Ballonstof Hét ballonmagazine van Nederland
V O O R J A A R
2 0 1 1
Losse nummers € 395
Afdeling Ballonvaren is een onderdeel van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart
IN DIT NUMMER O.A.:
Nieuw Nederlands Duurrecord Introductie Veiligheids Management Systeem Reportages uit Arosa en Filsmooz Bestuursstage
Meer dan 20 jaar innoverende technologie.
S CH R O E D E R fire balloons –
Gelukkig, ...een Schroeder. Heteluchtballons en meer „Made in Germany“ Uw CAMO + voor alle merken Theo S C H R O E D E R fire balloons GmbH · Gewerbegebiet Am Bahnhof 12 · D-54338 Schweich · Tel. + 4 9 6 5 0 2 9 3 0 -4 Fax + 4 9 6 5 0 2 9 3 0 - 5 0 0 · mail@schroederballon.de · www.schroederballon.de · CAMO plus DE.MF/MG.0549
ballonstof 3
I N H O U D
Ja, dunnetjes weer, hè? Zoals we mogen verwachten na de winterslaap zijn er de nodige reportages binnen gekomen van Alpenvaarten. Want ook voor ballonvaarders zijn de wintersportoorden een gewilde bestemming. De redactie heeft twee verslagen gekozen, vooral vanwege de prachtige foto’s. Maar ook serieuzer zaken komen aan de beurt. Op onze weg komt het VMS, een veel om vattend veiligheids systeem. Huib Holsteijn neemt ons bij de hand houdt ons stap voor stap op de hoogte. Henk Broeders neemt ons mee op zijn duurrecord poging en Rutger Coucke heeft genoeg van dit bestuur.
4
Van de voorzitter
6
Mijn Alpenvaart
8
Hoelang nog?
10
Nederlands duurrecord
15
Veiligheids Management Systeem [VMS]
16
VMS-Denken
17
Arosa Ben Bläss
22
Stand van bestuurszaken
Hans van Hoesel
Jean Louis Becker
Rutger Coucke Henk Broeders
Huib Holsteijn
Het bestuur
Huib Holsteijn
ballonstof
Van de voorzitter
De landing van een luchtvaartuig is een cruciale fase van een vlucht. Dat geldt ook voor de ballonvaart. Verreweg de meeste ongevallen vinden juist plaats op het moment dat we weer met beide benen op de grond proberen te komen. De landingsinstructie of -briefing die we daarbij geven, is dan ook onmiskenbaar belangrijk. Je komt landingsbriefings in allerlei vormen tegen, elke ballonvaarder heeft er wel eentje. De meeste ballonvaarders baseren zich daarbij op hetgeen de ballonfabrikant daarover in de flight manual heeft geschreven. Er zijn ballonvaarders die hun gasten tevoren een landingshouding laten oefenen, waarbij
4
dan vaak pijnlijk duidelijk wordt wie van de passagiers één of twee kunstheupen heeft, of geen enkele. Of dat de 100 jarige oma niet meer door de knieën gaat zonder dat haar achterkleindochter het in het gehoorapparaat heeft moeten roeptoeteren en met gebarentaal de bedoeling van de exercitie duidelijk heeft moeten maken. Moet zo’n oma dan nog wel een ballonvaart maken, vraag je je dan af. Ook zijn er operators die hun passagiers een gedrukte instructie meegeven. Liefst al bij de boeking, zodat er thuis geoefend kan worden en er van het drukwerk ook nog wat reclame uitgaat. Kortom, er doen nogal wat varianten op de landingsbriefing de ronde. Nergens is de ideale briefing te vinden, laat staan dat men het eens is over de meest veilige landingshouding. Zo die al bestaat. Dat is jammer, want verreweg de meeste (letsel)schade ontstaat juist bij de landing en daarom is een goede landingsbriefing van het grootste belang voor de veiligheid van de passagiers. Een beetje verkeerde houding in de landing leidt makkelijk tot, bijvoorbeeld, een verstuikte voet. Inclusief medische behandeling, therapie, inkomensverlies en gevolgschade, kost zo’n schadegevalletje al gauw 18 tot 20.000 euro (we ontlenen dat aan dat de schadecijfers van de 2005-2010)! En dan hebben we het nog niet over de emotionele kant. Over de schade bij ernstiger kwetsuren zullen we het maar niet hebben. Het is daarom zinnig om je eigen landingsbriefing eens goed tegen het licht te houden. Is die voldoende effectief? Op welk moment vertel ik de gasten over wat er bij de landing moet gebeuren? Hoe vertel ik het? Ben ik voldoende duidelijk en instructief? Kloppen de ingrediënten van mijn briefing nog wel? Komt hetgeen ik vertel, overeen met de te verwachten landingssnelheid? En last but not least: hoe zorg ik ervoor dat de gasten inderdaad hun houding blijven aannemen totdat de ballon tot stilstand is gekomen? Een goede briefing is een veiligheidsbelang. Het resultaat daarvan vertaalt zich in de schadecijfers, in verzekeringspremies, in positieve/negatieve berichtgeving, in reputatie en beleving. Aan u de eer! Voor het komende seizoen: veel plezierige en veilige vaarten toegewenst, Hans van Hoesel
be s t u ur Voorzitter: Hans van Hoesel, Leonardus van Veghelstraat 36, 5212 AF Den Bosch, T 073 614 26 84, M 06 54 79 35 10, vz@balloonteam.nl secretaris: Huib Holsteijn, Holterweg 98, 7245 SM Laren gld, M 06 50 677 199, huibholsteijn@mac.com Penningmeester: Rutger Coucke, Spechtstraat 16, 1223 NZ Hilversum, T 035 647 80 05, secretariaat@knvvlballonvaren.info BESTUURSLEDEN: Henkdrik Kort, Robijnlaan 12, 9646 BH Veendam, T 0598 63 36 63, F 0598 63 31 07, M 06 51 12 53 31, hendrik.kort@planet.nl Chris Hartendorp, Terreplein 70, 4931 DL, Geertruidenberg, M 06 53 74 01 38, Chris@Hartendorp.com Joop de Wilde, [tevens woordvoerder] Grifthorst 2, 3833 GC Leusden, T 033 494 21 26, M 06 53 26 40 63, jdewilde@euronet.nl SECRETARIAAT: Spechtstraat 16, 1223 NZ Hilversum, tijdens kantooruren: 035 772 35 62, secretariaat@knvvlballonvaren.info
Bij het omslag: een mascotte wordt ge f l a n k e e r d d o o r de c h armante crew van team Benns in Fi l s m o o z .
