Ballonstof voorjaar 2020

VOORJAAR 2020 HÈT BALLONMAGAZINE VAN NEDERLAND EN BELGIË

IN DIT NUMMER: 4 Voorwoord 6 Quick Release Redactie

9 50 jaar Heteluchtballonvaren in Nederland John Schoone

10 Ballonvaren in Saudie-Arabië Evy Poppe

12 Voorvallen 2017-2019 Leon Leemans

15 DBCC 25 jaar Jan Fokken

16 Fotograferen vanuit een luchtballon Koen de Langhe

20 #Ballonstof Luc van Geyte

22 Up, up and away Han Nabben

27 EASA checklist Karel Abbenes

30 Kippen en ballonvaren Ben Bläss

31 Ad’s Ballon Besognes Ad Haarhuis

32 Interview met Ton Kurvers Gerjan Crebolder

34 De straalstroom Dany Mariën

35 Propaan, Butaan en LPG Remko Wigger

36 Index Ballonstof 2019 37 Ballonvaartagenda 38 Colofon

inhoud

René Zwarteveen/Johan Vander Meiren

3

VOORWOORD 4

VAN HET BESTUUR NL

VAN HET BESTUUR BE

Het zijn vreemde tijden. Hopelijk zijn alle familieleden

This is the sound of “C”

gezond en wel. Eenieder wordt tegengehouden aan de

This is the sound of “C”, The sound which creates a new

Nederlands-Belgisch grens met een blokkade door de

dimension. Deze tekst knalde eind de jaren ’80 door de

Belgische politie en wordt verzocht terug naar huis te

boxen op de partyvloer.

keren. Voor woon-werk verkeer is er toestemming. De politie loopt te bekeuren. Luchtvaartmaatschappijen

Terwijl ik hier het voorwoord aan het typen ben wordt ik

hebben een volle bezetting op Operations maar geen

om de oren geslagen door de nieuwsberichten over het

operatie.

Corona virus. Het C-virus klinkt weliswaar nu al beu in de

Oudere mensen met het coronavirus worden mogelijk niet

oren. Anderzijds kunnen we er niet omheen dat het de

geholpen in ziekenhuizen. Mensen vechten om een wc-rol.

wereld binnenleidt in een nieuwe dimensie. Momenteel

Dit denk je toch niet mee te maken, echt bizar.

is er nog niets duidelijk en kan dit C-virus alle kanten op.

De hoop op een beperkte impact moeten we laten varen,

De economie staat grotendeels even stil, voor ons ballon-

na de eerste berichten over lockdown over een langere

vaarders een moeilijke en lastige tijd. Gelukkig heeft de

periode. In het beste geval kunnen we nog hopen op een

Nederlandse overheid besloten om de ZZP’ers en bedrijven

half seizoen.

te helpen met een pakket aan noodmaatregelen. Ik hoop dat deze gebruikt kunnen worden om deze periode door

Het toont met stip hoe kwetsbaar onze maatschappij is.

te komen.

Ondanks onze fantastische kennis van wetenschap en techniek, is één van de enige preventiemaatregelen

De B-FCL regeling in Nederland gaat per 8 april a.s. door,

gewoonweg een stad, streek of land afsluiten.

zo heeft ILT duidelijk gemaakt. Wel komen er nu regelin-

De boel dicht !

gen van EASA waar wij gebruik van kunnen maken, zodat personen die in deze periode niet kunnen voldoen aan de

De ernst van deze en andere maatregelen maakt duidelijk

gestelde eisen (Part BOB en Part BFCL) uitstel krijgen. Denk

dat ballonvaren in deze woelige tijd de nodige flexibiliteit

daarbij aan “recency” eisen, het volgen van refreshers en

zal vergen aan elk van onze bedrijven. De veranderende

cursussen die niet kunnen doorgaan, medicals die niet

omgeving en maatschappij noodzaken ons om onze bedrij-

worden afgenomen etc. Het pakket aan regelingen zal

ven op snel tempo te doen vervellen en mee te groeien.

binnenkort duidelijk zijn en worden medegedeeld. Karel is

Wie niet in staat is om aan te passen zal verdwijnen, hoe

daar volop mee bezig, dank daarvoor.

hard het ook klinkt. Laat wat we nu meemaken een les zijn voor iedereen onder ons. En laat ons deze tijd zinvol

Laten we hopen dat het virusdrama snel een einde kent en

gebruiken om ons (business)model te her-evalueren.

wij weer met het varen bezig kunnen zijn. Ik hou jullie op de hoogte van de ontwikkelingen middels nieuwsbrieven

Voor sommigen is dat model (ook tijdens deze crisis)

en hoop het volgende

beperkt tot “de goedkoopste zijn”. Het is een keuze als

nummer met beter nieuws te kunnen komen.

een ander. Maar of dit model zal staande houden eens de ballonvaarten kunnen heropstarten is maar zeer de vraag.

In deze roerige tijden ging het logistiek ook even mis met onze Ballonstof, waardoor bij diverse leden per abuis het

Veerkracht. Dit zullen we nodig hebben om op de tonen

winternummer in de bus viel. Dat betekent voor hen dub-

van de Confetti’s ballonvaren een nieuwe dimensie te

bel leesplezier; hier de extra dikke voorjaarseditie.

geven. En dat kan lukken … als we de juiste beslissingen nemen.

Succes de komende periode en veel leesplezier.

René Zwarteveen Voorzitter KNVvL Afdeling Ballonvaren

Veel succes in dit uitdagende jaar!

Johan Vander Meiren Bestuur KBBF

ure

Offici

act f u n a al m

o

ji h o m E f ro

s!

on o l l a b t air

TECHNIEK

Li

d n a r t s nd

5

WITH OVER 17,000 EMOJIS TO CHOOSE FROM, CONTACT OUR SALES TEAM TODAY.

Lindstrand Technologies Ltd, Maesbury Road, Oswestry, Shropshire, SY10 8GA Tel: +44 (0)1691 671888 - Email: sales@lindstrandtech.co.uk - www.lindstrand.net

quick release

RUTGER’S 100e BALLONSTOF In maart 1995 gaf Rutger Coucke zijn eerste Ballonstof vorm. Zo’n 20 jaar trok hij de kar van ons ledenblad, in een gecombineerde rol als hoofdredacteur en art director.

In 2017 droeg hij het hoofdredacteurschap over aan Han Nabben. Sindsdien verzorgt Rutger vanuit zijn huidige woonplaats Sevilla nog steeds de vormgeving van ons magazine. In die vijfentwintig jaar tijd heeft het blad een flinke gedaantewisseling ondergaan.

Dit nummer is de honderdste Ballonstof die door Rutger is vormgegeven.

Een unieke mijlpaal waarvoor wij onze hoed diep afnemen.

6 De poolexpeditie per luchtballon die de Zweed S.A. Andrée in 1897

KERSTPUZZEL: AND THE WINNER IS…

ondernam blijft zelfs 123 jaar na dato tot de verbeelding spre-

De Ballonstof Kerstpuzzel

ken. Nog steeds verschijnen er publicaties over de onfortuinlijke

2019, samengesteld door

expeditie, zoals recentelijk o.a. de boeken ‘De IJsballon’ van Alec

Erik Bosman, is gewonnen

Wilkinson en ‘The Expedition’ van Bea Uutsma. Daar wordt binnen-

door Steven Vlegels die

kort ‘De ballonvlucht van ingenieur Andrée’ aan toegevoegd. Het is

alle vragen foutloos wist te

SAMUEL ANDRÉE WILL BE BACK

de titel van de nieuwe Nederlandse vertaling van de oorspronkelijk

beantwoorden. Van harte gefeliciteerd, en veel

Zweedse roman ‘Ingenjör Andrées luftfärd’ van Per Olof

plezier met de prijs: 300 liter propaangas ter

Sundman uit 1967. Uitgeverij Koppernik, 376 pagina’s,

beschikking gesteld door Gasnodig.nl. Een eer-

paperback, € 22,50, geplande verschijning najaar 2020.

volle vermelding voor Dick Kleinlugtenbeld, die

Bovendien kondigde filmproducent Anagram uit Zweden

de puzzel net als Steven foutloos maakte, maar

onlangs aan dat men binnenkort begint met voorberei-

de oplossing later instuurde. De winnaar van de

dingen voor de verfilming van Bea Uutsma’s eerderge-

edities 2017 en 2018, Peter van Harten, eindigt

noemde boek ‘The Expedition’.

wederom in de hoogste regionen met slechts één fout, net als Erik Abbes en Wim van der Kolk. De gedeelde derde plek – met slechts twee fouten ook zéér verdienstelijk – wordt ingenomen door Sebe Kruijer en Jaap Abbes. De juiste antwoorden: 1A – 2D – 3A – 4C – 5D – 6B – 7A – 8D – 9A – 10C – 11B – 12A – 13B – 14D – 15A – 16C – 17B – 18 vervallen – 19C – 20D.

LUCHTSCHIP ALS ORGANISME? Volgens de titel van het nieuwe album van de uit Gent afkomstige

BALLON VAN STAAL LANDT IN JOURE

zespersoons jazzformatie John Ghost (Jo De Geest)

Bij het nieuwe knooppunt Joure wordt

zijn luchtschepen organismen. ‘Airships Are Orga-

een luchtballon van cortenstaal ge-

nisms’ is de intrigerende naam van het titelnum-

plaatst. ”We wilden graag een landmark

mer van het album, dat van de Britse krant The

voor het nieuwe knooppunt. Niet zo

Guardian maar liefst vier sterren mocht ontvan-

omvangrijk als de olifanten bij Almere

gen. “Airships Are Organisms is een hoogtepunt

maar wel een kunstwerk dat kenmerkend is voor Joure.’’ aldus de woord-

in de Belgische muziekgeschiedenis. Fabuleuze

voerster van gemeente De Fryske Marren. Het kunstwerk is ontworpen door

plaat, fabuleuze band” volgens Muzieksite Written

Siska Tol uit Lemmer: “Er werd gevraagd om een beeld bij Joure. Ik dacht

in Music. Kortom, een aanrader voor wie vanaf de

meteen aan een luchtballon, Fryske hynders en weidevogels.’’ De foto is een

luie stoel virtueel per organisch luchtschip een mu-

impressie; de ballon moet nog gebouwd worden en de exacte hoogte en

zikale rondreis wil maken. www.sdbanrecords.com

precieze locatie worden nog bepaald. Binnen een jaar moet het kunstwerk er staan.

LUCHTBALLON-THRILLER

Het duurt nog even, maar Batman-fans kijken al uit

Dertien Engelse ballonpassagiers ge-

naar de nieuwe film van hun held, die in de zomer

nieten op de grens tussen Engeland

van 2021 wordt verwacht. De film van regisseur

en Schotland van een ochtendvaart

Matt Reeves vergt aardig wat voorbereiding, en in

boven de prachtige heuvels. Plots zie

de oude airshiphangars in Cardington, Verenigd

zij tot hun afgrijzen op de grond een

Koninkrijk, wordt op dit moment een enorme set

brute moord gepleegd worden. In de

opgebouwd. De foto hiernaast verscheen onlangs

nieuwste thriller van Sharon Bolton

kort op de Amerikaanse nieuwssite Reddit, maar

overlijden alle ballonpassagiers bin-

is inmiddels weer verwijderd. Op de foto is te zien

nen een uur nadat de moord heeft

dat er drie luchtschepen boven de hangars in de

plaatsgevonden. Op één passagier na. Hoewel gewond, vlucht

lucht hangen, waardoor Batman fans opgewonden

zij voor haar leven, want de moordenaar wil ook deze laatste

online speculeren

getuige van zijn misdaad uitschakelen. Het boek kent aan het

over een link met

einde een verrassende wending: waarom belde ze eigenlijk

de Batman-ani-

niet gewoon met de politie? Je ontdekt het in het boek ’Op De

matieserie, waarin

Vlucht’, dat is vertaald uit het Engels (originele titel: Dead Wo-

luchtschepen te zien

man Walking) en is uitgegeven door A.W. Bruna. De Daily Mail

waren. Op 24 juni

was enthousiast over de thriller: “De uitspraak ‘onmogelijk om

2021 weten we het,

weg te leggen’ is hier écht verdiend, een absolute pageturner”

want dan gaat de

aldus de krant. ISBN 9789400511262, 416 pagina’s, € 21, -

nieuwe Batman in

quick release

BATMAN GOES AIRSHIP?

7

première.

RETROFILM: ZEPPELIN IN ROTTERDAM Op 18 juni 1932 bezocht het luchtschip Graf Zeppelin het Rotterdamse vliegveld Waalhaven, met aan boord o.a. Prins Hendrik - de echtgenoot van Koningin Wilhelmina. De Zeppelinlanding stond te boek als het grootste luchtvaartevenement dat de stad ooit had gekend. Bas Romeijn uit Barendrecht - liefhebber van historische films - heeft nieuwe en unieke beelden gepubliceerd van de gebeurtenis. De film is o.a. samengesteld uit particuliere filmbeelden die door Romeijn zijn verzameld, geoptimaliseerd en gemonteerd tot een lopend verhaal.

De 79-jarige Barendrechter heeft enkele maanden aan de ruim zeven minuten durende documentaire gewerkt: “Bij veel opnames was de belichting niet zo geweldig, dus dat heb ik allemaal gecorrigeerd”. Bekijk de film op basromeijnfilms.blogspot.com/2019/05/1932-de-graf-zeppelin-bezoekt-vliegveld.html.

