MAGAZINE N° 140 1 april 2015 Jaargang 37
Adieu atlas Slepen Bosingen Human factor overmoed German flatlands
DELTA DELTAMAGAZINE MAGAZINEis iseen eenuitgave uitgavevan vande deafdeling afdelingdeltavliegen zeilvliegen van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart
Delta Magazine no. 140 ISSN 0921-77621 Delta Magazine is het orgaan van de afdeling Deltavliegen van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart. Abonnementen € 10,- per jaar; leden afdeling Deltavliegen gratis. Verschijning twee keer per jaar: rond 1 april en 1 oktober. Redactie Gijs Wanders; gijswanders@hotmail.com; 06-1868 3995 Frits van Dijk; contrabasman@gmail.com; 06-3330 7551 Kopij en advertenties voor Delta Magazine 141, dat verschijnt rond 1 oktober, uiterlijk 16 augustus ter redactie. Digitale foto’s en ander beeldmateriaal liefst minimaal 1400 pixels breed. Teksten zonder opmaak. De redactie behoudt zich het recht voor om artikelen in te korten of te redigeren. Druk: GBU, Urk
Bestuur afdeling Deltavliegen Voorzitter: Jeroen Roos, voorzitter.zeilvliegen@knvvl.nl Secretaris: Annet Vieregge, secretaris.zeilvliegen@knvvl.nl Penningmeester: Peter Nauta, penningmeester.zeilvliegen@knvvl.nl Algemene zaken: Araldo van de Kraats, algemenezaken.zeilvliegen@knvvl.nl
Commissarissen Brevetten: Erik Honings, brevetten@zeilvliegen.nl CIVL/FAI: Koos de Keijzer, koos@deltakoos.nl Communicatie: Gijs Wanders, Frits van Dijk, Sander van Schaik, Leo Blommers, communicatie.zeilvliegen@knvvl.nl Examens: Frans Icke, examens.zeilvliegen@knvvl.nl Toestelregistratie: Annet Vieregge, toestelregistratie.zeilvliegen@knvvl.nl Veiligheid: Martin van Helden, Koos de Keijzer, Harm Darwinkel, Araldo van de Kraats, veiligheid.zeilvliegen@knvvl.nl Sportcommissie: Annet Vieregge, Peter Spiering, Sander van Schaik, Martin van Helden, Joost Eertman en Harm Darwinkel, sportcommissie.zeilvliegen@knvvl.nl XC/records: Coen Jansen, 2coen@home.nl Afdelingswebsite: www.knvvl.nl/deltavliegen | wiki.zeilvliegen.nl
Clubs De Buizerd (Noord-Brabant) www.dse.nl/buizerd Daidalos (Groningen) www.fly.to/daidalos Jan van Gent (Zeeland) www.vliegvereniging-janvangent.nl Plus Vijf (Gelderland) www.plus-5.org Hoekse Vliegers (Zeeland) www.hoeksevliegers.nl
KNVvL-secretariaat Het secretariaat van de KNVvL verzorgt aan- en afmeldingen van lidmaatschappen, abonnementen en adreswijzigingen. Secretariaat KNVvL: leden@knvvl.nl Houttuinlaan 16a, 3447 GM, Woerden Telefoon 0348-437 060 Bankrekeningnummer 42.45.47.007 Lidmaatschap afdeling Deltavliegen € 79,50 Asprantlidmaatschap € 15,00; alleen verkrijgbaar via de scholen. Adreswijzigingen via het KNVvL-secretariaat of via http://mijn.knvvl.nl. Daar kan elk lid zijn of haar adresgegevens controleren en wijzigen. Delta Magazine wordt verzonden op basis van het KNVvL-ledenbestand. Voorpagina: Deltavliegen boven een winterlandschap. Randonaero en
Toestel registreren of afmelden / Brevet aanvragen of verlengen De formulieren voor het registreren van een toestel of het aanvragen of verlengen van brevetten zijn te vinden op wiki.zeilvliegen.nl onder ‘bijzondere documenten’.
Delta Magazine N° 140 2
Plus5 waren te gast op het zweefvliegterrein in Malden Fotograaf: wim de gier Deze pagina: Soaren met Randonaero Adventures bij de Brouwersdam. Fotograaf: Rens Peeters
In dit nummer Colofon
Nieuw Seizoen
2
Redactie: Nieuw seizoen
3
Eerste seizoen gebrevetteerd
4
omruilactie karabiners
7
Interview: Lieuwe dragt
8
column
11
Adieu atlas
12
Civl plenary 2015
16
Human factors: overmoed
18
it’s a kind of magic
20
Daidalos sleepprogramma
21
zandsteen tussen de tanden
22
altes lager 2014
24
NK 2015
27
fi ffiixed total validity scoring
28
Nieuwe Afdelingswebsite
30
Nieuwe website plus5
31
Een nieuw vliegseizoen staat weer voor de deur. Sommigen hadden het geluk om in Australië te kunnen vliegen en zo te overwinteren. Soaren kon natuurlijk ook, maar heeft maar beperkt plaatsgevonden afgelopen winter. Gelukkig kunnen we nu weer in Nederland en/of bijvoorbeeld in de Alpen de lucht in. In dit Delta Magazine weer vele enthousiaste verhalen, die jou hopelijk inspireren om weer een mooie (vlieg)vakantiebestemming te kiezen. En nog beter: om ook eens jouw beste vliegfoto’s naar ons op te sturen met een leuk verhaal erbij. Veel vliegplezier deze zomer en tot in de lucht! Frits en Gijs
Tweedehands aanbod? Zie: www.Zeilvliegen.nl Bij de Delta’tjes
3 Delta Magazine N° 140
- vliegavonturen -
Mijn eerste seizoen als gebrevetteerd piloot Afzien
Tekst: Michiel Reurslag
In 2009 sloegen we noodgedwongen een jaartje over om in 2010 in Het was een lange weg, met (letterlijk) vallen en opstaan, naar
Aspres verder te gaan. En dat werd regelmatig afzien, we mochten
het felbegeerde B2. Het deltavliegavontuur begon eigenlijk
nog niet in de (turbulente) thermische omstandigheden vliegen en
al in 1991 toen ik met My Way een week ging deltavliegen in
waren dus aangewezen op de rustige glijvluchten. We hebben ook
Willingen (Duitsland) en daar mijn ‘L-Schein’ haalde. Dat moest
hele dagen op de berg doorgebracht zonder te vliegen (niet start-
een vervolg krijgen was mijn gedachte. Dat dat vervolgens 17
baar) en dat vond ik persoonlijk toch wel afzien.
jaar zou duren had ik niet verwacht. De hernieuwde start van het deltavliegen vond plaats tijdens een mooie zomeravond bij de
In de daaropvolgende jaren zijn we wezen lieren en meermalen
vuurpot met de buren onder het genot van een biertje. Buurman
naar Oostenrijk (Greifenburg en Pogusch) geweest. We hebben veel
André kwam met de opmerking: ’Weet je wat ik nog wel eens zou
geleerd en meegemaakt en zijn er tot op heden zonder serieuze
willen doen?’ ... Afijn, ik dacht dat hij mij voor de gek hield toen
kleerscheuren (dankzij de goede begeleiding van Frans Icke en
hij het woord deltavliegen noemde.
hulpinstructeurs) doorheen gekomen. Bij mij is meerdere malen de moed in de schoenen gezonken en bijna had ik het bijltje erbij
Zomer 2008
neergelegd, het leerproces kon behoorlijk frustrerend zijn, vooral
Het idee was geboren en de uitvoering begon in de zomer van 2008
als het wel thermisch is, maar je er door je gebrek aan ervaring
in Thorame. Loopoefeningen met de Condor, hoger de oefenhelling
nog niet in kunt blijven en dus na 10 minuten zwaar chagrijnig weer
op en zowaar een beetje loskomen. Overstappen op de Mars, nog
op de grond staat.
hoger de oefenhelling op en echt een paar meter loskomen. Hamstrings geblesseerd en twee dagen niet kunnen lopen. Vervolgens
Brevet 2!
toch nog een paar geslaagde vluchten op de oefenhelling en vervol-
Maar na alle inspanningen, het afzien, de blessure aan de ham-
gens naar de 110 meter hoge start. Na daar succesvol vanaf te zijn
strings en het afschrijven van twee uprights in 1 lierweekend is
gevlogen hadden we B1 in de pocket en mochten we als beloning
het eind 2013 dan toch zover: het theorie-examen is behaald en de
onze eerste bergstart maken!
praktijkoefeningen zijn allemaal uitgevoerd, B2 is binnen! En dan gaat het pas beginnen. Het is alsof je je rijbewijs hebt behaald, je weet hoe het moet, maar de daadwerkelijke ervaring ga je pas opdoen als je jezelf in het verkeer of bij deltavliegen in de lucht begeeft. Om niet tegelijk teveel hooi op de vork te nemen en de veiligheid staat buiten kijf op de allereerste plaats, zijn we naar een vertrouwde plek gegaan, namelijk Greifenburg, ook leuk voor de kinderen, die kunnen de hele dag in het meertje zwemmen, glijden etc. Heeft mama ook nog een beetje vakantie, want die kanjer heeft het allemaal mogelijk gemaakt, heeft mij gemotiveerd om door te gaan als ik het niet meer zag zitten, fantastisch! Partners hebben behoorlijk wat te verduren tijdens de cursussen. Bij deze dan ook hulde voor onze partners. Het toeval wilde dat Frans (Icke) op een later moment had besloten om ook naar Greifenburg te komen, toevallig in dezelfde periode als dat wij daar waren. Gezellig! Frans kwam een aantal dagen eerder en we hebben samen wat vluchten gemaakt voordat zijn cursus
Achter de Dragonfly in BÓsingen
begon, erg gaaf om dan opeens je instructeur als vliegmaatje te hebben. Delta Magazine N° 140 4
- vliegavonturen -
Michiel vliegt op zijn Wills Wing Sport2 in Greifenburg
Michiel: “Het doel voor afgelopen jaar was dan ook niet moeilijk te stellen. Ik wilde dat ‘rondje Weissensee’ voltooien!”
Rondje Weissensee
zijn aangekomen ben ik overgestoken naar de berg waar ook de
Elke vliegvakantie stel ik mijzelf een doel. Daarbij ligt de lat laag
500 meter start ligt en een vliegveldje voor modelvliegtuigen, boven
genoeg om er geen stress van te hebben en de veiligheid te garan-
dat vliegveldje gaat het meestal wel omhoog, dus daar weer naar
deren. Maar tevens ligt de lat hoog genoeg om er een behoorlijke
wolkenbasis gevlogen en doorgestoken naar de kale punt met het
uitdaging in te vinden. Zo wilde ik 2 jaar geleden bijvoorbeeld
kruis. Wat is het toch ongelofelijk gaaf om daarboven je rondjes te
eindelijk de grens van 1 uur in de lucht blijven halen. Dat lukte
draaien! Schitterend.
met vlag en wimpel, ik heb diverse vluchten van 2 uur en langer in Pogusch gemaakt.
Na even gezwaaid te hebben naar de eenzame wandelaar bij het kruis ben ik weer naar wolkenbasis geklommen en ben ik de
Met mijn Mars heb ik tijdens de cursus van 3 jaar geleden in
oversteek over het dal begonnen. De glijhoek was super en ik
Greifenburg samen met Frans gevlogen en we probeerden daarbij
verloor maar weinig hoogte. Het leuke is dat ik vanaf de start al
het dal over te steken richting Weissensee, Frans zakte uit en mijn
gelijk op aan het vliegen was met iemand met een Wills Wing U2,
Mars was zo traag dat ik het dal gewoon niet over kwam binnen
die had blijkbaar hetzelfde vliegplan. De U2 was iets eerder aan de
een redelijke tijd, ik ben toen richting landingsterrein gevlogen en
overkant dan mijn persoontje en ik zag hem lekker stijgen en ben
geland na een fantastische vlucht.
dezelfde bel ingevlogen om hoogte te pakken en met succes zag ik de Weissensee steeds groter worden. Het was gelukt, ik had de
Het doel voor afgelopen jaar was dan ook niet moeilijk te stellen.
