KNVvL Jaarverslag 2017

KNVvL Jaarverslag 2017 Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart

I

2

KNVvL JAARVERSLAG 2017

Inhoudsopgave Inhoudsopgave Voorwoord van de voorzitter

5

Verenigingsbureau 6 Algemene zaken 6 Operations 6 (Top)sport & Opleidingen 9 Ledenservice 9 KNVvL Examinering Instituut 9 Commissie KNVvL Medisch 10

Colofon Productie & coördinatie: Brenda Knibbe Fotogra­fie: Aerobatics Nathalie Chudiak Algemene Luchtvaart Afdeling Jan Hemink, Loet Kuipers, Wop van der Veen Ballonvaren Marije Roozendaal, Ronald Schnitker, Sebe Kruijer Deltavliegen Lo Tänzer, Peter de Rooij Drones Pexels Gemotoriseerd Vliegen Henk Verbruggen, Michaël Tefsen Luchtvaartkennis Frank van de Goor Modelvliegsport Afdeling Modelvliegsport Parachutespringen Fonsz Kriegsman, Jan Pleiter, Jasper van der Meer, Willy Boeykens Paramotorvliegen Frank Moorman Schermvliegen Red Bull Content Pool, Harald Tauderer Zweefvliegen Frans Guise, Zweefportaal Vormgeving en druk: Rosier Print, Hoorn © KNVvL Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, microfilm, fotokopie, magnetische of digitale media, plaatsing op websites, of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Afdelingen 13 Aerobatics 13 Algemene Luchtvaart Afdeling 14 Ballonvaren 16 Deltavliegen 17 Drones 18 Gemotoriseerd vliegen 19 Luchtvaartkennis 20 Modelvliegsport 21 Parachutespringen 23 Paramotorvliegen 27 Schermvliegen 28 Zweefvliegen 29 Ledenontwikkeling 31 Ledenaantallen 31 Clubs, verenigingen en scholen

32

Onderscheidingen 38 Bestuur, Raad van Advies en medewerkers verenigingsbureau 39 Hoofdbestuur 39 Raad van Advies 39 Medewerkers verenigingsbureau 39

Ik ben lid van de KNVvL omdat ik graag zorgeloos wil vliegen

KNVvL JAARVERSLAG 2017

3

V

4

KNVvL JAARVERSLAG 2017

Voorwoord Voorwoord van de voorzitter Toekomst vaste locaties voor luchtsporten Behoud van ruimte voor luchtsporten, daar is in 2017 door de KNVvL veel tijd en energie in gestoken. Direct na de bekendmaking van de geplande luchtverkeersroutes voor de luchthaven Lelystad, zomer 2017, werd duidelijk dat dit wel eens het einde kan betekenen voor parachutespringen op vliegveld Teuge. Maar ook zweefvliegen in het oosten van het land zal door de situering van de luchtroutes ernstig worden bemoeilijkt.

De KNVvL heeft op de plannen naar het ministerie van Infrastructuur en Milieu (sinds 26-10-2017 ministerie van Infrastructuur en Waterstaat) en haar uitvoeringsorganisatie Luchtverkeersleiding Nederland gereageerd. De KNVvL heeft daarbij haar verontwaardiging uitgesproken dat zij als belangenbehartiger van alle luchtsporten in Nederland niet vroegtijdig is geconsulteerd en daardoor de belangen van luchtsporters niet zijn gehoord, laat staan meegewogen in de besluitvorming.

Vanuit de KNVvL zijn proactief een aantal mogelijke oplossingen aan de overheid voorgehouden in een poging de negatieve gevolgen zoveel mogelijk weg te nemen. Dit heeft geresulteerd in het zodanig verkleinen van de CTR Lelystad dat het de twee getroffen zweefvliegterrein in de Noordoost- en Flevopolder daar net buiten komen te liggen waardoor zweefvliegen op deze terreinen vooralsnog mogelijk blijft. Het parachutespringen op Teuge kan voorlopig doorgang vinden op momenten dat verkeersvliegtuigen geen gebruik maken van de luchtverkeersroute over Teuge. Zelfs tot vlieghoogte FL 130.

Maar de grootste stap voorwaarts die we hebben kunnen maken is misschien nog wel de toezegging van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, de Koninklijke Luchtmacht en Luchtverkeersleiding Nederland dat de KNVvL een formele positie krijgt aan de overlegtafel over luchtruimstructuur aangelegenheden. Een en ander wordt geformaliseerd in een samenwerkingsovereenkomst dat voorjaar 2018 zal worden getekend.

Examens en brevetten Een ander terrein waarop vooruitgang is geboekt is de uitvoering van theorie-examens voor ballonvaren en zweefvliegen in eigen beheer. Met de invoering van de Europese regels voor ballonvaren en zweefvliegen lag het aanvankelijk in de rede dat de theorieexamens voor deze vakken door de overheid worden afgenomen.

In de praktijk betekent dit dat de examens door het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen worden afgenomen. De KNVvL heeft echter bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) aangedrongen dat zij graag deze examens wil blijven organiseren en uitvoeren. De KNVvL heeft ILT en het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen weten te overtuigen dat het efficiënter is de theorie-examens voor ballonvaren en zweefvliegen in handen van de KNVvL te laten. Hiervoor is STEBZ (Stichting Theorie Examens Ballonvaren en Zweefvliegen) in het leven geroepen, een aan de KNVvL gelieerde rechtspersoon. Op 1 augustus 2017 is in Hoofddorp de handtekening gezet op de overeenkomst tussen de voorzitter van de stichting STEBZ en de Inspectie Leefomgeving en Transport. Hiermee is het officieel mogelijk gemaakt dat

zogenaamde staatsexamens voor ballonvaren en zweefvliegen door STEBZ worden afgenomen. De KNVvL is blij met deze ontwikkeling, die past in de verdere professionalisering van de KNVvL. De KNVvL streeft ernaar ook de uitgifte van EASA-brevetten in eigen beheer uit te voeren, zodat de kwaliteit en dienstverlening in eigen hand zijn en de kosten voor de leden zo laag mogelijk zijn. De meest recente EU-regelgeving biedt die mogelijkheid. De gesprekken met het ministerie van Infrastructuur en Milieu over de uitgifte van EASA -brevetten door de KNVvL ontwikkelen zich in een positieve richting.

Verbeterproces KNVvL naar Hoger Niveau Het organiseren van opleidingen, het afnemen van theoretische en praktische examens en het bevorderen van het veilig vliegen en alles wat daar verder bij komt kijken, vergt het werven van leden en de inzet van vrijwilligers, accommodaties en financiën.

Dat vraagt om een vereniging met de nodige organisatiekracht.

Daarom is in 2017 intensief gewerkt aan het verbeterproces ‘KNVvL naar Hoger Niveau’. De gewijzigde samenstelling van het hoofdbestuur heeft inmiddels zijn beslag gekregen. Op een aantal belangrijke werkterreinen zijn reeds commissies en werkgroepen in het leven geroepen en aan de slag gegaan.

Het verbeterproces werpt nu al zijn vruchten af. De informatieuitwisseling tussen het hoofdbestuur en de afdelingen is verbeterd en tussen de afdelingen wordt nauwer samengewerkt. De wijze waarop de afdelingen binnen de KNVvL samen zijn opgetrokken om de bedreigingen voor luchtsporten in het Nederlandse luchtruim te keren, zijn daar een goed voorbeeld van. Dat maakt de KNVvL tot een krachtige partij en dat is een van de redenen waarom de KNVvL bestaat.

De volgende stap is wijziging van de samenstelling van de ledenraad en krijgen de planmatige inzet van mensen en middelen, gericht op het bereiken van bepaalde doelen binnen een bepaalde tijd, meer aandacht. De organisatorische ontwikkelingen maken het noodzakelijk dat de statuten en het huishoudelijk reglement van de KNVvL in 2018 zullen worden aangepast.

Luchtsporten op hoog niveau Enkele KNVvL-leden hebben in 2017 op internationaal niveau bijzondere prestaties laten zien die het vermelden waard zijn. Zo werd Vincent Merlijn wereldkampioen Modelvliegen in de klasse F3K, Sjoerd van Empelen wereldkampioen Zweefvliegen voor junioren en Tim Kuijpers Europees kampioen Zweefvliegen.

