VOORJAAR 2021 HÈT BALLONMAGAZINE VAN NEDERLAND EN BELGIË
IN DIT NUMMER: René Zwarteveen/Stijn Staelens
5 Ballonstof enqête Redactie
6 Quick Release Redactie
8 Night rating Karel Abbenes
10 Tired of ties? Hans van Hoesel
10 ILT-controle Monique Hoogeslag
13 Ad’s Ballon Besognes Ad Haarhuis
14 Windanalyse Sebe Kruijer
18 #Ballonstof Luc van Geyte
20 Beter Ballonvaren Peter van Harten
22 Ballonvaart CTR EBBR Johan Vander Meiren
25 Wintervaart Monique Hoogeslag
26 Variometers Redactie
28 Aanhangwagens deel 1 Remko Wigger
30 Crash Neerlandia Han Nabben
32 Google 3D avant la lettre Rutger Coucke
34 Gedicht Nini Gerjan Crebolder Foto omslag: 100 jaar geleden op 6 april 1921 beleefde de bemanning van de KNVvL-ballon Neerlandia enkele benauwde momenten. Op de voorgrond meteoroloog en KNMI-directeur Cannegieter; uiterst rechts ballonvaarder Delia Mouton. Zie ook pag. 30.
inhoud
4 Voorwoord
3
VOORWOORD 4
VAN HET BESTUUR NL
VAN HET BESTUUR BE
Vanuit het bestuur hopen we dat al onze leden gezond
Beste leden,
zijn, zowel jullie familie als vrienden. Deze pandemie duurt langer en heeft meer impact dan verwacht. Gelukkig geeft
Het moment dat ik deze tekst aan het schrijven ben, zit-
vaccineren en lagere cijfers langzaam maar zeker ook onze
ten we hoogstwaarschijnlijk in de koudste week van 2021.
sector lucht. Sinds 3 maart mogen we weer beperkt varen
Aangezien we deze winter ons hartje niet kunnen ophalen
en is er een nieuwe Notam van kracht. Dit is een eerste
in de Alpen of in andere landen, heeft menig ballonvaarder
stap naar het open gaan van ons vaarseizoen. Vorig jaar
er toch van geprofiteerd om een wintervaart te maken.
ging onze sector in maart op slot, dit ziet er gelukkig nu anders uit.
Covid-19 is nog altijd druk aanwezig in onze contreien. We kunnen alleen maar hopen dat de cijfers blijven dalen
We missen ook het Safety Seminar, waar KNMI iets had
en we een normale zomer tegemoet gaan. Daarom nog
willen vertellen over het nieuwe platform waar de toe-
eens oproep om het protocol voor de luchtvaart te blijven
komstige weersinformatie wordt gegenereerd. Zij gaan
volgen en op te letten met foto’s op social media.
ons schriftelijk informeren en komen hier bij een volgende gelegenheid op terug. Voorlopig moeten we het nog even
Daarbij wordt er achter de schermen al druk gewerkt
doen met het verouderde systeem.
om ASAP een versoepeling te bekomen. Er is dringende nood aan de heropstart van instructie- en examenvaarten.
Part BFCL is een feit, de overgangsperiode is per 8 april
Tevens zijn we druk bezig (in samenwerking met DGLV)
voorbij en iedereen dient met het nieuwe EASA brevet
met ervoor te zorgen dat iedereen voor 8 april geconver-
te varen en te voldoen aan deze eisen. De KNVvL DTO
teerd is. Waarvoor mijn dank aan de mensen binnen de
(Declared Training Organisatie) stuurt alle FCL trainingen
RvB die zich daar hard voor inzetten.
aan en er kan geen training plaatsvinden zonder de KNVvL DTO. Dat is soms nog lastig, echter zonder de formulieren
Laten we de moed niet verliezen en hopen dat we terug
en aansturing vanuit de KNVvL DTO is er geen registratie
heel snel in een normale wereld vertoeven.
en heeft er geen formele training plaatsgevonden. De KNVvL DTO is verantwoordelijk voor de trainingen en
Keep safe, stay safe.
de registratie. Stijn Staelens We hebben de tijd gehad voor de benodigde voorbereidingen voor het vaarseizoen 2021. Kijk allemaal nog even naar de taken en eisen die in het OM (Operations Manual) staan vermeld. Middels een checklist is het makkelijk te zien of aan alle voorwaarden is voldaan en of iedereen de benodigde voorbereidingen heeft getroffen. Vanuit de KNVvL worden sinds begin maart de updates voor de declaratie en OM opgevraagd en gaan alle juiste declaraties/OM namens de bedrijven naar ILT. Wederom zijn er hardcopy ’s te bestellen van het OM. Waar wachten we nog op? Op een volgende stap met aangepaste Notam, goed weer en voldoende mensen die gebruik gaan maken van een prachtige ballonvaart. Het bestuur wenst jullie een goede opstart van het seizoen!
René Zwarteveen Voorzitter KNVvL Afdeling Ballonvaren
Voorzitter KBBF
Graag willen we de mening peilen van alle Ballonstoflezers, al dan niet lid van de KNVvL of de KBBF. Geef je feedback over wat er beter kan en wat er behouden moet blijven. We hopen op massale deelname. Met de uitkomsten gaan we aan de slag om Ballonstof nog beter aan te laten sluiten bij de wensen van haar lezers. In een volgende Ballonstof staan we stil bij de uitkomsten. Binnen 10 minuten heb je alle vragen beantwoord. Alvast bedankt! Redactie Ballonstof
Start direct de enquête door bovenstaande QR-code te scannen of ga naar knvvl.nl/ballonstof of balloonfederation.be/ballonstof.
Hoogtemeter aan kalibratie toe? of dient uw transponder of radio getest te worden? Stuur deze dan op naar Service Center Terlet bv en u ontvangt uw instrument binnen 5 werkdagen retour. of op afspraak, dezelfde dag nog klaar.
EASA Approved EASA Part-M, Subpart F – Maintenance Organisation Approval No. NL.MF.3002 EASA Part-M, Subpart G – Continuing Airworthiness Maintenance Organisation (CAMO) Approval No. NL.MG.8002
Service Center Terlet bv Apeldoornseweg 203e 6816SM Arnhem
www.sct-terlet.nl
-
info@sct-terlet.nl
-
+31(0)26 44 31 251
-
Netherlands
enquete
Doe mee met de 2021 BALLONSTOF ENQUÊTE
Sinds 1982 resp. 2012 valt bij KNVvL-leden en KBBF-leden ons verenigingsblad Ballonstof in de bus. Ook abonnees, crew, medewerkers van ballonvaartbedrijven en andere ballonvaartfanaten weten het blad te vinden.
5
quick release 6
MYSTERIEUZE BALLONCRASH Wanneer een onbekend meisje in een zelfgemaakte heteluchtballon neerstort in een boerengehucht, zijn er vele vragen: wie is dit meisje, waar komt ze vandaan, waarom praat ze niet en wat kunnen de drie vriendinnen Sophie, Wyatt en K doen om het meisje dat niemand vertrouwt te helpen? Het avontuur wordt verteld door de ogen van de 14-jarige Sophie Blanchard (waar hebben we die naam eerder gehoord?) die bij haar zieke grootmoeder inwoont. Het nieuwste boek van National Book Award-finaliste Beth Kephart is een spannend avontuur dat zich grotendeels afspeelt op en rond een vervallen vliegveld in een afgelegen dorpje, dat bekend staat vanwege de vele luchtballonnen die er opstijgen. Engelstalig jeugdboek, 332 pagina’s,
KERSTPUZZEL: AND THE WINNER IS… De Ballonstof Kerstpuzzel 2020 is gewonnen door Steven Vlegels, die als enige deelnemer alle vragen foutloos wist te beantwoorden. Steven, van harte gefeliciteerd met het winnen van de Flytec Element Speed, ter beschikking gesteld door Balloons4sale. Een eervolle vermelding voor Johannes Bierling en Monique en Gerhard Hoogeslag, die allen met slechts één fout erg dicht bij de overwinning zaten. Ook Sebe Kruijer en Martijn Hoogeslag (2 fout) en Peter van Harten, David Robberechts, Erik Abbes en Wim van der Kolk (3 fout) eindigden verdienstelijk in de hoogste regionen. De overige deelnemers hadden weliswaar meer dan drie fouten, maar voor de Kerstpuzzel geldt de olympische gedachte: deelname is belangrijker dan winnen. De juiste antwoorden: 1B, 2C, 3A, 4D, 5D, 6B, 7D, 8B, 9D, 10A, 11D, 12B, 13A, 14C, 15C, 16B, 17A, 18C, 19D, 20B.
DE BUFFALO BILLS BALLOON MAN De nieuwe documentaire ‘Balloon Man’ is een portret van de voormalige National Football League speler en ballonvaarder Bill Corsten. Hij was de eerste Afro-Amerikaanse ballonvaarder in de VS en richtte, na zijn sportcarrière bij de Buffalo Bills, ruim 40 jaar geleden een van de eerste ballonbedrijven in de VS op: Sky Endeavours. Corsten is inmiddels gepensioneerd ballonvaarder, maar nog actief als o.a. directielid van het New England Air Museum en met zijn mobiele ballonvaarttentoonstelling Costen Cultural Exhibid. De documentaire is gemaakt door zijn dochter, documentairemaakster Chantal Potter en de film won de New York Film Award voor beste documentaire. Sinds februari is de documentaire te bekijken via meeste betaalzenders, waaronder Apple TV, Netflix en Amazon Prime Video.
NEEM JE METEOSTATION MEE DE LUCHT IN In mei zal het Zweedse Digitool een mobiel weerstation lanceren, dat speciaal ontwikkeld is voor ballonvaarders. Het wordt aan je DBI3 hoogtemeter gekoppeld en geeft vervolgens – in combinatie met barografische informatie uit de DBI3 zelf – informatie over omgevingstemperatuur, wolkenbasis, luchtvochtigheid, dauwpunt en luchtdruk. Een kastje met sensoren en bluetooth monteer je daarvoor aan de buitenkant van de mand. Dergelijke apparatuur werd totnutoe vooral gebruikt in vliegtuigen, maar vanaf nu kunnen ook ballonvaarders zelf het weersverloop rechtstreeks vanuit de lucht in de gaten houden. De nauwkeurigheid van het apparaat dat van haar scheppers de prozaïsche naam DBA3-V02 heeft meegekregen is ± 0,2 °C en qua vochtigheid ± 2%. De prijs bedraagt € 365. Meer info op dbi3.com.