Weissensee bereikt en kon rustig richting camping vliegen, met een
Ik wilde dat ‘rondje Weissensee’ wel voltooien. Inmiddels had ik
vertrekhoogte van 2.000 meter kwam ik op 1.900 meter boven de
een Wills Wings Sport2 aangeschaft en dat is toch wel een wereld
camping uit, na rustig hoogte afgebouwd te hebben ben ik geland
van verschil met een Mars. Hij vliegt net zo gemoedelijk, maar vele
en man, die grijns ... geweldig! Het doel was bereikt!
malen sneller, wat wendbaarder en hij thermiekt bijna vanzelf (of is dat dan toch dat beetje ervaring dat nu begint te werken?). De
Later in de week ging het steeds fijner, de thermiek ging ik steeds
omstandigheden waren niet optimaal, maar er zaten toch een hoop
beter aanvoelen en het rondje Weissensee heb ik nog een keer
vliegbare dagen tussen en daar hebben we natuurlijk optimaal
gevlogen, maar dan in omgekeerde richting. Wat een geweldige va-
gebruik van gemaakt. We hebben mooie vluchten gemaakt en de
kantie, waarin ik ruim 7 vlieguren heb kunnen bijschrijven. Dankzij
vraag is natuurlijk heb ik mijn doel behaald? Dat viel nog niet mee.
mijn nieuwe vleugel, die heerlijk vliegt en dankzij de toch achteraf
De wolkengrens lag telkens niet zo heel erg hoog, gemiddeld op
best redelijke vliegomstandigheden heb ik een supervakantie gehad
zo’n 2.300 meter. Maar hoewel de omstandigheden niet fantastisch
en weer heel veel ervaring opgedaan.
waren ging het toch wel redelijk omhoog. Na op wolkengrens te 5 Delta Magazine N° 140
- vliegavonturen -
Rond het kampvuur na een mooie vliegdag in Bösingen Foto: Michiel reurslag
Volgende stap: slepen
landingen heb ik op de wieltjes uitgevoerd en Harm, Annet en de
Ik had de smaak goed te pakken gekregen. Mijn lieraantekening
medecursisten hebben mij geweldig geholpen met bijvoorbeeld
en bergaantekening had ik nu al, maar ik wilde ook het slepen
het dragen van mijn vleugel, bedankt nog daarvoor!
onder de knie krijgen. Dat kreeg gestalte doordat ik van Annet een mailtje kreeg of ik nog zin had om in september een weekje te
De dagen erna ging het steeds beter en kon ik zelfs weer voetlan-
komen slepen in Bösingen. Dat kwam op het juiste moment en na
dingen uitvoeren. Achteraf bleek ik een zogenaamde turnersen-
wat overwegingen heb ik bevestigend geantwoord en was het tijd
kelblessure te hebben opgelopen, turners krijgen dat vaak bij de
om naar Bösingen te gaan. Release mee en rijden maar. Na een
afsprong, de enkel gaat dan niet dubbel maar krijgt gewoon een te
voorspoedige rit kwam ik aan in Bösingen. De club heeft het daar
harde landing te verduren.
mooi voor elkaar met een prachtige hangar, een kantine en een mooie start/landingsbaan. De clubleden zijn zeer hartelijk en je
Na het afbouwen van de grootte van de vin (groot, medium, klein)
voelt je gelijk welkom, erg mooi.
ging de vin er helemaal af en dan merk je wat de invloed van de vin is. In mijn geval ging mijn vleugel behoorlijk gieren en daar had ik
Op zondag heb ik aan het eind van de dag mijn eerste twee sleep-
in Oostenrijk ook al last van toen ik zo hard mogelijk ging vliegen,
vluchten in rustige lucht gemaakt en mede dankzij de vin op de
dat is iets waar ik dus nog aandacht moet besteden, wellicht een
kiel gingen die perfect. De volgende dag mocht ik dan ook gelijk
lagere hangpositie.
de turbulentie / thermiek in. Dat was inderdaad wat ruiger, maar dankzij de vin (ondertussen een medium) ging het allemaal prima.
Inmiddels was het donderdag en had ik 14 succesvolle sleep-
Bij de tweede vlucht van de dag zat ik gelijk al in wat thermiek.
vluchten gemaakt. In principe zou ik tot zaterdag blijven, maar
Helaas waren de omstandigheden qua thermiek deze week niet
vrijdag regende het de hele dag en dat zou zaterdag ook zo zijn,
geweldig, maar daar kwam ik in eerste instantie ook niet voor, ik
dus vrijdag heb ik alles ingepakt. Na afscheid genomen te hebben
wilde graag ervaring opdoen en indien mogelijk mijn sleepaante-
van de andere Nederlandse piloten ben ik - na de felicitaties van
kening halen. Mijn langste vlucht duurde een half uur en ik kwam
Harm en Annet en de aantekening voor slepen op zak - weer naar
van 400 meter tot wolkenbasis (op slechts 750 meter boven het
Nederland afgereisd.
veld). Het was een mooie week met fantastisch nazomerweer (overdag Na een wat ongelukkige landing - ik duwde wat hoog uit en
ruim boven de 25 graden) en we hebben nog heerlijk gebarbequed,
parachuteerde netje naar beneden, maar mijn enkel kon dat niet
kortom het leek wel vakantie ;-) Ik wil Harm en Annet en de vlieg-
helemaal aan - was ik behoorlijk geblesseerd aan mijn enkel. Het
club in Bosingen bedanken voor de gastvrijheid, de gezelligheid en
was zelfs zo erg dat ik niet meer kon lopen van de pijn. En dat
natuurlijk de begeleiding in het behalen van mijn sleepaanteke-
op dag twee! ’s Avonds samen met Erik (Honings) boodschappen
ning.
gedaan, waarbij ik al strompelend en op een winkelwagentje hangend de supermarkt doorploeterde. Daar heb ik sporttape gehaald
Het was mijn eerste zelfstandige vliegseizoen en dat was meer
en ik ben uiteindelijk met een pijnstiller gaan slapen. De volgende
dan geslaagd. Op naar volgend jaar, de plannen zijn nog niet
ochtend was ik gelukkig pijnvrij en heb ik mijn enkel goed ingeta-
bekend maar voordat ik ergens ga slepen, ga ik eerst nog een keer
ped. Wonder boven wonder ging het allemaal behoorlijk goed. De
naar Bösingen om wat meer ervaring op te doen. •
Delta Magazine N° 140 6
- veiligheid -
Gratis omruilactie Austrialpine karabiners AustriAlpine karabiners van het type FD00A die in de afgelopen
Omruilproces
5 jaar verkocht zijn kunnen niet veilig zijn. Er is een omruilactie
Ga naar de website van de omruilactie:
gestart waarbij de karbiner gratis vervangen wordt voor een
http://www.austrialpin.at/Produkte/news/Ruckruf---DELTA-Kara-
nieuwe.
biner.aspx
Haarscheurtjes
Vul het het omruilformulier in en stuur je karabiner op. Je moet
Tijdens routinetesten is gebleken dat bij verbuiging van de karabi-
wel eerst de verzendkosten betalen, die worden achteraf weer ver-
ners haarscheurtjes kunnen ontstaan. Dit wordt volgens AustriAl-
goed. Je nieuwe karabiner wordt gratis toegezonden. Bij de oudere
pine veroorzaakt door de niet volledig homogene samenstelling van
karabiners moet je nog wel de meegezonden rekening van EUR
het materiaal.
11,99 betalen.
Uit voorzorg om alle risico te voorkomen is de omruilactie gestart.
Meer informatie?
Karabiners gekocht in de afgelopen 3 jaar vallen onder volledige
Voor meer informatie kun je contact opnemen met Austria Alpine.
garantie, gekocht binnen 5 jaar vallen onder de tollerantieperiode en worden gratis omgeruild. Oudere karabieners kunnen onder de
Via phone:
+43 5225 65248
‘Goodwill solution’ voor de prijs van EUR 11,99.
Via email:
recall@austrialpin.at
Check je batchnummer! Op iedere karabiner staat een batchnummer. Heb je een van de volgende batchnummers? III Austrialpin III II Austrialpin III II Austrialpin II 00001 Ø 0001 Stop dan onmiddelijk met het gebruik van de karabiner. Maak gebruik van de omruilactie.
7 Delta Magazine N° 140
- Interview -
Lieuwe Dragt
“ Ik ben vaak aan het dagdromen over een lange vlucht boven besneeuwde bergtoppen of over omhoog thermieken samen met een grote vogel. ”
Wat is je naam, leeftijd, woonplaats, beroep?
albatros, condor of zeearend (althans, we komen een klein
Mijn naam is Lieuwe Dragt, 26 jaar jong en ik woon in Wageningen.
beetje in de buurt). Deltavliegen is vanuit mijn optiek de meest
Ik ben adviseur in windenergie en werk er dagelijks hard aan meer
elementaire vorm van vliegen die wij kennen. Sommige dromen
duurzame energie op het elektriciteitsnet te krijgen. De bladen van
kunnen dicht bij de werkelijkheid liggen, deze bleek daar één
een windmolen werken op basis van hetzelfde principe als onze
van te zijn. En daarnaast is deltavliegen natuurlijk vet, cool, sick,
deltavleugels. Ik heb dus niet alleen mijn hobby maar ook mijn
radicaal, awesome, stoer en mega extreem!
werk te danken aan de liftkracht van een vleugel! Wanneer ben je begonnen? En hoe ging dat? Verliefd, verloofd, getrouwd? Op/met wie? En sinds wanneer?
Dat is alweer een hele tijd geleden, maar ik meen dat ik in 2006
Verliefd op Daphne van Pelt. Ik ben daarnaast haar gelukkige
ben begonnen. Ik wilde toen al heel graag iets doen met vliegen
vriend, sinds december 2013. Volgens mij hebben we geen
en gelukkig wilde mijn ouders mij daarbij helpen. Ik kreeg
kinderen.
daarom op mijn verjaardag de keus tussen een paar lessen zweefvliegen of een helikoptervlucht. Ik had mijn keus voor
Waarom ben je gaan deltavliegen?
zweefvliegen nog niet gemaakt of ik leerde op de middelbare
Voordat ik deze onvermijdelijke vraag beantwoord, wil ik eerst Rob
school Arne Tänzer kennen (bij alle lezers ongetwijfeld bekend),
in ’t Groen bedanken voor de pen. Het was voor mij een complete
nu nog steeds mijn beste vriend. Arne was toen al een fanatiek
verrassing en ik vind het ontzettend leuk mijn verhaal hier te
deltavliegpiloot en het koste hem weinig moeite mij te overtuigen
mogen doen.
van deltavliegen in plaats van zweefvliegen. Dus op naar de helling in Cond!
Tja, waarom deltavliegen? Vliegen op de meest elementaire manier is altijd al een droom voor me geweest, net zoals voor velen
Hoe vaak vlieg je?
naast mij. Ik vind het echt ongelooflijk dat wij mensenwezens
Ik probeer 2 tot 3 weken per jaar te vliegen. Veel te weinig
met betrekkelijk weinig hulpmiddelen kunnen vliegen zoals een
dus. Ik heb echter wel het voornemen meer in weekenden te
Delta Magazine N° 140 8
- Interview gaan vliegen. Ik heb nog steeds geen sleepaantekening en officieel ook nog geen lieraantekening, mijn plan is dus beide aantekeningen snel te gaan halen om meer weekenden mee te kunnen pakken. Wat is je favoriete stek? En waarom? De meeste vliegstekken waar ik heb gevlogen hebben hun eigen charme en voor- en nadelen. Monte Cucco vind ik erg mooi. Tolmin is ook prachtig! En wat dacht je van Ager. Of Aspres. Of misschien zelfs de Semnoz. Als ik alles meeneem, kom ik uit op Greifenburg. Gewoon een heerlijke stek waarbij het niet alleen mooi vliegen is maar ook de camping en hele sfeer ontzettend leuk en gezellig is. Waar ben je goed in en wat wil je nog verbeteren? Ik ben goed in starten. Ik ben redelijk goed in thermieken en landen gaat me ook redelijk goed af. Maar ik moet toch eerlijk zeggen dat mijn lijst met verbeterpunten vele malen langer is. Ik ga niet alles opnoemen maar de belangrijkste zijn dan toch beter overland leren vliegen, leren slepen, beter navigeren, thermiekbel beter leren centreren, meer ervaring opdoen in buitenlandingen, op een intermediate vleugel leren vliegen en duurvluchten maken (hiermee bedoel ik vluchten langer dan 3 uur). En natuurlijk de belangrijkste, een looping draaien! Bij nader inzien, die laat ik toch maar aan de pro’s over … Wat is jouw visie op deltavliegen? Dit is bijna een filosofische vraag. Ik zet hiervoor dus even mijn filosofische bril op. Mijn inziens wordt de waarde van deltavliegen vanuit sociaal-maatschappelijk oogpunt onderschat. Ik denk dat onze samenleving een stuk fijner zou zijn als meer mensen zouden deltavliegen. Deltavliegen verbindt. Denk bijvoorbeeld eens aan de samenstelling van een cursus, vliegclub of wedstrijdteam. Directeur, zakenman, timmerman, student, buitenlander, werkloze, boer, of wie dan ook, binnen de sport kijkt iedereen op dezelfde manier naar elkaar aangezien
(Plus5!) of het winterlieren (Heleen!). En natuurlijk het jaarlijkse
iedereen bezig is met één droom. Binnen de sport ben je er voor
vlieguitje met mijn club Plus5. Toen ik jonger was had ik ideeën om
elkaar en help je elkaar, simpelweg om elkaars veiligheid te
de sport commerciëler te maken en bijvoorbeeld een “vliegberg”
waarborgen. Bij voetbal kan een overtreding leiden tot een rode
te bouwen in Nederland. Nu vind ik dat minder realistisch en
kaart, bij deltavliegen kan dit iemands leven betekenen dus gaan
ontbreekt het me ook aan tijd hiervoor.
