Ballonstof najaar 2018 by Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL)

NAJAAR 2018 HÈT BALLONMAGAZINE VAN NEDERLAND EN BELGIË

IN DIT NUMMER:

Meer dan 30 jaar innoverende technologie.

4 Voorwoord René Zwarteveen/Geert Peirsman

colofon

6 Kort & Bondig Redactie 10 Uitslag prijsvraag

inhoud

8 Ballonvaren in Dubai Erik Bosman Redactie

11 Nevel en mist Dany Mariën 12 #Ballonstof Luc van Geyte

14 Apps voor ballonvaarders Wim Maet 18 TTODI 2018

Anton Robberechts

19 TEen vrijwel onbekende ballonvaarder

Gerjan Crebolder

20 WK Ballonvaren Dames Caroline Splinters 22 WK Ballonvaren junioren Tommie Witteveen 23 Ad’s ballon besognes Ad Haarhuis 24 Ballonfestivals Gerjan Crebolder, Henriëtte Wardenaar, Kevin Boon 28 Langstdurend ballonevenement Hans van Hoesel 29 Gasballon in vogelvlucht Remko Wiggers 32 De oudste ballonvaarder in Nederland Henriëtte Wardenaar 33 WK Ballonvaren Steven Vlegels 34 Colofon

rek Onze gesp

S CH R O E D E R fire balloons –

spartner in

België:

Ballooning n . Dream e e rt o p rs e . -9270 Laarn Luc V weg 28 B ir e H n e g La 02 75 63 22 Te l. + 3 2 4 ll o n @ te le n e t. b e a rb sc h ro e d e n in g .b e a m b a ll o o w w w.d re

Warmeluchtballons en meer „Made in Schweich“ Uw CAMO + voor alle merken Theo S C H R O E D E R fire balloons GmbH · Gewerbegebiet Am Bahnhof 12 · D-54338 Schweich · Tel. + 4 9 6 5 0 2 9 3 0 -4 Fax + 4 9 6 5 0 2 9 3 0 - 5 0 0 · mail@schroederballon.de · www.schroederballon.de · CAMO plus DE.MF/MG.0549

Het afgelopen kwartaal werd er gestreden om maar liefst drie wereldkampioen schappen en vele ballonvaarders waren te vinden op één van meer dan twintig (!) grotere of kleinere ballonfestivals die er in de Lage Landen werden georganiseerd. De deelnemers aan de wereldkampioenschappen houden ons op de hoogte van hun belevenissen via hun interessante wedstrijdverslagen, en diverse ballonfestivals passeren de revue. Traditioneel een hoge dosis evene menten en kampioenschappen dus, in deze najaarseditie. Desalniettemin blijft er nog voldoende ruimte over voor andere zaken. Terwijl de vorige Ballonstof aan dacht besteedde aan ballonvaren in de ijzige koude van Spitsbergen, zoeken we in dit nummer de verzengende hitte van Dubai op. Verder een uitgebreid infor matief artikel over de verschillende apps die het ballonvaren ondersteunen. Ook de techniek rond de gasballon komt aan bod, net als ’s lands oudste ballonvaarder, wetenswaardigheden over nevel & mist, een kijkje achter de schermen van het lesgeven én een Taiwanees ballonfestival dat maar liefst zeven weken duurt. Het passeert allemaal de revue in deze Ballonstof: veel leesplezier, en op naar een mooi najaar met hopelijk nóg meer mooie vaardagen.

VOORWOORD 4

VAN HET BESTUUR NL

VAN HET BESTUUR BE

De economie draait in Nederland weer behoorlijk goed.

Wat een weer!!!

Er wordt meer geld uitgegeven aan vakanties en plezier.

De zomer van 2018 zal nog lang in ons geheugen blijven hangen als

Onze sector ziet daar direct de gevolgen van en dat is heel

die lange, droge, hete zomer dat we alle dagen konden varen …of

fijn. Vele bedrijven zien dit jaar zwarte cijfers en kunnen

toch bijna! Want die aanhoudende noordenwind heeft velen onder

weer investeren in trainingen en materiaal. Dat doet de

ons ’s avonds dikwijls parten gespeeld door tot heel laat met sterke

sector ballonvaren goed. Ondanks de hoge temperaturen

windstoten te blijven aanhouden. Op windkaarten was duidelijk te

en de verraderlijke wind in de avond, is er veel gevaren, en

zien hoe de zeebries, versterkt door die noordenwind, als een echt

hebben we vele mensen blij kunnen maken.

“front” heel het land doorkruiste, net tijdens de cruciale periode van onze avondvaarten. Zo gebeurde het regelmatig dat het in het wes

De Training Organisatie staat in de startblokken en begint

ten van land terug rustig was, terwijl men verder in het binnenland te

met de informatiesessie 6 sept a.s. voor de nieuwe aanko

kampen had met die zware windstoten. Het is niet voor niks dat meer

mende ballonvaarders. We hebben inmiddels 9 enthousi

en meer ballonvaarders trachtten de passagiers te overhalen om ’s

aste nieuwe potentiële piloten die willen beginnen aan de

morgens te varen. Is dit een trend of wordt dit ook bij ons de nieuwe

theorie-opleiding. De sector was aan het vergrijzen en ik

standaard die in vele landen reeds lang bestaat?

hoop dat we vele nieuwe jonge mensen kunnen overtuigen

Wat sommigen mogelijks nog meer kopzorgen heeft opgeleverd, is de

van de schoonheid van het ballonvaren. Ook is vaste onder

aanplaktaks. Dat begint meer en meer op een soap te lijken en is een

steuning aanwezig in Woerden en zijn verschillende email

ware processie van Echternach. Telkens als we denken enige voor

adressen aangemaakt voor de TO. Info.dto@knvvl.nl is voor

uitgang te boeken via de advocaat of de fiscale bemiddelingsdienst,

algemene informatie, instructeurs.dto@knvvl.nl is voor

worden we telkens weer geconfronteerd met de irrationele handels

instructie zaken (lopend en komend),

wijze van de ons welbekende ambtenaar van FOD Financiën.

examens.dto@knvvl.nl is voor alles wat met examens te

Velen liggen wellicht nog niet wakker van de Part-BOP, ofwel de

maken heeft. Daar kan men ook examens op aanvragen.

nieuwe Europese regelgeving rond “Vluchtuitvoeringen met ballon

Er is vaste ondersteuning bijgekomen op kantoor KNVvL

nen”, zoals het letterlijk vertaald is, welke voor iedereen van toepas

voor de trainingsorganisatie en alle werkzaamheden die

sing is die met passagiers vaart, los van het feit of dat commercieel is

de overgang nieuwe regelgeving met zich meebrengt voor

of niet, en in werking treedt op 8 april 2019. Wij raden iedereen dan

onze ballonvaarders.

ook sterk aan om dit au serieux te nemen en daar in de loop van het najaar en winter ernstig werk van te maken.

De KBBF en KNVvL hebben overleg gehad om te kijken

Het WK in Groß-Siegharts, Oostenrijk is op het moment van schrijven

hoe samen e.e.a. op te pakken. Dat is een prima eerste

net van start gegaan. Bij publicatie zullen de resultaten reeds lang

stap en wij staan open voor verdere en nadere samenwer

gekend zijn. Voor België nemen Steven Vlegels en David Spildooren

king waar beiden voordelen kunnen behalen. Het Wereld

deel, en deze laatste heeft zich, zowel op het laatste BK als de tijdens

Kampioenschap (WK) heeft plaatsgevonden en wij felicite

de Coupe d’Europe Espoirs de Montgolfières in Châtellerault, Frankrijk

ren de Nederlandse deelnemers met de behaalde resultaten.

meer dan ooit als een te duchten kandidaat getoond.

De ALV is op 26 oktober 2018. Maak plaats in de agenda,

De 62e Coupe Aéronautique Gordon Bennett vindt dit jaar opnieuw

deze avond staat in het teken van verandering en vernieu

in Zwitserland plaats en meer bepaald in het centrum van de hoofd

wing. We hebben de leden nodig voor de stemming betref

stad Bern, vlakbij het Stade de Suisse. Voor België is er opnieuw

fende CBN, datum overgang EASA en daarbij behorende

1 team dat deelneemt met Philippe De Cock en ondergetekende.

brevetovergang. Dus van belang om deze avond aanwezig

De voorbereidingen zijn in volle gang en wij hopen er alvast een

te zijn.

spannende race van te kunnen maken. Tenslotte hebben we nog een vergadering gehad met onze

Geniet van deze Ballonstof en het aanhoudende mooie

Nederlandse collega’s van de KNVvL, afdeling Ballonvaren, met als

weer.

doel te zoeken naar mogelijke synergiën, maar blijkbaar verschilt

Veel fantastische vaarten gewenst.

onze structuur en manier van aanpak zodanig sterk dat er buiten het

René Zwarteveen, Voorzitter KNVvL

uitwisselen van informatie, op dit moment echter weinig punten zijn

Afdeling Ballonvaren

waarbij we daadwerkelijk kunnen samenwerken. Goede contacten zijn uiteraard zeer waardevol, dus dat op vlak was de vergadering zeker geslaagd. Veel leesplezier in deze editie van Ballonstof. Geert Peirsman Namens de Raad van Bestuur van de KBBF

Een sterk stijgende heliumprijs ZEP P EL INS VERSL AGEN

brengt de gasballonvaart in de

CR E W S I G N A A L VOOR LANDING S OB S TAKELS

Mick Powis beschrijft in ‘Defeat

Verenigde Staten ernstig in de pro-

Het Safety Committee van de Balloon Federation of America

of the Zeppelins: Zeppelin Raids

blemen. Europese gasballonvaarders

heeft een nieuw initiatief geïntroduceerd om de veiligheid bij

and Anti-Airship Operations

vullen hun ballon voornamelijk

het landen te verhogen: een handsignaal voor crewleden.

1916-18’ hoe de Duitse

VE NU S, HE R E W E C OM E !

Door een arm over het hoofd te buigen, en met de andere

Zeppelins tijdens de eerste wereldoorlog een bedreiging voor

De NASA krijgt in toenemende mate inte-

maar in de Verenigde Staten heeft de Hindenburgramp in 1937 een

arm te zwaaien en naar bijvoorbeeld een hoogspanningslei-

Engeland vormden. Ondanks hun grootte en relatief lage snel-

resse in lichter-dan-lucht oplossingen.

dermate groot trauma achtergelaten dat waterstofvullingen er nog

ding te wijzen, kunnen crewleden aangeven dat er zich in de

heid, waren ze door hun grote vaarhoogte moeilijk te vernie-

Het laatste idee is om mensen Venus

steeds ‘not-done’ zijn: Amerikanen vullen hun ballonnen liever met het

landingsomgeving een obstakel bevindt. Volgens de BFA sluit

tigen. Door het gebruik van watervliegtuigen en vliegdeksche-

te laten verkennen met behulp van een

onbrandbare helium. In drie jaar tijd is de heliumprijs echter vervier-

het signaal aan bij andere vergelijkbare handsignalen die in

pen lukte het steeds beter om de Zeppelins te onderscheppen,

blimp-achtig luchtschip. Een groep NASA-

voudigd, waardoor de gasballonvaart in de VS ernstig wordt bedreigd.

gebruik zijn binnen de luchtvaart, zonder ermee te

nog voordat ze Groot-Brittannië bereikten.

ingenieurs werkt op NASA’s Langley

“It’s cheaper for us now to fly to Europe, rent a car, get a hotel, go fly a

conflicteren.

De laatste Zeppelin-aanval op Engeland was in augustus 1918

Research Center in Virginia aan het High-

gasballoon there and come back” vertelt gasballonvaarder Troy Bradley.

en resulteerde in het neerhalen van Zeppelin L70, met aan

Altitude Venus Operational Concept ofwel

Gasballonvaarders zijn het erover eens dat ook Amerika massaal zou

boord de commandant van de Zeppelin-strijdkrachten Peter

HAVOC. In het voorstel brengt een tweekop-

moeten overstappen op waterstofgas om de gasballonsport levend te

Strasser. Uitgeverij Pen & Sword Aviation, 288 pagina’s, hard-

pige bemanning een maand door boven

kunnen houden. De angst voor ongelukken – en bijbehorende claims –

cover, € 25,-.

