NAJAAR 2020 HÈT BALLONMAGAZINE VAN NEDERLAND EN BELGIË
4 Voorwoord René Zwarteveen/Gert Laureys
5 Nieuw: digitale VFR kaart Redactie
6 Quick Release Redactie
8 Waait het steeds harder in Nederland? Han Nabben
11 Bloemlezing van een media offensief Redactie
13 Hoogtemeting Remko Wigger
15 Ad’s Ballon Besognes Ad Haarhuis
16 Interview Roy Gommer Henriëtte Wardenaar/Gerjan Crebolder
18 Gemist publiek Redactie
20 Tropische cyclonen Dany Mariën
22 Early bird 2.0 Evert Dehandschutter
24 Ballonvakantie in Umbrië Tommy Witteveen
26 Een bijzondere ballonzomer John Schoone
28 Klein coronaleed Gerjan Crebolder
29 Passagiersinstructie Peter van Harten
30 50 Jaar heteluchtvaart in Sint Niklaas Anton Robberechts
34 Colofon
inhoud
IN DIT NUMMER:
3
VOORWOORD 4
VAN HET BESTUUR NL
VAN HET BESTUUR BE
Het afgelopen nummer van Ballonstof ging o.a. over
Beste collega’s en ballonliefhebbers,
Corona en niet kunnen varen. Gelukkig zijn we alweer bijna vergeten hoe het ons verging. We hebben vanaf juni
Een voorjaar om van te smullen. Wat een prachtige lente
mooie dagen gehad en ik heb collega’s getroffen die weer
met vele vaarten kon worden, werd ons helaas afgenomen.
een volle planning hebben. Geheel corrigeren lukt zeker
We moesten lijdzaam toezien naar alle mooie vaarbare
niet, maar toch fijn dat we de schade enigszins kunnen
lentedagen die ons voorbij gingen. Jaren was het geleden
beperken. Het varen met ons protocol gaf in het begin
met zo een schitterend voorjaar.
nog wat onrust: passagiers die liever geen mondkapje op deden en ballonvaarders die zich niet aan het protocol
Covid-19 besliste hier helaas anders over. Terug naar de
hielden. Het naleven van het protocol is intussen breed
basis, tijd om na te denken en terug te gaan naar de essen-
geaccepteerd, daar zijn we blij mee en dat zorgt voor een
tie en belangrijke zaken in het leven, onze naasten en onze
goede uitstraling en behoud van ons vaarrecht.
gezondheid!
In opleidingenland zijn de eerste zes studenten die
In mei mochten we dan eindelijk weer varen, eerst nog
vorig jaar de opleiding aan de DTO hebben afgerond nu
solo- en instructievaarten. Vanaf 8 juni mochten we dan in
geslaagd voor de praktijk (BPL). Wij zijn blij met de groei
België commercieel varen. De nieuwe maatregelen toepas-
aan jonge piloten. Nog tien piloten zitten in de praktijkop-
sen en handhaven was niet zo evident, de creativiteit en
leiding en twaalf in de theorie-opleiding. Dat zijn aantallen
veerkracht van een ballonvaarder en bedrijfsleider werd op
die we jaren niet hebben gezien. Ook zien we piloten op
de proef gesteld.
leeftijd die gaan genieten van het leven zonder ballonvaren. Daarmee blijft het totaal aantal piloten ongeveer
Strenge maatregelen combineren met bubbels, een aan-
gelijk (voor de goede orde: sinds 8 april mogen profchecks
gepast draaiboek om een toch een ballonvaart te kunnen
niet meer door FI’s worden uitgevoerd; alleen nog door
organiseren. Maar toch waren we allemaal gelukkig dat
FE’s).
we onze geliefde passie konden uitvoeren en mensen terug konden laten genieten van onze prachtige hobby.
Er zijn drie initiële instructeur-opleidingen van start
Mensen gelukkig maken en hen de mooiste beleving en
gegaan; ook daar gaan we nieuwe gezichten zien.
ervaring schenken.
Inmiddels is de eerste FI-kandidaat geslaagd voor zijn praktijkexamen (AoC). Nieuwe instructeurs zijn nodig
Helaas zijn we nog steeds enorm weersafhankelijk en lijkt
voor de benodigde trainingen conform het FCL- en BOP-
het vrij onwaarschijnlijk dat we hier ooit iets aan kunnen
systeem. Ook de groei van examinatoren is in volle gang:
veranderen. In augustus moesten we terug van onze zetel
met de uitbreiding van acht FE’s komen we in totaal op
toekijken en de vaarten annuleren door hitte en onweers-
twaalf examinatoren in Nederland. Dat is ook nodig om in
kansen. Deze keer wel met een zuur gevoel, omdat we
de benodigde profchecks (Operator en FCL) te voorzien.
onze planning goed vol hadden en de verloren tijd wouden inhalen.
Er zijn vele vragen over de nieuwe wet- en regelgeving (zowel part-BOP/Operator als part-FCL/brevet). Daarom
En zo vaart ons seizoen snel naar zijn einde. Een seizoen
tref je bij deze Ballonstof een overzichtelijke folder aan,
dat we snel allemaal willen vergeten en liefst zo snel moge-
met daarin de belangrijkste regels. Deze zal ook tijdens
lijk uitkijken naar volgend jaar. We kijken positief naar
trainingen worden gebruikt. De huidige Covid-19 maatre-
de toekomst en hopen dat we allen weer mooie vooruit-
gelen en verlengingsmogelijkheden zijn hierin niet meege-
zichten hebben zonder onzekerheid. Dat we kunnen doen
nomen, want deze zijn aan verandering onderhevig en van
waar we goed in zijn, veel mogen varen en ondernemen.
tijdelijke aard. De KBBF wenst iedereen een goede gezondheid en nog Hopelijk gaan we nog een mooi en vaarbaar najaar
vele mooie vaarten en dagen in het najaar!
tegemoet. Fijne vaarten gewenst! Gert Laureys René Zwarteveen Voorzitter KNVvL Afdeling Ballonvaren
Bestuur KBBF
LVNL LANCEERT EEN INTERACTIEVE VERSIE VAN DE ICAO AERONAUTICAL CHART LUCHTVERKEERSLEIDING NEDERLAND (LVNL) HEEFT IN JULI EEN NIEUWE, DIGITALE VFRCHART-VIEWER VOOR HET NEDERLANDSE LUCHTRUIM GELANCEERD, SPECIAAL ONTWIKKELD VOOR VFR-VLIEGERS. DEZE INTERACTIEVE VERSIE VAN DE ICAO AERONAUTICAL CHART NETHERLANDS IS TE VINDEN OP VFRCHART.LVNL.NL. De VFRchart viewer is bedoeld om VFR-vliegers te ondersteu-
voegen. Ga voor het toevoegen van Natura 2000 gebie-
nen in hun vluchtvoorbereiding en bij een veilige uitvoering
den naar Add Data en zoek op ‘Natura 2000’. Je vindt dan
van hun vlucht of vaart. De viewer is in samenwerking met het
meerdere soorten layers; een mooi voorbeeld is N2000_dis-
Kadaster, AOPA, KNVvL, NACA en SWECO ontwikkeld, en is
solve_service-N2000. Ook kunnen ballonvaarders desgewenst
voor iedereen vrij toegankelijk via https://vfrchart.lvnl.nl.
de Gevoelige Gebieden aan de kaart toevoegen. Binnen de VFR-applicatie kun je daarvoor een .gpx-bestand van gevoelige
Functionaliteit
gebieden binnenhalen, dat je eerst via de bekende website
Anders dan op de papieren kaart of in de pdf-versie, is het bij
gevoeligegebieden.nl moet downloaden (kies ‘Welkom’ en ver-
de VFRchart viewer mogelijk om kaartlagen aan en uit te zet-
volgens ‘Exporteer gebieden naar GPS’).
ten, in en uit te zoomen en data toe te voegen. Daarnaast is het mogelijk om specifieke informatie van kaartelementen op
Doorontwikkeling van de VFRchart viewer
te vragen. Door te klikken op een luchtruim worden details
De komende tijd wordt de kaart doorontwikkeld en worden er
getoond, iets wat op de papieren kaart uiteraard niet kon.
tutorials gepubliceerd. De gegevens worden meerdere keren
Daarnaast kunnen gebruikers zelf extra gegevens aan de kaart
per jaar ververst, zodra er relevante wijzigingen plaatsvinden.
toevoegen, bijvoorbeeld neerslagdata van het KNMI, maar ook
In overleg met gebruikers wordt over nieuwe toepassingen
eigen data zoals kml-bestanden van Google Earth. Het is ook
nagedacht, zoals het tonen van een 3D-luchtruim en het offli-
mogelijk om (delen van) de kaart af te drukken.
ne raadplegen van de viewer.
Zelf toevoegen: Natura 2000 en gevoelige gebieden Ballonvaarders kunnen ervoor kiezen om bijvoorbeeld Natura 2000 gebieden en Gevoelige Gebieden aan de kaart toe te
Help mee om het Gevoelige Gebieden overzicht actueel te houden Om het overzicht met voor de ballonvaart gevoelige gebieden actueel te houden, worden ballonvaarders verzocht wijzigingen in gevoelige gebieden door te geven. Afgelopen winter is het overzicht al fors opgeschoond, en zijn er vooral veel gebieden weggehaald. Nieuwe gebieden en wijzigingen kunnen worden doorgegeven via jan@luchtballon.nl of via een van de regiocoördinatoren; je vindt hen op de website gevoeligegebieden.nl. Informatie over gevoelige gebieden graag aanleveren inclusief naam, adres en telefoonnummer van de eigenaar van het ‘gevoelige gebied’. Er wordt momenteel bekeken hoe ook de Natura 2000 gebieden aan de gevoelige gebieden kaart kunnen worden toegevoegd.
navigatie
NIEUW: DIGITALE VFR KAART
5
quick release 6
HERDENKINGSVAART 50 JAAR PH-BEN De ballonvaart in Nederland kent diverse mijlpalen: 1783 eerste onbemande luchtballon; 1785 eerste bemande ballon; 1804 eerste Nederlandse gasballon. Pas in 1970 volgde de eerste Nederlandse heteluchtballon: de PH-BEN. Dit jaar zag Ben Abraham, en dat werd o.a. herdacht met een herdenkingsvaart. De Benegas-luchtballon - een Cameron O-56 - maakte haar eerste vaart destijds vanuit Nijmegen naar Elst, met Don Cameron aan de brander en J.C. de Vos-Klootwijk van de Haagsche Ballonclub als passagier. De 50-jarige herdenkingsvaart met de (gerestaureerde) PH-BEN vond plaats vanuit Zundert, met aan boord Ad Haarhuis en Martijn Wirken, samen met vier andere ballonnen en een filmploeg van de KNVvL. Na een uur varen landden de ballonnen in Ulicoten. In 2018 werd aan de hand van Don Cameron’s oude logboek bij toeval ontdekt dat de eerste vaart van de PH-BEN drie dagen later plaatsvond dan lange tijd werd aangenomen (zie Ballonstof voorjaar 2018). Gelukkig was dat nèt op tijd om de herdenking dit jaar op exact de juiste datum te laten plaatsvinden: 24 juli. Bij Ad Ballon in Breda is tot eind 2020 een tentoonstelling ingericht over de beginjaren van de heteluchtballonvaart, die je iedere eerste zaterdag van de maand om 13.00 uur kunt bezoeken. Aanmelden kan via info@adballon.nl.