Een kleine groep mannen en vrouwen blies vanaf de jaren vijftig vanuit Akron, Ohio het gasballonvaren in Amerika nieuw leven in. De Balloon Flyers of Akron werd de grootste gasballonclub in de VS en onder de leden waren o.a. de medeoprichters van de Balloon Federation of America. Ook was de club betrokken bij een round-the-world en
BERNIE GOES BALLOONING
twee trans-Atlantische ballonvaartpogin-
Een foto van de bekende Amerikaanse
gen. De auteurs van het humoristische
politicus Bernie Sanders, die enige tijd
en avontuurlijke boek ‘Hands off!’ sloten
in de race was om voor de Democraten
zich als tieners aan bij de club. Hands
presidentskandidaat te worden, ging on-
off! Epic Adventures of the Balloon Flyers
langs viral. Hij werd tijdens de inauguratie
of Akron is geschreven door Michael C.
van Joe Biden onderuitgezakt zittend
Emich en William G. Armstrong, Jr.
gefotografeerd, met lekker warme ge-
€ 22,90, Engelstalig, 354 pagina’s.
breide wanten aan. Het huiselijke tafereel bleek voor velen herkenbaar en de foto werd over de hele wereld gefotoshopt in o.a. bekende filmscènes, op foto’s en op schilderijen. Zo werd Sanders ook gespot in een luchtballon van het Monaco Ballonteam. Sanders nam de wereldwijde
LUCHTIG DINEREN IN GARDEREN
aandacht sportief op en besloot de foto
Voor het Veluws Zandsculpturen Festijn in Garderen is
voor het goede doel te gelde te maken,
door het SBS6 programma De Grote Tuinverbouwing
door truien met zijn wollewantenfoto
een luchtballon-restaurant opgetuigd. De werkne-
erop geprint te verkopen. Hij haalde er
mers van het Festijn - velen van hen met een beper-
bijna 2 miljoen euro mee op voor goede
king – mochten in het unieke restaurantje dineren. Bij
doelen in zijn thuisstaat Vermont.
binnenkomst zorgde een stoommachine voor een ‘wolk’ en het restaurant zelf was een reusachtige ballonmand, onder een grote envelop aan het plafond. Een terrasverwarmer zorgde voor het brandereffect. Wil je ook een ballonrestaurant bouwen? Kijk dan op www.degrotetuinverbouwing.nl aflevering 16.
ZIGZAGGEN MET ARITIFCIAL INTELLIGENCE Alphabeth Inc. (Google) stopte onlangs vanwege de hoge kosten met Project Loon, dat onbemande ballonnen voorzag van mobiele antennes en zo internet op afgelegen gebieden mogelijk maakte. De ballonnen maakten bij het zoeken naar de optimale vaarhoogte gebruik van gegevens van meteorologische instituten en van real-life data van de totale Loonvloot. De ruim 40 miljoen kilometers die alle Loon-ballonnen samen hebben afgelegd, hebben een schat aan informatie opgeleverd. Volgens de Loon-wetenschappers was het fascinerend om te zien hoe de algoritmes de vaarroutes optimaliseerden. Zo bleek een ballon, die op weg was van Puerto Rico naar Peru, continue van haar koers af te wijken. Medewerkers moesten handmatig ingrijpen om de ballon naar de juiste hoogte – en koers – te dirigeren. Wat bleek later? De kunstmatige intelligentie aan boord van de ballon had geconcludeerd dat de snelste route niet een zo rechtstreeks mogelijke lijn is, maar een zigzag lijn die steeds de snelste wind oppakt, ook al is dat niet in de juiste richting, zolang het totaal van de (verwachte) snelheden en -richtingen de ballon sneller het doel laat bereiken dan een zo-recht-mogelijke lijn. De onderzoekers waren sceptisch maar de kunstmatige intelligentie bleek het bij het rechte eind te hebben. “I had never simultaneously felt smarter and dumber at the same time” aldus Salvatore Candido van Project Loon.
quick release
HANDS OFF!
7
ballonvaren 8
HET UITVOEREN VAN NACHTVAARTEN HOE ZIT HET PRECIES MET DE REGELGEVING? D O OR KA R E L AB B ENES FO T O : BE N BL ÄS S
VOOR HET UITVOEREN VAN NACHTVAARTEN HEB JE ALS BALLONVAARDER EEN ZOGENAAMDE NIGHT RATING NODIG, ALS AANVULLING OP EEN GELDIG BREVET. ZOWEL EASA-REGELGEVING (PART BFCL.210) ALS AANVULLENDE (NEDERLANDSE) WETGEVING IS VAN TOEPASSING. DE NIGHT RATING IS EEN EXTRA RATING OP EEN GELDIG BREVET, DIE JE KUNT VERKRIJGEN DOOR TWEE INSTRUCTIEVAARTEN VAN TENMINSTE ÉÉN UUR BUITEN DE DAGLICHTPERIODE TE MAKEN, MET EEN FI DIE DEZE RATING HEEFT. DE NEDERLANDSE OVERHEID VOEGT DAAR NOG AAN TOE DAT JE MINIMAAL 100 UUR ERVARING MOET HEBBEN OM NACHTVAARTEN UIT TE MOGEN VOEREN. Bij de instructievaart – die wordt uitgevoerd op een ballon
Vliegplan
met de inhoud waarvoor je je bevoegdheid hebt – wordt de
Minimaal twee uren vóór de aanvang van de vaart dien je je
syllabus van de DTO gevolgd (zie BFCL.210 incl AMC en GM).
vliegplan voor te leggen aan de supervisor van AOCS Nieuw
Formeel is er na het behalen van je Night Rating geen aan-
Milligen, zoals bedoeld in artikel 1 van de Regeling luchtver-
vullende recentheidseis, maar in de praktijk zul je uiteraard
keersdienstverlening, waarbij je het registratiekenmerk van
regelmatig een nachtvaart moeten uitvoeren om behendig te
de vrije ballon, de plaats van vertrek, de verwachte tijd van
blijven.
opstijging en de maximum vaarhoogte doorgeeft. Ongeacht de plaats van opstijging dien je een vliegplan in te dienen,
Recent is de (Nederlandse) wetgeving rond nachtvliegen en
minimaal twaalf uur vóór de verwachte tijd van opstijging.
-varen op onderdelen aangescherpt. Onderstaand de belang-
Vergeet vooral niet het vliegplan te sluiten als je gaat landen
rijkste regels.
of ongecontroleerd verder wilt varen.
Basisregels
De vaart plan je zodanig dat je hoeveelheid brandstof voldoen-
Uiteraard dien je als gezagvoerder in het bezit te zijn van een
de is om nog minimaal één uur na aanvang van de daglichtpe-
geldig bewijs van bevoegdheid als ballonvaarder. Daarnaast
riode door te kunnen varen. Je dient daarbij rekening te hou-
moet je, als eerder vermeld, ten minste 100 uur aan ballon-
den met een ruime wijziging van de windrichting en -snelheid
vaarten hebben uitgevoerd. Er mogen tijdens de vaart geen
om ervoor te zorgen dat je geen luchtverkeerleidingsgebieden
passagiers aan boord zijn, tenzij er binnen één uur voor het
zult binnenvaren die niet in het vliegplan zijn vermeld.
begin van de daglichtperiode wordt gestart. Je minimum vaarhoogte bedraagt vervolgens 600 meter ofwel 2000 voet AMSL.
Landen
De nachtvaart mag niet worden uitgevoerd in Amsterdam
Het landen van de ballon mag uitsluitend (met uitzondering
CTA’s, Schiphol CTR, Schiphol TMA’s, Rotterdam CTR en
van noodgevallen uiteraard) plaatsvinden binnen de daglicht-
Rotterdam TMA 1.
periode.
Apparatuur
Vragen?
Tijdens de vaart dien je aan apparatuur minimaal aan boord
De regeling is te vinden onder https://wetten.overheid.nl/
te hebben een drukhoogtemeter, een stijgsnelheidsmeter, een
BWBR0035900/2020-10-01. Hierin wordt kort en duidelijk uit-
magnetisch kompas, twee VHF-zendontvanginstallaties waar-
gelegd wat je moet doen om een nachtvaart te maken. Mocht
mee voortdurend een tweezijdige radioverbinding kan worden
je aanvullende vragen hebben, aarzel dan niet om contact met
onderhouden met de luchtverkeersleidingsdiensten, een SSR-
mij op te nemen via karelabbenes@gmail.com.
transponder met Mode S (ongeacht de classificatie van het luchtruim of de vlieghoogte) en noodverlichting in de vorm van zaklantaarns. Tijdens het uitvoeren van de nachtvaart dien je de juiste verlichting te voeren, zie SERA.3215 (a)(1) en (3). Hierin staat dat je positieverlichting moet voeren.
ballonstof 10
TIRED OF TIES D O OR H A N S V AN HOES EL
Stropdassen - zo’n ding om je strot mee dicht te knijpen wie is er niet groot mee geworden. Anno nu is het dragen ervan een uitzonderlijk verschijnsel. Wat doe je met je dassen, als je er een aantal met het thema ‘ballon’ in de kast hebt hangen? Haal ze vakkundig uit elkaar en maak er wat bijzonders van. Versier er bijvoorbeeld een waaier mee, en je bereikt precies datgene waar vroeger een waaier ook voor stond: het aangaan van een conversatie met degene die de waaier gebruikte. De hier getoonde waaier is versierd met stropdassen van pure zijde. De stropdassenwaaier wordt samen met andere historische ‘ballonwaaiers’ tentoongesteld in Chambley, Frankrijk tijdens de GEMAB21. De ballonwaaiertentoonstelling zal de komende jaren in diverse musea haar opwachting maken.
ACAM INSPECTIES DOOR ILT D O OR M ON I QU E HOOG ES LAG
De regelgeving lijkt voor ons ballonvaarders alleen maar uit
De luchtvaart autoriteit is verplicht zich te vergewissen van de
te bereiden. Inmiddels hebben we een overzichtelijk ‘Balloon
staat van de luchtvaartuigen waar zij toezicht op houden. Het
Rule Book’ en de commerciële ballonvaarders onder ons een
gaat bij dit type inspectie vooral over de manier waarop de
Operations Manual. Het blijft een berg regels om mee om te
eigenaar/operator omgaat met het luchtvaartuig. Hoe wordt
gaan. Dat geldt zowel voor de piloten (Part FCL, training, cur-
omgegaan met schade? Wordt die op de juiste wijze gemeld
sus, geldigheid, ervaring), de onderhouds-
bij, en indien nodig verholpen door, het
bedrijven (Overgang naar Part ML, Part
onderhoudsbedrijf? Wordt er doorgevaren
CAO) als ook de operators (Part OPS, crew
met onacceptabele schade? Dat zijn met
training, OPC examens).
name de punten waar ILT met een ACAMinspectie achter wil komen.