ANTARCTISCH STRALINGSONDERZOEK

GORDON BENNETT 1926 Op zondag 30 mei 1926 landden in het westen en midden van Noord-

Na drie seizoenen op

Brabant maar liefst vier gasballon-

Antarctica en negentien

nen. Het waren de deelnemers aan

opstijgpogingen is de

de Gordon Bennett race die dat jaar

SuperTIGER-2 nu daad-

vanaf Wilrijk bij Antwerpen onder on-

werkelijk bezig met het

gunstige weersomstandigheden was

verzamelen van gegevens over cosmische straling van buiten ons

gestart. Door harde wind, felle buien

zonnestelsel. De SuperTIGER (Super Trans-Iron Galactic Element

en sneeuw konden niet alle teams

Recorder) is een instrument dat is ontwikkeld in een samen-

opstijgen; anderen zetten kort naar de opstijging alweer de landing

werkingsverband tussen o.a. de universiteiten van Washington

in. Het Amerikaanse Goodyear team landde na 16 uur in Zweden en

en Minnesota, het Goddard Space Flight Center, het California

won de race. Willem Kruf reconstrueerde voor het Brabants Histo-

Institute of Technology en NASA’s Balloon Program Office. Het

risch Informatie Centrum BHIC de landingen in Noord Brabant. Ook

instrument verzamelt haar gegevens op 30 kilometer hoogte,

de Gordon Bennett editie van 1923, waarbij meerdere ballonvaarders

hangend onder een enorme onbemande luchtballon. Het twit-

het leven lieten, heeft Kruf aan de hand van krantenartikelen nader

ter account van Washington University @SuperTigerLDB brengt

onderzocht. Je vindt zijn bevindingen terug op https://www.bhic.nl/

regelmatig verslag uit over de vorderingen van de wetenschap-

ontdekken/verhalen/vier-ballonlandingen-in-brabant.

pelijke expeditie.

meteorologie

’s Werelds snelste planning software voor ballonvaarders

8 Verlies jij ook veel tijd met het contacteren van je passagiers?

Steek je veel energie in het maken van een laadrapport, een passagierslijst of een brandstof berekening?

Ben je het papieren gedoe op het terrein beu?

Quick Release is een online software die je helpt met de vluchtplanning, het contacteren van je passagiers per SMS en het digitaal inchecken op tablet.

Vraag je login voor jouwbedrijf.quickrelease.online bij wim@upconsulting.be, ontwikkelaar en ballonvaarder.

2019 in cijfers

3240

438

passagiers

vluchten

11110 sms

https://quickrelease.aero

Comprehensive insurance Cover at an affordable price

Your partner for your Aviation-Insurance VFS Heinz Grümmer GmbH is one of the largest Aviation-Insurance-Brokers in Germany with over 40 years experience.

You enjoy the flight - we provide the protection Please contact Heiko Spilker, Phone: +49 231 92717737, e-mail: h.spilker@vfs-gruemmer.de Udo Kötitz, Phone. +49 231 92717713 , e-mail: u.koetitz@vfs-gruemmer.de

Flugplatz 8, 44319 Dortmund Phone +49 231 927177-0 Fax +49 231 927177-30 info@vfs-gruemmer.de

50 JAAR HETELUCHTBALLONVAART IN NEDERLAND TE K ST : J O H N S CH OON E

Door John Schoone

9

De geschiedenis van de hetelucht-ballonvaart begon in de

Een jubileum

lage landen op 13 september 1969 in België. Vanaf vliegveld

50 jaar heteluchtballonvaart betekent dus ook 50 jaar PH-BEN.

Temploux bij Namen steeg daar de eerste ‘moderne’ warme-

Deze ballon is nu eigendom van Stichting Ad Ballon en wordt

luchtballon op. Het was hier dat de Nederlandse vertegen-

geëxploiteerd door Ad Ballon Ballonvaarten. Tot 1980 zijn er

woordiger van Benegas, Jan IJzermans, in aanraking met het

vele vaarten mee gemaakt, maar in dat jaar verliep het bewijs

fenoneem ballonvaren. Hij zag commerciële mogelijkheden

van luchtwaardigheid. In 1995 werd de PH-BEN weer opnieuw

voor Benegas, want veel boeren gebruikten gas om de stal-

ingeschreven in het Nederlandse luchtvaartregister, nadat de

len te verwarmen. En door de luchtballon zagen zij het merk

ballon weer luchtwaardig was gemaakt. Vanaf deze tijd mag deze ballon volgens de flight

boven hun boerderijen.

manual gevaren worden Het was Jan IJzermans die Don Cameron vroeg om in

door de piloot met

Nederland promotievaarten met de heteluchtballon uit te voe-

medeneming van

ren. Op 22 en 23 mei maakte Cameron twee vaarten met de

maximaal één pas-

G-AYAM (Cameron O-85), de eerste vanuit Jutphaas (20 min)

sagier. Sinds 2010

en de tweede vanuit Gilze (80 min). Directeur De Jong van

staat de ballon

Benegas ging mee als passagier en bestelde ter plekke de aller-

geregistreerd

eerste Nederlandse heteluchtballon: de PH-BEN. Opmerkelijk

volgens de rege-

was overigens het tijdstip van de ballonvaart vanuit Gilze:

ling historische

16.40-18.00. Dit is vermeld in het logboek van Don Cameron.

luchtvaart, en mag

Net als de vliegcondities: “low level, high winds, very turbu-

hiermee dus een his-

lent”. Wellicht was er nog thermiek?

torische luchtvaartuig genoemd worden.

Er waren nog geen Nederlandse heteluchtballonvaarders, dus

Het jubileumjaar 2020

werden Jan en Nini Boesman van de Haagsche Ballonclub uit-

Kortom: 2020 is een historisch

genodigd om de ballon te varen. Zij waren gasballonvaarders

jaar voor de heteluchtballonvaart.

en het varen van een heteluchtballon vroeg toch om andere

Gedurende het hele jaar heeft Ad Ballon

vaardigheden. Het was niet hun manier van ballonvaren, o.a. vanwege de “herrie” van de brander t.o.v. de stille gasballon-

Ballonvaarten diverse activiteiten om de

vaart.

introductie van de heteluchtballon in het Nederlandse luchtruim te herdenken:

Op 24 juli 1970 werd met de PH-BEN de eerste vaart gemaakt.

- Een tentoonstelling 50 jaar heteluchtballonvaart in het pand

In deze Cameron O-56-ballon maakte Cameron met één pas-

van Ad Ballon, Minervum, Breda met een openingsbijeen-

sagier (Hans de Vos Klootwijk van de Haagsche Ballonclub)

komst op 4 april 2020 en een prominente plaats voor de

een ballonvaart van Nijmegen naar Elst. De vaart duurde 35

PH-BEN.

minuten. Eigenlijk zou de Belgische piloot François Schaut

- Op 24 april 2020 een Breda Balloon Memorial Flight met

meevaren, maar door een misverstand miste hij dit historische

‘oude’ ballonnen, waarbij de PH-BEN als eerste zal opstijgen.

feit. Het was overigens tevens de eerste reclamevaart, want op

- Op 4 en 5 juli een herinneringsvaart 50 jaar Nederlandse hete-

de ballon was een banner van “Fina” bevestigd. Een saillant detail is het feit dat het Certificate of Airworthness gedateerd

luchtballonvaart voor geïnteresseerden, met o.a. de PH-BEN. - Deelname PH-BEN aan diverse ballonevenementen.

stond op 7 augustus 1970. Op 4 september werd de ballon ingeschreven in het Nederlandse luchtvaartregister met als

Voor informatie kunt u contact opnemen met

eigenaar Nederlandse Maatschappij voor Petroleumgassen

Ad Ballon (www.adballon.nl).

“Benegas” NV, Rotterdam.

geschiedenis

1970-2020

evenement 10

BALLONVAREN IN SAUDI-ARABIË

Expect the unexpected

T E KS T E N BE E LD EV Y POPPE

NA DE ZOMER VAN 2019 KREGEN WE DE VRAAG OM MEE TE GAAN NAAR SAUDIARABIË VOOR HET ‘WINTER AT TANTORA 2020’ BALLONFESTIVAL, DAT PLAATSVOND VAN 1- 12 JANUARI IN AL ULA. AANGEZIEN FILIP AUDENAERT AL VAN IN HET BEGIN BETROKKEN IS BIJ HET HELE SAUDI-VERHAAL, KONDEN WIJ GEEN “NEE” ZEGGEN. WE WERKEN AL LANGER SAMEN MET RIEN JURG PROMOTIONS IN NEDERLAND EN HET WAS SAMEN MET HEN DAT WE DE ALLEREERSTE BALLONVAART OOIT MAAKTEN BOVEN SAUDI, IN JANUARI 2019. DEZE KEER STELDEN ZE FILIP AAN ALS CHIEF PILOT VOOR BELGIË, FRANKRIJK, ZWITSERLAND EN SPANJE OM ALLES IN GOEDE BANEN TE LEIDEN.

We reisden al een aantal dagen eerder naar Saudi omdat we niet goed wisten wat te verwachten nu ik zwanger ben, en om al wat uitstapjes te doen. Aangezien de connecties naar Al Ula niet zo vanzelfsprekend zijn, namen we het zekere voor het onzekere. Dat niet alles zou verlopen zoals we verwacht hadden, dat wisten we al van voordien. En dat merkten we toen we aankwamen in Madinah. We kregen al snel te horen dat het tentenkamp, waar we de komende twee weken zouden verblijven, nog niet klaar was. Waar de honderd ballonteams de komende tijd zouden verblijven was op dat moment nog een vraagteken.

Oudejaarsavond Men raadde ons aan om nog niet naar Al Ula door te reizen, maar er het beste van te maken in Madinah. We vierden er Oudejaarsavond in het Millennium AirPort Hotel en op 1 januari ging iedereen in de bus richting Al Ula, waar we warm ontvangen worden door Rien, Miriam en hun team. Een pilotbriefing, een buffet om de honger te stillen, luchtballonnen, gasflessen gevuld. Iedereen heeft er zin in, dit kan niet meer stuk! Maar niet alle slaapplaatsen zijn even mooi, er is nauwe-

plaatselijk winkeltje. We bezochten met z’n allen de Madain

citeit. Dit is Saudi en niet België of Europa. Toegegeven, alles

Saleh Tombs, waar we een aantal keren overheen konden

komt altijd goed, met geduld, véél geduld.

varen. De Tombs zullen pas toegankelijk zijn voor bezoekers eind dit jaar, maar wij mochten alvast binnen, na een ‘klein’

Kleur bekennen

overleg én met wat geduld. Ook de Al Maraya Concert Hall in

Ieder team kreeg een kleur toegewezen; rood, blauw, geel of

het midden van de woestijn is een echte aanrader. Het is een

oranje. Elke kleur stond twee dagen op de planning en elke

concertgebouw dat volledig bezet is met spiegels. Dat geeft

kleur was twee dagen optioneel (dan kies je of je al dan niet

een prachtig effect met de rotsen rondom die in het gebouw

wil varen). De andere dagen was je vrij. Vrijdag 3 en zaterdag

weerspiegelen. De Desert Safari was geweldig. We werden in

4 januari (= weekend in Saudi) waren verplichte vaardagen

kleinere groepen verdeeld en telkens met twaalf Land Cruiser

voor iedereen. Zo gingen we twee dagen op rij de lucht in met

Jeeps opgepikt. We sloten de safari af op uitgerolde tapijten in

honderd ballonnen. Wat

het zand met een lekkere

een prachtig tafereel! De

BBQ en zelfgemaakte kof-

natuur daar is zo mooi, het

fie en thee bij een kamp-

is haast niet te beschrijven.

vuur. Top!

Elke rots is anders, draai je de hoek om of keer je

Dakar Rally

je om; het ziet er elke keer

De kers op de taart was

anders uit, je kunt er geen

de aankomst en het ver-

genoeg van krijgen. Veel

trek van de welbekende

toeschouwers waren er niet

Dakar Rally op 8 januari

te bespeuren, maar vele

in Al Ula. Wat een toeval

teams kregen toch passa-

dat Dakar net door Saudi-

giers mee aan boord.

Arabië trok wanneer wij er zijn! Een ongelofelijke

Record

ervaring, misschien zelfs

Op zondag 5 januari was

het hoogtepunt van de

het een drukke dag voor

hele reis. We spraken een

ons; team geel. ‘s Morgens

deel van de organisatie

hadden we de verplichte

(Fransen) bij de aankomst.

vaart met passagiers, in de late namiddag was er de tether-

Zij verklaarden ons zot toen we hen vertelden ‘dat er straks

show met aansluitend een nightglow. Maandag 6 januari

nog een aantal bussen met toeschouwers zullen arriveren’. Dat

was voorzien voor een grote nightglow, maar er bleken niet

hadden ze nooit eerder gezien, zoveel volk aan de aankomst

voldoende auto’s aanwezig te zijn. Only in Saudi! Het was niet

van een etappe midden in de woestijn. Er komen motoren,

zo simpel om honderd ballonnen op een lengte van drie km.

buggy’s, jeeps en vrachtwagens voorbij gestoven. Je haar

te krijgen, want de rijbaan moest ook nog bereikbaar blijven

komt recht. Het zand en het stof vliegt in het rond. Het zand

voor het verkeer. Het kostte veel tijd, maar het kwam allemaal

kraakt tussen onze tanden. Maar wat maakt het uit. Dit is een

goed. Een nieuw record!

avontuur dat ze ons nooit meer afnemen. Filip kreeg nog de kans om op een motor te gaan zitten en ik mocht even in een

Uitstapjes

vrachtwagen zitten, whaauw.