CO LO F ON Ballonstof voorjaar 2011 Een uitgave van de afdeling Ballonvaren van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart. Een informatief blad voor ballonpiloten, leden van de KNVvL afdeling Ballonvaren en andere belangstellenden. Ballonstof verschijnt eenmaal per kwartaal in een oplage van 500 exemplaren. De redactie beslist over het al dan niet opnemen van artikelen. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de artikelen komt voor rekening van de betrokken schrijver. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te bewerken. Wie lid wil worden van de KNVvL, afdeling Ballonvaren, kan zich melden bij het secretariaat: 035 772 35 62. redactie: Rutger Coucke [hoofredacteur], Joop de Wilde [redacteur], Judith Coucke-Beemer [eindredactie]. medewerkers aan dit nummer: Hans van Hoesel, Henk Broeders, Huib Holsteijn, Jean Louis Becker, Ben Bläss en RutgerCoucke foto omslag: Jean Louis Becker opmaak: Rutger Coucke productie en advertenties: Ontwerpfabriek Dalweg 21 1217 HX Hilversum T 035 77 235 62 www.ontwerpfabriek.com deadlines copy en advertenties: 1 maart, 1 juni, 1 september en 15 november
Advies, verkoop, inspecties, onderhoud, reparaties en opleiding. Easa erkend onderhoudsbedrijf en CAMO + gecertificeerd.
advertentietarieven Kosten per plaatsing: 1/4 pagina
€
1/2 pagina
€
115,-
60,50
1/1 pagina
€
227,-
Prijzen zijn exclusief materiaal. Meer informatie 035 77 235 62 abonnement Abonnement Ballonstof voor niet-leden: € 15,- per jaar. Aanvraag abonnement info@knvvlballonvaren.info. Bankrelatie voor zowel advertenties als abonnementen: ABN Hilversum
Wilco Air BV Walstraat 13 7631 ET OOTMARSUM T: 0541- 293299 F: 0541- 292826 Postbus 76 7630 AB OOTMARSUM
62.10.52.574 inzake Secretariaat Ballonvaren
ISSN: 1386 - 1700 losse nummers: € 4,95
ballonstof
Kies ook voor zekerheid en kwaliteit, en profiteer van de enorme ervaring van Cameron Balloons en Wilco Air BV.
5
ballonstof 6
“ I k b e n o o k b a n g dat e r n u w e l h e e l wat m o e t gebeuren om deze Alpen E r va r i n g t e o v e r t r e f f e n ”
J ean L ouis B ecker
M I J N A L P E N V AART,
Het lijkt bijna wel dat de ballonstof mijn vaste uitlaatklep gaat
allang omgedraaid en blijft mijn parachute lekker op de hotel-
worden van al mijn ballon avonturen maar kan het gewoon
kamer liggen en leef ik helemaal voor de ballonvaart.
niet laten om deze met jullie te delen. Elke keer denk ik weer
De eerste zondag dat we konden varen was het gelijk raak en
de mooiste vaart te hebben gemaakt en dat komt er toch weer
konden Bas en ik een schitterende vlucht over de Dachstein
een die de laatste overtreft. Ik ben ook bang dat er nu wel
maken. Op 12000 ft een schitterend uitzicht en een blijvende
heel wat moet gebeuren om deze Alpen ervaring te overtref-
herinnering. Bas op dat moment als P1 en ik als P2 navigator
fen. Ik heb al eerder over de Alpen gevaren maar nooit als
en voor het maken van de foto’s en de video, was een perfecte
piloot. Bas Spierenburg van Bas Ballon stuurde mij een sms of
combinatie. Na ruim twee uur landde wij in het plaatsje Bad
ik met hem mee wilde naar Filzmoos. Het idee moest even val-
Mittendorf. De passagiers en vrienden van Bas die nooit eerder
len maar bij de woorden de mag zo veel varen als je wilt was
in een ballon hadden gezeten kregen de mooiste vaart van
ik om. Bas en ik kennen elkaar al heel lang en toen Bas ooit
hun leven op een presenteer blaadje.
zijn opleiding deed was ik alleen nog maar geïnteresseerd in
De dag daarop was een longdistance niet mogelijk maar kon-
parachutespringen vanuit de ballon. Bas heeft mijn tijdens een
den wij toch in het dal varen. Bas liet mij lekker mijn gang
lesvaart boven Insel nog uit een 105 gedropt. Nu zijn de rollen
gaan en vooral heel veel leren over alle aspecten van het varen
ballonstof 7
E EN GRO O T S A V O N T U U R in de Alpen. De wind verandert met het uur, hellingen die
organiseren van tal rijke stunts en nu kreeg ik het zelfde ver-
verwarmd zijn door de zon trekken je aan waarbij een koude
trouwen van zijn zoon. Bijzonder dat het zo kan gaan.
helling je als je geluk hebt zo het dal in laat glijden. Ik zeg als
Met een hagel nieuw A160 Bas ballon/ Blokhut winkel combi-
je geluk hebt , want er zijn hier zoveel factoren die daar een
natie trokken we aardig wat bekijks
rol bij spelen. Het is echt fascinerend om te zien wat varen in
Ik heb 2 uur met de volle concentratie gevlogen vlak langs de
de Alpen je aan ervaring geeft.