Venus. De reis ernaartoe duurt ongeveer

is echter dermate groot dat van een massale overstap van helium naar

100 dagen. Het voorstel wordt als minder

waterstof voorlopig waarschijnlijk nog geen sprake zal zijn.

met het brandbare waterstofgas,

complex gezien dan een bemande missie CO L L EGA SP I NNEN

naar Mars. https://sacd.larc.nasa.gov/smab/

Struikkrabspinnen maken geen web; ze gebruiken hun

havoc/

SURREA L I S T I S CH E BA L L O N KUNS T

spinnendraad om te kunnen ballonvaren. Onderzoekers van de TU Berlijn ontdekten

Op de flat Heerenhage in Heerenveen

hoe ze te werk gaan. Eerst testen de spinnen op een hoog gelegen punt of de wind

is sinds deze zomer een gigantisch sur-

goed staat, door een poot op te tillen. Daarna draaiden ze hun kop in de wind en

F LYING D R U M SM E N

realistisch graffitikunstwerk te bewon-

wachten ze het beste moment af voor de lancering. Dan steken ze hun lijf omhoog en

Om het project en de recordpoging ‘Four Horizons - 2.000 drummers aan zee’ van Golden

deren. Het beeldt een luchtballon uit

werpen ze de ballon uit, gevormd door spinnendraad, terwijl één veiligheidsdraad als

Earring drummer Cesar Zuiderwijk te promoten, klom een dozijn drummers waaronder

die bestuurd wordt door een walvis.

een soort quick release aan de grond verankerd blijft. Als windkracht en –richting niet

Zuiderwijk zelf in een luchtballon van Ad Ballon om te gaan ‘airdrummen’ boven Breda,

De muurschildering van tien bij zestien

naar wens zijn, snijden ze hun spinnenragballon weer los. Bij een succesvolle lancering

waar men in de avonduren werd getrakteerd op een uitgebreide lichter-dan-lucht drum-

meter is gemaakt door Niels Duursma en

vieren ze hun quick-release-lijn verder, tot deze breekt, en kiezen ze het luchtruim.

show. Het bleef nog lang onrustig boven Breda…

Job van der Molen. Wie het nog wil zien

Het onderzoek is beschreven in het vakblad PLOS Biology.

moet snel zijn: op termijn wordt de flat gesloopt. F I L M: TH E AERO NAUTS

T OP- 5 B A LLONVA A R T LOC A T IE S

Deze zomer zijn in

Booking.com heeft wereldwijd de mooiste plek-

Engeland de opnamen

HOP- M E T - GE M B E R VA N

ken voor het maken van een ballonvaart in kaart

M I L I T A I R E L U CH T S C HIPFIC TIE

begonnen voor de film

LA W NC HA IR LA R R Y

gebracht. Volgens de boekingenwebsite zijn uit

By Fire Above is Robyn Bennis’

The Aeronauts. Het ver-

Bier en ballonvaren is

maar liefst 130.000 locaties er

tweede boek over de eerste vrou-

haal speelt zich af in het

geen goede combinatie.

vijf gekozen, die eruit springen

welijke militaire luchtschip-piloot

Engeland van 1862 en gaat over een bijna noodlottige wetenschap-

Althans, niet tijdens

om een ballonvaart te maken.

van het fantasieland Garnia,

pelijke hoogtevaart van Henry Coxwell samen met meteoroloog

de voorbereidingen en

Waar de lijst op is gebaseerd

Josette Dupré. Het beschrijft hoe haar woon-

James Glaisher. Door een haperend ventiel bleef de balloon onge-

de vaart zelf. Daarbuiten liggen de zaken anders,

is niet geheel duidelijk, maar

plaats Durum wordt bezet door de vijand,

controleerd doorstijgen. Terwijl Glaisher het bewustzijn verloor lukte

vond ook Larry Walters, ofwel ‘Lawnchair Larry’ die

bij alle locaties worden accom-

die bovendien haar moeder krijgsgevangen

het Coxwell om op grote hoogte de klep te repareren. De barometer

wereldwijd bekend werd nadat hij in 1982 in Los

modaties aangeprezen, wel-

neemt. Terwijl haar thuisfront in een frontlinie

van Glaisher gaf achteraf aan dat de ballon tot 29000 voet was

Angeles met 45 weerballonnen aan een tuinstoel

licht heeft dat ermee te maken.

verandert, ontdekken Josette en de beman-

doorgestegen. “A top priority for us on the The Aeronauts is authen-

geknoopt het luchtruim koos. Deze Larry heeft

De top-5 bestaat uit achter-

ning van haar luchtschip Mistral dat het

ticity,” zei producer Todd Lieberman. Dat streven om zo dicht moge-

een bierbrouwerij ‘Aeronaut Brewing’ in Boston

eenvolgens Cappadocië (Turkije), Napa Valley

verzet groter is dan verwacht. Hevige veld-

lijk bij de waarheid te blijven is overigens niet 100% gelukt:

(Somerville) opgericht, en zijn bieren ‘Hop, Hop

(Verenigde Staten), Yarra Valley (Australië), Gstaad

slagen en verraad spelen een prominente rol

De zwaarbebaarde en enigszins zwaarlijvige Coxwell wordt gespeeld

& Away’ (India Session Ale), ‘Cut of Clouds’ (India

(Zwitserland) en Albuquerque (Verenigde Staten).

in dit fictieve militaire luchtschip-avontuur.

door een tengere dame: Felicity Jones. Eddie Redmayne neemt de rol

Pale Ale) en ‘Double Hop Hop’ (Real Ale met snufje

Uitgeverij St. Martin’s Press, hardcover, 368

van Glaisher op zich. Amazon Studios, 2019.

gember) vallen regelmatig in de prijzen.

pagina’s, € 20,-.

www.aeronautbrewing.com.

KORT & BONDIG

Kort & BONDIG 6

HE LIU M PR IJS ST I J G T O P

reisverslag 8

BALLONVAREN IN DUBAI

mondeling examen afleggen, a hell of a job… Alle regelgeving is vastgelegd in CAR’s (Civil Aviations Regulations). CAR

BETOVEREND, BUREAUCRATISCH EN BEPERKT

IV, sectie E gaat volledig over ballonvaren, die moet door iedere ballonvaarder uit het hoofd geleerd worden. Eén van de belangrijkste bureaucratische bepalingen is dat iedere handeling op papier of digitaal moet worden vastgelegd en 24 maanden moet worden bewaard. Passagiersgegevens, fotokopieën van hun paspoorten, gewichten, verblijfplaatsen, etcetera moeten allemaal twee jaar bewaard blijven. Er wor-

D O OR E R I K BOS M AN

den regelmatig steekproeven genomen door de inspecteurs van de GCAA. Daarnaast moeten piloten uitgebreide techlogs bijhouden van iedere vaart, en hun logboeken moeten iedere maand door de operations manager worden getekend. Iedere piloot is per vaart ongeveer anderhalf uur bezig met administratieve handelingen, die wij in Nederland volstrekt overbodig vinden.

IN FEBRUARI 2016 WERD IK DOOR MIJN EGYPTISCHE FACEBOOK-VRIEND EN COLLEGA MAHMOUD BADWY GEVRAAGD OM NAAR DUBAI TE KOMEN. MEN WAS OP ZOEK NAAR EEN EASA GECERTIFICEERDE EXAMINATOR OM PROFICIENCY CHECKS AF TE KUNNEN NEMEN. OMDAT IK OP DAT MOMENT NIET BESCHIKBAAR WAS, DUURDE HET TOT OKTOBER VAN DAT JAAR VOOR IK VOOR DE EERSTE KEER NAAR DUBAI VLOOG.

Beperkt In Dubai zijn er diverse overheidsorganisaties die zich met de luchtruimstructuur bezig houden en hun claims op gebruik ervan hard proberen te maken. Daarnaast zijn er diverse paleizen waar sjeiks en andere emiraty’s wonen die niet gestoord willen worden. Om die redenen blijft er weinig bewegingsruimte voor ballonvaartbedrijven over. De GCAA heeft in de woestijn een Designated Area aangewezen, zo’n 60 km ten zuidoosten van de stad. Daarbinnen mogen ballonvaarten

Men bleek niet alleen op zoek naar een examinator, maar

SUV’s uit hotels in de stad opgehaald en naar een opstijgter-

worden gemaakt tot een hoogte van 4.000 ft. Overschrijding

ook was Sindbad Gulf Balloons - het bedrijf waar Mahmoud

rein in de woestijn gebracht.

van deze grenzen is verboden. Soms is het niet mogelijk om

als piloot werkte - op zoek naar een operationeel mana-

binnen de “box” te landen, omdat er geen landingsterrein

ger en een training manager. Omdat lesgeven helemaal

Tijdens een uitgebreide briefing en een ontbijtbuffet voor

gevonden wordt waar de volgauto’s kunnen komen. Volgens

mijn ding is, besloot ik spijkers met koppen te slaan en in

de passagiers worden de ballonnen (UltraMagic 425) ieder

de bureaucratie van Dubai wordt zo’n landing ingedeeld in

te gaan op de uitnodiging. In korte tijd werd een interes-

door een grondbemanning van 8 personen klaargemaakt en

drie categorieën. A: binnen een afstand van 150 meter van de

sant contract opgesteld en werden mijn bevoegdheden

opgeblazen. De passagiers stappen in na de hot-inflation.

grens van de box (hoeft niet gemeld te worden); B: een lan-

geconverteerd naar bevoegdheden van de Verenigde

Omdat de opstijging voor zonsopkomst is, wordt na een kwar-

ding binnen 150 – 500 meter van de grens, en C: een landing

Arabische Emiraten. Daarna volgde een medische keuring en

tier varen de opkomst van de zon boven de bergen van Oman

500+ meter van de grens. B. en C. moeten gemeld worden

verkreeg ik de ingezetenenstatus van de V.A.E.

aanschouwd. Een schitterend schouwspel! Door de laagstaan-

als incident, waarna een onderzoek van de GCAA plaatsvindt.

Sinds november 2016 ben ik in dienst van Sindbad Gulf

de zonnestralen zijn de schaduwen van het duinlandschap

Vinden er binnen een kort tijdsbestek teveel landingen out-of-

Balloons. Per maand werk ik 16 tot 18 dagen in Dubai en

lang en wordt de woestijn oranje-geel gekleurd.

the-box plaats, dan legt de GCAA het ballonvaartbedrijf stil en

vlieg dan weer naar huis. Het bedrijf verschaft mij een com-

Veel dieren zijn er te bewonderen: kamelen, gazellen, oryx

volgt er een onderzoek, dat zomaar twee weken kan duren.

fortabel appartement en inmiddels voelt mijn verblijf daar

geiten en woestijnvossen. In het zand zie je de sporen van

net zo vertrouwd als thuis in Nederland. Er is in Dubai nóg

schorpioenen en slangen.

Tot slot Ondanks het spitsroeden lopen, ondanks de verstikkende

een ballonvaartbedrijf, Balloon Adventures, waarvoor in die tijd Jelke Haven werkte. We dronken regelmatig samen kof-

Bureaucratisch

bureaucratie, ondanks de wekelijkse verantwoordingssessies

fie of een pilsje.

Dubai is één van de zeven emiraten van de V.A.E. Dankzij de

met de inspecteurs van de GCAA, is het fantastisch om in

landstructuur zijn er twee overheden op luchtvaartgebied:

Dubai te wonen en te werken. Een land en stad van uitersten.

Betoverend

de General Civil Aviation Authority en de Dubai Civial Aviation

Alles is er groter, hoger, mooier en opvallender dan elders

Vanwege het stabiele klimaat zijn er in Dubai ca. 28

Authority. Beide autoriteiten voeren een beleid met als doel

in de wereld. Dankzij mijn lidmaatschap van de Nederlandse

vaarbare dagen per maand. Het seizoen begint half

dat Dubai op luchtvaartgebied het veiligste land ter wereld is.

Club heb ik veel mensen leren kennen en ga ik naar fantasti-

september en loopt tot half mei. In de tussenliggende peri-

Om dat te bereiken heeft men gemeend dat iedere handeling,

sche evenementen als de Sinterklaasintocht (met een schim-

ode komt de nachttemperatuur niet onder de 35° Celsius.

actie of beweging in een wet of regel moet zijn vastgelegd.

mel en echte Zwarte Pieten, jawel Sylvana), Koningsdag met

Vanwege de dagelijkse gang wordt alleen ’s ochtends vroeg

Toen ik in Dubai begon, moest ik eerst fors aan de studie op

Heineken, haring, zuurkool met worst, bitterballen en frican-

gevaren. Passagiers – voornamelijk Chinezen – worden met

gebied van regelgeving en daarna een vier uur durend

dellen, een mosselparty en andere leuke Nederlandse bezigheden. Zodoende is het leven in Dubai best uit te houden!

T E K ST D A NY M A R IË N, B E E LD B E LGOC ONT R OL

EÉN VAN DE TYPISCHE WEERFENOMENEN IN DE HERFST- EN WINTERPERIODE IS HET VERSCHIJNSEL VAN NEVEL OF MIST. DEZE FENOMENEN HEBBEN EEN ENORME IMPACT OP HET LUCHTVERKEER, VOORAL TIJDENS HET OPSTIJGEN EN LANDEN.