De volgende dagen gingen niet meer alle vaarten door, wegens het weer (te veel wind of zelfs regen). Jammer dat we

Het Winter At Tantora Balloon Festival in Saudi-Arabië hebben

niet konden doorgaan tot het einde, maar dat is nu eenmaal

wij ervaren als een speciaal avontuur. We kijken er tevreden

ballonvaren. In de loop van de week werden er een aantal

naar terug en we hadden het voor geen geld willen missen.

uitstapjes georganiseerd. De uitstappen gingen door per kleur,

Het grootste applaus en de dikste pluim gaan uit naar Rien,

of voor wie daar zin in had. Er waren bussen ingepland om

Miriam en het hele RJP-team. Wat zij hebben verwezenlijkt is

naar de stad Al Ula te gaan en wat inkopen te doen bij een

buitengewoon!

evenement

lijks internet, geen warm water en slechts nu en dan elektri-

11

veiligheid 12

HET MELDEN VAN VOORVALLEN

TERUGBLIK 2017-2019 D O OR L E O N L E EM ANS

HOE ZAT HET OOK ALWEER? DE EU-VERORDENING 376/2014 REGELT OP EUROPEES NIVEAU HET MELDEN VAN VOORVALLEN/INCIDENTEN IN DE LUCHTVAART INCLUSIEF DE BALLONVAART. HET MELDEN ERVAN IS EEN WETTELIJKE VERPLICHTING. DE AFGELOPEN JAREN IS MENIGMAAL VOORLICHTING AAN DE LEDEN GEGEVEN INZAKE HET MELDEN VAN VOORVALLEN, EN SINDS 2017 HEBBEN WE DE NODIGE ERVARING OPGEDAAN MET HET MELDEN. IN DIT ARTIKEL GEVEN WE EEN TERUGBLIK OP DEZE DRIE JAAR. In Nederland hebben de KNVVL - o.a. voor de ballonvaart - en

gen soms anders gaan dan de bedoeling is geweest of was

de minister/ILenT een convenant rond het melden van voorval-

gepland. In het kader van vergroting van de veiligheidscultuur

len afgesloten. Dit convenant regelt twee belangrijke zaken:

is het streven dat álles gemeld wordt wat de veiligheid van het

anoniem melden en melden via de KNVVL. Dit laatste betekent

ballonvaren kan vergroten. In het kort: meldt alles wat niet

voor de ballonvaart dat meldingen kunnen plaatsvinden bij de

de bedoeling was of niet was gepland. In Ballonstof worden

Veiligheidsmanager van de Afdeling Ballonvaren.

regelmatig de gemelde voorvallen op anonieme basis besproken.

Voorvallen melden Indien voorvallen gemeld worden via het Vaartregistratie-

Meldingen 2017-2019

systeem (digivrf) en/of het email adres voorval.ballonvaren@

Het aantal meldingen varieert per jaar. In 2018 is het aantal

knvvl.nl komen deze terecht bij de VM-manager Leon Leemans

meldingen toegenomen en in 2019 is het aantal meldingen

en plaatsvervanger Willem Hijink. Deze bespreekt de meldin-

weer gedaald. De conclusie dat de meldingsdiscipline is afge-

gen binnen het VMS-team. Het VMS-team wordt gevormd

nomen kan echter niet getrokken worden; het kan ook zijn

door Jan Oudenampsen, Sebe Kruijer, Willem Hijink, Martijn

dat er eenvoudigweg minder voorvallen waren. De meeste

de Vries en Leon Leemans. Tevens worden de meldingen

gemelde voorvallen betreffen de landingsfase. Denk hierbij

geanonimiseerd en daarna doorgezet naar het Analyse Bureau

bijvoorbeeld aan laag varen, letsel bij de landing, schade aan

Luchtvaartvoorvallen (ABL). Alle leden van het VMS-team heb-

de ballon, landing op de openbare weg e.d. Daarna volgen de

ben de privacyverklaring van de KNVVL ondertekend waardoor

gemelde voorvallen die tijdens de vaart plaatsvonden. Denk

geheimhouding en anonimisering is gewaarborgd.

hierbij aan onwel worden/flauw vallen van passagiers tijdens de vaart, problemen met de rotation vents, niet werkende

Veiligheidscultuur

radio’s of transponders e.d. Speciale aandacht is gewenst

Binnen de Afdeling Ballonvaren hebben we als motto:

voor de fasen van opbouw en inflation. Weliswaar zijn relatief

“Veiligheidscultuur”: Een cultuur die aanvaardt dat din-

weinig voorvallen gemeld; maar bijvoorbeeld qua letsel zijn

veiligheid 13

ze niet minder belangrijk. Denk hierbij aan ernstig rugletsel en

de ballonvaart binnenkrijgt. In de regel betreft dit meldingen

brandwonden van helpers.

via LVNL en piloten van de grote luchtvaart. Het betreft m.n. het in het zicht hebben van ballonnen door piloten of ballon-

Meldingen naar schadesoort

nen die vanuit de toren waarneembaar zijn. Uit de meldingen

In de grafiek ‘Meldingen 2017/2018/2019’ staan de meldingen

kunnen we niet opmaken of in alle gevallen sprake is van

gerangschikt naar schadesoort. Bepaalde voorvallen zijn hierin

luchtruimschendingen. Eén specifieke situatie willen we ech-

niet opgenomen, denk aan boze boeren, overlast van drones,

ter wel onder de aandacht brengen: dit betreft de situatie bij

vuurpijlen die naar een ballon zijn geschoten, laserpen etc.

Lopik. Hier gaat de Schiphol TMA 3 met een maximum hoogte

Over de periode van drie jaar zijn er relatief veel gemelde voor-

van 2500 ft in westelijke richting over in Schiphol TMA 1 waar

vallen met letsel, dat met name is ontstaan tijdens de opbouw

de hoogte beperkt is tot 1500 ft (zie kaartje). Bij bepaalde

van de ballon en bij de landing. Rugletsel, flauw vallen/onwel

aanvliegroutes zitten de vliegtuigen voor Schiphol op een

worden van passagiers, verstuikte en gebroken enkels, brand-

zodanige hoogte dat men al snel kan ervaren dat een ballon

wonden etc. Schade aan materiaal komt eveneens relatief veel

te hoog vaart, de piloot heeft hier dan melding van te maken.

voor. Het betreft dan meestal schade aan quick releases en

Wees alert en houd je scherp aan de voorgeschreven maximale

aanlijn-touwen, verbogen carabiners, ventilators etc.

hoogte om onnodige meldingen te voorkomen. Het VMS-team wenst eenieder veel veilige ballonvaarten in 2020!

Tenslotte We hebben regelmatig overleg met het ABL. In dit overleg is aan de orde gekomen dat het ABL zelf ook meldingen inzake

ballonstof 14

Wij zijn de club die: - uitdaagt - crew een team maakt - leert navigeren - ballon-skills test - stressbestendig maakt meer weten of eens een training/wedstrijd meedoen?

www.dbcc.nl

EEN TERUGBLIK, MAAR VOORAL EEN LUCHTIGE BLIK VOORUIT DO O R J A N FO KKE N

Het van de grond komen van de Dutch Balloon Competition

Doelstelling

Club had 25 jaar geleden onder andere zijn oorzaak in de

De DBCC tracht door het organiseren van trainingswedstrijden,

falende organisatie van het Nederlands Kampioenschap (NK)

bijeenkomsten met uitleg van wedstrijdregels en bijkomende

door de Commissie Evenementen namens de KNVvL Afdeling

aspecten het deelnemen aan wedstrijden te stimuleren. Als

Ballonsport. Het gevolg: nog vele strubbelingen na afloop van

je bij internationale wedstrijden ziet hoeveel plezier de deel-

het kampioenschap. Het werd op dat moment duidelijk dat

nemers aan hun sport beleven, is dit alleen al een reden om

de Afdeling Ballonsport niet meer

je in deze wereld te interesseren.

in staat was een NK naar behoren

Het is bovendien leuk en een eer om

te organiseren. De jaren daarvóór

je land te vertegenwoordigen bij

waren het in grote lijnen de familie

wedstrijden. Zoals bij elke sport is

Haarhuis en hun vrienden geweest,

ook het wedstrijdvaren een kwestie

die steeds de kar hadden getrokken.

van volhouden. Je leert niet met één keer deelnemen waarom je moet

Fanatiekelingen

kiezen om vroeg te starten of juist

Het NK was in die tijd de enige

laat te vertrekken, hoog of laag te

wedstrijd om te bepalen wie in

varen, op welke wijze je het beste

aanmerking kwam voor deel-

een doel aan kunt aanvaren en hoe

name aan de Europese- of

je met een onbestuurbaar vaartuig

Wereldkampioenschappen. Vrijwel

kunt manoeuvreren middels wind-

alle Nederlandse ballonvaarders

stromingen, i.p.v. de lucht in te gaan

namen deel aan het NK. De daarop

met passagiers en maar hopen dat je

volgende jaren veranderde de situ-

een geschikt grasland om te landen

atie. Er kwamen piloten bij, de bal-

tegenkomt. Maar ‘oefening maakt de

lonnen werden groter en groter door

meester’.

het varen met passagiers, waardoor de ballonsport (lees: het wedstrijd-

Join the club

varen) in de verdrukking kwam.

Veelal komen nieuwe DBCC-leden

Alleen enkele fanatiekelingen, die de

bij de club omdat ze crewen bij een

kick van het wedstrijdvaren hadden

piloot die ook aan ballonwedstrijden

beleefd, gingen door.

deelneemt. De DBCC kent diverse functies: officials , meetteams enzovoort. Ook hiervoor kun je je aanmelden. Je zult

Oprichting DBCC

merken dat dit een andere discipline is dan crewen bij pas-

Doordat wedstrijdpiloten, officials en observers bij stem-

sagiersvaarten. Dat heeft ook zijn charme, maar voor mij per-

mingen over de ballonsport in de minderheid waren – en dus

soonlijk kan dat niet op tegen de beleving van het wedstrijd-

afhankelijk van de goodwill van de ‘recreatieve ballonvaar-

varen. Als team deelnemen aan wedstrijden geeft een extra

ders’ – ontstond de behoefte aan een zelfstandige wedstrijd­

dimensie aan ballonvaren en doet een beroep op veel verschil-

vereniging, met een eigen bestuur en regelementen. Het

lende vaardigheden.

hoofddoel was de wedstrijdsport te promoten en naar een hoger plan te tillen. Met de Afdeling Ballonsport werd afge-

Ik zou zeggen: kom bij onze club en beleef een andere

sproken dat de DBCC de organisatie van het NK heteluchtbal-

ballonwereld. Voor informatie kijk op www.dbcc.nl.

lonvaren overnam.

jubileum

DE DUTCH BALLOON COMPETITION CLUB BESTAAT 25 JAAR. HOE NU VERDER?

15

fotografie 16

FOTOGRAFEREN VANUIT EEN LUCHTBALLON

HOE MAAK JE DE MOOISTE D O OR KO E N D E LANG HE

DE ALLEREERSTE LUCHTFOTO OOIT IN NEDERLAND GEMAAKT, WERD IN 1909 GESCHOTEN VANUIT EEN LUCHTBALLON. ALLEEN AL HET FEIT DAT OP SOCIAL MEDIA DE FOTO-HASHTAG ‘#BALLONSTOF’ PER KWARTAAL MEER DAN 4000 KEER WORDT INGEZET, GEEFT AAN DAT SINDS DIE ALLEREERSTE LUCHTFOTO HET FOTOGRAFEREN VAN EN VANUIT LUCHTBALLONNEN EEN GROTE VLUCHT HEEFT GENOMEN. BEROEPSFOTOGRAAF KOEN DE LANGHE UIT HOLSBEEK, BELGIË LEGT UIT HOE JE VANUIT EEN LUCHTBALLON DE MOOISTE FOTO’S MAAKT. Foto’s vanuit een luchtballon spreken tot de verbeelding. Niet

Je kunt uiteraard de gevoeligheid (ISO-waarden) wat opdrij-

in het minst vanwege het bijzondere perspectief en de bijzon-

ven, maar dat is geen goed idee. In luchtfoto’s wil je immers

dere motieven die gedurende de vaart onder je voorbijkomen.

veel details kunnen onderscheiden, en dan vormt ruis veel

Met een continu panorama van 360 graden weet je vaak niet

sneller een storende factor. Een superzoomlens is dus alleen

wat eerst te fotograferen. We willen echter vooral ook kwali-

te overwegen wanneer je over een toestel beschikt dat hoge

teit in onze foto’s. Met wat voorbereiding en de goede raad in

gevoeligheden aankan zonder dat de kwaliteit van je foto’s

dit artikel kun je je ballonfoto’s verder optimaliseren.

eronder lijdt. Je bent beter af met een combinatie van twee lichtsterke zoomlenzen, bijvoorbeeld een 17-55mm f/2,8 en

Lenzen

een 70-200mm f/2,8. Hierbij moet je dan wel rekening houden

Eenmaal in de mand, moet je het de hele vaart doen met het

dat het verwisselen van lenzen in de beperkte ruimte van een

materiaal dat je bij je hebt. Selecteer je lenzen en accessoires

ballonmand enige handigheid vereist. Heb je twee camera-

dus doordacht voor je opstijgt. Als je daarboven moet vast-

body’s, dan is dat probleem van de baan.

stellen dat de verkeerde lens in je tas zit, dan wordt het een

Naast de beperkte lichtintensiteit vormt de snelheid waarmee

uurtje tandenknarsen. Zorg er in ieder geval voor dat je zowel

de ballon vaart mogelijk een probleem waarmee je rekening

met groothoek als met tele kan fotograferen. Je zou kunnen

moet houden. Zolang je met een groothoeklens werkt loopt

denken dat een superzoomlens met een groot bereik van 18

het niet zo’n vaart. Maar zodra je met een telelens werkt, kan

tot 200 mm (APS-formaat) ideaal is voor een ballonvaart, maar

bij enige windsterkte de grond met een aanzienlijke snelheid

hier moeten we een serieuze kanttekening bij plaatsen.

onder je voorbijschuiven. Lenzen met een vaste brandpunts-

De meeste ballonvaarten worden relatief kort voor de zonson-

afstand, hoe lichtsterk ook, zijn minder geschikt: door het

dergang gemaakt. Het licht is dan mooi, maar niet sterk.

gebrek aan een voorgrond wordt je compositie erg bepalend

En superzoomlenzen zijn niet lichtsterk, zodat je met sluitertij-

voor de kwaliteit van je foto, en in een ballon kan je je stand-

den moet werken die scherpteproblemen kunnen opleveren.

punt moeilijk aanpassen.