Ronald Schnitker Voorzitter KNVvL

KNVvL JAARVERSLAG 2017

5

Verenigingsbureau Verenigingsbureau Het verenigingsbureau verzorgt, in opdracht van het hoofdbestuur, vele en diverse taken en activiteiten. Dit voor de leden, afdelingen en aangesloten clubs en ledenverenigingen. Al deze taken en activiteiten zijn terug te voeren op de missie, visie en doelen zoals omschreven in het meerjarenbeleidsplan van de KNVvL en jaarplan 2017. Veel van deze zaken worden ook op afdelingsniveau behartigd en uitgevoerd, door personeel en door de vele betrokken vrijwilligers. Deze staan per afdeling omschreven verderop in dit verslag. Voor de gezamenlijke en afdelingsoverstijgende professionele ondersteuning worden ze uitgevoerd en/of begeleid door het personeel op het kantoor in Woerden.

Operations Bestuurlijk

In 2017 is verdere invulling gegeven aan het vernieuwen van de organisatiestructuur. Met het inrichten van centrale commissies is invulling gegeven aan het delen van kennis tussen de verschillende afdelingen en het borgen van de juiste kennisuitwisseling bij gesprekken met derden, zoals de overheid.

Rieteke van Luijt behartigt als hoofdbestuurslid lopende internationale operationszaken. Dit wordt echter in het kader van de nieuwe organisatiestructuur afgebouwd. De KNVvL wordt vanaf voorjaar 2017 binnen Europe Air Sports niet meer door Rieteke van Luijt vertegenwoordigd, maar door Hans Visser.

Op personeelsvlak heeft in 2017 een wisseling plaatsgevonden bij de bestuursondersteuning en bij de afdeling Operations.

Bureau

De taken uit het jaarplan worden veelal aangevuld met zaken die gedurende het jaar een hoge prioriteit krijgen. Zo is in 2017, naar aanleiding van het bekendmaken van de voorgestelde luchtruimstructuurwijziging ten behoeve van de commerciële vluchten op Lelystad, veel tijd gestoken in overleg met ministerie, luchtverkeersleiding, landelijke politiek, provinciale bestuurders en burgemeesters en wethouders van gemeenten ten einde tot een betere oplossing te komen.

We hebben onderzoek gedaan, simulaties uitgevoerd en rapporten aangeboden om de mogelijkheden voor de overige luchtvarenden zo goed mogelijk in te kunnen vullen. Een aantal van onze aanbevelingen zijn overgenomen. Het blijft echter ook in 2018 en verder zaak hier de nodige aandacht op te houden.

Door het intensieve contact is de samenwerking met de politiek, de landelijke overheid en luchtverkeersleiding verder verbeterd.

Algemene zaken Diverse jaarplannen voor 2017 van afdelingen en het verenigingsbureau zijn opgesteld en geaccordeerd. De meeste afdelingen hebben een jaarplan in het verslagjaar opgesteld. De doelstelling met betrekking tot ledenontwikkeling zoals begroot is gehaald.

De stijging is toe te wijzen aan Drones, Parachutespringen en Schermvliegen; de daling is voornamelijk toe te schrijven aan Modelvliegsport en Zweefvliegen. Bij zweefvliegen gaat het om het totaal van zweefvliegers in Nederland dat dalende is, bij modelvliegsport om het aantal actieve modelvliegers dat aangesloten is bij de KNVvL. Deze daling is zorgwekkend en er zijn inmiddels activiteiten gestart die in 2018 hun uitvoer moeten krijgen. Verder is meer geïnvesteerd in marketing en communicatie en is een start gemaakt met het vernieuwen en integreren van websites voor versterking van de communicatie.

6

KNVvL JAARVERSLAG 2017

Het plan voor de nieuwe organisatiestructuur van de KNVvL (‘KNVvL naar Hoger Niveau’) is eind 2016 aangenomen en de daarbij behorende verplaatsing van verantwoordelijkheden van het hoofdbestuur is in het voorjaar van 2017 qua Operations in gang gezet. Operationele werkzaamheden worden uitgevoerd en gecoördineerd door het verenigingsbureau. Eind 2017 is de centrale commissie luchtruim KNVvL opgestart. Deze commissie kan, onder verantwoording van het hoofdbestuur, zelfstandig acties initiëren en uitvoeren inzake luchtruim.

Binnen de afdeling Operations zijn vier werknemers die werkzaamheden uitvoeren en vrijwilligers en dossiers coördineren.

Voor zaken over parachutespringen wordt gecommuniceerd met de Werkgroep Luchtruim, voor zweefvliegen met de commissie Luchtruim & Radiogebruik en voor de overige afdelingen met specifieke personen, clubs of werkgroepen.

General Aviation Platform overleg De KNVvL neemt deel aan het General Aviation Platform en het overleg dat in dit kader op reguliere basis plaatsvindt. Hier werden onder andere de volgende onderwerpen besproken: • Terms of Reference: het proces van het General Aviation Platform en het overleg ligt vast in de Terms of Reference. De KNVvL wordt hierin samen met General Aviation partners als officiële partner in genoemd. Daarnaast ligt in de Terms of Reference vast hoe vaak er vergaderd wordt en hoe en door wie stukken worden ingebracht en behandeld.

• Jaarwerkplan: de KNVvL heeft onderwerpen ingediend als voorstel om op te nemen in het Jaarwerkplan 2017 van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, Directoraat Bereikbaarheid. Dit Jaarwerkplan, dat de agenda vastlegt met de onderwerpen die door het ministerie worden behandeld, is nu door het Management Team van het ministerie vastgesteld.

In april is het Jaarwerkplan aangepast naar een termijn van 2 jaar, omdat de doorlooptijd van veel onderwerpen langer is dan een jaar. Na de zomer is door het ministerie van Infrastructuur en Milieu nauwelijks tijd en aandacht besteed aan het Jaarwerkplan. Dit is terug te voeren op de tijdsuitbreiding jaarplan van 1 naar 2 jaar en het moeilijke dossier Lelystad; wat een zeer grote wissel trekt op de capaciteit van het ministerie.

• Toekomstvaste General Aviation Locaties is als onderwerp op het jaarplan geplaatst. Er heeft voor zover bekend geen verdere uitwerking van de onderwerpen plaatsgevonden, met één uitzondering: de ophoging van het springgebied van Zeeland van FL090 naar FL120. Deze is voorzien voor 2018. Wel is de zogenaamde Toekomstvaste General Aviation Locaties Side

Letter verschenen. Hierin staan onder andere de bezwaren van de KNVvL, voornamelijk over de 3D-toets, in beschreven.

Luchtverkeerscommissie Strategisch Forum De KNVvL zit namens de General Aviation partners in het Luchtverkeerscommissie Strategisch Forum. Belangrijkste onderwerp voor de luchtsporten is de zogenaamde evenementenlijst. Doel van deze lijst is de belangrijkste luchtsportevents via dit platform te communiceren en zoveel als mogelijk te kunnen accommoderen. Dit geldt vooral voor de hoge events van parachutespringen. Operations heeft via de Luchtverkeerscommissie bezwaar aangetekend tegen de late en niet uniforme bekendstelling van TGB’s.

Dossiers Lelystad Dit is met afstand het grootste dossier. Het voert te ver op te schrijven wat de KNVvL en anderen (General Aviation partners, parachutespring- en zweefvliegclubs) allemaal gedaan hebben.

De KNVvL heeft voor de artikel 5.11 procedure Wet Luchtvaart (consultatie stakeholders luchtvaart) zeven voorstellen tot aanpassing van het routeontwerp gedaan. Slechts twee hiervan werden toegekend, twee lopen nog en de overige zijn afgewezen.

De KNVvL zette veel van haar contacten, kennis en tijd in om de politiek van de gevolgen van Lelystad te doordringen. Daarbij werd duidelijk dat de politiek begin 2018 een nader besluit over de luchthaven zou nemen.

8,33 kHz Europese subsidieaanvraag Volgens EU-uitvoeringsverordening nr. 1079/2012 moeten alle radio’s en frequenties uiterlijk 31 december 2017 voldoen aan de 8,33 kHz kanaalafstand. In oktober 2016 bereikte de KNVvL het bericht dat een mogelijkheid bestond om subsidie aan te vragen bij de EU voor de aanschaf en installatie van 8.33 kHz-radio’s (die aangeschaft werden ná 7 februari 2017). De KNVvL heeft, in samenwerking met AOPA, deelgenomen in een internationaal project voor deze subsidieaanvraag. De subsidieaanvraag is door een consortium, bestaande uit nationale aero clubs en AOPA’s, gezamenlijk ingediend bij de Europese Commissie. Helaas heeft de Europese Commissie in juni 2017 besloten de aanvraag af te wijzen.