Veel meer inspecties Het is niet nieuw dat onze ILT (CAA-NL)
Net als een belastingcontrole, zijn we
inspecties doet op de luchtwaardig-
verplicht medewerking te verlenen aan
heid van het luchtvaartuig. Wel nieuw is
dit soort controles van CAA-NL. ILT kan
dat het er het dit jaar veel meer zullen
een afspraak maken met de balloneige-
zijn. Afgelopen jaren werden de zoge-
naar, maar meest voor de hand liggend is
naamde Aircraft Continuing Airworthiness
dat de afspraken worden gecombineerd
Monitoring inspecties (‘ACAM-inspecties’)
met geplande jaarlijkse inspecties door
vaak gecombineerd met de controles die
een erkend onderhoudsbedrijf. Er is een
worden uitgevoerd bij de onderhouds-
kans dat je dit jaar dus ‘aan de beurt’
bedrijven. Dit jaar is het aantal contro-
bent. Het streven van de autoriteit is om
les echter significant hoger. Op basis
met een groter aantal steekproeven een
van het aantal ingeschreven luchtvaartuigen en een nieuwe
beter beeld te kunnen vormen van de luchtwaardigheid van
verdeelsleutel voor steekproeven, zullen er dit jaar alleen al
de Nederlandse ballonvloot. Op 24 februari 2021 zijn in
in Nederland maar liefst 25(!) ACAM-inspecties op hetelucht
Ootmarsum door twee inspecteurs reeds een aantal ACAM-
ballonnen door ILT worden afgenomen. Navraag leert dat er
inspecties uitgevoerd. De eigenaren hadden hun materiaal en
voor deze toename van het aantal inspecties geen andere reden
administratie goed op orde en er waren geen bevindingen.
is dan dat er in het verleden, op basis van het aantal ingeschreven ballonnen, verhoudingsgewijs te weinig inspecties hebben plaatsgevonden.
ballonstof 11
Comprehensive insurance Cover at an affordable price
Your partner for your Aviation-Insurance VFS Heinz Grümmer GmbH is one of the largest Aviation-Insurance-Brokers in Germany with over 40 years experience. You enjoy the flight - we provide the protection Please contact Heiko Spilker, Phone: +49 231 92717737, e-mail: h.spilker@vfs-gruemmer.de Udo Kötitz, Phone. +49 231 92717713 , e-mail: u.koetitz@vfs-gruemmer.de
Flugplatz 8, 44319 Dortmund Phone +49 231 927177-0 Fax +49 231 927177-30 info@vfs-gruemmer.de
ballonstof 12
THE QUICKEST WAY TO BE IN THE SKY BALLOON FLIGHT PLANNING SOFTWARE
New in 2021 ONZE 6 PIJLERS • QUICK SETUP • STRATEGIC PLANNING • QUICK RESERVATION • FLIGHT PLANNING • CHECK-IN • ANALYTICS
AL VANAF
30€ / maand
MOBILE WEB APP VOOR PASSAGIERS • Passagiers kunnen online namen en gewichten ingeven • Geef duidelijke instructies en een link naar Google Maps voor het bereiken van het opstijgterrein • Geef online toegang tot je vluchtkalender voor het eenvoudig (her-)plannen van een vlucht
GRATIS PROEF
HTTPS://QUICKRELEASE.AERO
Wij zijn de club die: - uitdaagt - crew een team maakt - leert navigeren - ballon-skills test - stressbestendig maakt meer weten of eens een training/wedstrijd meedoen?
www.dbcc.nl
Protestvaart Ik had het vorig jaar maart gehoopt en als stip op horizon geplaatst: terug naar normaal op 1 maart 2021. Ik denk ‘ik maak een ballonvaart om de gemoederen een beetje wakker te houden, mijn geest even te bevrijden van het aardse’. Twee passagiers verzamelen zich om 13.30u, het weer is plaatje. De BOA’s die normaal gesproken om de hoek staan te wachten tot ze een verdachte beweging waarnemen, zijn met spoed naar het Museumplein geroepen omdat daar opnieuw een volksopstand dreigt. Ik voel me terug in de jaren ‘70 bij de demonstratie tegen kernwapens. ‘Geen Bommen maar Ballonnen’ was onze slogan. De beide passagiers hebben de gezondheidscheck doorstaan; geen koorts, geen Covid-verschijnselen, handschoentjes en mondkapjes paraat. Commerciële vaarten zijn verboden, dus ik had bedacht om de pax terug te betalen - en dan ná het coronatijdperk het geld opnieuw te innen. De passagiers vonden het maar ingewikkeld, maar zonder branden sta ik voorgoed aan de grond. Ik moest wel garanderen dat de vaart even lang zou duren als een betaalde vaart, dat er zowel hoog als laag gevaren zou worden, want een van de passagiers hield van wolken én wilde een boomtopje aaien. De andere passagier werd wat zenuwachtig. ‘Ik ga terug naar huis’ zei ze, ‘en ik kom pas terug als iedere deelnemer inclusief de piloot een vaccinatiepaspoort heeft’. Ze gaf me wel netjes het geld van de vaart terug. Dan maar de lucht in met één passagier. Tijdens de vaart zegt deze dame plots: ‘ik zie op social media dat je boven de wolken kunt varen, dat wil ik ook!’. Ik leg uit dat dit een protestactie van ballonnen is tegen de opening van vliegveld Lelystad, dat ze de vliegtuigen willen laten zien dat wij ook bestaansrecht hebben. Maar ze was niet te vermurwen, dus ik vond een gat in het zachte wolkendek dat nog was overgebleven van de laaghangende mist, ademde in en uit en proefde weer de ruimte waar ik lang naar verlangde.
AD HAA RH U I S
column
AD’S BALLON BESOGNES
13
METEOROLOGIE 14
HOE WAAIT DE WIND IN ONS BALLONVAARTSEIZOEN? WINDANALYSE 1991-2020 APRIL T/M OKTOBER, OCHTENDEN EN AVONDEN D O OR S E BE KRU IJ ER, U W DATA G OEROE
IN HET NAJAARSNUMMER VAN BALLONSTOF STOND EEN INTERESSANTE TRENDANALYSE VAN PETER SIEGMUND, KLIMAATEXPERT BIJ HET KNMI, ROND DE VRAAGSTELLING: ‘WAAIT HET STEEDS HARDER IN NEDERLAND?’. SIEGMUND LIET ZIEN DAT DAT VOOR DE BALLONVAARTMAANDEN APRIL T/M OKTOBER NIET HET GEVAL WAS. DE WINDSNELHEDEN WAAROP DE ANALYSE WAS GEBASEERD, BETROFFEN ECHTER ETMAALGEMIDDELDEN. AANGEZIEN DE BALLONVAART VOORNAMELIJK IN DE OCHTENDEN EN AVONDEN PLAATSVINDT DEED BALLONSTOF EEN OPROEP: “WELKE GEGEVENS-GOEROE OF DATA ANALIST VINDT HET INTERESSANT OM DE ANALYSE VERDER TOE TE SPITSEN OP DE UREN WAARIN DE MEESTE BALLONVAARTEN PLAATSVINDEN?”.
Big data Ik pakte die handschoen graag op en dook in een oneindige
richting was het proces moeilijker. Ik kreeg wel een grafiek,
brij van databestanden van het KNMI, met daarin alle wind-
maar ook die bleek onleesbaar. Daarom ben ik gaan selecteren
gegevens per uur sinds 1991, gemeten op meerdere stations
op de hoofdrichtingen N-NO-Z-ZO etc. En zo kwamen er con-
in Nederland. De gegevens over datum, uur, windrichting en
tinue nieuwe hordes voorbij - waarmee ik jullie niet verder zal
windsnelheid over de afgelopen dertig jaar betroffen alleen al
lastigvallen - om uiteindelijk tot onderstaande analyse te kun-
voor locatie De Bilt ruim 263.000 records met meetgegevens,
nen komen. Al met al is het een mooie uitdagende en interes-
waardoor de analyse veel van de rekencapaciteit van mijn
sante winterpuzzel geworden.
computer opslokte – en Excel dan ook een paar keer crashte. Big Data dus! Al die gegevens moesten op de één of andere manier samengevoegd worden met een werkbaar bestand met de lokale daglichtperioden, ofwel zonsopkomst- en ondergangtijden, om een selectie te kunnen maken van de relevante uren voor ballonvaarders. Wie A zegt moet ook B zeggen, en ik besloot er dieper in te duiken.
Vaarbare uren In de analyse zijn de windsnelheid en -richting in de maanden april t/m oktober en alleen tijdens de ballonvaarturen - de ochtendperiode en de avondperiode - meegenomen. Overige weersomstandigheden die het ballonvaren kunnen beïnvloeden, zoals regen en mist, zijn buiten beschouwing zijn gelaten. Als er gesproken wordt over vaarbare dagen, dan betreft dit
Uitdagingen
dus alleen de windsnelheid. De uitgangspunten waren verder:
Ik kwam daarbij diverse uitdagingen tegen. Een eerste uitdaging was dat de Big Data van de KNMI met UTC tijden werkte en dat de tabel met zonsopkomst en -ondergang in lokale tij-
• Bron: KNMI, Uurgegevens van het weer in Nederland, 19912020
den was. Ik heb de tabel met de daglichtperioden omgewerkt
• Meetlocatie: De Bilt (op 20 meter AGL)
naar UTC tijden, om zo ook de zomertijd te omzeilen. Voor
• Meetmoment: Als meetmoment is voor de ochtendperiode
de trendanalyse werkte Peter met etmaalgemiddelden, terwijl
de situatie drie uur na zonsopkomst genomen, inclusief het
voor deze analyse uurgemiddelden van belang zijn. En dan de
uur van zonsopkomst. Voor de avondperiode is drie uur
grafieken. Wanneer ik de windkracht in kts rechtlijnig in een
vóór zonsondergang genomen, inclusief het uur van zons-
grafiek zette, bleek die volstrekt onoverzichtelijk te worden.
ondergang.
Dat omgewerkt naar een paar selecties (windsnelheid tot 8
• Periode: april tot/met oktober; deze periode telt 214 dagen.
kts, van 8 tot 11 kts, etc.) bleek wel werkbaar. Voor de wind-
• Windsnelheid: De gemiddelde windsnelheid is weergegeven
METEOROLOGIE
in knopen, onderverdeeld in 4 gebieden: 0-8 kts, 8-11 kts, 11-15 kts en 15+ kts. • Windrichting: De windrichting is gemeten in graden, maar voor de grafieken zijn de windrichtingen gecategoriseerd in N, NO, O, ZO, Z, ZW, W, NW. De windrichtingen N, O, Z, W betreft een gebied van 30 graden, dus N van 345 tot 015. De windrichtingen NO, ZO, ZW, en NW betreft een gebied van 60 graden, dus ZW van 195 tot 255.