VO OR D E T A ILS GEB RU IK J E DE TELELENS ( F/ 2 , 8 , 1 / 2 00, IS O 400, 2 00 M M ) .

Sluitertijden Houd voortdurend rekening met de sluitertijd. Zorg dat die snel genoeg is om bewegingsonscherpte te voorkomen. De optimale sluitertijd wordt steeds lager naarmate de vaart vordert. Indien je gewoonlijk met diafragmavoorkeuze werkt, kies dan eens voor sluitertijdvoorkeuze. Zorg dat die steeds korter is dan het brandpunt dat je gebruikt (sluitertijd van 1/125 bij 100mm, sluitertijd van 1/250 bij 200mm).

Het zou zonde zijn wanneer je na de reportage moet vaststellen dat je foto’s net niet de vereiste scherpte hebben. Voortdurend compromissen maken tussen sluitertijd, gevoeligheid en brandpuntkeuze, daar komt het op neer bij fotograferen vanuit een ballon.

interview

FOTO’S?

17

VA N U I T D E L U CH T G EZ IEN IS ER GEEN G EB REK AAN INTERESSANTE P ATRO NEN, VO O RAL I N H ET VO O RJAAR WANNEER ER GEP L O EGD EN GE ZA A ID W OR D T .

Onderwerpen Zodra je in de lucht bent, is er geen gebrek aan motieven die

gen en het landschap door het zachte ochtendlicht van de

je voor je lens kunt halen. Let op interessante patronen in

opkomende zon prachtig wordt belicht.

landbouwgebieden. Het voorjaar is hiervoor de beste periode,

Vanaf de grond lijkt het alsof het land is volgebouwd. Pas

omdat er dan geploegd en gezaaid wordt op de akkers. Er is

vanuit de lucht zie je hoe de lintbebouwing ons zicht vanaf de

overal bedrijvigheid. De komst van een ballon blijft vaak niet

begane grond voortdurend belemmert. Toch zijn woonwijken

onopgemerkt: konijnen en hazen spurten over velden en soms

fotografisch vaak minder interessant. Ze tonen je vooral dat

cirkelt er een nieuwsgierige roofvogel rond de luchtballon, of

we in het tijdperk van trampolines en opblaasbare zwem-

een deltavlieger. Al die unieke ervaringen kun je als fotograaf

baden leven. Houd ook rekening met de privacywetgeving.

vastleggen.

Kruis je de loop van een kanaal of rivier, profiteer dan van dit dankbaar motief in je beeld. Ook met kronkelende weggetjes of kaarsrechte steenwegen kun je boeiende composities opbouwen. Het klaverblad van een autosnelweg wordt opeens een uiterst fotogeniek schouwspel. En zo zie je de op de begane grond verguisde hoogspanningsmasten, verlaten fabriekspanden, containerparken, windmolens en industrieterreinen letterlijk vanuit een ander standpunt.

Ochtendvaarten kunnen soms speciale motieven opleveren, wanneer er mistflarden han-

EEN GROOTHOEKLENS KOM T VAAK VAN P AS I N EEN BAL L O N (F /4 ,5 , 1/25 0, I SO 4 00, 19 MM).

fotografie 18

RI VIEREN EN KANAL EN ZIJN D ANKBARE MO TI EVEN (F /8, 1/25 0, ISO 2 0 0 , 1 7 M M ).

Detailopnames van staatsinstellingen, woningen en tuinen

in patronen van elkaar gescheiden zijn. Ook wegen en water-

mag je in principe niet maken, laat staan dat je ze mag publi-

lopen kunnen fungeren als afbakeningslijn in je bewerkings-

ceren.

zone.

Nabewerking Opnames vanuit grote hoogte kunnen flets overkomen als de lucht niet helder is. Met nabewerking kun je dat oplossen.

Gewoon algemeen het contrast opvoeren is af te raden, want dan verlies je detail in zowel de lichte als de donkere partijen in je beelden. Je werkt beter stapsgewijs, door verschillende zones in je beeld elk afzonderlijk onder handen te nemen. Bij cultuurlandschappen gaat dit heel vlot omdat de akkers mooi

Koen De Langhe is beroepsfotograaf en auteur van o.a. ‘Fotogeniek Vlaanderen, 125 toplocaties voor de natuur- en landschapsfotograaf’ uit 2017 en ‘Fotogeniek Vlaanderen, toplocaties voor de stadsfotograaf’ uit 2019 (www.koendelanghe.com en www.fotogeniekbelgie.be).

Dit artikel is tevens gepubliceerd op de fotografie-website www.shoot.be.

I N L A N D BO U WGEB IEDEN V IND J E V AAK INTERES S ANTE P ATRO NEN (F /5 , 1/64 0, I SO 5 00, 8 5 MM).

KENIANDEKEIN

BALLONVAARTEN

ROBINTHIJS

The second adventure of 2020, flying over the Alps 🤩🤩🤩🤩🤩🤩 #ballooning #chateaudoex #festivaldeballons #festivaldeballons2020 #ballonstof

Nig htg own @winterattantora this evening come and watch this amazing show. #ballooning #ballonstof #ballonvaren #saudiarabia

Love to see the world from above! #winterattantora #saoediarabië #pilotlife #traveltheworld #ballonstof

WIEGERS BALLONVAARTEN

GPEIRSMAN

IKWILBALLONVAREN

Iedereen Goedemorg en! Maak er een mooi weekend van, wij sluiten een intensieve opleiding sweek ballonvaren in Italie vandaag af met prachtig weer.

More of beautiful Paestum #silverlining #paestum #flying ismag ic #hotairballoon #athomeinthesky #ballonstof

Enjoy your weekend! #ikwilballonvaren #vaarmee #ballonstof #sterag as #advertising #letsfly #competition #europeanchampionship

TAG TAG

# BALLONSTOF #EVENNIETBALLONVAREN De mooiste komende maanden op zalsocial er in media de Lage De ballonfoto’s

Tag je ballonfoto met #ballonstof op een Landen weinig gevaren worden. openbaar Facebook, Instagram of Met de tijdelijke tag #evennietballonTwitter account, en wie weet staat je foto varen kun je op op social de volgende keer dezemedia pagina!laten Iederzien kwartaal verschijnen foto’s met wat je zoal doet alserjezo’n niet4000 kunt varen. #ballonstof op social media.

We plaatsen originele foto’s in het Originele foto’s en bijschriften met een zomernummer. beperkt aantal hashtags maken de grootste kans op plaatsing.

WESTERWOLDE_BALLOONING

HYLKEJOURE

Je zou het niet zeg g en als je naar buiten kijkt maar over ruim een maand beg int ons ballonseizoen alweer. #ballonstof #westerwolde #ballonvaart

Dreamteam winter 2019/2020 #balloonadventures #ballooning dubai #ballooning uae #ballonstof #dubai #vakantiewerk @ballooning _uae

HANS VAN HOESEL

BORN_BLOCKHEAD

HOOGVLIEGER.EU

Don’t do this at home! Fotog raaf Philip Platzer, parachutist Marco Furst, boven Fromberg Oostenrijk. #ballonstof

Festival mood #airballoon #confetticannon #hotairballoon #ballonstof #sun #bluesky #orang e #colours #balloonteam

Laat flig ht of 2019 #ballonstof #ballonvaart #luchtballon #ballonvaren #ballonpiloot #balloncrew

HOTRBALLONVAARTEN

JORIKBALLON

AIRCHOICE1_BALLONVAARTEN

Smile! Seeing a hot air balloon for the first time in your life makes you happy. #india #ballooning #people #smile #people #ballonstof

How many balloons can you see? Tap to see the answer! #luchtballon #hotairballoon #ballooning #balloon #ballonstof

beleef uw ultieme ballonvaart #qualimandjaroballoon #resibike #wattedoen #mooiuitzicht #ballonstof

MOOIEBALLONVAART.NL

NIC.SAX

JACK.BREKELMANS

Een g eweldig beg in van 2020! Genoten boven #saoediarabië #winterattantora #madainsaleh #ballonstof #ballonvaart

Mont Blanc #fibchax #ballooning #hotairballoon #friends #family #mountains #montblanc #making memories #ballonstof #festivaldeballons

#inzellerballonwoche #ballonvaren #ballonvaart #ballooning isfun #instaballonspotters #blueskies #clouds #sunset #ballonstof #inzell

geschiedenis 22

‘UP, UP AND AWAY’

De vier iconische ballonwoorden zijn een ALS ER ÉÉN MOTTO IS DAT WERELDWIJD AAN BALLONVAREN WORDT GEKOPPELD, IS HET WEL ‘UP, UP AND AWAY’.

DE SLOGAN DUIKT REGELMATIG OP IN DE NAMEN VAN ONDER ANDERE BALLONVAARTEVENEMENTEN, -BEDRIJVEN, -BOEKEN EN -CLUBS. SOMMIGE BALLONVAARDERS GAAN SPONTAAN EEN DEUNTJE NEURIËN, ZODRA ZE DE SLOGAN TEGENKOMEN. WAT IS EIGENLIJK DE PRECIEZE ACHTERGROND ERVAN? BALLONSTOF ZOCHT HET UIT – EN ONTDEKTE EN PASSANT EEN ONVERWACHTE LINK MET NEDERLAND. Door Han Nabben Summer of love ‘If you’re going to San Francisco, be sure to wear some flowers in your hair’ zong Scott McKenzie in 1967, en hij luidde daarmee vanuit San Francisco de Summer of Love in. In Amerika vonden op dat moment grote sociale en politieke veranderingen plaats. De Vietnamoorlog verdeelde het land en de koude oorlog woedde hevig. De Cubacrisis had bijna de derde wereldoorlog ingeluid en de moord op John F. Kennedy lag nog vers in het geheugen. Bevolkingsgroepen streden tegen racisme, met als dieptepunt 48 dodelijke slachtoffers tijdens de Detroit-rellen in de zomer van 1967.

Hoezo ‘Summer of Love’?

Psychedelische pop De periode van verdeeldheid gaf voeding aan een FlowerPower tegenbeweging van positivisme. Drugs als LSD en wiet wonnen aan populariteit en daarmee samenhangend ontstond de psychedelische popmuziek, waarbij de hallucinerende eigenschappen van drugs werden nagebootst. Light My Fire van The Doors, Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band van The Beatles en Their Satanic Majesties Request van The Rolling Stones zijn bekende voorbeelden. Ook Pink Floyd, Janis Joplin, Jefferson Airplane, The Velvet Underground, Jimi Hendrix, de Golden Earring en vele anderen gingen mee in de stroming.

En ook de feelgood sunshine-pop van de nog jonge popgroep The 5th Dimension uit Los Angeles paste perfect in het psyche-

delische muziekgenre, en met name hun hit Up, Up and Away uit 1967 viel in de smaak.

Webb en The Prophet Het nummer Up, Up and Away werd geschreven door Jimmy Webb, die ook muziek ontwikkelde voor onder andere The Supremes, Art Garfunkel en Glen Cambell. Webb was ervoor geïnspireerd geraakt via zijn vriend/ballonvaarder William F. Williams alias ‘DJ The Prophet’ van radiostation K/MEN 129 uit San Bernardino, Californië. De beide heren filosofeerden tijdens enkele promotievaarten voor het radiostation over het maken van een documentaire over de ‘moderne’ heteluchtballon. Williams bedacht daarbij dat de titel dan ‘Up, Up and Away’ zou moeten worden, naar een uitspraak van Superman die daarmee aangaf dat hij op het punt stond om het luchtruim te kiezen. Webb zag dat meteen zitten en sterker nog – enkele dagen later had hij de titelsong al klaar. De beoogde bijbehorende documentaire zou het duo echter nooit maken, maar gelukkig was het nummer niet voor niets geschreven: de popgroep The 5th Dimension zou het omarmen, ermee doorbreken én er een wereldwijde hit van maken.

Boycotdreiging Dat het lied een succes zou worden was in eerste instantie maar zeer de vraag. Het werd aarzelend ontvangen door de gevestigde radiostations, omdat het drugsgebruik zou promoten. Ondanks (of vanwege?) die dreigende boycot scoorde de band er in de VS haar eerste top-10 hit mee, won men vier Grammy Awards waaronder Song of the Year en in Canada en Australia bereikte het de eerste plek in de hitparade. Het lied is gecoverd door o.a. Bing Crosby, Nancy Sinatra, The Prodigy en Liza Minelli, is gebruikt in reclames van luchtvaartmaatschappijen en diende – uiteindelijk alsnog – als filmmuziek, voor de Japanse bioscoophit Tokyo Airport. Én het werd door de ballonvaartwereld omarmd - nu al een halve eeuw lang.

The 5th Dimension The 5th Dimension werd in 1965 opgericht door Lamonte McLemore en Marilyn McCoo. Het duo kende elkaar van het bandje The Hi-Fis, dat kort na de oprichting alweer werd ontbonden. Samen met Florence LaRue, Ronald Townson en Billy Davis Jr. begonnen ze een nieuwe band: The Versatiles. Deze naam werd al snel omgedoopt naar The 5th Dimension, dat beter bij de tijdsgeest zou passen. McCoo and Davis Jr. trouwden in 1969 en verlieten zes jaar later de band om als duo verder te gaan. The 5th Dimension bestaat nog steeds, hoewel sinds het vertrek van McCoo/Davis in wisselende samenstelling. Florence LaRue is daarbij de constante factor: zij maakt al sinds de oprichting in 1965 onafgebroken deel uit van de band. Wil je Up, Up and Away live meemaken, dan kan dat nog. Je zult ervoor naar de VS moeten, waar The 5th Dimension met Florence LaRue als lead zangeres tot begin 2021 bezig is aan een memory-lane tournee langs diverse concertzalen (www.5thdimensionlive.com).

geschiedenis

halve eeuw oud. Waar komen ze vandaan?

