wens ik alle leden een fantastisch 2025 in een goede gezondheid.

Djorry Simoen

Secretaris KBBF

quick release

GIANT LEAPS FOR MANKIND

Tot maart 2025 kun je meedoen met de Dutch Long Jump (tot 15 maart) of de Jump Over Belgium (tot 2 maart). Maak jij deze winter de langste vaart binnen de Nederlandse of Belgische landsgrenzen? Vul je mand met gastanks, neem een lunchbox en koffie mee, zet je mutsje op, handschoentjes aan en dan heerlijk de hele dag hangen. Wie gaat de uitdaging aan? Naast eeuwige roem kun je mooie prijzen winnen, die worden aangeboden door Ultramagic NL en Kubicek NL (DLJ) respectievelijk de KBBF (JOB). Bij de DLJ kun je ook een prijs winnen als je de langste in plaats van de verste vaart realiseert. Meer informatie - waaronder de reglementen - kun je vinden op dbcc.nl en balloonfederation.be.

LAUGHING OUT LOUD

LOL ofwel Lima Oscar Lima is de naam van een nieuwe Ballonstof-rubriek die bestaat uit de inmiddels bekende humoristische ballonstrips van Zeger Bossu én - nieuw vanaf deze editie - een ballonvaartcartoon gemaakt door JoLoC, die de wereld van de ballonvaart met een knipoog bekijkt.

SCHRIJVEN MET NASA

Ballonvaarders zijn gewend zijn om de aarde vanuit de lucht te aanschouwen. Sinds kort kan dat ook met je naam, je bedrijfsnaam of je ballonregistratie. Dankzij NASA kun je ze schrijven met foto’s van plekken op aarde, die op een letter uit het alfabet lijken. De beelden zijn gemaakt door de Landsat satelliet. Het USGS Landsat project maakt al 50 jaar satellietbeelden van de aarde, en de beelden worden gebruikt voor onderzoek, door het bedrijfsleven en voor educatie. En nu dus ook om mee te schrijven. Als je “Your Name in Landsat” googelt en je naam intypt, zet NASA de letters om naar satellietbeelden. Nuttig? Nee. Maar wel leuk bedacht.

EERSTE AVIC

LUCHTSCHIP

AFGELEVERD

Het Chinese AVIC heeft het eerste van twaalf bestelde AS700 luchtschepen afgeleverd aan Guangxi Guilin Fangzhou General Aviation. Deze particuliere onderneming is van plan de luchtschepen in te zetten voor toeristische vluchten. De AS700 biedt plaats aan een piloot en maximaal negen passagiers, en kan een afstand van 700 km afleggen met een snelheid van 100 km/h.

DOCUMENTAIRE: THE ROLLING PILOT

Michael Glen, de Rollende Piloot, groeide op in Arizona in een ballonvaartfamilie. Vanaf jonge leeftijd was het zijn grootste wens om zelf ballonvaarder te worden. Zijn leven veranderde dramatisch nadat hij in 1996 op 21-jarige leeftijd bij een auto-ongeluk vanaf zijn middel verlamd raakte. Ondanks zijn dwarslaesie behaalde hij in 2006 alsnog zijn brevet. Wanneer Michael niet ballonvaart geeft hij lezingen aan schoolkinderen en aan het bedrijfsleven. Michael: "De belangrijkste boodschap die ik probeer over te brengen, is dat je alles kunt bereiken als je er maar in gelooft." Eerder dit jaar werd een 20 minuten durende documentaire ‘The Rolling Pilot’ over Michael’s leven uitgebracht. Zie youtu.be/TXSdvaaT-qQ.

LOGISTIEK LUCHTSCHIP

De logistieke gigant Kuehne+Nagel heeft een belang genomen in de Franse luchtschippionier Flying Whales, zo kondigden beide bedrijven aan tijdens het WindEnergy congres in Hamburg. Flying Whales ontwikkelt de LCA60T, een luchtschip dat tot 60 ton vracht kan vervoeren. “De technologie is vooral nuttig voor het vervoeren van goederen naar moeilijke en afgelegen locaties zonder goede toegang over de weg” aldus de logistieke dienstverlener. Flying Whales (flying-whales.com) werkt sinds 2012 aan het (vracht)luchtschip en verwacht het vanaf 2027 in serie te gaan produceren.

COLLEGA´S UIT ONVERWACHTE HOEK

Vanuit Zuid-Europa overgekomen, voelt de wespspin zich steeds beter thuis in de Lage Landen. Sinds de jaren tachtig wordt de spin in onze contreien waargenomen en inmiddels is het een gevestigde soort. De spin heeft een ingenieuze manier om zich te verplaatsen, die ‘Ballooning’ wordt genoemd. Nadat de eitjes in het voorjaar uitkomen steken de jonge spinnetjes hun achterlijf omhoog om met hun draad een luchtballon te vormen. Een opstijgende luchtstroming neemt de spinnendraadballon mee omhoog, en aldus gaat de spin Up, Up and Away met de wind mee.

GESLAAGDE TESTVAART RUIMTEBALLON

Space Perspective, dat toeristische ruimtevaarten per luchtballon wil gaan aanbieden, behaalde in september een belangrijke mijlpaal met een succesvolle onbemande testvaart van haar SpaceBalloon. Na vier uur bereikte de waterstofballon Neptune boven Florida haar hoogste punt in de stratosfeer, waarna de daling werd ingezet en in zee werd geland. In 2025 volgen bemande testvaarten, met als co-piloot niemand minder dan mede-investeerder Richard Branson. Branson: “Some of the most magnificent experiences of my life have happened on ballooning expeditions, and I’m excited to support Space Perspective in its journey. I look forward to dusting off my old ballooning license ahead of some magnificent test flights”. Als alles volgens plan verloopt, vaart in 2026 de eerste betalende toerist per SpaceBalloon de oneindige ruimte in. Een kaartje kost € 115.000 en er zijn er al 1800 van verkocht. Het veelvuldig strooien met het woord ‘Space’ suggereert dat de ballon boven de atmosfeer ofwel de Kármánlijn op 100 km hoogte uitstijgt, maar dat is niet het geval; de ballon bereikt een hoogte van zo’n 30 km. Nog steeds indrukwekkend, maar niet ‘Space’. Wie écht de ruimte in wil, reserveert bij Virgin Galactic, SpaceX of Blue Origin een plekje bij het raam.

De Luchtvaartkaart - deel 4 DE INHOUD

DEZE LAATSTE EDITIE OVER DE LUCHTVAARTKAART GAAT GLOBAAL IN OP WELKE

INFORMATIE TERUG TE VINDEN IS OP DE KAART. NAAST DE VORIGE KEER BESCHREVEN

LUCHTRUIMSTRUCTUUR IS ER UITERAARD NOG VEEL MEER DAT VAN INVLOED KAN ZIJN

OP EEN GOEDE EN VEILIGE VAARTUITVOERING.

DOOR REMKO WIGGER

Een aantal aspecten daarvan worden hier aangestipt, maar eigenlijk zou iedere piloot zich moeten verdiepen in het doorgronden van de kaart zodat deze geen vraagtekens meer heeft.

Vliegvelden

Bij de vliegvelden vind je een blauw omrand vierkant met informatie over dat betreffende veld (afb. 1). Maar welke informatie vind je daar dan?

EHEH: ICAO-code vliegveld (1e EH staat voor Nederland, 2e EH voor het betreffende vliegveld; in dit geval Eindhoven)

EINDHOVEN: Naam vliegveld

74: Elevation in ft.

L: Minimum Aerodrome Lighting aanwezig (- = niet aanwezig)

H: Hard surfaced runway (S = soft)

30: Lengte van de langste baan in hectometers, 30 x 100 = 3000 m

131.005: Radiofrequentie, in dit geval van TWR

Afbeelding 1

Mocht je meer informatie over een bepaald vliegveld willen, zoals frequenties, openingstijden of aanvliegroutes, dan kun je dit terugvinden in de AIP. LVNL heeft deze voor Nederland online beschikbaar gesteld via https://www.lvnl.nl/diensten

Luchtruimklassen

De vorige keer beschreven luchtruimstructuur vind je uiteraard ook terug op de kaart, inclusief de voor een bepaald gebied geldende klasse. Op de kaart is vrij snel te zien in welke klasse je je bevindt aan de hand van de getekende begrenzing. Verschillende klassen hebben nl verschillende lijnen.

Afbeelding 2

In afbeelding 3 is duidelijk te zien dat de omlijning van Texel (klasse E) anders is dan die van CTR De Kooy (klasse D). En daarbij horen zoals al besproken andere regels.

Afbeelding 3

Overige gebieden

Op de kaart vind je naast de verschillende klassen luchtruim als TMA’s en CTR’s ook andere gebieden terug. Denk hierbij aan Radio Mandatory Zones (RMZ’s), laagvlieggebieden en luchtsportgebieden. Wanneer je de kaart erbij pakt, dan vind je een RMZ bijvoorbeeld terug bij vliegveld Twente, een laagvlieggebied westelijk van Hardenberg en een luchtsportgebied bij Castricum. Luchtsportgebieden kunnen bijvoorbeeld gebieden zijn toegewezen aan zwevers of paramotors.

Objecten

Wanneer objecten meer dan 100m boven de grond uitsteken, dan worden ze weergegeven op de ICAO kaart. Deze objecten, zoals windmolens en torens, zijn voorzien van een getal welke de maximale hoogte aangeeft in ft MSL. Zo ligt de top van de mast in IJsselstein op 1234 ft MSL en de hoogste windmolens oostelijk daarvan op 495 ft MSL (afbeelding 4).

Afbeelding 4

Papieren versus digitale kaart

Of je de papieren of digitale versie van de kaart gebruikt is een persoonlijke voorkeur. Belangrijk is dat je de kaart raadpleegt en begrijpt wat je erop terug kunt vinden. Waarschijnlijk is ieder van ons al wel in het bezit van de papieren versie.

Toch kan het voor de vaartvoorbereiding soms erg handig zijn gebruik te maken van de digitale versie, o.a. omdat je goed kunt inzoomen. Digitale versies vind je op een aantal plaatsen op het web terug.

Zowel de interactieve LVNL VFR chart als Homebriefing bieden je een schat aan informatie door ergens op de kaart te klikken. Je ziet dan bijv. met welke klassen luchtruim je te maken hebt of je hebt direct alle informatie over een vliegveld.

DIGITALE EN GOED

ZOOMBARE SCAN VAN

DE PAPIEREN LVNL ICAO

KAART

https://www.lvnl.nl/ diensten/aip/downloads

INTERACTIEVE LVNL

VFR CHART THE

NETHERLANDS

https://vfrchart.lvnl. nl/

HOMEBRIEFING

https://hbs.ixosystem. eu/ixo/login.php

Tot slot

In vier edities van Techniek en Meer is geprobeerd de luchtvaartkaart enigszins te verduidelijken. Het is belangrijk dat we ons realiseren dat het geen pronkstuk is voor in je tas, maar dat we er ook daadwerkelijk gebruik van maken. En uiteraard ken je je eigen gebied goed, maar ook daar wijzigt soms het e.e.a. En als we snappen hoe de kaart in elkaar zit, dan is een wijziging ook snel opgemerkt.

The FAA/EASA approved Balloon Instrument

DigiTool

DBI3

Features include: altimeter, variometer, and temperature indicating displays, flight timer, audio alarms, and an integral GPS showing ground track and speed. The DBI3 also has an on-board flash memory capable of storing up to 10,000 hours of recoverable flight data. It is powered by an integral LiPo battery lasting up to 12 hours per charge; no replaceable batteries to contend with. It has a metal body, one Bluetooth antenna and one GPS antenna. It also has a rotary switch that ensures safe travelling with the DBI3 totally disconnected from the battery.

Buy from our webshop www.dbi3.com or contact our BENELUX Sale Station via the Dutch Eric Baltussen at info@ballonsport-marl.de or +492365508785.

Price: 1,299 € (excluding VAT). Shipping included.

More than 1,500 units sold worldwide

Digitool Instruments AB Dalagatan 13, Box 6190, 10233 Stockholm, Sweden

AD’S BALLON BESOGNES

MIS(T)

Na eindeloos getreuzel weet ik weer hoe ballonvaren werkt, als er geen bedrijf klaarstaat om alles te leveren wat nodig is: ballon, crew, aanhanger, auto 4x4 zeker in de herfst en winter, propaan, stikstof voor een beetje druk, opstijgplaats, gasten die meegaan, vrienden en familie, het weer, bedankje voor de boer. En verder nog wat opgeladen radio’s en transponder, etcetera.

Ik moet voortaan iets eerder beginnen met voorbereidingen te treffen. Voor zondag 3 november staan alle zonnen in alle weersverwachtingen op groen. Op dinsdag begin ik de vrienden die op de lijst staan om te varen te bellen, dan de crew, dan Ad Ballon waar ze aan het verbouwen zijn, om te vragen of ik bij de ballon kan komen. ‘Oh, die staat in Baarle-Hertog!’. ‘No problem, ik haal hem wel op tijd op’. Gelukkig is er voldoende gas en stikstof. Op vrijdag nogmaals een check met de meteo, zondag wordt de Dag der Dagen volgens de dienstdoende meteoroloog.

Die zondag word ik wakker met wat nevel rondom het huis. Maar we zijn nog steeds lyrisch over wat er komen gaat: de schoonheid van de luchten boven Nederland, eindeloos zicht onder een prachtige lage novemberzon, kleurrijke bomen die vanwege de windloosheid van de weken voorafgaand nog vol in blad staan.