Bishofmutze echt schitterend. Ik heb zo enorm genoten dat de
De dag daarop weer geluk ! Nu de mogelijkheid om vanuit
ervaring echt diep op mijn netvlies zit gegrift. De schitterende
Filzmoos naar Gossau te varen. Dat was dan ook wel het enige
foto’s zeggen denk ik alles en ondanks het nu regent terwijl
dal waar geen bewolking hing. De ballonvaarders uit Gossau
ik dit stukje schrijf kan ik de glimlach niet van mijn gezicht
waren ook naar Filzmoos gekomen dus het was een mooi
af krijgen. Jammer genoeg werd het de dagen daarna niet
gezicht. Bas had mij al beloofd dat ik als P1 mocht varen dus
veel beter en hebben we het nog nooit zo lang zien rege-
ik was behoorlijk gespannen maar keek ook enorm uit naar
nen. Jammer !! we hadden allemaal nog wel een vaart willen
een nieuwe uitdaging in mijn ballon carrière. Bas zijn vader
maken maar er zat niet meer in. De foto’s zijn een blijvende
gaf mij ooit het vertouwen met het parachute springen en het
herinnering aan een schitterende ervaring.,
ballonstof
H oelang nog?
8
Het huidige bestuur van de Afdeling ballonvaren nadert met rasse schreden de uiterste houdbaarheidsdatum of is er al overheen. In de komende jaren zullen de leden volgens het rooster van aftreden ook werkelijk aftreden. Aan alles komt een eind en dat is mooi. Tijd voor nieuw bloed, nieuw elan, verse energie. Er moeten onder onze leden genoeg kandidaten zijn die staan te trappelen om de dinosauriërs van hun pluche te duwen. M aar …
Het huidige bestuur heeft in die jaren een enorme ervaring
Natuurlijk niet. Statutair wordt de bestuursvoorzitter en het
opgebouwd. In besturen, in samenwerken, maar vooral ook
bestuur gekozen door de leden en dat gaat niet veranderen.
in wat er speelt binnen de Afdeling, de vereniging en in de
En stage lopende kandidaatsbestuursleden hebben natuurlijk
buitenwereld. En het zou zonde zijn die ervaring verloren te
geen stemrecht binnen het bestuur, zonder mandaat van de
laten gaan.
leden.
Om te voorkomen dat het kind met het badwater wordt weg-
Maar op deze manier hoopt het bestuur de leden een kwali-
gegooid, heeft het bestuur het volgende bedacht: Nog vóór
tatieve keuze te kunnen bieden. Geen kandidaten die tijdens
ons aftreden nodigen we kandidaat-bestuursleden uit om zit-
vergadering opstaan en denken: “Mwja, dat lijkt me wel wat”,
ting te nemen in het bestuur – zeg maar stage lopen. Op die
maar kandidaten die weten waar ze aan beginnen en hun
manier kunnen ze snuffelen aan hun mogelijk toekomstige
besluit om deel te nemen aan het bestuur onderbouwd heb-
medebestuursleden, aan het soort werk dat hun te wachten
ben genomen.
staat en de tijd die daarmee gemoeid is. Wij hopen met een dergelijke verglijdende model naadloos een
Dus …
nieuw, soepel functionerend bestuur te krijgen, dat wél een
Beste leden, wordt zelf deel van het bestuur dat u graag ach-
eigen koers gaat varen zonder de opgedane ervaring verloren
ter de tafel zou zien en meldt u aan.
te laten gaan. Hylke Feenstra is hiervan het eerste. Wil het bestuur op deze manier over haar eigen graf regeren? Wordt de democratie uit de vereniging gehaald? Nee!
Tekst en illustratie: Rugter Coucke
zin
Ten eerste moet je er zin in hebben, doodgewoon enthousi-
afwijkende mening hebben en die met vuur verdedigen, maar
asme dus. Met een clubje min of meer gelijkgestemden ‘iets’
een minderheidsstandpunt delft uiteindelijk het onderspit.
voor elkaar proberen te krijgen, je verbeelden dat je een steen-
Daar moet je mee kunnen leven en niet bij iedere keer dat dat
tje bij kunt dragen.
gebeurd zitten bokken of dreigen met opstappen.
kennis
Loyalit ei t
Kennis van zaken natuurlijk. De ballonvaart vraagt een hoop
Je hart moet bij de KNVvL en het algemeen belang liggen. Als
kennis op een allerlei gebieden. De meeste ballonvaarders
je denkt via een bestuursplaats je eigen belangetjes te kunnen
weten dat en hebben die kennis ook in huis.
realiseren, vindt je je medebstuurders tegenover je.
Maar ook kennis van bestuurlijke zaken. Hoe werkt een vereniging, wat is de plaats van het bestuur, wat is de plaats van de
Beloning
leden. Welke belangen moeten er gediend worden.
Maar er is ook een beloning. Niet eens zo zeer waardering
Het leuke van kennis is, dat je het gewoon kunt leren. En dat
van de leden, hoewel je die van tijd tot tijd ten deel valt. Maar
gebeurd ook gaande weg.
besturen is vooral leerzaam. Je krijgt inzicht in het rijlen en zijlen van de luchtvaart en de ballonvaart in het bijzonder.
Tijd
Daarnaast is het een mooie management ervaring. Ik zou
Vaak een knelpunt. Hoeveel tijd ben je kwijt een bestuursfunc-
iedere beginnende manager aan raden om de eindeloze stroom
tie. Dat is heel verschillend. Veel hangt af van de portefeuille.
menagementboeken en seminars eens te onderbreken om in
Dagelijks bestuur - voorzitter, penningmeester en secretaris
het bestuur van de lokale tafettennisvereniging, toneel club of
- besteden misschien wat meer tijd dan de overige leden.
wat dan ook zitting te nemen. Goedkoper en leuker!
Persoonlijk besteed ik zo’n 4-5 uur per week aan de KNVvL,
Maar de echte belonning is om zaken voor elkaar te krijgen,
dat is gemiddeld. Soms pieken, soms lekker rustig
problemen op te lossen en, in dit geval, de ballonvaart veilig
Vaak neem je zitting in een commissie. Ook daar hangt het
te stellen. Want er doemen steeds weer bedreigingen op die
van allerlei factoren af hoeveel tijd ermee gemoeid is. Maar
zonder optreden van een adequaat bestuur ballonvaart zeer
met e-mail, Skype etc. is een hel hoop tijd te winnen.
bemoeilijken of onmogelijk maken. Daar ligt een schone taak, iets voor jou?
te a m s p e l e r
Binnen een bestuur is geen plaats voor ijdele solisten. Natuurlijk zijn er verschillende meningen, er is debat zat. Je kan een
Een goede bestuurder zit er boven op foto: ben bläss
ballonstof
uit wat voor hout is een bestuurder gesneden?