METEOROLOGIE

ballonstof

NEVEL EN MIST

Onlangs geleverd

AND THE WINNER IS… Het winnende bijschrift bij de Italiaanse prentbriefkaart

Op de meeste luchthavens zijn er “low visibility procedures”

METAR

uit 1913 (zie Ballonstof zomer 2018) is:

van toepassing in geval van mistvorming en de weerdiensten

Zowel de luchttemperatuur als het dauwpunt worden gemeld

brengen over het algemeen waarschuwingsberichten uit, wan-

in de METAR berichten en op de meteogrammen op de

neer men verwacht (of vaststelt) dat de zichtbaarheid zal afne-

Belgocontrol website. De aanwezigheid van nevel en/of mist

men tot beneden bepaalde drempelwaarden.

wordt in meteorologische berichten (METAR, TAF) en/of bul-

KINDEREN DOEN HUN STINKENDE BEST OM BALLONVAARDER TE WORDEN Cameron Z-250 PH-LIC Operator: Bas Ballonvaarten

Walstraat 13 7631 ET Ootmarsum info@wilcoair.nl T: 0541 29 32 99 M: 06 23 505 807

B C F G OF W E L M IST B A NK E N

letins (GAMET) als volgt gemeld:

De unieke prijs - een badhanddoek bedrukt met de

Mist is per definitie het fenomeen waarbij het horizontaal

prentbriefkaart én het winnende bijschrift – is gewonnen

zicht tot minder dan 1 km beperkt wordt door aanwezigheid

door Gertjan Veldman en wordt ter beschikking gesteld

van (zwevende) waterdruppels en/of ijskristallen. Is het zicht

Horizontaal zicht tussen 1 en 5 km in combinatie

door de Nationale Ballonvaartbon. Gertjan, van harte

beperkt tussen 1 en 5 km dan noemt men dit nevel. Mist

met een relatieve luchtvochtigheid van 80% of

gefeliciteerd, de handdoek komt jouw kant op zodra

ontstaat door afkoeling van vochtige maritieme lucht waarbij

meer. Indien het horizontaal zicht beperkt wordt

deze bedrukt is.

de aanwezige waterdamp in de onderste luchtlaag, nabij het

tussen 1 en 5 km, maar met een vochtigheid van

aardoppervlak, condenseert tot waterdruppels en/of ijskristal-

minder dan 80% (bijvoorbeeld door vervuiling of

len.

stofdeeltjes) wordt dit gemeld als droge nevel

Comprehensive insurance Cover at an affordable price

BR:

nevel

met de codeletters HZ van het Engelse woord

Dauwpunt Mist en/of nevel ontstaat wanneer de temperatuur van de

“haze”. MIFG:

grondmist

lucht net boven het aardoppervlak daalt, tot in de buurt van

Mistlaag waarvan de verticale uitbreiding

het dauwpunt. Het dauwpunt van de lucht is de temperatuur

beperkt is tot 2 meter of minder boven land of

waarbij de lucht verzadigd wordt of met andere woorden

tot 10 meter of minder boven zee. Zowel voor-

waarbij de relatieve vochtigheid van de lucht 100% wordt.

werpen als de bovenlucht zijn nog zichtbaar

Indien de temperatuur van de lucht onder het dauwpunt zakt,

boven de mistlaag.

kan het aanwezige waterdamp niet meer bestaan als een gas

FG:

druppeltjes. Dit proces noemt men condensatie. Wanneer dit

PRFG:

m istlaag die slechts een gedeelte van de luchthaven bedekt

gebeurt in combinatie met een zwakke wind zal dit leiden tot de vorming van nevel en/of mist.

m ist(laag) over gehele luchthaven (horizontaal zicht overal minder dan 1 km)

maar zal zich omzetten in zijn vloeibare vorm: fijne water-

BCFG:

m ist in de vorm van banken (zicht in de mistbanken minder dan 1 km)

VCFG: B R OF W E L NE VE L

m ist(banken) in de omgeving van de luchthaven M IF G OF W E L GR OND M IST

Your partner for your Aviation-Insurance VFS Heinz Grümmer GmbH is one of the largest Aviation-Insurance-Brokers in Germany with over 40 years experience. You enjoy the flight - we provide the protection Please contact Heiko Spilker, Phone: +49 231 92717737, e-mail: h.spilker@vfs-gruemmer.de Udo Kötitz, Phone. +49 231 92717713 , e-mail: u.koetitz@vfs-gruemmer.de

Flugplatz 8, 44319 Dortmund Phone +49 231 927177-0 Fax +49 231 927177-30 info@vfs-gruemmer.de

ballonstof

ballonstof 12

BERTELSBALLOONING

AIR_EVENTS_BALLONVAARTEN

COMPETITION BALLOONING TEAM BELGIUM

KEVIN BOON

HYLKEJOURE

HOTRBALLONVAARTEN

#flyandsmile #refreshing #water #shadow #schaduw #ballonstof #ballonvaart #ballooning #landbouw #farming #needrain

Magical Morning @ Flanders Fields #ballonstof #ieper #ypres

België - Nederland drinkt op de fijne samenwerking op dit WK! #ballonstof bij 23rd FAI World Hot Air Balloon Championship Groß-Siegharts / Austria.

We komen steeds maar terug - het zal hier leuk en tof zijn? #ballonstof Alles de lucht in!

Shadow #schaduw #shadow #ballonstof #luchtballon

The brand new WITCH Balloon made her first flight in Israel. A Nice special shape Balloon with a really amazing story behind it. @ballonstof

TAG

#BALLONSTOF De mooiste ballonfoto’s op social media Tag je ballonfoto’s met #ballonstof op een (openbaar) Facebook, Instagram of Twitter account en plaats er een leuke tekst bij. Wie weet staat je foto de volgende keer op deze plek in Ballonstof!

BALLOONINGISFUN

HOOGVLIEGER.EU

SVENBALLOONING

BALLONMUSEUM_BORNE

BRENTVANSAND

Looking back to a great week and looking forward to the last weeks of this balloonyear #montgolfière #calimero #garfield #pictureoftheday #ballonstof

Jong geleerd...#ballonstof #luchtballon #proud #daddy #dad

Ballonfestival Grave 2018 10 en 11 augustus 2018. Gisterenavond was het een schitterende avond en kozen alle 35 luchtballon het luchtruim.

Staal en nylon... #ballonstof

Ballonvaarder staat op straat na een turbulente dag. Steunbetuigingen zijn welkom @phdecock #precisielanding #stepinballoons #ballonstof

BALLONVAARTEN

IBISSINTNIKLAAS

FLASH_BALLONVAARTEN

BALLOONINGNOORD

LUCHTBALLONVAART

THEFLYINGDUTCHMANBALLOONING

Our balloon got spotted by @xsqueezie #ballooning #xsqueezie #ballonstof #mistralhome #potd #belgium #wallonie #french

Authentic balloons, we’re flying high...

Enkeltje Buren- Zullichem - Gisteren een hele mooie ballonvaart gemaakt samen met een achttal collega ballonvaarders voor de stichting Heartbeat.

Two brand new balloons from #ABballonvaart from #Belgium at balloon fiesta Meerstad. #Calimero #Priscilla #Luchtballon #Ballonstof #Dutch

Take off shadow! #avond #zonsondergang #ballonvaart #luchtballon #landing #meeomhoog #Amersfoort #ballonstof

beautiful flight saterday evening at the market square of sint-niklaas #instagood #photooftheday #vredefeesten #ballonstof

#ballonstof #vredefeesten #ballonvaarten

meer gegevens geregistreerd moeten worden om het

ballonvaarder. Deze zijn wel beter bekend bij sport- of gasbal-

laadrapport te kunnen maken en de weersomstandighe-

lonvaarders. Een typisch systeem hiervoor is APRS of de digitale

den te kunnen vermelden.

variant DMR. APRS (Automatic Packet Reporting System) is een

APPS VOOR BALLONVAARDERS

Commerciële ballonvaarders investeren vaak in een eigen

digitaal informatieplatform dat gebruik maakt van radiogolven

ontwikkeling, zodat de software op maat is van hun eigen

op de frequentiebanden voor amateurradio; DMR (Digital Mobile

processen. Quick Release is ook beschikbaar voor commer-

Radio) is een open en digitale mobiele radio standaard.

ciële doeleinden en is een mogelijk alternatief voor wie de investeringen in eigen software te zwaar vindt. Excel, Google of Apple Calendar is het meest gebruikte, goedkope alternatief. Weersomstandigheden – Dit is misschien wel het moeilijkste domein om apps te beoordelen. Er zijn verschillende weermodellen die voor bepaalde regio’s beter werken dan voor andere. Elk land heeft ook zijn eigen meteodienst voor de luchtvaart (BelgoControl, KNMI) en er zijn zoveel

D O OR W I M MAET

activiteiten afhankelijk van het weer dat de apps niet te IN DIT ARTIKEL BESCHRIJF IK WELKE SOFTWARE (EN TOESTELLEN) IK GEBRUIK TIJDENS DE VOORBEREIDING VAN EEN VAART EN TIJDENS DE BALLONVAART ZELF. DAARNAAST SOM IK OOK DE ALTERNATIEVEN OP EN GEEF IK DE REDENEN MEE WAAROM IK ER (VOORLOPIG) GEEN GEBRUIK VAN MAAK. DE ALTERNATIEVEN HAAL IK UIT VERSCHILLENDE BRONNEN: DE BEVRAGING VAN EN GESPREKKEN MET

tellen zijn. Het weer is de meest bepalende factor om een T YPISC H 4G A NT E NNE ST R A LINGSD IA GR A M M E T HOOF D LOB IN HE T HOR IZONT A LE VLA K E N ZIJLOB B E N IN D E HOOGT E .

ANDERE BALLONVAARDERS (ZIE ENQUÊTE IN VORIGE BALLONSTOF), BERICHTEN IN FACEBOOK-GROEPEN EN HET INTERNET. DE LIJST IS

Apparaten

ZEKER NIET VOLLEDIG EN ALVAST MIJN EXCUSES ALS JE DE APPS DIE JE ZELF GEBRUIKT NIET TERUG VINDT IN DIT ARTIKEL.

Ik verbind mijn iPad draadloos met mijn Android smartphone die

Hoe zien moderne applicaties eruit?

vaart te laten plaatsvinden of niet. Die beslissing ligt bij de piloot. Ik raad dan ook elke piloot aan om zich te verdiepen en bij te scholen in dit onderwerp en steeds meer dan één bron te raadplegen.

dan in mijn broekzak of tas kan blijven. Hiervoor gebruik ik de

Persoonlijk ga ik als volgt te werk: Windfinder gebruik ik

‘hostspot’ functie. Zo wordt mijn smartphone als het ware een

als voorspelling voor de komende 3 dagen. De superfo-

Moderne software maakt gebruik van het internet en je brow-

ringssysteem van Google dat op vele smartphones maar niet

router naar het internet. Naar analogie heb ik ook een “Garmin

recast is zeer betrouwbaar voor windrichting, snelheid

ser. Desktop computers worden minder en minder gebruikt en

op de iPhone draait) en iOS (het besturingssysteem van Apple

GLO” externe GPS ontvanger die via bluetooth met mijn tablet

en windvlagen. Windy geeft me meer windinformatie

vervangen door laptops en tablets. Dit wordt gedreven door

dat op iPhone en iPad draait). Deze software wordt aangebo-

verbonden is. De “Garmin Glo” ontvangt zowel de GPS- als de

op verschillende hoogtes en als je voldoende uitzoomt

de behoefte om altijd en overal online te zijn. Het voordeel

den in de vorm van apps. Deze apps zijn meestal specifiek voor

GLONASS- satellieten en bepaalt de positie 10x sneller en fre-

kan je ook goed zien waar en wanneer de fronten pas-

van internet-gebaseerde software is dat de applicatie altijd en

het besturingssysteem. Eén app moet dus twee keer gebouwd

quenter dan menig ingebouwde GPS ontvanger.

seren. Regen volg ik op via de app van het KNMI of met

overal toegankelijk is. De ontwikkelaars bereiken gemakkelijker

worden om zowel op Android als op iOS te kunnen draaien.

Zo bespaar je de aankoop van de duurdere 4G tablets en volstaat

de app Weerslag. Buienradar gebruik ik niet maar daar is

een groot publiek. Helaas is het aantal ballonvaarders te klein

De app Hot Air is bijvoorbeeld enkel voor iOS gebouwd. Wel

een (2de hands) wireless tablet – in mijn geval een mini-iPad

geen specifieke reden voor en mogelijk is dit zelfs meer

voor veel softwarebedrijven en je vindt dus moeilijk software

zie je meer en meer applicaties ontwikkeld worden die in de

zonder GPS receiver. Het enige nadeel is dat je er steeds voor

betrouwbaar en gebruiksvriendelijker.

die specifiek voor dit doelpubliek geschreven werd. Voorbeel-

browser van je smartphone draaien. Dit geeft dezelfde voorde-

moet zorgen dat alles goed opgeladen is voor je vlucht.

den van specifieke software voor ballonvaarders zijn: Quick

len als responsive web apps: geen installatie vanuit de store en

Een volgeladen powerbank behoort dan ook tot mijn standaard-

Release, Balloonmap, Balloonradar en Hot Air.

niet afhankelijk van het besturingssysteem.

uitrusting.

Een voorbeeld hiervan is de mobiele app van het boek

Browser-gebaseerde software

houdprogramma Factuursturen.nl of Factuursturen.be.