23

geschiedenis

Nederland Voor zover bekend is Up, Up and Away in Nederland één keer live door The 5th Dimension uitgevoerd: in 1975 voorafgaand aan een optreden van Frank Sinatra in het Amsterdamse IN 1975 TRAD THE 5T H D IM E NSION

Concertgebouw. Mede-oprichtster Marylin McCoo had de

MET MARJO RI E B A R NE S OP IN HE T

band toen net verlaten en was als lead zangeres opgevolgd

AMSTERD AMSE CONC E R T GE B OU W ,

door de Amerikaanse Marjorie Barnes. Zij ruilde, een jaar na

24

IN H ET VO O RP RO GR A M M A VA N

het optreden in Nederland, de band alweer in voor een car-

F RANK SI NATRA

rière op Broadway, om tien jaar later weer terug te keren naar ons land om in de musical Bubbling Brown Sugar te spelen.

Barnes vestigde zich vervolgens in Nederland waar ze een gezin stichtte en een nieuwe carrière opbouwde als jazz zangeres en als zangdocente aan de conservatoria in Hilversum en Den Haag. Barnes treedt nog steeds op in Nederland, met o.a. de Dutch Swing College Band en de Haagse formatie Equinox.

D E SI NGL EH O ES VAN UP , UP AND AWAY

Up, Up and Away Would you like to ride in my beautiful balloon?

Would you like to ride in my beautiful balloon?

We could float among the stars together, you and I For we can fly - We can fly…

Up, up and away - My beautiful, my beautiful balloon The world’s a nicer place in my beautiful balloon It wears a nicer face in my beautiful balloon We can sing a song and sail along the silver sky For we can fly - We can fly…

UP , UP A ND A W A Y: JIM M Y WEBB (M ID D E N) SC HR E E F

Up, up and away - My beautiful, my beautiful balloon

H ET NUM M E R E N W ILLIA M F . WIL LIA M S (R E C HT S)

Suspended under a twilight canopy

BED ACHT D E T IT E L.

We’ll search the clouds for a star to guide us If by some chance you find yourself loving me We’ll find a cloud to hide us We’ll keep the moon beside us Love is waiting there in my beautiful balloon Way up in the air in my beautiful balloon If you’ll hold my hand we’ll chase your dream across the sky For we can fly - We can fly…

Up, up and away - My beautiful, my beautiful balloon Balloon - Up, up, and away

TH E 5 TH D IMENSIO N, NU MET D E ‘NED ERL AND SE’ MARJO RIE BARNES (RECH TSO ND ER)

geschiedenis

W I L L I A M S ’ M A G NIFIC ENT FLYING M A CH I N E D I E N D E ALS INS PIRATIE VO OR H E T L I E D UP, U P AND AWAY

25

THE 5TH DIMENSI O N IN O RI GINEL E SAMENSTEL L I NG

Hoogtemeter aan kalibratie toe? of dient uw transponder of radio getest te worden?

Stuur deze dan op naar Service Center Terlet bv en u ontvangt uw instrument binnen 5 werkdagen retour. of op afspraak, dezelfde dag nog klaar.

EASA Approved EASA Part-M, Subpart F – Maintenance Organisation Approval No. NL.MF.3002 EASA Part-M, Subpart G – Continuing Airworthiness Maintenance Organisation (CAMO) Approval No. NL.MG.8002

Service Center Terlet bv Apeldoornseweg 203e 6816SM Arnhem

www.sct-terlet.nl

-

info@sct-terlet.nl

-

+31(0)26 44 31 251

-

Netherlands

EVENEMENTEN 26

AD BALLON BALLONVAARTEN | BREDA | 076-5145372 | ADHAARHUIS@ADBALLON.NL | WWW.ADBALLON.NL Dealer Ultramagic Balloons | CAMO onderhoudsbedrijf | Opleiding tot ballonvaarder Branders | Manden | Cilinders | Instrumenten | Accessoires | Nieuw en tweedehands

Ben je klaar voor 8 april?

D O O R K A RE L A BBE N E S

DIT ARTIKEL BEVAT EEN ‘CHECKLIST’ WAARMEE BALLONVAARDERS EN BALLONBEDRIJVEN KUNNEN CONTROLEREN OF DE MEEST RELEVANTE ZAKEN OP ORDE ZIJN. DE LIJST IS NIET COMPLEET: LEES DE GENOEMDE WETGEVING ER GRONDIG OP NA OM EEN COMPLEET BEELD VAN DE BEDOELINGEN VAN DE WETGEVER TE KRIJGEN. HEB JE NAAR AANLEIDING VAN DIT ARTIKEL NOG VRAGEN OVER DE EASA REGELGEVING, NEEM DAN CONTACT OP VIA KAA@BALLOONING-FEDERATION.EU OF KARELABBENES@GMAIL.COM. Documenten die je bij je moet hebben

- EU.BPL (commercieel): Als je de Commerciële rating wilt

- Een geldig BPL

behalen (zie BFCL.215) dan dien je voor het EASA brevet:

- Een geldige ID

• Een geldig EU.BPL te hebben

- Een geldig Medical: voor BPL-Commercieel en CPL-FB een

• 50 uur ervaring als PIC te hebben, met minimaal 50 starts

Klasse 2 Medical en voor BPL Niet-commercieel en KNVvL-BPL een LAPL Medical.

- Je logboekdata. Dit moet voldoen aan de EASA-norm

en landingen • 18 jaar oud te zijn • Een profcheck (altijd met FE) met goed gevolg te hebben

BFCL.050, met o.a. je NAW gegevens; datum, plaats en tijd

afgelegd. De OPC (Operator Proficiency Check zie Part

opstijgen en landen; merk, model, registratie ballon; vaart-

BOP.315) geldt ook als Profcheck voor BFCL 215. Deze

duur; totale aantal vaaruren; type vaart (dag/nacht, vrije

OPC moet iedere 24 maanden worden gedaan. Zie ook

vaart/tethered); functie piloot (PIC/solo/dual/FI/FE),

onderstaand onder BOB.ADD. Recentheidseis Commerciële rating: iedere 180 dagen 3 vaar-

Brevetten en recentheidseisen

ten of 1 vaart met een FI, ÉN iedere 24 maanden 1 checkvaart

De nationale brevetten KNVvL BPL en CPL FB zijn geldig tot 8

met een FE op de grootste ballon waarvoor de rating geldt,

april 2021. Denk aan geldig houden van deze brevetten op

ÓF een refresher en een vaart met een FI op de grootste ballon

basis van de oude regels. Vanaf 8 april 2020 worden er geen

waarvoor de rating geldt.

nieuwe nationale brevetten meer afgegeven. Hou de termijnen

- Overstappen naar een grotere ballon binnen EASA

die gelden voor recentheidseis bij in een agenda.

(BFCL.110): Overstappen naar een hogere groep kan na ten minste twee instructievaarten met een FI én ten minste 100

- KNVvL BPL: Nationaal brevet, 24 maanden geldig.

uur om van Groep A naar Groep B te gaan; 200 uur om van

Gedurende de 12 maanden voorafgaand aan de expiratieda-

B naar C te gaan; 300 uur van C naar D. De EASA-indeling

tum 6 uur gevaren en 1 vaart volgens DTO-Checklist met een

naar grootte is als volgt:

FI hebben gemaakt (zie www.brevet.aero/ballonvaren)

• Groep A: tot 120.069ft3 of 3400m3

- CPL.FB: Nationaal brevet, 24 maanden geldig en gedurende die periode moeten 12 vaarten van 12 uur zijn gevaren als PIC waarvan 6 vaarten van 1 uur in de laatste 12 maanden waarvan 1 uur met een FI. In de 24 maanden voorafgaande aan de verlenging ten minste 1 refresher hebben gevolgd (zie Regeling bewijzen van bevoegdheid en bevoegdverkla-

• Groep B: tot 211.888ft3 of 6000m3 • Groep C: tot 370.804ft3 of 10.500 m3 • Groep D: meer dan 370.805ft3 of 10.500m3 - Tether Rating: 1 tether in 48 maanden (tether-rating is niet nodig voor nightglow) - Night Rating: geen recentheidseis

ring).

- EU.BPL (niet commercieel): EASA brevet, geldigheid volgt

FI Flight Instructors (BFCL.315)

de recentheids-eisen, waarin je iedere 24 maanden 6 uur en

Flight Instructors moeten een FI certificaat op zak hebben. Dat

10 starts en landingen plus 1 vaart met een FI per 48 maan-

betekent:

den of een Profcheck met een FE gemaakt/gedaan moet heb-

- Een FI cursus hebben afgerond

ben (zie BFCL 160).

- 75 uur als PIC hebben

easa

CHECKLIST EASA WETGEVING 27

- 18 jaar oud zijn

Brandstof (BOP.BAS.120)

- Geldig BPL en medical

- De piloot moet reserve brandstof meenemen voor ten minste

- Mag maximaal instrueren ‘wat hij/zij zelf heeft’.

EASA

- Heeft een AoC (Assessment of Competence ofwel skilltest)

28

afgelegd - Recentheidseisen Flight Instructors: • 6 instructievaarten in de afgelopen 3 jaar

30 minuten vaartijd.

- Voor Cloud-hoppers en hotair airship is 15 minuten reserve brandstof vereist.

- Er mag niet worden getankt (wel gasflessen wissel) met passagiers aan boord.

• Een FI refresher cursus gevolgd • Iedere 9 jaar een vaart met een daartoe aangewezen FI

Passagiersbriefing BOP.BAS De piloot moet zorgdragen voor een passende passagiersbrie-

FE Flight Examiners (BFCL.400 /415)

fing, met daarin o.a.:

Een Flight Examiner dient:

- Veiligheidsbriefing rond voorzieningen op de grond: ven-

- In bezit te zijn van een geldig BPL en medical - 250 uur als PIC en 50 uur als FI te hebben

tilator, touwen en banden, uitleg van het verloop van het opblazen etc.

- De standaardisatiecursus hebben afgerond

- Handgrepen in de mand

- De AoC (Assessment of Competence) hebben afgelegd

- Geschikte kleding

- De achtergrondcheck hebben gedaan

- Rookverbod

- Geen sancties opgelegd hebben gekregen

- Opbergen en verantwoordelijkheid voor mee te nemen spul-

Het FE(B) is 5 jaar geldig. In die periode moet een FE de stan-

len

daardisatie cursus hebben en een AoC onder auspiciën van

- In de mand blijven onder alle omstandigheden

een door ILT aangewezen FE hebben uitgevoerd.

- Landing positie, na de landing - Noodvoorzieningen

Part BOP (Balloon Air Operation)

- Instructie aan hen die helpen etc.

Part BOP.BAS is voor alle ballonvaarders van toepassing Part BOP.ADD is van toepassing voor alle commerciële ballon-

Vluchtvoorbereiding (BOP.BAS.130)

vaarders.

Onder een goede voorbereiding hoort een bestudering van de weersituatie, alternatieve plannen, vliegplan, afspraken over

BOP.BAS.030 Algemeen

noodprocedures, communicatie.

- De piloot moet de laatst beschikbare checklists gebruiken.

- De crew en de piloot moeten beschermende kleding dragen:

Pilot restraint ( Part BOP.BAS.175)

stevige schoenen, lange mouwen en lange broek van natuur-

Het pilot restraint moet verplicht door de piloot worden

lijke stoffen, handschoenen (BOP.BAS.030(a)(7) en 350)

gedragen bij de landing, wanneer de ballon een separaat com-

- Geen alcohol tot 8 uur voor de vaart en niet tijdens de vaart

partiment voor de piloot en turning vents heeft.

- Geen drugs (psychoactieve stoffen) voor de vaart en niet tijdens de vaart.

- De piloot is verantwoordelijk voor het reilen en zeilen tijdens de vaart.

- Piloot en crew moeten aan alle wettelijke eisen voldoen.

Special Operations ( BOP.BAS.190) Special operations zijn voornamelijk wedstrijdvaarten en vaarten waarbij parachutisten worden gedropt. Ook als er externe belading is, bijvoorbeeld een paraglider of externe tanks of als er speciale equipment moet worden meegenomen

Documenten die je bij je moet hebben (BOP. BAS.050)

(bijvoorbeeld bij culinaire vaarten). Voor deze vaarten moet

- Operationele limieten van de ballon

te maken en waar mogelijk te mitigeren. Voor uitgewerkte

- De normale en noodprocedures en andere relevante informa-

checklist-items zie BOP.BAS.190.

een passende checklist aanwezig zijn, om de risico’s duidelijk

tie die voor de vaart van belang zijn - ATC flightplan

Mee te nemen equipment (BOP.BAS.300)

- Relevante en up to date luchtvaartkaart

- Instrument om de vaarrichting te bepalen; kompas o.i.d.