mensen respectvol met elkaar om (begrijp me niet verkeerd, er kunnen altijd rotte appels tussen zitten). Deltavliegen leert ons
Welk invloed heeft deltavliegen op je dagelijks leven / werk?
intensief nadenken over technologie en materialen, leert ons
Eigenlijk best veel voor een hobby of een sport. Zo ben ik vaak
grenzen verleggen, en vertrouwen op onszelf. Met deltavliegen
aan het dagdromen over een lange vlucht boven besneeuwde
zijn we buiten in de natuur en waarderen we onze omgeving.
bergtoppen of omhoog thermieken in het centrum van een
Misschien ga ik wat te ver. Echter, deltavliegen heeft heel wat
bel samen met een grote vogel. Daarnaast heeft deltavliegen
eigenschappen waar onze samenleving tekort aan heeft.
bijgedragen aan mijn persoonlijke ontwikkeling. Het leren vertrouwen op jezelf maar ook ontspannen en loslaten: “Hangen
En dan nu even zonder die filosofische bril. Ik vind deltavliegen
als een zoutzak”, zei Bob Koenders altijd.
een prachtige sport en ben eigenlijk ook wel blij dat niet teveel mensen de sport beoefenen. Zo is de sport niet te commercieel
Hoe kijk je aan tegen veiligheid binnen deze sport?
en blijft het “ons kent ons”. Gelukkig maar dat mijn vliegbril niet
Veiligheid staat voor mij op nummer één. Ik vind deltavliegen
die filosofische variant is …
nog steeds spannend en het levert ook nog wel eens wat stress op. Door de sport zo veilig mogelijk te beoefenen heb ik er
Heb jezelf nog een mooi idee dat binnen de sport opgepakt zou
logischerwijs ook meer vertrouwen in dat het allemaal goed gaat.
moeten worden? Wat is daarvoor nodig?
Vliegen blijft onnatuurlijk voor ons. Een vogel landt altijd tegen de
Nou eerlijk gezegd niet. Ik vind dat er op dit moment al best veel
wind in, gewoon instinctief. Ik zal er nog bij iedere landing over na
mooie initiatieven zijn zoals het vinden van lokale lierterreinen
moeten denken. Dat zegt genoeg. 9 Delta Magazine N° 140
- interview -
Heb je zelf wel eens een incident meegemaakt?
de sneeuwtoppen, gewoon door mijn plan te volgen. Hier ben
Ja helaas wel. In mijn tweede jaar B2 cursus op de Sapenay was
ik best trots op. Maar ook hier zal ik weer een keuze moeten
ik wat te enthousiast. Direct na mijn start kwam ik in een bocht
maken. We gaan dan naar de Monte Cucco. Een vlucht samen met
terecht en zag opeens de berg naast me. Waarschijnlijk ben ik door
Arne. Er leek toen niet echt een wolkenbasis te zijn maar overal
doel fixatie wel gaan sturen maar vergat ik snelheid aan te houden.
hingen plukjes melkachtige wolken. We vlogen samen door de
Ik landde mijn vleugel boven op de boomtoppen precies naast een
wolkenflarden, echt een magisch gevoel. De combinatie van de
diepe afgrond. Nadat mijn instructeur en een paar ander cursisten
omstandigheden en het feit dat ik samen met Arne vloog, maakt
mij hadden gevonden ben ik na een uur of 3 hangen door een Frans
dat de mooiste vlucht voor mij.
brandweerteam uit de boom gered. Ik dacht die eerste uren toen serieus dat ik dood zou gaan en wilde direct met de sport stoppen.
Waar zou je nog wel eens willen vliegen en waarom? Wanneer
Gelukkig had ik het ook vrij snel verwerkt en ben ik gewoon
gaat dat gebeuren?
doorgegaan met deltavliegen.
Er zijn heel veel plekken die hoog op mijn lijstje staan. Ik denk dat de Dolomieten op dit moment op één staat. Ik vind dit een
Wat vind je het mooiste aan deze hobby?
prachtig gebergte en heb hier nog nooit gevlogen. Ook hoog op mijn
Het overwinnen van de zwaartekracht vind ik wel het mooiste. En
lijstje staat bijvoorbeeld Lanzarote. En de Himalaya! Maar daar is
daarnaast het vliegen in de natuur samen met grote vogels.
natuurlijk weer een hele operatie voor nodig. In de Dolomieten zal ik ergens in de komende jaren wel gaan vliegen.
Wat is je mooiste vlucht en waarom? Weer een moeilijke vraag aangezien ik meerdere vluchten op
Aan wie geef je de pen door?
een gedeelde eerste plek zou willen zetten. Zo heb ik afgelopen
Ik ben benieuwd naar het verhaal van Araldo van de Kraats. De pen
zomer in Frankrijk samen met een vale gier gevlogen, prachtig!
gaat dus naar jou Araldo! •
En afgelopen Plus5 trip heb ik een prachtige vlucht gehad boven Delta Magazine N° 140 10
- Column -
‘Onder soarbehoud’ Vorig jaar was ik niet jarig. Dat kwam door het vliegen. Ik zou
niet af moeten reizen. Zo’n datum moet dan ook nog vallen op een
mijn verjaardag namelijk vieren tijdens een vliegcursus in Zee-
zaterdag of zondag, anders komt men doorgaans niet. Met zo’n
land. De familie zou een dagje of misschien wel twee in de buurt
onmogelijke opgaaf was ik ook dit jaar nog niet jarig. Of ik volgend
zijn en op het vliegterrein langskomen voor koffie en appeltaart
jaar jarig ben moet ik nog zien. Al mijn weekends in november,
en voor de durfallen onder hen zouden piloten van vliegvereni-
december, januari en februari zijn voor het soaren gereserveerd en
ging Jan van Gent klaarstaan voor een duovlucht. En toen werd
van maart tot en met oktober staat mijn agenda steevast bomvol.
het hersft, met regen en vooral veel te harde wind. De cursus ging niet door, en mijn verjaardagsfeestje ook niet.
Zonder verjaardag geen cadeautjes, maar ook geen jaartje ouder. Ik vind het wel wat; zo blijf ik lekker jong. Ook mijn familie begint
Dit jaar ben ik ook niet jarig geweest. Dat kwam weer door het
er langzaamaan aan te wennen. Zo hebben ze een paar maanden
vliegen. Met de ervaring van vorig jaar in mijn achterhoofd had ik
geleden alvast een datum geprikt voor een familiefeest dat in 2016
het verjaren uitgesteld tot in november. Dan was er geen vliegles
gehouden wordt. Zo ruim vooruit, daar kon ik nog net omheen
meer in Zeeland, en kon de familie gewoon bij mij thuis langs-
plannen. Voor alle andere afspraken geldt nog steeds het voorbe-
komen. Tenminste, zo lang er niet gesoard zou worden... Want
houd, dat dankzij een bevriende parapentepiloot bekend staat als
al mijn weekends in de winter zijn gereserveerd voor het soaren.
het soarbehoud. Iedereen mag gerust afspraken met me maken.
Dat zou de familie wel snappen dacht ik, maar dat viel tegen.
Ik accepteer onder soarbehoud. Jammer genoeg voor de redactie lijkt het erop dat ik ook op deadlines het soarbehoud plak. Dagje
Onder piloten is het niet snel een probleem om afspraken te
soaren? Dan dagje later kopij aanleveren... Ik probeer mijn leven te
maken onder voorbehoud van vliegweer, maar onder niet-piloten
beteren en voortaan weer op tijd mijn bijdrages op te sturen. Maar
valt dat nog niet mee. Familie en vrienden willen gewoon een
toch he, dat vliegen, dat gaat voor...
datum waarop ze ontboden worden, taart kunnen komen eten en cadeautjes mogen brengen. Niet een datum die ze moeten
Mezhaheleena
reserveren en waarvan ze dan de dag ervoor horen of ze wel of
11 Delta Magazine N° 140
- Materiaal -
Adieu Atlas (Of: Selur Salta!)
Begrip in Deltaland
sterker dan die van het origineel. Bijna per ongeluk verbeterde hij
La Mouette is een begrip in deltaland. Bijna iedereen kent deze
zo de stabiliteit en de prestatie van zijn deltavlieger.
Franse vliegerfabrikant van naam, en niet voor niets. La Mouette produceerde lange tijd toptoestellen, zowel deltavliegers als
Van vleugel tot bedrijf
ultralights. De firma ontwikkelde veel zelf, maar wist ook handig
Gérard’s enthousiasme over deltavliegen en over zijn nieuwe
gebruik te maken van ontwikkelingen van andere fabrikanten.
vleugel verspreidde zich rap, en al gauw vroegen zijn vrienden om
Door die ontwikkelingen innovatief te combineren stonden ze
net zo’n toestel. Gérards broer, Jean-Marc Thevenot, kwam te hulp.
lange tijd vooraan in de Europese ontwikkeling van deltavliegers
Jean-Marc was erg handig en hielp zijn jongere broer bij het maken
en ultralights. Geleid door de broers Gérard en Jean Marc
van die eerste vleugels. Al snel realiseerde Jean-Marc zich hoe
Thevenot braken de vliegers van La Mouette menige records en
lucratief het delta-avontuur kon zijn. Hij begon een bedrijf waarin
maakten ze grote stappen op het gebied van ontwerp, prestatie
hij zijn eigen zakelijk instinct combineerde met Gérards talent als
en veiligheid. Sinds haar oprichting past La Mouette zich steeds
piloot en ontwerper. Het bedrijf ‘La Mouette’ groeide vanaf dat mo-
aan de immer veranderende markt aan. Dat doet ze ook nu, en
ment gestaag. In die tijd was het erg gebruikelijk dat een fabrikant
slaat definitief de weg in van het gemotoriseerd vliegen. De
ieder jaar een nieuw toestel uitbracht, liefst naar een compleet
laatste Atlas is gemaakt.
nieuw ontwerp. La Mouette deed daar aardig aan mee en bracht in 1976 de Ibis uit, gebaseerd op de succesvolle Amerikaanse UP Dragonfly, een toestel met afgeknotte tippen (niet te verwarren met het veel latere sleeptoestel met dezelfde naam). La Mouette was niet de enige die wat zag in dit ontwerp van UP; het toestel werd door fabrikanten wereldwijd gekloond. In 1977 volgde de Exo 7, uitgesproken op z’n Frans: exocet (een vliegende vis). De Exo 7 haakte in op een trend die uit Australië was komen overwaaien en kreeg een veel kleinere aspect ratio dan eerder vleugels en de bekende floating keelpocket, een uitvinding van fabrikant Moyes.