EERSTE HETELUCHTVAART ST. NIKLAAS In 1970 zorgde de PH-BEN niet alleen in Nederland voor een primeur. Op 6 september 2020 was het tevens 50 jaar geleden dat François Schaut met ‘de Ben’ de allereerste opstijging met een heteluchtballon vanaf de Grote Markt in Sint-Niklaas voor zijn
FLYDOO THANK YOU
rekening nam. Naar verluid was het tevens wereldwijd de allereerste
Het jonge, Franse ballonmerk
heteluchtopstijging vanuit een stadscentrum. De door Petrogaz via
Flydoo van Leandro Corradini
haar zustermaatschappij Benegas gehuurde ballon steeg destijds
lanceerde deze zomer een
om 18:20 op, met alleen François aan boord; kort daarop gevolgd
succesvolle crowdfunding
door Don Cameron en Tom Sage in de G-AYAM en Gerard Delforge
campagne voor de constructie
met Henri Vander Linden in de Planta-ballon. Nini Boesman en Jan
van een Thank-You-Balloon.
IJzermans hielpen mee met de voorbereidingen. De drie ballonnen
Op de ballon worden meer dan 1000 ‘bedank-
kregen in de buurt van Bornem weer vaste grond onder de mand.
berichten’ geprint. Vanaf €29 kon je een bericht
Op YouTube is een mooi filmpje te
op het ballondoek laten printen, waarin iemand
vinden van de opstijgingen (zoek op
ergens voor werd bedankt. Voor €299 bedrukte
‘1st Modern Hot Air Balloon Ascent
je een volledig paneel met een afbeelding en/
Sint-Niklaas 1970’). De inmiddels
of tekst. De actie was een succes en de ‘first
84-jarige François steeg ter gelegen-
balloon powered by gratitude’ zal nog dit jaar
heid van het jubileum exact 50 jaar la-
haar maiden flight maken in Flydoo-hometown
ter - op 6 september 2020 - opnieuw
Tallard in Frankrijk. Daarna gaat de ballon op
op vanaf de beroemde Grote Markt,
promotietour naar de VS, om waarschijnlijk na
dit keer met de OO-BLC.
de Grand Est Mondial Air Balloons 2021 weer terug te keren naar Europa. Meer informatie op www.thankyouballoon.org.
MYSTERYLAND: LET’S GET HIGH Net als veel andere evenementen viel eind augustus ook Mysteryland – het meerdaagse dancefestival in de Haarlemmermeer – ten prooi aan corona, maar de organisatie van het festival bleek flexibel en creatief. Dit keer geen 300 artiesten verdeeld over 20 podia, maar tientallen optredens vanaf diverse locaties, online te volgen via acht verschillende livestreams. Enkele artiesten brachten hun show vanuit een luchtballon. Het bleef nog lang onrustig boven Nijkerk, waar vandaan de ballonnen opstegen.
MEER DAN METEO
De zomermaanden waren, ondanks dat
Deze zomer verscheen een nieuw boek van Helga
vele ballonevenementen geen doorgang
van Leur en Govert Schilling, over de vele verschijn-
konden vinden, druk voor de Barneveldse
selen die overdag en ‘s nachts aan de hemel te zien
ballonfotograaf Ben Bläss. Een ondernemer
zijn. De meeste ballonvaarders zullen de
schonk Ben meer dan 2000 ansichtkaarten
wolkentypen nog wel herkennen: Helga
met daarop zijn kleurrijke ballonfoto’s.
en Govert vertellen wat hun voorspel-
Met ondersteuning van de plaatselijke
lende waarde is. Ook verschijnselen als
voetbalclub stuurde hij de ballonkaarten
bliksem, vallende sterren, planeetstan-
naar bewoners van diverse verpleeghuizen,
den en zonsverduisteringen passeren
om hen een hart onder de riem te steken
de revue, voorzien van prachtige foto’s.
tijdens de moeilijke coronaperiode. Ook alle
Wat vertellen de wolken en de kleur
125 de leden van de Jostiband ontvingen
van de lucht over het komende weer?
een ballonkaart. Daarnaast kregen diverse
Waarom ziet de maan er elke dag anders uit? Hoe
verpleeghuizen een USB-stick toegestuurd,
onderscheid je een ster van een planeet, en waar
met daarop een multimediashow met
vind je de Poolster terug? Dit boek legt het uit, in
honderden ballonbeelden. Ze werden in de
192 pagina’s, voor 27 euro.
quick release
BALLONBEELDEN VOOR VERPLEEGHUIZEN
7
tehuizen op de muur of - voor patiënten die plat op bed moeten liggen – op het plafond geprojecteerd om de bewoners enige afleiding te bieden. In Barneveld organiseerde Ben in juli met zeven modelballonpiloten een gezamenlijke nightglow en op 27 augustus zelfs een drive-in multimediashow over ballonvaren! Zo was het toch nog een beetje ballonfeest in Barneveld…
THE SPACE PERSPECTIVE Virgin Galactic, Blue Origin en SpaceX krijgen concurrentie voor hun toeristische ruimtereizen. Deze zomer maakte het Amerikaanse Space Perspective plannen bekend om met de ballon Neptune passagiers de ruimte in te brengen. Volgend jaar wil men vanaf het Kennedy Space Center testvaarten gaan uitvoeren. Voor € 106.000 per persoon verblijf je t.z.t. samen met zeven andere passagiers plus de piloot zes uur lang in de lucht, waarvan twee uur halverwege de stratosfeer op 30 km hoogte. De drukcabine biedt een 360 graden uitzicht, en de vaarten beginnen steeds vanaf het eerdergenoemde KSC, Florida. De landing zal plaatsvinden in de Atlantische Oceaan van waaruit, naar wij aannemen, de passagiers weer aan land worden gebracht. Wil je je plek alvast reserveren? Dat kan, via www.thespaceperspective.com/ fly. Toewijzing geschiedt op volgorde van inschrijving. Denk je na je vaart nog even aan een artikeltje voor Ballonstof?
EASY-VFR 4 MET KNVVL-KORTING Een ballonvaart plannen en maken is met de complexiteit van het luchtruim in Nederland en België niet overal even gemakkelijk. Gelukkig zijn er digitale hulpmiddelen beschikbaar. Een voorbeeld daarvan is de nieuwste versie van EasyVFR - versie 4.0 - dat dit jaar een EASA-award voor safety in de wacht wist te slepen. EasyVFR4 is op vele punten verbeterd ten opzichte van de vorige versie en gebruiksvriendelijker dan ooit. Het luchtruim en NOTAMs kunnen automatisch worden gefilterd op zaken die alleen op het tijdstip van de beoogde vaart relevant zijn, de kaarten zijn verbeterd en het actuele én verwachte weer kan worden toegevoegd. Voor KNVvLleden die veel meer functionaliteit wensen dan wat de (gratis) EasyVFR Basic versie biedt, is EasyVFR4 nu met een aantrekkelijke KNVvL-korting aan te schaffen. Meer informatie hierover vind je op https://easyvfr4.aero/nl/knvvl/. Ook Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) heeft recentelijk een nieuwe, interactieve VFR-chart viewer voor het Nederlandse luchtruim gelanceerd. Meer informatie hierover vind je in deze Ballonstof.
meteorologie
WAAIT HET STEEDS HARDER IN NEDERLAND? EEN TRENDANALYSE DOOR KNMI-KLIMAATEXPERT PETER SIEGMUND D O O R H AN NABBEN
8
IN NOVEMBER ONTHULDEN METEOROLOGEN IN HET VAKBLAD ‘NATURE CLIMATE CHANGE’ DAT DE GRONDWINDSNELHEID BOVEN EUROPA, NOORD-AMERIKA EN AZIË TUSSEN 2010 EN 2017 MET 7% IS TOEGENOMEN (ZIE BALLONSTOF WINTER 2019). KNMI-KLIMAATEXPERT PETER SIEGMUND ZOCHT VOOR BALLONSTOF UIT WAT DAT GEGEVEN BETEKENT VOOR BALLONVAARDERS IN DE LAGE LANDEN. Volgens het artikel in Nature zal de gemiddelde grondwind
afname in luchtdruk in het noordpoolgebied. Die drukafname
wereldwijd nog minstens tien jaar aan kracht blijven toene-
leidt tot een grotere kans op vooral herfst- en winterstormen.
men, alvorens weer af te nemen. Voor ballonvaarders zijn dat
Zomerstormen, die meestal samenhangen met (onweers-)
weinig hoopgevende berichten. Ballonstof benaderde Peter
buien, worden door deze afname in luchtdruk rond de pool-
Siegmund, klimaatexpert van het KNMI, met de vraag of die verwachting ook specifiek voor Nederland geldt, en dan met name voor de maanden april-
streek nauwelijks beïnvloed.
‘WE MOETEN TERUG NAAR EIND JAREN ZEVENTIG OM EEN PERIODE TE VINDEN WAARIN DE WINDSNELHEID IN HET BALLONVAARTSEIZOEN LAGER LAG DAN IN DE AFGELOPEN VIJF JAAR’
oktober: het ballonvaartseizoen.
Als we voor ballonvaarders naar een jaargemiddelde (januaridecember) zouden kijken, en dus de toename van de stormen in de winter zouden meenemen,
leidt dat tot minder bruikbare conclusies. Daarom heb ik voor
Vele variabelen
Ballonstof alleen gekeken naar de ballonvaartmaanden april-
De schommelingen in windsnelheid zijn van vele factoren
oktober. Op die manier sluiten we een bias van afwijkende
afhankelijk, en moeilijk te voorspellen. Langjarige wijzigingen
waarden in de winter, waarin er weinig gevaren wordt, uit”.
in oceaanstromingen lijken een belangrijke rol te spelen. Maar ook klimaatverandering en variaties in de luchtdruk heb-
Windmeting
ben een effect. Daarnaast kunnen lokale invloeden zoals land-
Dagelijks wordt door het KNMI in De Bilt op 20 meter hoogte
klimaat versus zeeklimaat, laagland versus bergen, bebouwd
de wind gemeten. Met die waarnemingen worden o.a. gemid-
gebied versus open landschap de meteorologische trends
delden en trends berekend. Daarvoor zijn twee manieren, zo
lokaal versterken, of juist afzwakken.
leerden we. De eerste manier weegt elke windrichting even zwaar, dus onafhankelijk van de windsterkte; de tweede
Ballonvaartseizoen
weegt de windrichting met de windsterkte. “Daarmee telt
Bij windanalyses wordt meestal uitgegaan van jaargemid-
bijvoorbeeld een windrichting die vaak een zwakkere wind
delden, terwijl voor ballonvaarders vooral de maanden april-
voortbrengt, minder zwaar mee dan een windrichting met
oktober relevant zijn. Bij het bekijken van jaargemiddelden
overwegend sterkere winden”, aldus Peter. Voor onze analyse
ontstaan afwijkingen door (voor ballonvaarders ‘irrelevante’)
besluiten we, bij het bepalen van de gemiddelde windrichting,
weersverschijnselen die zich vrijwel uitsluitend in de winter
dat optie één de beste is: we kijken alleen naar de richting,
voordoen. Peter Siegmund licht toe: “Wij zien bijvoorbeeld een
zonder deze te wegen met de sterkte ervan.
hebben met langjarige variaties in oceaantemperaturen en stromingen, maar of dat hier ook het geval is, is onbekend. Overigens heeft de eerdergenoemde afname van de luchtdruk bij de noordpool, die we tot 2025 verwachten, de komende jaren wel een effect op de overwegende windrichting, ook in de maanden april-oktober. Die zal naar verwachting vaker dan nu het geval is westelijk zijn”.