15
Resultaten GR A F I E K 1A . W I N D S N E L H E I D I N DE OC HTEND GRAF I EK 2B. WIND RICH TI NG I N D E AVO ND
De grafieken 2a en 2b laten zien op hoeveel dagen in de maanden april t/m oktober de wind uit welke richting waaide, in de ochtend respectievelijk de avond. In de ochtend is de wind wat zuidelijker (ZW/ZO); in de avond wat westelijker (ZW/ NW).
GRAF IEK 3A. WI ND SNEL H EI D EN -RI CH TING IN D E O CH TEND GR A F I E K 1B. W I N D S N E L H E I D I N DE AV OND
In de grafieken 1a en 1b is af te lezen hoeveel dagen in de maanden april t/m oktober de windsnelheid beneden de 8 kts lag in respectievelijk de ochtend (grafiek 1a) en de avond (grafiek 1b). Als we alleen naar de wind kijken, blijkt het aantal vaarbare dagen in de ochtend te schommelen tussen de 180 en 200, ofwel zo’n 85% van de beschikbare dagen. Er is in de avonduren gemiddeld duidelijk meer wind dan in de ochtenduren. Het aantal vaarbare dagen (wind < 8 kts) schommelt in de avond rond de 160 (75% van de beschikbare dagen). GRAF IEK 3B. WI ND SNEL H EI D EN -RI CH TING IN D E AVO ND
In de grafieken 3a en 3b kun je de gemiddelde windsnelheid van een bepaalde windrichting aflezen. In de avonduren zijn de windsnelheden vanuit alle richtingen gemiddeld hoger dan in de ochtend. Waar in de ochtend de gemiddelde windsnelheid meestal tussen de 4 en de 6,5 kts zit, zien we de gemiddelde snelheid in de avond tussen de 5,5 en de 9 kts liggen. De windsnelheid uit het noorden (en in mindere mate het oosten) kent flinke uitschieters naar boven en naar beneden; dit komt mede doordat de wind niet zo vaak uit deze richtinGR A F I E K 2A . W I N D R I CH T I N G I N DE OC HTEND
gen komt (in 2001 was er bijv. slechts één meting met richting
METEOROLOGIE 16
N, met ongeveer 13 kts). De gemiddelde snelheden uit het
Gemiddelde windrichting per maand
zuidwesten én het noordoosten volgen gedurende de jaren
In tabel 2 zien we dat de richting van de windrichting in de
ongeveer dezelfde lijn. Dus in een jaar waarin de zuidwesten
ochtend tijdens de ballonvaart uren over de jaren heen (1991-
wind sterker is, zie je dat de noordoosten wind ook sterker
2020) ongeveer gelijk blijft. In de ballonvaarturen in de avond
is. Verder is in de grafiek het verschijnsel zichtbaar dat in de
zien we dat de windrichting langzaam over de jaren heen
avond een N/O wind vaak laat gaat liggen.
ietsje ruimt, van 201 naar 206. Verder zien we dat in de ochtend de windrichting aan het
Gemiddelde windsnelheid per maand
begin (april) en einde (oktober) van het ballonvaartseizoen
De vraag “waait het steeds harder in Nederland” werd door
gemiddeld iets (zuid-zuid)oostelijker is dan in de zomermaan-
Peter Siegmund al eerder met ‘nee’ beantwoord (Ballonstof
den – dan is de gemiddelde windrichting wat (zuid-zuid)weste-
najaar 2020). Wanneer we inzoomen op alleen de ballonvaar-
lijker. In de avond is de windrichting in de zomermaanden juni-
turen blijft die conclusie overeind. De gemiddelde windsnel-
juli-augustus met een (zuid-)westelijke richting (215) westelijker
heid april-oktober in de ballonvaarturen is als volgt:
in vergelijking tot de overige maanden (gemiddeld 195).
T A BE L 1 . G E M I DDELDE WINDS NELHEID PER M AAND OVER D E P ERI O D E 1991-2020
T A BE L 2 . G E M I DDELDE WINDRIC HTING PER M AAND OVER D E P ERI O D E 1991-2020
Aan het begin (april) en eind (oktober) van het ballonvaartseizoen is de windsnelheid zowel in de ochtend als de avond
Conclusies Wie in het ballonvaartseizoen een vaart gaat maken, heeft in
aanzienlijk hoger dan in de zomermaanden. Gedurende de
de ochtend - alleen de wind in ogenschouw nemend - 85%
ochtenduren was de wind van 1991 tot 2001 gemiddeld 5,3
kans dat deze door kan gaan. In de avond ligt dit percentage
kts. versus van 2011 tot 2020 gemiddeld 5,0 kts, en geduren-
op 75%. Wanneer we weersverschijnselen als regen, mist
de de avonduren van 1991 tot 2001 gemiddeld 7,2 kts. versus
e.d. meenemen zal dit percentage uiteraard lager liggen. Een
van 2011 tot 2020 gemiddeld 6,9 Kts. De statistieken vertellen
ochtendvaart heeft dus, wat de wind betreft, de grootste kans
ons daarmee dat de gemiddelde windsnelheden tijdens de bal-
van slagen. In de ochtend tref je na het opstijgen hoogstwaar-
lonvaarturen voor zowel de ochtend als ook voor de avond de
schijnlijk een zuidelijke wind aan, met een gemiddelde snel-
afgelopen 10 jaar (gemiddeld) ten opzichte van de jaren 1991-
heid van 5,1 kts; in de avond is de kans op een westelijke wind
2000 dus iets gedaald zijn. En het lijkt niet veel, maar dit is wel
groter, met een gemiddelde snelheid van 6,9 kts. In de maan-
een gemiddelde van 2140 dagen, c.q. 2140 x 3 metingen. En
den april en oktober is de kans aanzienlijk dat de windsnelheid
dan is het ineens best veel. Een verassende uitkomst. Daarmee
een knoop of wat hoger ligt. Wie in de avond een noordelijke
is de vraag “waait het steeds harder in Nederland” voor wat
of oostelijke wind treft, dient extra alert te zijn: de windsnel-
betreft de ballonvaarturen in het ballonvaartseizoen: ‘Busted!’.
heid kan dan bovengemiddeld hoog zijn. De perceptie dat het
de afgelopen decennia steeds harder is gaan waaien klopt dus niet. Integendeel: het is tijdens het ballonvaartseizoen in de ballonvaarturen juist (iets) minder hard gaan waaien.
En tot slot: resultaten uit het verleden geven geen garantie voor de toekomst!
17
He knows not where he’s going to for it’s the wind that will decide it’s not the destination but the glory of the ride …
QUALIMANDJARO_BALLOONTEAM
VIPBALLON
MATHIAS VAN LIEROP
Onder een stralend zonnetje konden we weer genieten van een aangename vaart met onze Qualimandjaro luchtballon. #lucht #ballonstof
Ballonvaren kan dat ook in de winter? Jazeker. Ben niet verbaasd als je een dezer dagen een ballon in de lucht ziet. #Winter2021 #koudhe #ballonstof
Koude wintervluchten..
IKWILBALLONVAREN
GPEIRSMAN
BELGIUMBALLOONING
Smoke on the water...
Spectacular winter flight in the Belgian Ardennes last weekend (2/2) #flyingismagic #hotairballoon #athomeinthesky #ballonstof #haimianbaobaor
#dmline #frankydemeyer #ballonstof
#ikwilballonvaren #ballonstof #wycams #ballonvaart #letsfly #reflections #vaarmee
#wintervluchten #flyingsolo #ballonstof
#BALLONSTOF De mooiste ballonfoto’s op social media Plaats je ballonfoto’s met de ballonstof-tag op social media. Op deze pagina’s plaatsen we een mooie selectie. Dank aan de fotografen te velde!
HOOGVLIEGER.EU
KENIANDEKEIN
Winterwonderlland
Some pictures of a beautiful snow flight above the Ardennes last Sunday
#ballonstof #ballonvaart #luchtballon #crewlife #crewphoto #crewpictures
#ballooning #balloonflight #ballonvaren #snow
BART__ROELS
ROBINTHIJS
MARTIJN_BRUINS
«Great things never came from comfort zones»
Love to see the Belgian coast from above !
#belgium #pilotlife #snow #winterwonderland #ballonstof #winterflight #cold
#pilotlife #ballonstof #ballonvaren #ballooning #dekust #seaside #belgiancoast
#snow #ballooning #luftballons #picoftheday #luchtballon #hotairballoon #ballooning #takeoff #luftballons #ballonstof
LUCHTBALLONVAART
FLASH_BALLONVAARTEN
WESTERWOLDE_BALLOONING
250 km ballonvaren. De ballonvaart was een poging voor de langste afstand binnen de Nederlandse landsgrenzen #longjump #ballonstof
Nog even nagenieten met de foto’s van de vaart van gisteren #mijneersteballonvaart #lesballon #ballonstof
Zaterdag 27 februari hebben we met 6 ballonnen een long jump over Nederland gemaakt. We zijn na 6,5 uur en 242 Km geland in Zundert!
BALLONVAARTEN
DEWAAL_BALLOONING
EEFJEBLEYS
Another one took on 4000ft altitude. Isn’t this view amazing?
We have a visitor !!!
Still one of my favorite photo’s!!!
#ballonstof #paramotor #hotairballoon #sun
#patch #cameronballoons #ballonstof #ballonvaren #kleinemeid
#yolo #ballonstof #officefortheday #potd
ballonvaren 20
BRANDERGEBRUIK BIJ LAGE TEMPERATUREN
Voorkom roodgloeiende coils
D O OR P E T E R VAN HARTEN
FO T O M A R T A B ERNAL-PEXELS
IN DE VORIGE BALLONSTOF STOND EEN ARTIKEL VAN BAS VRIJHOF, OVER METHODES OM BIJ LAGE TEMPERATUREN DE BRANDERDRUK TE VERHOGEN. WIE ECHTER NIET OVER STIKSTOF BESCHIKT OM DE DRUK IN DE PROPAANCILINDERS OP TE VOEREN OF DE CILINDERS NIET KAN VERWARMEN - MAAR BIJ RUSTIG, KOUD WEER TOCH GAAT VAREN MET EEN LAGE BRANDERDRUK – KAN DE VEEBRANDER EEN OPLOSSING BIEDEN. HOE ZIT DAT? Met de lente die zich dit jaar al vroeg presenteerde, hebben
je envelop. Wel eerst de hoofdbrander openen, voordat je de
we allemaal weer veel zin gekregen in ballonvaren. En toch
veebrander erbij gebruikt, anders is de kans op brandschade
kan het in het voorjaar nog koud zijn, vooral in de nachten
aan de mond van de envelop onnodig groot. De veebrander
en vroege ochtenden. Wanneer je
maakt bovendien minder herrie.
je gasflessen niet warm hebt opge-
Je zult zien dat je dan bij relatief
slagen of geen stikstof hebt toege-
koude temperaturen en dus een
voegd, zul je merken dat je minder
lage branderdruk toch een gecon-
druk hebt op je brander. Natuurlijk
troleerde vlam hebt. Ook tijdens
kun je niet vertrekken wanneer de
de vaart kun je vervolgens de vee-
druk lager is dan de minimale druk
brander gebruiken als alternatief
voorgeschreven in het Flight Manual
voor de hoofdbrander. Dat vaart
van je ballon.
dus een stuk lekkerder, en ook rustiger.