Zeeland - Natura 2000-gebieden Het ministerie van Economische Zaken heeft voor Natura 2000-gebieden in Zeeland een hoogtebeperking ingevoerd van 1000 voet voor alleen de General Aviation. De KNVvL heeft hiertegen bezwaar ingediend en dit bezwaar is mondeling toegelicht op een hoorzitting. Het bezwaar is in juli gedeeltelijk toegekend. Op deze beslissing heeft de KNVvL wederom bezwaar gemaakt omdat het niet voor alle luchtsporten geldt. De zitting wordt verwacht in februari 2018.

Paramotor In 2016 en begin 2017 hebben ministerie van Infrastructuur en Milieu, Directie Luchtvaart en de KNVvL veelvuldig contact

gehad over paramotortrikes. Niet alleen over de noodzaak de paramotortrike middels een definitie op te nemen in de wet- en regelgeving, maar ook om vervolgens paramotrikes te laten vallen onder de vrijstelling van het hebben van een Luchthavenbesluit of Luchthavenregeling. Daarbij heeft de KNVvL aansluiting gezocht bij zowel EU-regelgeving als bij paramotor-gerelateerde regelgeving in de landen om ons heen.

Een definitie van en een wettelijke vrijstellingsregeling voor paramotortrikes is - ondanks de grote inzet van Frank Moorman van de afdeling Paramotorvliegen - nog steeds niet gerealiseerd en een oplossing voor de paramotortrikes is niet direct beschikbaar.

Wel zijn er positieve ontwikkelingen geweest ten aanzien van de paramotors als geheel: • in juni 2017 heeft het hoofdbestuur de invoering van de Eigen Medische Verklaring voor paramotors goedgekeurd en deze is op 1 juli 2017 ingevoerd.

• de afname van de theorie-examens voor paramotorvliegers is sinds het najaar van 2017 bij het KNVvL Examinering Instituut belegd.

• de paramotorvliegers hebben een volledige aanvraag ingediend voor de oprichting van een eigen afdeling binnen de KNVvL. Deze aanvraag is inmiddels positief behandeld door het hoofdbestuur.

Interprovinciale Contactgroep Luchthavens Onze contacten met provincies vinden plaats in het Interprovinciaal Overleg en wel specifiek in de Interprovinciale Contactgroep Luchthavens. Tijdens de jaarlijkse vergadering in april behartigde de KNVvL belangen ten aanzien van onderwerpen als Toekomstvaste General Aviation Locaties, vrijstellingsregeling paramotortrikes en TUG’s ballonvaren. Daarbij spelen ook nog zaken als de evaluatie Wet Regelgeving Burgerluchthavens en Militaire Luchthavens, geluidsnormering gyroplanes en buffer(s) rond Natura 2000-gebieden. Deze laatste drie onderwerpen worden ook besproken in het General Aviation Platform.

Drones Per 1 juli 2016 is de Beleidsregel verlenen van ontheffingen voor micro- en minidrones voor de beroepsmatige piloten van kracht.

De KNVvL heeft ook input geleverd, op onder andere rijksniveau, voor het recreatief vliegen met drones wat valt onder de Regeling Modelvliegen. Daarnaast leverde de KNVvL input op de concept EASA-regelgeving voor drones. Operations heeft, in nauwe samenwerking met de afdeling Modelvliegsport, de belangen behartigd en het ministerie van Infrastructuur en Milieu van input voorzien.

Lierlocaties Nieuwe aanvragen voor lierlocaties worden, gezien een (onnodige) beperking in de Regeling Veilig Gebruik Luchthavens en andere terreinen (RVGLT), niet meer geaccepteerd als de lokale ondergrens van de Terminal control area tijdens het lieren wordt doorbroken. De KNVvL heeft hiertoe diverse bezwaren geuit bij het ministerie. De kwestie loopt nog, waarbij het protocol (zie Aeronautical Information Publication) een opening biedt tot oplossing.

KNVvL JAARVERSLAG 2017

7

Verenigingsbureau Aeronautical Information Publication De KNVvL verifieert aanvragen van clubs voor het opnemen van velden in de Aeronautical Information Publication. Indien volledig en correct stuurt de afdeling Operations de aanvraag door aan de afdeling Aeronautical Information Services bij Luchtverkeersleiding Nederland. Ter verduidelijking en ten behoeve van het vastleggen van de procedure en de verantwoordelijkheden is een protocol opgesteld.

Luchtvaartvertoningen – Display Authorisations De afdeling Operations is samen met een werkgroep van Display Directors, ILT, Directoraat-generaal Bereikbaarheid van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (DGB) en MLA voortvarend aan de slag gegaan met een aanpassing van de Regeling Luchtvaartvertoningen. Naar aanleiding van een OVV-rapport behoeven de Regeling Luchtvaartvertoningen en het KNVvLafgiftereglement een update.

In 2016 zijn daarop twee werkgroepen van start gegaan, die zich met de volgende twee onderwerpen hebben beziggehouden: • Regeling Luchtvaartvertoningen • Afgifte-reglement Display Authorisations (DA) en Display Authorisation Evaluators (DAE) De tweede werkgroep heeft in oktober 2017 een voorstel ter goedkeuring van het afgifte-reglement bij het hoofdbestuur ingediend. De eerste werkgroep heeft na meerdere vergaderingen een wijzigings-concept van de Regeling Luchtvaartvertoningen vastgelegd. Dit concept is vervolgens in vergadering met het ministerie van Infrastructuur en Milieu (DGB en ILT) en de Militaire Luchtvaart Autoriteit besproken. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft het concept in overweging genomen, bewerkt en met ILT en de MLA gedeeld in het kader van de HUF-toets.

De uitkomsten van dat proces, die in april 2017 met de KNVvL werden gedeeld, waren niet onverdeeld positief voor de KNVvL. Sinds die tijd is er geen progressie geboekt op dit onderwerp.

is gemaakt tevens regels voor de vrijgestelde terreinen voor het starten en landen van vrije ballonnen, zeilvliegtuigen en schermzweeftoestellen. Beide concept wijzigingen zijn mede tot stand gekomen door input van Operations

Voorlichting invoering REFIS / MASIS De KNVvL coördineerde, op verzoek van defensie, de voorlichtingssessies van de invoering van het REFIS / MASIS systeem. Er hebben in totaal 4 sessies plaatsgevonden (Middenmeer, Seppe, Terlet, Lelystad). De KNVvL dankt de clubs voor hun medewerking hierbij.

Windmolens Lelystad Het ministerie van Economische Zaken heeft grootse plannen voor windmolenparken in Flevoland. Deze plannen vormen een ernstige bedreiging voor het VFR-vliegverkeer, met name het Special VFR. Ondanks intensieve inbreng van KNVvL, de afdeling Gemotoriseerd Vliegen en AOPA zit het overleg hierover muurvast.

Vrijstelling voor vrije ballonnen, toestellen en zeilvliegtuigen

schermzweef­

In maart 2016 werd art. 20 Besluit Burgerluchthavens gewijzigd, maar belangrijke onderdelen van deze wijziging zouden pas op een later tijdstip in werking treden omdat ook de Wet Luchtvaart en de RVGLT nog gewijzigd moesten worden.

In oktober 2017 is zowel de wijziging van het Besluit Burgerluchthavens (o.a. art. 20) als de wijziging van de Wet Luchtvaart (art. 8a. 50 lid 5) en de RVGLT in werking getreden, zodat geen TUG-ontheffing aangevraagd hoeft te worden voor terreinen die gebruikt worden voor het opstijgen en landen met vrije ballonnen, schermzweeftoestellen en zeilvliegtuigen.

Hiermee heeft het ministerie van Infrastructuur en Milieu - in samenwerking met de KNVvL - een positief resultaat bereikt in een dossier waarin de KNVvL veel tijd en energie heeft gestoken.

Nood- of voorzorgslandingen

Veiligheid

In de zomer van 2016 werd de KNVvL door het ministerie van Infrastructuur en Milieu, Directie Luchtvaart gevraagd om mee te denken over het ontwikkelen van regelgeving voor nood- of voorzorgslandingen (en het eventueel weer opstijgen na een nood- of voorzorgslanding), aangezien het formeel verboden was om dit te doen. Gedurende het verslagjaar heeft Operations veelvuldig en intensief overleg gevoerd met het ministerie ten aanzien van het ontbreken van deze regelgeving.