Maand
Windsnelheid in m/s
Windsnelheid in kt
Windrichting in graden
april
2.97
5,77
271
In Figuur 1 zijn de gemiddelden van de windmetingen weer-
mei
2.84
5,52
313
gegeven. Wat opvalt zijn de meerjaarlijkse schommelingen
juni
2.57
5,00
278
in windsnelheid, en de trendbreuk in windrichting eind jaren
juli
2.47
4,80
262
augustus
2.35
4,57
255
september
2.47
4,80
225
oktober
3.00
5,83
193
zeventig, van overwegend (west-)noordwest naar overwegend (west-)zuidwest.
Windsnelheid “Over een langere tijd van tientallen jaren bekeken, is het
Figuur 2. Gemiddelde windsnelheid en -richting 1981-2010 in
gemiddeld niet harder gaan waaien in Nederland, in de maan-
De Bilt op 20 meter hoogte (KNMI, Peter Siegmund).
meteorologie
Dit soort variaties over een langere periode kan te maken
9
den april-oktober. Wel zien we meerjaarlijkse schommelingen in de windsnelheid terug” legt Peter uit. Het voelt voor som-
Conclusie
mige ballonvaarders wellicht anders, maar de metingen laten
Als je tussen april en oktober in De Bilt opstijgt, heb je de
zien dat de laatste vijf jaar de gemiddelde windsnelheid in het
grootste kans om op 20 meter hoogte een wind aan te treffen
ballonvaartseizoen relatief laag lag, op zo’n 2,5 m/s ofwel 4,9
uit windrichting 240, met een sterkte van 4,9 knopen (dag-
knopen. De jaren negentig waren in het ballonvaartseizoen
gemiddelde). De maand met de laagste gemiddelde windsnel-
een stuk winderiger, en ook van 2009-2014 waaide de wind
heid is augustus (4,6 kt). In april en oktober waait het relatief
steviger dan nu. We moeten zelfs terug naar eind jaren zeven-
hard (5,8 kt). In de maanden april, juni, juli en augustus is de
tig om een periode te vinden waarin de windsnelheid in het
wind meest westelijk (tussen 255 en 280). Vanaf mei (voor-
ballonvaartseizoen in De Bilt enkele jaren achtereen nog wat
namelijk noordwest, 313) krimpt de gemiddelde windrichting
lager lag dan in de afgelopen vijf jaar.
iedere maand steeds iets verder, om in september al zuidwest te zijn (225). Oktober is de meest ‘zuidelijke’ maand, qua
Windrichting
windrichting: 190. De komende jaren zal de wind waarschijn-
Wie naar de gemiddelde windrichting in de afgelopen halve
lijk wat vaker uit het westen gaan waaien dan nu het geval is.
eeuw kijkt, ziet een krimpende trend in de maanden april-
Hoe de gemiddelde windsnelheid zich de komende jaren ont-
oktober. Waar in de jaren zeventig de windrichting overwe-
wikkelt is koffiedik kijken: in de herfst en winter zal deze waar-
gend 300 was, was deze in de jaren tachtig-negentig meestal
schijnlijk toenemen, maar in het ballonvaartseizoen zal die
250 en tegenwoordig vaak 240, weliswaar met grote afwijkin-
gemiddelde windtoename waarschijnlijk (zeer?) gering zijn.
gen naar ‘boven’ en naar ‘beneden’. Peter: “Ik heb niet een rechtstreeks verklaring voor het krimpen van de wind.
Gezocht: Data Analist voor een nóg specifiekere ballonvaartanalyse P ETER S IEGM U ND IS KLI-
De windsnelheden in dit artikel betreffen etmaalgemiddelden. Aangezien de ballon-
MAATEXPERT B IJ HET
vaart voornamelijk in de ochtenden en avonden plaatsvindt, kan de analyse verder
K NM I. HIJ Z OC HT V OOR
verfijnd worden door alleen naar de winddata in de twee uren na zonsopkomst
BALLONS TOF U IT HOE DE
resp. vóór zonsondergang in de maanden april-oktober te kijken. De databestanden
W IND IN NEDERLAND IN
hiervoor zijn beschikbaar, via https://www.knmi.nl/nederland-nu/klimatologie/uurge-
D E B ALLONV AARTM AAN-
gevens (zipfiles in ASCII-formaat). Deze gegevens zullen vervolgens gecombineerd
D EN APRIL-OKTOB ER Z IC H
moeten worden met een bestand met daglichtperioden. Welke Gegevens Goeroe
GEDRAAG T.
of Data Analist of vindt het interessant om deze uitdaging op te pakken? Laat het weten via ballonstof@knvvl.nl. Ballonstof zal er dan in een vervolgartikel aandacht aan besteden.
media 10
“ALSOF ALLE RESTAURANTS OPEN MOGEN, BEHALVE DE CHINEES” BLOEMLEZING VAN EEN MEDIA-OFFENSIEF
11
media
ballonstof 12
THE QUICKEST WAY TO BE IN THE SKY BALLOON FLIGHT PLANNING SOFTWARE
ONLINE EVENT
Wil jij ook tijd winnen bij het organiseren van je ballonvaarten? Wanneer: 10 november 2020 of 19 november 2020 Duurtijd: 1 uur (20u - 21u)
Registreer je op onze website
Live demo van de software Lancering van de mobiele app voor passagiers Verlengde proefperiode voor alle deelnemers
HTTPS://QUICKRELEASE.AERO
Comprehensive insurance Cover at an affordable price
Your partner for your Aviation-Insurance VFS Heinz Grümmer GmbH is one of the largest Aviation-Insurance-Brokers in Germany with over 40 years experience. You enjoy the flight - we provide the protection Please contact Heiko Spilker, Phone: +49 231 92717737, e-mail: h.spilker@vfs-gruemmer.de Udo Kötitz, Phone. +49 231 92717713 , e-mail: u.koetitz@vfs-gruemmer.de
Flugplatz 8, 44319 Dortmund Phone +49 231 927177-0 Fax +49 231 927177-30 info@vfs-gruemmer.de
techniek
HOOGTEMETING
TE K ST : REM KO W I G G E R
HOOGTEMETERS WERKEN OP LUCHTDRUK. HOE HOGER WE GAAN, HOE LAGER DE DRUK. DEZE AFNAME KAN ALS MAAT VOOR HET BEPALEN VAN DE VLIEGHOOGTE WORDEN GEBRUIKT. GING DAT VROEGER NOG MET EEN MECHANISCHE OVERBRENGING, TEGENWOORDIG WORDEN VEELAL ELEKTRONISCHE DRUKSENSOREN GEBRUIKT.
De aneroïdebarometer In vliegtuigen werd van oudsher veel gebruik
letters, en de Q stond voor Question. De volgende 2 letters gaven aan wat er gevraagd werd (QRB = What
gemaakt van een hoogtemeter met een aneroïde-
is your distance / QRC = What is your true bearing).
barometer voor het aangeven van de vlieghoogte.
Aanvankelijk waren er slechts 45 Q-codes in gebruik,
Aneroïde wil zeggen ‘zonder vloeistoffen’ en het principe berust op een aantal wafers die samengedrukt worden of zich strekken bij verandering van de
13
maar dit aantal groeide snel. Tegenwoordig zijn de codes in groepen verdeeld en gebruikt ICAO de codes QAA tot QNZ voor de luchtvaart.
statische luchtdruk buiten het vliegtuig. Een set tandwieltjes, overbrengingen en een schaalverdeling met wijzers geeft vervolgens een hoogte ten opzichte van een vooraf ingestelde druk (QNH, QFE, QNE).
• QFE is de druk die heerst op het officiële niveau van het vliegveld. Met een QFE instelling en het vliegtuig op de baan zal de hoogtemeter 0 ft aangeven. • QNH is de luchtdruk op een bepaalde plaats, bijvoorbeeld een vliegveld of FIR, teruggerekend naar gemiddeld zeeniveau. Staat QNH ingesteld, dan geeft de hoogtemeter de hoogte AMSL weer. • QNE is de gemiddelde druk op zeeniveau = 1013,2 hPa (29,92 inch Hg). Staat QNE ingesteld, dan spreken we over Flight Levels
Aanwijzing: 4000 ft. [height]
QFE
Aanwijzing: 5000 ft. [MSL]
QNH
Field elevation: 1000 ft. Mean Sea level MSL 1013,25 Hpa
Wat is dat ook alweer, QFE, QNH en QNE?
Afhankelijk van waar en hoe hoog we varen, kunnen we te
De zogenaamde Q-codes zijn rond 1909 door de Britten
maken krijgen met verschillende instellingen van de hoogte-
in het leven geroepen om schepen en stations goed met
meter. In de afbeelding is aangegeven wanneer we van de ene
elkaar te laten communiceren. Spraakverbindingen waren
naar de andere setting overschakelen.
slecht en veel ging met Morse. De codes bestonden uit drie
De hoogte van de Transition Layer is geen vast gegeven.
Aanwijzing: Flightlevel [FL] 055
QNH
techniek
In Nederland ligt de Transition Altitude op
14
3500 ft voor VFR verkeer. Het Transition Level is afhankelijk van de QNH en ligt tussen FL035 en FL050.
Hoogtemeting in de ballon De vario-/hoogtemeter, zoals we die tijdens de ballonvaart gebruiken, maakt gebruik van een elektronische druksensor, die bestaat uit een membraan met weerstanden. Wanneer het membraan door de toegenomen druk doorbuigt, verandert de elektrische weerstand. De gemeten spanning is vervolgens een maat voor de druk en dus de hoogte. Een factor die nog niet belicht is, is de temperatuur. Bij de berekening van de ware hoogte speelt deze een belangrijke rol. Koude lucht is immers dichter dan warme lucht, waardoor je voor 1 hPa afname bij koude lucht minder hoeft te klimmen dan bij warme lucht. In moderne hoogtemeters wordt deze factor meegenomen in de berekening.
Bhoss Balloon
Plus
EDUSOFT
Ballonvaartplanning is nog nooit zo eenvoudig en compleet geweest. Eindelijk is er een softwareprogramma dat alles nauwkeurig en compleet voor u uitvoert. Edusoft Plus levert onder de naam Bhoss Balloon gebruikersvriendelijke software waar u snel mee overweg kunt. Met ingebouwde hulpteksten. Plan uw ballonvaart inclusief callsign, piloot, crew, gewichten en passagiers. Soort/type ballon, facturatie, alternatieve data, maken uw boeking compleet. Meerdere rapportages, printen of mailen (bijvoorbeeld het vaartplan als pdf naar de piloot,ticket naar uw gasten). Update uw planning naar uw website (optie). Eenmaal alles ingevoerd staat de planning in het weekoverzicht en maand overzicht en kunt u eenvoudig uw ballonvaart(en) bekijken en bijhouden. Kortom, een ideale tool voor uw ballonvaartbedrijf. Meer weten? Kijk op www.edusoftplus.nl, en klik daarna op het Bhoss Balloon icoontje.