9
ballonstof 10
Nederla nds duurrecord ballo nvare n een prestatie van Europeesformaat
Op zondagavond 9 januari 2011 steeg
Na het Ruhrgebied had ik toestem-
ik op vanuit Zundert. Het weiland van
ming naar 15000 ft te gaan om de
Kees Snepvangers was het decor waar
40 knt windsnelheid op te pikken.
de Vaillant ballon, de PH-VNL, vaar-
Deze zouden mij richting Berlijn en
klaar werd gemaakt. Deze ballon is momenteel de meest
Warschau brengen. Op deze hoogte tekst en foto’s: henk broeders
aangekomen bleek de windsnelheid
energiezuinige ballon, ontworpen volgens de allernieuwste
reeds gehalveerd te zijn tot slechts 20 knt. Het gasverbruik op
technieken en een voorloper qua ontwikkelingen op het
die hoogte was 1 gasfles in minder dan een uur en dus besloot
gebied van milieuvriendelijkheid, gewicht en vormgeving, een
ik rond 23.30 uur mij volledig te richten op het duurrecord.
paradepaardje in de stal van Ad Ballon. Ik steeg om 19.25 uur op. De gehele nachtvaart was kraakhel-
Ik kreeg toestemming van de luchtverkeersleiding om mijn
der met duizenden sterren en een kwart maan.
vaart te vervolgen tussen de 4000 en 7000 ft. De wind was uit westelijke richting zodat deze mij richting Warstein voer. Hoe
r u rhgebied
verder ik met de ballon Duitsland inging hoe meer de wind
De ballon zette koers richting Eindhoven waar ik op 5000
afnam.
ft met een 20 knt overheen voer. Vanaf de grond kon mijn
Maandag 10 januari rond 01:00 uur s’nachts stond er nog
volgploeg duidelijk de Vailliant ballon zien zelfs zonder dat
maar 10 tot 15 knt wind. De zichten bleven schitterend, maar
de brander aan was. Na overleg met de Duitse Langen infor-
op de grond waren de mistvelden al aan het ontwikkelen. Hoe
mation moest ik de Duitse grens passeren tussen de 6000 en
oostelijker ik voer hoe kouder het werd. Dit was te zien aan de
10000 ft, omdat er op dat moment erg druk vliegverkeer was
nog aanwezige sneeuwvelden die afstaken in het licht van de
boven het Ruhrgebied.
maan en de sterren.
I.v.m. de kraakheldere nacht was het Ruhrgebied schitterend om er overheen te varen. Gezien de al afnemende bovenwin-
‘here comes the sun’
den is het Ruhrgebied immens groot en het duurde ruim twee
Rond 08.00 uur kwam de ochtendschemer langzaam te
uur om hier overheen te varen.
voorschijn. Normaal zou je dan na een prachtige nachtvaart
ballonstof 11
op zoek gaan naar een landingsplek, maar ik moest de knop omzetten omdat ik met een duurrecord bezig was. Daar ik ook nog voldoende gas in de mand had, (op dat moment gebruikte ik 1 gasfles in 1 uur en 10 minuten tijd) kon ik nog een heel eind doorvaren. Na zonsopkomst werd het erg heiig en ontstonden er lage stratus- c.q. mistvelden, maar omdat het opkomen van deze zon de ballon extra warmte gaf werd het gasverbruik nog
ballonstof 12
maar 1 fles op 2 uur en ruim
gasflessen die we bij hadden
20 minuten. Hierdoor werden
en doordat de ondergrond
de mogelijkheden vele malen
na deze toch warme dag vrij
groter om zeker tot zonson-
zacht was geworden kwam
dergang door te varen.
onze trailer vast te zitten in
Naarmate de dag vorderde
de akker.
nam de wind verder af tot 6-7 knt. De volgploeg kon mij daar-
Na lang zoeken vonden we een boer die bereid was ons eruit
door uitstekend volgen en op een zeker moment hadden we
te trekken. Hij moest eerst 2 grote deuren openen om op de
zelfs mondeling contact op een 30 mtr afstand.
binnenplaats te komen om daarna twee enorme schuurdeuren
De vermoeidheid nam toe dus trok ik mijn jas uit om de kou
te openen om zijn Russische trekker van stal te halen.
tot me door te laten dringen zodat ik weer op scherp gezet
Na deze gehele unieke ervaring zijn we op zoek gegaan naar
werd. Na een flinke stapel boterhammen, appel en een lekkere
een restaurant en een hotelletje om de nacht in een lekker
chocomel had ik al mijn krachten weer verzameld en kon ik er
warm bed door te brengen. Na een goede nachtrust en een
nog een aantal uren tegenaan.
lekker ontbijtje hebben we de terugreis naar Nederland inge-
Ik genoot van de mooie kleine dorpjes en de besneeuwde vel-
zet. We zouden rond 17.30 uur aankomen in Breda.
den. De kick van mijn recordpoging gaf me nieuwe energie.
De reis liep voorspoedig, waardoor we iets na 17.30 uur aan-
Tegen 15.45 uur ben ik me gaan voorbereiden op de landing
kwamen bij Ad Ballon in Breda, waar crew en piloten van Ad
die ging komen omdat einde daglicht periode in zicht kwam.
Ballon klaar stonden om ons te verwelkomen met heerlijke
Precies om 16.02 uur ben ik geland in een akker bij het kleine
Bossche bollen en champagne.
plaatsje Podzig, noord van Leipzig, in Duitsland. Mijn volg-
Met deze afsluiting is ook mij duurrecord bevestigd. Non stop
ploeg stond de landingstijd aan de weg te klokken.
20 uur en 37 minuten gevaren met een afgelegde afstand van
We hebben de ballon en mand opgeruimd en weer op de trai-
498 km.
ler gezet. De trailer werd erg zwaar vanwege de hoeveelheid
Het totale gasverbruik bedroeg 611 kg propaan wat neer
ballonstof 13
Door Henk Bloeders behaalde resultaten Nationaal Nederlands kampioen hetelucht ballonvaren 1991, 1992, 1994, 1995, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2009, 20010
kwam op gemiddeld minder dan 30 kg per uur. Daarmee heb ik een nieuw Nederlands duurrecord op mijn naam staan.