Met de invoering van de Verordening (Eu) Nr. 376/2014 zijn gezagvoerders van General Aviation luchtvaartuigen, waaronder ballonnen, niet-complex gemotoriseerde luchtvaartuigen en zweefvliegtuigen verplicht incidenten te melden bij het Analysebureau luchtvaartvoorvallen . Al in 2016 hebben ILT en de KNVvL gezamenlijk het voornemen uitgesproken hier op een goede en constructieve manier invulling aan te willen geven.

In oktober 2017 is gewijzigde regelgeving van kracht geworden waardoor nu formeel in de wet is opgenomen dat het niet verboden is een nood- of voorzorgslanding te maken op een terrein niet zijnde een luchthaven. Er is tevens opgenomen dat opstijgen na een nood- of voorzorgslanding mogelijk is indien hiervoor door de minister voorafgaande toestemming is gegeven waarbij rekening wordt gehouden met een aantal omstandigheden (zonder voorschriften gedetailleerd vast te leggen). Daarnaast is de concept wijziging van de RVGLT gereed. Dit concept bevat naast regels voor de terreinen waar een nood- of voorzorgslanding 8

KNVvL JAARVERSLAG 2017

In het voorjaar van 2017 heeft de KNVvL een concept van deze werkafspraken opgesteld en voorgelegd aan ILT. De werkafspraken beschrijven de incidenten die gemeld moeten worden, wie dit mag doen en wat de termijn is waarbinnen deze incidenten gemeld moeten worden. Daarop heeft ILT weer een concept opgesteld, echter de KNVvL kan zich hier (nog) niet in vinden. Het overleg loopt nog.

De centrale veiligheidscommissie heeft haar eerste vergadering in de nazomer van 2017 gehad. Het doel van de centrale veiligheidscommissie is het verbeteren van de

onderlinge samenwerking en de communicatie op het gebied van veiligheidsgerelateerde onderwerpen. Vanuit de veiligheidscommissies van de KNVvL-afdelingen zit een vertegenwoordiger in de centrale veiligheidscommissie.

De KNVvL zet nog immer in op een eigen centraal meldingssysteem.

ILT werkt echter intussen aan een eigen meldingssysteem. De KNVvL wil juist dat alle luchtsportmeldingen bij haar systeem gedaan worden. Dit omdat de drempel lager is, er meer detail gegeven kan worden, evenals een betere terugkoppeling.

Onderdeel van de samenwerking met ILT zal zijn dat ook alle meldingen die bij ILT worden gedaan op verzoek van de melder doorgestuurd worden naar de KNVvL.

(Top)sport & Opleidingen Sportprestaties Op sportief gebied was het een goed jaar voor de KNVVL met maar liefst 2 wereldkampioenen, een Europees kampioen en een aantal top-10 klasseringen!

In Oekraïne werd Vincent Merlijn wereldkampioen F3K Modelvliegen, in Litouwen werd Sjoerd van Empelen wereldkampioen Zweefvliegen Junioren. Tim Kuijpers bekroonde zijn comeback, na een afwezigheid van 6 jaar, met een Europese titel in Tsjechië. De zweefvliegers zagen hun teamprestatie bij het EK in Engeland beloond met een medaille voor de 3e plaats.

Bij het ballonvaren behaalde Roy Gommer een 8e plaats bij het WK Ballonvaren Junioren in Litouwen en Sanne Haarhuis werd 10e bij het EK Ballonvaren voor vrouwen in Polen. De parachutisten behaalden bij het EK Formatiespringen in Duitsland met het team FS4 ‘Out of the Blue’ een mooie 9e plek.

De modelvliegers behaalden drie top 10 plekken. Bij het wereldkampioenschap in de klasse F1A in Hongarije werd Allard van Wallene zesde. Jeroen Smits werd in de F3B-klasse in Tsjechië achtste. Bij de Europees kampioenschappen klasse F2 in Hongarije werd Bart Gijsbertsen vierde.

Annemiek Koers en Doortje Grunder behaalden bij het WK Zweefvliegen voor vrouwen, in Tsjechië, een 6e en een 9e plaats. Nick Hanenburg en Sjors van Loon werden bij het WK Zweefvliegen Junioren, in Litouwen, respectievelijk 4e en 9e.

Centrale commissie Sportontwikkeling In 2017 heeft de centrale commissie Sportontwikkeling twee bijeenkomsten gehouden. De commissie was nog zoekende wat de focuspunten worden; van Opleiding tot en met (Top)sport is een breed gebied met verschillende doelgroepen.

Wat de sportpromotie betreft, is aansluiting gezocht bij de Nationale Sportweek. Deze werd georganiseerd door NOC*NSF en Albert Heijn. De KNVvL was aanwezig op het AH Sportfestijn in Den Haag. Alle sportbonden waren hier om hun sporten te presenteren met enerzijds als doel meer bekendheid voor de sport, anderzijds om meer mensen aan het sporten te krijgen.

Helaas viel dit festijn letterlijk en figuurlijk in het water door overvloedige regenval en werd alles afgelast. Jammer, alle vliegende afdelingen waren aanwezig met vrijwilligers en met mooi demonstratiemateriaal.

Opleiding Gewerkt is aan een digitale leeromgeving, inclusief de digitale verwerking van de examenuitslagen. Doel is de theorie laagdrempelig aan te bieden zodat men met behulp van zelfstudie in eigen tempo de theorie kan leren. Deze leeromgeving, in combinatie met fysieke ondersteuning van de opleidingscentra, moet zorgen dat op termijn het behalen van het theorie-examen makkelijker en efficiënter wordt.

Ledenservice Ledenservice heeft klantvriendelijkheid en servicegerichtheid hoog in het vaandel staan. Wij vinden het belangrijk leden en vrijwilligers vriendelijk en met respect te woord te staan en dat binnen een kort tijdsbestek. Jaarlijks beantwoorden wij zo’n 8.000 telefoontjes en ongeveer 20.000 e-mails.

De Ledenservice zorgt actief voor een brede kennisbasis zodat de meeste vragen eerstelijns beantwoord kunnen worden. Op deze manier hoeft steeds minder beroep op collega’s of vrijwilligers te worden gedaan.

Leden, die op de korte termijn last-minute iets geregeld willen hebben, worden binnen de mogelijkheden extra snel geholpen zodat zij kunnen genieten van hun luchtsport.

KNVvL Examinering Instituut Bij het EK in Engeland behaalden Peter Millenaar (5e), Jeroen Verkuijl (6e) en Ronald Termaat (6e) allen een top 10 notering, wat zich dus vertaalde in een bronzen medaille bij de teamcup.

Het aardige van bovenstaande opsomming is dat er enkele nieuwkomers tussen zitten. Hopelijk zet deze trend zich voort en kan in de toekomst met jong talent een stevige basis worden gelegd voor mooie prestaties in het internationale circuit.

De landen waar de toernooien hebben plaatsgevonden zijn bewust genoemd in de opsomming van deze sportprestaties, naast de enorme uitdaging die de wedstrijdsport biedt, opent wedstrijdvliegen letterlijk vele grenzen.

De uitbreiding van de werkzaamheden van het KNVvL Examinering Instituut (KEI) in 2016 heeft zich in 2017 voortgezet. De examens Paramotorvliegen worden nu met behulp van het KEI afgenomen en vanaf het derde examen Schermvliegen van 2017 is het KEI een grotere rol gaan spelen.

Door de uitbreiding van werkzaamheden is de inzet met 0,4 fte uitgebreid.

De processen, hardware en software zijn verder ontwikkeld ten einde het examenproces soepel te kunnen doorlopen.

KNVvL JAARVERSLAG 2017

9

Verenigingsbureau Theorie-examens

Brevetuitgifte

Bijzonder aan de examens is de elektronische verwerking van alle antwoordformulieren; deze worden ingescand. Het nakijken gaat daardoor veel sneller en tevens wordt een statistische analyse van de examenvragen mogelijk. De analyses geven een goed beeld van de kwaliteit van een examen en de vragen. Waar nodig kan een vraag of antwoordsleutel naar aanleiding van deze analyses worden aangepast. De eindverantwoording hiervoor ligt bij de examencommissie.