De bal(lon) ligt bij u! Bel Edusoft Plus voor informatie en maak kennis met ons proefballonnetje. Download de 31 dagen gratis Trial versie. Voor de prijs hoeft u het uiteindelijk niet te laten!
Vanaf € 15,00 per maand Introductie aanbieding 20% korting t/m 31 december 2020
tel. +31(0)6 53401771 www.edusoftplus.nl info@edusoftplus.nl
Klotecovid Eindelijk mogen we weer ballonvaren. Het begint onwerkelijk. Op 10 juli volgt om 16:00 uur een bericht dat het gesprek met Grapperhaus gelukt is. Ik stuur meteen een positief bericht naar de passagiers. Om 16:10 uur volgt een bericht dat het pas in de Notam van maandag 13 juli komt te staan. Ik stuur een excuusbericht naar de passagiers, die er maar weinig van begrijpen. Dan volgt er om 16:30 uur een bericht dat het al in de Notam staat die voor het gesprek is uitgegeven. Iedereen blij. Meteen aan de slag met het reinigen van auto’s, de manden, alle attributen waar iemand per ongeluk met zijn handen aan kan komen. Er zijn voor iedereen handschoentjes beschikbaar: je weet maar nooit. De passagiers leveren de gezondheidschecks in. Ik kijk ze allemaal na. Gelukkig niemand die hoest, niest, of andere klachten heeft. Ook niet bij hun collega’s, familie en vrienden. In een lange colonne rijden de passagierswagens achter ons aan naar het opstijgveld. Niet echt milieuvriendelijk, maar dat zijn onze ballonvaarten ook niet. Ik schat nog drie jaar voordat we de stikstofuitstoot gaan vergoeden met het planten van bomen, we nog lichter gaan varen, verplichte dubbelwandige stof in de top van de ballon gaan plaatsen, of gewoon stoppen. Op het startveld maken we de ballon klaar, geef ik instructies aan de passagiers en leg ik uit hoe het protocol werkt en waar iedereen in de mand kan staan. Een dame protesteert. Ze wil niet bij twee anderen in een compartiment. Ik overleg met de andere passagiers om een betere indeling te maken. Die zijn het daar niet me eens. Ik kijk ze aan en zeg: ‘dan gaan we niet varen en terug naar huis’. Voor het eerst in mijn carrière maak ik ruzie met passagiers. ‘Dat was niet de bedoeling’ zegt een van de deelnemers. We stijgen op en de lucht was nog nooit zo schoon. We kijken van Nijmegen tot Amsterdam en ver over de Noordzee zien we vrachtboten varen. In de mand zie ik alleen de verbaasde ogen gloeien boven de mondkapjes. Iemand vraagt ‘mag ik even een foto maken zonder mondkapje?’. Ik zeg ‘doe maar even, maar zet ze niet op social media of zet er een datum bij van vóór deze klotecovid-crisis’.
AD HAARHUIS
COLUMN
AD’S BALLON BESOGNES
15
interview 16
INTERVIEW MET WEDSTRIJDPILOOT ROY GOMMER
‘HET FYSIEKE DOEL BLIJFT TOCH HET LEUKST’ D O OR H E N R I Ë TTE WARDENAAR EN G ERJ AN C REB OLDER
tigde fuchsiakwekerij van zijn ouders beschikt Roy Gommer ‘En toch vind ik fysieke doelen mooier’, vertelt Roy Gommer
over een eigen opstijgterrein. Vandaar startte hij vele malen
ons tijdens het interview dat we enkele weken geleden met
om het raken van een doel te oefenen. Zijn vader legde dan
hem hadden. We ontmoetten hem in zijn ouderlijk huis in het
een kruis in een volgend weiland, waar Roy zijn marker op
Drentse Dalen waar van jongs af aan overvarende luchtballon-
diende te gooien. Daarna reed pa naar een volgend weiland
nen zijn aandacht trokken. Hij reed dan samen met zijn ouders
voor een nieuwe poging, enzovoort.
pijlsnel achter elke ballon aan die hij zag. Inmiddels is Roy 26 jaar oud en woont hij sinds een jaar samen met een nichtje
Passagiersvaarten
van ballonvaarder Jan Oudenampsen in het Gelderse Exel.
Om de deelname aan alle wedstrijden in binnen- en buitenland te kunnen bekostigen maakt Roy passagiersvaarten.
In het dagelijks leven werkt Roy als adviseur bij CLM (Centrum
Daarbij mist hij vooral in deze coronatijd de sfeer van een
voor Landbouw en Milieu) in Culemborg, een bureau dat zich
wedstrijd, de andrenaline, de competitie. Desondanks zijn
bezighoudt met het verzamelen van kennis en het geven van
passagiersvaarten noodzakelijk voor zijn sport. Het zijn soms
adviezen op het gebied van landbouw, voedsel, natuur en
dure tripjes en Roy refereerde in dit verband aan het WK op
milieu.
Mallorca in 2019: ‘Het was een lange reis en alles moest mee op de boot. Om voor zoiets een goede sponsor te vinden
Opleiding
blijft moeilijk.’ Roy probeert zo mogelijk deel te nemen aan
Via het volgen van ballonnen kwam Roy terecht in de crew
de zogenaamde ‘pré-events’ die vaak aan een kampioenschap
van ballonvaarder Bert Stuiver, die bij hem in de buurt woont
voorafgaan. ‘Vooral in heuvellandschappen heb je vaak te
en met wie hij zijn eerste ballonvaart maakte. Omdat Bert
maken met variabele omstandigheden, afhankelijk van de
wedstrijdballonpiloot is kwam Roy ook in contact met deze
dalen. Dan is het prettig als je de omstandigheden daar al een
boeiende sport. Stuiver was bereid om Roy tot ballonvaarder
beetje kent voor de wedstrijden beginnen’.
op te leiden en in 2015 behaalde hij zijn brevet. Een jaar later nam hij deel aan zijn eerste officiële wedstrijd. Daaraan voor-
Wedstrijden
afgaand had Roy al veel kunnen oefenen, mede dankzij zijn
Roy maakt deel uit van het bestuur van de Dutch Balloon
vader; zijn grootste fan. Achter de in het Drentse Dalen geves-
Competition Club, de DBCC. Zij stelt onder andere de
P ERF ECT D RO P ? (F O TO BENNI E BO S).
RO Y GO MMER STAAT TE TRAP P EL EN O M WEE R A A N EEN WED STRI JD D EEL TE KUNNEN NEMEN (F OT O GERJAN CREBO L D ER).
H ECTI EK VO O R D E START (F O TO BENNIE BO S ).
RO Y’S BL AUWE VAN WI TTE SP IRAL EN VO O RZIE NE KUBICEK-RACER TO RENT H I ER BO VEN H ET D EEL NEMERSVEL D UIT (F O TO BENNIE BO S).
selectie en de ranking voor deelname aan de Europese en Wereldkampioenschappen vast. De eindstanden van de nationale selectie in de periode 2017-2019 laten zien dat Roy hierin inmiddels trots bovenaan staat. In zijn eerste jaar (2016) kwam hij binnen op plaats tien. Er zouden zich best wat meer jonge ballonvaarders voor deelname aan wedstrijden kunnen melden, vindt Roy. Met minder dan vijftig vaaruren kun je in principe al aan een wedstrijd deelnemen. Een tijdje meedraaien in de crew van een wedstrijdvaarder en meevaren bij enkele wedstrijden acht Roy een pré.
de deelnemers en hun crews. Anders dan bij ballonevenementen is er bij een wedstrijd nauwelijks publiek aanwezig.
Coronacrisis
Desondanks blijft het lastig om in deze tijd grote wedstrijden
Vanuit België is er gewerkt aan een online wedstrijdballon-
te organiseren. Kleinere wedstrijden zijn in de nabije toe-
vaart-programma. Momenteel zijn er zo’n 100 deelnemers die
komst hopelijk wel weer mogelijk. Het blijft toch een prachtig
hierin participeren. Het is een digitale tool, waardoor je dankzij
gezicht om al die ballonnen, soms bijna strak tegen elkaar
een wekelijkse tasksheet je vaardigheden in deze rare tijd enigs-
aan, naar een doel te zien varen. Voor de ware liefhebbers
zins op pijl kunt houden. Het relatief hoge aantal deelnemers
levert dat de mooiste foto’s op.
weerspiegelt niet het aantal wedstrijdvaarders. In Nederland zijn er zo’n 15 actief in de sport en Roy schat dat daarvan tien
Toekomst
piloten aan vrijwel elke wedstrijd deelnemen. Die wedstrijden
Roy smacht naar zijn eerstvolgende wedstrijd. Hij hoopt dat
kunnen bestaan uit fysieke of virtuele doelen. ‘Het fysieke
de Europese kampioenschappen in Hongarije volgend jaar
doel blijft toch het leukst’, stelt Roy. ‘Het is zichtbaar en je ziet
door kunnen gaan, maar kijkt eerst al uit naar de najaarswed-
vrijwel direct het resultaat. Bij een virtueel doel krijg je coördi-
strijd die op 3 en 4 november in Exel zal worden gehouden.
naten op waar je doorheen moet varen; een 3D doel.’ Met een tekening licht Roy toe welke opdrachten er nog meer kunnen zijn. Zo tekende hij een donut. De bedoeling is om tussen de
Palmares van Roy Gommer
buitenste en binnenste ring een zo groot mogelijke afstand af
2016
WK Junioren: 8e van de 36 deelnemers
te leggen. “Er zijn dagen dat je de volledige ronde in de donut
2017
NK, 3e
kunt maken”. Nog een andere opdracht is ‘elleboog varen’.
2017-2018
Drenthe Cup: 1e
Wie de scherpste hoek kan varen is winnaar. Al die bewegingen
2018
WK junioren Polen, 2e van de 40 deelnemers
2018
NK, 2e
2019
NK, 2e
2019
Ad Ballon Cup: 1e
2019
Exel Cup: 1e
worden vastgelegd in een GPS-logger, die aan het einde van de wedstrijd wordt ingeleverd bij de wedstrijdleiding. Dat er in deze tijd geen grote wedstrijden (WK’s) worden georganiseerd heeft vooral te maken met het aan- en afreizen van
interview
V.L .N.R.