Ik spoed mij naar Baarle-Hertog om de ballon te halen, en rij terug via Galder om gas in te laden. De wegen zijn wel redelijk bedekt met een zachtgrijze luchtmassa. Ik check nog even de meteoverwachting: ‘mist, spoedig oplossend’ staat er geschreven. In Baarle-Hertog vergat ik bijna dat mijn spiermassa het afgelopen jaar wat is achteruitgegaan, en dan met name de propaancilinder-tilspieren. Mijn rug kraakt, maar er is nu geen weg terug. Ik rij de ballon naar Breda. We verzamelen, net als vroeger, bij mij thuis aan de Kerkhofweg. Ik zoek alle verdere benodigdheden bij elkaar en om 12:30 uur komen de gasten en de crew aanzetten. Koffie met gebak staat klaar, de kaart gaat op tafel om even te laten zien wat voor mega-herfstavontuur we gaan meemaken. Een van de crewleden moppert wat over de mist, ik stuur hem de kamer uit om in de keuken zijn mond te spoelen.

We rijden in volle verwachting door de nevel naar het opstijgveld. De bosrand is op 400 meter afstand nog niet te zien. Toch nog maar eens de meteo bellen. Twee crewleden houden me overeind als ik met verschrikte tranen achteruit wankel. Ik hoorde slechts drie woorden van de meteorologe: ‘HET SPIJT ONS!’. We gooien de champagne meteen maar achterover, met zo’n flauwe glimlach waarmee je eigenlijk niet gezien wilt worden. De gasten, propaan, ballon keren weer huiswaarts in de inmiddels dichte mist, terwijl de rest van Nederland blaakte in de zon. Hoort Brabant meteorologisch gezien eigenlijk wel bij Nederland?

AD HAARHUIS

DE WIND IN BERGACHTIG GEBIED

DOOR JONAS DE BODT IN VLAANDEREN EN NEDERLAND WORDT DE WINDRICHTING EN -STERKTE

HOOFDZAKELIJK BEPAALD DOOR DE AANWEZIGE LUCHTDRUKPATRONEN. DE INVLOED VAN HET RELIËF OP DE WIND IS IN ONZE STREKEN HEEL BEPERKT. HIERDOOR IS DE WIND MEESTAL VRIJ UNIFORM OVER EEN GROOT GEBIED EN KUNNEN WEERCOMPUTERS DE WIND IN DE ONDERSTE LUCHTLAGEN VRIJ GOED MODELLEREN. GA JE ECHTER

NAAR EEN MEER HEUVELACHTIG OF BERGACHTIG GEBIED, DAN ZUL JE MERKEN DAT DE GRONDWIND STERK DURFT AF TE WIJKEN VAN DE BEREKENDE MODELWIND.

De resolutie van de meeste weermodellen is vaak nog te laag om de wind in valleien rondom heuvels en bergen goed in kaart te brengen. Juist daarom is het zeker interessant om te weten hoe luchtstromen zich meestal in valleien gedragen.

In de bergen komen twee typische soorten winden voor. Enerzijds is er de katabatische wind of bergwind en anderzijds heb je de anabatische wind of valleiwind. De namen zijn afgeleid van het Grieks. Katábasis betekent “neerwaarts”, terwijl anabatos, verwijst naar een opwaartse beweging. Voor een vroege ochtendvaart speelt vooral de bergwind een grote rol,

met name als er relatief weinig drukgradiënt is (de algemene windsnelheid is dan laag) en er heldere weercondities zijn.

Bergwind of katabatische wind

Zodra de zon ondergaat zal de lucht net boven het aardoppervlak snel beginnen met afkoelen. Die afkoeling gebeurt langs hellingen en op een hoogplateau sneller dan in de dalen. Als lucht afkoelt neemt de dichtheid toe en wordt ze zwaarder. Onder invloed van de zwaartekracht zal koude lucht langs de hellingen afzakken richting het dal. Hierdoor ontstaat er een windstroming die naar het dal gericht is. Die stroming noemen we de katabatische wind of bergwind.

Afbeelding 1. De wind ’s nachts en ’s ochtends in een vallei bij heldere en stabiele weercondities. De onderstaande figuur geeft de doorsnede van de vallei weer.

In de vroege ochtend, net voor zonsopgang, is die bergwind maximaal ontwikkeld. Langs de flanken stroomt de lucht naar beneden en in de valleien krijg je vervolgens een windstroming die gericht is naar het laagste punt. Je kunt die stroming het beste vergelijken met het vloeien van water. Als je tijdens een ochtendvaart in de vallei op relatief lage hoogte vaart, onder rustige en heldere condities, zal de wind je heel mooi de vallei laten volgen. De lucht zoekt als het ware het laagstgelegen punt op, net zoals water in een rivier zou doen.

Op Afbeelding 1 zie je dit geïllustreerd op een vallei in de Italiaanse Alpen. De lucht stroomt van de bergflanken en

gaat in de vallei op zoek naar het laagste punt. Zo ontstaat er in het dal een westelijke stroming. De wind volgt meestal exact de vallei, en kan zelfs haaks staan op de synoptische wind die net boven de bergkam heerst. Die synoptische wind wordt door weermodellen vaak goed weergegeven, maar omdat een bergwind zich op heel lokale, kleine schaal afspeelt hebben veel weercomputers het daar moeilijk mee. De resolutie van de meeste weercomputers is nog niet hoog genoeg om de bergwind goed te modelleren. Daarom is het interessant om te weten hoe de wind zich in valleien kan gedragen. Aangezien de koele lucht zich in het dal bevindt, is het hogerop meestal (veel) warmer en heerst er in de vallei een (sterke) inversie. Iets waar je als ballonvaarder ook rekening moet mee houden.

Valleiwind of anabatische wind

Zodra de zon opkomt draait de luchtstroming helemaal om. De nachtelijke koeling stopt en de hellingen waar de zon op schijnt beginnen op te warmen. De lucht op deze hellingen wordt warmer en het volume ervan neemt toe, waardoor de dichtheid en de druk afnemen. Hierdoor komt het luchtdeeltje los van de bodem en begint het te stijgen. Door de thermiek ontstaat er een opwaartse luchtstroming. Vervolgens zal er lucht vanuit het dal aangevoerd worden die langs de helling omhoog gaat. De anabatische wind of de valleiwind is geboren.

Een anabatische windstroming kan je ondervinden tijdens een ballonvaart in de winter in de Alpen. Hoewel de zon dan laag boven de horizon staat, is de zon toch net sterk genoeg om zuidgerichte hellingen te doen opwarmen. Hierdoor kan er aan die zuidflank een opwaartse luchtstroming ontstaan, terwijl de luchtstroming aan de noordgerichte helling net een neerwaartse beweging maakt.

Bij berggebied denken we meteen aan de Alpen of de Pyreneeën, maar ook veel dichter bij huis kunnen we al een vorm van berg- en valleiwinden terugvinden. In de Ardennen bijvoorbeeld, spelen deze windstromen al een belangrijke rol.

Voorbeeld uit de praktijk: ballonmeeting Todi, Umbrië, Italië

Deze zomer werd op de ballonmeeting in Todi, Umbrië duidelijk dat het reliëf een grote invloed heeft op de lokale wind. Het hoogteverschil tussen het dal (opstijgterrein) en de top van de heuvels rondom was slechts 300 à 400 meter, maar dat bleek al ruim voldoende om laag bij de grond een katabatische windstroming te krijgen die de vallei volgt. Die stroming was vooral laag bij de grond (tot 50 à 100 meter AGL) goed te merken, hogerop was het de algemene synoptische situatie die de windrichting bepaalde.

Op Afbeelding 3 zie je links het traject van een ochtendvaart, en rechts de topografische kaart van de omgeving. De synoptische situatie (positie van hoge- en lagedrukgebieden) zorgde voor een noordoostelijke wind, maar in de valleien was er van die luchtstroming niks te merken. Aan het opstijgterrein heerste een zwakke zuidwestenwind. Die wind was het resultaat van de bergwind die door de nachtelijke afkoeling was ontstaan, en was er georiënteerd richting het laagste punt van de vallei (helemaal in het noorden van de kaart gelegen). Zodra de ballonvaarder hoger ging varen, voerde de synoptische wind de ballon over enkele heuvelruggen om vervolgens bij het dalen opnieuw een katabatische windstroming te volgen, deze keer noordelijk georiënteerd omdat het laagste punt van die vallei zuidelijker gelegen was.

Het voorbeeld illustreert dat een topografische kaart bekijken je kan helpen bij de vaartvoorbereiding. Ga op zoek naar het laagstgelegen gebied van de vallei. De kans is immers groot dat de wind je in die richting zal voeren.

Afbeelding 2. Illustratie van de anabatische wind (links) en de katabatische wind (rechts)

Ook was het in Umbrië opvallend dat de windsterkte ongeveer één uur na zonsopkomst laag bij de grond sterk verminderde en het nagenoeg windstil werd, totdat de thermiek opkwam. Zeker in regio’s waar er veel zonne-instraling is, zoals in Italië, is het tijdens een zomerse ochtendvaart oplet-

ten voor het wegvallen van de wind en ga je dus beter iets vroeger dan gewoonlijk de lucht in. De ommekeer van de bergwind naar de valleiwind in de vroege ochtend is dé verklaring waarom de wind er ruim een uur na zonsopgang plots kan wegvallen.

Afbeelding 3. Links het traject van een vaart en rechts de topografie van de omgeving

TERUGBLIK

WAT EEN TYPISCH SEIZOEN!

Door Peter Smits

Het afgelopen ballonvaartseizoen is al regelmatig becommentarieerd. En terecht: wat voor een seizoen was het!

Het was te nat, te droog, met te harde wind, of geen wind, en kwam de zon eindelijk tevoorschijn, dan werd je gebakken. Het weer is steeds vaker ‘extreem’ te noemen.

Gelukkig ging ballonvarend Nederland en België toch onverschrokken door. Qua weer had het ene ballonfestival deze zomer net wat meer geluk dan het andere. Van een van die festivals zag ik een pakkende foto voorbijkomen, die veel samenvat. De vaart boven Twente richting Duitsland was eerder uitgesteld, om een weerfront te laten passeren. De foto is gemaakt door passagier Chloe Villers, en de Engelse piloot Jeffrey Lawton zette er een pakkende tekst onder: “Full marks to the Met Man tonight. The end of the world was in front but we never quite got there :-)” Vrij vertaald: “Hulde aan de Meteo Man van vanavond. Het einde van de wereld lag voor ons, maar we kwamen er niet in de buurt.” Ik vind de foto een mooie samenvatting van ons seizoen.

JOUW DROMEN VOOR 2025 MET ONS

We vinden het een genoegen om jou te begeleiden in het hele traject voor jouw nieuwe ballon

KERSTPUZZEL 2024

NU DE DAGEN KORT EN NAT ZIJN BRENGT DE TRADITIONELE BALLONSTOF KERSTPUZZEL WEER WAT (HETE)LUCHTIG VERMAAK. STORT JE OP DE UITDAGENDE NAVIGATIE CHALLENGE, OPGESTELD DOOR ERIK BOSMAN, EN/OF ZET JE TANDEN IN DE BALLONFIËSTA BREINKRAKER. ER ZIJN WEER MOOIE PRIJZEN TE WINNEN.

Zo doe je mee

De kerstpuzzel bestaat uit twee delen: een Navigatie Challenge en een Ballonfiësta Breinkraker. Je kiest zelf of je aan één of beide onderdelen meedoet. Per onderdeel met een juiste inzending loot je 1x mee voor een mooie prijs. Indien je voor beide onderdelen goede oplossingen instuurt, verdubbel je dus je kansen.

Stuur je oplossing(en) van onderdeel 1 en/of 2 uiterlijk 31 januari 2025 naar ballonstof@knvvl.nl onder vermelding van ‘Kerstpuzzel 2024’. Notaris Mirjam Postma van De Hair Vrijdag

Notarissen uit Oisterwijk zal uit de goede inzendingen weer de winnaars trekken. Prijzen zijn tot 31 december 2025 opvraagbaar en niet overdraagbaar, tenzij anders vermeld.

De prijzen

Dankzij onderstaande donateurs mogen we mooie prijzen verloten onder de goede inzendingen:

• Balloons4sale stelt i.s.m. Flymaster Avionics een

Flymaster GPS LS hoogte/variometer ter beschikking die, naast vaarhoogte (AGL en QNH) o.a. ook grondsnelheid, vaarkoers, stijg- en daalsnelheid en vaartijd weergeeft - www.balloons4sale.eu.

• De Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie stelt een robuuste, lichtgewicht Dcase champagnekoffer ter beschikking voor een stijlvolle afsluiting van een mooie ballonvaart - www.balloonfederation.be

• Via BallonAIRpoort Vakantiewoningen kun je een doordeweekse overnachting voor 2 personen winnen, in een ballonvaart-geïnspireerde vakantiewoning incl. ontbijt in het prachtige Brabantse Haaren - www. pergama.nl.

• Gasnodig.nl doneert 300 liter CO2gecompenseerd propaan. Wie niet ballonvaart of niet in de gelegenheid is om bij Gasnodig (nabij Den Bosch) te tanken, mag de prijs in overleg met Gasnodig overdragen aan iemand anders - www.gasnodig.nl.

Onderdeel 1: Navigatie Challenge Erik Bosman heeft voor de kerstpuzzel weer tien uitdagende vragen opgesteld, waaronder enkele stevige doordenkers. Een goede inzending op dit onderdeel betekent max. twee fouten: wie minimaal acht van de tien vragen goed beantwoordt dingt mee voor een prijs.

1. Voor een ballonvaart stijg je op vanaf een locatie met de coördinaten 53º 04’ NB en 06º 15’ OL. Tijdens je vaart komt de wind steeds uit het noorden met een gemiddelde snelheid van 18 km/uur. Je vaart een uur en een kwartier. Wat zijn de coördinaten van je landingspunt?