In 2017 zijn de volgende aantallen brevetten uitgegeven:

De examens worden afgenomen volgens de kwaliteitseisen van de EASA en de Nederlandse overheid.

Brevet Aantal Ballonvaarbewijs 27 Display Authorisation 70 Paramotorvliegbewijs 173 Schermvliegbewijs 514 Zweefvliegbewijs 1.049 IPPI-kaarten Deltavliegen 4 IPPI-kaarten Schermvliegen 101

Commissie KNVvL Medisch Het KEI heeft in 2017 de volgende examens afgenomen: Examen Afdeling Examens Aantal kandidaten Theorie ROC-Light Drones 30 218 Theorie PGL Paramotorvliegen 1 28 Theorie Brevet 2 Schermvliegen 3 116 Theorie Brevet 3 Schermvliegen 3 32 Theorie GPL/LAPL(s) Zweefvliegen 3 365

Stichting Theorie Examens Ballonvaren en Zweefvliegen STEBZ is de onafhankelijke Stichting Theorie Examens Ballonvaren en Zweefvliegen, opgericht om bepaalde staatsexamens af te kunnen nemen. In 2017 zijn deze examens voor het eerst afgenomen. Direct merkbaar gevolg van deze verschuiving van de examens is dat de examens goedkoper zijn geworden voor de kandidaten.

Hoewel de accreditatie alle theorie-examens van de afdeling Ballonvaren en Zweefvliegen betrof, zijn alleen de onderdelen voor ballonvaren via STEBZ afgenomen. Dit heeft onder andere als reden dat de voorgenomen invoering van EASA-regelgeving is uitgesteld tot in ieder geval april 2020.

De theorie-examens zijn in nauw overleg met de Inspectie Leefomgeving en Transport afgenomen. STEBZ heeft hiervoor, onder voorwaarden, de beschikking over de vragendatabase van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen.

Vanzelfsprekend worden ook de examens van STEBZ worden afgenomen volgens de kwaliteitseisen van de EASA en de Nederlandse overheid.

STEBZ heeft in 2017 deze examens afgenomen: Examen Luchtsportafdeling Examens Aantal kandidaten Theorie CPL (FB) (of KNVvL-BPL) Ballonvaren 11 32

10

KNVvL JAARVERSLAG 2017

De fusie van de Commissie Medische Zaken van de afdeling Zweefvliegen en de Medische advies commissie van de KNVvL heeft er toe geleid dat in de commissie meer inbreng is vanuit de diverse disciplines van de KNVvL. Het proces om te komen tot een gefundeerd oordeel of advies wordt vergemakkelijkt omdat meer artsen, elk met zijn of haar eigen expertise, zich buigen over de casuïstiek.

De samenstelling van de commissie is als volgt: Marja Osinga (voorzitter, AME), Paul Michel de Grood (secretaris), Rob Dreissen, Fer Helmers (AME), Christiaan Verhulst, Raymond van der Wal, Ronald van Gastel (AME), Koos de Keijzer en Ruud Stienstra (AME).

Alle commissieleden zijn arts, tussen haakjes wordt aangegeven als iemand Aero Medical Examiner (AME) is.

De commissie heeft gekozen zoveel mogelijk per e-mail en per telefoon te overleggen. Het dossier van de secretaris evenals dat van de voorzitter bevat enige honderden in- en uitgaande e-mails. Door deze manier van werken zijn alle commissieleden direct geïnformeerd en kan snel gereageerd worden op situaties die snelheid vereisen. Bovendien hoeven geen reiskosten en vergaderkosten gedeclareerd te worden.

Daarnaast is de commissie 2x bijeen geweest om een aantal beleidspunten te bespreken.

Activiteiten De belangrijkste activiteiten waarmee de commissie bezig was: 1) Met grote regelmaat wordt de commissie advies gevraagd. Het aantal adviezen overschrijdt de 100 per jaar. Het betreft vragen van zweefvliegclubs over de keuringsprocedure en over individuele gevallen. Daarnaast wordt de commissie geconsulteerd door keuringsartsen over nadere precisiering van de keuringsregels aan de hand van individuele casuïstiek. Ook aan individuele vliegers zijn adviezen gegeven. Bijna altijd lukt het binnen 5 werkdagen een advies te geven. In een enkel geval wordt door de commissie een externe specialist geraadpleegd.

Vergeleken met vorig jaar is het aantal consulten toegenomen.

Ook andere afdelingen van de KNVvL, waarvoor het KNVvLmedical geldt als verklaring voor medische geschiktheid, consulteren de commissie.

2) Er zijn nog maar weinig vliegers die een LAPL-medical hebben, maar toch bereiken ons klachten over de procedures van deze keuring. Dit heeft de aandacht van de commissie. Aangezien de contacten met ILT zeer goed zijn, zijn deze zaken informeel voorgelegd aan ILT. Een groot punt van aandacht is dat bij het ontbreken van Guidance Material voor het LAPL door ILT het GM van klasse 2 gebruikt wordt. Dit heeft geleid tot een aantal, in de ogen van de commissie, onnodige afkeuringen. De commissie is samen met Engelse collega’s bezig Guidance Material op te stellen en dit in te dienen bij EASA. Het is de bedoeling dit tijdrovende werk in 2018 af te ronden.

3) Invoering van EASA-regelgeving heeft binnen de commissie de volle aandacht, zowel inhoudelijk als organisatorisch.

De voorstellen die de commissie heeft gedaan ten aanzien van de medische keuringen voor Annex II vliegtuigen zijn door de overheid overgenomen en worden momenteel uitgewerkt tot wetgeving.

4) Een traject is opgestart om Guidance Material te ontwikkelen voor het KNVvL-medical. Beoogd wordt hiermee meer duidelijkheid te geven in het marginale gebied tussen goed of afkeuren. Tevens biedt het de mogelijkheid de regels aan te passen aan de huidige inzichten van de geneeskunde.

5) Medisch inhoudelijk houdt de commissie internationaal de vinger aan de pols op het gebied van de regels van de medische keuringen. Voorzitter Marja Osinga maakt deel uit van de Rulemaking Group van EASA op medisch gebied. Daarmee zitten wij op eerste rang om te zorgen dat de medische eisen voor het LAPL met gezond verstand worden aangepast. Verder maakt zij deel uit van de Medical Expert Group, als vertegenwoordiger van Europe Air Sports en daarmee vertegenwoordigt zij ook de KNVvL. Daarnaast wordt door de leden van de commissie deelgenomen aan activiteiten van onder andere de FAI Commission Medico-Physiologique (CIMP), Organisation Scientifique et Technique du Vol Ă Voile (OSTIV), Nederlandse Vereniging voor Luchtvaartgeneeskunde, European Society for Aviation Medicine, Aerospace Medical Association, International Academy of Aviation and Space Medicine en worden voordrachten gegeven over Human Factors.

KNVvL JAARVERSLAG 2017

11

12

KNVvL JAARVERSLAG 2017

Aerobatics Aerobatics Organisatie De afdeling Aerobatics en VINK (Vliegen is een Kunst) zijn nauw met elkaar verbonden. Zo voert het bestuur van VINK tevens de afdelingstaken uit. Het doel van de afdeling en VINK is het promoten van de aerobatic sport in Nederland en het verhogen van het niveau van de Nederlandse aerobatic vlieger.

Communicatie De afdeling beheert samen met VINK de website www. vliegeniseenkunst.nl waarop informatie staat over de activiteiten.

Via de website, Facebook en e-mail wordt de communicatie met de leden en geïnteresseerden verzorgd.

Activiteiten In 2017 is een nieuwe locatie uitgeprobeerd omdat de oude locatie ten gevolge van de baanverlenging op Lelystad niet meer mogelijk is. De nieuwe locatie van de aerobatic box nabij luchthaven Lelystad is goed werkbaar.

De uitbreidingsplannen van de luchthaven Lelystad kunnen in de nabije toekomst ook gevolgen hebben voor het NK. De afdeling onderzoekt op welke locatie in Nederland het NK in de toekomst georganiseerd kan worden, mocht dit niet meer mogelijk zijn op luchthaven Lelystad.

Naast het NK dat begin september is gehouden is, zijn verschillende oefendagen georganiseerd voor vliegers en juryleden. Hieronder was ook een meerdaags trainingskamp met Tom Cassells, een hooggekwalificeerde trainer uit Engeland. Deze training was specifiek bedoeld voor de hogere niveaus en droeg mede bij aan een goed resultaat op het EK Advanced.