Onverklaarbare ongevallen In 1978 volgde de Jet. De Jet leek al heel veel op de latere Atlas, met als belangrijkste verschil de veel bredere leading-edge pockets dan bij de Jet, waardoor in- en extrados een duidelijk verschillende curve hadden. In plaats van de toen heel gangbare flexibele plastic zeillatten was de Jet voorzien van voorgevormde aluminium zeillatten. Begin dat jaar waren een aantal ervaren piloten, waaron-
Voorliefde voor vliegen
der Gérard Thévenot zelf, met de Jet erg succesvol in het Franse
De geschiedenis van La Mouette begon vroeg in 1974. Gérard
wedstrijdcircuit. Er ontstond een flinke run op dit toestel, tot er een
Thevenot studeerde aan de technische hogeschool (ISIN) in Nancy.
paar moeilijk verklaarbare en zware ongevallen mee gebeurde. Vol
Met zijn voorliefde voor vliegen wist hij de ontwerptekeningen van
Libre Magazine, destijds hét Franse zeilvliegblad, testte regelmatig
een Amerikaanse deltavlieger in handen te krijgen, de Seagull. Hij
nieuwe deltavliegers. Het blad voerde met de Jet tests uit waarbij
droomde ervan zelf te vliegen en besloot zelf een vleugel te maken
ook tijdens de vlucht foto’s werden gemaakt van het doek. Hun
op basis van dat Amerikaanse model. De Mouette was geboren. Die
conclusie was dat als je de Jet wat slippend door de bocht stuurde,
Mouette verschilde wel wat van de Seagull: Gérard moest het doen
de vorm van de leading-edge pocket en dus het profiel ingrijpend
met materialen die hij voorhanden had en maakte de leading edge
veranderde, met als gevolg een verplaatsing naar achteren van het
Delta Magazine N° 140 12
Tekst: Heleen van den Bos, Bart Doets en Aernout Drijv er
drukpunt en een plotselinge pitch-down neiging. Dit zou verklaren
“SwissAtlassen” verkocht. Onder juridische druk van La Mouette
waarom vooral (maar niet uitsluitend) minder begenadigde piloten
veranderde hij later de naam van zijn toestel in Atlanta, en heeft er
met een Jet waren gecrasht. La Mouette was het niet eens met
daar nog heel wat van verkocht.
deze theorie. De onenigheid ging zelfs zo ver dat La Mouette vanaf dat moment de samenwerking met het blad heeft stopgezet en
Onbekendheid door succes
geen toestellen meer aanbood voor hun tests.
Nu, zo’n 35 jaar na de ontwikkeling, is de Atlas nog steeds een
De Atlas en de Sphinx
veelgeziene vlieger. Ze zijn bijna onverwoestbaar en vliegen ook naar huidige maatstaven nog goed en veilig. Misschien is het wel
1979 was het jaar van het wereldkampioenschap bij St. Hilaire du
daarom dat de Sphinx veel onbekender is. De Sphinx was de opvol-
Touvet. La Mouette bracht voor die wedstrijd een herziene versie
ger van de Atlas, een moderne enkeldoeker met floating crossbar
van de Jet uit, die ze Atlas noemde. De leading-edge pockets waren
en prima vlieggedrag. De Sphinx was ontworpen samen met een
weer verkleind en bij de latere modellen kon een strook mylar
Amerikaan die toen voor La Mouette werkte en werd al in 1987 op
in de leading-edge pockets gestoken worden. Dat werd later het
de markt gebracht, decennia eerder dan andere toestellen met
gebruik bij dubbeldoekers. Als remedie tegen de in die jaren nog
floating crossbar zoals de Relax van Icaro 2000 uit 2002. La Mouette
gevreesde flutterduik (Flattersturz) kreeg de Atlas vaste tipsticks. Een beroemd foefje was ook de parapluachtige manier om het
had een heel gamma aan maten gepland maar bouwde uiteindelijk alleen de variant van 15m2 en de duo-variant. Mensen kochten
toestel op te zetten, wat je hier en daar bij windstille omstandighe-
liever een Atlas
den nog wel eens ziet. Het nog dichtgevouwen toestel zet je daarbij op de neus, met de staart recht omhoog, om dan de vleugels als
Slepen en gemotoriseerd
een pauwenstaart open te laten vallen. Het ontwerp werd later nog
La Mouette interesseerde zich ook voor het opslepen dan delta’s.
een aantal maal aangepast en verbeterd. In totaal zijn er van al die
Dat werd al wel gedaan, maar was toen nog niet zo veilig als nu. Er
versies zeker 8000 gebouwd. Bovendien is het toestel door verschil-
was altijd een aparte constructie nodig om de sleepkabel op een
lende andere fabrikanten gekloond. Bijvoorbeeld door het Itali-
veilige manier aan het sleepvliegtuig vast te maken. In 1982 maak-
aanse Polaris en de Zwitser Ethienne Rithner, die nog een heleboel
ten de gebroeders Thevenot hun eerste ultralight-toestel. Dat had
Monique van Kessel
een holle propellor-as. Ze bedachten dat je daar de kabel weleens door zou kunnen halen. Zij monteerde die kabel met een griptang, die via een kabel door de piloot ontkoppeld kon worden. De griptang lijkt typisch La Mouette te zijn gebleven, maar de kabel door de propellor-as komt vandaag de dag veel vaker voor. Naast de ultralight-vleugels maakte La Mouette een tijd lang ook de trikes en losse onderdelen voor de motoren. Daarvoor werd zusterbedrijf COSMOS opgericht. Uiteindelijk werd COSMOS weer verkocht en concentreerde La Mouette zich weer op de vleugels. Ook haar ultralight-vleugels waren veilig, stabiel en makkelijk te vliegen. Thevenot zag ook het opkomende succes van paramotors, en in 1986 nam La Mouette haar eerste paramotorontwerp in productie.
13 Delta Magazine N° 140
- materiaal -
De eerste generatie dubbeldoekers
Seedwings in Amerika bedacht had. Ondanks zijn naam is de Racer
In 1981 lanceerde La Mouette haar eerste dubbeldoeker, de X-Ray.
niet persé een wedstrijdtoestel maar een prettig vliegende, goed
Dat toestel won meteen het NK, gevlogen door de toenmalige
presterende dubbeldoeker die ook geschikt was voor de recreant.
importeur Peter Landshoff. De Azur, geïnspireerd op de legen-
Er werden er niet zo veel van verkocht, maar voor La Mouette was
darische Comet uit Amerika, volgde in 1982 en in 1984 kwam La
het ontwerp een ideale proeftuin voor verdere doorontwikkeling. Zo
Mouette met de Profil. De Profil werd een al bijna even mythische
had het zeil van de Racer beduidend dikkere voorlijsten dan eerdere
toestelserie als de Atlas al had de Profil wel aanloopproblemen. De
ontwerpen en als wereldprimeur had de Racer trimbare stofribben
eerste generatie dubbeldoekers waren niet makkelijk te vliegen.
in het dubbeldoek. Ook kregen de later versies van de Racer als
Ze reageerden stug of zelfs onvoorspelbaar. Om dat lastige vlieg-
eerste ‘geïntegreerde zeillatten’, waarbij het eind van de zeillatten
gedrag te verhelpen werd de Profil voorzien van allerlei soms ge-
in het doek wordt ingehaakt. Vandaag de dag is dat bij vrijwel alle
waagde technische snufjes. Zo waren ze bijvoorbeeld uitgerust met
toestellen zo, maar daarvoor zaten zeillatten met elastiek of klit-
een stuurbekrachtiging van Jean Louis Darlet (PifPaf) en stuurden
tenband vast en staken dus altijd een eindje uit het achterlijk.
zo licht en indirect dat het voor veel piloten onhandig bleek. De latere versies, de Profil Sport en de Profil Competition, werden
Van laboratorium naar wereldtop
wel enthousiast ontvangen en in grote oplage geconstrueerd. Het
In 1995 leidde La Mouette een nieuwe revolutie in deltaland: die van
werd een veelgevraagd toestel, al werden er in wedstrijden nooit
de mastloze toestellen. La Mouette paste als eerste carbon cross-
grote successen mee geboekt. De ontwikkeling van deltavliegers
bars toe in haar vleugels, te beginnen bij een Atlas. Dankzij dat
ging in die tijd namelijk zo snel dat de Profil de competitie niet kon
carbon ontwikkelden de broers Thevenot als eerste ter wereld een
bijbenen.
deltavlieger zónder mast, en dus zonder bovenbekabeling. Ze kozen
De kracht van eigenzinnigheid
de toepasselijke naam ‘Topless’. Het ontwerp baseerden ze op een brainstorm-schets van Gerolf Heinrichs, tegenwoordig ontwerper
La Mouette bleef doorontwikkelen en kwam met een aantal
bij Moyes en Jos Guggenmos. De eerste Topless was letterlijk een
eigenzinnige ontwerpen. De Hermes bijvoorbeeld (1985), een dub-
omgebouwde Racer maar spoedig ontwikkelde La Mouette het
beldoeker zonder keelpocket die prima presteerde maar net als
concept door tot een concurrerend wedstrijdtoestel. Fabriekspiloot
zijn tijdgenoten maar matigjes stuurde. Of de Compact (1989), met
en gevleugeld talent Guido Gehrmann bracht het toestel enkele
een heel nieuw design en een herzien frame dat voor een lichte
malen aan de absolute wereldtop en werkte mee aan de verdere
handling zorgde. Menige wat gevorderde piloot heeft daar zorgeloze
evolutie van het toestel. De Topless was opnieuw het begin van een
vlieguren mee gemaakt. In 1992 kwam er van de Compact zelfs een
volgende generatie deltavliegers.
echte competitievariant, de Compact Cobra. Na de Compact kwam de Racer. Hierin adopteerde Gérard Thevenot met groot succes de
Rigids en trikes
fibertippen aan het eind van de vleugel, die Bob Trampenau van
La Mouette legde zich al jaren toe op het ontwikkelen en produ-
Bart Doets
Delta Magazine N° 140 14
- materiaal -
ceren van deltavliegers en trike-vleugels. In de Top Secret werden
duurt, want ook bij hen zijn de gevolgen van de krimpende markt
die twee werelden gecombineerd. De Top Secret was een speciaal
voelbaar. De Nederlandse dealer van La Mouette, Heleen van den
project waarin een rigid (klasse 2 vleugel) werd ontworpen waar-
Bos van Randonaero Adventures, blijft dealer van nieuwe producten
mee je zowel ‘gewoon’ kon vliegen als gemotoriseerd. De basis
en aanspreekpunt voor alle service, onderdelen van en vragen over
van de Top Secret was de Pegasus, een eerder ontwerp van Jurgen
de deltavliegers van La Mouette. Want hoewel ze op de Sphinx na
Lutz. De Top Secret, later omgedoopt tot Tsunami, werd door de ge-
geen deltavliegers meer bouwt, blijft de service van La Mouette
combineerde kennis van Lutz en de Thevenots een innovatieve rigid,
voor al haar deltavliegers als vanouds.
met klapribben en taps toelopende leading edges gemaakt van een speciale mix van carbon en dyneema. Toch werden er niet zo gek veel van verkocht; de Atos was inmiddels ook op de markt en won het van de rigids van La Mouette. In 2003 bracht La Mouette een nieuwe serie trike-vleugels op de markt, die uitblonk in een uitstekende verhouding tussen gewicht en stijfheid in een groot aantal maten. Op de 110e verjaardag van de kanaalovertocht van Louis Bleriot vloog Gérard Thevenot in 2010 met een door een waterstofcel aangedreven ultralight zelf het kanaal over en presenteerde de elektrisch aangedreven ultralight Samson.
De laatste Atlas Vanwege de opkomst van parapente en de krimpende maar veeleisende markt voor deltavliegen kwam de ontwikkeling van deltavliegers bij La Mouette op een lager pitje te staan. De hoge ontwikkelingskosten wogen niet meer op tegen de kleine omzet. Dit jaar is de allerlaatste Atlas gemaakt. De Sphinx is nu nog te bestellen, en ook het onderhoud aan toestellen en de service gaat nog door. Toch komt hiermee een einde aan een tijdperk. Mede dankzij La Mouette is deltavliegen ook in Europa een volwassen en veilige sport geworden. Gelukkig zijn er met onder andere Icaro 2000, Bautek, Tecma, UL-Team en Ellipse nog genoeg Europese deltafabrikanten over met een ruime keus aan toestellen voor elk niveau. Zo lang als het
Selur Salta... atlaS ruleS! Paul Donkers
15 Delta Magazine N° 140
- CIVL -
civl plenary bELGRADO Dit jaar zijn we door Servië uitgenodigd in
Delta
van fabrikanten zoals lengte van de latten
Belgrado. Dat ze ons graag wilden hebben
Men wil de regels voor delta- en scherm
en aspect ratio kun je veel prototypes
blijkt uit een perfecte organisatie en het
vliegen zoveel mogelijk gelijk trekken.
uitsluiten. Het gaat hier vooral om
feit dat ze diep in de buidel hebben getast.