17
HET PUBLIEK, IN GROTE GETALEN GENIETEND VAN EEN BALLONEVENEM
F OT O B E N B L Ä S S : FR I E S E BA L L O NFEES TEN
MENT: WE HEBBEN HET HELAAS MOETEN MISSEN DEZE ZOMER
meteorologie 20
TROPISCHE CYCLONEN D O OR D A N Y M ARIËN
EEN TYPISCH WEERFENOMEEN IN DE PERIODE AUGUSTUS-OKTOBER IS DE AANWEZIGHEID VAN TROPISCHE CYCLONEN. EEN TROPISCHE CYCLOON IS EEN SNEL ROTEREND STORMSYSTEEM DAT ZICH VORMT BOVEN WARME WATEROPPERVLAKTEN (27-28°C) VAN OCEANEN IN TROPISCHE GEBIEDEN, WAARBIJ WINDSNELHEDEN VAN MEER DAN 64 KNOPEN OFWEL 118KM/U (= WINDKRACHT 12 OP DE BEAUFORTSCHAAL) GEMETEN WORDEN. SOMS KOMEN ZE ALS STORMDEPRESSIE BOVEN ONZE STREKEN TERECHT, EN ZORGEN ZE ZO VOOR DE EERSTE NAJAARSSTORMEN. Een tropische cycloon bestaat uit een kern van zeer lage lucht-
men die zich vormen en zich verplaatsen boven de Atlantische
druk (vaak tot 950hPa en lager); het zogenaamde “oog van
Oceaan orkanen (hurricane in het Engels), boven de Stille
de storm” met daarrond in spiraalvorm actieve wolkenmuren
Oceaan tyfoons, boven de Indische Oceaan cyclonen en
met veelvuldige Cumulonimbi (Cb) en uitgebreide hoge wol-
wanneer ze zich vormen en verplaatsen nabij Australië Willy-
kensluiers. Terwijl het oog wolkenvrij is, vinden we de hevigste
Willies.
regen- en onweerswolken in de spiraalbanden direct rond het oog. Ook worden hier de hevigste winden gemeten. De meeste tropische cyclonen vormen zich aan weerszijden van de evenaar en verplaatsen zich dan poolwaarts, in een boogbeweging rondom de subtropische hogedrukgebieden. Zo ontstaan de meeste orkanen boven de Atlantische Oceaan tussen noordelijk Afrika en het noorden van Zuid-Amerika, waarna zij via de Caraïben naar het zuidoosten van de Verenigde Staten trekken. Sommige orkanen blijven boven de oceaan en komen terecht in de westelijke stromingen, waarna ze als stormdepressies boven onze streken terechtkomen en T Y P I S CH E D OORS NEDE V AN EEN TROPIS C HE C YC LOON
voor de eerste najaarsstormen zorgen, die het ballonvaren soms danig in de weg kunnen zitten.
Hoewel het een ‘kleinschalig’ weerfenomeen is, met een
Meestal zijn er meerdere tropische cyclonen gelijktijdig aanwe-
gemiddelde doorsnede van enkele honderden kilometers,
zig in een bepaald gebied en om ze van elkaar te onderschei-
veroorzaken tropische cyclonen vaak veel schade in subtropi-
den, geeft men ze om de beurt een meisjes- en een jongens-
sche kustgebieden, niet alleen vanwege de hevige wind en de
naam volgens van tevoren per gebied in alfabetische volgorde
intense neerslag, maar ook door de hoge golven en de daaruit
opgestelde lijsten.
vloeiende stormvloed. Boven land neemt de intensiteit van een tropische cycloon snel af en blijft de schade meestal beperkt.
VOOR BE E L D E N V AN EEN TROPIS C HE C YC LOON OP S ATEL L I ET- EN R A D A R BE E L D E N
Afhankelijk van de geografische locatie, krijgen deze tropische stormen een typische naam; zo noemen wij de tropische stor-
ballonstof Wij zijn de club die: - uitdaagt - crew een team maakt - leert navigeren - ballon-skills test - stressbestendig maakt meer weten of eens een training/wedstrijd meedoen?
www.dbcc.nl
21
wedstrijdvaren 22
EARLY BIRDS 2.0 EEN NIEUW TIJDPERK IN WEDSTRIJDVAREN D O OR E VE R T D EHANDS C HU TTER
BALLONVAREN WAS IN 2020 ENIGE TIJD NIET AAN DE ORDE. UITERAARD WERD ER ACHTER DE SCHERMEN IN DE VERSCHILLENDE LANDEN HARD GEWERKT OM ZO SNEL MOGELIJK BALLONS IN DE LUCHT TE KRIJGEN. MET SUCCES! PASSAGIERSVAARTEN KONDEN GELUKKIG RELATIEF SNEL WEER PLAATSVINDEN, ECHTER BLEVEN EEN HEEL AANTAL (WEDSTRIJD-)PILOTEN IN EUROPA OP HUN HONGER ZITTEN. GELUKKIG LIETEN EEN AANTAL BALLONVAARDERS DIT NIET ZOMAAR GEBEUREN. ZIJ GINGEN OP ZOEK NAAR EEN PASSENDE OPLOSSING; EEN IDEE VAN TOM DELEERSNYDER, UITGEVOERD ONDER LEIDING VAN JONAS MAES & CO.
Het idee was simpel: iedere 14 dagen publiceert de wedstrijdleiding een nieuwe tasksheet die iedere piloot in eigen streek kan varen. Resultaten werden gelogd door de nieuwe FAI Balloon Live App op de smartphone. De gehele competitie zou zeven ‘slots’ van 14 dagen duren. Hiervan neemt de organisatie de beste vijf vaarten van iedere deelnemer, om de ranking op te bouwen. Om zoals bij de echte competitie de motivatie hoog te houden, waren er uiteraard ook prijzen te winnen. Hoofdprijs: je gewicht in KEREL-bier. Logisch dat er velen stonden te trappelen om aan deze nieuwe vorm van wedstrijdvaren te beginnen. Via een Facebook groep werd de start gegeven en waar de eerste uitnodiging nog in het Nederlands was zag de organisatie al snel dat er interesse was van over de hele wereld. Deelnemers uit de Lage Landen, Frankrijk, Duitsland, UK, Rusland, Australië, Litouwen, Polen, Zweden,… Vanaf de eerste vaart ontstond er een echte community, waarbij men elkaar op de hoogte hield over wie wanneer zijn vaart zou ondernemen, maar ook om elkaar bij te staan met hulp. Een nieuwe manier van wedstrijdvaren met de Balloon Live app was voor iedereen nieuw, en gebeurde soms met vallen en opstaan.
wedstrijdvaren 23
Het was vanaf de eerste vaart al duidelijk dat, ondanks het feit dat de competitie individueel werd gevaren, het menens was! Iedereen vloog de competitie alsof het een wereldkampioenschap was. De resultaten liegen er ook niet om. Wanneer er doelen moesten worden aangevaren, werden deze vaak binnen de meter gescoord door een heel aantal deelnemers. Het waren dan ook ‘de grote jongens’ die de hoogste resultaten lieten optekenen. Vrij snel waren er drie piloten die voor de winst gingen: David Spildooren, Steven Vlegels en Roman Hugi. Zodra een nieuwe task-sheet was gevaren, keek iedereen uit
Na de zeven vaarten was het tijd voor het eindklassement.
naar zijn of haar resultaat. Door het vakkundige werk van de
Dit beloofde erg spannend te worden tussen de drie eerder
scorers Erwin Pellegrom en Marnix Dobbelaere ging dit in een
genoemde heren. Het was uiteindelijk Steven Vlegels die met
razend tempo. Vaak de dag zelf nog, was het nodige reken-
net geen 400 punten wint op Roman Hugi. David Spildooren
werk reeds gedaan. Knap gedaan heren!
eindigt op de derde plaats.
Er was ook nog een wedstrijd-in-wedstrijd: het Rookie klas-
Bij de rookies trok Iris Broeders-Van Ham aan het langste eind.
sement! Dit was voor alle deelnemers die nog geen nationaal
Ze wint het nevenklassement voor Kenian Dekein en Geert
kampioenschap hadden gevaren. Het zijn misschien op papier
Peirsman. Hopelijk zien we hun binnenkort ook schitteren op
minder ervaren piloten, maar twee rookies konden zich toch
de wedstrijden.
mooi binnen de top-tien in de overall ranking varen. Zeer sterke prestatie van Kenian Dekein en Iris Broeders-Van Ham!
Je kan er niet omheen: deze Early Birds 2.0 was een succes!
evenement
BALLONVAKANTIE UMBRIË
24
RELAXED STRIJDEN OM DE SAGRANTINO CUP IN HET GROENE HART VAN ITALIË T E KS T T O M M I E WITTEV EEN FO T O ’ S M A T T H I AS S C HLEG EL
EEN ULTIEME BALLONVAKANTIE IN UMBRIË, ITALIË: ELKE OCHTEND BALLONVAREN IN EEN PRACHTIG HEUVELACHTIG LANDSCHAP, WARME TEMPERATUREN, EEN MOOI APPARTEMENT MET ZWEMBAD EN OP MEERDERE AVONDEN SOCIALE ACTIVITEITEN VOOR ALLE BALLONTEAMS. DAARBIJ IS HET GAS GRATIS EN BEDRAAGT HET INSCHRIJFGELD TWEE DOZEN WIJN! DIT JAAR WERD DE JAARLIJKSE ‘SAGRANTINO CUP’ GEHOUDEN VAN 25 JULI T/M 9 AUGUSTUS 2020. Dit jaar bestond ‘Team Moesje’ uit mijzelf, mijn internationale
De eerste vaarten waren voor ons team allemaal competi-
vrienden Matthias Schlegel, Louise Knegtel, Ruth Ruckstuhl en
tievaarten. Op de eerste dag kwamen wij één crewlid tekort
onze mascotte: knuffelschaap Moesje. We hebben allemaal
en de dagen erna kwamen vrienden uit een Duits team een
een grote passie voor ballonvaren en we maken samen de
crewlid tekort. We besloten deze dagen een ‘double retrieve’
grootste lol. In de afgelopen jaren hebben zij al enkele nuttige
te doen. Onze ballon paste in de bus en hun ballon ging in de
Nederlandse uitdrukkingen geleerd, zoals ‘lekker hapje’ en
aanhangwagen. Op deze manier hadden we maar één crewlid
‘broek uit op je hoofd’. Zij leerden mij woorden als ‘rotieren’
in de volgauto nodig voor twee ballonnen. En het lukte ons
en Kopfkino’. Matthias had dit jaar via Kubicek Duitsland een
meermaals om in hetzelfde veld te landen.
70.000 cu ft demonstrator van lightweight polyester meegenomen in zijn Volkswagen Multivan. Hij heeft zelf een Ravenmand met een single burner, en met deze lichte set konden we ruim twee uren varen met twee gasflessen. Er zijn bij dit evenement twee gebieden waar kan worden opgestegen: het vliegveldje van Parco Acquarossa en de Todivallei. Rondom Parco Acquarossa is het leuk om met de variabele winden te spelen. Je kunt er een splash-en-dash maken en veelal ‘box-varen’, ofwel weer landen op het startveld. De vaarten in de Todi-vallei zijn competitievaarten. Todi ligt
H ET D O EL KRUI S I N TO D I
op een heuvel en tijdens deze vaarten is het de bedoeling om over Todi te varen en vervolgens een marker op het doelkruis
Na de vaarten gingen we bij ons appartement uitgebreid
te werpen. In mijn eerste jaar in Italië kreeg de winnaar van de
ontbijten en konden we nagenieten van de mooie GoPro-
competitie nog 1000 flessen wijn! Dit jaar stond er een grote
foto’s. Na een middagdutje konden we even relaxen bij het
beker op het spel.
zwembad. Op meerdere avonden werden de ballonteams
evenement 25
uitgenodigd op marktpleintjes in mooie dorpjes of bij
vaart. We gingen op 2500 ft richting Todi en het doelkruis, maar
wijnfabrikanten op het landgoed, om wat te eten en te
de winden daaronder gingen naar rechts - en dus van het doel af.
drinken: altijd erg leuk en gezellig. Op een vrije avond
Het leek een lastig verhaal te gaan worden, maar toen…
gingen we zelf uit eten of hielden we met vriendenteams een poolparty-met-BBQ. Het Duitse team vond het een
Achter Todi lieten we ons naar beneden vallen. De grondwind ging
goed idee om de BBQ aan te steken met de brander van
daar met één knoop naar links! Met geduld en precisie lukte het
de ballon. Het leverde hilarische beelden op en ja, het
na 12,5 kilometer en 1:45 uur varen om als eerste recht boven het
werkt ook nog!