- Plus in de volgauto

(BOP.BAS.315)

• Luchtwaardigheidsbewijs

- Hoogtemeter

• Bewijs van inschrijving

- Horloge of ander instrument met tijdsaanduiding

• Aircraft Flight Manual

- Extra ontsteker /bruikbare aansteker (BOP.BAS.350)

• Radio documentatie

- 1ste hulp doos (BOP.BAS.330 en AMC.BOP.BAS.330)

• Verzekeringsdocumenten

- Branddeken (AMC.BOP.BAS.350.(b)(3))

• Ballonjournaal (volgens EASA regels opgesteld)

• Jaarlijks dient de Operator een Compliance Monitor te hou-

- Dropline van ten minste 25 meter (BOP.BAS.350)

den, om te bekijken of hij/zij aan alle eisen en voorwaar-

- Voor nachtvaarten (BOP.BAS.310) en bergvaarten zijn speci-

den voldoet. Dat kan aan de hand van een Checklist (BOP.

ale benodigdheden vereist (BOP.BAS.180)

ADD.030.(a)(6))

- Pilot restraint system (BOP.BAS.320) - Signaal en speciale voorzieningen ingeval het zoeken extra lastig is (bergvaarten enz; BOP.BAS.345) - Voor vaarten over (grote stukken) water zijn extra overwegingen nodig (BOP.BAS.340 en de AMC’s)

Trainingen en opleidingen van de piloot, naast de eisen als bedoeld in BFCL (zie Part BOP.ADD) - Eén keer per 36 maanden training in gebruik noodequipment (brandblusser en deken) en eerst hulp kit die aan boord is (BOP. ADD.315)

Cost share flight (Part BOP.GM.Article 3)

- Iedere twee jaar moet iedere piloot een vaar- en grondtraining

Dit is een niet-commerciële vaart met maximaal vier personen

inclusief het gebruik van noodprocedures en veiligheidsvoorzie-

(incl. de piloot) waarbij de directe kosten (van bijvoorbeeld

ningen aan boord hebben ontvangen.

vergunningen, brandstof van de ballon en de volgauto, huur

- Dit wordt gecontroleerd door een Operator Proficiency Check

van de ballon maar geen winst of salaris voor de piloot) en

(OPC), waarbij de piloot normale, abnormale en noodproce-

een proportioneel deel van de jaarlijkse kosten (verzekering,

dures laat zien die de procedures uit het Operations Manual

onderhoud, opslag) door de inzittenden worden gedeeld. De

dekken. Als de Operator vaarten buiten UDP maakt wordt deze

kosten hoeven overigens niet in gelijke mate over alle inzit-

aspecten ook gecheckt.

tenden verdeeld te worden, maar de piloot mag geen winst

• De OPC is 24 maanden geldig en mag tot 3 maanden voor de

maken op de vaart of salaris ontvangen. Dit is geen commerciële vaart, maar een vaart met familie/vrienden/kennissen.

AANVULLEND BOB.ADD VOOR COMMERCIËLE PILOTEN:

einddatum worden vernieuwd.

• De OPC wordt inclusief 1 checkvaart door een FE uitgevoerd.

Extra crewlid bij ballonnen met meer dat 19 passagiers (BOP.ADD.410) Als een ballon meer dat 19 passagiers aan boord heeft moet er

Verantwoordelijkheden van de Operator (BOP. ADD.005)

een extra crewlid (dit is geen flightcrewlid) mee tijdens de vaart,

De Operator is er verantwoordelijk voor dat, indien procedures

Dit extra crewlid moet hebben deelgenomen aan:

niet worden nageleefd, daarop actie wordt ondernomen. Hij/

- Drie starts en vaarten met een ballon die 19 passagiers kan

zij doet dit met behulp van het Management systeem (BOP.

meenemen

ADD.030).

- Ten minste één vaart met een landing met 8 knopen wind

- Zorgt dat alle vaarten worden uitgevoerd volgens het

- Training in gebruik van de brandblusser en gebruik van de

Operations Manual - Is verantwoordelijk voor de juiste equipment en opleiding van de crew voor de operatie - Zorgt dat de crew is getraind, geïnstrueerd en opgeleid vóór de voorgenomen vaart

om de piloot te assisteren met de passagiers in geval van nood.

Eerste-Hulp-Kit - Ten minste twee vaarten per jaar maken om current te blijven (BOB.ADD.AMC.410) - Iedere 36 maanden de training met noodvoorzieningen en eerste hulp hebben gevolgd (BOP.ADD.410.(a)(3)

- Iedereen bekend is met de juiste procedures en voorschriften - De crew bekend is met hun verantwoordelijkheden - Zorgt voor procedures en instructies voor ieder type vaart en

Documenten die je bij je moet hebben in de volgauto (BOB.ADD.435)

zorgt voor een juiste werk- en verantwoordelijkheidsverde-

- De declaratie

ling en schrijf deze op

- Een operational flightplan (BOP.ADD.430(a)(3))

- Zorgt ervoor dat alle operaties kunnen worden uitgevoerd binnen de wettelijke kaders en procedures - Alle procedures die zijn vastgelegd in het Operations Manual moeten voor iedereen beschikbaar zijn om te lezen - Acties voor de Operator:

- Telefoonnummers relevant voor noodsituaties - Mass & Balance voor de vaart - Passagierslijst - Relevante delen van het Operations Manual - De bij de ballon behorende documenten

• Zorgt dat alle administratie op orde is • Een ingevuld (verantwoordelijkheden per persoon) en up to date Operations Manual • Het is van belang dat de operator alle data en vaartgegevens bewaart en administreert

BFCL en de wijzigingen in Part BOP zijn nu beschikbaar via https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:3 2020R0357&from=EN

EASA

- Brandblusser (BOP.BAS.335)

29

KIPPEN EN LUCHTBALLONNEN IN NEDERLAND WORDEN ZO`N 105 MILJOEN KIPPEN GEHOUDEN, WAARVAN 47 MILJOEN LEGHENNEN VOOR EIERPRODUCTIE EN 57 MILJOEN VLEESKUIKENS VOOR VLEESPRODUCTIE.

F OT O IT A LO M ELO PEX ELS

VEE EN GEWAS 30

DOOR B EN B LÄ S S

latie bij vleeskuikens aan de buitenkant van de hokken grote ventilatoren zichtbaar zijn.

De meeste kippen worden in Nederland in de provincie Noord-Brabant gehouden, gevolgd door Gelderland, Limburg, Overijssel en Friesland. In België worden zo`n 46 miljoen kippen gehouden – voornamelijk in Vlaanderen – waarvan 14 miljoen leghennen en 32 miljoen vleeskuikens.

Kippen kunnen op verschillende manieren worden gehouden: Biologisch. De kip heeft naast de stalruimte zo’n 4 m2 bui-

F O TO B E N B LÄSS

tenruimte ter beschikking. Slapen en eieren leggen vindt binnen plaats. Daarvoor hebben zes kippen 1 m2 ter beschikking.

Kippen en ballonnen

De snavels van biologische kippen mogen niet worden afge-

Kippen kunnen de prooi worden van vrijwel alle roofdieren en

knipt of weggebrand.

roofvogels. Er zijn roofdieren en -vogels die de kippen zelf zul-

Freiland of vrije uitloop. Deze kippen lopen net als de

len aanvallen, maar ze kunnen het ook alleen op de eieren of

biologische kippen buiten. De snavels van deze kippen mogen

de kuikens hebben voorzien. Een kip is daarom steeds alert op

niet meer worden afgeknipt of weggebrand.

geluiden en op schaduwen van roofdieren en roofvogels – en

Scharrelkippen. Deze kippen delen met z’n negenen samen

van bijvoorbeeld luchtballonnen. Hoewel het er, door al het

1 m2. Ze kunnen niet naar buiten. Net als biologische kippen

gekakel, in een kippenhok erg luidruchtig aan toegaat, kan

en Freiland/vrije uitloop kippen beschikken scharrelkippen over

een onverwacht geluid zoals het kabaal van een ballonbrander

legnesten, zitstokken en een stofbad.

of een plots opdoemende schaduw van een gas-of hetelucht-

Batterijkippen. Kippen mogen sinds 2012 niet meer in leg-

ballon grote paniek veroorzaken bij legkippen, die als gevolg

batterijen worden gehouden. Tot 2015 was het toegestaan

daarvan in de besloten ruimtes massaal naar elkaar toevliegen.

om de kippen in groepskooien te houden. Met de toegenomen vraag naar ‘vrije uitloop eieren’ en aandacht voor die-

Vooral witte legrassen zijn uitermate gevoelig voor plotselinge

renwelzijn zijn vele legbatterijen inmiddels omgebouwd naar

geluiden en/of schaduwen. Het zijn daarnaast echte vliegers

verblijven voor ‘commerciële scharrelkippen’.

die daarmee proberen te ontkomen aan mogelijke gevaren.

Vleeskippen. Dit zijn kuikens die binnen ongeveer zes weken

Vleeskuikens daarentegen zijn minder schrikachtig dan witte

een gewicht van zo’n 2,5 kilo bereiken. Ze worden gehouden

legrassen. Ze kunnen vanwege hun gewicht nauwelijks vlie-

in hokken waar 16 tot 24 dieren per m2 zitten. Ze kunnen niet

gen. Ook bruine kippen zijn minder schrikachtig dan de witte

naar buiten.

legrassen. Voor ballonvaarders luidt het devies bij het naderen van kippenhokken: zoek op tijd voldoende hoogte en gebruik

Stallen herkennen

de veebrander.

De stallen waarin kippen worden gehouden hebben vaak een laag dak en geen ramen. Voor leghennen en vleeskuikens is er

Dit is deel 5 van een serie van 6 artikelen over vee en

niet veel verschil wat de constructie van het dak van het hok

gewassen in relatie tot ballonvaren. Volgende keer het

betreft. Wel is het zo, dat er vanwege de noodzakelijke venti-

laatste deel: schapen.

column

AD’S BALLON BESOGNES

31

Met de muziek mee Het is 2020 en het feestjaar ‘50 jaar ballonvaren’ is voortvarend van start gegaan. De tentoonstelling wordt ingericht, videocompilaties in elkaar gezet.

Er worden attributen verzameld en oude foto’s worden in nieuwe lijsten geplaatst. Steeds meer wordt het verleden blootgelegd. Hoe het begon, met welke piloten, welke ballonnen. Wat voor avonturen we beleefden in die onbekende wereld van het ballonvaren. Data zijn vastgesteld voor de opening en voor historische vaarten met de eerste ballonnen, die ons brachten waar we nu zijn.

De eerste vaarten met ballonnen mochten niet boven de 500ft. In de loop van de tijd werd een ballon zelfs een luchtvaartuig. Met een ballon kon je hoger en verder en uiteindelijk ook door de CTR van Schiphol: “PH-BDF, this is Schiphol Tower, there is a Boeing 747 coming towards you but he is just doing some exercises”. We ontdekten dat je op sommige wintermaanden de gehele dag kunt varen en hielden een Long Jump wedstrijd. Een hele dag varen, net als een gasballon. En dan denk ik denk aan Nini Boesman. Als het heel mooi weer was en ik had een plek over in de mand, dan belde in Nini om te komen varen. Zij was er ooit mee begonnen, de allereerste vaarten met de PH-BEN met Jan IJzermans.

Iemand vroeg me wat mijn allermooiste vaart was, welke vaart stak overal boven uit? Ik kan hier honderd verschillende antwoorden op geven. Allemaal reken ze een deel van het omvattende gevoel van ballonvaren. Toen ik net mijn brevet had, schreef ik er een lied over:

Propane pressure Give me 24 stainless steel lines

With 4 bottles of propane

Football fields covered in coloured nylon

Burning through the sky with you

The law of Archimedes

On propane pressure

A box of matches The regional QNH

I show you a world

And the local fire brigade

You’ ve never seen before Above the curtains of this nylon dream

With 4 bottles of propane

Smile from angels

burning through the sky with you

Spinning through our haloos

On propane pressure

Over the frozen lakes of Finland Above the autumn leaves

I like to touch early treetops

the green fields of Shropshire

Sunbeams hit me

the restless oceans, the meadows

before you wake up in the morning light

above the long cold shadows

Looking down on the Pyrenees Over the Nile across the pyramids

Burning throughout the sky with you

Dancing on the rainbows

on propane pressure

The smile from an angel A mother with a baby waving on the balcony

AD H AARH UI S

interview 32

Interview met Ton Kurvers

ROYAL BALLOONS WAS OOIT (BIJNA) EEN NEDERLANDS BALLONMERK D O OR G E R JA N C REB OLDER FO T O ’ S T ON KURV ERS

‘DEEP DOWN SOUTH’ RUNT DE BIJNA 76-JARIGE TON KURVERS ZIJN ‘EUROPEAN BALLOON COMPANY’. ZELF AAN DE BRANDERS STAAN MAG HELAAS NIET MEER, MAAR ALS CREWCHIEF IS HIJ BIJ ELKE VAART NOG VAN DE PARTIJ. VANUIT KASTEEL HOENSBROEK IS HIJ DAGELIJKS MET ZIJN PASSIE BEZIG. OP HET MOMENT DAT IK HEM SPRAK BIJVOORBEELD MET DE VOORBEREIDING VAN EEN MEETING IN LAPLAND. Groene vingers en ballonkoorts Ton werd in de omgeving van Venlo geboren als oudste zoon

Ad Haarhuis tegen. Die had al wel een brevet, maar geen

van een hardwerkende landbouwer. Gemakshalve werd aan-

ballon’. De deal was snel gemaakt en Ad leidde Ton op tot

genomen dat hij het bedrijf zou overnemen, maar dat was hij

ballonvaarder, waardoor hij tot de eerste generatie Neder-

niet van plan. Hij wilde meer, studeerde aan de dependance

landse heteluchtballonpiloten ging behoren. Zelf zou hij later

van de Kunstacademie Maastricht in Venlo, en kwam uitein-

les geven aan onder andere Frank Schweppe en Erik Bosman.

delijk in Boskoop terecht. Daar

Zo’n dertig piloten moet

kreeg hij de kans om zich tot

Ton hebben opgeleid.

landschapsarchitect te ontwikkelen. Zijn kunstzinnige vorming

Naar Hoensbroek

kwam daarbij van pas. Dat

Vanuit Nieuw-Vennep ves-

beroep heeft hij vele jaren met

tigde Kurvers zich in 1989

passie uitgeoefend. Zo werkte

in Zuid-Limburg, waar

hij onder andere met 60 vrijwil-

hij met zijn European

ligers aan het onderhoud van de

Ballooning Company in

Duitse oorlogsbegraafplaats in

binnen- en buitenland

Ysselstein bij Venray. Daardoor

enkele duizenden vaar-

kreeg hij contacten in Duitsland,

ten maakte. Zijn totale

waar hij werkte in Hamburg,

aantal schat hij op zo’n

Stuttgart en Münster. De baas

6.000. Het aantal door

van een tuinarchitectenbureau

Ton geïnitieerde of onder-

in Hamburg had een eigen bal-

steunende ballonactivi-

lon, en Kurvers werd door het

teiten is indrukwekkend.