Logisch, want ons wedstrijdconcept komt
eerlijkheid en deels om veiligheid. Je wil
Het hotel en alle maaltijden waren gratis.
grotendeels overeen en het grappige is dat
geen deelnemer met een stijve vleugel in
Zoals vaker ben ik met de afvaardiging van
we vanzelf al naar elkaar toe zijn gegroeid
je gaggle hebben. We besluiten te gaan
de US, Dennis Pagen en Jamie Shelden
afgelopen jaren doordat we regelmatig
meten en de piloten voor komend WK
een paar dagen eerder. Wij zijn vooraf nog
elkaars oplossingen gekopieerd hebben.
te waarschuwen dat ongecertificeerde
gaan skiën. Een experiment in een Balkan
Voor WK’s en EK’s zijn prototypes al jaren
vleugels met goed resultaat een belasting-
land, maar zeer geslaagd. Goede sneeuw,
niet toegestaan, maar wie heeft genoeg
en pitchtest moeten hebben ondergaan.
liften en pistes, en drankjes en eten op de
kennis om te bepalen wat een prototype is?
Dus ook Manfred met zijn wingtip extensies
pistes is goed betaalbaar. Een aanrader.
Daar zit verschil van mening, sommigen
zal met papierwerk moeten komen.
De vergadering was druk bezocht met
denken dat dit werk voor experts is,
ongeveer 40 aanwezige landen. Waar ging
anderen denken dat dit wel meevalt, als
We hebben twee bids, een van Brazilië
het allemaal over?
je maar de juiste zaken opmeet. Met data
voor het WK 2017 in Brasilia, en een voor de Europese kampioenschap 2016 in Macedonië. We hoeven dus niet te kiezen. Beide zeer ervaren organisatoren. De Brazilianen willen ook wel een WK voor dames tegelijkertijd doen. Er is ruimte genoeg daar. Beide bids zijn erg aantrekkelijk, ook het vlieggebied van Macedonië ziet er mooi uit.
Sport Class In Annecy was vorig jaar het eerste Wereld Kampioenschap voor de Sport Class. Een aantal deelnemers waren toppiloten uit de topless klasse. Beetje flauw voor de deelnemers die echt alleen met kingpost vliegen. Het plan is nu om dit soort piloten een handicap te geven, zodat het voor hen veel moeilijker is hoog te scoren. Tweede idee is om een heel ander wedstrijdconcept te bedenken. Bijvoorbeeld geen race meer, maar een taak waarover je precies twee uur moet doen. Je krijgt de meeste punten als je er precies twee uur over doet, en aftrek van punten als je sneller of langzamer bent. Vervolgens kun je extra punten (30%) verdienen door een precisielanding te maken.
Delta Magazine N° 140 16
- civl -
Hoogtemeting Al jaren is er veel te doen over hoogteme ting, belangrijk omdat je hiermee voorkomt dat je in verboden luchtruim komt. Een aantal tracklog instrumenten gaf GPShoogte aan en sloeg barografische hoogte op, of andersom. Niet handig. Vanaf nu wordt hoogtecontrole barografisch gedaan en moet je zorgen dat je een barografische track in kunt leveren. Voor vrijwel alle wedstrijdpiloten geen probleem. Wel moet op de start meestal handmatig de juiste druk worden ingesteld.
Schermvliegen Rare jongens die schermvliegers. Dat wisten we al. Een paar weken geleden was er een WK in Colombia met maar enkele mid-airs en slechts 10 piloten kwamen met een noodchute naar beneden. Ze zijn blij dat er geen doden zijn gevallen. Toch wordt er een voorstel (met een nipte meerderheid) aangenomen dat in plaats van de top 400 nu de top 500 kan meedoen met een WK. Dat betekent dat het ervaringsniveau voor toelating tot topwedstrijden omlaag gaat naar piloten die een keertje meevliegen in een
3 stemrondes gekozen voor Italië (Feltre,
sarissen op te zetten. Doel is snel
willekeurige wedstrijd en daar als 75e
Bassano)
informatie uit te kunnen wisselen. Ook is
eindigen. Motivatie: men is bang dat niet
men al een eind op weg met een nieuwe
genoeg piloten zich inschrijven en dat
Accuracy
organiseerders verlies leiden. Wel blijft
Precisielanden is bij het schermvliegen
de termijn waarbinnen je 40 wprs punten
stapje voor stapje op weg een Olympische
De Fransman Daniel Raibon-Pernoud
moeten hebben gehad 24 maanden en geen
sport te worden. Ze zijn een heel eind op
wordt voorgedragen voor het Hanggliding
36 maanden. De frustratie is groot bij de
weg. En ze staan open voor andere sporten
Diploma. Hij is de man die de Coupe
landen die veiligheid serieus willen nemen.
om aan te haken. Parachutespringers of
d’Icare bij St. Hilaire heeft bedacht en groot
delta’s. Waarom niet combineren bijvoor
gemaakt. Niemand is tegen.
IPPI card.
Men wil de regel dat schermfabrikanten
beeld aan het eind van een wedstrijd. Het
gedwongen worden ook schermen voor
is een duidelijke en spannende sport met
Tijdens de plenaire vergadering stelt de
lichtere piloten te maken uitstellen. Dat
inmiddels allerlei technische ondersteu
nieuwe secretaris generaal van de FAI zich
maakt het moeilijker voor lichtere piloten
ning. Niet alleen voor scoring, maar ook
voor: Susanne Schödel. Ze komt van zweef
om veilig mee te doen met wedstrijden. Net
om het voor toeschouwers aantrekkelijk
en wil nieuw elan geven aan de FAI, tot nu
als nu moeten ze veel ballast meenemen.
te maken. Ook Nederland heeft een actief
toe vooral een club oude mannen. Voor het
De wijziging wordt gelukkig weggestemd.
clubje precisielanders, waarvan enkele
eerst zijn er naast haar drie bestuursleden
De algemene trend bij scherm is dat er
pioniers met wereld faam. Huub Kouwmans
die vers uit de luchtsportafdelingen komen.
minder belangstelling is voor serieuze
word internationaal geroemd voor promotie
Zichtbaarheid vergroten en media-aan
wedstrijden en meer voor funwedstrijdjes
van de sport en de hulp die hij allerlei
dacht is het doel. Het woord marketing
en evenementen, zeker onder de jongere
landen heeft gegeven. Ook heeft hij als
schijnt voor het eerst te zijn gevallen in
piloten. Ik denk dat we dat bij delta ook
instructeur een opmerkelijke scherpte voor
de FAI. Men is bezig met de Olympische
zien.
wat er omgaat in zijn studenten.
Spelen en mogelijk komt er een showsport:
Voor het WK schermvliegen 2017 staan 7
Er wordt gestemd over de plaats van het
er tussen veel sporten is te benutten, zodat
landen in de rij. Brazilië, Portugal, Turkije,
WK in 2017. Het gaat naar Albanië.
we elkaar meer dan nu versterken. Een
para-skiën. Ze gaat proberen de overlap die
Italië, Oostenrijk, Slovenië en Zwitserland.
proces waar we Nederland ook mee bezig
Allemaal goede kandidaten. Sommige
Plenary
gooien veel geld in de strijd, zoals Turkije
De veiligheidscommissaris is bezig een
waar vrijwel alles gratis is. Toch wordt na
netwerk van nationale veiligheidscommis
zijn. Zeer terecht mijns inziens. •
17 Delta Magazine N° 140
- Human factors -
Human factor no. 2 overmoed
Tijdens de veiligheidsdagen, die tegenwoordig onderdeel zijn van de opleiding tot deltavliegpiloot, komt het onderwerp ‘human
de 12 human factors op een rij
factors’ aan bod. Dit gaat over de twaalf menselijke factoren die van invloed zijn op een goed verloop van een proces, bijvoorbeeld
communicatie
teamwork
stress
een deltavliegvlucht. Inzicht in de ‘human factors’ kan je
overmoed
normen
alcohol
bewustzijn aanscherpen. Het zijn factoren die we stuk voor stuk
concentratie
ziekte
vermoeidheid
in eigen hand hebben of kunnen krijgen. Vanzelf gaat dat niet,
kennis
medicijnen
voeding
het kost werk. Werk in de vorm van zelfreflectie en het wijzigen van gewoontes. In de komende Delta Magazines bespreken we daarom een aantal van deze factoren. Ze worden specifiek voor
zijn voeten. Bij de zesde landing grijpt hij mis bij het overpakken,
het deltavliegen uitgediept.
de rechtervleugel komt omhoog en voor corrigeren is het te laat. Met een knal komt de linker leading edge op de grond en de piloot
Het start in ieder geval met stilstaan bij de ‘human factors’ en
belandt met een smak in het gras. De schade valt mee. Met hulp
jezelf daar eens op te scoren. Deze artikelenreeks, die tot stand
van omstanders komen de piloot en zijn vleugel overeind. Op zijn
komt in samenwerking met de veiligheidscommissie, wil hier een
gezicht is de verbazing af te lezen. Hoe kon dat nou gebeuren?
handvat voor bieden. Het is niet toevallig dat dit bij de zesde landing gebeurde. Bij de De tweede human factor die we behandelen is ‘overmoed’ (of
eerste van de dag was het niet misgegaan. Toen was hij scherp,
zelfkennis zoals de vorige keer aangekondigd). Hoewel wij onszelf
kende hij de windomstandigheden van de dag nog niet en wist hij
als deltavliegers niet snel als overmoedige types met een gebrek
niet of er turbulentie laag bij de grond zou zijn of niet. Na enkele
aan zelfkennis zullen bestempelen, kennen we allemaal wel het
landingen voelt hij zich meer ontspannen, het zelfvertrouwen
intermediate syndroom.
neemt toe. De laatste landing gaat de zoveelste worden en ‘dat doen we wel even’. De piloot is minder scherp, duwt zich gerou-
Intermediate syndroom
tineerd omhoog door zich af te zetten op de bottom bar. Maar net
Het intermediate syndroom is kortgezegd het moment in ieders
wat minder hoog als de vorige landing waardoor bij overpakken de
vliegcarrière als we het gevoel hebben te kunnen vliegen, maar
upright net te ver weg is.
achteraf denken: “Toen moest ik nog veel leren”. Het starten, vliegen en landen hebben we onder controle. We beginnen ons thuis te voelen in de lucht en kunnen lezen en schrijven met de vleugel. Dat is het moment waarop er soms iets mis gaat.
Lichte stress kan geen kwaad bij de start en landing, dat houdt je
scherp. Pas extra op bij je zoveelste start of landing.
Onverwacht een start die bijna misging, een slechte landing, of een beoogd landingsterein dat (bijna) niet meer gehaald wordt. Ik
Dit fenomeen treedt dus op als we als beginnende piloot zo vaak
vermoed dat de meesten bij zichzelf dat soort bijna-ongevallen wel
gevlogen hebben dat we zelfvertrouwen hebben gekregen dat we
herkennen. Daar hoef je je ook niet voor te schamen, het is een
het vliegen onder controle hebben. Maar ook als we op een dag
bekend fenomeen. Na een bijna-ongeluk realiseer je weer dat ook
meerdere starts maken, bijvoorbeeld bij lieren of slepen, of in een
jij een ongeval kan krijgen. Het gevoel van ‘dat overkomt mij niet
vliegweek waarin alle vluchten lekker gingen. Juist bij de zoveelste
maar een ander’, is even weg.
vlucht, de laatste start van de dag of van de mooie vliegweek moeten we extra alert zijn. Alleen door je bewust te zijn van je ‘relaxed’
Voorbeeld 1
zijn, je zelfvertrouwen, het ontspannen zijn. Door die zelfkennis kan
Op de Monte Cucco is een lokale piloot aan het toplanden. De wind is er perfect voor. Met regelmaat vliegt hij hard en laag over
je ongelukken voorkomen.
de start. Hij vliegt een snelle vleugel en een mooi slank harnas
Voorbeeld 2
dat er als nieuw uitziet. Meerdere malen landt hij ook perfect op
Bij Asprès hangen op een dag veel piloten in de lucht. Het is een
Delta Magazine N° 140 18
- Human factors prachtige soardag. Eén van de piloten is een veelbelovend talent
start is niet ideaal, vooral niet als het waait, want dan is er turbu-
die deze dag ten volle wil benutten en al 5 uur voor de berg hangt
lentie, vooral als je te ver naar achteren vliegt. Bij de 500e landing
als hij als afsluiting nog een stall besluit te doen. Niet zomaar een
gaat het mis en duikt de testpiloot de struiken in. Vleugel total loss
stalletje maar een echte. Hij pakt over naar de uprights en duwt
en zelf wat kneuzingen en schrammen. De piloot is totaal verbaasd
uit. De enkeldoeker stallt inderdaad fors en tumble’t. Na een paar
dat het mis ging. Hij heeft hier zo vaak geland en zo vaak met deze
wentelingen breekt de vleugel. Door de g-krachten duurt het even
condities. Hij begrijpt niet waarom het mis kon gaan. Hij deed niets
voordat de piloot de chute kan werpen. De piloot komt er onge-
anders dan de andere keren en toen ging het goed. Het blijft hem
schonden mee weg, maar stopt een jaar later met vliegen.
bezig houden totdat hij bedenkt dat hij een denkfout maakt.