doelkruis te komen. Ik presteer het om de marker over het kruis heen te gooien op zo’n 5 meter… De andere drie markers in de
Aan het eind van de eerste week was het tijd voor ‘rotie-
mand hebben we toen maar ook op het doel gegooid. Er wordt bij
ren’, ofwel teamwissel. Ik mocht meevaren in de racer
dit evenement soepel omgegaan met de wedstrijdregels. Het beste
met de familie Bareford. Allereerst met oud-wereld-
resultaat was 0,25 meter en die telde. De blijdschap in de mand
kampioen David en na een tussenlanding met de huidig
was enorm! Het was genoeg om de wereldkampioenen bij deze
wereldkampioen Dom. Ik vond dat stiekem best wel gaaf.
task te verslaan, want hun beste van de vier markers lag op 0,65
Matthias leende onze ballon uit aan de dames Louise en
meter. Het bleek - door twee dagen met harde wind - mijn laatste
Abi (de vriendin van Dom) en hij benadrukte vóór de start
vaart van mijn vakantie te zijn geweest en team Bareford ging er
nog even dat de ballon € 16.000 kost. In Duitsland zeg-
later die week toch weer met de trofee vandoor. Desalniettemin
gen ze namelijk: ‘Frau am Steur, das wird teuer’.
was ook mijn derde keer op dit evenement een succes, met veel
Mijn Duitse vrienden vonden de Nederlandse vertaling erg
gezelligheid en acht vaarten in tien dagen. Meer informatie:
grappig: ‘vrouw achter het stuur, bloed aan de muur!’
http://lnx.sagrantinocup.it.
Tijdens de vaart met Dom hebben we twee zelfgekozen doelen aangevaren en markers gegooid. Daarna zijn we net als de dames - weer veilig geland op het startveld van Parco Acquarossa. Deze vaart was een leerzame oefening voor de dag erna, want toen stond er weer een competitievaart gepland. Ik wilde deze task graag winnen, maar hoe groot is die kans als je moet strijden tegen twee wedstrijdkampioenen die samen in een racer varen, en er ook nog eens 15 andere ballonteams meedoen? Het werd een intensieve
TEAM MO ESJE (F O TO TO MMIE WITTEVEEN)
achtergrond
EEN BIJZONDERE BALLONZOMER
26 TEKST EN BEEL D JO H N SCH O O NE
BALLONEVENEMENTEN ZIJN ONLOSMAKELIJK VERBONDEN AAN HET BALLONVAREN. EEN BALLONEVENEMENT BETEKENT SPEKTAKEL VOOR BALLONPILOTEN, BALLONCREW, VRIJWILLIGERS, SPONSOREN, BALLONPASSAGIERS EN BALLONPUBLIEK. DEZE ZOMER WAS ER HELAAS GEEN GELEGENHEID VOOR GROOTSCHALIGE BALLONFESTIVALS - EN DAT IN HET JUBILEUMJAAR VAN 50 JAAR HETELUCHTBALLONVAART! LATEN WE DAAROM TERUGKIJKEN NAAR ENKELE BALLONEVENEMENTEN DIE IN DE AFGELOPEN 50 JAAR, VAN 1970 TOT 2020, IN NEDERLAND DE REVUE PASSEERDEN. Het is in 2020 exact 50 jaar geleden dat de eerste heteluchtballonvaart werd gemaakt in Nederland, en het is 50 jaar geleden dat de eerste Nederlandse heteluchtballon gebouwd werd en de eerste vaart maakte. Dit betreft PH-BEN. Het jubileumjaar 2020 zal echter de geschiedenis ingaan als het jaar van de afgelaste ballonevenementen.
Festivalgevoel Tussen 1970 en 2020 zijn er heel wat ballonfestivals georganiseerd: groot en klein, ééndaags of meerdaags, met en zonder ochtendvaarten, met en zonder feesttent- en/of feestprogramma, met alleen ballonnen of met ook andere luchtvaartonderdelen, commercieel of voor het goede doel enz enz. Maar wel lag er altijd een groot veld met allerlei ballonnen en met het publiek zittend of staand achter de dranghekken. Soms is het wachten tot de wind afneemt. Lastig voor het publiek, want er gebeurt (nog) niets. Ze snappen het niet, het zonnetje schijnt toch lekker! Maar geduld blijkt een schone zaak te zijn en des
D E EERSTE GRO TE L UCH TVAARTVERTO NI NG I N NED E R LA ND W A S H ET H O L L AND BAL L O N F ESTIVAL I N 1983 I N RAAMSD ONK VE E R
Luchtvaartvertoning
te groter wordt vervolgens de voldoening beleefd als de bal-
Er kan gesproken worden van een ballonevenement volgens
lonnen (vaak onder luid applaus) alsnog het luchtruim kiezen.
de luchtvaartwet wanneer er vijf of meer ballonnen opstij-
Want welke festivalpiloot kent niet dat bijzondere festivalge-
gen en er publiek aanwezig is. De wet spreekt dan van een
voel? ’s Middags lijken de weerscondities uiterst twijfelachtig
luchtvaartvertoning. De eerste grote luchtvaartvertoning in
voor een ballonvaart. De ballonpiloten en crew verzamelen
Nederland vond plaats in 1983: het Holland Ballon Festival.
zich toch op het festivalterrein om te kijken of dat ‘gaatje’ er
Op de terreinen van Toyota Raamsdonkveer werd vier dagen
toch nog komt. Gaat het frontje langzamer of juist sneller,
lang een groots luchtvaartspektakel georganiseerd in augustus
komt er toch nog wat dagelijkse gang? En regelmatig blijken
1983. Het werd georganiseerd door Evert Louwman en Henk
in de laatste 45 minuten van de daglichtperiode nog heel wat
Brink als herinnering aan het feit dat precies 200 jaar geleden
vaartjes uitgevoerd te worden. Organisatoren slaken dan een
de gebroeders Montgolfier hun zelfgebouwde luchtballon in
grote zucht: ‘yes, ze varen!’.
het Bois de Bologne bij Parijs het luchtruim koos. Met bijna
Vierdaagse. Helaas moet je constateren dat de meeste ballon-
een uniek ballonevenement met deelnemers uit binnen- en
evenementen weer tot de ballongeschiedenis behoren.
buitenland; zelfs uit India volgens een interview in een regi-
In de eerste jaren van de ballonfestivals zien we vaak dezelfde
onale krant. De berichtgeving sprak over deelnemers uit 16
ballonvaarders als deelnemer en ook bij de Nederlandse
verschillende landen. Nog sterker: de meeste ballonvaarders
Kampioenschappen uit die periode zijn bijna alle Nederlandse
en ballonnen kwamen van buiten Nederland, want Nederland
ballonvaarders steeds aanwezig. Dat staat in een schril con-
telde toen nog maar een kleine 20 ballonpiloten. Op YouTube
tract met het selecte groepje wedstrijdvaarders dat Nederland
(zoek op ‘Raamsdonksveer 1983 Toyota Ballonnenfestival’)
nu nog kent.
staat een mooie sfeerimpressie van het festival.
Conquest of Paradise Het aantal ballonnen van 100 was een bijzondere gebeurte-
Nightglow, candlelighting, fakkelen, ballonnen als brandende
nis. De Nederlandse ballonwereld legde zichzelf later een
lampionnen. Ze vormen vaak een indrukwekkend onderdeel
maximum aantal ballonnen per evenement op, dat zelfs regel-
van een evenement. Meerdere ballonnen, in het donker
geving werd. 35 ballonnen werd het
opgezet op het ballonterrein, terwijl op de
maximum bij een luchtvaartvertoning.
maat van de muziek de piloten met hun
En dat betekent vaak puzzelen voor
oplichtende ballonnen zorgen voor een spe-
een organisatie, want vaak kwamen er
ciale lichtshow. Vele muzieknummers zijn
meer dan 35 deelnemende ballonnen;
gebruikt, maar er hoort mijns inziens één
soms moest er met twee startvelden
nummer genoemd te worden als de basis
gewerkt worden.
van muziek bij de nightglow: Conquest of Paradise van Vangelis. Het was voor alle
Evenementen
toeschouwers een sensatie dat samenspel
De ontwikkeling van de balloneve-
tussen muziek en ballonnen. Misschien
nementen volgde daarna snel. Zo ont-
hoort u tot de gelukkigen, die dit nummer
stonden onder andere:
hoorden tijdens de eerste nightglow van
- Ballonfiësta Barneveld op de
de Friese Ballonfeesten. Legendarisch was
Koeweide in het Schaffelaarsebos:
natuurlijk ook het commentaar van Ben
het terrein tussen de bomen (1982),
Bläss tijdens het begin van de nightglow in
dat in het beginjaar zelfs de eerste parachutesprongen uit een ballonmand presenteerde. - De Friese Ballonfeesten (1986) op ‘de baan’ in Joure, waarbij in de
V OORDAT DE EERS TE B AL L O NEVENEMENTEN VAN DE G ROND KWAM EN, WERD EN ER AL WEL WED -
Barneveld, met onder andere het verhaal van Jan van Schaffelaar. Zo heeft elk ballon-
festival vele bijzondere en unieke verhalen. S TRIJ DEN GEORG ANIS EERD , ZO AL S BI JVO O RBEEL D HET NK, V ANAF 1 97 9. OP D E F O TO H ET NK MED I O J AREN ’ 80.
De duisternis is reeds lang ingevallen, het
beginjaren de strijd om de Jouster
publiek gaat naar huis, de laatste ballon-
klok een extra uitdaging vormde.
teams keren terug en veelal wordt er door
Een leuke link voor de deelnemers van alle jaren: https://bal-
de organisatie met sponsors en ballonteams nog een toost
lonfanarjen.jouwweb.nl/deelnemerarchief-ballonfeesten-1.
uitgebracht op de geslaagde avond. En dan komen vaak de
- Twente Ballooning (1985) op de twee locaties:
‘mooiste’ verhalen los.
Brecklenkamp (1985-1990) en het Hulsbeek met op vrijdag de speciale nightglow- en vuurwerkshow bij het vallen van
Jubileumvaart en tentoonstelling
de duisternis.
In dit jubileumjaar voor heteluchtballonvaart in Nederland zul-
- Het voor publiek gratis Breda Ballonfiësta (1986) op drie
len we dit allemaal moeten missen. We kijken reikhalzend uit
verschillende locaties, waarvan het terrein aan de Rietdijk
naar 2021; de eerste ballonfestivals hebben hun datum voor
- met de grote boom in het midden - de meeste jaren als
volgend jaar al bekendgemaakt.
startlocatie werd gebruikt.
Gelukkig kunnen we wèl terugkijken op een prachtige jubile-
- Bij 800 Jaar Den Bosch in 1984 organiseert deze stad het
umvaart met de 50-jarige oude PH-BEN, die op 24 juli plaats-
Dutch Ballooning Grand Prix, zoals later ook meerdere ste-
vond. En in het pand van Ad Ballon Breda blijft voor de rest
den bij een bijzonder jubileum een ballonfestival als één van
van 2020 een interessante tentoonstelling ingericht, met veel
de activiteiten opnamen in hun feestprogramma.
aandacht voor de beginjaren van de heteluchtballonvaart in
- Hardenberg Ballonfestival langs de oevers van de IJssel.