Weinig warmte, veel herrie Met een minimaal toegestane bran-
Tenslotte
derdruk zul je via je hoofdbrander
Het gebruik van de veebrander
een vlam ervaren die veel herrie
is overigens altijd aan te raden
maakt en relatief weinig warmte
wanneer je op 500 voet of lager
diep in je envelop produceert.
vaart, ongeacht of je boven vee
Wanneer je bij weinig druk alleen
hangt. De wandelaar, de eend in
met de hoofdbrander gaat inflaten,
het water en de loslopende hond
is die vlam weliswaar veelal blauw,
zullen je dankbaar zijn. Laten we
maar deze waaiert breed uit en is
hopen dat we allemaal weer snel
niet al te hoog. Dit resulteert in veel
het luchtruim mogen kiezen met
warmte ín je brander en dat kan
passagiers. Ik wens jullie alvast vele
ervoor zorgen dat de coils van je
mooie en veilige vaarten toe.
brander oververhit raken en letterlijk roodgloeiend worden. Indien je merkt dat de brandercoils verkleuren, wissel dan af tussen je branders.
Inflaten Bij een lage branderdruk geeft de veebrander vaak evenveel, zo niet meer warmte af dan de hoofdbrander met een mooie, hogere gele vlam. Bij het inflaten kun je daarom de veebrander tegelijkertijd met de hoofdbrander gebruiken. Dat zorgt ervoor dat je de vlam beter ziet en dus beter kunt richten in
Deel je tips met ballonvaarders en crew Heb je handige tips die je met je collega-ballonvaarders of collega-crewleden wilt delen? Laat het weten via peter@hoogvlieger.eu. In een van de volgende edities van deze rubriek worden ze dan (uiteraard met vermelding van de tipgever) meegenomen.
ballonstof
EcoMagic The world’s most fuel efficient hot air balloon!
Ecomagic balloons Ultramagic now have more than 12 years experience of designing and building our unique 21 range of Ecomagic balloons which are made with a specially developed insulation ecotech fabric. We have produced more than 25 of these special fuel efficient balloons in 13 different sites...
Flying is Magic
N-210
M-105
M-65
T-150
M-145 special
M-145
M-120
M-130
M-145
M-90
M-77
M-77
M-90
S-50
M-160
M-180
M-90
N-180
DH-31
M-42
M-14
M-145
M-56
M-105
Contact our new dealer in Holland: Pieter Kooistra Vegelinsweg 1 8501 BA Joure Tel. 0031-513-417503 Mob. 0031-653-409842
info@balloncentrum.nl kooistrapieter www.balloncentrum.nl
ultramagic.com Check out our website for dealer and factory information
regelgeving 22
IK HEB TOELATING VAN DE TOREN, DUS ALLES IS IN ORDE? D E H O GE F REQUENTI E VAN D E BI NNENKO MEND E VL I EGTUI GEN WAS IN D R U K W E K K E ND D O OR JO H A N V ANDER M EIREN
OF IK EEN FAMILIE VAN 6 PERSONEN KON VAREN VANUIT WERCHTER? DEZE VRAAG KREEG IK IN DE LENTE VAN 2015. MIJN ANTWOORD WAS NEGATIEF. WERCHTER LIGT IN DE CTR EBBR, EN BALLONVAARTEN IN CTR ZIJN VERBODEN. DE VAART MET DE FAMILIE WERD INGEPLAND OP 25 JUNI VANUIT DE DICHTSBIJGELEGEN LOCATIE OM EEN VAART BUITEN DE CTR TE GARANDEREN. De bewuste ochtend beloofde een staalblauwe hemel een
de klaring om op te stijgen met de ballon. Ik diende een half
prachtige avond om te gaan ballonvaren. De voorspelling van
uur voor take-off nog eens te bellen met de collega die ’s
een stabiele rustige westelijke stroming van 5 kt aan de grond,
avonds de dienst overnam. Ik viel van mijn stoel.
deed me op de kaart kijken en een potentiële track tekenen vanuit Werchter richting Aarschot, weg uit de CTR van Brussels
De euforie dat ik deze toelating had bekomen was groot.
EBBR. Niet helemaal per toeval was 25 juni de donderdag-
Wat volgde was een dag vol adrenaline, een fileprobleem, een
avond kick-off van Werchter, met een concert van Oscar and
plasprobleem van de crew maar finaal een rustige ballonvaart
the Wolves in de Marquee tegen 21 uur. “Wat als …?“ speelde
met een topfamilie. Zoals afgesproken kwam de finale “GO”
door mijn hoofd...
een half uur voor take off. Geen vuiltje aan de lucht!
Geen vuiltje aan de lucht?
Aangekomen op het opstijgveld was de hoge frequentie van
Ik belde Brussels Tower op en vroeg of er die avond een kla-
de binnenkomende vliegtuigen echt indrukwekkend. De eer-
ring kon komen om op te stijgen ín de CTR en deze na een
ste vakantiedagen zullen daar een extra boost aan gegeven
kilometer uit te varen. Tot mijn grote verbazing gaf de ver-
hebben. Daarnaast was het duidelijk hoe laag het inkomend
keersleider me voor die avond alvast de transpondercode 4252
luchtverkeer over de noordoostrand kwam. Vanaf wanneer
mee, en beloofde om dit af te stemmen met de supervisor.
de transponder aangezet, werden alle vliegtuigen zichtbaar
Een half uur later kreeg ik telefonisch de vraag of ik een kla-
afgebogen of hoger gestuurd. Het was niet duidelijk of dit
ring van DGLV, afdeling Spac had. Uiteraard was dit negatief,
enkel de werking verkeersleiding was of ook de bijsturing door
gezien de vraag zo kort op de vaart wel kon worden gesteld,
TCAS ofwel Traffic Collision Avoidance System op basis van de
maar niet schriftelijk beantwoord kon worden. Toch kreeg ik
signalen van mijn transponder.
regelgeving
Een onvergetelijke vaart … De weide van Rock Werchter was indrukwekkend. Vol jong geweld, net klaar met examens. De eerste berichtjes kwamen binnen; er overviel me een vorm van trots. Onterecht zo bleek later. Na een uur varen werd de ballon veilig en netjes neergezet aan de oevers van de Demer. Na het inpakken nog een telefoontje
23
met de mensen van Brussels Tower om ze te bedanken. Voor de volledigheid van het verhaal moet ik er ook nog aan toe voegen dat er na de vaart nog een deftig feestje volgde.
ZI CH T O P RO CK WERCH TER
Nooit vergeet ik deze vaart. Niet alleen omwille van de bele-
Once in a lifetime
ving, maar ook om wat erna volgde. Meer bepaald de aange-
Dit verhaal deel ik. Ik had een fout gemaakt. Het enige wat
tekende zending die ik op 29 juli mocht ontvangen.
me enigszins gered heeft was dat ik een zeer gedetailleerde
Deze begon met de woorden “Uitnodiging verhoor”. Afzender
vluchtvoorbereiding had en dat ik mijn fout naderhand erkend
was FOD mobiliteit en vervoer, DGLV. Het effectieve “verhoor”
heb. Ik kreeg bij het afscheid op DGLV de volgende boodschap
was daadwerkelijk een “verhoor”. Met drie inspecteurs. Ik
mee: “Deze vlucht is ONCE in your lifetime …. [5 seconden
had me wat voorbereid op het verhaal. Ik had mijn volledige
pauze] … letterlijk”.
vluchtvoorbereiding mee, met inbegrip van mijn oproephistoriek van mijn GSM die dag, de transpondercode en de naam van de verkeersleider die ik mij de klaring had gegeven. De details van het verdere verhaal bespaar ik jullie, maar de eindconclusie was: “Verkeersleiding begeleidt de veiligheid van het verkeer in zijn CTR en TMA. Manoeuvres in contradictie met het AIP zijn strafbaar ook al vinden ze plaats onder verkeersleiding”. Finaal werd ik veroordeeld tot het betalen van een boete, weliswaar met uitstel. Een bijkomende verplichting van het verwijderen van elke publicatie over deze vaart op alle mediakanalen. Het comité van inspecteurs had kopieën van alle publicaties in het dossier.
VAARTVERL O O P VANUIT WERCH TER RI CH TING AARSCH O T
B I JS CH R I FT VA N D E RAAD V AN B ES TU U R KB B F
Wat zegt het AIP over CTR EBBR? Balloonflights are prohibited
niet. We willen de geloofwaardigheid behouden
Het is van groot belang dat we erin slagen om de
gen die in nood zit.
mogelijkheden die er nu nog zijn (denk aan CTR
Recent hebben we de implementatie van de dro-
Antwerpen en alle TMA’s) te bewaren. Op vandaag
nemap. Dit is weer een volgende (kleine) stap in
is er in ons land nog veel mogelijk en dat moeten we
het afromen van ons luchtruim. Het constructief
zo houden. Als ballonvaartfederatie zitten we jaarlijks
meewerken met overheid DGLV en Skeyes is in dat
aan tafel met Skeyes op een meeting waar alle infrin-
kader van groot belang. Bij de recentste bespreking
gements worden besproken en waar nodig terug-
met Skeyes was de unanimiteit over de discipline bij
gekoppeld. In sommige gevallen moet een ballon om
de ballonvaarders groot. Dit willen we zo houden.
veiligheidsredenen een manoeuvre uitvoeren dat niet
Bij de volgende KSTE plannen we een uiteenzetting
koosjer is. In de fout gaan door onwetendheid is ook
door Bob Berben die meer duiding geeft over dit
mogelijk. Niemand is onfeilbaar, ook ballonvaarders
onderwerp.
om in die welbepaalde gevallen de piloot te verdedi-
STAY SAFE
BE OPTIMISTIC Whatever happens, ballooning will always be the greatest sport in the Universe
BELGIUM Cameron Balloons Belgium is part of Atlantic Ballooning BVBA.