Het voordeel van browser-gebaseerde software is dat er geen

De dag van de vaart brengt BelgoControl een ballonbulletin uit voor België en de meteogrammen geven een zeer betrouwbaar beeld voor je eigen regio. Alleen jammer dat

Vaartvoorbereiding

deze informatie enkel op groot scherm deftig leesbaar is

Voor mij zijn er 3 belangrijke elementen tijdens de voorbereiding

en dat je telkens opnieuw moet inloggen. Nederlandse

installatieproces nodig is: de software wordt geladen in de

Connectiviteit

van een ballonvaart: passagiers, weersomstandigheden en het

piloten hebben geen toegang en vice versa hebben

browser. De software wordt hierdoor ook toestel-onafhanke-

Een bijkomende uitdaging is connectiviteit met het internet.

luchtruim.

Belgische piloten geen toegang tot de weersvoorspelling

lijk. Chrome neemt duidelijk de leiding, gevolgd door Firefox;

Met je 4G-verbinding op je smartphone ben je op vele plaat-

Passagiers - Als recreatief ballonvaarder neem ik meestal

van het KNMI. Laat ons hopen dat de éénmaking van

beiden zijn geschikt voor zowel Windows als OSX besturings-

sen - op de grond - vlot verbonden met het internet met een

vrienden en kennissen mee, ondertussen al vrienden van vrien-

het luchtruim een extra stimulans is om ook de nationale

systemen. Internet Explorer en Safari verliezen meer en meer

snelheid tot 20Mbps (20 megabit per seconde). Pas in 2020

den. Alle passagiers registreer ik in mijn planning software,

weerdiensten meer Europees te maken en dat de waar-

terrein. Als de software ook nog eens rekening houdt met je

mogen we het snellere 5G netwerk verwachten, eerst in de

Quick Release. Dit is een eigen ontwikkeling en elke recreatieve

devolle informatie meer toegankelijk gemaakt wordt in

schermgrootte (en al of niet touchscreen), dan spreekt men

steden. Op hoogte verlies je al snel je internet verbinding.

ballonvaarder kan er gratis gebruik van maken onder zijn/

moderne apps. Alternatieve apps zijn NOAA, Ventusky,

van ‘responsive web apps’. Typisch wordt het menu verborgen

De 4G antennes zijn gerichte antennes die vooral in het hori-

haar eigen naam en login. Je vindt er in deze Ballonstof ook

Topmeteo, Wetterzentrale, enz...

op kleinere schermen of tonen tabellen enkel de belangrijk-

zontale vlak stralen. Het zijn de zijlobben die er vooral voor

een advertentie over. Ik registreer elke reservatie met pas-

ste kolommen, wanneer de ruimte op het scherm beperkt

zorgen dat er ook een zeker bereik is in de hoogte.

sagiers, elke vaart en kan passagiers koppelen aan een vaart,

Luchtruim – Tijdens de vaartvoorbereiding raadpleeg ik

is. Voorbeelden van responsive web apps zijn Quick Release,

Mijn ervaring is dat dit voor de meeste ballonvaarten vol-

een ballon toevoegen, een locatie, piloot en crewleden. Mijn

vooral mijn kaart. De opstijglocatie kies ik zodanig dat

Windy en Windfinder.

doende is, zeker als je onder de 3000ft AGL blijft. Het alterna-

passagiers krijgen een SMS met bevestiging of herinnering aan

de vlucht in VFR, klasse G luchtruim kan plaatsvinden.

tief voor 4G op hoogte is het gebruik van radiosignalen voor

de vaart en hun antwoorden worden automatisch verwerkt.

NOTAMs raadpleeg ik op de website van BelgoControl.

Apps

het delen van locatie en uitwisselen van berichten. Hiervoor

Volgend jaar wil ik ook dat de passagierslijsten conform zijn

Voor Nederland kan je ze raadplegen via http://notam.

Diezelfde trend zie je met software voor Android (het bestu-

is al specifieke apparatuur nodig wat ik niet beschouw als

aan de OPS-vereisten van Europa. Hierdoor zullen nog veel

zweefvlieg.net. Mijn ervaring is dat je in België geen lijst

techniek

techniek 14

standaard uitrusting voor de recreatieve en zelfs commerciële

vanuit Hot Air kan doen. Het nadeel is dat de crew je locatie

met een kleurcode quasi het bedrag dat je moet betalen als

online op de website van Glympse moet raadplegen en als

je in een gevoelig gebied neerstrijkt.

ze niet zo handig zijn met hun smartphone dan kan het al

Applicaties

Persoonlijke beoordeling

Scores: 0, 25, 50, 75 of 100

Quick Release

https://quickrelease.aero

Factuursturen

http://factuursturen.be

Online Calendar Eigen ontwikkeling Excel Windfinder

https://www.windfinder.com

KNMI

http://www.knmi.nl/

Belgocontrol

https://www.belgocontrol.be/

Weerslag

http://weerslag.be/

Buienradar

https://www.buienradar.be/

Windy

https://www.windy.com

Hot Air

http://www.gano.name/shawn/hotair/

AirNavPro

https://airnavigation.aero/

SkyDemon

http://www.skydemon.aero/

G E VO E L I G E G E B IEDEN ROND B RIS TOL, U K

D E KAART VAN NO TAM.ZWEEF VL I EG.NET

Easy VFR

https://www.pocketfms.com/EasyVFR/

Ultramagic FlightPack

http://www.flightpacktracker.com/

Navigatie Zonder twijfel is Hot Air de meest gebruikte app voor navigatie

snel fout lopen. Balloonmap en Balloonradar zijn 2 apps die

tijdens de vaart. De app scoort beter dan andere apps omdat

specifiek voor onze sport gebouwd zijn en navigatie en cha-

ze specifiek voor onze sport ontwikkeld werd, en alle eigen-

sing combineren. Deze apps zijn dus zeker te volgen. Jammer

schappen heeft van moderne software. Je hebt wel een iPad of

voor de recreateive ballonvaarder dat Balloonmap betaald is.

iPhone nodig. Er is geen Android versie en die komt er waar-

Balloonradar is wel gratis en veelbelovend. Deze app heeft vol-

schijnlijk ook niet meteen aan, zo blijkt uit mijn communicatie

gens mij het meeste potentieel om een waardig alternatief te

met de ontwikkelaar in augustus 2017.

worden voor Hot Air op android.

Garmin, Flytec, Flymaster BalloonRadar

https://balloonradar.com/

BalloonMap

http://balloonmap.com/

https://www.whatsapp.com/

Google Maps

https://www.google.be/maps

Glympse

https://glympse.com/

Big Data, AI en IoT vooruitblik Big Data, Al en loT vooruitblik. De buzz woorden van deze tijd zijn Big Data, Artificiële Intelligentie (AI) en Internet of Things (IoT). Maar wat betekenen ze voor een ballonvaarder?

Planning 4 seats gratis €2/maand/seat

€5 - €50/maand

gratis

+ €1000

nvt

gratis

50 31

Weer

Big Data gaat over het beschikbaar hebben van zodanig veel verschillende soorten gegevens, dat nieuwe inzichten verworven kunnen worden door analyse van deze gegevens, vooral door ze met elkaar in relatie te brengen. Het gaat dus niet enkel over metingen van weerstations

gratis

om het weer te voorspellen of digitale 3D-gegevens van

gratis (NL Piloten)

ons luchtruim om VFR klasse G vluchtroutes te bepalen

gratis (BE Piloten)

maar vooral over het combineren van al deze gegevens.

gratis

Bijvoorbeeld om tijdens de planning het meest ideale

gratis

opstijgterrein te bepalen rekening houdend met de woon-

gratis

plaats van de passagiers, de weersomstandigheden en de

Navigatie €0

€30-€100/jaar

€155/jaar

€150/jaar

gratis

+ €100

beperkingen van het luchtruim. Artificial Intelligence of AI is voor mij het aanvaardbaar correct en real-time beoordelen van een situatie, meestal een digitale waarneming door een systeem, dat men dan een intelligente robot noemt. Video beelden en sensor-data real-time analyseren kan ons misschien in de

Chasing gratis

toekomst tijdens de vlucht ondersteunen. Bijvoorbeeld

€80

door ons te waarschuwen voor gevoelige dieren (paarden,

gratis

struisvogels, enz...), of voor het gewas, voor de vochtig-

gratis

heid van het terrein, voor de ontoegankelijkheid voor de

gratis

volgwagen, voor het abnormaal hoog gasverbruik of drukverlies op één van de flessen.

Als je het luchtruim digitaal wil raadplegen ten opzichte van

Auteur

Internet of Things of IoT gaat over het connecteren van

je huidige positie, dan kan je Air Navigation Pro, Sky Demon

Mijn naam is Wim Maet. 45 jaar. Zelfstandig IT consul-

dingen (bv. ballonnen, volgwagens, drones, windmolens,

of Easy VFR gebruiken. Dit zijn betaalde apps die gemaakt zijn

tant, opgeleid als ingenieur in de telecommunicatie aan

etc...) met het internet. Deze dingen genereren data, veel

voor aircraft-VFR vluchten maar ook bruikbaar zijn voor bal-

de Koninklijke Militaire School. Vandaag help ik bedrijven

data die gebruikt kunnen worden om nieuwe inzichten

lonvaarders. Bij dit soort apps is het vooral belangrijk dat je

om hun IT en Telecom op een hoger niveau te krijgen, in

te verwerven. Ons met helium gevuld ballonnetje vóór de

niet te gebonden bent aan een vluchtplan, voordat je in trac-

veel gevallen door het slim gebruiken van cloud diensten.

vaart oplaten, voor een lokale wind peiling, wordt bin-

king modus kan gaan. Flight Assistant lijkt me hierdoor minder

nenkort misschien vervangen door een drone die ons een

geschikt. Als je in een voor jouw onbekende regio gaat varen,

Ik ga door het leven met Wendy en onze drie dochters.

digitaal beeld geeft van de huidige wind op elke gewenste

dan heb je met deze apps wel meteen een (digitale) luchtruim

Jawel, ik behoor tot de uitverkoren groep van “vader

hoogte. Voor het levelvaren kunnen we misschien gehol-

kaart ter beschikking.

van drie dochters” en ben er uitermate fier op. Na een

pen worden door een cruise control. Met een regellus

Ultramagic heeft zijn eigen app, FlightPack. Eén van de bijko-

vaart met René Mathei voor mijn 30ste verjaardag was ik

gestuurd door de data van druk, temperatuur en hoogte

mende functies van deze app is het delen de locatie met de

meteen verkocht aan het ballonvaren. Onder impuls van

sensoren moet dit toch mogelijk zijn.

crew via Flightpacktracker.com. Laat ons eens kijken welke

mijn schoonbroer, pilot-instructor bij Defensie, behaal-

andere apps hiervoor ook gebruikt kunnen worden.

de ik mijn brevet ballonvaarder bij Step In Balloons.

Chasing

L O CATIE D EL EN GO O GL E MAP S

L O CATIE D EL EN W HA T SA PP

Ondertussen heb ik een dikke 100 vlieguren met de OK-3832 als recreatief ballonvaarder. Ik ontwikkel met

Mijn positie deel ik via WhatsApp of Google Maps met de

één van mijn crewleden de applicatie quick release. Deze

crew.Eenvoudiger kan eigenlijk niet en meer moet het niet

stel ik gratis ter beschikking aan alle recreatieve ballon-

zijn.Vanuit Hot Air kan je ook je locatie delen met de crew.

vaarders.

Hot Air maakt hiervoor gebruik van Glympse. Dit is een

techniek

consulteren. De kaart met gevoelige gebieden vermeldt daar

Mijn persoonlijke beoordeling van de diverse apps is als volgt:

Resultaat

moet openen om je locatie te delen maar dit rechtstreeks

Prijs

wel en in het Verenigd Koninkrijk kan je ze ook maar beter

Beoordeling

Kwaliteit

kan je in Hot Air meegeven zodat je niet telkens ook Glympse

Specificiteit

genaars zijn ons goed gezind. In Nederland bestaat de lijst

Technologie

specifieke app om je locatie te delen en je login voor Glympse

Prijs

techniek

moet bijhouden van gevoelige gebieden. De meeste landei-

verslag

EDGAR FULD: EEN VRIJWEL ONBEKENDE BALLONVAARDER

T E K ST E N B E E LD : GE R JA N C R E B OLD E R

kreeg. Tijdens de oorlog kreeg Fuld als dienstplichtige de rang van luitenant en deed dienst bij de militaire luchtvaart - voor

D O OR A N T O N ROB B EREC HTS

IK BEN ANTON, DE BROER VAN DAVID ROBBERECHTS, EEN 19-JARIGE BALLONVAARDER. DE UITNODIGING VOOR DE 30STE EDITIE VAN DE SAGRANTINO CUP LEEK ONS HEEL AANTREKKELIJK EN DE FOTO’S VAN DE EERDERE DEELNAMES VAN ONZE OPA, FRANÇOIS SCHAUT, SPRAKEN ZO TOT ONZE VERBEELDING, DAT WE BESLOTEN OM ONS IN TE SCHRIJVEN VOOR DEZE MEETING IN UMBRIË, ITALIË.