Nederland - met foto’s, filmpjes en originele documenten.
En daarna nog vele grote en kleinere ballonevenementen zoals
Elke eerste zaterdag van de maand om 13.00 uur kun je de
Eindhoven Ballooning, Höfte Ballooning, Ballonfestival Grave,
tentoonstelling bezoeken. Aanmelden kan via info@adballon.
Ballonfiësta Gemert/Brabantse Ballonfeesten en ook steden als
nl. Zie www.adballon.nl voor meer informatie.
Zutphen, Zwolle, Groningen, Rhenen - en Nijmegen tijdens de
achtergrond
100 gas- en heteluchtballonnen en een luchtschip werd het
27
ballonstof 28
ADVERTEREN IN BALLONSTOF Ballonstof Magazine kan ieder kwartaal weer opnieuw in de
Ballonstof te gaan adverteren? Dan ben je zeer welkom!
bus vallen dankzij haar trouwe adverteerders. Zij zorgen er
Laat het weten via ballonstof@knvvl.nl.
mede voor, dat we ons ledenblad in deze vorm in stand kunnen houden. Bedrijven doen dat uiteraard om hun producten
Tarieven
en diensten te promoten, maar vaker nog om gewoon ‘iets
Vanwege corona hebben we besloten om de advertentietarie-
terug te doen’ voor hun doelgroep: ballonvarend Nederland
ven 2019/2020 in 2021 niet te verhogen. Daarmee blijft
en België. Besteed deze Ballonstof daarom eens extra aan-
adverteren in Ballonstof zeer laagdrempelig:
dacht aan hun boodschap!
Ook adverteren? Behoren ballonvaarders en/of crew in Nederland en Vlaanderen tot je doelgroep? Draag je de ballonvaart een warm hart toe? Dan is adverteren in Ballonstof een interessante optie. Je brengt je producten en diensten direct bij bal-
Formaat
Eenmalig adverteren
Reservering voor 1 jaar
Reservering voor 2 jaar
Hele pagina
260
250
235
Halve pagina
140
135
125
Kwart pagina
80
75
70
1/8 pagina
42
40
38
lonvaarders onder de aandacht, en helpt mee om ons vereni-
Tarieven in € per nummer per advertentie.
gingsblad in deze vorm in stand te houden. Overweeg je om in
De KNVvL factureert geen BTW.
KLEIN CORONALEED
D O O R GERJAN CREBO L D ER
‘Komt die meneer met die luchtballonnen dit jaar nog?’ vra-
en het Koekiemonster uit Sesamstraat. Niet alleen de kinde-
gen de kinderen van Kinderhospice Binnenveld regelmatig aan
ren worden vermaakt; ook verpleegkundigen en vrijwilligers
directrice Wilma Stoelinga. Die meneer is Sytse Rakhorst uit
genieten, net als Sytse zelf: ‘Het geeft veel voldoening als je
Putten, eigenaar van Model Ballonteam Midden Nederland. Hij
ziet hoe deze kinderen genieten. Daar doe je het voor!’ Dit
komt jaarlijks met een zijn modelballonnen naar het hospice in
jaar gooide corona ‘virus in het eten’ en kon Sytse niet komen.
Barneveld, vaak in de periode van het Ballonfiësta.
De kwetsbare gezondheidstoestand van de kinderen laat een
De kinderen kunnen dan van dichtbij en in alle rust zien wat
dergelijk ballonfeestje niet toe. ‘Hopelijk gaat het volgend jaar
er onbereikbaar ver in het groot voorbij zweeft. In de ballon-
weer door, want iedereen vindt het zóó mooi’, zegt Wilma
nen varen bekende passagiers mee zoals Bert en Ernie, Pino
Stoelinga. De foto werd in 2019 gemaakt.
DO O R P ET E R VA N H A R T E N
VOOR VELEN VAN ONS IS BALLONVAREN ONZE PASSIE, HOBBY, MAAR OOK (EEN DEEL VAN) ONZE INKOMSTENBRON. EN DIE INKOMSTEN VERDIENEN WE DOOR HET MEE LATEN VAREN VAN PASSAGIERS. WAREN DAT VROEGER VAAK VRIENDEN, FAMILIE EN BEKENDEN DIE TEGEN EEN VERGOEDING MEEVOEREN, NU ZIJN DAT VAKER ONBEKENDEN UIT BINNEN- EN BUITENLAND. VOOR DE VAART
Om deze groep passagiers zo goed mogelijk te infomeren heeft de vereniging van Professionele
toelichting. Erg handig om als piloot
Houdt ± 5 meter afstand van de ventilator, de mand, de ankerlijn en de volgauto. Volg aanwijzingen van de piloot of balloncrew op.
Voor uw veiligheid is er een brandblusser
zelf zo’n kaart te gebruiken, dan sla je geen belangrijke punten over.
en een EHBO-box aan boord.
tien jaar geleden in samenwerInstructiekaart’ uitgebracht.
5m
et
Roken is verboden.
king met de KNVvL de ‘Passagiers
Is deze kaart uniform?
er
Ballonvaarders Nederland zo’n
Indertijd heeft PBN samen met KNVvL bijgedragen aan de totstand-
TIJDENS DE VAART Instappen via de instapgaten. Raak daarbij geen bedieningslijnen aan.
Als instructeur en examinator
Attendeer de piloot op hoogspanningslijnen.
Hou alles binnenboord tijdens en kort na de start en kort voor en tijdens de landing. Gooi niets overboord.
koming. Er is afgekeken bij buitenlandse operators (beter goed gejat,
mag ik bij veel collega’s meekij-
dan slecht bedacht). Maar natuurlijk
ken. En wat me daar is opgeval-
kunnen bedrijfsspecifieke onder-
len, is dat deze kaart nauwelijks
werpen nog worden toegevoegd. Bijvoorbeeld wanneer je uitsluitend
gebruikt wordt. De passagiersTIJDENS DE LANDING
briefing wordt zelden uitgebreid
Kijk in de richting waar u vandaan komt. Buig licht door de knieën en …
gedaan, vaker is het even een los praatje uit het hoofd. Waarom
… houdt de touwlussen stevig vast. Volg altijd de instructies van de piloot op.
met grote ballonnen vaart en mis-
Pas uitstappen na toestemming van de piloot, blijf in de buurt van de mand.
schien een extra EHBO box meevoert, of wanneer je altijd met een extra
niet de kaart erbij gebruiken?
crewmember werkt bij meer dan 19
De kaart is immers van ons alle-
passagiers. Vaarrichting
©
tijd in het leven geroepen en nu
©
maal, door KNVvL en PBN inder-
Hoe kom ik aan deze kaart? Stuur mij gerust een email (peter@
nog steeds als pdf te downloa-
hoogvlieger.eu) en je ontvangt een
den.
pdf bestand van de kaart. Deze is ook te downloaden via De passagiersbriefing begint al vóór de start, op het veld.
MijnKNVvL onder ‘Vaartvoorbereiding’.
Bedrijven in het buitenland (waar vaker toeristen en anderstaligen meevaren) laten de passagiers daadwerkelijk in- en uitstappen, nog voordat de ballon is aangekoppeld. Dat zien we hier in Nederland eigenlijk niet gebeuren. Ook wordt in het
Deel je tips met ballonvaarders en crew
buitenland veel vaker een instructiekaart gebruikt. Plaatjes zijn
Heb je handige tips die je met je collega-ballon-
immers internationaal beter te ‘verstaan’.
vaarders of collega-crewleden wilt delen? Laat het weten via peter@hoogvlieger.eu. In een van de
Hoe ziet het gebruik met zo’n kaart eigenlijk uit?
volgende edities van deze rubriek worden ze dan
De passagier krijgt voor de briefing deze kaart uitgereikt.
nomen.
En als iedere passagier er één tot zijn beschikking heeft (of kan meekijken met een medevaarder) dan begint de piloot met de
(uiteraard met vermelding van de tipgever) meege-
ballonvaren
DE INSTRUCTIEKAART VOOR PASSAGIERS
29
geschiedenis
50 JAAR HETELUCHTVAART IN SINT-NIKLAAS
Een jubileumvaart dankzij Respect D OOR A N T O N ROB B EREC HTS FOT O ’ S FR A NS V AN WIELE
30 OP 6 SEPTEMBER 2020 WAS HET EXACT 50 JAAR GELEDEN DAT FRANÇOIS SCHAUT DE ALLEREERSTE OPSTIJGING MET EEN HETELUCHTBALLON VANAF DE GROTE MARKT IN SINT-NIKLAAS REALISEERDE (ZIE OOK PAGINA 6 VAN DEZE BALLONSTOF). HET WAS DE BEDOELING DAT FRANÇOIS TER GELEGENHEID VAN HET JUBILEUM DIT JAAR OPNIEUW ZOU DEELNEMEN AAN DE VREDEFEESTEN, TOTDAT HET CORONAVIRUS DAAR EEN STOKJE VOOR STAK. D E VA A R T G I N G OV ER KAS TEEL M ARNIX DE S AINTE- AL D EGO ND E; D E L AND INGSP L AATS 5 0 JAAR GEL ED EN
Maar toen besloot de stad Sint-Niklaas samen met de familie
- ook gasballonvaarder - was niet zo opgezet met het publi-
Sax-Rosseneu de actie ‘Respect’ op te richten, waarbij 235
citaire vertoon van de Planta-ballon rond het middaguur. Hij
hulp- en zorgverleners in deze coronatijden aan boord konden
vroeg zich af of het allemaal wel ging lukken, met die war-
van 50 ballons die vanaf verschil-
meluchtballons, op de Grote Markt.
lende plaatsen in Sint-Niklaas en haar
Hij dreigde dat indien een nieuwe
deelgemeenten opstegen - waaronder
poging die latere namiddag niet zou
ook de Grote Markt. Zo heeft Respect
slagen “… die vodden niet meer ver-
het voor François Schaut mogelijk
toond zouden worden op de markt!”
gemaakt om, samen met zijn klein-
Hij duidde François Schaut aan om
zoon David Robberechts als piloot,
te bewijzen dat er wél op de markt
exact 50 jaar later vanaf de Grote
opgestegen kon worden met war-
Markt te Sint-Niklaas nog eens de
meluchtballons. Iets voor 18:00 uur
lucht in te gaan, nu met de ballon ‘Le
spreidde François daarop de PH-BEN
temps du silence’ OO-BLC.
open voor de vulling. Ook Nini Boesman, Jan IJzermans en Dick Van
1970: De première te Sint-Niklaas
FRANÇ OIS SCH AUT, SAMEN MET KL EINZO O NS D AVI D EN ANTON, KO RT VO O R D E JUBIL EUMVAART
De PH-BEN was de eerste in Nederland
de Wel staken een handje toe. Precies om 18:20 uur steeg hij, alleen aan boord, vrij snel en statig op. Het talrijke
geregistreerde moderne heteluchtballon, eigendom van de
aanwezige publiek was verrast door dat nieuwe ballonvertoon
Maatschappij Benegas, waarmee François in Nederland is
op hun marktplein. Pas toen François een vijftigtal meter hoog
beginnen varen. De ballon werd enkele keren verhuurd aan
was, hoorde hij het applaus van de verbaasde toeschouwers
het Belgische Société Anonyme Petrogaz voor wie François
daar beneden aanvangen. Naar bewering van de toen aan-
in België enkele vaarten uitvoerde. De eerste daarvan vaarde
wezige buitenlandse aeronauten Ed Yost (USA), Don Kersten
hij met de publiciteit Petrogas op 6 september 1970 vanaf
(USA), Don Cameron (UK) en Tom Sage (UK) was de opstijging
de Grote Markt te Sint-Niklaas. De gasballonvaarders die de
een wereldpremière: voor de eerste maal steeg er een moder-
dag voordien op het marktplein hun kunde hadden vertoond,
ne warmeluchtballon op vanuit een stadscentrum.
keken toe op een nieuwe en gemakkelijkere manier van ballonvaartbeoefening, waarvoor sommigen onder hen wel hun
2020: Respect te Sint-Niklaas
neus ophaalden.