Wedstrijden VINK organiseert jaarlijks het NK Aerobatics (Dutch Open National Aerobatic Championship). Hierbij wordt op verschillende niveaus gestreden om de winst en de titel van Nederlands kampioen. Naast een kampioen per individuele klasse is er ook een overall winnaar.

Deze heeft de hoogte procentuele score. Het evenement werd geplaagd door slechte weersomstandigheden, maar uiteindelijk is voldoende gevlogen om resultaten te kunnen vaststellen. Martijn Kersten had hierbij de hoogste score en won de English Trophy en is overall Nederlands kampioen 2017.

De wedstrijd resultaten van het NK Aerobatics 2017 zijn te vinden op www.vliegeniseenkunst.nl/wedstrijdresultaten.

Twee VINK-leden, Martijn Kersten (26e) en Ringo Massa (32e), deden namens Nederland mee aan het 10th FAI European Aerobatic Championship 2017 in Tsjechië.

KNVvL JAARVERSLAG 2017

13

Algemene Luchtvaart Afde Algemene Luchtvaart Afdeling Organisatie 2017 was een bewogen jaar. Het jaar werd gekenmerkt door het overlijden van voorzitter Peter Andriesse. Na een langdurige ziekte overleed hij op 12 augustus, de dag voor zijn 79e verjaardag. Op zijn uitvlucht (zoals hij dat zelf noemde) was de belangstelling groot. De afdeling is hem veel dank verschuldigd.

Het bestuur bestond in 2017 uit de volgende leden: Peter Andriesse (tot zijn overlijden voorzitter), Michiel Kasteleijn (vicevoorzitter), Wop van der Veen (secretaris), Jan Schipper (penningmeester), Roger Soupart, Loet Kuipers en Jan Hemink. Er waren in 2017 acht bestuursvergaderingen die vrijwel allemaal op Schiphol Oost plaatsvonden.

Naast de bestuursvergaderingen zijn verschillende overleggen bij de KNVvL geweest. Tijdens de laatste bestuursvergadering hebben twee leden van het hoofdbestuur, Marion Rozema en Wouter Stigter, een toelichting gegeven op de herstructurering van de KNVvL.

Activiteiten Het jaar kende voor het eerst sinds lange tijd een afdelings­ vergadering, waar naast het bestuur een tiental leden aanwezig

14

KNVvL JAARVERSLAG 2017

was. De vergadering werd op zaterdag 25 februari gehouden bij de Vliegclub Schiphol. Na de vergadering gaf Dick Weber een interessante lezing over vliegtuigconstructies bij Fokker. Na afloop was er een drankje en een hapje. Alles bij elkaar een prima bijeenkomst, waarbij de vliegclub gastvrijheid verleende.

Begin maart ging een groep van zestien personen mee met een door Onze Luchtmacht georganiseerde reis naar Washington DC en de US Naval Air Service. Hierbij werden onder andere het vliegdekschip USS George Washington, de F-18 basis op Oceana en Pensacola in Florida bezocht.

Op 22 maart kon tegen de banden van een Boeing 787 Dreamliner geschopt worden tijdens een excursie naar de onderhoudsafdeling van KLM. 23 personen gingen mee.

27 maart was het veertig jaar geleden dat de grootste vliegramp uit de geschiedenis plaatsvond. Roger Soupart gaf een lezing.

Roger heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar deze gebeurtenis en er een boek over geschreven: We gaan! Vlucht KL4805, noodlot in de mist. Het boek is opgenomen in de serie DossierX. Een serie van Verenigde Vleugels over verschillende onderwerpen uit de historische luchtvaart

eling

13 mei gingen drie personen naar een presentatie over Ampyx Power op Breda International Airport. Ampyx Power betreft een methode om met behulp van aan kabels bevestigde drones windenergie te wekken. Na deze presentatie was er een bezoek aan het Vliegend Museum Seppe.

Op 3 juni is een kleine delegatie bij het afscheid van de KBX, de Fokker 70 van de regering, geweest.

Op een druilerige 30 september ging een groep van negen personen naar PS Aero in Baarlo voor een rondleiding. Ook nu bleek weer het een en ander aan de collectie gewijzigd en de reacties waren positief.

Op 12 oktober ging een groep van 22 personen naar het KNMI voor een lezing en een rondleiding.

7 juli werd een dag zweefvliegen georganiseerd. De belangstelling was beperkt en het weer viel tegen waardoor de deelnemers al na korte tijd aan de grond stonden.

12 december was de Technische dienst van Transavia onze gastheer.

Vijftien bezoekers gingen mee en kregen een interessant verhaal over de operaties en het onderhoud van de vloot.

Communicatie In het kader van de ledenwerving is een flyer ontwikkeld, die het komende jaar op de verschillende beurzen zal worden uitgedeeld.

Onze leden ontvingen vijf keer het blad Verenigde Vleugels.

Door problemen in de organisatie was vertraging opgelopen.

In Verenigde Vleugels is een in memoriam over Peter Andriesse gepubliceerd.

In het afgelopen jaar zijn verschillende artikelen verschenen, geschreven door Roger Soupart en Loet Kuipers.

KNVvL JAARVERSLAG 2017

15

Ballonvaren

D

Ballonvaren Organisatie De afdeling Ballonvaren heeft in 2017 de Training Organisatie Ballon onder de vlag van de KNVvL opgericht. De Stichting Theorie Examens Ballonvaren en Zweefvliegen draait en vier keer per jaar worden theorie-examens aangeboden. De tarieven voor deze examens is met € 30 per vak omlaag gebracht.

aangesloten bij bovengenoemde Refreshers voor een efficiënt bereik van de ballonvaarders. Integratie van de nieuwe OPSregelgeving en VMS is opgestart.

Communicatie

De afdeling vervulde een actieve rol bij EASA om invloed uit te oefenen op nieuwe regelgeving. Met ILT werd overlegd over opleiding, examens, brevetten en het VMS; over Natura 2000-gebieden werd actief overleg gevoerd met gemeenten, provincies en belangengroepen.

De leden hebben zes afdelingsnieuwsbrieven ontvangen, de afdelingswebsite en de invulling van mijn.KNVvL.nl is vernieuwd.

Het fris vormgegeven magazine Ballonstof is een informatiekanaal waar mensen naar uit kijken.

Activiteiten In samenwerking met de European Ballooning Federation is veel tijd en energie besteed de regels voor onze opleidingen, brevetten en operatie eenvoudig en hanteerbaar te houden. Hierover hebben wij onze leden op de hoogte gehouden en verder geholpen bij de implementatie ervan.

De VMS-roadshow is geïntegreerd bij de Refreshers die door het land hele gegeven werden. Verder is het VMS-handboek geüpdatet en is de ballonhouderscontributie onder controle en inzichtelijk gemaakt.

In 2017 is een interactief Safety seminar gehouden waarbij cases uitgewerkt zijn om van elkaar te leren. De Roadshow hebben wij

Wedstrijden Onze Dutch Balloon Competition Club heeft vele laagdrempelige wedstrijden georganiseerd en tevens recordpogingen gefaciliteerd.

16

KNVvL JAARVERSLAG 2017

Deltavliegen Deltavliegen Organisatie Het was een bewogen jaar voor de afdeling Deltavliegen. Aan het begin van het seizoen is in een extra ledenvergadering een nieuw afdelingsbestuur gekozen. Het afdelingsbestuur kwam bijna maandelijks bijeen om de afdelingszaken goed op de rit te krijgen.

Na de ‘Tour met de Dragonfly’ werd op het terrein van Aero Club Salland ook het Nederlands kampioenschap slepen gehouden.

Een aantal commissies is nieuw opgericht of nieuw leven ingeblazen, de bestuursfuncties en bestuursleden kregen een goede functieomschrijving en de bestaande commissies werkten gestaag door.

Het deltavliegen bij Aero Club Salland is erg goed bevallen: we werden warm onthaald, hebben geweldig gevlogen en het combineren van zweefvliegen en deltavliegen lukte erg goed.

Het meest opvallende andere evenement was ‘De Stunt’ van Arne Tänzer. De voormalig Nederlands kampioen Deltavliegen startte als eerste in Europa vanaf een gebouw, de Johanna in Utrecht. Hij deed dat, gesteund door een team van vrijwilligers en de afdeling Deltavliegen, om aandacht te krijgen voor onze sport en de bekendheid van deltavliegen in Nederland te vergroten.