In een 1770 bladzijden tellend, vijf kilo zwaar, biografisch

zover daar indertijd in ons land sprake van was. In die functie

woordenboek uit 1938 (‘Persoonlijkheden in het Koninkrijk

hield hij in 1915 een causerie voor militairen op verzoek van

der Nederlanden in woord en

de Commissie voor Wetenschappelijke

beeld’) staat op pagina 502 Edgar

Lezingen voor Militairen in Den Haag en

Fuld (1890-1948) vermeld; beroep

zette daar het gebruik van luchtschepen

bankier en daarnaast een ware

en vliegtuigen tijdens de oorlog uiteen.

luchtvaartfreak. Hij nam mede het

Een jaar later blijkt Fuld bestuurslid van

initiatief tot de Eerste Luchtverkeer

de Proefvliegtuigen Sportcommissie

Tentoonstelling Amsterdam

(PASC) van de KNVvL. Regelmatig ver-

We namen deel aan de eerste week van deze meeting, van

pizza!), goede wijn gezien de uitstekende wijnregio, lekker

(E.L.T.A.) die in 1919 werd gehou-

schenen er artikelen van zijn hand in het

22 tot 28 juli. De weg ernaartoe was lang met veel files, maar

ijs en dat alles bij een heerlijk weertje. De ballon volgen is

den, was bestuurslid en bibliothe-

ledenblad van de KNVvL en tijdschriften

dat vergaten we al snel in de schitterende landschappen

altijd een avontuur want meestal kom je terecht bij Italianen

caris van de KNVvL én redactielid

als ‘Avia’ en ‘Het Vliegveld’.

van midden Italië. We hebben zes van de zeven ochtenden

die geen Engels spreken, wat kan leiden tot ludieke situaties.

van het verenigingsorgaan. In 1919

kunnen varen. Er waren 90 teams ter plaatse; wel niet alle-

Zo ontmoetten we een man die op onze vraag of hij een

stond Fuld aan de wieg van de KLM.

In de jaren twintig, dertig van de vorige

maal daar op hetzelfde moment; uit België, Frankrijk, Italië,

‘montgolfiero blanco’ had gezien, ons een analyse gaf van de

Hij was nauw betrokken bij de ont-

eeuw spande Fuld zich in voor een

wikkeling van Schiphol.

nationaal luchtvaartmuseum; een plan

Denenmarken en twee uit Amerika

politieke en economische situatie

maar vooral veel Engelse bal-

in Italië. Aan het aantal keren dat

lonvaarders. Dat komt wellicht

hij ‘Italia disastro’ herhaalde, kon

Oh ja, balloncommandant was hij

in het blad ‘Avia’ werd gepromoot.

omdat de organisator van de

ik afleiden dat het er niet zo roos-

óók nog eens - en dat intrigeerde

Zou dat Fuld zelf zijn geweest? In 1948

Sagrantino Cup een Engelsman

kleurig uitzag.

mij want al in 1913 hield Fuld

verscheen zijn boek ‘Van Icarus tot

is: Ralph Shaw, een in mijn ogen

dat al in 1916 door een zekere ‘Icarus’

lezingen over door hem onder-

Zeppelin’; een vingerwij-

gezellige gast. Hij doet altijd

Wij vlogen met de zwart-wit bal-

nomen ballonvaarten, terwijl zijn

zing? Dat luchtvaart-

gewichtig over zijn briefings maar

lon van onze goede vriend Patrick

naam in het eerste gedenkboek

museum kwam er uit-

uiteindelijk houden die niet meer

Libert. Veel dank aan hem en

van de - toen nog ‘K’-loze - NVvL

eindelijk niet, want de

in dan koffie drinken en typisch

zijn team in Court-Saint-Étienne!

(‘Gedenkboek van de Nederlandsche Vereeniging voor

collectie voorwerpen en

Italiaanse zoete croissants eten.

Zonder hen zouden we dit niet

Luchtvaart 1907-1912’) niet eens voorkomt. Een raadsel dus.

documenten, opgeslagen in een vliegtuighan-

hebben kunnen doen. In ons hotel verbleef ook een

De geboren Amsterdammer Fuld werd in Frankfurt, Hamburg

gar op Schiphol-oost,

Duits team, Himmelsriesen,

We hebben zondagavond een

en Londen klaargestoomd voor een functie in het bankwezen.

ging bij het bombar-

vriendelijke mensen met een hart

bezoek gebracht aan de stad

Hij zou in dienst treden bij de Amsterdamse bank Lippmann,

dement van de Duitse

voor ballonvaren. Op de mee-

Perugia. Het was er de laatste

Rosenthal & Co. die, op z’n zachtst gezegd, bij de liquidatie

Luftwaffe tijdens de

ting zelf maakten we kennis met

dag van het bekende jazzfes-

van Joodse ondernemingen tijdens de Tweede Wereldoorlog

meidagen van 1940 in

een Russisch team. Dat waren

tival Umbria Jazz. De straten

een dubieuze rol heeft gespeeld. De joodse Fuld moet zich

vlammen op.

3 mannen die ongeveer 3000

waren vol van sfeer en goede

daarbij, veronderstel ik, erg ongemakkelijk hebben gevoeld.

kilometer hadden gereden naar

muziek. We zagen er ‘s avonds

Tijdens zijn studietijd in Engeland kwam hij met de bal-

Umbrië! Hoofdpiloot Mikajl was

de Amerikaanse zangeres Melody

lonvaart in aanraking. Hij behaalde er zijn brevet als ‘bal-

verscheen kwam Fuld samen met zijn vrouw en jongste doch-

Gardot en de imposante Gregory

loncommandant’ zoals dat vroeger werd aangeduid. In 1911

ter, de 24-jarige Milly Marie, op 21 oktober 1948 om het leven

werd Fuld toegelaten tot The Royal Aeroclub of the United

aan boord van de KLM Constallation PH-TEN (‘Nijmegen’),

een 80-jarige man die nog steeds vaart. Hij verstond nauwelijks

Porter met Philharmonisch orkest.

In het jaar dat zijn boek

Engels maar werd door de twee anderen geholpen bij de com-

Ook voor onze opa was dat een hele belevenis.

Kingdom. Hij moet als eerste burger-balloncommandant van

die neerstortte bij het plaatsje Tarbolton bij Prestwick in

municatie. Ik kreeg ook de gelegenheid om kennis te maken

Hij ging helemaal uit de bol op de tonen van Liquid Spirit.

Felixstowe naar Den Helder zijn gevaren.

Schotland. Bij het ongeval vonden alle inzittenden de dood.

met de altijd goedlachse Djorry Simoen!

De Sagrantino Cup is een heerlijk ontspannende meeting, een

Niet lang voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog keer-

vaart maar ook dus zijn overlijden. Fuld was ridder in de Orde

Nog iets fijns aan de meeting is dat je je op gastronomisch

echte aanrader.

de Fuld terug naar Nederland. Hij trouwde in 1914 met Maria

van Oranje Nassau en drager van de gouden luchtvaartme-

Katharina Elisabeth Warschauer met wie hij vier kinderen

daille.

met een paar teams uit de buurt van Sint-Niklaas en vooral

gebied lekker kan laten verwennen: goed eten (pasta en

Niet alleen het leven van Fuld stond in het teken van de lucht-

biografie

TODI 2018 BONGIORNIO À TUTTI!

wedstrijd

groot. Enkele memorabele zaken waren het bereiken van mijn 100e vaaruur; het welkom geheten worden in het veld na de landing door een jongen die een veldboeket had geplukt en aan ons gaf; het mogen genieten van mooie luchten en zonsondergangen; de ontbijtjes ‘s morgens in de zon; de vele momenten waarop we met elkaar gelachen hebben, en de oude bekenden terugzien van over de hele wereld en nieuwe

wedstrijd

wedstrijdvaren. Het plezier dat ik heb beleefd deze week was

mensen leren kennen met allemaal dezelfde passie voor bal-

lonvaren.

Tenslotte Dank aan mijn internationale team, zonder jullie hulp, inzet, enthousiasme en humor was

HET WK BALLONVAREN VOOR DAMES

Wat dat betreft kom ik net kijken als wedstrijdpiloot en weet

dit WK niet geworden

ik dat het tijd nodig heeft om hierin te ontwikkelen en con-

tot wat het is gewor-

stantere scores te behalen. Juist dat laatste is de kunst, om

den. Speciale dank aan

mee te kunnen draaien in de top. Een nulmeting is gezet,

Philippe de Cock en Kris

op naar een volgende wedstrijd. Uiteindelijk eindigde ik op

Houtmeyers die mij vol

een prima 26e plaats, en kan ik terugkijken op een leerzame

vertrouwen wederom

en gezellige week. Dankzij de nodige fouten, het opzoeken

de Baobab ballon ter

van grenzen, het weer, gesprekken met andere piloten en

beschikking hebben gesteld. Ik heb met enorm veel plezier het

officials en evaluaties met het team heb ik mijn rugzak ver-

luchtruim gekozen met deze mooie ballon. Ik ben stiekem ver-

der mogen vullen met tips, zelfvertrouwen en plezier in het

liefd en beschouw het een beetje als ‘mijn ballon’.

D O OR CA R OL I NE S PLINTERS

VAN 6 TOT EN MET 11 AUGUSTUS VOND HET 3E WERELDKAMPIOENSCHAP BALLONVAREN VOOR DAMES PLAATS. WE ZIJN AFGEREISD NAAR NALECZOW IN POLEN WAAR 33 DAMES DE STRIJD MET ELKAAR AANGINGEN. SAMEN MET SANNE HAARHUIS MOCHT IK NEDERLAND VERTEGENWOORDIGEN.

Ervaar en beleef onze passie voor unieke overnachtingen Heidi. Finetunen en afstemmen in korte tijd was genoeg, het voelde meteen goed en ontspannen. De mannen op de grond konden ook even afstemmen samen, een prima duo, zo bleek. De wedstrijd kon beginnen! Maar niet voordat we de general briefing en de openingsceremonie in het dorp hadden gehad, onze kaarten hadden ingekleurd en de laptops gereed

Na jaren als crew of copiloot in een wedstrijdteam vervulde ik

waren. Tijdens de eerste briefing vertelde meteoman Brad met

dit keer een andere rol, die van piloot. Na vele schoppen onder

een brede glimlach het weer, om vrolijk van te worden. De

mijn kont door een aantal dames (dank Lindsay en Sanne) was

ochtendvaarten waren goed gevuld met opdrachten (5), de

het tijd om zelf mee te doen. Zonder mijn topteam van afge-

avondvaarten daarentegen kort (2). Leuke details werden ver-

lopen NK, die me overigens verrast hebben met een geweldig

werkt, die de opdrachten vaak interessant en uitdagend maak-

cadeaupakket bij het uitzwaaien, ging ik met Heidi, Joop en

ten, zoals een tijdslot voor het scoren op een doel, of bereke-

Rik dit avontuur aan. Het zou mijn eerste WK worden, dat ik

nen hoe lang je er over doet om de afstand tussen 2 gridlijnen

tegemoet ging met een gezonde dosis spanning en zin.

af te leggen - en deze tijd werkelijk te scoren. We speelden soms haasje over, links, rechts en onder met een aantal ballon-

Finetunen

nen. Steeds weer op naar het beste resultaat bij elk doel.

Aan het begin van de week zagen de voorspellingen er goed uit. Maandagochtend maakten we een trainingsvaart om de

Nulmeting

omgeving te verkennen en de gezette doelen aan te varen.

Voor een eerste grote kampioenschap ben ik enorm tevreden

Het was ook de eerste vaart met mijn Belgische copiloot

met de scores die we hebben behaald.

Vakantiewoningen

BallonAIRpoort Roonsestraat 20 5076 PM Haaren [NB] 0411 - 62 27 24 info@ballonaipoort.nl www.slapenineenballonmand.nl

Kom slapen in een ballonmand bij BallonAIRpoort vakantiewoningen

Bed & Breakfast Ballonvaren

AANBIEDING

Ww eE dD sS tT rR iI jJ dD

Een historisch resultaat TEKS T EN FOTO’ S : TOM M IE WITTEVEEN

AD’S BALLON BESOGNES W IE VA A R T M E T W IE ?

voor de ballonvaarder van 2018 F.U.N.K.E. Transceiver ATR 833S compleet in draagstel:

Ooit begon ik met het opleiden van ballonvaarders. Ton Kurvers, Jan Haarhuis en Leon Leemans waren de eersten. Ik had nog geen methodiek of uitgeschreven opleidingsplan. Het belangrijkste was dat de PUT [Pilot Under Training] met de ballon voer, en niet andersom. Dat is nooit veranderd.