A. 52º 52’ NB 06º 15’ OL

B. 53º 16’ NB 06º 15’ OL

C. 52º 46’ NB 06º 15’ OL

D. 52º 22’ NB 06º 15’ OL

2. Wat is het verschil tussen 516 ft/AGL en 516 ft/AMSL?

A. Dat hangt van de terreinhoogte af B. Dat hangt van de QNH af

C. 46 ft

D. 132 ft

3. Je maakt een ballonvaart in België en komt tijdens de voorbereiding van deze vaart op de ICAO kaart de restrictie HTA05 tegen. Wat is een HTA? En wanneer weet je of die actief is?

A. Een Hazard Tactical Area waarvan de activiteit de dag ervoor bekend wordt gemaakt per Notam, uiterlijk om 15.00/14.00 utc

B. Een Hazard Tactical Area Area waarvan de activiteit op de dag van actie bekend wordt gemaakt per Notam, uiterlijk om 15.00/14.00 utc

C. Een Helicopter Training Area waarvan de activiteit de dag ervoor bekend wordt gemaakt per Notam, uiterlijk om 15.00/14.00 utc

D. Een Helicopter Training Area waarvan de activiteit op de dag van actie bekend wordt gemaakt per Notam, uiterlijk om 15.00/14.00 utc

4. Omdat wij als ballonvaarders een onderdeel van het VFR-verkeer zijn, is het belangrijk te weten wanneer wij door de luchtverkeersleiding worden gescheiden van IFR-verkeer. Welke situatie is de enige juiste?

A. In de luchtruimklassen A, B en C worden wij gescheiden van het IFR-verkeer

B. In de luchtruimklassen A, B, C en D worden wij gescheiden van het IFR-verkeer

C. In de luchtruimklassen C en D worden wij gescheiden van het IFR-verkeer

D. In de luchtruimklassen D, E en F worden wij gescheiden van het IFR-verkeer

5. Je maakt een ballonvaart met een ballon met de registratie OO-BAH waarbij je het vliegveld Keiheuvel ten zuiden van Eindhoven en ten westen van Kleine Brogel nadert. Omdat voorbij het vliegveld varen twijfels oproept met betrekking tot de landingsmogelijkheden besluit je de verkeersleiding van Keiheuvel op te roepen met het verzoek om op het vliegveld te mogen landen. “Keiheuvel Radio, Oscar Oscar Bravo Alfa Hotel, hot air balloon, approaching your field. Request landing on your field”. Hoe zal het antwoord van de verkeersleider luiden?

A. Oscar Alfa Hotel you are cleared to land

B. Oscar Alfa Hotel landing is approved

C. Oscar Alfa Hotel you may land here

D. Oscar Alfa Hotel gij moogt um hier neerzetten

6. De conforme kegelprojectie, wie kent hem niet?

Ballonvaarders in ieder geval wel, dus de volgende vraag mag met blind vertrouwen gesteld worden. Hoe presenteren zich de meridianen in deze projectie?

A. Als parallelle lijnen met de bolle kant naar de polen gericht

B. Als rechte, poolwaarts convergerende lijnen

C. Als parallelle lijnen met de holle kant naar de polen gericht

D. Als parallelle, rechte lijnen

7. Wat wordt in de AIP verstaan onder Sunrise?

A. Het moment waarop de zon boven de horizon komt op een bepaalde datum, op een locatie gedefinieerd door lengte en breedte plus 15 minuten

B. Het moment waarop de zon boven de horizon komt op een bepaalde datum, op een locatie gedefinieerd door lengte en breedte minus 15 minuten

C. Het moment waarop de zon boven de horizon komt op een bepaalde datum, op een locatie gedefinieerd door lengte en breedte

D. Zonsopkomst in de Amsterdam en Brussels FIR

8. Zoals wij Nederlanders en Belgen gewend zijn, waait er vaak een westenwind. Zo ook vanavond. We stijgen op vanaf een locatie met de coördinaten 51º 40’ NB 04º 02’ OL en gaan landen op een veld met de coördinaten 51º 40’ NB en 04º 30’ OL, De vaart heeft 1 uur en 20 minuten geduurd. Wat was je gemiddelde snelheid?

A. 17 kts

B. 15 kts

C. 13 kts

D. 20 kts

9. Aan de westkant van de stad Gent in België staat een obstakel met een aanduiding 662 op de ICAO kaart.

Wat is de eigen hoogte van dit obstakel?

A. 662 ft minus terreinhoogte

B. 662 meter minus terreinhoogte

C. 662 meter plus terreinhoogte

D. 662 ft plus terreinhoogte

10. Vandaag gaat de zon onder om 18.44 LT in een land ten oosten van ons met als coördinaten 52º 20’ NB en 49º 17’ OL. Op datzelfde moment is het nog volop zonnig op een locatie ten westen van ons met de coördinaten 52º 20’ NB en 11º 17’ WL. Wat is op laatstgenoemde locatie op dat moment de lokale tijd?

A. 02.44 uur LT

B. 14.44 uur LT

C. 16.44 uur LT

D. 10.44 uur LT

Onderdeel 2: Ballonfiësta Breinkraker

Het Franse ballonspektakel in Chambley maakt in 2025 een doorstart met een nieuwe organisator. Voor de feestelijke opening van het nieuwe ballonfiësta zijn 100 ballonvaarders geselecteerd die vanaf het voormalige NAVO-vliegveld zullen opstijgen. Exact de helft van deze deelnemers heeft de Franse nationaliteit; de ander helft komt van buiten Frankrijk. Aan zowel de noordzijde als de zuidzijde van de startbaan is voldoende ruimte om 100 ballonnen op te laten stijgen, maar men wil het graag verdelen: een nog te bepalen gedeelte van de 100 ballonnen zal aan de noordkant van de startbaan opstijgen, en een ander gedeelte aan de zuidkant. Niemand minder dan de Franse president Emmanuel Macron is uitgenodigd om - volledig willekeurig - een ballonvaarder aan te wijzen die de eer krijgt om als allereerste op te stijgen. Marcron heeft de organisatie laten weten, dat hij bij voorkeur een Franse ballonvaarder aanwijst. Hij weet echter niet welke ballonvaarder de Franse nationaliteit heeft en kan dat op geen enkele manier zien, bepalen, vernemen of afleiden. Hij kan ook niet aan de ballon zien wat de nationaliteit van de ballonvaarder is.

Dilemma

De organisatie zit met het verzoek van de president in haar maag. Met de president en alle piloten is namelijk afgesproken dat Macron uit alle 100 deelnemers volledig willekeurig iemand aanwijst die als eerste mag opstijgen, volgens de volgende procedure:

1. Hij trekt een lootje om te bepalen of hij richting de noordzijde of de zuidzijde van de startbaan loopt.

2. Vervolgens zal hij daar aangekomen volledig willekeurig voor een ballonvaarder/luchtballon gaat staan en dan, door middel van het opsteken van zijn duim, zéér presidentieel aangeven dat deze ballonvaarder als eerste mag opstijgen.

De organisatie wil zich aan de afspraken over volledig willekeurige selectie houden, om de buitenlandse piloten niet voor het hoofd te stoten. Men wil dus níet aan Macron vertellen welke piloten Frans zijn. Maar men wil wél de kans dat Macron een Franse ballonvaarder kiest zo groot mogelijk maken.

Vraag

Hoe kan de organisatie de 50 Franse en 50 niet-Franse ballonvaarders langs de startbaan zodanig opstellen, dat de kans dat Macron een Franse ballonvaarder aanwijst zo groot mogelijk is? Dus hoeveel ballonvaarders met welke nationaliteit (Frans of niet-Frans) moeten aan de ene kant, en hoeveel ballonvaarders met welke nationaliteit aan de andere kant van de baan worden opgesteld?

Mogelijke antwoorden

A. Verdeel alle ballonvaarders volledig willekeurig over de beide kanten van de startbaan (noord- resp. zuidkant).

B. Zet alle Franse ballonvaarders bij elkaar aan één kant, en alle niet-Franse ballonvaarders aan de andere kant.

C. Zet aan iedere kant 25 Franse en 25 niet-Franse ballonvaarders.

D. Zet aan één kant 49 niet-Franse plus 1 Franse ballonvaarder, en alle overige ballonvaarders aan de andere kant.

E. Zet aan één kant 49 Franse plus 1 niet-Franse ballonvaarder, en alle overige ballonvaarders aan de andere kant.

F. Zet aan één kant 50 Franse plus 1 niet-Franse ballonvaarder, en alle overige ballonvaarders aan de andere kant.

G. Zet aan één kant 50 niet-Franse plus 1 Franse ballonvaarder, en alle overige ballonvaarders aan de andere kant.

H. Zet aan één kant 25 Franse en 1 niet-Franse ballonvaarder, en alle overige ballonvaarders aan de andere kant.

I. Zet aan één kant 25 niet-Franse en 1 Franse ballonvaarder, en alle overige ballonvaarders aan de andere kant.

J. Zet 1 niet-Franse ballonvaarder aan één kant en alle overige ballonvaarders aan de andere kant.

K. Zet 1 Franse ballonvaarder aan één kant en alle overige ballonvaarders aan de andere kant.

ONTDEK QUICK RELEASE

tijdens onze demo - avonden en leer alle functies

ROADSHOWS

L. Alle genoemde oplossingen leiden tot dezelfde kans dat Macron een Franse ballonvaarder kiest.

M. Het antwoord op de vraag is op basis van deze informatie niet te bepalen.

Veel succes!

BELGIAN BALLOON TROPHY 2024

TEKST EN BEELD YOURI PRUIM

BEGIN OKTOBER WERD IN HET BELGISCHE VIELSALM HET OPEN BELGISCHE

KAMPIOENSCHAP GEHOUDEN. DE NEDERLANDSE, LUXEMBURGSE EN BELGISCHE

NATIONALE TITELS STONDEN OP HET SPEL. MET 5 VAN DE 7 VAARTEN EN 27

DEELNEMERS WERD HET EEN MOOIE STRIJD.

De donderdagochtend werd de vaart gecanceld: teveel wind. Ook de donderdagavond leek in de voorspelling niet positief. Toch besloot de wedstrijdleiding om ons naar het startveld te sturen. Dat bleek een verstandig besluit. De wind nam af en de groene vlag kon gehesen worden. Met twee opdrachten was het kampioenschap officieel onderweg.

De vrijdag en zaterdag brachten prachtig vaarweer. Zes opdrachten op de vrijdagochtend met uitdagingen als de ‘shortest flight’ en ‘minimum distance double drop’. De avondvaart kregen we een Fly-In. Na 3 vaarten en 12 opdrachten ging Roy Gommer aan de leiding met in zijn kielzog Maarten Deleersnyder en David Spildooren. Gommer had voor het NK al een enorme voorsprong op de achtervolgers Oudenampsen en Stuiver en leek niet meer in te halen. Voor de Belgen kon het nog alle kanten op. Zaterdagochtend zat het dal waar we starten vol met mist, maar rond de klok van 09:15 uur kon de groene vlag toch gegeven worden. Bij de laatste opdracht was het lang zoeken naar de juiste richting om bij het doel te kunnen scoren. Vijf piloten konden uiteindelijk fysiek punten binnenhalen. Sommige piloten zijn wel driekwartier bezig geweest om een afstand van 300 meter te overbruggen.

Watership Down oftewel vossenjacht. Om klokslag 18:00 uur steeg de vos naast het meer van Vielsalm op, waar ook de JDG lag. Na 40 minuten varen wist de vos te landen en met nog 20 minuten scoringstijd over, werd de laatste opdracht een behoorlijke uitdaging voor de piloten.

Met maar liefst vier Belgen in de top-5 werd het een Belgisch feestje. De nog maar 20-jarige Maarten Deleersnyder wist zowel het BK als de overall titel binnen te halen. Deze piloot heeft een geweldige toekomst voor zich, met de resultaten die hij keer op keer laat zien. Voor Nederland wist Roy Gommer zijn titel te prolongeren en Christophe Betzen schreef de Luxemburgse titel op zijn naam. Tijdens het hemelvaartweekend in 2025 is het Drentse Witteveen het strijdtoneel voor de Dutch Balloon Trophy 2025.

Wedstrijdleider Jonas Maes gaf de piloten zaterdagavond drie opdrachten mee, een Fly-In, Judge Declared Goal en een

EXTRA BRIEFING OP HET VELD VANWEGE DE MIST.

THOMAS SPILDOOREN SCOORT OP HET KRUIS.

LUCHTBALLONRADAR

Ballonspotten vanaf je luie stoel

DOOR HENRIËTTE WARDENAAR EN GERJAN CREBOLDER

PUUR UIT HOBBY, ‘EN ZOIETS MAG WAT KOSTEN’, ONTWIKKELDE DE OORSPRONKELIJK UIT GRONINGEN AFKOMSTIGE OUD-ICT-STUDENT EN THANS FREELANCESOFTWAREONTWIKKELAAR FOLKERT DE VRIES DE WEBSITE WWW.LUCHTBALLONRADAR. NL OF .BE.

De in het Brabantse Schijndel wonende schoonouders van deze (zelf inmiddels in Ede woonachtige) ICTer waren en zijn hartstochtelijke ballonspotters, Zij maken er een sport van om eerder bij een gelande ballonvaarder aan te komen dan diens crew, en maakten daarbij gebruik van een scanner om de ballonfrequentie af te luisteren.

“Dat moet beter kunnen”, dacht Folkert. Hij zocht uit hoe hij een site kon bouwen waarop alleen de actueel boven Nederland en België varende ballonnen op een kaart te zien zijn, gebruik makend van de app Flightradar24 en de Nederlandse en Belgische luchtvaartregisters. Dat hield in dat het afgebeelde gebied van Flightradar24 - de hele wereldmoest worden teruggebracht tot het luchtruim van alleen Nederland en België, en dat ook alle niet-ballonnen eruit moesten worden gefilterd. Dat mag voor ons een enorme klus lijken; voor Folkert was het bijna het spreekwoordelijke fluitje van een cent en het filteren gebeurt inmiddels volautomatisch.