Zo wist ik niet dat hij de

ballonvirus gegrepen. In Münster kwam hij, hoe kan het ook anders, opnieuw met de ballonsport in aanraking: zijn

FILM EN V OOR HET WATERL EID I NGBED RIJF L IMBURG, MET ‘P I L O O T’ F REEK V AN M U IS WINKEL. TO N KURVERS, H I ER NO G O P D E ACH TERGRO ND , VERBO RG Z IC H ONDER EEN ZWARTE L AP EN KNEEP VAN MUI SWINKEL I N ZI JN KI T AL S HIJ M OES T B RAND EN.

baas daar was lid van de lokale

eerste vijf jaar de Friese Ballonfeesten organiseerde en er zelfs twee ballonnen – natuurlijk voorzien van de

ballonclub. Later vertrok Ton weer naar Nederland waar hij de

plompeblèden – voor liet bouwen. In Hoensbroek organiseert

Amsterdamse Ballon Coöperatie oprichtte. Inmiddels had hij al

hij medio september al jarenlang het driedaagse Parkstad

een eigen ballon aangeschaft: de Thunder PH-ISY. ‘Toen had

Ballon Festival, een kleinschalige ballonmeeting met hooguit

ik een probleem’, vertelde Ton, wel een ballon maar nog geen

15 deelnemers. Hij organiseerde ook de eerste editie van de

brevet. Simon Faithful had het inmiddels te druk om me nog

Nederlandse Kampioenschappen die gehouden werden in

verder lessen te geven, maar gelukkig kwam ik in Amsterdam

Biddinghuizen, bij een van de door hem ontworpen vakantie-

interview 33 DE F RI E S E BA L L ON FE E S T E N: DE B U RGEM EES T ER V A N JO U R E E N D E COM M IS S ARIS V AN DE K O NI N G I N W I E G E L KI JKEN B ELANGS TELL EN D T O E .

parken. Bovendien sleepte hij destijds Shell als hoofdsponsor

ingezet. Aanvankelijk kreeg Ton alle medewerking van de

binnen.

Rijksluchtvaartdienst voor zijn ballonbedrijf. Maar nadat zijn eerste ballon luchtwaardig bleek, was het uit met de pret.

Eigen bedrijf

Opeens kreeg hij een dikke envelop met voorschriften waaraan

Tons European Ballooning Company had aanvankelijk de

de ballon zou moeten voldoen. Op voorstel van Terry werden

beschikking over 10 à 12 ballonnen, waaronder de ‘Suske

de in totaal vier gebouwde ballonnen daarop voorzien van een

en Wiske’-ballon met Bob van Nieuwenhuizen (Tons zwager)

Engelse (G) registratie, waardoor de te verwachten problemen

als vaste piloot. Wat behoorde er zoal tot zijn ballonstal?

in Nederland werden omzeild.

Onder andere het Ola-ijsje (een Sky Chariot), de in 1982 gedoopte ballon van de Hartstichting, Heatlift (PH-OOK) en

Een beetje ghostwriter zou een boek over Ton’s leven kunnen

Miss Piggy. De economische crisis gooide roet in het eten en

schrijven - en daar wordt serieus over gedacht.

het bedrijf kromp in tot een éénmanszaak, met vijf ballonnen.

Mooie sponsors hield Ton nog steeds, zoals de ballon van de

TERRY P RI CE, MET EEN D O O R HA A R IN

Limburgse omroep L1. Voor het bevaren daarvan maakt hij

MAASTRI CH T GEBO UWD E MOD E LB A LLON.

gebruik van piloten uit de regio. ‘Veel zijn dat er niet’, vertelde hij, ‘in Belgisch-Limburg vroeger een man of acht en nu nog maar twee. In Aken zit een grote club waarop ik vaak een beroep kan doen. Tot 2017 maakte ik zelf, indien het weer het toeliet, één vaart per avond.’ Ton overweegt om, gelet op zijn leeftijd, zijn bedrijf van de hand te doen. Geïnteresseerden mogen zich melden.

‘Royal Balloons’ Het had geen haar gescheeld of Nederland had een eigen ballonfabriek gehad. Dankzij zijn goede contacten met de, bij de Colt-fabriek werkende, Terry Price - volgens velen ‘a living legend in UK ballooning’ - vatte Ton het plan op om in een leegstaande loods op het vliegveld Maastricht zelf ballonnen te gaan bouwen. Vol enthousiasme ontwierp hij zelfs een logo voor het bedrijf, dat hij ‘Royal Balloons’ wilde gaan noemen.

De kroon boven de firmanaam telde één pareltje meer dan het logo van de KLM… Bij het bouwen van zijn ballonnen kreeg hij hulp van Price die zich hiervoor een deel van het jaar in Zuid-Limburg vestigde. Zij bouwde bij Thunder onder andere Ton’s Miss Piggy-ballon (PH-NMS) die voor reclamevaarten voor de Nederlandse Middenstands Spaarbank (NMS) werd

TO N’S EERSTE BAL L O N, D E P H -YSI (F O TO CATRI EN GASTKEMP ER).

meteorologie 34

DE STRAALSTROOM D O OR D A N Y M ARIËN

Een straalstroom, ook vaak jet stream of kortweg jet

De belangrijkste straalstroom voor ons weer is echter de

genoemd, is een zone met hoge windsnelheden in de hogere

Polaire Frontale Straalstroom. Dit is een typisch fenomeen

luchtlagen van de troposfeer. In meteorologie spreekt men

over onze gematigde breedtegraden en is verbonden aan

van een straalstroom wanneer de windsnelheid meer dan 60

het polaire front waar lucht van polaire en (sub)tropische

knopen (30 m/s of 108 km/u) bedraagt, maar vaak worden er

oorsprong elkaar ontmoeten. Er zijn twee grote verschillen in

windsnelheden van 100-150 knopen (250-300 km/u) en meer

vergelijking met de Subtropische Jet; de Polaire Jet is meestal

gemeten. Ballonvaarders maken er soms gebruik van, bij lan-

terug te vinden op een gemiddelde hoogte van 30.000-

geafstandsvaarten. Voor het vliegverkeer op grote hoogte is

35.000ft (10-11km) en vertoont een meer golvend patroon,

de straalstroom echter van groot belang, niet alleen vanwege

waarbij zowel de richting als de positie van de jet een grote

het brandstofverbruik dat beïnvloed wordt, maar vooral van-

invloed heeft op ons weer.

wege de hevige turbulentie die kan optreden in de buurt van

Wanneer de Polaire Frontale Jet in een normale westelijke

de straalstroom.

hoogtestroming in de buurt van ons land ligt, betekent dit

De twee belangrijkste straalstromen voor de luchtvaart zijn de

altijd een snelle opeenvolging van depressies en bijbehorende

Polaire Frontale Jet (PFJ) en de Subtropische Jet (SJ).

fronten (ofwel neerslaggebieden). Wanneer de Polaire Frontale Jet uit het noorden komt, wordt koude polaire lucht ver naar het zuiden gedreven en dit resulteert in actieve fronten, gevolgd aan de koude polaire kant (links ten opzichte van de stroming) door een koud en zeer wisselvallig weertype met veelvuldige buien en vaak ook met onweer. Anderzijds, wanneer deze jet een zuid-zuidwestelijke component heeft, wordt er warme subtropische lucht naar het noorden gedreven met aan de warme zijde (rechts ten opzichte van de stroming) een warm en droog weertype tot gevolg. In de zone kort tegen de jet bevinden zich echter meestal resten van fronten, waardoor er zich vooral in de lente en zomer hevige buien en/ of onwe-

Beide straalstromen verplaatsen zich als een lange smalle “onzichtbare buis” in een golvend patroon over de beide halfronden Zowel de Subtropische Jet als de Polaire Frontale Jet zijn vaak honderden tot soms enkele duizenden kilometer lang, en meestal slechts enkele honderden kilometer breed - terwijl de verticale dikte meestal beperkt blijft tot een paar duizend voet ofwel 1 à 2 kilometer.

De Subtropische Jet vinden we meestal terug tussen de 30e en de 40e breedtegraad op een gemiddelde hoogte van 40.00050.000ft (12-15km) en heeft een overwegend westelijke component.

ders kunnen ontwikkelen.

D O O R R EMKO W I G G E R

Wanneer we willen ballonvaren hebben we een geschikt gas

Ethaan: Ook ethaan (C2H6) is moeilijk in vloeibare vorm te

nodig voor de brander. Het meest gebruikt is propaan. In hoe-

transporteren. Wel wordt het gebruikt, in combinatie met pro-

verre zijn methaan, ethaan, butaan en LPG ook geschikt?

paan, om een hogere druk te krijgen bij lage temperaturen, zoals bij rond-de-wereld vaarten.

35

Propaan, butaan, ethaan en methaan zijn zogenaamde alkanen ofwel verzadigde koolwaterstoffen. Elk van deze stoffen heeft zijn eigen eigenschappen en toepassingen. Stoffen komen in de natuur in verschillende fasen voor (vast/

Propaan: Propaan (C3H8) is het meest gebruikt in de ballonvaart. Het is, in Europa, redelijk eenvoudig verkrijgbaar en is een efficiënt gas. Het heeft een goede verbrandings-

vloeibaar/gas) en de overgang van de ene in de

warmte en voldoende druk bij onze temperaturen.

andere fase is afhankelijk van druk en temperatuur.

Propaan is goed comprimeerbaar. In vloeibare vorm levert 1 liter propaan 260 liter gas.

De kritische temperatuur is de temperatuur waarboven een gas niet vloeibaar gemaakt kan worden, ongeacht hoe hoog de druk is. De kritische druk is de

Butaan: Butaan (C4H10) is door het lage kookpunt meestal niet in zuivere vorm als gas bruikbaar in Europa.

druk die nodig is om het gas te comprimeren tot een vloeibare

Bij lagere temperaturen is er onvoldoende druk voor een goed

toestand, bij zijn kritische temperatuur.

werkende brander. In enkele Afrikaanse landen wordt het wel gebruikt, mede door de slechte verkrijgbaarheid van propaan.

Er zijn voorbeelden bekend waarbij de cilinders voor de vaart

Gas

Kritische temperatuur

Kritische druk

Methaan

-82,5 °C

44,7 bar

Ethaan

32,1 °C

48,9 bar

Propaan

96,8 °C

42,6 bar

LPG: LPG (Liquefied Petroleum Gas) is een mengsel van

Butaan

153 °C

38,1 bar

butaan, propaan en enkele toevoegingen. Het is bedoeld voor

enige tijd in kokend water werden gezet, om de druk voldoende te verhogen.

de aandrijving van verbrandingsmotoren en de toevoegingen Verbrandingswarmte ofwel calorische waarde is de warmte

zorgen voor een betere smering. Juist deze toevoegingen

die vrijkomt bij volledige verbranding van een stof of materi-

maken het minder geschikt voor de ballonvaart. Filters raken

aal.

eerder verstopt en de vrijgekomen gassen door

Gas

Kookpunt t

Verbrandingswarmte e

Gasdruk bij 20 °C

Dichtheid

Methaan

-162 °C

35,8 106 J/m3

n.v.t.

0,72 kg/m3 gas bij 0 °C

nadelige invloed op de

Ethaan

-88 °C

45,2 106 J/m3

38 bar

0,55 kg/l vloeibaar bij kookpunt

kleuren van de envelop.

Propaan

-42 °C

93,8 106 J/m3

8 bar

0,51 kg/l vloeibaar bij 15 °C

De verhouding butaan/

Butaan

-1 °C

120,7 106 J/m3

2 bar

0,59 kg/l vloeibaar bij 15 °C

propaan wisselt en is

LPG

ca. -20 °C

ca. 42 106 J/m3

ca. 6 bar

ca. 0,5 kg/l vloeibaar

verbranding hebben een

vaak afhankelijk van de buitentemperatuur. Bij

Voor ballonvaren willen we een gas dat een hoge verbran-

hogere temperaturen wordt meer butaan gebruikt, en bij

dingswarmte heeft, voldoende druk levert en gemakkelijk is

lagere temperaturen wordt meer propaan aan het mengsel

mee te nemen.

toegevoegd. Balloncilinders die gevuld worden met LPG, worden daarnaast vaak afgedrukt met stikstof om voldoende druk

Methaan: Methaan (CH4) is met ca. 82% het belangrijkste

techniek

PROPAAN, BUTAAN EN LPG

te krijgen.

bestanddeel van aardgas. Naast methaan bevat aardgas 3% ethaan en 15% overige stoffen. Aardgas wordt nog steeds

Conclusie

vaak gebruikt voor verwarming van huizen. Het is moeilijk in

Hoewel propaan veruit het meest geschikt is als gas voor onze

vloeibare vorm mee te nemen door de kritische temperatuur.

branders, zien we in de praktijk dat (snelle) beschikbaarheid

Dit in combinatie met de lage verbrandingswarmte maakt

een belangrijke rol speelt. Voor veel landen betekent dat, dat

methaan ongeschikt als ballonvaartgas.

propaan en LPG de meest gebruikte gassen zijn, in enkele landen daarom juist butaan. De overige gassen zijn voor ons, als commerciële en hobbymatige ballonvaarders, niet interessant.