DE MA RK E R V I E L OP H E T D A K

Mijn hoofdvraag tijdens de lessen is nog steeds: wie vaart met

Door het verhogen van de leeftijdsgrens naar 30 jaar kreeg ik

wie? En dat merk je meteen: is er controle of loopt de PUT

na mijn deelname in 2014 weer de kans om mee te doen aan

(nog) steeds achter de feiten aan?

het FAI Junior World Hot Air Balloon Championship. Samen De laatste jaren maak ik gebruik van een methodiek die ik

met Roy Gommer mocht ik Nederland vertegenwoordigen TEAM NED ERL AND

tijdens dit WK, dat gehouden werd van 11 tot 16 september in

ergens las en kon toepassen bij mijn leerlingen. Het begint

de Poolse omgeving van Wloclawek. Vanuit België waren Evert

Measuring Area) zou gooien aan de touwlussen van mijn

met stellen van enkele eenvoudige vragen: “Waarom vind jij

Dehandschutter en Thomas Splidooren afgevaardigd.

mand bleef hangen en uiteindelijk op het dak van een huis

ballonvaren belangrijk? Wat is het doel dat je voor ogen hebt?

terecht kwam…

Vrolijk door de lucht zweven met een paar goede kameraden, wedstrijdvaren, ballonmeetings bezoeken voor de sfeer, de

Naast mijzelf bestond mijn team uit Corné van der Meer, Cas van Hooft en zijn Poolse vriendin Ola. Een nieuw team, en voor

De avondvaart leek uit te lopen op een mislukking, maar door

gezelligheid, de aandacht of wil je je brood gaan verdienen als

mij ook een nieuwe ballon: ik heb dit jaar in Engeland een

een tactiekwijziging lukte het toch om vanaf 3000 ft naar een

piloot van een ballon?”.

Cameron Z-90 gekocht, die de registratie PH-TMI (PH-Tommie)

doel te dalen en binnen de MMA te gooien. Vervolgens was

heeft gekregen. Het is absoluut geen racer, maar met 1000 ft

de grondwind perfect om naar het volgende doel te varen

Daarnaast benadruk ik steeds de onderliggende waarden van

per minuut stijgen en dalen kun je nog wel uit de voeten.

en de marker via een gravitydrop op 3.54 meter te leggen.

ballonvaren. Dat klinkt wat moeilijk maar is het niet: Zuinig

Dat leverde veel gejuich op in de mand! ’s Nachts om half 3

zijn op materialen en mensen die betrokken zijn. Dat een bal

Op woensdagochtend kregen we via een SMS het bericht dat

werd ik wakker en de resultaten waren bekend. Ik had een

lonvaart pas klaar is als alle spullen weer veilig op zijn plek

de eerste wedstrijdvaart was gecanceld vanwege teveel wind.

task gewonnen: #bucketlist! En ik was gestegen naar de 19e

staan, passagiers en crew met een goed gevoel het pand

Op woensdagavond kregen we tijdens het zoeken naar een

plaats. Deze ranking wijzigde niet meer, want de vaarten op

verlaten en de piloot de logboeken heeft ingevuld en de vaart

opstijgveld voor een Hesitation Waltz ook een SMS: ‘Flight is

zaterdag werden gecanceld. Roy behaalde een historisch resul-

registratie is afgerond. Verder heb je de waarde van de natuur

ON’! Na deze vaart met drie tasks stond Roy 14e en ik 27e in

taat door uiteindelijk tweede te worden. Daarnaast eindigde

om je heen, de elementen waarin je je begeeft, de weilanden

het klassement.

Nederland als eerste in het landenklassement en dat leverde

van de boeren van wiens goodwill we afhankelijk zijn. Ik leer

een grote trofee op. Dit werd op zaterdagavond tot in de late

de PUT de kleur van het gras zodat hij weet of het lang of

Bij ochtendvaarten zeg ik altijd dat er een extra task is: “First

uurtjes uitgebreid gevierd met de 49 deelnemende teams - en

kort, jong of oud gras is. Vervolgens zijn er de ongeschreven

task is waking up”. Bij de vaart op donderdagmorgen met

daar kan ik wel een boek over schrijven. Maar what happens in

regels waarbinnen de vaarten plaatsvinden: hoe beter de

zes tasks werden Cas en ik letterlijk wakker geschud door een

Wloclawek, stays in Wloclawek…

voorbereiding van een vaart des te kleiner de kans op proble men en hoe groter het plezier in het varen. Kijk van te voren

pittige mid-air collision op 1200 ft met een veel te hard stijgende racer. Het liep gelukkig goed af, maar mijn resultaten

EINDUITSLAG WK JUNIOREN

waar hoogspanningslijnen en snelwegen lopen of waar wind

vielen tegen. Ik daalde naar een 40e plaats en kreeg van een

Jan Suchy (Tsjechië)

molenparken staan.

paar lieve Nederlanders wat bemoedigende woorden toege-

Roy Gommer (NL)

speeld: ‘prutser’ en ‘pas je op dat je niet laatste wordt?’. Na

Dominic Bareford (Groot-Brittannië)

Na 40 jaar en 50 geslaagde PUTS is het nog steeds een boei

een goede ochtendvaart op vrijdag steeg ik door naar plek 29

13.

Evert Dehandschutter (B)

end onderdeel van mijn werk en de lesmethodiek blijft zich

en Roy kwam op de eerste plaats terecht. Leuk detail bij deze

19.

Tommie Witteveen (NL)

ontwikkelen!

vaart was nog dat de eerste marker die ik in de MMA (Marker

31.

Thomas Splidooren (B)

Ad Haarhuis

€ 1575,Combibox met F.U.N.K.E.

Transponder 800H-LCD en

€ 1575,€ 3400,Transceiver ATR 833S:

€ 3400,Voor informatie: Proballoon B.V. Rik Kornet 06-20016017 info@proballoon.nl

COLUMN

WK JUNIOREN 2018

‘HIJ IS WEER VOORBIJ, DIE MOOIE ZOMER…’

festivals

B A R NE VE LD . F OT O GE R JA N C R E B OLD E R

GRAVE. F O TO GERJAN CREBO L D ER GRAVE. F O TO GERJAN CREBO L D ER

25 T W E NT E B A LLOONING. F OT O H E N R I E TTE W A R DE N A A R

G E R JA N CR E BO LDER, HENRIËTTE WARDENAAR EN KEVIN BO O N

HET FESTIVALSEIZOEN ZIT ER, VOOR ZOWEL BELGIË ALS NEDERLAND, AL WEER BIJNA OP. MET ZO’N DIKKE 12 WEKEN WARM, SOMS TE WARM WEER KON ER VELE DAGEN, ZOWEL ’S OCHTENDS ALS ‘S AVONDS WORDEN OPGESTEGEN. NAAST DE BEKENDE EVENEMENTEN KOMEN ER STEEDS MEER KLEINERE EVENEMENTEN BIJ. IN DEZE AFLEVERING VAN BALLONSTOF WAT EXTRA AANDACHT AAN ENKELE VAN DIE KLEINERE, MAAR DESALNIETTEMIN DRUKBEZOCHTE MEETINGS.

HA R D E NB E R G. F OT O HE NR IE T T E W A R D E NA A R

andere België en Duitsland had het festival een internationaal karakter en waren er – voor mij – tal van onbekende ballons T W E NT E B A LLOONING. F OT O HE N R I E TTE W A R DE N A A R

te zien die vanuit het zuiden de sprong over de grote rivieren noordwaarts zelden of nooit maken zoals de ballon van het Belgische pretpark ‘Plopsaland’ en natuurlijk ook de ballon die de regio rond Grave promoot: ‘Land van Cuijk’. Bijzonder voor

zouden kunnen krijgen. Dat overkwam

mij waren ook de ballons van Jan en Rud van Herk met fraai

bijvoorbeeld ook het Internationale

‘artwork’. Yves Lannoy had zijn uiltje meegenomen en Lutz

Ballonfiësta Barneveld, dat dit jaar voor

Sahne een reuzenoog (D-OOOG) waarmee, vreemd genoeg,

de 36e keer werd georganiseerd.

Er zijn nog veel meer één-, twee- en driedaagseballonfesti-

reclame wordt gemaakt voor de jeugdtandarts; je moet er

Van woensdag 22 tot en met zaterdag

fals in België een Nederland. Totaal zo’n 20 stuks! Het is niet

maar oog voor hebben! Vincent van Gogh was eveneens van

25 augustus viel er weer veel te genieten

mogelijk om van al die evenmenten uitvoerig verslag te doen

de partij evenals ‘Lente’, de babyballon van Koen Audenaert,

en er moesten keuzes worden gemaakt. Er viel afgelopen

die avond gevaren door Eefje Bleijs. Er viel veel te zien en te

maand veel te genieten en vele prachtige ballonevenmenten

genieten en dat deden de bezoekers volop. Nadat alle ballon-

leverden vaak schitterende beelden op. Er moeten vele duizen-

nen verdwenen waren verplaatsten velen zich naar het evene-

De vaartduur was toen te kort om nog een mooie ballonvaart

het wisselvallig. Uiteindelijk zouden er drie avonden lang bal-

den foto’s zijn gemaakt. Een aantal daarvan treft u hier aan in

mententerrein waar nog lang werd nagenoten.

te maken. Ook burgemeester Peter Snijder van Hardenberg

lonnen opstijgen ofschoon de piloten van de special shapes

Ballonstof.

Gerjan Crebolder

was met zijn vier nieuwe wethouders op het VIP terras te vin-

dat niet elke vaarbare avond deden. Zoals al jaren het geval

den. De vier gingen op uitnodiging van Weekblad ‘De Toren’,

is trad Jan Odink ook in Barneveld als speaker op. Op woens-

Grave - Grave is een fraai vestingstadje aan de Maas en

Hardenberg - Wat een mooie plek voor een ballonfestival,

allen voor het eerst, in de special shape ‘Het Piraatje’ het

dagavond werden er door de burgemeester van Barneveld,

Paschal Noor had het ook bij deze negende editie weer voor-

langs de Vecht met op de kades veel belangstellende bewo-

luchtruim in. De tweede avond was de wind iets minder krach-

dr. Asje van Dijk, maar liefst drie nieuwe ballons gedoopt: een

treffelijk voor elkaar. Ik ben geneigd het een typisch Brabants

ners en toeristen. Entree betaal je er niet. Iedereen kan en mag

tig en kozen 33 ballonnen het luchtruim. Opvallend was dat

nieuwe Calimero, diens vrouwelijke tegenhangster ‘Priscilla’

ballonfeest te noemen met een groot, bijna kermisachtig

meegenieten van de ballonnen die het luchtruim kiezen.

er veel Belgische ballonteams waren in Hardenberg, met veelal

en de hondenkop ‘Rocky’, respectievelijk van Koen Audenaert

terrein met allerlei activiteiten en daarnaast een ruim opstijg-

Dit is een bewuste keuze en dat hoopt het bestuur zo te kun-

grappige special shapes en funny prints. Daarentegen waren

en Wouter van Manen. Zaterdagavond werd er lang gewacht

terrein in de uiterwaarden van de Maas. De dijk dient als een

nen handhaven voor dit festival. Dit jaar werd het festival van

er veel Nederlandse sponsorballonnen, met logo’s en slogans.

maar de vensters tussen de buien door waren te klein om de

reusachtige tribune waar de toeschouwers gratis plaats kun-

28 t/m 30 juni gehouden. De wind blies de eerste avond bijna

De derde avond hebben de ballonnen door de sterke wind

ballonnen te laten varen. Met een kleine afname van het aan-

nen nemen om al het fraais te aanschouwen en duizenden

vanuit het noorden en was best stevig. De populieren langs

helaas niet kunnen varen. Ballooning Hardenberg: de kracht

doen dat dan ook. Het Graafse spektakel duurt twee dagen en

het opstijgveld bleven flink bewegen, daardoor kon er pas

van gewoon doen!

dat was, gezien de weersomstandigheden, dit jaar wat krap

laat worden opgestegen. Die eerste avond stegen er 19 van

bemeten; de vrijdag viel namelijk uit vanwege te harde wind.

de 34 ballonnen op. Door het late tijdstip en de wachttijd om

Barneveld - Na zo’n 12 weken achtereen zon en eigenlijk

special shape: ‘Peg Leg Pete, the Pirate Parrot’, ook de mascot-

Paschal Noor had veertig ballons op zijn lijst staan waarvan

toestemming te krijgen van de launchmaster, koos een aantal

te hoge temperaturen, werd het wel duidelijk dat een aantal

te van de honkbalploeg ‘Pittsburh Pirates - wegens onbegrij-

er elke avond 35 zouden opstijgen. Met deelnemers uit onder

piloten ervoor om niet meer te starten.

later gehouden ballonfestivals met slechter weer te kampen

pelijke regelgeving aan de grond blijven en kwam een andere

B A R NE VE LD . F OT O GE R JA N C R E B OLD E R

op de ‘Koeweide’ in het Schaffelaarse Bos. De woensdagavond was het nog buitengewoon mooi weer, daarna werd

Henriette Wardenaar

tal toeschouwers ten opzichte van verleden jaar, kan de organisatie, gelet op de weersomstandigheden, dik tevreden zijn. Jammer genoeg moest er opnieuw een in Brazilië gebouwde

S I N T - N I KL A A S . FOTO KEV IN B OON

festival

festivals

SI NT-NI KL AAS. F O TO KEVIN BO O N

LE R OE U LX . F OT O K E VIN B OON

J O UR E. F O T O BE N BL Ä S S

JO URE. F O TO TH EO TUI NSTRA

HOT T ON. F OT O K E VIN B OON

O L EN. F O TO KEVI N BO O N

HA N- SU R - LE SSE . F OT O K E V I N B O O N

32 deelnemers, geen Belgen aan de start. Op 20, 21 en 22 juli vond het tweejaarlijkse ballonevent plaats in Olen, waar alle ballon helaas niet door de douane. In de andere EU-landen mogen beiden wel opstijgen; fijn zo’n Europese afstemming van regeltjes ..!