In 2017 waren twee theorie-examens, met 10 en 8 deelnemers.

Een veiligheidsdag voor (aankomend) piloten werd georganiseerd en ook de jaarlijkse bijeenkomst voor clubs, scholen en bestuur is gehouden. De Kadercommissie is opgericht; een commissie bestaande uit ervaren piloten en instructeurs om zich te buigen over de randvoorwaarden van het vliegen, zoals bijvoorbeeld het opleidingsreglement.

Communicatie Op de laatste ledenvergaderingen geven leden steeds aan dat zij communicatie en promotie erg belangrijk vinden, zowel intern als extern. Tegelijkertijd zijn er maar weinig mensen die zich daar voor in kunnen zetten. Toch zijn er goede initiatieven geweest en hebben enthousiaste piloten ook zelf veel ondernomen. Op het gebied van externe communicatie was er de vlucht vanaf het gebouw in Utrecht, de enthousiaste bijdrage aan ElseFly, media-aandacht voor de ‘Tour met de Dragonfly, deelname van één van de deltavliegscholen aan De Nationale Sportweek en de aanwezigheid van de afdeling op het compleet verregende Sportfestijn dat daarbij hoorde.

Met steun van de afdeling is een mooie film gemaakt over Arne Tänzer, waarin niet alleen de stunt maar ook de schoonheid van het deltavliegen aan bod komt.

De Stekkencommissie is nieuw leven ingeblazen, in eerste instantie met één lid, om de huidige stekken te behouden en nieuwe stekken te vinden voor lieren en slepen. Een aantal mogelijke nieuwe lier- en/ of sleepterreinen is gevonden; hier zal proef gevlogen gaan worden.

De communicatie naar de leden toe is in 2017 verbeterd. De afdelingswebsite wordt beter bijgehouden en de nieuwsbrief verschijnt weer. Het is in 2017 niet gelukt een nieuw redactielid voor LIFT te vinden. Het tijdschrift heeft nu géén delta-redactielid meer maar plaatst wel kopij van onze afdeling. De afdeling stond traditiegetrouw op de delta- en parapentebeurs te Warmond.

Verder zijn 3 incidenten of voorvallen gemeld bij de Veiligheids­ commissie en is de 3x3 risicoreductiemethode gepubliceerd en besproken in een uitgebreid artikel in LIFT.

Wedstrijden

Activiteiten

Het was bijzonder weer in 2017, dat speelde ook de wedstrijden parten. Het Open Nederlands kampioenschap Bergvliegen was gepland in april. Vanwege het slechte weer is dat verschoven naar september. Ook in die periode viel het weer ontzettend tegen. In het kader van ‘als je thuis blijft, vlieg je in ieder geval niet’, ging de wedstrijd door. Er is slechts één taak gevlogen (een glijvlucht) met negen deelnemers.

Dit jaar organiseerden we voor het eerst de ‘Tour met de Dragonfly’.

Vliegclub Daidalos trok met een sleeptoestel langs verschillende velden in Nederland om zo op meer plekken piloten op te kunnen slepen. Dit leverde leuke lokale publiciteit op. Niet alle sleepdagen werden even goed bezocht, maar toch was het een succesvol initiatief dat opvolging krijgt in 2018.

Het Nederlands kampioenschap Slepen kwam heel wat beter uit de verf. Van 2 - 5 september waren we te gast bij Aero Club Salland.

Met drie mooie wedstrijddagen en zestien deelnemers was het een geslaagde wedstrijd. Arne Tänzer werd Nederlands kampioen, André Disselhorst tweede en Araldo van der Kraats werd derde.

We gaven de volgende brevetten, aantekeningen en supplementen uit: 6 x B2, 6 x B3, 2 x een sleepaantekening op een B2 en 4 supplementen (1 Duo, 1 Lierman, 1 (Hulp)instructeur).

KNVvL JAARVERSLAG 2017

17

Drones

G

Drones Organisatie Per juli 2016 is de micro- en minidrones regeling van kracht. Deze regeling, voor beroepsmatige dronevliegers met een drone onder de 4 kilo, betekende het begin van de samenwerking tussen de afdeling Drones en Dutch Association for Remotely Piloted Aircraft Systems (DARPAS). In 2017 is de samenwerking tussen beide verenigingen geĂŻntensiveerd en is het logische vervolg onderzoeken in hoeverre DARPAS en de afdeling Drones elkaar in de toekomst kunnen versterken.

bijvoorbeeld dicht bij mensen, boven mensen en ver van mensen.

De afdeling heeft dit jaar een aantal bezwaarschriften ingediend en hoorzittingen gehad om de belangen te behartigen. Zo heeft het ministerie van Economische Zaken besluiten gepubliceerd ten aanzien van toegankelijkheid van Natura 2000-gebieden in de provincie Zeeland, waarbij specifiek beperkingen zijn opgenomen van de minimum vlieghoogte voor vliegtuigen en voor drones.

Deze mogen niet lager dan 1000 voet vliegen.

Door intensieve samenwerking kunnen we veel waarde toevoegen voor onze leden en die van DARPAS. Daarnaast blijft het zaak de professionele dronevliegers letterlijk in de lucht te houden. Door de krachten met DARPAS te bundelen, maken we de dronebranche sterker en toekomstbestendig. Het grote gezamenlijke doel hierbij is een sterke Drone (RPAS) branche.

Activiteiten Ook in 2017 heeft de afdeling Drones de belangen van de leden behartigd. Bijvoorbeeld door de komende EASA-regeling voor drone- en modelvliegers die buiten de modelvliegvelden vliegen.

Het onderscheid tussen de beroepsmatige en recreatieve vlieger zal vervagen. De regeling zal het vliegen op risico’s categoriseren,

18

KNVvL JAARVERSLAG 2017

De KNVvL heeft hier gemotiveerd bezwaar tegen aangetekend.

Gemotoriseerd vliegen Gemotoriseerd vliegen Organisatie Het bestuur van de afdeling Gemotoriseerd Vliegen heeft in 2017 aan de volgende punten aandacht geschonken: • Het informeren van veiligheid functionarissen in de breedste zin des woords, onder andere via artikelen in afdelingsmagazine All Clear.

• Verdere implementatie van FlyTool ten behoeve van meldingen van incidenten en accidenten. Dit systeem staat voor iedereen open. Meldingen kunnen desnoods anoniem.

• Veiligheid staat standaard op de agenda van de bestuursvergaderingen.

• Het publiceren van actuele onderwerpen naar de leden via All Clear.

• Het optimaliseren van de afvaardiging naar de ledenraad.

• Het brengen van continuïteit in het bijwonen van de diverse overlegmomenten met het KNVvL-bestuur, overheden en andere belangen verenigingen.

• Het bijwerken van de website.

• Het Overlegorgaan Standaardisatie MLA Vliegopleidingen had in 2017 geen bijeenkomsten vanwege de teruglopende belangstelling.

• Europese brevettering en omzetting hiervan, overleg openstaande items Annex II met DGB. • Intensief overleg over de VFR-routes van Luchthaven Lelystad, windmolens en luchtruimstructuur.

• Infringement overleg • Overleg Luchthavens

Activiteiten Het beleid was gericht op het werven van nieuwe leden.

Dit gebeurde onder andere door, met of zonder stand, aanwezig te zijn bij belangrijke evenementen, bijvoor­ beeld zoals Texel. Verder het bezoeken van vliegclubs en het promoten van evenementen via All Clear. Het uitgeven van geluidsdocumenten MLA en Paramotorvlieger (blauwe boekjes).

Communicatie In 2017 is intensief overlegd met de overheid en andere instanties.

Belangrijke onderwerpen waren: • Luchtruimstructuur

De inhoud is website geheel geactualiseerd en geïntegreerd in de KNVvL-website. Op de site vindt men, naast veel informatie over onze afdeling, allerlei wetenswaardigheden betreffende de gemotoriseerde luchtvaart en links naar diverse relevante instellingen. Een bezoek waard.

ALL CLEAR Uitgave voor

vliegende leden

van de KNVvL

Jaargang 10 voorjaar 2018 nummer 37

Pal-V Personal

Het afdelingsmagazine All Clear verscheen 4 keer.

Air and Land Vehicle

Belgen op zwanenjach t Jacqueline

AERO 20 bijzonderhe18 de

n

Auriol

De snelste vrouw ter wereld?