Folkerts systeem werkt alleen voor het virtueel spotten van ballonnen waarvan de transponders aanstaan. Niet iedereen heeft daar het geld voor (over) en transponders zijn ook niet overal en altijd verplicht. Ook tijdens grote ballonfeesten worden ze meestal niet aangezet. Folkerts 24/7 in werking zijnde site maakt voorts gebruik van een soort driehoeksmeting, aan de hand van GPS-coördinaten. Daarin zit een zekere

foutmarge, omdat de gevaren hoogtes niet kunnen worden geregistreerd.

Wie op een van de gedetecteerde ballonnen klikt krijgt, behalve de registratie, ook een foto te zien, dankzij de luchtballonnenregisters van Erik Jan Dodewaard voor Nederland en Kevin Boon voor België. Per jaar ‘spot’ Folkert zo’n 2.500 ballonnen die dus gebruik maken van een transponder. Ooit dacht hij erover na om ook de boven Duitsland varende ballonnen in het systeem op te nemen, maar daar zijn met name de privacyregels dermate streng, dat daar voorlopig nog geen sprake van is.

In 2023 had Folkert 200.000 unieke bezoekers van zijn sinds juni 2019 bestaande site, en dit jaar stond eind-augustus de teller al op 160.000.

HENK BROEDERS beëindigt zijn imposante wedstrijdcarrière

DOOR HELMUT SULSTERS

OP 24 AUGUSTUS 2024 VERSCHEEN EEN BERICHT VAN HENK BROEDERS OP FACEBOOK. HIJ KONDIGDE ZIJN AFSCHEID ALS WEDSTRIJDPILOOT AAN. PER DIRECT KWAM ER EEN EINDE AAN EEN IMPOSANTE CARRIÈRE.

Natuurlijk stopt hij, als liefhebber, niet volledig met ballonvaren. Henk gaat door met passagiersvaarten, maar tijdens wedstrijden is hij copiloot van zijn vrouw Iris Broeders – van Ham. Zo ook tijdens de Belgian Balloon Trophy die in oktober in Vielsalm (B) gehouden werd. Jan Oudenampsen en Roy Gommer grepen de prijsuitreiking aan om Henk de eer te geven die hem toekomt. Samen met crewlid Carola van den Broek werd in het diepste geheim een en ander voorbereid.

Na de prijsuitreikingen van de verschillende categorieën, werd Henk naar voren geroepen en werden er lovende woorden gesproken door Jan. Henk is wars van computers en elektronische loggers en vaart het liefst ‘old school’: met kaart, potlood en liniaal. Met dit gegeven zocht Jan zijn oude wedstrijdkaarten op. Hij deelde ze uit onder de aanwezige piloten, met het verzoek er een persoonlijke boodschap aan Henk op

te schrijven. Doordat Henk in zijn vele jaren als wedstrijdpiloot wereldwijd veel vrienden heeft gemaakt, werd hier massaal gehoor aan gegeven. Even later werd hij bedolven onder de opgerolde kaarten, voorzien van gelukwensen en oude herinneringen. Natuurlijk werd ook persoonlijk afscheid genomen van de aanwezige crew en officials.

Uit handen van Carola ontving Henk een ingelijste gouden marker, als oeuvreprijs voor het behalen van 20 Nationale Kampioenschappen in de periode 1987-2023. Een prestatie waar de nieuwe generatie piloten de tanden stuk op kan bijten.

Het einde van een tijdperk? Als teaser sloot Henk zijn dankwoord op Facebook af met de woorden: “And who knows? I might be BACK!”

INDIAN SUMMER IN OOSTENRIJK

TEKST JASPER VERBURG. FOTO’S MARCO VEENSTRA.

EIND OKTOBER KWAMEN RUIM 70 DEELNEMERS NAAR STUBENBERG AM SEE. DE 14 TEAMS GENOTEN VAN EEN PRACHTIGE WEEK EN MAAKTEN IN VIJF DAGEN IEDER ZO’N 10 VAARTEN. ROB DEN BOER EN IRENE FLAGGL ORGANISEERDEN HET EVENEMENT VOOR DE VIJFDE KEER. WAT MAAKT DEZE WEEK ZO MOOI?

Perfecte omstandigheden

Het gebied ten oosten van Graz kent in het najaar vaak stabiel en rustig weer met goede VFR condities. Varen is mogelijk in nagenoeg elke richting, en liefhebbers kunnen de hoogte in: zonder transponder tot 5500ft en pas vanaf 9500ft is toestemming nodig van Graz ATC. Opstijgen gebeurt vanaf het grote voorterrein bij Schloss Schielleiten, maar er zijn uitwijkmogelijkheden naar andere plekken als dat beter is. Tanken doe je zelf bij de startlocatie. Problemen met boeren in de omgeving zijn er nauwelijks. Menig team werd deze week na de landing verwelkomd met huisgemaakte schnaps.

Spelevaren

Als je rekening houdt met de gevoelige gebieden is er veel mogelijk. Zo vinden de leeuwen in de dierentuin het fijn als je op minimaal 3000ft passeert. We genoten van de kleuren van het afwisselende naalden loofbos, en van de contouren van het landschap. Elke dag kende een ludiek competitie-element: een fly-in, een boxvaart en twee keer een vossenjacht. Een enkeling ontdekte dat je met je hopper natte voeten kunt krijgen in het meer. Met een fotowedstrijd zetten we de crew in het zonnetje. Team Teun van Herk ging er uiteindelijk met de eerste prijs vandoor.

Gastvrijheid

We waren te gast bij de familie Flaggl. Zij zijn eigenaar van een hotel in ballonsfeer, Kubicek dealer, een CAO en het grootste ballonbedrijf in de regio: dagelijks kunnen ze tot 10 ballonnen tegelijk laten varen. Naast traditionele ballonvaarten kun je als passagier een Alpencrossing meemaken, maar dan moet je wel op afroep snel in Graz kunnen zijn.

Hoewel de Duitse markt belangrijk is, zijn Nederlanders van harte welkom. Irene woonde 12 jaar in Nederland en kijkt uit naar de komst van Nederlandse ballonvaarders: “Het is een beetje zoals wintersport. Kom het gewoon proberen. Jullie zijn van harte welkom, dan kan ik mijn Nederlands weer oefenen, en wellicht dat iemand een stukje kaas meebrengt”.

Gevraagd naar wat ons Hollanders onderscheidt, antwoordt ze: “Nederlandse ballonvaarders zijn wat luider. We hebben geleerd om tijdens de Indian Summer week geen andere gasten in ons hotel te boeken”. Het klopt dat het deze week ’s avonds nog lang onrustig bleef in de Kastanjetuin…

FLYING BROTHERS

Onze favoriet duikt vanmiddag op in de Kempen!

Kan jij Marcel spotten?

#Marcel #FlyingMarcel #Flyingdog #ballonstof

ADRIAAN LENAERTS

Hoppertime

#ballonstof, #lochristi, #kasseike

EVELIEN POELMANS

Na de gasballon en de heli’s volgde vandaag de echte verwennerij

#KasteelvanOrdingen #ballonstof #balloons

LIESBETH VAN HERK

Een mooie week ballonvaren in Stubenberg Oosten-rijk. Wat een sprookjesachtige taferelen. #ballonairpoort #ballonstof #ballonvaren

KEVIN BOON

Soms merk je eens iets ‘anders’ op #ballonstof #throwback

DE MAX BALLONVAARTEN

…dit weekend zijn we terug te gast op de Vredefeesten…in Sint Niklaas Ballonstad…! #vredefeesten #ballonstof #genietmomentje

HANS VAN HOESEL

Een subtiele en ook smakelijke manier om je te laten weten hoe oud je bent geworden :-) #ballonstof

SVEN SCHOETERS

Daar ging ik dan vandaag! Mijn eerste SOLO! Naar nog meer leuke en veilige vaarten! #ballonstof #balloons #solo #flyingbrothers

MAARTEN WERLER

Een kleine terugblik op de laatste maand van het ballonseizoen 2024.

#Ballonstof #ballonvaren

Ballonvaren is voor iedereen. #passionforflying #ballonstof

Testinflation van de FlyDoo 120, een primeur voor de Benelux! #ballonstof

Het festivalterrein - Festival Internacional del Globo, León Mx.

#FIGLeon #ballonstof

Het jaarlijkse Albuquerque International Balloon Fiesta is het grootste jaarlijks georganiseerd ballonfestival ter wereld. #AIBF #ballonstof #ABQ

#BALLONSTOF

De mooiste ballonfoto’s op social media

Plaats je ballonfoto’s met de ballonstof-tag op social media.

Op deze pagina’s plaatsen we een mooie selectie. Dank aan de fotografen te velde!

BALLONVAREN ZEELAND

Vandaag heeft Jolien haar groepsvergroting naar groep B succesvol afgerond. #ballonvaren #ballonstof

VIP AIR BALLOONING

Zaterdag vertrokken we sinds lang nog eens in ons eigen dorp. Vanop de prachtige Dries in Sinaai vaarden we over het mooie Waasland. #ballonstof

SMILEY MODELBALLOONING

Vandaag waren we te gast op de ballonmeeting van Parkstad Ballon Festival we hebben 4 leuke ballons boven gehaald voor het publiek. #ballonstof

MIKE VAN DER STRAATEN

JORDY VAN RIET

FRANS VAN HOOFT

COEN VAN DEN HEUVEL

DEELNAME AAN DE GORDON BENNETT Een vaart om nooit te vergeten

DOOR RON VAN HOUTEN

DIT JAAR VOND OP 13 SEPTEMBER DE 67E

COUPE AÉRONAUTIQUE GORDON BENNETT PLAATS IN MÜNSTER. HET GELDT ALS

HET WK GASBALLONVAREN EN HET IS DE OUDSTE LUCHTVAARTRACE TER WERELD: DE EERSTE VOND PLAATS IN 1906. DE NEDERLANDSE FESTO-GASBALLON

WERD DIT JAAR BEMAND DOOR RON VAN HOUTEN EN REMKO WIGGER. DE VORIGE

ACHT DEELNAMES WAREN DOOR RIEN JURG EN RON.

Het doel van de Gordon Bennett (GB) is simpel: leg binnen het wedstrijdgebied non-stop een zo groot mogelijke grootcirkel afstand af vanaf het startpunt. Alle ballonnen zijn gelijk qua inhoud: 1000 m3.

Een GB vereist grondige voorbereiding. Naast trainingsvaarten om ingespeeld te raken op elkaar moet de equipment ook getest worden. Onze opblaasbare mand is gemaakt van hetzelfde materiaal als waar opblaasbare rubberboten van zijn gemaakt en is uniek in de wereld. Ze is licht en sterk en biedt veel bescherming tijdens landingen die, laat ik zeggen, niet altijd binnen de grenzen van heteluchtballon-landingen liggen. In het verleden hebben we boomlandingen meegemaakt van 15 kts alsook landingen met 25-30 kts (de windforecast bleek niet geheel overeen te komen met de werkelijkheid …) waarbij de mand ons prima beschermde zonder dat er na afloop ook maar een scheurtje in te ontdekken viel. De mand heeft een bed en een stoeltje.

Een GB-race doe je niet alleen met twee piloten. Sterker nog, zonder de hulp van een goed grondteam is zo’n vaart niet mogelijk. Voor de 24/7 begeleiding bestond het team uit de meteorologen Ab Maas en Helga van der Vegt, Rien Jurg als Nederlands meest ervaren gasballonpiloot en allround ballonpiloot Wout Bakker. Onze volgploeg bestond uit Bart Schröder, Edwin Tragter en Karel Steensma.

Op woensdag 11 september vertrokken we naar Münster. Toen bleek al snel dat een start op vrijdag de 13e (whats in

a name..) niet ideaal was qua weer, voor het vullen van de 21 ballonnen en voor een mooie lange race. De organisatie besloot daarom dat de start op de 14e zou plaatsvinden, om 20:00 uur. Dit betekende goede vulcondities op zaterdagmiddag en een veelbelovende race qua richting. De trajectoriën lieten een beeld zien via Frankrijk naar Spanje/Portugal. De weerscondities leken daarbij uitstekend voor een lange race. De opstijglocatie, het grasveld voor slot Münster, was prachtig echter het veld was aan de kleine kant om alle ballonnen te huisvesten. Het was dan ook een hele puzzel voor de organisatie wie waar kwam te liggen. Middels een loting was de startvolgorde bepaald. Wij zouden als 11e vertrekken vanaf een podium vlak voor het publiek. Vanwege de veiligheid (waterstofgas in combinatie met zuurstof is zeer explosief) was het publiek niet toegelaten tot het veld.

De vier vrachtwagens met vloeibare waterstof wisten alle ballonnen op tijd te vullen. Ons geweldige team zorgde dat de mand keurig werd voorbereid op de lange vaart. Middels een ellenlange checklist werden alle spullen afgevinkt. ELT’s, trackers, helmen, bodyprotectors, proviand, slaapzakken, droogpakken voor over water etc. etc. En niet onbelangrijk: plasbekers, jerrycan (kun je urine bewaren en pas lozen wanneer dat nodig is) en een mini-emmertje met plastic afsluitbare zakken voor “number 2”.

Misschien handig om uit te leggen: gasballonnen onderscheiden zich van hetelucht-ballonnen doordat ze geen brander hebben om de lucht lichter te maken voor draagvermogen.