Office: 09 356 64 84
Mobile: 0478 20 75 90
Office: Palingstraat 87, B-9070 Destelbergen
koen@cameronballoons.be
Workshop: Schaessestraat 15A, unit 15, B-9070 Destelbergen
DOOR: M ONIQUE H O O GESL AG
ONS GEWENSTE UITSTAPJE NAAR DE ALPEN ZAT ER DIT JAAR HELAAS NIET IN. HET LAG NIET AAN ONZE PLANNING, MAAR COVID GOOIDE ROET IN HET ETEN. HOEVEEL GELUK HEB JE DAN ALS DE WINTER EVEN OP BEZOEK KOMT?! WE TELLEN ONZE ZEGENINGEN EN MAKEN GRAAG GEBRUIK VAN DIT CADEAUTJE VAN MOEDER NATUUR.
Zaterdag 13 februari was een prachtige dag om - niet
naam! De vaart was uiteraard volgens de RIVM richtlijn en
gehinderd door thermiek - een vaart overdag te kunnen
Notam, met uitsluitend eigen huishouden. Hoeveel geluk
maken. Liefst lang en ver natuurlijk. Met de verwachte
kun je hebben, met zoon Martijn als co-piloot?!
windrichting en snelheid op hoogte zou het misschien niet
Bij de landing was ik mijn voorgangers al het uit oog ver-
heel lang worden, maar dan toch tenminste ver. Samen
loren. De snelheid nam niet echt lekker af, en het werd
met de ballonteams Mees, Peter en Edcar spraken we af
(inmiddels 14:15 uur uur lokale tijd) toch wat vlagerig, met
in de regio Aalten, tegen de Duitse grens. De bestemming
13 knopen boven de bomen. Na eerder een veld gemist te
werd regio Barneveld. En dat leverde een prachtig stukje
hebben koos ik voor een groot gemaaid maisveld. Dat was
van Nederlandse bodem op: via Doetinchem en het mooie
in ieder geval een veilige optie, al was het niet zo dicht bij
Doesburg, over de IJssel met hoog water. Bijzonder om al
de weg. Uiteindelijk bleek dat we na 2,5 uur en 83 kilome-
die schaatsende mensen (waar we een dag ervóór zelf nog
ter varen met de vier ballonnen nog geen 500 meter uit
onderdeel van waren) nu van boven te zien. Na de IJssel
elkaar lagen.
volgde de Posbank en de Veluwe, waar een kudde wilde zwijnen zich liet zien.
Hoe leuk is het dan als de boer al vóór we het veld in reden,
Het werd een afwisselende vaart van hoog en laag.
roept dat hij wel een trekker heeft, en ongevraagd ons
Op 4500 voet, en (eindelijk) met een constante snelheid,
kwam ophalen? Ik denk dat hij blij was weer eens een mens
gingen we zo’n 27 knopen, hield de relatieve wind in de
te zien in deze rare tijd. We hebben met elkaar op gepaste
mand op, en was de warme chocolademelk zeer aange-
afstand geproost op een mooie vaart!
ballonvaren
WINTERVAART IN NEDERLAND
25
techniek 26
VARIOMETERS VOOR DE BALLONVAART
Voor elk wat wils In de afgelopen vijf jaar is het aanbod van hoogte-/vario-
overgenomen door het huidige management werd de Flytec
meters voor de ballonvaart enigszins opgeschud. De welbe-
Element serie – waar de Alto, Speed en Track onder vallen –
kende 3040 en 6040 van Flytec zijn inmiddels met pensioen
doorverkocht aan het Sloveense bedrijf Naviter, dat daarbij
gestuurd en het in 1982 opgerichte bedrijf Flytec Switzerland
ook de rechten voor het gebruik van de merknaam Flytec voor
heet tegenwoordig Volirium. Dat laatste vergt enige toelich-
para- en hanggliding overnam. Daarop werd de naam van het
ting, want er zijn nu twee bedrijven die Flytecs aanbieden.
Zwitserse bedrijf veranderd in Volirium, dat deze nieuwe naam
Hoe zit dat precies? Nadat Flytec Switzerland in 2014 werd
ook ging gebruiken als merknaam voor haar eigen hang- en
A CH T E R G R O N D FOTO: RAC HEL S ANNER FO T O ’ S I N S T R UM ENTEN: FAB RIKANTEN
Flytec Element Alto
Flytec Element Speed
Flytec Element Track
Naviter d.o.o.
Naviter d.o.o.
Naviter d.o.o.
naviter.com
naviter.com
naviter.com
Hoofdkantoor
Slovenië
Slovenië
Slovenië
Gelanceerd in
2017
2016
2015
Producent Website
Hoogte ALT & QNH
Ja
Ja
Ja
Grafisch en numeriek
Grafisch en numeriek
Grafisch en numeriek
Bij aanschaf; andere schaalverdeling
Bij aanschaf; andere schaalverdeling
Bij aanschaf; andere schaalverdeling
Vaarkoers
Nee
Grafisch (kompas) en numeriek
Grafisch (kompas)
Vaarsnelheid
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Nee
Ja
Ja
Vario stijg- en daalsnelheid Keuzeoptie ft of m en ft/min of m/sec
Vaartduur Afstand Akoestische signalen
Ja
Ja
Ja
n.v.t.
n.v.t.
IGC
Batterijtype
AA
AA
AA
Batterijduur
250 uur
35 uur
30 uur
Nee
Nee
Nee
Ja
Ja
Ja
ABS Polycarbonaat
ABS Polycarbonaat
ABS Polycarbonaat
Flight track bestand formaat
Bluetooth Vaartgeheugen / intern logboek Behuizing Gewicht
122 gr.
129 gr.
130 gr.
Afmeting
136 x 72 x 24 mm
137 x 72 x 24 mm
138 x 72 x 24 mm
65 x 50 mm
65 x 50 mm
65 x 50 mm
Afmeting display (ca.) Leverbaar Adviesprijs incl. BTW Optionele temperatuursensor
Ja
Ja
Ja
€ 199
€ 349
€ 419
Nee
Nee
Nee
stelde Ballonstof in samenwerking met de fabrikanten en met
behield Volirium wel haar recht op het gebruik van de merk-
hulp van Erik Jan Doornewaard onderstaand overzicht op. Doe
naam Flytec Balloon.
er je voordeel mee, want er is weer voor elk wat wils beschik-
Inmiddels is er weer volop keuze aan nieuwe of verbeterde
baar. Merken als Flymaster, Brauniger en Fairhaven zijn buiten
hoogte-/variometers voor de ballonvaart. Het eerdergenoemde
beschouwing gelaten, aangezien deze merken niet of nau-
Naviter ontwikkelt de software voor de Flytec Element serie
welijks meer leverbaar zijn en/of primair ontwikkeld zijn voor
verder door, terwijl Volirium een compleet nieuwe Flytec
andere luchtsporten en geen specifieke ‘ballonmodus’ hebben
Balloon 4 ontwikkelde en lanceerde. Een relatief new kid on
die het apparaat geschikt maken voor de ballonvaart.
the block is de DBI3 van het Zweedse Digitool, dat vooral in de VS actief is maar in de Lage Landen steeds meer aan de weg timmert. Voor wie alle opties eens overzichtelijk op een rij wil zien staan
Digitool DBI3
Flytec Balloon 4
Flytec 6040
Flytec 3040
DigiTool Instruments AB
Volirium AG
Volirium AG
Volirium AG
dbi3.com
flytec-balloon.com
flytec-balloon.com
flytec-balloon.com
Zweden
Zwitserland
Zwitserland
Zwitserland
2017
2019
2008
1992
Ja
Ja
Ja
Ja
Grafisch en numeriek
Grafisch en numeriek
Grafisch en numeriek
Grafisch en numeriek
Instellen via software
Instellen via software
Instellen via software
Bij aanschaf; andere schaalverdeling
Numeriek
Grafisch (kompas) en numeriek
Grafisch (kompas) en numeriek
Nee
Ja
Ja
Ja
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
TXT
IGC en KML
IGC
N.v.t.
LiPo oplaadbaar
4x 2500 mAh NiMh oplaadbaar
4x NiMh oplaadbaar
NiMh oplaadbaar of 9V
12 uur
35 uur
18 uur
50 uur
Nee
Nee (in ontwikkeling)
Optioneel (+ € 105)
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Aluminum AW-6082
ABS Polycarbonaat
ABS Polycarbonaat
ABS Polycarbonaat
188 gr.
350 gr.
340 gr.
350 gr.
82 x 74 x 20 mm
178 x 95 x 35 mm
170 x 88 x 26mm
170 x 90 x 50 mm
60 x 40 mm
80 x 60 mm
75 x 55 mm
70 x 60 mm
Ja
Ja
Productie op verzoek
Zeer beperkt
€ 999 (ex BTW)
€ 1.775
€ 2.050
€ 1.150
€ 199 (ex BTW); DBT3
€ 400; TT34
€ 400; TT34
€ 400; TT34
techniek
paragliding instrumenten. Specifiek voor de ballonvaart
27
techniek 28
Tenslotte De Flytec Element Alto is de meest basic hoogte/variometer voor ballonvaarders die momenteel op de markt te vinden is.
AANHANGWA
maar met een beperkt aantal functies, o.a. zonder koers en
DEEL 1: DE TECHNIEK VA
snelheid, dus vooral geschikt om - de naam zegt het al - hoog-
TEKST: REMKO WI GGER
Betrouwbaar en scherp geprijsd met een lange batterijduur,
te en daal- en stijgsnelheid te meten. De Flytec Element Speed biedt veel wat de gemiddelde ballonvaarder nodig heeft, tegen een betaalbare prijs. Ten opzichte van de Alto biedt de Speed ook informatie over vaarsnelheid en koers. De schermoptie ‘Balloon profile 1’ biedt een display met alle relevantie gegevens voor ballonvaarders overzichtelijk weergegeven.