Gerjan Crebolder

geplande vaartmomenten konden doorgaan. Voor het eerst Joure - Het was droog, erg droog! Ook in Joure en rondom

in België was er ook een nachtvaart vanaf een ballonmeeting.

de Friese meren heerste de droogte.

in het luchtruim… Beiden kwamen, na de vaart, weer heel-

Traditioneel vindt in het laatste weekend van juli, op 28 en

Daarom werd tijdens de Friese Ballonfeesten een alge-

huids terug in Joure. Zaterdagavond moesten helaas door

29 juli, de ballonmeeting in Eeklo plaats. Dit jaar konden

Sint-Niklaas - Traditioneel het weekend van de eerste zon-

heel rookverbod voor het gehele terrein afgegeven.

de aanhoudende wind alle vaarten gecanceld worden. De

op zaterdag pas laat een deel van de ballonnen opstijgen,

dag van september, wordt de Grote Markt in St-Niklaas omge-

Woensdagavond kozen vele ballons en special shapes het

organisatie kwam het publiek zondag tegemoet. Het publiek

zondagmorgen een handjevol, maar op zondagavond was

toverd tot een ware ballonstad. Gedurende 6 vaarmomenten

luchtruim, waaronder Garfield, het Ei, Baby Lente, een clown

van zaterdag had zondag gratis toegang op vertoon van hun

het te winderig om de ballonnen de lucht in te sturen. Op

stijgen ballonnen op.

en het Piraatje. De complexere special shapes, zoals Vincent

toegangsbewijs. Ook werd de nightglow gepland op zondag-

vier augustus stond de gezellige kleine ballonmeeting in

Vijf keer warmeluchtballonnen en special shapes, een keer

van Gogh en een Zwitsers Theehuis, bleven door de aanhou-

avond. Jan Odink, de enthousiaste event-speaker, maakte er

Molenbaix op de planning, maar de te sterke wind hield ook

gasballonnen. Editie 2018 gaat de notulen in als eentje met

dende windvlagen aan de grond en zorgden samen met vele

verbaal weer een fantastische belevenis van, voor zowel ken-

hier de ballonnen aan de grond. Op vijf augustus, traditioneel

6/6, op de voorziene tijdstippen, en met gunstige windrich-

modelballonnen voor een mooi schouwspel op het terrein.

ners als leken in de ballonwereld. Henriette Wardenaar

de eerste zondag van augustus, maakte Sint-Truiden zich op

ting, steeds met oostelijke invloed, dus weg van eventuele

Donderdagavond kon er wederom gevaren worden.

CTR-gebieden. Zaterdagmiddag is een uniek moment in de

Maar wat was het heet! Iets minder gewicht in de ballonmand

België - Tijdens het lange Hemelvaartweekend in mei vond

voorziene ballons gaan de lucht in. Voor het publiek worden

BeNeLux, met het opstijgen van drie gasballonnen op een

was dan ook raadzaam. Toen de ballonnen waren vertrokken

de tweejaarlijkse meeting in Han-Sur-Lesse plaats, vier

nog enkele specials aan de grond gehouden. Het laatste week-

ballonmeeting, en al zeker temidden van een stadcentrum.

toonde Herman Kleinsmit zijn motor op het terrein. Naast de

van de zeven vaarten konden doorgaan. Op 24 juni werd

end van augustus is verder ook traditioneel het weekend van

Zaterdagavond was het over de koppen lopen van het volk,

motor stond de Beiro likeurfles, een Portugese likeur…. goed

de Ballonmeeting Le Roeulx geplaagd door te veel wind,

de Hottolfiades te Hotton. Drie van de vijf voorziene vaarten

met als apotheose, het opstijgen van alle aanwezige special

gevuld met lucht. Vrijdagavond was het mogelijk om met de

er kon slechts één ballon opstijgen. Op 19 juli vond de

konden doorgaan. Zaterdagavond kon maar een deel van de

shapes. Scuba Diver, Weba, Pegleg Pete, Piraatje, Replica,

motor een vaart te maken. Tijdens het vullen van de motor

POST Luxembourg Balloon Trophy plaats vanuit Mersch.

ballonnen opstijgen, op zondagmorgen kon heel het veld de

Tolfy, Cheese Rat, Clown Olaf, Matroesjka en zeker niet te

gebeurde er wel iets ernstigs… de kleine blauwe smurf kwam

Tijdens deze editie konden alle zeven vaarten doorgaan.

lucht in. Op het moment van schrijven hebben we nog enkele

vergeten, de eerste vaart van Babbe vanop Belgische grond.

in de verdrukking. Na het vertrek van de motor wist de kleine

Dominic Bareford kon deze editie op zijn naam schrijven,

grote meetings te gaan in België: de Vredefeesten in Sint-

Kevin Boon

smurf toch overeind te komen. Hij volgde nog even de motor

Bert Stuiver werd zevende, Jan Fokken achttiende, in totaal

Niklaas en de Kasseitjeskermis in Lochristi.

voor de jaarlijkse ballonmeeting. Het weer werkt mee, en de

Kevin Boon

D OOR R E M K O W IGGE R

Wanneer we terug gaan in de historie, dan dateert de eerste vaart met een gasballon (ook wel Charlière genoemd, naar de grondlegger Jacques Alexandre César Charles) al van augustus

1783, dus voordat de eerste vaart met een (bemande) heteluchtballon werd gemaakt. Vandaag de dag is er aan het principe van een gasballon niet veel veranderd, heel kort gezegd blijft het een hoeveelheid gas (lichter dan lucht) die in balans gehouden wordt door het samenspel van gas en ballast. Minder ballast betekent een lichtere ballon waardoor deze zal stijgen naar de nieuwe

HET LANGSTDURENDE BALLONEVENEMENT

ZEVEN WEKEN BALLONVAREN IN TAITUING, TAIWAN T E KS T E N BE E LD HANS V AN HOES EL

evenwichtshoogte, minder gas betekent minder draagkracht waardoor de ballon zal zakken. Bij gelijkblijvende temperatuur en druk zal de ballon de evenwichtshoogte vasthouden.

Draaggas De werking van een gasballon berust zoals gezegd op het samenspel van de hoeveelheid draaggas en ballast (zand en/of water). Gangbare draaggassen zijn waterstofgas en helium, waarbij de laatste vanwege de prijs nauwelijks wordt

ALS ER EEN VERMELDING VOOR HET LANGSTDURENDE BALLONEVENEMENT ZOU BESTAAN, DAN GING DE EER NAAR HET INTERNATIONAL BALLOONFESTIVAL VAN TAITUNG IN TAIWAN. MAAR LIEFST 7 (ZEVEN!) WEKEN DUURDE DIT EVENEMENT IN LUYE, IN DE NABIJHEID VAN DE STAD TAITUNG IN HET ZUIDEN VAN TAIWAN.

gebruikt in Europa. Waterstofgas levert een draagkracht van 1,140 kg/m3 tegenover 1,056 kg/m3 t.o.v. helium. De meeste ballonnen hebben een inhoud van zo’n 1000m3 en nemen,

dat waterstofgas/helium zich mengt met lucht wat nadelig is

afhankelijk van het aantal passagiers, 300-700 kg ballast mee.

voor de ballon. Mand en envelope worden aan elkaar gekop-

Met de afkoeling in de avond verliest een gasballon draag-

peld middels de zogenaamde ‘Korbring’, een metalen ring

kracht en moet zand worden geschept. Bij de aanwarming in

met houten klosjes waaraan de kabels van de mand en de envelope bevestigd worden.

Het is een plek die bij menig Nederlandse ballonvaarder van-

zeker niet. Sterker nog: het werd de ballon die waarschijnlijk

de ochtend wil de ballon omhoog en zul je gas moeten laten

uit het verleden bekend is. Het evenement wordt geïnitieerd

het meest prominent via de webcam te zien was!

ontsnappen om dit tegen te gaan. Omdat statische elektriciteit een potentieel gevaar vormt zijn

Cameron GB-1000

Taiwanees bedrijf, dat voor deelname een beroep doet op

Voor de statistiek: met de PH-VTF werd in totaal gedurende

de materialen waaruit een gasballon is opgebouwd zorgvul-

De GB-1000 (1040 m3) van Cameron wijkt op een aantal

buitenlandse ballonvaarders. Tot voor enkele jaren waren

106 uren ‘aangelijnde ritjes’, waarbij circa 2600 personen

dig gekozen. Geleidende materialen worden dan ook niet

punten af van de traditionele ballon van Wörner. Zo heeft

Nederlandse ballonvaarders hier prominent aanwezig, dit jaar

‘getild’ werden. Tweemaal daags waren piloot en ballon in

gebruikt.

Cameron getracht de vermenging van draaggas met lucht uit

was het aantal gereduceerd tot drie uit Nederland en twee

touw: in de ochtend en laat in de middag. En dat allemaal

uit België. De Nederlandse piloten waren tijdens hun weken-

onder de bezielende leiding van ‘balloonmeister’ (zo werd ie

Gasballon

te beperken en draagkracht te

lange verblijf aangewezen om de ‘aangelijnde ritjes’ (tethered

dagelijks geïntroduceerd) Wout Bakker. Met meer dan 800

In Europa zijn er eigenlijk maar 2 fabrikanten die gasballonnen

maximaliseren. De GB-1000 kent

flights) te verzorgen. Die brachten tenminste geld in de orga-

uren total time is deze ballon een echte senior geworden, net

bouwen voor de vrije vaarten, te weten Wörner en Cameron.

daarom, in tegenstelling tot de

nisatorische lade.

als zijn eigenaar overigens, maar dat terzijde.

De ballonnen van Wörner zijn al jarenlang een vertrouwd

ballonnen van Wörner, geen

beeld in het luchtruim en sinds 2010 is daar een model van

open verbinding met de buiten-

De tientallen special shapes kostten vooral (veel) geld, deden

Gedurende zeven weken was er een lokale crew beschikbaar.

Cameron aan toegevoegd.

lucht. Maar hoe werkt het dan

nagenoeg allemaal statisch hun werk en brachten de duizen-

Sommigen deinsden er niet voor terug om drie keer op een

den toeschouwers in vervoering. Vooral de bizarre vormen

avond een ballon in te pakken, bij 28 graden Celcius wel te

Wörner NL-STU/1000

De oplossing daarvoor is gevon-

konden rekenen op enthousiasme. De twee Nederlands gere-

verstaan! Of het langstdurende ballonevenement komend jaar

Het meest gangbare type is de NL-STU/1000, een 1050 m3

den in de servo. Bij toename

gistreerde ballons waren de PH-ESH en PH-VTF. De laatstge-

weer gehouden zal worden is de vraag: de regionale politiek

netloze gasballon. Bovenin de ballon zit een parachute en

van de druk in de ballon zal de

noemde was de enige met een commercieel artwork. Niet dat

zal erover beslissen en daar valt voorshands weinig over te

onderaan zit de appendix. Via deze appendix wordt de ballon

servo zich vullen met gas en naar

de Nederlandse sponsor er veel baat bij had, maar toch.

zeggen. Voorlopig hebben Coen van den Heuvel, Fred Kool

gevuld met gas voor de start. Tijdens de vaart staat deze veelal

onderen toe uitzetten. Hierdoor

Geen moeite was de organisatie teveel om de PH-VTF als een

en ondergetekende de nodige ‘aangelijnde ritjes’ er weer op

open en kan gas uitstromen wanneer er een overdruk in de

zal een lijn die verbonden is met

dissonante verschijning uit beeld te houden. Gelukt is dat

zitten.

ballon ontstaat. Deze appendix maakt het echter ook mogelijk

de klep aan de bovenzijde van

door de regionale overheid en de uitvoering berust bij een

techniek

evenement

GASBALLONNEN IN VOGELVLUCHT

te sluiten. Dit om brandgevaar

bij een overdruk in de ballon?

ballonstof

techniek

de ballon deze klep openen en gas laten ontsnappen. Mocht in dit systeem een storing optreden, dan kan de piloot hand-

naar binnen klapt en als het ware een grote parachute verkre-

matig een noodklep openen die in de vulslurf zit. Interessant detail aan het ontwerp van deze ballon is de anti-parachute lijn. In het geval van een grote scheur in de ballon tijdens de vaart waarbij al het gas verloren gaat, kan de piloot de antiparachute lijn losmaken waardoor de onderkant van de ballon

gen wordt. Gasballonnen blijven een prachtig fenomeen en zijn stiekem bij het grote publiek beter bekend dan we denken. Hoe vaak wordt de ballonvaart immers niet geassocieerd met zandzakken? Het geeft ons in ieder geval weer gespreksstof!