Dit was mogelijk een geval van overmoedigheid en te weinig zelf-
Bij wind is er turbulentie en in turbulentie moet je daar niet landen.
kennis. Een stall doe je voorzichtig. Je handen blijven aan de bar en
Doe je dat wel dan is er 1% kans dat het mis gaat. De dag van de
je duwt langzaam de bar naar voren totdat … Toch denk ik dat velen
crash kwam hij die ene procent tegen. Dus hij deed inderdaad niets
wel herkennen dat als je wat aan het spelen bent, bijvoorbeeld als
verkeerd die bewuste dag, hij had alleen net als die andere 500
je wingovers doet, of lekker snelheid aanduikt om vervolgens de
keer er niet moeten landen. Doordat het 499 keer goed ging was
bar te laten komen, je de neiging voelt om het nog wat extremer
de (foute) gedachte ontstaan dat je bij die wind op die stek ook kan
te doen. Net wat harder de wingover inzetten of net wat lager over
toplanden. Deze denkfout maken we vrees ik allemaal in zekere
start scheren. Toeschouwers kunnen, alleen al door hun aanwezig-
mate. We draaien voor wat bomen langs en zijn wat onzeker over of
heid die neiging versterken.
we niet te dichtbij zitten. Het gaat goed en de gedachte dringt zich
Als je iets nieuws probeert doe
het met kleine stapjes en hou je
daarbij aan de limieten die de fabrikant voor je vleugel opgeeft.
Voorbeeld 3 Wills Wing gebruikt voor het testvliegen van nieuwe deltavleugels een start waar ze kunnen toplanden. Dat betekent dat ze er vaak starten en landen en ook geregeld bij wat mindere condities. De
op dat het kon. We doen het nog een keer, ons niet realiserend dat de kans dat het mis gaat misschien wel 5% is en dat 5% risico op een boomlanding teveel is. Op deze wijze verleggen we grenzen en bevestigen we voor onszelf telkens weer dat het veilig is en dat het kan. “Het ging toch goed” vormt onbewust het bewijs van de juiste beslissing. Het zou niet zo’n probleem zijn als ieder ongeval bij deltavliegen niet in potentie dodelijk kan zijn. • Hou je aan grenzen en waak voor het opschuiven hiervan.
19 Delta Magazine N° 140
- vliegervaring -
‘It’s a kind of magic’
Deltawachten
Omkering van omstandigheden
Het was een rare dag met het weer, erg lang deltawachten op de
Tegelijk met de melding van het landingsterrein, dat de wind daar
startplaats van Chamoux in de Rhône-Alpes Frankrijk. Dat delta-
voldoende was afgenomen, draaide de wind boven en kwam nu na-
wachten werd uiteindelijk beloond. Tegen alle verwachtingen van
delig uit het oosten. Omdat ik het meest ervaren was op deze stek,
cursisten en instructeurs met niet alleen een glijvlucht maar een
mocht ik het als eerste gaan proberen. Ik stond al zowat een uur
machtig mooie thermisch avondvlucht!
onder mijn toestel te wachten op een startmomentje, waarbij er of
Afgeschermd voor noorden wind
geen wind was, ofwel van voren. En ja hoor, 5 minuten voor de tijd dat we het zouden cancellen, was daar eindelijk een momentje. Om
Door de heersende Mistral (harde noordenwind) in het Rhône dal,
18:25 uur pakte ik mijn toestel op. ‘Attention!’ werd er geroepen
konden we niet op Col du Sapenay starten. Daarom zijn we uitge-
door de instructeur. Op dit bericht werden een aantal wachtende
weken naar Chamoux. Een stek die voor noordenwind afgeschermd
parapents aan de kant getrokken.
is door een hogere bergrug. Normaal is de lucht daar rustig bij wind uit het noorden. Zo was dit ook het geval bij aankomst op het
Magic air
landingsterrein. Na deze verkend te hebben, zijn we naar boven
Met bijna geen wind was het hard doorlopen en vloog ik al snel
gereden waar het ook nog zonnig en warm was, en we verblijd wer-
richting het landingsterrein. Daar zagen ze me al aankomen. Maar
den met een mooi briesje uit het zuidwesten. Helemaal goed dus!
ik merkte dat het helemaal niet zakte. Dus nog maar eens rechtsomkeer richting de start. Nog steeds niks gezakt en ik was zelfs
Sjouwen, opbouwen en starten maar, dachten we. Tot de instruc-
al boven de start uit. De lucht was rustig, en waar ik ook vloog, het
teur op het landingsterrein meldde dat hij uit zijn sokken waaide
ging eigenlijk nergens heel hard naar beneden. Ik en alle piloten
en toekeek hoe landende parapents achteruit vliegend in het mais
na mij genoten van het samen vliegen, het magisch uitzicht en
belandden. De wind in het dal was in korte tijd verrassend toegeno-
op gegeven moment de zon die achter de bergen verdween. Het,
men. Boven was hier niks van te merken. Daar bleef de wind goed.
gedurende de dag, flink opgewarmde dal en de koude lucht boven
Maar ondertussen merkte we allemaal dat de temperatuur boven
gaf ons deze magische vlucht (‘magic air’ genaamd).
wel ongewoon snel afnam. Ook kwam er een wolkendek op ons af zetten. De kou was gelukkig op te lossen door wat extra jasjes uit de auto te pakken. Delta Magazine N° 140 20
Tekst en foto: Rens Peeters
- clubcursus -
Bösingen
Sleepprogramma Daidalos 2015
•
Net als in de afgelopen jaren, gaat Daidalos ook in 2015 weer
•
hulpmiddelen die het slepen gemakkelijker en veiliger maken (worden ter beschikking gesteld)
meerdere weken slepen in het inmiddels welbekende Bösingen.
flexibiliteit, je komt (na aanmelding) wanneer het je het beste uitkomt. En blijft zolang je wilt/kunt
Oké, Bösingen ligt niet naast de deur, maar biedt (misschien wel
•
verblijfsaccommodatie op het veld
juist daarom) uitdagende mogelijkheden. Gelegen in de op één na
•
gunstige prijzen
warmste deelstaat van Duitsland, biedt het al vroeg in het voor-
•
een prachtige omgeving en
jaar de mogelijkheid tot mooie thermiekvluchten. Omdat het daar
•
een inmiddels zeer ervaren opleidingsinstantie
eerder warmer is dan bij ons, is de wolkenbasis navenant hoger. En, ondanks dat het terrein hoger gelegen is, is de ‘speelruimte’ tot
De eerste periode in Bösingen biedt de mogelijkheid om vooraf-
aan de wolkenbasis (voor zo ver aanwezig) veelal groter dan dat wij
gaande aan het NK-sleep, nog even flink te oefenen.
hier gewend zijn. Driehoeksvluchten van 100 kilometer in april, zijn
Daidalos zal in 2015 vaker in Bösingen zijn, maar mocht het nou zo
dan ook geen uitzondering.
zijn dat er een slecht-weer-periode dreigt voor een geplande week, dan zijn we ook zo flexibel dat we niet gaan.
Reden genoeg voor Daidalos om ook in 2015 in het voorjaar twee
Daarom is het nuttig dat je je van te voren (zonder verplichtingen)
aaneengesloten sleepweken te organiseren. In Bösingen heb-
even aanmeldt via de mail, zodat we je tijdig kunnen informeren
ben we het hele veld permanent tot onze beschikking en dus een
wanneer het nog even niet doorgaat.
prima gelegenheid om ‘s morgens of later op de dag onder rustige thermische omstandigheden de eerste vluchten van het seizoen
De (voorlopig) geplande periodes zijn:
te maken. Maar ook voor jouw eerste sleepvluchten, want net als
zaterdag 18 april t/m zondag 3 mei (uitloop mogelijk)
voorgaande jaren biedt Daidalos sleepcursussen aan. Daarin heeft
zaterdag 13 juni t/m zondag 21 juni
Daidalos inmiddels vele jaren ervaring. In Bösingen kun je leren
zaterdag 5 september t/m zaterdag 19 september
slepen onder uiterst aangename omstandigheden, zoals:
Mochten er wijzigingen in het programma ontstaan, dan zullen
•
een veld voor onszelf waarop het voornamelijk om het delta-
deze op de Daidalos-site worden vermeld: www.avda.nl/daidalos/
vliegen zelf gaat
Voor informatie en aanmelding: harm.annet@planet.nl
•
een zeer langzaam vliegend sleeptoestel 21 Delta Magazine N° 140
- Vliegervaringen -
Met zandsteen tussen de tanden Soaren is een van de vliegtechnieken die heel goed in Nederland
16 Meter temmen
te doen is. Mijn budget om te vliegen is niet al te groot met
Voor soaren heb je (met een enkeldoeker) minimaal 11 knopen
twee studerende kinderen. Hierdoor kan ik niet vaak naar de
wind zonder sterke vlagen nodig. Dat is iets meer dan 20 kilometer
bergen gaan om me daar uit te leven in de geweldige thermiek
per uur, net boven stallsnelheid. Alleen dan kun je boven blijven.
kookpotten van de Alpen. Daarom wil ik zoveel mogelijk de
De eerste keer dat ik met mijn delta boven op het lage duin van de
vliegmogelijkheden in Nederland benutten: lieren, slepen en
Nieuwe Maasvlakte stond was best spannend. 12 knopen wind, 16
soaren. De eerste aantekening heb ik binnen met het behalen
vierkante meter doek dat er met dit kleine mannetje vandoor wil.
van mijn B2, maar voor slepen en soaren moet ik nog mijn
Mijn respect voor de natuurkrachten was ineens weer nadrukkelijk
aantekeningen halen. Met dit verhaal hoop ik andere piloten
aanwezig. Ik was een stuk minder stoer dan net nog op het strand
enthousiast te maken om ook te gaan leren soaren. Hoe meer
met het opbouwen. Maar ach, zo was ik gelijk weer scherp en ge-
piloten dit doen, hoe makkelijker het is om in de toekomst af te
concentreerd om de eerste hopjes vanaf het duin te maken.
spreken met een leuk groepje.
Stap voor stap vooruit
Kansen pakken
Bij elke volgende soardag wordt mijn vertrouwen en de handig-
Laat ik maar eens beginnen met een groot nadeel te benoemen van
heid steeds groter. Hierdoor kan ik elke keer een stapje maken,
soaren: het is nauwelijks te plannen. Wil je gaan soaren, dan is het
bijvoorbeeld de eerste keer indraaien en paralel aan het duin
belangrijk om je agenda zo flexibel mogelijk te houden. Soaren kun
vliegen. Dat duin is toch verrekte dichtbij en te ver doordraaien lijkt
je alleen doen in de juiste omstandigheden. Die omstandigheden
me helemaal niet leuk! Jammergenoeg was die dag de wind nogal
luisteren in het begin héél nauw, hierdoor zijn de juiste omstan-
cross. Tegen de wind in langs het duin ging prima, maar keren en
digheden dan ook heel zeldzaam. Je zal zien dat je net wat op de
met de wind mee ging mij veel te hard. Daar had ik nog te weinig
agenda hebt staan wat je niet kan verzetten als plotseling een dag
Fingerspitzengefühl voor.
van tevoren het perfecte vliegweer lijkt te komen. Balen! Het heeft bij mij maanden geduurd voor ik mijn eerste lessen kon nemen.