In plaats daarvan is de ballon gevuld met een lichter-dan-lucht gas. Helium is het veiligst, maar onbetaalbaar. Waterstofgas is wat wij doorgaans gebruiken. Het overboord zetten van ballast (zand of water) en het laten ontsnappen van gas maken het mogelijk om te manoeuvreren. Ter illustratie: bij de start van de GB is er zo’n 650 kg ballast aan boord waarmee wij theoretisch bij perfecte condities maximaal 4 dagen in de lucht kunnen blijven. Het principe is simpel: wil je hoger dan gooi je wat zand overboord. Wil je lager dan laat je gas ontsnappen. De aanwarming door de zon in de ochtend zorgt ervoor dat de ballon gaat stijgen. Het uitzettende gas kan dan wegvloeien door de appendix onderaan de ballon. Hierdoor raak je gas kwijt. De afkoeling aan het eind van de dag doet de ballon dalen. Je moet dan ballast weggooien om te voorkomen dat de ballon blijft dalen. Dit proces kun je natuurlijk niet oneindig doen: voor de eindlanding heb je een minimale hoeveelheid zand nodig.

De start in het donker, met veel bekenden en familie die ons kwamen uitzwaaien en met het volkslied als begeleiding, is altijd een bijzonder moment. Een launchmaster woog ons uit zodat we met genoeg lift zouden starten. In de lucht keerde de rust weer. Die nacht hebben we rond de 3000 ft hoogte gevaren om vrij te zijn van terrein en obstakels. Hierbij volgden wij een wat meer oostelijke koers dan de anderen. Daarbij was het vrij koud, namelijk rond het vriespunt. Uiteindelijk hebben we de plastic regenbescherming opgehangen zodat we onze eigen warmte binnenhielden. Dat scheelde zo’n 10 graden. Rond zonsopkomst passeerden we de grens met Frankrijk bij

de Elzas. Om overdag boven de thermiek te komen stegen we, geholpen door de zonnewarmte, naar een hoogte van 6000 ft.

Die middag verbruikten we toch veel ballast, omdat we hoger moesten gaan varen aangezien de thermiek tot 7000 ft kwam. Het zicht op heel Frankrijk was adembenemend mooi; de gebroken cumulus bewolking gaf voldoende grondzicht.

Regelmatig was er contact met het ‘Control Center’ in Hengelo. Minimaal één van de meteorologen en Rien of Wout waren bereikbaar voor advies. De volgploeg was in Nederland gaan slapen en zij begon rond 11 uur aan de volgtocht.

Eerst maar eens richting Biarritz ...

De 2e nacht ingaan gaf qua weer en ballast geen bedenkingen. Wel wilden we de Pyreneeën vermijden omdat we ’s nachts niet onnodig hoog wilden varen, wat veel ballast zou gaan kosten. Het lukte ons uiteindelijk niet, want de wind kromp iets teveel om de bergen ten westen te passeren. We kozen voor een veilige hoogte van 7000 ft gezien de hoogte van de uitlopers van de Pyreneeën én de wind die inmiddels was toegenomen naar 35 kts. Toch verbruikten we vanaf 03:00 uur ’s nachts tot 12:00 uur ’s middags geen korrel ballast. De oude ballon bleek nog in zeer goede staat!

Met de bijna volle maan was het een schitterend uitzicht. Rond 06:00 uur ’s morgens passeerden we de grens met Spanje. Inmiddels hingen we in het deelnemersveld op de 2e plek, wat leuk was voor iedereen die ons via de app YB Races volgde. Het ATC-contact verliep gelijk een stuk stroever.

Direct werd aan ons duidelijk gemaakt dat klasse A airspace rond Madrid verboden was te doorkruisen – wat ons bekend was. Niet alle controllers wisten van de race af, zo bleek. Ron’s KLM RT ervaring kwam goed van pas. De USA-teams die bij ons in de buurt hingen, wilden met ons samenwerken maar dat voordeeltje wilden we liever voor ons zelf behouden.

Met 30 knopen voeren we zuidwestwaarts. Een massief dat opliep tot 5000 ft gaf geen enkele turbulentie, maar daarachter ging het flink tekeer! Onze hoogte van 7000 ft bleek niet voldoende om dit te ontwijken. Gelukkig kun je met een gasballon veel meer hebben dan met hetelucht. Na een kwartiertje heen en weer gesmeten te zijn, werd het gelukkig weer rustig.

Airspace A konden we vermijden maar toen gooide een groot militair gebied bij Salamanca roet in het eten: we mochten er niet in. Ons team in Hengelo kreeg het uiteindelijk toch na uren bellen met de bases voor elkaar. Chapeau! Moegestreden was het tijd voor een (om en om) dutje in de mand. Met nog 240 kg ballast en een goede weersvoorspelling werd besloten om de 3e nacht in te gaan. Helaas was een toppositie niet meer haalbaar, maar we wilden wel zo ver mogelijk komen. Ons doel bijstellend wilden we in ieder geval de Amerikaanse teams verslaan. Die nacht bleek de wind

totaal verdwenen. Met moeite wisten we de 5 kts aan te tikken. Helga wilde dat we gingen dalen, om gebruik te maken van een NO-wind van 15 kts. Nadat we het terrein over waren gedobberd konden we heel laag die wind oppakken. Met deze move gingen we de Amerikaanse teams voorbij. De zonsopkomst was spectaculair mooi. We kregen ook voor het eerst weer mondeling contact met “aardbewoners” die vanaf hun boerderij ons in het Spaans hartelijk begroetten. Ons fantastische volgteam hadden we inmiddels ook onder ons zien rijden. Dit was een prachtig moment na 60 uur varen….

Gezien de ballastvoorraad wilden we in de ochtend vóór de thermiekopkomst landen. Helaas moesten we met <5 kts naar een goed landingsgebied “kruipen” zodat we rond 10:30 uur in onstabiel weer, maar in een goed gebied, landden: een onbebouwd veld naast een weg. Nadat we alles samen hadden opgeruimd smaakte het koude biertje op de tuinstoelen goddelijk. Na 62u10m en 1774 km werden we uiteindelijk 10e van de 21 deelnemers. Niemand had veel geslapen deze dagen, dus namen we twee nachten Spaanse rust om daarna weer naar huis en Münster te rijden, voor het eindgala met prijsuitreiking. Het was een vaart om nooit meer te vergeten, met dank aan iedereen die zo hard heeft meegeholpen om dit samen te beleven!

INTERVIEW MET EEN AFGEZWAAIDE WEDSTRIJDPILOOT

PERSOONLIJK ZAG IK HET BERICHT DAT DE VEELVULDIG NEDERLANDS KAMPIOEN HETELUCHTBALLONVAREN HENK BROEDERS ERMEE OP ZOU GAAN HOUDEN, AL ENIGE TIJD IN DE LUCHT HANGEN. AL ZEVEN JAAR OM PRECIES TE ZIJN, SINDS MIJN

INTERVIEW DAT IK IN 2017 MET HEM MOCHT HEBBEN, NAM HET GEBRUIK VAN LAPTOPS EN GPS-LOGGERS TIJDENS WEDSTRIJDEN ALLEEN MAAR TOE. HENK ZAG DAT TOEN AL MET LEDE OGEN AAN.

Met Henk als co-piloot nam zijn vrouw Iris onlangs deel aan de ‘Chaize One Day Fly’ in Oudenaarde. ’s Morgens was het te mistig om op te stijgen zodat er tijdens de tweede, geslaagde poging maar liefst negen tasks moesten worden uitgevoerd, waarvan er vijf virtueel waren. Iris deed mee om haar ranking voor 2024 nog wat te verbeteren waardoor de kans is toegenomen dat ze aan de Europese Kampioenschappen 2025 in het Oostenrijkse Wieselburg mag deelnemen. Ze werd uiteindelijk derde op die rankinglijst, achter Jan Oudenampsen en Roy Gommer.

Met die virtuele mogelijkheden moet je bij Henk Broeders niet mee aankomen. Het overgrote deel van de door hem gewon-

nen Nederlandse kampioenschappen maakte hij gewoon gebruik van kaarten, een Flytec en andere vroeger gebruikelijke apparatuur; een laptop behoorde daar destijds nog niet toe. Hij vertelde smakelijk over zijn deelname aan een Europese Kampioenschap in Spanje, waar toen al van computers gebruik werd gemaakt. Henk wilde gewoon kaartmateriaal en had als ´ludiek protest´ een topografische kaart op het beeldscherm van zo’n grote, ouderwetse monitor geplakt.

Tegenwoordig maakt vrijwel iedereen gebruik van het programma ‘OziExplorer’ waardoor alle gewenste kaarten van een bepaald gebied eenvoudig op het scherm van de laptop zichtbaar worden.

DOOR GERJAN CREBOLDER

LUDIEK PROTEST IN SPANJE

OVERDRACHT VAN BALLONSPORTKENNIS

Gevraagd naar een paar anekdotes schoot Henk twee belevenissen te binnen. De eerste speelde zich af tijdens het WK in Oostenrijk waar hij op de elfde plaats eindigde. Tijdens het onderdeel Hesitation Walz (HWZ) - een opdracht waarbij je uit meerdere doelen mag kiezen - kwam Henk bij doel A aan en dacht dat hij niet dichterbij een ander doel (B of C) zou uitkomen en heeft dus zijn marker op een afstand van zo’n 60 tot 70 meter richting het doel gegooid. Desondanks maakte hij zijn vaart gewoon af en kroop daarbij, als het ware, in de richting van doel C om daar op een meter of vier recht over het kruis te gaan, waardoor hij een podiumplaats miste! Een gevalletje ‘helaas pindakaas’.

Ook een wedstrijd in Luxemburg was rijp voor een schitterend verhaal. Aan het einde daarvan had de organisatie nog wat ludieks bedacht: een fly-in met een key grap race. Deze keer hing er echter geen autosleuteltje boven in de paal, maar een T-shirt!

van enkele officials op. De dag erna werd het Nederlandse team streng in de gaten gehouden…

Geen idee wat de uiteindelijke prijs zou zijn geweest. Ad Haarhuis, Henks jarenlange compagnon en ballonmaatje, deed aan die allerlaatste wedstrijd mee maar miste de paal. Henk trok die vervolgens uit de grond en holde achter de ballon van Ad aan. Dat bleek niet de bedoeling, en leverde boze blikken

Op 6 oktober j.l. nam Henk officieel afscheid als wedstrijdpiloot en werd na de uitreiking van de Belgian Balloon Trophy (BBT) uitgezwaaid door zijn (inter)nationale collega’s, crews en de aanwezige officials. Elders in deze Ballonstof vind je er een verslag over. In de periode 19872023 werd hij niet minder dan 20 keer Nederlands Kampioen. Het zal voor zijn opvolger nog en hele toer worden om dat te verbeteren!

Wat wordt de toekomst voor Henk? Hij zal zijn vrouw Iris als copiloot blijven assisteren waarbij ze gebruikmaken van één wedstrijdballon, één volgauto met aanhanger en een nieuw team. Dat zal net zolang doorgaan als Iris het wedstrijdvaren leuk vindt. ‘En daarna Henk?’, probeerde ik, ‘kom je dan nog weer terug?’ ‘Zeg nooit nooit’, grinnikte hij. Dat zou dan wel zo’n ‘old-schoolwedstrijd´ moeten worden waarbij er niks virtueels wordt ingepland; inmiddels een utopie. Henk Broeders zal na ruim 6.200 vaaruren nog zoveel mogelijk in een ballonmand klimmen om onze roerige wereld vanuit een rustiger perspectief te blijven beschouwen - en te mijmeren over al zijn ballonavonturen.

EEN MOMENT DAT WE VAKER ZAGEN IN HENK´S WEDSTRIJDCARRIÈRE

TEGENWOORDIG WORDEN ER DRIEMAAL ZOVEEL

LEERZAME MELDINGEN: TERUGBLIK 2024

Samen maken we ballonvaren nóg veiliger

DOOR SEBE KRUIJER, NAMENS VMS-KNVVL

IN DIT ZEVENDE DEEL VAN EEN SERIE ARTIKELEN OVER MELDINGEN VAN VOORVALLEN EN INCIDENTEN, ZOOMEN WE IN OP HET AFGELOPEN JAAR. DE ARTIKELEN ZIJN STEEDS GEBASEERD OP DE ONGEVALLEN EN INCIDENTEN ROND BALLONVAREN, DIE WORDEN GEDEELD OP BASIS VAN DE VERORDENING 376/2014 OVER HET MELDEN VAN VOORVALLEN.

Frequentie van meldingen

De eerste melding via het nieuwe portaal was in het voorjaar van 2022. Inmiddels staat de teller op 200 meldingen, waarvan 76 in 2024 en 71 in 2023. Dat is drie keer zoveel als vroeger werd gemeld. Is dat goed of slecht nieuws?

Het is goed nieuws dat er veel meer wordt gemeld, daar kunnen we allemaal van leren. Zijn er dan zoveel meer incidenten? Nee, dat niet. Wel wordt er door ballonvaarders vaker gebruik gemaakt van de mogelijkheid om een incident eenvoudig en snel te melden.

Bovendien komen er vaker meldingen binnen via particulieren. Het betreft dan voornamelijk klachten over het verstoren van dieren door laag te varen. Deze klachten waren er vroeger ook, en werden toen vaak afgehandeld via de regiocoördinatoren. Het lijkt er dus op dat veel particulieren het meldingsportaal inmiddels weten te vinden. Is dat goed of slecht nieuws? Laten we deze ontwikkeling zien als een kans om

incidenten met particulieren goed op te lossen en om, indien noodzakelijk, gevoelige gebieden toe te voegen aan onze kaart op gevoeligegebieden.nl.

Soorten meldingen

In de grafiek zie je de ontwikkeling van de meldingen in de afgelopen drie jaar, uitgesplitst naar type melding. Daarbij kan één melding bij meerdere types terugkomen.

Immers, een harde landing kan ook materiaalschade en kwetsuren geven. In 2024 hadden de meeste meldingen betrekking op laag varen, gemeld door particulieren. Mind you, deze meldingen gaan ook naar ABL en OVV.