VAAK GAAT HET IN TECHNIEK & MEER OVER DE WAAKVLAM OF DE EASA PAPIERWINKEL. OM TE LON ECHTER OOK OP DE STARTLOCATIE MOETE VOOR AANHANGERS IN ALLERLEI SOORTEN EN TECHNISCH NAGEDACHT EN ZIJN ER REGELS. E EENS VERSCHILLEN VAN LAND TOT LAND
De Flytec Element Track is het “zwaarste” broertje in de
Over de technische aspecten en de regelgeving is veel te
Flytec Element Serie, en primair ontwikkeld voor andere
schrijven, vandaar dat dit artikel is opgesplitst in twee delen.
luchtsporten. Diverse functies zijn minder relevant en door
Dit deel 1 gaat in op de techniek, deel 2 behandelt de regel-
het ontbreken van een ballonmodus is de scherm lay-out niet
geving.
optimaal. De mogelijkheid om de track op de computer uit te kunnen lezen kan een reden zijn om voor de Track i.p.v. de
Aanhangers zijn er zoals gezegd in vele uitvoeringen, waarbij
Speed te kiezen.
de lading een zwaarwegende factor is bij de keuze. Een lading van 2000 kg vereist nu eenmaal een iets andere construc-
De Digitool DBI3 is vrij onbekend in NL en BE. In de VS is het
tie dan wanneer slechts 200 kg vervoerd moet worden.
volgens de fabrikant de meest verkochte hoogte-/variometer
Afhankelijk van de toegestane maximum massa zijn
en het enige instrument met FAA en EASA approval. Wie een
er tevens voorzieningen aangebracht die de veiligheid
instrument incl. temperatuurmeter zoekt is met de DBI3 het
waarborgen. Wettelijk gezien is voor aanhangers met een
goedkoopst uit. Vanaf mei voor € 365 uit te breiden tot een
toegestane maximum massa tot 1500 kg een hulpkoppe-
mobiel weerstation (zie rubriek ‘Quick Release’).
ling voldoende, daarboven (tot 3500 kg) moet de aanhanger voorzien zijn van een oploop- en losbreekreminrichting. In de
De Flytec Balloon 4 is de opvolger van de 6040 en 3040
praktijk zie je echter dat aanhangers boven 750 kg al voorzien
en is volgens de fabrikant ‘from scratch’ opnieuw ontwik-
zijn van een oplooprem.
keld, speciaal voor ballonvaarders. Het instrument is degelijk, nauwkeurig en gebruiksvriendelijk met handige mogelijkhe-
Hulpkoppeling
den voor bijv. het updaten van firmware en het uitlezen van
Een hulpkoppeling is eigenlijk niet meer dan een vaste staal-
routes. Een night vision display is als optie leverbaar voor €
draad, die je aan de trekhaak vastmaakt. De kabel voorkomt
225.
dat de aanhanger bij losraken de grond raakt en houdt de aanhanger bij de auto. De kabel dient op een deugdelijke
De Flytec 6040 is voorzien van vele functies waaronder een
manier te worden vastgemaakt, zodat de kabel niet van
meebewegende kaart, luchtruim-upload en een grafische
de trekhaak kan schieten wanneer de aanhanger los komt.
weergave van de windrichtingen op verschillende hoogtes.
Over het los over de trekhaak leggen, zoals in de afbeelding,
Door de vele opties - die soms vooral relevant zijn voor andere
bestaan vele verschillende meningen. Feit is wel dat er veel
luchtsporten - is het instrument relatief complex in gebruik.
bekeuringen zijn uitgedeeld aan mensen die de aanhanger op
Beperkt leverbaar zolang de (onderdelen-)voorraad strekt.
deze manier hebben vastgemaakt.
De Flytec 3040 is dé klassieker onder de Flytecs. Menig bal-
Losbreek- en oploopreminrichting
lonvaarder heeft in de afgelopen jaren wel een good old 3040 versleten. Nu alleen nog (zeer) beperkt leverbaar via dealers die wellicht nog een of enkele ongebruikte exemplaren op de plank hebben liggen.
AN AANHANGERS
Bij het koppelen van de aanhanger zijn in dit licht twee zaken belangrijk. Sluit de koppeling goed aan op de kogel en is
E BALLON ZELF, ZOALS DE WERKING VAN EEN E KUNNEN BALLONVAREN ZULLEN WE DE BALEN KRIJGEN. VEEL VAN ONS GEBRUIKEN DAARMATEN. MAAR OOK BIJ AANHANGERS IS ER EN DAT LAATSTE KAN BOVENDIEN NOG WEL
de (breek)kabel goed bevestigd? Een koppelingsindicator geeft aan of de koppeling goed op de kogel bevestigd is. De indicator moet in het groene bereik zitten. Daarnaast is het van groot belang regelmatig te controleren of de slijtage op de kogel en de koppeling niet te groot is. Sommige koppelingen zijn daartoe voorzien van een slijtage-indicator. Het goed smeren van de koppeling voorkomt overmatige slijtage.
Bij geremde aanhangers zorgt de oplooprem ervoor dat de aanhanger mee remt zodra de auto vertraagt of remt. Wanneer de bestuurder de rem van auto intrapt, dan wil de aanhanger doordrukken (oplopen) waardoor de oploopdem-
De (breek)kabel moet zodanig zijn bevestigd dat deze niet
per wordt ingedrukt, de remkabels worden aangetrokken
loskomt van de trekhaak. In de afbeelding zijn verschillende
en de remvoering wordt tegen de remtrommel gedrukt. De
opties getoond (fout en goed). Bij de hulpkoppeling wordt
aanhanger remt mee. De oploopdemper zorgt voor een
normaalgesproken een klemdeel aan de trekhaak bevestigd
geleidelijke toename in de remkracht. Versnellen zorgt ervoor dat de remmen weer los komen. De oplooprem treedt niet in werking bij het achteruitrijden, daartoe is er een zogenaamde terugrij-automaat opgenomen in de remtrommels.
om de kabel doorheen te lussen. Scan de QR code om het effect te zien van losschietende aanhangers.
FOUT
GOED
GOED
GOED
Iets om over na te denken: 1. De terugrij-automaat zorgt er ook voor dat de aanhanger met een aangetrokken handrem nog een halve meter achteruit kan rollen. Wees daarom voorzichtig met loskoppelen op een helling. 2. Rij je met een aanhanger in de bergen bergaf, dan kan het zijn dat de aanhanger sneller wil dan de auto. De oplooprem zal dan steeds in werking treden, met als gevolg dat de remmen oververhit kunnen raken. Laat ze daarom regelmatig afkoelen. Scan de QR code om het effect te zien van losschietende aanDe losbreekremkabel voorkomt hopelijk grote schade, mocht
hangers.
de aanhanger tijdens het rijden van de kogel van de auto komen. De remkabel trekt in dit geval de handrem aan en de haak voor de bevestiging aan de auto of de kabel zelf zal breken.
Koppelen
In de volgende editie van Techniek & Meer lees je meer over de regelgeving rond aanhangwagens.
Techniek
AGENS
29
geschiedenis 30
HONDERD JAAR GELEDEN IN 1921 Benauwde momenten voor bemanning Neerlandia D O OR H A N N A B B EN
TOEN DE KNVVL IN 1907 WERD OPGERICHT, WAS HET GEMOTORISEERDE VLIEGTUIG NOG VOLSTREK ONBETROUWBAAR. IN EERSTE INSTANTIE RICHTTE DE CLUB ZICH DAAROM UITSLUITEND OP BEPROEFDE EN BETROUWBARE LUCHTVAARTUIGEN: LUCHTBALLONNEN EN LUCHTSCHEPEN.
De eerste wereldoorlog gaf de ont-
ingezette daling door te zetten en
wikkeling van het vliegtuig echter
deze pas beneden het wolkendek te
een stevige impuls, en tijdens het
stoppen, zodat men daar weer locatie
interbellum verschoof de interesse
en vaarrichting kon bepalen, alvorens
van de KNVvL in rap tempo richting
opnieuw tot grote hoogte door te
zwaarder-dan-lucht. Toch werden
stijgen voor de geplande meteorologi-
ballonnen niet volledig afgeschre-
sche proeven en waarnemingen. Het
ven; integendeel. In 1921 schafte de
bleek een riskante tactiek. Ergens tus-
KNVvL nog een gloednieuwe gasbal-
sen Hedel en Ammerzoden bereikte
lon aan, voor het ondersteunen van
de ballon de onderkant van het
meteorologische waarnemingen
wolkendek en kregen Delia Mouton
door het KNMI. De ballon Neerlandia
en Cannegieter weer vrij zicht op
kreeg registratiekenmerk PH-AHN mee
de grond. Deze bleek tot hun schrik
en maakte haar maiden flight op 6
gevaarlijk dichtbij te zijn, en de bal-
april 1921. De opstijging was landelijk
lon daalde inmiddels zodanig snel dat
nieuws, want er was vanwege de eerste
een crash onvermijdbaar was. Met een
wereldoorlog al sinds tijden geen lucht-
ferme klap bereikte de Neerlandia de
ballon meer opgestegen in Nederland.
noordelijke uiterwaarden van de Maas, om vervolgens – lichter geworden door
Trossen los
de enorme hoeveelheid uitgeworpen
Rond 12:45 uur gooide ballonvaarder
ballast - als een speer weer omhoog te
Arthur Delia Mouton in Zeist de tros-
stuiteren, richting de rivier.
sen los, samen met co-piloot Hendrik Cannegieter, de latere directeur van het
Driehoek
KNMI die tijdens de vaart de nodige
Terwijl de ballon nog heftig naschom-
meteorologische experimenten zou
melde, besloten Delia Mouton en
verzorgen. Het weer was wat guur, de
Cannegieter dat het welletjes was
hemel bewolkt, en omdat de wind uit het noorden stroomde
geweest. De meteorologische hoogtevaart werd afgebroken
nam de ballon direct na het opstijgen een zuidelijke koers aan.
en de landing werd direct ingezet. Rond 14:15 uur zette Delia
Na 20 minuten varen werd te oosten van Culemborg de Lek
Mouton de ballon weer veilig aan de grond, ‘in het mid-
gekruist en besloten de heren dat het tijd was om door het
delpunt van den driehoek ’s-Bosch, Vugt, Vlijmen’. Wonder
dikke wolkendek naar grotere hoogte door te stoten. Daar,
boven wonder bleef de schade op een gebroken thermometer
hoog boven de wolken op zo’n anderhalve kilometer hoogte,
na beperkt. Omwonenden hielpen mee om de Neerlandia te
was de hemel diepblauw en scheen de zon fel. Wellicht door
bergen en de ingepakte ballon werd vervolgens met paard en
het ontbreken van zicht op een referentiepunt op de grond in
wagen afgevoerd richting het twee kilometer verderop gele-
combinatie met een gebrek aan vlieguren van de bemanning
gen Bossche treinstation. De gelegenheidstransporteur uit
door de lange periode zonder vaarten, werd een steeds snel-
Den Bosch, Vught of Vlijmen wist daar volgens het vaartjour-
lere daling pas laat opgemerkt. Toch reageerde de bemanning
naal een riante vergoeding van fl. 15,-.voor te ontvangen.
nog laconiek: het vaartverslag vermeldt dat men besloot de
briek en een marechausseekazerne, trok enkele diagonalen op
De Stichting Erfgoed Vught plaatste onlangs in haar kwartaal-
een kaart, en stelde daarmee de exacte landingslocatie vast in
magazine een oproep of iemand - aan de hand van historische
het natuurgebied De Gement. Op de foto de situatie in 1921,
foto’s - een eeuw na dato de exacte landingslocatie nog wist
en de huidige situatie. Er is in honderd jaar tijd niet veel ver-
te achterhalen. Een van de lezers herkende een oude gasfa-
anderd.
geschiedenis
Gement
31
BR ON N E N • Het Leven, 12 april 1921: Voor ’t eerst weer met een ‘vrijen’ de lucht in • H.G. Cannegieter, Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap, 2e serie deel LIII, 1936, aflevering 6: 25 jaar Aerologie in Nederland • H.G. Cannegieter: diverse handgeschreven notities ballonvaart 6 april 1921
Op zoek naar een veilige landingsplaats voor al je verzekeringen? Contacteer ons voor een gratis check up...