Waarvoor dient zo’n groot opgerold touw aan de mand? Dit is het sleeptouw en heeft 2 doelen. Ten eerste was dit touw onontbeerlijk bij gasballonnen met een scheurbaan om het gas bij de landing te laten ontsnappen. Deze scheurbaan moest tijdens de landingsfase aan de achterkant zitten zodat bij een snelle landing het gas vrij kon wegstromen. Het sleeptouw zorgde ervoor dat de mand in de goede oriëntatie draaide. Daarnaast heeft het sleeptouw ook een stabiliserende werking bij de landing. Het gedeelte van het touw dat op de grond ligt hoeft immers niet meer gedragen te worden door de ballon waardoor deze dus lichter wordt en de daling afremt. Het sleeptouw wordt nog steeds veel gebruikt, met name om de laatste reden.

‘s Werelds snelste

planning software voor ballonvaarders

https://quickrelease.aero

• Geen installatie vereist, online toegang via PC, tablet en smartphone. • Laadrapport en passagierslijst conform BOP (Balloon Operations) • Communicatie met passagiers op basis van SMS met nationaal mobiel nummer in Nederland en België • Free to Play : GRATIS voor de recreatieve ballonvaarder

Software ontwikkeld door Upconsult!ng in samenwerking met Step In Balloons wim@upconsulting.be

wedstrijd

reportage 32

LIMBURGVAARDER HANS PAUW

DE OUDSTE ACTIEVE BALLONVAARDER IN NEDERLAND D O OR H E N R I Ë TTE WARDENAAR

ENKELE BALLONSTOFFEN TERUG SCHREEF IK EEN ARTIKEL OVER MARTIJN HOOGESLAG, ‘S LANDS JONGSTE BALLONVAARDER. HANS PAUW IS MET ZIJN 74 LENTES NAAR MIJN WETEN DE OUDSTE BALLONVAARDER DIE IN NEDERLAND ACTIEF IS.

WERELDKAMPIOENSCHAP 2018 GROSS-SIEGHARTS D OOR ST E VE N VLE GE LS. F OT O’ S PIE T E R NYS

HET WERELDKAMPIOENSCHAP BALLONVAREN 2018 VOND PLAATS IN GROSSSIEGHARTS, IN HET NOORDOOSTEN VAN OOSTENRIJK. DANKZIJ HET GOEDE WEER EN DE FANTASTISCHE STREEK OM TE BALLONVAREN WERD HET EEN SUCCESVOL WK MET 31 TASKS.

Na een paar uurtjes rijden kom ik aan bij camping ‘De Bron’ in Valkenburg, waar ik met Hans Pauw en zijn crew heb afge-

Pas na 10 vaarten gooiden de weergoden de 1e keer roet in

fotogeniek palet van 4 markerkleuren ontstond. Een nieuwe

sproken. Ik ben uitgenodigd om mee te volgen, en wat opvalt

Hij nam lessen bij Ton Kurvers en Erik Bosman en kocht samen

het eten; op vrijdag en zaterdagochtend werden de vaarten

trend??

is het prachtige heuvellandschap. De crew kent de omgeving

met ballonvaarder Peter van den Herik zijn eerste hetelucht-

afgelast. Minpunten op organisatorisch vlak waren de catering

Voor de windmeting met sondes was er een goede samen-

op zijn duimpje en ook deze keer is men bij de landing pre-

ballon, de PH-HPY.

en te trage refueling.

werking tussen Belgische en Nederlandse deelnemers en

De wedstrijdleiding was in handen van de Luxemburger

vaak werd ook samen opgestegen. De Zwitserse topfavoriet

Claude Weber, die ook reeds enkele Europese kampioenschap-

Stefan Zeberli stond vanaf het begin van het kampioenschap

pen geleid heeft. Over het algemeen was er een goede mix

bovenaan de tabel maar slaagde er niet in om de kloof met

sent. Na een prachtige avond gaan we naar Cadier en Keer, waar Hans woont en waar we een glaasje wijn drinken met de crew en Hans’ vriendin Wiesje.

Als ik Hans vraag naar zijn mooiste ballonvaarten dan vertelt hij enthousiast over zijn drie trips naar Taiwan, waarvoor hij geselecteerd werd door Rien Jurg

tussen opdrachten met fysieke markers en logger-opdrachten,

de achtervolgers stelselmatig uit te diepen, zoals tijdens het

In Maastricht is Hans een bekend horecaman.

Promotions. Hans genoot daar van de vrien-

waarbij de eerste in de meerderheid waren.

EK van 2017. Uiteindelijk brak dit hem zuur op, want Dominic

Hij was eigenaar van Bistro ’t Pleankske, een van

delijke bevolking en de entourage rondom het

Voor de meeste doelen werden gravity drops toegepast, de

Bareford wipte tijdens de laatste twee tasks alsnog naar plek

de meest populaire eethuizen van Limburg, waar

ballonfestival. Een andere trip was die naar

marker mag dan NIET geslingerd worden. Op die manier krijg

één. Sergey Latypov uit Rusland pakte brons.

veel artiesten kwamen. Toon Hermans o.a. was

Irak, Babylon, in 2014 op uitnodiging van Ton

je meer spreiding en worden toestanden vermeden waarbij

een trouwe klant. Daarna begon hij hotel Pauw,

Kurvers. Een derde bijzondere ervaring was

het merendeel van de deelnemers hun marker binnen enkele

Uitslagen

hotel In de Raven, hotel-restaurant La Vierge en

een ballonvaart bij een Bevrijdingsfestival in

meters deponeert. Enkel bij de opdrachten met scoringsgebie-

Belgen en Nederlanders: David Spildooren stond de ganse

hotel De Pauwenhof. In 2014 verkocht hij de

Teistungen (Thüringen). Tien jaar na dato viel de

den kon er gegooid worden, bv Gordon Bennet Memorial of

tijd in de top-10 en eindigde 11e, meteen de beste “rookie”

hotels, waardoor hij nu kan genieten van zijn

muur. Bij het opstijgen werd het Duitse volkslied

een minimum distance double drop.

van het WK, Steven Vlegels werd 34e na een slechte start,

hobby’s: naast ballonvaren o.a. ook golf, bridge en tennis.

Roy Gommer legde beslag op de 38e stek in zijn eerste WK

door de menigte meegezongen en de ballonmand werd voor de start gevuld met jutezakjes met wens-

D OU B LE D R OP

en Henk Broeders had lang uitzicht op de top-20 maar zakte

briefjes. Een vierde bijzondere ervaring was de opstijging bij

Een opvallende task was de maximum distance double drop

op het einde een beetje weg naar plek 40. In de landenrang-

Vanaf zijn 27e is Hans al in het luchtruim te vinden; hij behaal-

De Volksopera in Mönchengladbach, waarbij een operazanger

met een scoringsgebied in stervorm. Het best mogelijke resul-

schikking eindigt België tweede, net na Rusland en Nederland

de eerst zijn vliegbrevet. Daarna raakte Hans ‘besmet’ met het

mee ging. Hierbij diende Hans rekening te houden met het

taat is dus 100 meter als je erin slaagt om 2 markers net in de

negende. Door deze goede resultaten in de eindrangschikking

ballonvirus en besloot hij ook zijn ballonbrevet te halen.

branden, om niet het gezang te verstoren - en toch op hoogte

tegenoverliggend punten te deponeren. De winnaar scoorde

mogen beide lage landen dan ook hopen op enkele extra

te blijven! Hans wekte met zijn ballon ook mee aan de video-

hier 98,07 meter, en het Amerikaanse team liet zien dat zij

plaatsen tijdens de volgende editie van het WK, in 2020 in

clip “Mio Angelo” van André Rieu, waarin zangeres Mirusia in

de beste markergooiers van de wereld zijn met 4 piloten op

Slovenië. Gegadigden kunnen alvast beginnen te trainen om

het huwelijk treedt met haar geliefde.

de eerste plaatsen. Nog een opvallende nieuwigheid: de mar-

zich te plaatsen in hun nationale rankings!

kerkleur werd soms vrijgelaten, waardoor bij de doelen een Hans geniet nog dagelijks van het varen boven Limburg via zijn ballonbedrijfje Fun Balloons. Inmiddels heeft hij zijn tweede ballon, de PH-HPI. Jaarlijks maakt hij ongeveer 50 tot 60 ballonvaarten. Recentelijk heeft Hans de refreshment-cursus van de KNVvL gevolgd en hij merkt dat alles met de nieuwe aankomende wetgeving wordt aangescherpt. De druk op de kleine ondernemer wordt groter, onder andere door meer papierwerk. Hans hoopt nog menig champagnefles na een ballonvaart te kunnen ontkurken.

40 HE NK B R OE D E R S E N 3 8 R OY GOM M E R S

3 4 ST E VE N VLE GE LS E N 1 1 D A VID SPILDO O R E N

Verschijningsdata en deadlines

Ballonstof is een uitgave van de afdeling Ballonvaren van de

Voorjaarseditie deadline 28 februari, verschijning 31 maart |

Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart in samen-

zomereditie deadline 31 mei, verschijning 30 juni | najaarsedi-

werking met de Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie.

tie: deadline 31 augustus, verschijning 30 september | winter-

Ballonstof is hét ballonmagazine van Nederland en België en

editie deadline 23 november, verschijning 24 december.

richt zich op ballonpiloten, piloten in opleiding, crewleden, medewerkers van ballonvaartbedrijven en andere belangstel-

Advertenties

lenden in de wereld van de ballonvaart. Het blad verschijnt vier-

1/1 pagina € 250,- | 1/2 pagina € 135,- | 1/4 pagina € 75,- |

maal per jaar in een oplage van 550 exemplaren.

1/8 pagina € 40,-. Toeslagen +20% achtercover en +10% binnenzijde cover. Korting bij adverteren in 4 nummers 5% en in

Redactie

8 nummers 10%. Tarieven zonder BTW. Reserveren en aanleve-

Han Nabben, hoofdredacteur

ren advertenties via ballonstof@knvvl.nl.

Annette Witte, eindredactie Rutger Coucke, art director

Abonnementen

Luc van Geyte, redacteur België

Losse nummers €6,95. Ballonstof wordt gratis verzonden

Gerjan Crebolder, redacteur Nederland

naar leden van de KNVvL afdeling Ballonvaren, de DBCC en de

De redactie is te bereiken via ballonstof@knvvl.nl (voor

KBBF. Abonnement voor niet-leden € 30,- per jaar. Aanvraag

Nederland) of redactie@balloonfederation.be (voor België).

abonnement via ledenservice@knvvl.nl. Abonnementen wor-

De redactie beslist over het al dan niet opnemen van artikelen

den automatisch verlengd tenzij een maand voor het verstrij-

en behoudt zich het recht voor om artikelen in te korten of te

ken van de abonnementsperiode bericht van opzegging is

bewerken. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de arti-

ontvangen via ledenservice@knvvl.nl. Heb je een abonnement

kelen komt voor rekening van de betrokken auteur.

maar Ballonstof niet ontvangen? Neem dan contact op via ledenservice@knvvl.nl.

Medewerkers aan dit nummer René Zwarteveen, Geert Peirsman, Han Nabben,

Aanleveren tekst en beeld

Erik Bosman, Dany Mariën, Luc van Geyte,

Kopij aanleveren in Word-formaat. Eén pagina Ballonstof

Wim Maet, Anton Robberechts, Steven Vlegels, Caroline

neemt ongeveer 500 woorden in beslag. Beelden in hoge reso-

Splinter, Ad Haarhuis, Gerjan Crebolder, Henriëtte Wardenaar,

lutie aanleveren via WeTransfer of vergelijkbaar.

Druk: Print Productions BV | Ursem

of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen en/of

Foto omslag: Bennie Bos - Kaunas, Litouwen.

openbaar worden gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke

ISSN 1386-1700

toestemming van de hoofdredacteur.

KNVVL Bestuur Koninklijke Nederlandse Vereniging voor

KBBF Bestuur Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie

Luchtvaart Afdeling Ballonvaren

Voorzitter en woordvoerder:

Yves Lannoy | +32(0)478-515730

René Zwarteveen | 06-15054777

Ondervoorzitter:

voorzitter.ballonvaren@knvvl.nl

Stijn Staelens | +32(0)474-489630

Secretaris: Niels Kon | 06-48106556

Secretaris: Evert Dehandschutter | +32(0)472-804884

secretaris.ballonvaren@knvvl.nl

Penningmeester: Geert Ivens | +32(0)477-261813

Kandidaat penningmeester: Rob den Boer

Ledenadministratie: Luc Buyckx | +32(0)476-361802

penningmeester.ballonvaren@knvvl.nl

Leden RvB: Christophe Holvoet, Gert Laureys,

Algemeen bestuurslid:

Johan Vander Meieren, Geert Peirsman, Philippe De Cock

Jan Oudenampsen | jan.oudenampsen@knvvl.nl Marije Roozendaal | marije.roozendaal@knvvl.nl

rvb@balloonfederation.be

www.knvvl.nl/afdelingballonvaren

www.balloonfederation.be

ballonstof

colofon

C O L O F O N Ballonstof | najaar 2018

ballonstof

We helpen je graag bij het winteronderhoud

• Onderhoud, inspec�es en ARC’s • Verkoop Cameron ballonnen, GEFA-Flug luchtschepen en toebehoren • Dealer f.u.n.k.e. radio’s en transponders / Flytec apparatuur

twi�er.com/CameronEurope facebook.com/CameronBalloonPromo�ons