Het goede nieuws is dat we een afname zien bij diverse categorieën, met uitzondering van laag varen, infringements en communicatie. Deze de laatste twee categorieën hebben voor-

al een relatie tot de NOTAM met betrekking tot luchthaven Schiphol en de transponder-verplichting (7020) tussen 500 en 1500ft, alsmede de uitluisterverplichting op de frequentie 124.300.

Onderstaand behandelen we, per type, de incidenten die het afgelopen seizoen zijn gemeld.

Laag varen

We ontvingen de meeste meldingen over laag varen, met en zonder schade. Veel incidenten in deze categorie zijn door VMS, het bestuur of de betrokken piloot opgelost. Het betrof ondermeer laag varen boven Natura 2000 gebied en/of over rustgebieden tijdens de bronsttijd van herten.

Daarnaast zagen we diverse meldingen binnenkomen over laag varen boven bebouwing, zoals woonwijken en boven een bedrijf waar grote hoeveelheden zeer brandbare en gevaarlijke stoffen waren opgeslagen. We ontvingen meerdere meldingen over koeien, paarden, schapen en honden die schrokken en gingen rennen, soms met ernstig letsel tot gevolg.

Incidenten bij de start

Gewonden

Enkele passagiers werden onwel tijdens of na de vaart. Flauwvallen of buiten kennis raken komt vaker voor dan we denken. Het betreft dan vaak oudere passagiers. Een verklaring hiervoor kan zijn, volgens ambulancebroeders, dat mensen te weinig gegeten of gedronken hebben, of oververmoeid zijn. Eén passagier brak haar enkel bij een harde landing.

Opm. 1. Als een passagier onwel wordt tijdens een vaart kun je als piloot niet zoveel zelf doen. Maar je kunt wel de hulp inroepen van passagiers.

Doe maar eens een test tijdens een vaart, en vraag eens wie er verpleegkundige is en/of een EHBO-diploma heeft. Je zult waarschijnlijk verbaasd zijn over het aantal.

Opm. 2: Laat iemand van de passagiers naar 112 bellen als er dringend hulp nodig is. De hulpverlener van 112 blijft aan de lijn, geeft instructies én heeft je locatie zichtbaar op het scherm.

Infringements

Diverse ballonvaarders deden melding van vlagerigheid, met en zonder schade, waaronder een envelop die tegen een boom werd geduwd en een mand tegen de ankerauto. Enkele meldingen hadden betrekking op valse lift, en één melding betrof een zogenaamde mid air collision; een botsing met een andere ballon, vlak na de start (zonder schade).

Incidenten bij de landing

Meldingen rond de landing hadden vaak betrekking op het niet kunnen vinden van een geschikt landingsveld, met een landing op de weg, in maïs, in graan of in een sloot tot gevolg. Ook ontvingen we diverse meldingen over harde landingen, met of zonder schade.

Eenmaal moest na de landing de ballon verplaatst worden om ruimte te krijgen voor het neerlaten van de envelop. Tijdens het verplaatsen van de ballon bleef de kroonlijn achter een nokvorst haken. We ontvingen bovendien meerdere meldingen over wegvallende wind rond landingstijd, waarbij de ballon lang boven bebouwing bleef hangen, soms met landingen na einde daglichtperiode tot gevolg.

Er zijn het afgelopen seizoen meerdere meldingen binnengekomen over infringements, waarbij de betreffende piloot een brief van de ILenT ontving. Het betrof voornamelijk problemen bij Schiphol en bij CTR Eelde. Andere infringement-incidenten betroffen:

- Laag varen over een Natura2000 gebied.

- Te hoog varen, vanwege een vergissing van de piloot over de locatie.

- Te hoog doorstijgen bij de start of na (te veel) branden.

- Te hoog varen door verkeerd ingestelde transponder (nl. op GPS-hoogte).

- CTR binnenvaren zonder toestemming.

- Over een CTR varen, maar bij de daling binnen de CTR terechtkomen.

- Ondanks een vliegplan en telefonisch contact weet de verkeerstoren van niets (en reageert verbolgen).

- Niet bellen met de verkeerstoren vóór de start (met een brief van ILenT tot gevolg).

Communicatie

Communicatie is, na het laag varen, de grootste categorie. Een deel van de meldingen ontstond door miscommunicatie, door de afstand, de verkeerstoren die onbereikbaar was, een niet opgeladen radio of een combinatie hiervan. Er was bijvoorbeeld sprake van miscommunicatie met de verkeerstoren over toestemming om in een CTR varen. Of een piloot vergeet de verkeerstoren te bellen vóór het opstijgen (met de toren is

HET AANTAL MELDINGEN ONTVANGEN IN 2024, VERDEELD NAAR CATEGORIE

e.e.a. na de landing besproken). Vaak bleek Amsterdam Info niet of slecht bereikbaar te zijn. Daarover ontvingen we meerdere meldingen, vanaf o.a. locaties als Hendrik-Ido-Ambacht, Reeuwijkse plassen, Veenendaal, Montfoort en Opmeer. De reden is vaak de afstand en het beperkte bereik van de (portable) radio. Soms bleek Dutchmil of een verkeerstoren niet bereikbaar.

Enkele meldingen waren techniek-gerelateerd, denk aan radiouitval, een transponder op 7600 gezet - daarna belde de luchtmacht om te controleren of alles OK was en is er telefonisch contact geweest met Dutchmil. Andere incidenten betreffen een verkeerde HEX code ingesteld op transponder, een transponder ingesteld op GPS hoogte, een ballon die niet zichtbaar was op de radar van de verkeerstoren, terwijl de transponder wel werkte en correct was ingesteld (waarschijnlijk antenne probleem), een transponder die op een verkeerde ballonregistratie was ingesteld en het niet gebruik maken van een transponder, terwijl dit volgens een NOTAM wel verplicht was.

Meteo

Sommige meldingen hadden betrekking op de weerkundige verwachting, waarbij bijvoorbeeld een ‘kleine kans op regen’ een grote kans bleek, windvlagen bij de start niet waren voorzien tijdens telefonisch meteocontact of op 1000 ft minimaal 10 kts zou staan, oostelijk met een windmaximum, maar in werkelijkheid de wind volledig wegviel. Een melding betrof een technische storing bij de KNMI, waardoor de meest recente verwachting niet zichtbaar was op de luchtvaartmeteo website.

Materiaal

De materiaal-gerelateerde meldingen die we via melden.ballonvaren.vliegveiligheid.nl mochten ontvangen, waren uiteenlopend van aard:

- Bij de landing werden bomen geraakt, met scheuren in de envelop tot gevolg.

- Na de vaart ontdekte iemand een lekkende tankkoppeling; tijdens de vaart was alles nog in orde.

- Een piloot raakte gewond bij de brandertest. De vlam sloeg omlaag omdat de beschermhoes nog op de branders zat.

- Vlagerigheid bij de start leidde bij de hot inflation tot schade aan de onderste panelen.

- Windvlagen van 12 kts bij de start, terwijl de ballon al rechtop stond, lieten de envelop flink heen en weer bewegen. Daarbij brak een pole en bogen de andere poles krom.

- Een windvlaag duwde de envelop tegen een boom, diverse panelen stuk.

- De piloot had de Bonanno quick release ontgrendeld. Door per ongeluk de hendel licht aan te raken, ging deze open. Daardoor was de ballon niet meer verankerd. De ballon had al enige lift, en omdat er voldoende ruimte was kon de piloot alsnog goed vertrekken.

- Een windvlaag duwde een ballonmand die al overeind stond - met passagiers aan boord - tegen de auto, met flinke schade aan de auto tot gevolg.

- Een mand raakte kort na de start onbedoeld het water. Door het gebruik van beide branders ontstond er schade aan envelop.

- Het (grote) katrol van een Kubicek smartvent kwam los van de riplijn; het borgpinnetje was weg. Dit is hersteld voor vertrek en later gemeld aan de CAMO, met het advies om bij de opbouw van de ballon dit katrol goed te controleren.

Diversen

In deze categorie ontvingen we enkele bijzondere meldingen. Zo werd er onder andere met een luchtbuks op een ballon geschoten. De passagiers hoorden vijf knallen en schrokken hevig. De piloot is onmiddellijk geland. Er waren geen gewonden en er is aangifte gedaan en getuigen zijn gehoord. Het vervolg is nog niet bekend.

Ook was er een incident waarbij de crew de (Schroeder) quick release geheel losmaakte, waardoor ballon niet meer gezekerd was (de ballon kon verder wel zonder schade opstijgen).

Ook was er sprake van een botsing tussen twee ballonnen kort na de start, omdat de grotere ballon (met meer massa) minder snel doorsteeg dan een kleine ballon die vlak daarna was gestart. Geen schade. Eén piloot beschikte niet over de juiste papieren omdat zijn OPC/LPC buiten Europa plaatsvond, op een niet-EASA ballon. De piloot is niet meer ingehuurd. Tenslotte was er een melding van een karabijn die een slag gedraaid zat, waardoor de flying wires gekruist waren. Ook hier geen verdere schade. We wensen je fijne Kerstdagen en veel plezier op de winterevenementen!

CROSSING THE LINE DEEL 3

Hoe te handelen bij een aanvaring met hoogspanningslijnen

DIT IS HET DERDE EN LAATSTE ARTIKEL OVER HOOGSPANNINGSLIJNEN EN BALLONVAREN. NA EEN INLEIDING (DEEL 1) EN MANIEREN OM HOOGSPANNINGSLIJNEN TE IDENTIFICEREN EN TE VERMIJDEN (DEEL 2), WORDT IN DEZE EDITIE BESCHREVEN HOE TE HANDELEN NADAT LIJNEN ZIJN GERAAKT.

DOOR GORDON SCHWONTKOWSKI

Wanneer de ballon in de lijnen hangt en de mand in de lucht bungelt, is in de mand blijven het belangrijkste advies: ga in het midden van de mand staan en verlaat deze pas zodra de stroom is uitgeschakeld.

Propaankranen

Vervolgens zijn er twee tegenstrijdige principes: a) raak niets aan, en b) sluit z.s.m. alle propaankranen. Iedere situatie is anders en een algemene richtlijn welke actie de voorkeur heeft, is helaas niet te geven. Dit is dus een dilemma en hangt van de situatie af, bijvoorbeeld hoe de ballon precies in de hoogspanningslijn hangt. Als echter de mogelijkheid bestaat om de gaskranen te sluiten heeft dat de voorkeur, aangezien propaan een extra gevaar oplevert.

Contact met kabels

Als je één stoomlijn aanraakt kom je onder dezelfde spanning te staan als de lijn zelf. Dat hoeft geen problemen op te leveren (denk aan vogels die op de lijnen zitten), maar als je tegelijkertijd direct of indirect een kabel én de grond aanraakt of twee kabels tegelijkertijd, kan dit dodelijk zijn. Zodra meerdere elektriciteitskabels contact maken met elkaar of met iets dat geaard is kan er een elektrische vonkboog ontstaan waardoor zelfs flying wires kunnen doorbranden. Indien de flying wire maar één enkele draad van de hoogspanning raakt, zonder verder contact met aarde, dan gebeurt er dus in principe weinig, maar vaak zal er met meerdere draden van de hoogspan-

ning tegelijkertijd contact worden gemaakt, en dan kan er de eerdergenoemde kortsluiting ontstaan. Let op: de envelopstof zelf is in principe niet geleidend, maar het vuil en de condens die erop zitten zijn wel degelijk geleidend - en bij hoogspanning is sowieso vrijwel alles geleidend.

Geen grondcontact

Laat, zolang je in de lijnen hangt en nog volledig los bent van de grond, niemand de mand aanraken en laat niemand uitstappen. Dan maak je namelijk gemakkelijk contact met de aarde en kan er kortsluiting ontstaan. Werp dus ook geen grondlijn naar beneden voor je crew. Waarschuw omstanders om uit de buurt van de ballon te blijven.

Overleg met instanties

Aangezien iedere situatie anders is, is z.s.m. contact opnemen met de relevante instanties van groot belang (zie ‘Who you gonna call?’) om te overleggen wat de juiste, meest veilige manier van handelen is. Ga er niet vanuit dat de elektriciteit in een van de elektriciteitsleidingen is uitgeschakeld, totdat de vertegenwoordiger van het elektriciteitsbedrijf je verteld heeft dat dit het geval is. Pas op voor een eventuele ‘automatische reset’ van elektriciteitsleidingen. Dat gebeurt binnen een paar tienden van seconden: de beveiliging kijkt of de kortsluiting nog aanwezig is, en als dat het geval is zal de lijn weer uitschakelen en uitblijven.

Springen

Als je om wat voor reden dan ook een hangende mand moet achterlaten, spring dan vanuit de mand op de grond of hang eerst een lijn naar beneden tot je wat dichter bij de grond bent (zonder dat deze de grond raakt!) en spring vanuit die lijn naar de grond. Let wel op: dit is risicovol omdat, als de lijn tóch te lang is en te dicht bij de grond komt of deze zelfs raakt, er vonkoverslag kan plaatsvinden.

Zorg er als je springt voor dat je nooit tegelijkertijd contact maakt met de ballon, de mand of de lijn die naar beneden hangt én de grond. Houd er rekening mee dat verwondingen vaak correleren met valhoogte. Verwacht minimaal kneuzingen en verstuikingen bij een val van 3 meter of minder. Daarboven worden fracturen waarschijnlijker en valpartijen van 4 a 5 tot 9 meter hoogte leiden vaak tot inwendig, hoofd, nek- of rugletsel. En een val hoger dan 9 meter eindigt vaak met kritiek of dodelijk letsel. Zodra je weer op de grond bent, schuifel je weg naar een veilige afstand. Waarom niet rennen of hoppen? De grond kan ook onder spanning staan, en met schuifelen hou je het spanningsverschil tussen je voeten zo gering mogelijk (zie ook deel 1, Spanningstrechter).