Alles reageert toch net weer even anders dan bij het lieren. Toch
Twee keer waren de omstandigheden goed, maar mijn agenda liet
merk ik bij iedere poging dat ik meer controle aan het ontwikkelen
het niet toe om mee te kunnen. De rest van de keren was de wind
ben. Stap voor stap worden bewegingen geautomatiseerd en komt
net te zacht, of te hard, of net niet uit de juiste richting, of te vlage-
er meer ruimte in het hoofd om de signalen van de bottombar in
rig, of het was gewoon baggerweer zodat je beter binnen kan zitten
de handen, de wind op de huid en van alles wat ik zie, om te zetten
achter je pc om een mooi verhaal voor DeltaMagazine te schrijven!
in een gecontroleerde start, vlucht en landing. Het wordt steeds leuker!
Delta Magazine N° 140 22
- Vliegervaringen -
Tekst: Frits van Dijk Foto’s: Monique Kemp
De eerste keer indraaien is verrekte spannend!
Meer kansen
voor bovenop het duin, achterover getuimeld over mijn vlieger heen
Het leuke van vooruit gaan is dat de omstandigeheden die je aan-
richting parkeerplaats. Ik pas nog even. De windkracht heeft langer
kan steeds ruimer worden. Is voor de eerste hopje 11 tot 12 knopen
aangehouden dan verwacht. Het lijkt dat buiige wolken langzaam
al voldoende en spannend genoeg, hoe vaker je vliegt hoe sterkere
steeds minder actief worden. Na een uurtje wachten zijn de wolken
winden je aan kan. Afgelopen februari was er zo’n kans. Op zater-
minder, het zonnetje zorgt dat de temperatuur een paar graden
dag was de wind ruim boven de 21 knopen, dat is 39 kilometer per
stijgt. We besluiten om op te bouwen.
uur. Dat is nog veel te hard voor mij, het was ook nog eens te vlagerig. Maar de verwachting voor de volgende zondag waren een stuk
Respect voor de windkracht
beter. ‘s Nachts zou de wind inzakken naar 16 knopen (30 kilometer
Daar sta ik weer onder mijn vlieger boven op het duin. Zwaar tillen
per uur), recht op het duin bij de Brouwerdam staan en niet vlage-
hoef ik hem niet, hij wordt nu al opgetild door de wind. Geluk-
rig zijn. Vroeg uit de veren, vlieger op het dak en rijden! Ik woon in
kig word ik door twee man goed vastgehouden aan de voor- en
het bos, hoe hard het waait merk ik pas als ik voorbij Driebergen in
zijkabels. Nog niet loslaten, please! Ik heb weer opnieuw groot
een meer open landschap kom. Hoe dichter ik bij de Brouwersdam
respect voor de kracht van de wind. Maar ook is er een gevoel van
kom, hoe meer mijn vlieger al de neiging heeft om op te stijgen.
prettige opwinding in me, de wind is mooi strak en staat recht op
Het is 2 graden boven 0 en ik rij nog door een hagelbui, lekker
het duin en ik heb na een paar keer diep ademhalen vertrouwen in
weertje om te gaan vliegen. Eenmaal op de Zuid-Hollandse eilan-
mijn kunnen. Ik geef een teken dat ik start, doe een halve stap en ik
den trekt het steeds meer open en de temperatuur stijgt ook wat.
vlieg. Yeah! Geweldig. Wat is vliegen toch kicken!
Op de parkeerplaats ontmoet ik Aernout, Heleen, René, en Monique als toeschouwer en fotograaf.
Zandstralen
Het lukt me om een aantal keer heen en weer te vliegen. Dan zak ik toch weer uit, omdat ik met de bocht te ver bij het duin vandaan blijf en uit de soarband raak. Toch nog angst om tegen het duin aan
De buien zijn nog niet op die dag, gelukkig duurt het maar kort en
gesmakt te worden? Ik heb die dag vijf starts gemaakt en steeds
gaan we eens kijken op het strand waar we de beste de startplaats
heb ik enige tijd boven kunnen blijven. Halverwege de middag zakt
kunnen vinden. Eenmaal het duin over krijg ik happen vol met zand
de wind in en is het afgelopen. Ik kan me nu al bijna niet meer
binnen en knarst het tussen mijn tanden. Ik moet ineens denken
voorstellen dat ik de eerste keer met zoveel wind het gevoel had dat
aan de mondhygiëniste waar ik vorige week nog in de stoel zat:
het hard ging. Zo zie je maar dat veel oefenen helpt om aan zwaar-
“Mevrouw, kunt u mijn zandsteen verwijderen?” Op het strand meet
dere omstandigheden te wennen. Doen, doen, doen. Zo kom ik stap
de windmeter snelheden tot 39 kilometer per uur. Ik stel mezelf
voor stap van bewust onbekwaam naar onbewust bekwaam. 23 Delta Magazine N° 140
- Stekken -
Altes Lager
“Vanaf onze tent is het maar 100 meter naar de startplek.”
Tekst en afbeeldingen: Sander van Schaik
Het hoofdgebouw heeft toiletten, douches,
Op niet vliegdagen kun je naar Berlijn.
Foto’s: Anne-Marie Breederland
slaapvertrekken en diverse andere ruimtes
Dat duurt 45 minuten met de trein vanaf
voor briefings en lessen.
Jüterbog en een speciaal retour kost 31
Deltavliegen vanaf Altes Lager (70km
euro voor maximaal 5 personen (incl. me-
onder Berlijn), dat leek me nog wel eens
Wij bouwen onze tent op onder een boom
leuk om te gaan doen. Ik had gehoord
aan de rand van het oude vliegveld zelf.
dat het een oude legerbasis was en dat
Vanaf onze tent is het de komende dagen
Voor diner zijn er diverse mogelijkhe-
het een gezellige competitie heeft en dat
meermaals slechts 100 meter lopen naar
den, wij hebben gegeten bij de Bodega,
Harm & Annet er sinds enkele jaren met
de startplek.
Schloßstrasse 99 in Jüterbog en bij één van
de DragonFly bij zijn. Vorig jaar kwam
trokaart).
de beste Kebab tenten ooit: Ali Baba aan de
het ervan en zo stonden we na een lange
Vanwege de wedstrijd is er een extra grote
autorit van 1.200 km vanuit Frankrijk
tent bijgezet waarin de briefings, feest en
ineens op 28 juli 2014 op een voormalige
ontbijt wordt verzorgd. Voor 5 euro kun je
Voor meer informatie over de vliegstek kun
Russische luchtmachtbasis in het gehucht
onbeperkt en uitgebreid ontbijten, dat is
je terecht op http://www.dcb.org/
Altes Lager (nabij Jüterbog).
goed geregeld. Alles wat je verder aan kos-
Wat direct opvalt is de ruimte die er is en
ten maakt dien je achteraf op een envelop
Om de mogelijkheden van deze stek te
dat zijn vele, vele hectaren. De gebouwen
te schrijven en het ingestoken geld in een
laten zien, ga ik dieper in op taak 2 van de
zijn vergane glorie, maar gewoon ‘gründ-
brievenbus te gooien, ook al zo relaxed.
German Flatlands.
lich’ functioneel.
Het vlieggebied is uitermate geschikt voor
Haydnstraße in Jüterbog.
beginnende overland- en wedstrijdpiloten.
German Flatlands taak 2
Dit komt omdat de omgeving veel gras- en
Er werd deze dag een driehoek uitgezet van
Er is voldoende ruimte om alle windrichtin-
akkerland bevat waardoor je altijd geschik-
108 km. Eerst 45 km naar het westen, dan
gen opgesleept te worden en als er gelierd
te landingsopties hebt. Door de enorme
38 km naar het noordoosten om vervolgens
wordt, dan is de maximale afstand 1.600
hoeveelheid windmolens kun je bijna altijd
de laatste 25 km weer terug naar Altes
meter. Er zijn acht oude shelters - waar
zien waar de wind vandaan komt bij een
Lager te vliegen.
vroeger de MIG’s in stonden - in het beheer
landing. Het oppervlak neemt hier heel
bij de vereniging. Nu staan er diverse MLA’s
snel zijn water op. Hierdoor is het zelfs na
Na mijn start (1) achter Harm werd ik
in, maar ook opslag van delta’s, rigids en
een flinke dag regen de dag erop gewoon
netjes afgezet in een bel (2). Deze bracht
sleeptoestellen.
flink thermisch.
mij redelijk vlot naar wolkenbasis. Ik vloog
De Stek
Delta Magazine N° 140 24
- Stekken samen met twee andere delta’s richting
keerpunt was. Tegen de wolken aangeplakt
Alleen na de bossen moest ik toch wel
een bosrand (3), waar het weer naar wol-
(8) ging ik steken richting het keerpunt. On-
even goed nadenken wat te doen. Ik was
kenbasis ging. Ik zag de anderen niet meer
derweg vond ik nog een bel en uiteindelijk
al tot 1.200 meter gezakt (13) en voor me
en stak verder richting een mooie wolk een
zat ik met een aantal delta’s te thermieken
(richting Bad Belzig) was een blauw gat.
stuk verderop (4). Toen ik daar in de buurt
die net het keerpunt hadden gerond. Altijd
Als ik verder zou gaan, zou ik misschien in
kwam zag ik twee rigids draaien, maar
leuk om op bijna 2.000 meter hoogte even
de loskomende thermiek van dit dorp weer
even later ging er één naar het noorden en
te zwaaien naar andere piloten. Ik ging even
omhoog kunnen, maar dat was mij te on-
één naar het zuiden. De wolk was inmid-
snel heen en weer naar het keerpunt (10)
zeker. Ik zag richting het noordwesten een
dels opgelost en ik koos ervoor om richting
om hierna onder dezelfde wolk (11) weer
mooie donkere wolk (14) staan en besloot
het zuidwesten te vliegen omdat er een
terug te komen op wolkenbasis.
hier naartoe te gaan.
wind op staat (5) en ik toch wel graag naar
Tweede been
Terwijl ik mooi omhoog draaide, zag ik on-
het keerpunt wilde vliegen. Inmiddels zat
Richting keerpunt 2 lagen er enorme
der me de nodige andere delta’s aansluiten.
ik alweer onder de 1000 meter en wilde
bossen voor me. Ik vind dat best span-
Op de route naar en voorbij Bad Belzig
ik niet in de problemen komen. Even later
nend, maar met deze hoogte kan er weinig
pakte ik elke thermiek (15) die er maar
vond ik een bel (6). In de thermiek en de
gebeuren. Ik had op de route een aantal
was, het was immers een lastig stuk.
drift van de wind zat ik boven een groot bos
goede uitwijkmogelijkheden (12).
open vlakte lag met een bosrand waar de
Ik zag een zweefvliegveld (16) en een
(7), maar met deze hoogte maakt dat niets Het eerste gedeelte over de bossen ging
zwever die laag flink stijl aan het draaien
prima. Als ik bij een wolk aankwam dan
was (17). Ik kwam boven hem aan, maar dit
deed deze het prima, ook omdat de ther-
ging maar mager omhoog. Even ten zuiden
Ik besloot de wolkenstraat te volgen (t/m
miek op de voorspelde plek onder de wolk
van mij zag ik een kleine roofvogel als een
8), ondanks dat dit niet richting het eerste
zat (de windkant).
speer omhoog gaan. Ik verlegde mijn koers
uit.