BVBA Verdis Verzekeringen, Zandstraat 2, 9170 St-Pauwels Tel: 03 776 76 34 - info@verdis-vanduyse.be – www.verdis-vanduyse.be
geschiedenis
GOOGLE 3D AVANT LA LETTRE TOEN ER NOG GEEN VLIEGTUIGEN BESTONDEN, LAAT STAAN DRONES, KREEG MEN TOCH AL STEDEN IN VOGELPERSPECTIEF VOORGESCHOTELD. HOE? DAT ZAL IN DIT BLAD GEEN VERRASSING ZIJN: PER BALLON.
32
T E KS T : R U T GER C OU C KE
Rond het midden van de 19e eeuw woonde de Engelse aero-
SEVI L L A ±185 7, L I TH O VAN AL F RED GUESD O N. D E TOR E N IN HE T
naut/fotograaf Charles Clifford in Madrid. De combinatie van
MI D D EN I S D E GI RAL D A, O O IT GEBO UWD AL S MI NAR E T E N LA T E R
die twee beroepen was ideaal voor wat de Franse lithograaf
VERH O O GD AL S TO REN VAN ÉÉN VAN D E GRO O TSTE K A T E D R A -
Alfred Guesdon voor ogen had: het maken van driedimensio-
L EN VAN D E WEREL D . H ET L ANGGEREKTE GEBO UW LINK S VA N D E
nale kaarten van Spaanse steden. Spanje werd in die tijd door
GIRAL D A IS D E TABAKSF ABRI EK WAAR D E O P ERA CA R M E N ZIC H
de Parijzenaars als exotisch beschouwd en Guesdon werkte
AF SP EEL T, TH ANS UNIVERSITEIT. MID D EN O ND ER D E IGLE SIA E L
voor geïllustreerde bladen in Parijs.
SAL VAD O R, WAARVAN H IERO ND ER EEN GO O GL E 3D T E K E NINGE T JE
Van de fotografie van Clifford moeten we ons niet te veel
VAN MI JN H AND .
voorstellen. Het ging om de zgn. Daguerreotypies die een ellenlange belichtingstijd nodig hadden. Niet erg praktisch om
Ik vind het leuk om steden te verkennen met Google 3D.
vanuit een bewegende ballon te doen. Maar samen met de
Dan wandel ik door straten en parken waar ik nog nooit
schetsen van Guesdon was het genoeg informatie om schitte-
geweest ben, of zoek juist heel bekende plekken op om te
rende litho’s te maken. N.B. voor litho’s moet het origineel in
zien hoe die er vanuit de lucht uitzien.
spiegelbeeld getekend worden.
Met de litho’s van Alfred Guesdon komt daar de extra dimensie van tijdreizen bij. Ik zie mensen die ruim 170 jaar geleden op pleintjes hier in Sevilla staan, waar ik tegenwoordig regelmatig ontbijt.
EEN OPSTIJGI NG VAN D E B ALLO N VAN CH ARL ES C LIFFORD , MET AAN BO O RD HIJ Z ELF , ZIJN VRO UW EN ‘ PA RTNER I N CRI ME’ G OU LSTO N, WAARMEE H IJ O.A. EEN BAL L O NVAART TE PAARD MAAKTE.
Oké, toegegeven. Een advertentie in Ballonstof heeft niet de reikwijdte van een advertentie in Het Laatste Nieuws of via De Ster. Maar met een advertentie in Ballonstof bereik je wél precies het juiste publiek, in een medium dat niet de volgende dag in de kattenbak ligt of weggezapt of weggeklikt wordt. En dat tegen een aantrekkelijk advertentietarief. En ook mooi meegenomen: je advertentie helpt mee om het lijfblad van je doelgroep in de lucht te houden: zowel effectief als sympathiek dus! Als ballonvaarders in Nederland en Vlaanderen tot je doelgroep behoren en je het leuk vindt om iets terug te doen voor je klanten, is adverteren in Ballonstof het overwegen waard. Je brengt je producten en diensten onder de aandacht van je doelgroep en helpt tegelijkertijd mee om ons verenigingsblad in deze vorm in stand te houden. Zie het colofon voor de mogelijkheden of neem contact op met ballonstof@knvvl.nl of redactie@balloonfederation.be.
ballonstof
ADVERTEREN IN BALLONSTOF TWEE VLIEGEN IN ÉÉN KLAP
33
colofon 34
GEDICHTJE VAN NINI BOESMAN
COLOFON Ballonstof voorjaar 2021. Kwartaalblad van de afdeling Ballonvaren van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL) i.s.m. de Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie (KBBF). Oplage 550 exemplaren.
Recentelijk stuitte Gerjan Crebolder op het onderstaande, onbekende gedichtje van Nini Boesman.
Redactie: Han Nabben, hoofdredacteur | Annette Witte,
Zij schreef het na afloop van haar allereerste vaart
eindredacteur | Rutger Coucke, art director | Gerjan Crebolder,
– als passagier – in een luchtballon. De vaart vond plaats op 23 juli 1938, samen met Jo Boesman en
redactie Nederland | Luc van Geyte, Gert Laureys, redactie België. De redactie beslist over het opnemen van artikelen en behoudt zich het recht voor om artikelen te bewerken. De ver-
Charles Crombez, in de gasballon Rexona; de eerste
antwoordelijkheid voor de inhoud van de artikelen komt voor
ballon van de Haagsche Ballonclub. Naar aanleiding
rekening van de betrokken auteur.
van de vaart besloot Nini – toen nog Visscher, later
Contact: Ballonstof@knvvl.nl (NL) of redactie@balloonfedera-
Boesman – zelf haar gasballonbrevet te gaan halen. ‘Het wonder is nu tóch gebeurd
tion.be (BE). Ballonstof niet ontvangen? Neem dan contact op met ledenservice@knvvl.nl of redactie@balloonfederation.be. Verschijningsdata en deadlines: Voorjaar deadline 28-2, verschijning 31-3 | Zomer deadline 31-5, verschijning 30-6 |
Het wonder, in al zijne schoonheid
Najaar deadline 31-8, verschijning 30-9 | Winter deadline 23-11,
Ik heb veelal rondgespeurd,
verschijning 24-12.
En zag wat de schepping ten toon spreid.
Adverteren: 1/1 pag. € 260 | 1/1 pag. binnenzijde omslag €
Ik ben in de wolken geweest
290 | 1/1 pag. achteromslag of pag. 5 € 315 | 1/2 pag. € 140 | 1/4 pag. € 80 | 1/8 pag. € 42. Korting bij herhaald adverteren. Tarieven zonder BTW.
In letterlijke zin en figuurlijk.
Abonnementen: Losse nummers €7,95. Abonnement € 30,-
Ik ben met de wind meegesjeesd
per jaar. Abonnementen worden automatisch verlengd tenzij
Verrukt en in spanning natuurlijk.
een maand voor het verstrijken van de abonnementsperiode bericht van opzegging is ontvangen via ledenservice@knvvl.nl
Ik heb een ballonvaart gemaakt: Een heiligdom ging ik doorzwerven.
(NL) of redactie@balloonfederation.be (BE). Ballonstof is gratis voor leden van de KNVvL afdeling Ballonvaren, de DBCC en de KBBF.
’t In overmoed zingende lied werd gestaakt
Bestuur KNVvL Ballonvaren: Voorzitter René Zwarteveen,
M’n eigen ik viel er in scherven….
+31(0)6-15054777, voorzitter.ballonvaren@knvvl.nl | Secretaris vacature, a.i. via KNVvL-bureau, secretaris.ballonvaren@knvvl.nl
Het wonder is nú toch geschied Komt meisjes! gaat mee breveteeren
| Penningmeester Rick de Groot, penningmeester.ballonvaren@ knvvl.nl | Algemene bestuursleden Jan Oudenampsen, VMS, +31(0)6-53336933, Niels Kon, Rob den Boer | Woordvoerder
De schipper die schippert subiet
Monique Hoogeslag, +31(0)6-23505807,
En wil je het schipp’ren graag leeren.
woordvoerder.ballonvaren@knvvl.nl | www.knvvl.nl/ballonvaren Bestuur KBBF: Voorzitter Stijn Staelens, +32(0)474-489630
N.V.
| Secretaris en ledenadministratie Evert Dehandschutter, +32(0)472-804884 | Penningmeester Luc Van Geyte, +32(0)495-225566 | Leden RvB Christophe Holvoet, Gert Laureys, Johan Vander Meiren | Woordvoerder Yves Lannoy, +32(0)478-515730. Email rvb@balloonfederation.be | Sportcommissie, sportcommissie@balloonfederation.be | www.balloonfederation.be © Ballonstof Magazine. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen en/of openbaar worden gemaakt zonder schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur. www.knvvl.nl/ballonstof ISSN 1386-1700
ballonstof
LUCHTBALLONVERZEKERING
35
U wilt uw vingers niet branden... Dus kies voor een liefhebber en specialist met ruim veertig jaar ervaring Meer informatie: Walter van Burgel 076 - 5333 535 w.vanburgel@dekeyzer.nl Marloes Selten 076 - 5333 525 m.selten@dekeyzer.nl
De collectieve verzekeringsoplossing voor KNVvL en individuele ballonvaarder.
ballonstof
De weg naar kwaliteit
36
• Onderhoud, inspec�es en ARC’s • Verkoop Cameron ballonnen, GEFA-Flug luchtschepen en toebehoren • Dealer f.u.n.k.e. radio’s en transponders / Flytec apparatuur
BA L LO O N S | B U R N E RS | BA S K E TS | C Y L I N D E RS | FA N S | AC C ES S O R I ES
twi�er.com/CameronEurope facebook.com/CameronBalloonPromo�ons