Op zondag 6 september 2020, omstreeks 19:15 uur deden
De technische organisator destijds, dhr Joseph Vanderstraeten
François en zijn kleinzoon David Robberechts als piloot de
geschiedenis
historische opstijging op de Grote Markt over. Ik had geluk, want onze zorgverlener bood zich niet aan, waardoor ik kon meevaren: Anton Robberechts, de jongere broer van David en jongste kleinzoon van François Schaut. Voor mijn broer was het best spannend: de eerste keer opstijgen vanuit het centrum van Sint-Niklaas, net zoals het voor onze opa 50 jaar geleden wellicht ook was; de eerste keer met hetelucht na al zijn gasballonopstijgingen daar.
31
Net als 50 jaar geleden kregen we hulp van een aantal stoere brandweermannen en ook burgemeester Lieven Dehandschutter stak een handje toe. Mijn broer zorgde ervoor
TO EN EN NU
dat we vlot en mooi konden vertrekken. De wind was gunstig en het uitzicht magnifiek. Er waren wel wat toeschouwers, maar natuurlijk was dat aantal in deze coronatijden niet te vergelijken met 50 jaar geleden. Er hingen over de hele regio van Sint-Niklaas ongeveer 50 ballons in de lucht, die allen vanaf de verschillende, vooraf aangegeven opstijgingsplaatsen waren vertrokken. We vlogen recht over het Kasteel Marnix de Sainte-Aldegonde, waar opa 50 jaar geleden was geland met de PH-BEN! We landden uiteindelijk, na een uurtje varen, in het gezellige Oppuurs. Het was een prachtige vaart. Dank aan de stad Sint-Niklaas en de familie Sax-Rosseneu om dit alles te organiseren. Het was echt super!
Hoogtemeter aan kalibratie toe? of dient uw transponder of radio getest te worden? Stuur deze dan op naar Service Center Terlet bv en u ontvangt uw instrument binnen 5 werkdagen retour. of op afspraak, dezelfde dag nog klaar.
EASA Approved EASA Part-M, Subpart F – Maintenance Organisation Approval No. NL.MF.3002 EASA Part-M, Subpart G – Continuing Airworthiness Maintenance Organisation (CAMO) Approval No. NL.MG.8002
Service Center Terlet bv Apeldoornseweg 203e 6816SM Arnhem
www.sct-terlet.nl
-
info@sct-terlet.nl
-
+31(0)26 44 31 251
-
Netherlands
GEENHOOGTEVREES
BALLOONINGNOORD
BERTELSBALLOONING
Wat een uitzicht hè? Dit was het uitzicht van onze passagiers tijdens de vaart vanuit Apeldoorn afgelopen zaterdag. #ballonvaren #ballonstof
A special guest tonight! #balloonfiesta #ballonstof #photooftheday #Adventure #sheep #animals #farmer
#zonnestralen #weatherphotography #ballooning #ballonstof #avondzon #weerfenomeen #leukeavond #beleef
DICK KLEINLUGTENBELD
WESTERWOLDE_BALLOONING
MARTINE DECKERS
Mooie avond voor een #ballonvaart #ballonstof. Kleinzoon volgt opa op de fiets.
Ballooning in Corona tijd! #ballonvaart #ballonstof #ballonvaren
Een impressionistisch landschap boven Tiel. #ballonstof
# BALLONSTOF
#BALLONSTOF
De mooiste ballonfoto’s op social media Plaats je ballonfoto’s met de ballonstof-tag op social media. Op deze pagina’s plaatsen we een mooie selectie. Dank aan de fotografen te velde!
CAMERONBALLOONSBELGIE
BRAMVANDERSLUIS
Goedemorgen #ballonstof
A very nice weekend comes to a end! Thanks everyone to makes this possible! #ballonstof
BRUSSELMANS.INGE
FEELTHESKY.BE
MARTIJN_BRUINS
Mondays like these #flythesky #flytheskywithus #ballooning #hotairballoon #luchtballon #ballonstof #adventure #wanderlust #potd
... 5 sympathieke zorgverleners mogen bedanken voor hun inzet tijdens deze coronacrisis met een prachtige ballonvaartbeleving #respect2020
#backinthedays #ballooning #luftballons #picoftheday #takeoff #ballonstof #colors
CAROLINESPLINTERS
AIRCHOICE1_BALLONVAARTEN
SAMGOEMAN
‘Wacht niet op een goede dag, maak er een’
Do what you love
Bijzondere herinnering mogen maken met en voor de passagiers #ballonvaren #ballonstof
Vandaag konden we nog eens het luchtruim in. Een onvoorspelbaar wind bracht ons van #wachtebeke tot #lokeren om daarna terug te varen.
HOTRBALLONVAARTEN
THEFLYINGDUTCHMANBALLOONING
RICHARDSV94
Job done! Let’s lay down and relax for the rest of the day. #goodmorning #hotairballoon #happypassengers #ballonstof #familytime
What do you think of this picture? #balloonphotography #ballonstof
Gister eerste solo mogen doen 😃😃😃😃😃😃 @luchtballonvaart #ballonvaart #luchtballon #ballonstof #hotairballoon
#ballonstof #early #morning #flight #pilot #sunrise
colofon
C O L O F O N Ballonstof | Najaar 2020
34
Ballonstof is een uitgave van de afdeling Ballonvaren van de
Verschijningsdata en deadlines
Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart in samen-
Voorjaarseditie deadline 28 februari, verschijning 31 maart |
werking met de Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie.
zomereditie deadline 31 mei, verschijning 30 juni | najaarsedi-
Ballonstof is hét ballonmagazine van Nederland en België en
tie: deadline 31 augustus, verschijning 30 september | winter-
richt zich op ballonpiloten, piloten in opleiding, crewleden,
editie deadline 23 november, verschijning 24 december.
medewerkers van ballonvaartbedrijven en andere belangstellenden in de wereld van de ballonvaart. Het blad verschijnt vier-
Advertenties
maal per jaar in een oplage van 550 exemplaren.
1/1 pagina € 260,- | 1/1 pagina binnenzijde cover € 290,- | 1/1 pagina achtercover € 315,- | 1/2 pagina € 140,- | 1/4 pagina
Redactie
€ 80,- | 1/8 pagina € 42,-. Korting tot 10% bij herhaald adver-
Han Nabben, hoofdredacteur
teren. Tarieven zonder BTW. Reserveren en aanleveren adver-
Annette Witte, eindredactie
tenties via ballonstof@knvvl.nl.
Rutger Coucke, art director Gert Laureys, redacteur België
Abonnementen
Luc van Geyte, redacteur België
Losse nummers €6,95. Ballonstof wordt gratis verzonden
Gerjan Crebolder, redacteur Nederland
naar leden van de KNVvL afdeling Ballonvaren, de DBCC en de
De redactie is te bereiken via ballonstof@knvvl.nl (voor
KBBF. Abonnement voor niet-leden € 30,- per jaar. Aanvraag
Nederland) of redactie@balloonfederation.be (voor België).
abonnement via ledenservice@knvvl.nl. Abonnementen wor-
De redactie beslist over het al dan niet opnemen van artikelen
den automatisch verlengd tenzij een maand voor het verstrij-
en behoudt zich het recht voor om artikelen in te korten of te
ken van de abonnementsperiode bericht van opzegging is
bewerken. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de arti-
ontvangen via ledenservice@knvvl.nl. Heb je een abonnement
kelen komt voor rekening van de betrokken auteur.
maar Ballonstof niet ontvangen? Neem dan contact op via ledenservice@knvvl.nl.
Auteurs in dit nummer René Zwarteveen, Gert Laureys, Han Nabben, Remko Wigger,
Aanleveren tekst en beeld
Ad Haarhuis, Henriëtte Wardenaar, Gerjan Crebolder, Ben Bläss,
Kopij aanleveren in Word-formaat. Eén pagina Ballonstof
Dany Mariën, Tommy Witteveen, John Schone, Peter van Harten neemt ongeveer 500 woorden in beslag. Beelden in hoge resoen Anton Robberechts.
lutie aanleveren via WeTransfer of vergelijkbaar.
Vormgeving: Rutger Coucke
© Ballonstof Magazine
Druk: Print Productions BV | Ursem
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag geheel
Foto omslag: Peter van Harten, opname EenVandaag
of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen en/of
27.06.2020
openbaar worden gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke
ISSN 1386-1700
toestemming van de hoofdredacteur.
KNVVL Bestuur Koninklijke Nederlandse Vereniging voor
KBBF Bestuur Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie
Luchtvaart Afdeling Ballonvaren
Voorzitter:
Voorzitter:
Stijn Staelens | +32(0)474-489630
René Zwarteveen | 06-15054777
Woordvoerder:
voorzitter.ballonvaren@knvvl.nl
Yves Lannoy | +32(0)478-515730
Secretaris: Vacature (a.i. ambtelijk ingevuld via KNVvL-
Secretaris: Evert Dehandschutter | +32(0)472-804884
bureau) | secretaris.ballonvaren@knvvl.nl
Penningmeester: Luc Van Geyte| +32(0)495-225566
Penningmeester: Rick de Groot
Ledenadministratie: Evert Dehandschutter |
penningmeester.ballonvaren@knvvl.nl
+32(0)472-804884
Algemeen bestuurslid:
Leden RvB: Christophe Holvoet, Gert Laureys,
Jan Oudenampsen (VMS) | Niels Kon | Rob den Boer
Johan Vander Meiren
Woordvoerder: Monique Hoogeslag |
Bestuur: rvb@balloonfederation.be
woordvoerder.ballonvaren@knvvl.nl
Sportcommissie: sportcommissie@balloonfederation.be
www.knvvl.nl/ballonvaren
www.balloonfederation.be
ballonstof
LUCHTBALLONVERZEKERING
35
U wilt uw vingers niet branden... Dus kies voor een liefhebber en specialist met ruim veertig jaar ervaring Meer informatie: Walter van Burgel 076 - 5333 535 w.vanburgel@dekeyzer.nl Marloes Selten 076 - 5333 525 m.selten@dekeyzer.nl
De collectieve verzekeringsoplossing voor KNVvL en individuele ballonvaarder.
ballonstof
• • •
36
• • • • •
• Onderhoud, inspec�es en ARC’s • Verkoop Cameron ballonnen, GEFA-Flug luchtschepen en toebehoren • Dealer f.u.n.k.e. radio’s en transponders / Flytec apparatuur
BA L LO O N S | B U R N E RS | BA S K E TS | C Y L I N D E RS | FA N S | AC C ES S O R I ES
twi�er.com/CameronEurope facebook.com/CameronBalloonPromo�ons