Tweede plaats NK
1993, 1999, 202
Derde plaats NK
2001, 2008,
Vierde plaats NK
1997, 1998, 200
2008
Internationaal EK Polen 1988
10e plaats
EK Oostenrijk 1996
9e plaats
EK Hongarije 2005
6e plaats
WK Amerika 1995
10e plaats
WK Oostenrijk 2008
11e plaats
Winnaar open Belgische kampioenschappen 1996 Nationale records Houder van 9 Nationale records in afstand, hoogte en tijdsduur 01-02-1994
v.l.n.r.: XX, Dook Weidema, Flip, Henk Broedres,
Nederlands afstandsrecord AX9
404 KM
Nederlands tijdsduurrecord AX9
8 uur 05 minuten
Nederlands afstandsrecord AX 4
72 KM
Nederlands tijdsduurrecord AX4
1 uur 43 minuten
17-10-1995
Nederlands afstandsrecord AX8
285 KM
24-10-1995
Nederlands afstandsrecord AX7
310 KM
Nederlands tijdsduurrecord AX7
5 uur 37 minuten
02-03-1996
Nederlands hoogterecord AX4
3200 meter
14-01-1997
Nederlands hoogterecord AX 9
7900 meter
09/10-01-2011
Nederlands duurrecord AX11
20 uur 37 minuten
09-10-1995
XX Petje af naar mijn grondploeg Dook Weidema, Maikel Kouwenberg, Rik Baan en Iris van Ham voor de inzet om alles tot een goed en succesvol einde te brengen. Ook Vaillant wil ik enorm bedanken voor het mogen gebruiken van hun ballon.
MAGIC PRICE N-180 nú € 37.000,-
(excl. BTW)
Geheel compleet: envelope, rotation vents, ultralast top, fast deflation system, double burner type MK21, T- basket 140 x 240, padding, handling line, 3 cylinders M40.
N-180 Envelope only
nú € 22.000,-
(excl. BTW)
Bel of mail Ad Haarhuis voor details of een messcherp aanbod op andere modellen: 06 - 53 48 84 39 of adhaarhuis@adballon.nl. Aanbieding is geldig tot 1 mei 2011.
Minervum 7346 4817 ZD Breda 076 - 514 53 72
info@adballon.nl www.adballon.nl EASA NL MG-8061 certified
De Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW) heeft tijdens de najaarsvergadering in november 2010 van de KNVvL Afdeling Ballonvaren, een introductie gegeven van VMS-Light. Light staat voor de toepassing in de niet commerciële luchtvaart. Vooralsnog lijkt het erop dat de ballonvaart voort kan met de ‘light’ versie. VMS –Heavy is bedoeld voor de grote luchtvaart, zoals airlines, etc. Huib Holsteijn
VMS k a n a l s v o l gt w orden omschre ven:
V MS-commissie Ballonv aar t
- het systematisch, pro actief managen van de veiligheid,
De koepel (KNVvL) zal de opzet en implementatie van het VMS
inclusief de noodzakelijke organisatiestructuren, verant-
begeleiden voor alle afdelingen die daarvoor in aanmerking
woordelijkheden, procedures en beleid.
komen, van modelvliegen tot gemotoriseerd vliegen. Dus ook
- Systematisch, proactief en expliciet
voor de ballonvaart. De KNVvL Afdeling Ballonvaren heeft een commissie VMS in het levengeroepen, voorgezeten door
Of in gewoon nederlands:
Huib Holsteijn. Naast hem zitten Dick Kleinluchtenbeld, Piet
een methode om - aan de hand van beschreven procedures
Hooijen, Wim van Beers, Coen van den Heuvel en Hendrik Kort
- opzoek te gaan naar de veiligheidsrisico’s binnen de ballon-
in de commissie die inmiddels 2x is samengeweest. De com-
vaart, deze in kaart te brengen, voorzorgsmatemaatregelen te
missie wil VMS ook op de Voorjaarsvergadering behandelen.
nemen en daar verslag van te doen. Eigen inbreng
Een VMS wordt meer en meer een standaard in de mondiale
IVW heeft ons een eerste voorzet gegeven door een model
luchtvaart. Toepassing ervan is erkend door ICAO en te ver-
met voorbeeldformulieren aan te reiken. Hierdoor weet de
wachten valt dat in 2012 ook EASA met aanbevelingen in Part-
commissie hoe het systeem uitgewerkt moet worden.
OPS zal komen. Het is de volgende stap in de evolutie naar het
Ondanks het feit dat we support krijgen van IVW en de KNVvL.
verhogen van de veiligheid in de luchtvaart.
en dat de commissie druk bezig met het onderwerp om voor een leidraad te maken voor uw VMS, dient u zich rekenschap
Op dit moment is het geen harde verplichting (wet), maar dat
te geven van het feit dat u de laatste schakel in deze keten
zal het wel gaan worden in 2012 (EASA). Men spreekt wel van
bent. U moet er immers mee gaan werken en vooral ook
een morele verplichting om via VMS de veiligheid te verhogen.
ernaar handelen!
VMS wordt niet alleen in de luchtvaart gebruikt. Het wordt ook toegepast in de industrie, scheepvaart, ziekenhuizen
VMS moet wennen. Het moet inzinken en tussen uw oren
etc. VMS moet als een fundamenteel bedrijfsproces worden
gaan zitten. Om het eens plastisch uit te drukken: uw mindset
gezien. Het doel is door inventarisatie en beoordelen van inci-
moet erop gericht om VMS in de praktijk uit te voeren. Daar
denten lering te trekken om erger te voorkomen!
zal tijd voor nodig zijn. Houd ervaringen niet voor uzelf, maar deel ze!
ALLE ballonvaarders zullen een VMS moeten gaan hanteren.
Praat uw hoofd leeg over situaties die u mee heeft gemaakt
Organisaties die zich bezighouden met ballonvaren zullen dat,
waarvan anderen kunnen leren.
vanwege hun structuur, uitgebreider moeten doen. Maar ook
Geef aan waar risico’s zijn en wat er aan zou kunnen worden
individuele ballonvaarders zullen er een VMS op na moeten
gedaan.
houden.