Crew

Wanneer de ballon meerdere lijnen tegelijkertijd raakt, over meerdere lijnen is gedrapeerd en/of wanneer minimaal één lijn plus een deel van de ballon (envelop, mand of dropline bijvoorbeeld) de grond raakt, zorg er dan voor dat de crew niets aanraakt. Laat je crew 30 meter afstand houden en zorg dat er hulp wordt geregeld. Zorg er ook voor dat de crew weg blijft van vuur en dat ze niet een brandstof-brand proberen te blussen zonder training of na 20 seconden, want als een cilinder het begeeft, is de kans aanwezig dat men dat niet overleeft. Voorkom al deze impulsen en zorg er ook voor dat omstanders op ruime afstand blijven van de ballon.

De nasleep

Zodra je in de lijnen hangt, is de kans dat er hectische taferelen gaan ontstaan groot. Brandweerwagens, politie, ambulances, sirenes, zwaailichten, nutsbedrijven met hoogtewerkers en omstanders kunnen een gevoel van chaos creëren. De menigte zal steeds groter worden, en journalisten, camaraploegen, sensatiezoekers en ramptoeristen verschijnen om het spectaculaire ballonongeval vast te leggen.

En wat komt daarna? Hoe kun je een dergelijk ongeval mentaal verwerken? In Ballonstof najaar 2022 ging mijn artikel ‘Een ongemakkelijk onderwerp’ dieper in op het antwoord op die vraag. Dat artikel was tot stand gekomen in samenwerking met Dennis Helmuth, klinisch universitair hoofddocent psychiatrie aan de University Hospitals of Cleveland. Het beschrijft de weg naar mentaal herstel na een ernstig ballonongeval. Onderstaand deel ik nogmaals vijf van de tien zelfhulptips naar herstel, die we in dat artikel hebben behandeld:

1. Weet dat het beter wordt. Ook dit zal voorbijgaan, niet alleen vanwege het verstrijken van de tijd, maar ook omdat je actief werkt aan je herstel en het creëren van nieuwe herinneringen. Heb geduld.

2. Accepteer dat ‘het’ altijd bij je blijft. Vecht er niet tegen of ontken het ongeval niet; het is een deel van je geworden, maar slechts een deel. Je leert er in de praktijk mee om te gaan.

3. Erken je gevoelens. Uit gevoelens van woede, verdriet en rouw. Deel het met een therapeut, ballonvarende collega of geliefde. Ook het opschrijven van je verhaal kan helpen.

4. Accepteer hulp. Tijd voor jezelf is oké, maar jezelf isoleren is dat niet. Accepteer hulp van professionals, geliefden, vrienden, collega-ballonvaarders of crewleden.

5. Vind weer vreugde. Sta jezelf toe om je weer goed te gaan voelen. Een ongeluk is geen automatische levenslange gevangenisstraf van ellende. Ga weer glimlachen en genieten van goed gezelschap.

Hiermee beëindig ik mijn serie van drie artikelen over de veiligheid van hoogspanningslijnen die ik graag voor alle Ballonstof-lezers heb afgeleid van mijn video die ik voor de Balloon Federation of America over het onderwerp heb opgesteld. Als je meer wilt weten over Power Line Safety, bekijk dan deze video op de BFA-website (Google: ‘Crossing the Line - Power line safety video’). Tenslotte, op het gevaar af een open deur in te trappen, wil ik afsluiten met de belangrijkste les: Preventie uw beste verdediging.

Gordon Schwontkowski ontwikkelde voor de Balloon Federation of America een video over hoogspanningslijnen.

Voor Ballonstof bewerkte hij het videoscript tot een serie van drie artikelen. Hoewel de situatie in Europa verschilt van die in de VS, blijven de meeste inzichten relevant. De Nederlandse netbeheerder TenneT heeft de artikelen tegengelezen en van commentaar voorzien.

Who you gonna call?

Hang je in de lijnen, dan is snelheid belangrijk. Bel direct (of laat je crew bellen) met 112. In Nederland kun je ook met het Nationale Storingsnummer 08009009 bellen. Leg je situatie uit en overleg over verdere stappen. Ook kun je (via je crew of via omstanders) direct de beheerder van de desbetreffende elektriciteitsmasten en -kabels bellen via het telefoonnummer dat op iedere elektriciteitsmast staat. Het servicenummer van TenneT is 026-373 1717; in België is het algemene noodnummer van Elia 0800-95062. Zorg ervoor dat je deze nummers paraat hebt; opgeslagen in je telefoon of anderszins. Op iedere mast staat een mastnummer; dat mastnummer helpt de beheerder om de exacte locatie te bepalen. Een beheerder kan in noodgevallen de spanning van de lijnen halen en de stoom omleiden, waardoor overigens op andere plekken weer storingen kunnen ontstaan.

Benegas is dé specialist in propaangas. Wilt u een vulinstallatie op maat op uw eigen terrein? Informeer naar de mogelijkheden bij onze experts. Bovendien zetten wij ons in voor een groene toekomst om te kunnen blijven genieten van onze mooie natuur. Al ons propaan is CO2-gecompenseerd.

Wilt u meer informatie hierover?

Maak dan een vrijblijvende afspraak met een adviseur via info@benegas.com

LEER REANIMEREN

Je kunt er levens mee redden

NEDERLANDSE HARTSTICHTING M.M.V. ROB SIJBERS EN PETER BOUMAN

JAARLIJKS STAAT BIJ 17.000 MENSEN IN NEDERLAND HET HART PLOTSELING STIL. DAGELIJKS BETREFT DAT 45 PERSONEN. DE KANS DAT DAT BIJ EEN PASSAGIER VÓÓR, TIJDENS OF NA EEN BALLONVAART GEBEURT IS NIET ONDENKBEELDIG. WIE HET OVERKOMT, RAAKT BEWUSTELOOS EN ADEMT NIET MEER OF NIET NORMAAL. ER IS ACUUT LEVENSGEVAAR.

• De gemiddelde leeftijd bij een hartstilstand is 67 jaar.

• 23% van de mensen die worden gereanimeerd, overleeft het

• De overlevingskans is het grootst als binnen 6 minuten wordt gestart met reanimeren

Bij een hartstilstand raakt iemand binnen 10 seconden bewusteloos. De persoon gaat er enigszins grauw uitzien en de normale ademhaling stopt. Mogelijk kan iemand wel nog naar adem happen. Deze zware en luidruchtige ademhaling kan op snurken lijken en wordt ook wel ‘gasping’ genoemd; het doet denken aan een vis op het droge. Snelheid van handelen is dan van groot belang, want direct starten met reanimeren en een AED inzetten redt levens. Wanneer een hartstilstand zich op de grond, vóór of na de vaart voordoet, kun je onderstaande zes stappen toepassen.

1. Controleer het bewustzijn

Schud voorzichtig aan de schouders en vraag duidelijk hoorbaar: ‘Gaat het?’.

Geen reactie? Het slachtoffer is bewusteloos. Blijf bij het slachtoffer.

2. Bel direct 112 (of laat een mede-passagier of crew bellen)

Vraag 112 om een ambulance en zeg dat het slachtoffer niet reageert. Leg de telefoon op speaker naast het hoofd van het slachtoffer. De medewerker van de meldkamer aan de telefoon begeleid je door de reanimatie.

3. Controleer ademhaling

Leg een hand op het voorhoofd en kantel het hoofd voorzichtig naar achteren om de luchtweg te openen. Til de kin op met 2 vingertoppen van de andere hand (kinlift). Kijk, luister en voel maximaal 10 seconden of er ademhaling is. Geen normale ademhaling en ben je alleen? Haal de AED als hij binnen handbereik is.

4. Geen normale ademhaling: start direct met 30 borstcompressies

Zet je handen midden op de borstkas. Duw het borstbeen 5 à 6 centimeter in. Doe dit 30 keer in een tempo van 100-120 keer per minuut.

5. Beadem twee keer

Doe de kinlift (zie stap 3) en knijp de neus dicht. Beadem 2 keer. Adem normaal in en adem in 1 seconde gelijkmatig uit in de mond van het slachtoffer. Kijk daarbij uit je ooghoek of de borstkas van het slachtoffer omhoog komt. Onderbreek de borstcompressies hiervoor nooit meer dan 10 seconden. Ga door met reanimeren en wissel steeds 30 borstcompressies af met 2 beademingen.

6. Als de AED (defibrilator) er is

Onderbreek de reanimatie zo kort mogelijk. Ontbloot het bovenlijf en zet de AED aan. Bevestig de elektroden en volg de opdrachten van de AED op. Ga door met reanimeren tot de ambulancemedewerkers het overnemen.

In de lucht in de mand: hoe te handelen

De zes standaard reanimatiestappen zijn vooral toe te passen op de grond, vóór of na de vaart. In de lucht in de mand is de ruimte om iemand neer te leggen beperkt en is er weinig ruimte voor het uitvoeren van reanimatiehandelingen.

Bovendien is een AED niet binnen handbereik en moet je als piloot paniek aan boord proberen te voorkomen en de ballon veilig en verantwoord te landen.

Improvisatie zal noodzakelijk zijn, want je kunt niet veilig ballonvaren en landen én tegelijkertijd iemand reanimeren.

Een AED mee aan boord of in de volgauto

Focus als piloot op het uitvoeren van een veilige landing. Blijf nadenken en probeer de rust te bewaren. Laat een van je passagiers (of een crewlid indien aanwezig) 112 bellen. Geef daarvoor duidelijke instructies, en controleer of deze zijn begrepen en of er vervolg aan wordt gegeven. Laat vervolgens iemand reanimeren op aanwijzing van 112.

Benen omhoog; desnoods staand

Indien de reanimatie in de lucht in de mand plaatsvindt, zal het een uitdaging zijn om het slachtoffer languit te laten liggen. Laat het slachtoffer eventueel, als het niet anders kan, met opgetrokken knieën liggen of met de benen omhoog tegen de wand van de mand, zolang de romp en met name de borstkast maar plat op de mandbodem ligt om effectief borstcompressies te kunnen toepassen. Als dat allemaal vanwege de beperkte ruimte ook niet kan, kan het slachtoffer desnoods verticaal/staand tegen een mandwand of compartiment worden gereanimeerd, omhooggehouden door (een) medepassagier(s). Allemaal niet ideaal, maar aangezien iedere seconde telt, is het beter dan niets doen.

Geef je (verwachte) landingslocatie, zodra bekend, door aan 112 en aan volgploeg, of laat dit doorgeven. In geval van

Bij een hartstilstand is een Automatische Externe Defibrillator (AED) het beste apparaat dat je in de buurt kunt hebben.

Een AED meenemen in de ballonmand of volgauto is ook een optie. Er zijn diverse compacte, lichtgewicht en draagbare AEDs te koop, zoals bijvoorbeeld de Philips HeartStart FRx, de DefiSign Pocket Plus of de Heartsine Samaritan PAD.

• Bescherm de AED goed: zorg voor een stevige, beschermende behuizing om schade te voorkomen.

• Controleer regelmatig de batterijstatus van de AED en de vervaldatum van de elektroden. Gemiddeld hebben de elektroden een levensduur van 2 jaar en de batterijen 7 jaar of korter, afhankelijk van de fabrikant. Vervang elektroden en batterij op tijd om te zorgen dat het apparaat altijd klaar is voor gebruik.

• Haal de AED bij strenge vorst of grote hitte uit een buiten geparkeerde auto. Een te lage of te hoge temperatuur kan invloed hebben op de elektroden (de gel in de elektroden kan bijvoorbeeld opdrogen) en op de batterij (sneller leeglopen).

• Een AED heeft enig onderhoud nodig. Een periodieke onderhoudscontrole van een AED, bijvoorbeeld met een onderhoudsplan van de leverancier, zorgt voor veiligheid en vertrouwen.

• Bewaar bij je AED o.a. ook een schaar om de kleding van het bovenlijf te ontdoen wanneer je de pads moet plakken, een (hand)doekje om het bezwete lichaam te drogen i.v.m. het plakken van de pads, een beademingsmasker om de mondop-mond beademing hygiënischer uit te voeren (mits je weet hoe het werkt) en een scheermesje om evt. overvloedig borsthaar te verwijderen.

De informatie over een hartstilstand, de te nemen stappen en het volgen van een cursus is ontvangen van de Hartstichting. Met dank aan arts en NRR reanimatie-instructeur Rob Sijbers van RS Medical Sailing (rsmedicalsailing.nl) en gepensioneerd ambulancemedewerker Peter Bouman voor de aanvullende informatie over hoe te handelen in ballonvaart-specifieke omstandigheden.

reanimatie wordt door 112 mogelijk de burgerhulpverlening ingeschakeld. Zij kunnen met een AED naar de (verwachte) landingslocatie komen.

Realiseer je dat de slagingskans van een reanimatie, zonder dat het slachtoffer bij kennis komt en zonder de aanwezigheid van professionals zoals ambulancepersoneel, na 20 minuten klein wordt. Met andere woorden, als direct (en veilig!) landen niet tot de mogelijkheden behoort, neemt de kans om een succesvolle reanimatie, ondanks alle goede bedoelingen, snel af.

Volg een cursus

Ballonvaarders met een commercieel brevet krijgen de grondbeginselen van het reanimeren mee in de verplichte safety refreshers, maar dat geldt niet altijd voor crewleden of voor

recreatieve ballonvaarders. Een artikel dat zes reanimatiestappen beschrijft is voor hen wellicht handig, maar uiteraard heeft het volgen van een gespecialiseerde reanimatietraining sterk de voorkeur, zodat je kunt ervaren hoe het is om borstcompressies en mond-op-mond-beademing te geven en het regelmatig kunt oefenen. Bovendien krijg je dan direct feedback van de instructeur. Een overzicht van de reanimatietrainingen die door de reanimatiepartners van de Hartstichting worden gegeven vind je op reanimatiecursus.hartstichting.nl. Je kunt hier direct een cursus boeken. Daarnaast is voor piloten en crew de gratis ‘Spoedcursus’ interessant. Daarmee leer je in slechts 5 minuten hoe je niet alleen een hartstilstand maar ook een hartinfarct en een beroerte herkent, en wanneer je 112 moet bellen. Deze cursus vind je op hartstichting.nl/spoedcursus.