INDEX 2019

BALLONSTOF EDITORIAL INDEX 2019 Onderwerp Titel Editie Auteur Algemeen

Voorwoord KNVvL Afdeling Ballonvaren

01/02/03/04-2019

Zwarteveen, René

Voorwoord KBBF

01/02/03/04-2019

Bestuur KBBF

#Ballonstof foto overzicht

01/02/03/04-2019

Redactie; Van Geyte, Luc

Kort & Bondig / Quick Release

01/02/03/04-2019

Redactie; Nabben, Han

Regelgeving

EASA Part-BOP

01-2019

Abbenes, Karel

EASA Part B-FCL

04-2019

Abbenes, Karel

Techniek

Alternatieven voor nylon en polyester

01-2019

Nabben, Han

36 Veiligheid

Ballonnen en papieren

02-2019

Wigger, Remko

De ventilator

03-2019

Wigger, Remko

De Grabtest

04-2019

Wigger, Remko

Voorkom luchtruimschendingen

01-2019

Werkgroep luchtruimschendingen;

KNVvL EHBO voor ballonvaarders

Meteorologie

Omgeving

Verslag Column

Evenement

02-2019

Overzicht voorvallen in 2018

02-2019

Leemans, Leon

Let op je manieren!

04-2019

Wright, Jonathan

Wind in de onderste luchtlagen

01-2019

Mariën, Dany

De regiometeoroloog van het KNMI

02-2019

Haan, Bas de

De thermische vore

03-2019

Mariën, Dany

Meteorologische winterfenomenen

04-2019

Mariën, Dany

Gewassen en luchtballonnen

01-2019

Herk, Rud van; Nabben, Han

Runderen en luchtballonnen

02-2019

Jonkman, Jan; Nabben, Han

Varkens en luchtballonnen

03-2019

Oudenampsen, Jan; Nabben, Han

Paarden en luchtballonnen

04-2019

Herk, Rud van; Nabben, Han

FAI/CIA meeting

01-2019

Stuiver, Bert

Crew or not to crew

01-2019

Haarhuis, Ad

Klimaatverandering

02-2019

Haarhuis, Ad

Tijdsgewrichten

03-2019

Haarhuis, Ad

De eerste keer

04-2019

Haarhuis, Ad

Ballonnen, tenten en zand, Saudi Arabie

01-2019

Kruijer, Sebe

Ballonvaren in de Arakuvallei, India

01-2019

Vermeulen, Edcar

Léon Mexico

01-2019

Bläss, Ben

London Balloon Regatta

02-2019

Kooistra, Johannes

Wilco Air 25 jaar

02-2019

Hoesel, Hans van

Ballonevenementen

03-2019

Historie

Wardenaar, Henriette

Crebolder, Gerjan; Wardenaar, Henriëtte Pruim, Youri

Modial Air Ballons

03-2019

Waaijenberg, Alex; Bläss, Ben

Léon Mexico

04-2019

Hoogeslag-Willems, Monique

Terugblik 2019 evenementen

04-2019

Boon, Kevin

Willemina Pottum Ruitman

02-2019

Crebolder, Gerjan

Eerste vaart België

03-2019

Schaut, Sandy

Flessenpost van Van Someren

03-2019

Schaut, Francois

Luxe luchtschipcruises

03-2019

Stamp, Jimmy

Interview

Jan Odink

04-2019

Crebolder, Gerjan

Wedstrijd

Coupe Gordon Bennett 2018

01-2019

Peirsman, Geert

Overig

Long Jump 2019

01-2019

Pals, Erik

Benelux Trophy 2019

02-2019

Vlegels, Steven

Coupe Gordon Bennett 2019

03-2019

De Cock, Philippe

EK Ballonvaren Mallorca

04-2019

Nuys, Jeroen

Flydoo me too

01-2019

Hoesel, Hans van

Globos Ultramagic, made in España

02-2019

Van Geyte, Luc

Zomercryptogram

02-2019

Redactie

Film The Aeronaut

03-2019

Crebolder, Gerjan

Kerstpuzzel

04-2019

Bosman, Erik

BALLONVAARTAGENDA De komende maanden zijn er in Nederland en België vanwege het coronavirus diverse maatregelen van kracht die bijeenkomsten en evenementen onmogelijk maken.

Controleer de websites van de organisatoren om te zien wat deze maatregelen per evenement betekenen.

MEETINGS PH-BEN Memorial Flight

Breda (NL)

24 april

www.adballon.nl

Han Vol et Vous

Han-sur-Lesse (B)

21-24 mei

www.magicairevents.be

Classic Cars & Aeroplanes

Seppe (NL)

20-21 juni

www.cca-seppe.nl

Ballonfestival Hardenberg

Hardenberg (NL)

25-27 juni

www.ballonfestival-hardenberg.nl

Ballon Festival Oosterhout

Oosterhout (NL)

26 juni

www.ballonfestivaloosterhout.nl

TT Balloon Fiesta

Assen (NL)

26-28 juni

www.ttballoonfestival.nl

Le festival Des ballons et des ailes

LeRoeulx (B)

28 juni

www.desballonsetdesailes.be

50 jaar heteluchtballonvaart NL

Breda (NL)

4-5 juli

www.adballon.nl

Friese Ballonfeesten

Joure (NL)

8-12 juli

www.ballonfeesten.nl

Ballonfair Staphorst

Staphorst (NL)

17 juli

www.facebook.com/balloonfairstaphorst

Ballonmeeting Deinze

Deinze (B)

25-26 juli

www.avsballoonmeeting-staddeinze.be

Montgolfiades de Molenbaix

Molenbaix (B)

1 augustus

molenbiades@hotmail.com

Sport-ballonhappening Sint-Truiden

Sint-Truiden (B)

2 augustus

www.toerisme-sint-truiden.be

Hottolfiades Festival International

Hotton (B)

21-23 augustus

www.hottolfiades.com

Ballonfiesta Barneveld

Barneveld (NL)

26-29 augustus

www.ballonfiestabarneveld.nl

Twente Ballooning

Oldenzaal (NL)

26-29 augustus

www.twenteballooning.nl

Brabantse Ballonfeesten

Gemert (NL)

29-30 augustus

www.brabantseballonfeesten.nl

Aero-Kiewit Opendeurdagen

Hasselt (B)

29-30 augustus

www.aero-kiewit.be

Ducasse d’Ath

Aat (B)

31 augustus

www.ducasse-ath.be

Vredefeesten

Sint-Niklaas (B)

4-6 september

www.vredefeesten.be

Dag van de Luchtsport

Landelijk (NL)

19 september

www.knvvl.nl

Kasseitjes Kermis Lochristi

Lochristi (B)

19-20 september www.kasseitje.be

Parkstad Ballon Festival

Hoensbroek (NL)

11-13 september www.parkstadballonfestival.nl

WEDSTRIJDEN Balloon Trophy BK/NK (KBBF)

Vielsalm (B)

20-24 mei

www.balloonfederation.be /

www.dbcc.nl

Najaarschallenge (KBBF)

n.t.b. (B)

oktober

www.balloonfederation.be

Ad Ballon Cup

Breda (NL)

november

www.adballon.nl

Long Jump (DBCC)

Nederland (NL)

november-maart www.dbcc.nl

FAI 4e Women’s World Hot Air Balloon Championship Naleczow (Polen)

11-15 augustus

24e World Hot Air Balloon Championship

Murska Sobota (Slovenië)

20-26 september www.hotairballoons2020.com

www.balloons.aeroklub.lublin.pl

64e Coupe Aéronautique Gordon Bennett

Wroclaw (Polen)

28 aug - 4 sept

www.fai.org/gordonbennett

Alle evenementen en data onder voorbehoud.

Voor contactpersonen, definitieve data en eventuele uitwijkdata zie websites organisatoren.

Ontbreekt je ballonevenement in Nederland of België in dit overzicht of wil je wijzigingen doorgeven?

Laat het weten via ballonstof@knvvl.nl.

agenda

Evenementen in Nederland en België of georganiseerd door de FAI/CIA

37

colofon

C O L O F O N Ballonstof | Voorjaar 2020

38

Verschijningsdata en deadlines Voorjaarseditie deadline 28 februari, verschijning 31 maart |

Ballonstof is een uitgave van de afdeling Ballonvaren van de

zomereditie deadline 31 mei, verschijning 30 juni | najaarsedi-

Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart in samen-

tie: deadline 31 augustus, verschijning 30 september | winter-

werking met de Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie.

editie deadline 23 november, verschijning 24 december.

Ballonstof is hét ballonmagazine van Nederland en België en richt zich op ballonpiloten, piloten in opleiding, crewleden,

Advertenties

medewerkers van ballonvaartbedrijven en andere belangstel-

1/1 pagina € 260,- | 1/1 pagina binnenzijde cover € 290,- | 1/1

lenden in de wereld van de ballonvaart. Het blad verschijnt vier-

pagina achtercover € 315,- | 1/2 pagina € 140,- | 1/4 pagina

maal per jaar in een oplage van 550 exemplaren.

€ 80,- | 1/8 pagina € 42,-. Korting tot 10% bij herhaald adverteren. Tarieven zonder BTW. Reserveren en aanleveren adver-

Redactie

tenties via ballonstof@knvvl.nl.

Han Nabben, hoofdredacteur Annette Witte, eindredactie

Abonnementen

Rutger Coucke, art director

Losse nummers €6,95. Ballonstof wordt gratis verzonden

Luc van Geyte, redacteur België

naar leden van de KNVvL afdeling Ballonvaren, de DBCC en de

Gerjan Crebolder, redacteur Nederland

KBBF. Abonnement voor niet-leden € 30,- per jaar. Aanvraag

De redactie is te bereiken via ballonstof@knvvl.nl (voor

abonnement via ledenservice@knvvl.nl. Abonnementen wor-

Nederland) of redactie@balloonfederation.be (voor België).

den automatisch verlengd tenzij een maand voor het verstrij-

De redactie beslist over het al dan niet opnemen van artikelen

ken van de abonnementsperiode bericht van opzegging is

en behoudt zich het recht voor om artikelen in te korten of te

ontvangen via ledenservice@knvvl.nl. Heb je een abonnement

bewerken. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de arti-

maar Ballonstof niet ontvangen? Neem dan contact op via

kelen komt voor rekening van de betrokken auteur.

ledenservice@knvvl.nl.

Auteurs in dit nummer

Aanleveren tekst en beeld

René Zwarteveen, Johan Vander Meiren, John Schoone,

Kopij aanleveren in Word-formaat. Eén pagina Ballonstof

Evy Poppe, Leon Leemans, Jan Fokken, Koen de Langhe,

neemt ongeveer 500 woorden in beslag. Beelden in hoge reso-

Luc van Geyte, Han Nabben, Karel Abbenes, Ben Bläss,

lutie aanleveren via WeTransfer of vergelijkbaar.

Ad Haarhuis, Gerjan Crebolder, Dany Mariën en Remko Wigger. © Ballonstof Magazine Vormgeving: Rutger Coucke

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag geheel

Druk: Print Productions BV | Ursem

of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen en/of

Foto omslag: Ben Bläss, Arosa

openbaar worden gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke

ISSN 1386-1700

toestemming van de hoofdredacteur.

KNVVL Bestuur Koninklijke Nederlandse Vereniging voor

KBBF Bestuur Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie

Luchtvaart Afdeling Ballonvaren

Voorzitter:

Voorzitter:

Stijn Staelens | +32(0)474-489630

René Zwarteveen | 06-15054777

Woordvoerder:

voorzitter.ballonvaren@knvvl.nl

Yves Lannoy | +32(0)478-515730

Secretaris: Vacature (a.i. ambtelijk ingevuld via KNVvL-

Secretaris: Evert Dehandschutter | +32(0)472-804884

bureau) | secretaris.ballonvaren@knvvl.nl

Penningmeester: Luc Van Geyte| +32(0)495-225566

Penningmeester: Rick de Groot

Ledenadministratie: Luc Buyckx | +32(0)476-361802

penningmeester.ballonvaren@knvvl.nl

Leden RvB: Christophe Holvoet, Gert Laureys,

Algemeen bestuurslid:

Johan Vander Meiren, Geert Peirsman

Jan Oudenampsen (VMS) | Niels Kon | Rob den Boer

Bestuur: rvb@balloonfederation.be

Woordvoerder: Monique Hoogeslag |

Sportcommissie: sportcommissie@balloonfederation.be

woordvoerder.ballonvaren@knvvl.nl

www.balloonfederation.be

www.knvvl.nl/ballonvaren

ballonstof

LUCHTBALLONVERZEKERING

39

U wilt uw vingers niet branden...

Dus kies voor een liefhebber en specialist met ruim veertig jaar ervaring Meer informatie: Walter van Burgel 076 - 5333 535 w.vanburgel@dekeyzer.nl Marloes Selten 076 - 5333 525 m.selten@dekeyzer.nl

De collectieve verzekeringsoplossing voor KNVvL en individuele ballonvaarder.

ballonstof 40

Al�jd en overal toegang tot je gegevens Gra�s voor onze klanten

• Onderhoud, inspec�es en ARC’s • Verkoop Cameron ballonnen en toebehoren • Dealer Garrecht transponders

BA L LO O N S | B U R N E RS | BA S K E TS | C Y L I N D E RS | FA N S | AC C ES S O R I ES

twi�er.com/CameronEurope facebook.com/CameronBalloonPromo�ons