Zo maken we samen een begin en zijn we op weg. Een VMS is niet statisch, het systeem ontvangt doorlopend input en
Voor alle betrokkenen in de ballonvaart geldt, dat wanneer je
procedures kunnen worden aangepast. Het zal voortdurend
een situatie meemaakt, waarbij de autoriteiten nader onder-
veranderen en regelmatig ook in deze kolommen opduiken
zoek instellen naar de oorzaak en de gevolgen, er gekeken
als belangrijk onderwerp. Het is een uitdaging die we prima
gaat worden naar je VMS.
aan kunnen en die de ballonvaart veiliger en transparanter zal
Met name komen daarbij vragen aan de orde, als: Hoe heb je
maken met minder risico’s kleiner.
risico’s in kaart gebracht? Wat heb je gedaan om risico’s te verkleinen?
Een kwalitatief betere ballonvaart, wie wil dat niet?
ballonstof
V eili g heids M ana g ement S y steem [ V M S ]
15
ballonstof 16
V MS denken Een nieuwe rubriek in Ballonstof. In deze rubriek wil ik onderwerpen die met VMS te maken hebben kort belichten. Doel: bewustwording van VMS. H u i b h o l s s tein
Het ligt in de bedoeling, dat de bijdragen voor deze rubriek uit de praktijk komen, dus van u. Heeft u slimmigheidjes toegepast bij het ballonvaren, die de veiligheid bevorderen? Is u iets overkomen, waar u iets van geleerd hebt op veiligheidsgebied? Of heeft u zomaar een goede inval waar ballonvaren nog veiliger van wordt? Deel het met uw colleaga’s in deze rubriek. [svp e-mailen naar Huib Holsteijn: huibholsteijn@me.com
Welke incident en regis t reren?
Simple: alle incidenten waaruit lering getrokken kan worden zouden moeten worden gemeld. Bijvoorbeeld: de verstuikte duim bij de afdeling para. De collega’s van de afdeling Para ontvingen een melding van een verstuikte duim van een springer na het trekken van de parachute. Niet erg schokkend, maar het voorval werd samen met nadere gegevens zoals het type valscherm etc. wel in het VMS registratiesysteem opgenomen. Na verloop van tijd werd er nog een verstuikte duim geregi-
Laten we eerst even wat termen die veel voorkomen in VMS
streerd, en daarna nog meer!
voorkomen definiëren: ‘Mitigerende’, ‘gevaar’ en ‘risico’.
Wat bleek? Een ontwerpfout van een van de fabrikanten van
Mitigeren betekend verzachten, matigen, verlichten [Van
valschermen was oorzaak van het telkens weer optredend let-
Dale].
sel. Na aanpassing van het ontwerp bleef verder letsel uit.
Een mitigerende maatregel is een maatregel die de gevolgen van een handeling afzwakt. Binnen VWS wordt bedoeld een
Veiligheidsv raag tekens bij recordpo g i n g e n
maatregel die de nadelige gevolgen van een voorgenomen
Bij recordpogingen worden vaak grenzen van veiligheid opge-
actie afzwakt of voorkomt.
zocht. Bij het duurrecord zweefvliegen en ook bij ballonvaren
Gevaar is een kans dat er iets ergs gaat gebeuren.
waren de piloten zo’n 20 uur airborne geweest!
Risico is een mogelijk gevaar voor schade.
Door record pogingen wordt soms de grenzen van goed en veilig ‘airmanship’ opgezocht al is het maar omdat de volgen-
Om ‘gevaar’ en ‘risico’ te verduidelijken kan je aan het vol-
de piloot het staande record zal willen breken. Er worden vaak
gende denken;
prijzen en oorkondes etc. uitgereikt aan recordhouders, en zo
Een piloot met veel vliegervaring loopt (als hij vliegt) hetzelfde
wordt dus eigenlijk gestimuleerd om het staande record te
gevaar als een piloot die net z’n brevet heeft. Het risico dat de
breken. We moeten ons afvragen of het verstandig is, (vooral
ervaren piloot loopt is echter veel en veel kleiner dan de oner-
voor ‘single pilots’) zulke records te stimuleren.
varen piloot! Dus … verklein het risico door ervaring opdoen,
Ook onderdeel van VMS !
kennis vergroten, grenzen stellen.
ZIEN EN GE Z I E N W O R D E N HANDIG (EN VEILIG) VOOR DE BALLONVAARDER & CREW
VEILIGHEIDSVESTJES
Ballonvaarders en crew zijn heel vaak bezig in de schemer van de vroege ochtend of de late avond en dan is het zaak om op te vallen. Vanaf nu zijn er veiligheidsvestjes verkrijgbaar waarbij het duidelijk is dat het om de bemanning van een ballon gaat, de CREW SAFE-GUARD Volgens EN471, Class 2 approved, met 3M reflecterend materiaal en handige klittenbandsluiting. Voorzien van opdruk op de rug en het logo van de afdeling op de linkerborst.
Prijs € 15,- per vest inclusief 19% BTW, de verzendkosten en een opslag voor het JAF van de afdeling. Bestellen kan bij het secretariaat: info@knvvlballonvaren.info, met opgave van het gewenste aantal en factuur/afleveradres. Betaling na ontvangst van de factuur.
ballonstof 17
Het liefelijke dorp ligt ca. 30 km ten zuiden van Chur, de oudste stad van Zwitserland en hoofdstad van het kanton Graubünden. Om het vakantieparadijs op een hoogte van 1800 m te bereiken moeten eerst 356 serpentines afgelegd worden. Kort voor het binnenrijden van Arosa geeft een bord aan, dat er nog zes bochten afgelegd moeten worden. En dan
Arosa bestond eeuwen geleden uit slechts twee boerderijen. De grote
heb je een ongeëvenaard uitzicht op het bevroren meer in het dal met daar omheen trapsgewijs geplaatst luxe tot zeer luxe hotels. Vanaf Chur is Arosa ook met de romantische trein- de
groei is pas ontstaan nadat een
Räthische Bahn- te bereiken. Het uitzicht tijdens de rit is adem-
Duitse arts in 1853 het dorp als
benemend. Bij de eindhalte aangekomen staan arrensleeën de
kuuroord en in 1897 als een exclusieve vakantieoord met acht
toeristen op te wachten voor het vervoer naar de hotels. De kabelbaan vervoert onophoudelijk wandelaars, wintersporters met ski of snowbord tot de top van de Weisshorn (2653 m),
tot 12 uur zon per dag ontdekte en
om de sportiviteit met het prachtige vergezicht te combineren.