Wij zijn de club die: - uitdaagt - crew een team maakt - leert navigeren - ballon-skills test - stressbestendig maakt meer weten of eens een training/wedstrijd meedoen?

www.dbcc.nl

EASA VEILIGHEIDSBULLETIN OVER PILOT RESTRAINTS

MET VEILIGHEIDSBULLETINS OFWEL ‘SAFETY INFORMATION BULLETINS’ (SIB) VRAAGT

EASA AANDACHT VOOR VEILIGHEIDSGERELATEERDE ONDERWERPEN. ZE BEVATTEN NIET-

VERPLICHTE INFORMATIE EN RICHTLIJNEN, DIE NIET IN AANMERKING KOMEN VOOR EEN OFFICIËLE ‘AIRWORTHINESS DIRECTIVE’. OP 10 SEPTEMBER 2024 VERSPREIDDE EASA

EEN SIB OVER HET GEBRUIK VAN VEILIGINGSSYSTEMEN (PILOT RESTRAINT SYSTEMS) VOOR BALLONPILOTEN (EASA SIB 2024-12).

In een situatie van een harde landing, na het eerste of opvolgende grondcontact, kan een opwaartse beweging van de envelop ontstaan die een piloot, die de parachutelijn vasthoudt, kan doen ‘optillen’. Dit verschijnsel kan gepaard gaan met een kanteling van de mand, en leiden tot een tijdelijk verlies van controle, hetzij door het loslaten van de riplijn (en zo het ongewenste gedrag van de ballon weer te vergroten), hetzij door het verlies van het evenwicht van de piloot, die als gevolg daarvan zelfs uit de mand kan vallen. Het toenemende aantal van dergelijke voorvallen baart EASA zorgen.

Verordening 2018/395, BOP. BAS.175 stelt dat een pilot restraint system vereist is wanneer een ballonmand is uitgerust met aparte compartimenten en/of de envelop is uitgerust met (een) turning vent(s), zie BOP. BAS.320. In die gevallen draagt de piloot een pilot restraint, minimaal tijdens de landing.

Bij veel ongevallen, waarbij een pilot restraint verplicht was, droeg de piloot het beveiligingssysteem echter niet, of was het systeem fout geïnstalleerd. Het EASA bulletin over pilot restraints is daarom gepubliceerd, om het bewustzijn van de risico's zoals hierboven beschreven te vergroten en om het gebruik van pilot restraints voor ballonvaarders aan te bevelen - zelfs als het gebruik ervan niet verplicht is.

Aanbevelingen gebruik Pilot Restraint Systems

Het EASA raadt de eigenaars en exploitanten van alle heteluchtballonnen aan om:

1. Een goedgekeurd pilootbeveiligingssysteem te installeren en te gebruiken, zelfs als dit niet door het BOP is voorgeschreven via BOP.BAS.320.

2. Heteluchtballonnen die voor training worden gebruikt uit te rusten met twee bevestigingssystemen, zowel voor de instructeur als voor de cursist. In overeenstemming met BOP. BAS.175 is de instructeur, als piloot, verplicht een pilot restraint te dragen. De student wordt echter verondersteld de parachutelijn te bedienen, en heeft dus ook een pilot restraint nodig. Het gewenste gedrag rond het gebruik van pilot restraint systems moet bovendien onderdeel zijn van de standaard trainingssyllabus.

Het controleren van het pilot restraint system is overigens een verplicht onderdeel van de checklist voorafgaand aan een ballonvaart. Wil je meer weten over het onderwerp? De afdeling veiligheidsinformatie van het EASA, directoraat Certificering, is te bereiken via ADs@easa.europa.eu.

BALLONVAARTAGENDA 2025

Evenementen en wedstrijden in Nederland en België of georganiseerd door de FAI

MEETINGS

Stenenmuurfeesten Sinaai (BE) 9 juni stenenmuurfeesten.be

Ballonfestival Hardenberg Hardenberg (NL) 26-28 juni ballonfestival-hardenberg.nl

KempenAIR Grobbendonk (BE) 27-29 juni kempenair.be

Ballonfestijn Westerhaar Westerhaar (NL) 23-24 mei ballonfestijnwesterhaar.nl

Balloonfair Staphorst Staphorst (NL) juli balloonfairstaphorst.nl

Friese Ballonfeesten Joure (NL) juli ballonfeesten.nl

Ballonmeeting Beveren-Waas Beveren-Waas (BE) juli beveren.be

Montgolfiades de Molenbaix Molenbaix (BE) 2 augustus facebook.com/MontgolfiadesMolenbaix

Sport-ballonhappening Sint-Truiden Sint-Truiden (BE) 3 augustus visitsinttruiden.be

Ballonfestival Grave Grave (NL) 8-9 augustus ballonfestival-grave.nl

Ballonspektakel Rijsbergsen Rijsbergen (NL) 16 augustus ballonspektakel.nl

AVS Balloonmeeting Stad Deinze Deinze (BE) 16-17 augustus avsballoonmeeting-staddeinze.be

Des Ballons et des Ailes Le Roeulx (BE) 17 augustus desballonsetdesailes.be

Hottolfiades Festival International Hotton (BE) 22-24 augustus hottolfiades.com Ballonfiesta Barneveld Barneveld (NL) 27-30 augustus ballonfiestabarneveld.nl

Twente Ballooning Oldenzaal (NL) 27-30 augustus twenteballooning.nl Parkstad Ballon Festival Hoensbroek (NL) aug/sept parkstadballonfestival.nl

Vredefeesten Sint-Niklaas (BE) 5-7 sept vredefeesten.be

Kasseitjes Kermis Lochristi Lochristi (BE) 20-21 sept kasseitje.be Gemert Ballonfestijn Gemert (NL) september gemertsballonfestijn.nl

WEDSTRIJDEN

Voorjaarswedstrijd (BE) West Vlaanderen (BE) 22 maart www.balloonfederation.be

Voorjaarswedstrijd (NL) N.t.b. (NL) maart/april dbcc.nl

Paashaasjacht (NL) Geesteren (NL) 19 april dbcc.nl

Dutch Balloon Trophy (BK/NK) Witteveen (NL) 28 mei - 1 juni dbcc.nl

One Day Fly (BE) Vlaamse Ardennen (BE) 4 oktober www.balloonfederation.be

Najaarswedstrijd (NL)

FAI

23e FAI EK

N.t.b. (NL) sept/okt dbcc.nl

Wieselburg (AUT) 16-21 aug https://www.europeans2025.at/ 68e Coupe Aéronautique

Gordon Bennett Metz (FR) 5+ sept https://legends.gordonbennett.aero/

Evenementen en data onder voorbehoud. Voor definitieve data en uitwijkdata zie websites organisatoren. Een ontbrekend evenement in NL of BE of wijzigingen kun je doorgeven via ballonstof@knvvl.nl.

BALLONSPOTTERS OVERZICHT 2024

DOOR KEVIN BOON

Eind januari meldde ik mij aan voor het examen sportcommissaris, en drie weken later had ik het diploma op zak. In maart gingen we voor het eerst als meetteam op pad, om tijdens de One Day Fly Roeselare de markerafstanden op te meten. Helaas werd er geen marker op ons doel geworpen. In april hadden we in Deinze meer geluk, waar elke piloot op doel gooide. Ook de eerste nieuwe passagiersballon werd in april op foto gezet.

In mei volgde de laatste editie van Han-Vol et Vous! Onverwacht mochten Elly en ik mee de lucht in, wat een uitzicht! In juni en juli duiken we overal en nergens op: Deinze, Ieper, Bonn, Boeschepe, Oudenaarde, Grobbendonk, Hardenberg, Givet. Tijdens de gezinsvakantie bezoeken we Diekirch en maken we uitstappen naar Hasselt, Soesterberg, Woerden, Barneveld, Beveren, Breda, Bondues. In Autreppe mag ik op mijn verjaardag de mand instappen voor een prachtige vaart.

In augustus lasten we ons bezoek aan Molenbaix af, wegens te sterke wind voor ballonopstijgingen. Daags nadien stijgen in St-Truiden de ballonnen wel op, zonder wind deze keer. Het weekend erna bezoeken we Deinze, terwijl Le Roeulx te kampen heeft met een ongunstige windrichting. Verder volgen het Frans Kampioenschap (Péronne), de Rijsbergse Vliegerdagen, Villers-la-Ville, Merksplas, Gierle en Tournai. Begin september kon tijdens de Vredefeesten Balloon Trophy helaas geen competitievaart doorgaan, in plaats van het

meten van markerafstanden fotografeerden we special shapes op de Markt. Daarna door naar de magische start van de Gordon Bennett in Munster waarna we, zoals beloofd aan de kinderen, via de Kasseitjes Kermis in Lochristi weer huiswaarts keerden. Ons laatste grote wapenfeit in 2024 was meetteam tijdens de Belgian Balloon Trophy in Vielsalm. Wat een geweldige ervaring om zo’n kampioenschap vanaf de official kant mee te kunnen maken! En nu, genieten van de lokale wintervaarten.

BBT VIELSALM

BONN

HAN VOL ET VOUS

(WIE IS) DE MOL IN BELGIË

GORDON BENNETT MÜNSTER

WOERDEN

BOESCHEPE

KEMPENAIR

SECOND LIFE

VUURKORF VAN

CAMERON MK3

Wie er komend voorjaar in stijl warmpjes bij wil zitten, maakt van een oude brander een vuurkorf. Een Cameron MKIII is daarvoor bij uitstek geschikt vanwege de grote coil-diameter en vier naar binnen gebogen deflectorplaten. Han Nabben haalde de deflectorplaten van elkaar los, boog ze naar buiten en laste ze aan de onderkant van de coil vast. Met enkel spijlen ertussen, een bodemplaat en drie pootjes eronder kon de vlam erin. De brander behoorde ooit - hoe toepasselijk - bij de G-HENS; een Cameron N-65.

Heb je ook afgedankte ballonspullen een tweede leven gegeven? Laat het weten via ballonstof@knvvl.nl.

COLOFON

Ballonstof winter 2024. Kwartaalblad van de afdeling Ballonvaren van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL) i.s.m. de Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie (KBBF). Oplage 600 exemplaren.

Redactie: Han Nabben, hoofdredacteur | Annette Witte, eindredacteur | Rutger Coucke, art director | Gerjan Crebolder, redactie Nederland | Luc van Geyte, redactie België. De redactie beslist over het opnemen van artikelen en behoudt zich het recht voor om artikelen te bewerken. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de artikelen komt voor rekening van de betrokken auteur.

Contact: ballonstof@knvvl.nl (NL) of redactie@balloonfederation.be (BE). Ballonstof niet ontvangen? Neem dan contact op met ledenservice@knvvl.nl of redactie@balloonfederation.be.

Verschijningsdata en deadlines: Voorjaar deadline 28-2, verschijning 31-3 | Zomer deadline 31-5, verschijning 30-6 | Najaar deadline 31-8, verschijning 30-9 | Winter deadline 15-11, verschijning 24-12.

Adverteren: 1/1 pag. € 290 | 1/1 pag. binnenzijde omslag € 320 | 1/1 pag. achteromslag of pag. vijf € 347 | 1/2 pag. € 156 | 1/4 pag. € 90 | 1/8 pag. € 50. | A4 leaflet: € 650,Korting bij herhaald adverteren. Tarieven zonder BTW.

Abonnementen: Losse nummers €7,95. Abonnement € 30,per jaar. Abonnementen worden automatisch verlengd tenzij een maand voor het verstrijken van de abonnementsperiode bericht van opzegging is ontvangen via ledenservice@knvvl.nl (NL) of redactie@balloonfederation.be (BE). Ballonstof is gratis voor leden van de KNVvL afdeling Ballonvaren, de DBCC en de KBBF.

Bestuur KNVvL Ballonvaren: Voorzitter René Zwarteveen, +31(0)6-15054777, voorzitter.ballonvaren@knvvl.nl | Secretaris Rob den Boer, secretaris.ballonvaren@knvvl.nl | Penningmeester Hendrik Kort, penningmeester.ballonvaren@knvvl.nl | Alg. bestuursleden Alex Jan Barends (VMS), alex.barends@knvvl. nl - Bert Stuiver (Sport), high5ballooning@gmail.com - Bart Sebregts (ALV Hoofdbestuur), bart.sebregts@knvvl.nl

Bestuur KBBF: Voorzitter en woordvoerder Yves Lannoy +32(0)478-515730 | Ondervoorzitter Stijn Staelens | Secretaris Djorry Simoen | Penningmeester Luc Van Geyte | Alg. bestuursleden Evert Dehandschutter, Christophe Holvoet, Thomas Spildooren, Michael Aerens, Kenian Dekein. rvb@balloonfederation.be | sportcommissie@balloonfederation.be | www.balloonfederation.be.

© Ballonstof Magazine. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen en/of openbaar worden gemaakt zonder schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur.

www.knvvl.nl/ballonstof ISSN 1386-1700

U wilt uw vingers niet branden... Dus kies voor een liefhebber en specialist met ruim veertig jaar ervaring

Meer informatie:

Walter van Burgel 076 - 5333 535 w.vanburgel@dekeyzer.nl

Marloes Selten 076 - 5333 525 m.selten@dekeyzer.nl

Meer informatie: De Keyzer Zekerheid www.dekeyzer.nl 076-5333555 ballon@dekeyzer.nl

De collectieve verzekeringsoplossing voor KNVvL en individuele ballonvaarder.