Wolkenstraat
25 Delta Magazine N° 140
- stekken 200 meter en daar speerde ik in de beste
nog goed omhoog komen, maar de bel was
vond ik helemaal niets. Ik zag ineens iets
bel van de dag omhoog (18). Ik ging nu
later niet zo sterk meer. Om me heen zag
oostelijker op de route een stuk weiland in
richting het 2de keerpunt steken. Ik hield
ik iedereen in de ‘scan-modus’, maar er zat
de zon komen en besloot (21) hiernaartoe
eerst een wolk aan die even ten noorden
hier niets meer.
te vliegen.
delta’s draaien in de buurt van het keerpunt
Richting Altes Lager lag alles in de scha-
Het bleek allemaal ijdele hoop, want de
en besloot rechtstreek hierheen te vliegen.
duw en ik moest dat erorme stuk bos nog
dag was op en ik zette mijn delta in een
over. Ik besloot te gaan steken richting een
enorme wei aan de grond (22). Het was een
Het keerpunt (19) lag precies in de ther-
deel van het bos waar het wat smaller was
miek, dat was handig. In het begin konden
(20) in de hoop nog ergens thermiek te vin-
hele mooie vlucht van 4:11 uur en ik werd hiermee 7e van de dag. Van de taak had ik
we met een groepje van voornamelijk rigids
den. Onder de uitgesmeerde wolken door
93 km volbracht. •
hiervan lag, maar later zag ik andere
Delta Magazine N° 140 26
- Wedstrijd -
NK 2015 NK Slepen bij Deelen
sleep naar verwachting 20 euro. Meld je z.s.m. aan voor het NK
Ook in 2015 wordt er weer een NK georganiseerd.
slepen, wij willen op tijd weten hoeveel sleeptoestellen we moeten
Voor het NK slepen is de periode van 14 tot en met 17 mei, het
organiseren. Wees er daarom snel bij met je aanmelding en beta-
Hemelvaartweekend, gekozen en de locatie is Deelen.
ling.
NK Berg bij Monte Cucco
NK Berg:
Het NK berg 2015 wordt gehouden van zondag 19 tot en met zater-
•
B3,
dag 25 juli aan de Monte Cucco in Italië, met zaterdagavond 18 juli
•
WA verzekering,
de registratie.
•
ziektekostenverzekering,
•
FAI sportlicentie.
Inschrijving Zodra het online registratie formulier gereed is, zal dit bekend
Inschrijfgeld: 125 euro, dit is inclusief een t-shirt en benutting van
worden gemaakt op de afdelingssite, in een bestuurs-email, op de
een track en trace systeem.
deltachat en deltamail. Bij voldoende rigid (klasse 5) piloten kunnen we een aparte score / wedstrijd maken. Dit zelfde geldt voor een
Vervoer berg: naar de start en ophaal: kosten, bij betaling voor 1
sportclass scoring en een enkeldoekers klassement.
april 110 euro, daarna 130 euro. Retourtje Nederland-Monte Cucco 85 euro.
Nog even de vereisten en bedragen: NK Slepen:
Indien je voor het eerst met het berg NK meedoet betaal je slechts
•
Sleepaantekening,
40 euro, inschrijfgeld. Nadere informatie over het kampioenschap,
•
WA verzekering,
data, tijden en de regels lees je in de Local Regulations: Houd de
•
B3,
afdelingswebsite in de gaten voor de laatste informatie.
•
evenals wieltjes of skids. Annet Vieregge
Inschrijfgeld tot 1 april 95 euro, na 1 april 120 euro. Kosten per
Voorzitter sportcommissie KNVvL afdeling zeilvliegen •
Blije gezichten door een mooie taak vanaf Deelen Fotograaf: Anne-marie Breederland
27 Delta Magazine N° 140
- scoring -
Fixed TOTAL validity scoring Tekst: Rob in ‘t Groen
4.
Een nieuw scoresysteem voor een leuke en eerlijke wedstrijd In het GAP scoresysteem dat normaal wordt gebruikt voor wed-
Sommeer de behaalde taakscores van de piloot (niet de prestatiepercentages) in de volgorde van de gerangschikte prestatiepercentages (de beste vluchten tellen als eerst mee), totdat de som van de meegetelde taken gelijk is aan de vooraf vastgestelde FTV-waarde.
strijden, worden de resultaten van alle vluchten bij elkaar opgeteld om het klassement te bepalen. Door de verschillende dagen een
Het netto-effect van deze scoringsmethode is dat een piloot die
verschillende geldigheid te geven, houdt de GAP-methode rekening
goed vliegt op moeilijke dagen, meer van deze moeilijke dagen
met het effect van geluk op moeilijke dagen. De totaalscore van de
(met lage geldigheid) kan laten meetellen in de totaalscore dan een
piloten is een eerlijke vergelijking, omdat elke piloot dezelfde kans
piloot die alleen goed vliegt op makkelijke dagen (met hoge geldig-
had om dezelfde maximale score te behalen. Echter, soms zijn er
heid).
situaties waarin we niet alle dagen willen of kunnen meetellen in de totaalscore voor het klassement. Voorbeelden zijn:
Je kunt ook zeggen dat met de FTV-methode, de slechtste dagen
•
een weekendwedstrijdserie waarbij de piloten niet elk week-
van een piloot uit het klassement weg laat. Dit voordeel kan op ver-
end aanwezig kunnen zijn;
schillende manieren worden ingezet: de piloot kan een wedstrijd-
we willen het racen aanmoedigen door de slechtste vlucht(en)
dag missen, of de piloot kan er voor kiezen sneller te vliegen (met
niet mee te tellen voor het klassement.
kans op een hoge dagscore) zonder het risico om zijn/haar positie
•
Voor de hierboven genoemde situaties heeft Tim Cunnings uit Australië de Fixed Total Validity (FTV) scoringsmethode uitgevonden.
Hoe het werkt
in klassement te verliezen.
Een voorbeeld van het effect op de resultaten In DeBeNeCup 2014 vloog Kurt zeer goed, maar helaas kon hij de
Fixed Total Validity (FTV) is een methode om piloten te scoren op
laatste taak niet meedoen. Op deze laatste dag was het behoorlijk
hun best gevlogen taken, in plaats van op álle gevlogen taken.
goed vliegweer. Daarmee heeft Kurt flink wat punten laten liggen,
Hiertoe wordt slechts een percentage van het totaal aantal beschik-
en verloor hij zelfs zijn podiumplaats.
bare taakpunten geldig verklaard. Voor alle piloten worden de beste taken of delen daarvan gescoord tot het maximum aantal geldige
In tabel 1 staat het klassement van DeBeNeCUP 2014, zoals origi-
taakpunten is bereikt. Fixed Total Validity betekent: de som (total)
neel berekend met de standaard GAP-methode.
van beschikbare punten (validity) is vastgesteld (fixed) op dezelfde Stap 1 - Als we de wedstrijd met een FTV-factor van 50% hadden
waarde voor elke deelnemer.
gescoord, zouden we voor elke piloot alleen de beste helft van de De FTV score van een piloot wordt via de volgende stappen bere-
scores gebruiken. De totaalscore van 2938 punten van Jochen was
kend:
gelijk aan het maximum aantal haalbare punten in de wedstrijd.
1.
Bepaal de FTV-waarde, d.w.z. bereken hoeveel taakpunten er
Met de 50% FTV-factor wordt de FTV-waarde (het aantal geldige
geldig zijn.
taakpunten) dan op 1469 punten vastgesteld.
2.
3.
Bereken voor elke taak van de piloot, het relatieve prestatiepercentage, dat is de taakscore van de piloot gedeeld door het
Stap 2 - In tabel 2 zijn de relatieve prestatiepercentages voor
maximum aantal beschikbare punten voor de taak.
Jochen en Kurt berekend. Jochen won alle taken met de maximum
Rangschik alle vluchten in aflopende volgorde van de presta-
aantal taakpunten, daarom zijn voor hem alle prestatiepercenta-
tiepercentages.
ges 100%. Kurt had betere en slechtere dagen, dus zijn prestaties Delta Magazine N° 140 28
- scoring -
verschillen per taak. En, omdat Kurt niet aanwezig was op de laatste dag, is zijn prestatie voor taak 5 gelijk aan 0%. Stap 3 - Met de relatieve prestatiepercentages kunnen we duidelijk zien dat Kurt zijn beste taak, taak 3 was, gevolgd door taak 4 en taak 2. Stap 4 - Voor Kurt tellen we eerst taak 3 mee, dat geeft hem 357 punten van de 406 geldige taakpunten, dan tellen we taak 4, die geeft hem 705 punten van de 979 geldige taakpunten. Voor beide taken samen werd Kurt gescoord voor 406 + 979 = 1385 taakpunten. De FTV-waarde is 1469 punten. Dus we kunTabel 1: klassement van DeBeNeCUP 2014, op basis van traditionele GAP-scoring
nen voor Kurt nog 1469-1385 = 84 geldige taakpunten meetellen. Dit doen we, door taak 2 deels (voor 55,5%) mee te tellen. Daarmee scoort Kurt nog eens 34 punten van de 84 geldige taakpunten. In tabel 3 staat het klassement van DeBeNeCUP 2014, herrekend met de FTV-methode.
Tabel 2: berekening relatieve prestatiepercentages
FTV scores in DeBeNeCup 2015 DeBeNeCUP van dit jaar zal gescoord worden met de FTV-methode. Het percentage is nog niet beslist, maar waarschijnlijk zal de FTVfactor op ongeveer 70% worden gezet. Dat betekent, als je 1 van de 3 weekenden mist, dat je nog steeds een eerlijke kans hebt op een goede score in het klassement. Je kunt er natuurlijk ook voor kiezen om de FTV-methode te gebruiken om het beste uit jezelf te halen en de taken zo snel mogelijk proberen te vliegen. Daarmee kijken we uit naar interessante en eerlijke wedstrijd voor alle piloten. •
Tabel 3: klassement van DeBeNeCUP 2014, op basis van Fixed Total Validity scoring
NIEUW TELEFOONNUMMER FLYING DUTCHMAN ! Het telefoonnummer van Flying Dutchman is onlangs gewijzigd in 06 - 10 53 32 58 Bob Koenders, Nudepark 126, 6702 DX, Wageningen
29 Delta Magazine N° 140
- internet -
Vernieuwde KNVvL website afdeling deltavliegen
De website van de KNVvL is vernieuwd met voor iedere afdeling een nieuwe eigen ruimte. De site van de afdeling deltavliegen is hierdoor ook in een nieuw jasje gestoken. Het uiterlijk is opgefrist en de naamsverandering van zeilvliegen naar deltavliegen is uiteraard ook doorgevoerd. Nieuws en agenda worden aangevuld met actuele zaken. Het is even wennen voor sommige leden, de naam zeilvliegen
Het NK slepen en Dutch open 2015 kun je vinden onder het menu
is nu echt verdwenen van de site. Aan de website wordt hard
wedstrijdvliegen.
gewerkt. Is de site nu nog vooral gevuld met content uit de oude site, langzaam maar zeker komt er steeds meer nieuwe content
Onder het menu veiligheid zijn veiligheidtips te vinden. Hier vind
bij. Alle formulieren die je nodig hebt om brevetten en aanteke-
je ook het ongevallenregistratie formulier.
ningen aan te vragen zijn te downloaden onder het menu ‘documenten’. Daar vind je ook het handboek en een lijst met examen-
Deltatjes worden niet meer in het tweejaarlijks Delta Magazine
stof die minimaal bestudeerd moet worden voor het halen van je
geplaatst. Heb je nog wat te verkopen, dan stuur je dat naar
theorie examen.
a.vandekraats@gmail.com en wordt je advertentie gratis op de site geplaatst onder het menu Deltatjes. Delta Magazine N° 140 30
- internet -
Vernieuwde website Deltavliegvereniging Plus5
De website van Plus5 is ook vernieuwd. Henk Drent heeft enorm
diverse weerlinks in Europa en nog veel meer. Perfect voor je
veel werk verzet om de site optimaal te laten werken.
vluchtvoorbereiding.
De site is flink opgefrist waarbij de agenda en de babbelbox
Op de ledenpagina vindt je de ledenlijst en de clubbabbelbox.
direct opvallen. De site heeft een uitgebreid aantal links in drie
Wil je meehelpen om de site up to date en interssant te houden?
rubrieken: weer, vliegstekken info en newsfeeds.
Stuur je materiaal naar Jack Janssen: jack.janssen@casema.nl
De vliegstekkeninfo bevat links naar DHV databank, Paragliding
Ben je nog geen lid? Ook dat kun je via Jack Janssen regelen.
365 en FFvL databank. De weerlinks zijn enorm uitgebreid met actuele weerkaarten, plaatslijk weer op de lierstek Bemmel, 31 Delta Magazine N° 140
- foto -
Forbes AustraliĂŤ
Emiel Jansen stuurde deze foto in, die hij maakte na een mooie vlucht bij de Forbes Flatlands 2015. Hij vloog er onder andere een nieuw persoonlijk record van 171,8 kilometer met een gemiddelde snelheid van 51,4 km/u!
Delta Magazine N° 140 32