een inwoner van Arosa wereldkam-
In 1990 wordt de ballonclub Arosa opgericht, welke tot doel
pioen skiën werd. Het voordeel van
heeft de ballonsport te promoten, jaarlijks een meeting te
Arosa is dat de vakantieplaats achter in een breed dal ligt. Daarom lopen hier geen doorgaande wegen. Het dorp wordt omringd door tal van bergtoppen, die een beschermende wal vormen tegen de hectische en lawaaierige wereld aan de andere kant van de bergketen.
organiseren en leden op te leiden en bij te scholen. Op 30 juni in hetzelfde jaar maakt de 3600 m3 grote heteluchtballon met de registratie HB-BQW zijn eerste vaart. De zilverkleurige ballon met Edelweiss en gentianen is oogstrelend. Helaas sneuvelt de prachtige ballon in 2006. Omdat veiligheid de hoogste prioriteit heeft, moeten de deelnemende piloten bij het inchecken een lijst met 95 survival producten tekenen. Bij het onverwachts landen op een gletsjer, een bergtop of in een onherbergzaam gebied moet een piloot zich zo`n 4 uur kunnen redden. Bij een mogelijke
ballonstof 18
berging door een helikopter duurt een berging echter slechts enkele minuten. Dit jaar ligt er op de optimaal geprepareerde pistes veel sneeuw. Meteoroloog Peter Pöschl van de Zwitserse televisie
tanken en op te stijgen. Wij klimmen en klimmen. De adrena-
toont zich tijdens de eerste briefing voor de hele week uitge-
line stijgt. Het wereldje onder ons wordt steeds kleiner. Ik raak
sproken optimistisch. Op de zondagavond kan derhalve tot
in verrukking bij de aanblik van honderden van majestueuze
opluchting van de organisatie de traditioneel op de bevroren
alpentoppen, ben diep onder de indruk van de ongelooflijke
Obersee geplande nightglow met alle veertien teams plaats-
verscheidenheid, eindeloze uitgestrektheid en het buitengewo-
vinden. Boven de Obersee vormen de reusachtige alpentoppen
ne vergezicht van het Alpenpanorama. Ik voel me heel nietig
een indrukwekkende coulisse. Zij zijn zwijgende getuigen van
en voel boven het dak van de Zwitserse bergwereld de macht
een spectaculair schouwspel.
van de schepping. Het uitzicht bij een azuurblauwe en heldere
De volgende morgen mag ik met de plaatselijke fotograaf
lucht is adembenemend. Wij koersen richting Arosa, waar ik
Ruedi Homberger (71) met zijn Super Piper Cup van 1957 mee,
boven het bevroren meer de eerste ballons zie opstijgen. Ruedi
om de ballons vanuit zijn vliegtuigje te fotograferen. Ruedi
opent het zijraam, ijskoude lucht stroomt binnen. Brrrrrr! En
scheurt als een gek de 356 bochten naar beneden, om op het
toch krijg ik het er warm van dit luchtige avontuur! De camera
vliegveld van Bad Ragaz onder de rook van de stad Chur te
klikt onophoudelijk, om in deze ongeëvenaarde entourage
ballonstof 19
zeldzame plaatjes vast te leggen. Ruedi stuurt zijn vliegtuig onder, tussen en boven de kleurrijke ballons door. Hij kan er niet genoeg van krijgen en ik evenmin. Pas na 1,5 uur besluit Ruedi om naar het vliegveld terug te keren en de 356 bochten omhoog naar Arosa te bedwingen. De volgende dagen is het wederom stralend en helder weer. Mijn vaarten met Erich Nebel, Michael Wimmer en Andreas Wittwer over de Alpen richting Davos en soms tot St. Moritz in het Engadin, één van de hoogste bergdalen in de Alpen, reken ik tot één van de meest indrukwekkende belevenissen. Wat ik
Müller roept de zegen af van boven en besprenkelt onder het
op grote hoogte zoal heb mogen waarnemen en beleven, is
voordragen van een psalm de ballon met champagne. Marlies
niet in woorden uit te drukken. Mijn hoofd is daar veel te klein
Nägeli, piloot van de nieuwe ballon, is zichtbaar ontroert.
voor. De foto`s spreken immers voor zich.
De belevenissen van deze week- nooit eerder was de weersge-
Op de laatste dag wordt in het kader van het 20 jarig bestaan
steldheid in de afgelopen 20 jaar zo ideaal- zullen nooit van
van de Ballonclub Arosa de nieuwe Arosa ballon gedoopt.
mijn netvlies verdwijnen. Arosa werkt verslavend. Ook voor
Getuigen van deze historische gebeurtenis zijn de machtige
mij.
alpentoppen rondom het bevroren meer. Een alpenhoornblazer zorgt voor het echte Zwitserlevengevoel. Dominee Thomas
Tekst en foto’s: Ben Bläss (ben.blass@planet.nl ).
ballonstof 20
B I N N E N KO RT V E R K R I J G BA A R :
D E G E S C H I E D E N I S VA N D E N E D E R L A N D S E B A L L O N VA A R T Voordat in 1909 het eerste gemotoriseerde vliegtuig in Nederland opsteeg waren Nederlanders met wisselend succes al ruim een eeuw bezig om los te komen van de grond met behulp van zogenaamde lichter-dan-lucht vaartuigen: luchtballonnen en luchtschepen. Deze nog vrijwel onontgonnen episode van de Nederlandse luchtvaartgeschiedenis wordt nu vanaf het prille begin gedetailleerd in woord en beeld vastgelegd. Het beoogde boek is gebaseerd op jarenlang intensief onderzoek. Het boek bevat vele niet eerder gepubliceerde historische afbeeldingen en overzichten en levert
verrassende nieuwe inzichten op in de Nederlandse luchtvaarthistorie. Wordt vliegtuigpiloot Clement van Maasdijk terecht beschouwd als het eerste Nederlandse luchtvaartslachtoffer? Klopt het wel dat in 1785 de boeren uit Zevenhuizen bij de eerste ballonlanding in Nederland de luchtballon aanvielen en verscheurden, zoals in de geschiedenisboeken vermeld wordt? De antwoorden op deze en andere vragen staan in dit boek. De voorinschrijving is inmiddels gestart via de website www.ballonboek.nl. Daar is ook de gedetailleerde inhoudsopgave van het boek in te zien. Het boek staat gepland voor verschijning in de zomer van 2011.
Auteur Han Nabben behaalde zijn ballonvaartbrevet in 1995 op 26 jarige leeftijd. Een eeuwenoud boek over ballonvaart in antiquariaat Hermione, Maastricht wekte ergens in de jaren ’90 ook zijn interesse op in de geschiedenis van de Nederlandse ballon- en luchtscheepvaart, die tot zijn verrassing slechts fragmentarisch in kaart was gebracht. De resultaten van jarenlang speurwerk heeft hij opgetekend in het boek Lichter dan lucht, los van de aarde.
Vo o r i n s c h r i j v i n g : w w w. b a l l o n b o e k . n l Bij voorinschrijving vóór 15 april worden aantrekkelijke kortingen verleend Ballonvaartbedrijven en ballonsponsoren kunnen het boek bij een afname v a n a f 1 0 0 e x e m p l a r e n v o o r z i e n v a n e e n a a n g e p a s t e c o v e r.
ballonstof
K e n t u i e m and die wel eens e e n b a l l o n vaart wil mak en?
GEE F DAN DE NATIONALE BALLONVAARTBON ! Hans v a n H oe s e l B a l l o n bon
21
- Al vanaf €25,- Makkelijk bestellen: 24 uur per dag, 7 dagen lang - Besteedbaar in heel Nederland - Binnen 24 uur verstuurd - Keuze uit verrassende arrangementen Bestellen doe je heel eenvoudig:
www.nationaleballonvaartbon.nl Voor informatie kunt u bellen: 073 614 26 84
ballonstof 22
S tand van [ bestuurs ] zaken V e r z e k e r i ng
De commissie verzekeringen heeft onderzocht of een voordelige verzekering mogelijk is. De resultaten zijn zeer bemoedigend. Op de Voorjaarsvergadering komt de commissie met een voorstel waarover gestemd kan worden.
Pr o c e d u r e b i j ve r l e n g i n g va n h et b r ev e t Een regelmatig terugkerende
V MS
vraag is: hoe te handelen bij de
Het Veiligheids Management Systeem is een systeem in ont-
verlening van mijn brevet? Met
wikkeling en zal binnen enige tijd ingevoerd worden in de
dank aan Erik Bosman, volgt hier
ballonvaart. In grote lijnen komt het VMS neer op een actieve manier van omgaan met veiligheids risico’s en de manier om
een uiteenzetting over de te vol-
die risico te vermeiden. Ballonstof zal regelmatig berichten van
gen procedure. Voor de goede
de voortgang, maar deze rubriek is daarvoor te klein. Het eerste
orde: het gaat hier alléén om de
bericht vindt u op pagina 15.
verlenging van uw CPL(FB)!
VRF
1. Verlenging:
Op de afgelopen Najaarsvergadering is een commissie samen-
Ervaringseis : tenminste 12 vaarten met een totale duur
gesteld mat als missie het VaartRegistratieFormulier te vereen-
van minstens 12 uur tijdens de bevoegdheidsperiode van
voudigen. Reden voor deze vereenvoudiging is de weerstand
2 jaar.
om het VRF in te vullen vanwege de omslachtigheid van het
Waarvan tenminste 6 vaarten met een totale duur van
huidige formulier. Ook de beveiliging liet te wensen over, wat
tenminste 6 uur in het tweede jaar van de bevoegdheids-
sommige ballonbedrijven weerhield om hun gegevens op het
periode.
formulier achter te laten.
Checkvaart : Een van gemaakte vaarten moet een trai-
Door verregaande vereenvoudiging hoopt het bestuur deze
ningsvaart zijn die is gemaakt onder toezicht van een
bezwaren te neutralliseren. Het nieuwe formulier gaat er
Flight Instructor die deze vaart aftekent in het logboek.
ongeveer zo uitzien:
In de twee jaar voorafgaand aan de datum van verlenging zijn 2 (twee) refresher courses gevolgd die worden afgetekend in het logboek op een pagina waarop ook de naam van de logboekhouder staat. Een tekenbevoegde Flight Instructor controleert deze gegevens en tekent het brevet af voor een periode van opnieuw 2 jaar. 2. Hernieuwde a fgift e:
Hernieuwde afgifte is hetzelfde als verlenging, maar dan nadat de bevoegdheid is verlopen (niet langer dan 12 maanden). G ev o e l i g e gebieden
3. Meldingsplich t:
Ook met de website van de gevoelige gebieden is goede
Meldingsplicht betekent dat bij verlenging aan KIWA
voortgang gemaakt. Dit seizoen zal de site operationeel zijn.
Register moet worden gemeld d.m.v. invullen en opsturen van het formulier Melding verlenging CPL(FB). Op dit formulier zet ook de tekenbevoegde FI zijn handtekening. Meesturen: fotokopie van de pagina(‘s) van het logboek waarop de afgestempelde cursussen staan vermeld, alsmede een kopie van het certificaat van de LPE-test.
Lindstrand Holland / Noordelijk Ballonvaartcentrum is een EASA Subpart F erkend onderhoudsbedrijf en een CAMO + organisatie. Ons erkenningsnummers zijn NL.MF.3060 en NL.MG.8060. U kunt bij ons terecht voor, Jaarlijks-, en incidenteel onderhoud een ARC inspectie en ARC verlenging en bewaken van de permanente luchtwaardigheid van uw ballon. Dealer Lindstrand Balloons. 0513 41 75 03 • www.lindstrand.nl