Shangri-La • EASA Roads Hooftman • how • Safety Zwart op wit Meeting Breda VOOR VLIEGENDE (34) • UITGAVE Nieuw ational Airpo e landingsbaaLEDEN VAN DEIntern KNVVL rt • Pancake n Vliegv eld Midden In • Hugo Zeeland • EHAM Fly ALL CLEAR 1 -EHLE , deel 4

KNVvL JAARVERSLAG 2017

19

Luchtvaartkennis Luchtvaartkennis Organisatie Het jaar 2017 is voor de afdeling Luchtvaartkennis rustig verlopen.

Het ledental van de afdeling en het aantal abonnees op het afdelingsblad LUCHTVAARTKENNIS is redelijk stabiel gebleven.

Er is echter al enige jaren sprake van een langzaam dalende trend, voornamelijk door de relatief hoge leeftijd van de leden en beperkte aanvulling door jongeren.

De jaarvergadering 2017 vond plaats op 18 maart in Hoofddorp.

Deze vergadering werd bijgewoond door 22 leden/abonnees.

Op de jaarvergadering namen we afscheid van Ton van Soest als voorzitter en werd Frank van de Goor herkozen als bestuurslid.

Er is nog er één vacature voor een bestuurslid in de functie van voorzitter.

Het afdelingsbestuur werd in 2017 gevormd door: Loet Kuipers (penningmeester), Frank van de Goor (secretaris), Arno Landewers (lid, redactie) en Ton van Soest (lid, ABNL-zaken). Het afdelingsbestuur kwam op 18 maart en 7 oktober bijeen voor een bestuursvergadering. Door de bestuursleden werd regelmatig contact onderhouden via e-mail en telefoon.

van de Goor verzorgde de rubriek ‘Het Web’ over luchtvaarthistorie op het internet en Arno Landewers de mutaties in het Nederlands burger­lucht­vaartuig­re­gis­ter.

De redactie was in de vertrouwde handen van Harm J. Hazewinkel en Arno Landewers. De opmaak werd verzorgd door Arno Landewers, het drukwerk door de Noorderhavengroep en de verzending door het KNVvL-verenigingsbureau.

Activiteiten Aansluitend op de jaarvergadering van 18 maart werd door Abe van der Schaaf een presentatie gepresenteerd met de titel ‘1e vlucht Fokker F28’. Tevens vond de traditionele reünie en verloting plaats.

De vereniging heeft zich op luchtvaart gerelateerde beurzen gepresenteerd: een luchtvaartmarkt in Aviodrome, luchtvaart­ beurzen te Rotterdam en de IPMS-beurs in Houten. Op deze gelegenheden zijn de diverse contacten weer aangehaald.

Communicatie Het afdelingsblad LUCHTVAARTKENNIS is viermaal verschenen met een schat aan luchtvaart historische artikelen. Het was verheugend dat we zo veel medewerking in de vorm van bijdragen, aanvullingen en foto’s van onze leden en lezers ontvingen. Frank 20

KNVvL JAARVERSLAG 2017

De leden ontvingen verder vijfmaal het blad Verenigde Vleugels; een samenwerking van vele organisaties die op enigerlei wijze op luchtvaart historisch gebied actief zijn. In de redactie van Verenigde Vleugels hebben uit de kring van Luchtvaartkennis Harm J. Hazewinkel, Loet Kuipers en Arno Landewers zitting.

M

Modelvliegsport Modelvliegsport Organisatie Het bestuur van de afdeling Modelvliegsport bestaat uit de volgende leden: Frits van Laar (voorzitter), Hans van Rooy (vicevoorzitter en terreinen), Frits MĂźller (secretaris), Jacob Taekema (penningmeester), Rob Metkemeijer (Sport), Alex Jansen (Recreatief Vliegen) en Richard Branderhorst (Instructie en veiligheid).

De positie van secretaris is met ingang van september gevuld.

De post van voorzitter Commissie PR en Communicatie bleef het gehele jaar onvervuld. Het afdelingsbestuur kwam elfmaal bijeen en er werden twee Algemene Ledenvergaderingen gehouden.

waardering voor het behalen van de eerste plaats bij het wereldkampioenschap in de Zweefvlieg klasse F3K.

Het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft aangegeven dat de Regeling Modelvliegen ogenblikkelijk wordt omgezet naar de Europese variant, zodra deze beschikbaar komt vanuit EASA. Dit wil zeggen dat veel tegengas geleverd moest worden richting EASA. Daartoe is via een Duits initiatief een nieuwe overkoepeling opgericht van alle National Aero Clubs van Europa: de European Model Flying Union (EMFU). Wij hebben als KNVvL een bestuursfunctie bij de EMFU.

Paul Beks ontving een ere-insigne in goud voor zijn grote verdienste voor de KNVvL in het algemeen en afdeling Modelvliegsport in het bijzonder.

Paul Beks

De commissie Terreinen streeft ernaar een handboek Terreinen samen te stellen op basis van de vragen die bij de afdeling Modelvliegsport binnenkomen.

Communicatie Het afdelingsmagazine Modelvliegsport kwam in 2017 vier keer uit. Het blad werd in samenwerking met de uitgever Media Primair flink uitgebreid in aantal pagina’s.

Nieuwsbrieven werden gebruikt om de clubs en leden snel van informatie te voorzien. Het is daarom van belang dat de e-mailadressen van onze leden juist zijn ingevoerd in het ledenbestand Renflex.

Er is heel veel werk verzet om de mogelijkheden voor modelvliegsport in Nederland te behouden zoals die is en niet verder te beperken.

Hiertoe is regelmatig overleg gevoerd met het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Daarnaast proberen we samen met de Federatie Limburgse RC Vliegers de modelvliegsport op Europees verband veilig te stellen door input te geven via de EMFU, FAI en EAS bij EASA.

De afdelingswebsite modelvliegsport.nl werd met bijna 20.000 raadplegingen goed bezocht. Het afdelingsbestuur heeft besloten alle relevante content in de loop van 2018 over te zetten naar de afdelingspagina op de website van de KNVvL.

Brevetten In totaal zijn er in 2017 345 brevetten uitgereikt (instructeurs, examinator en gebruikers).

Activiteiten Vincent Merlijn is onderscheiden met de zilveren penning van de KNVvL als beloning en blijk van Vincent Merijn KNVvL JAARVERSLAG 2017

21

P Wedstrijden De Commissie Recreatief Modelvliegen stelt zich ten doel het met plezier samen vliegen te bevorderen en ondersteunt daartoe regionale en landelijke modelvliegevenementen: In 2017 hebben we ondersteund: • Indoorrekreade in zaal Helsdingen bij Vianen op zaterdag 25 februari.

• Indoorrekreade in zaal Helsdingen bij Vianen op zondag 26 november.

• Watervliegen in Bussloo bij Apeldoorn op zaterdag 2 september.

• Watervliegen in Horst op zondag 10 september.

• Enkele clubs met financiële ondersteuning bij het uitvoeren van een modelvliegactiviteit.

• Diverse clubs met advies bij het organiseren van modelvliegevenementen.

Speerpunten van het beleid van de Commissie Sportzaken zijn al enige jaren de volgende: • Talentonwikkeling, onder meer door bescheiden ondersteuning van junior deelnemers op WK’s en EK’s. Verder stroomlijnen van NK- en selectiesystemen binnen de verschillende klassen.

• Het ondersteunen van instapklassen en zo de drempel om te gaan wedstrijdvliegen te verlagen.

• Het geven van voorlichting binnen de aangesloten clubs over wedstrijdvliegen.

• Organiseren van WK’s, EK’s en World-Cupwedstrijden en het vinden van accommodaties hiervoor.

• Het faciliteren van jury-opleidingen.

• Het actief deelnemen aan internationale activiteiten binnen FAIverband door lidmaatschappen en voorzitterschappen van de diverse technische commissies.

• Het leggen van verbanden tussen de verschillende categorieën , onder meer door gezamenlijke activiteiten.

• het beter ‘zichtbaar’ maken van de wedstrijden.

Wedstrijden internationaal Vincent Merlijn: behaalde een eerste plaats bij het wereldkampioenschap in de Zweefvliegklasse F3K. Verder is bij diverse disciplines meegedaan aan wereld- en Europese kampioenschappen.

22

KNVvL JAARVERSLAG 2017

Parachutespringen Parachutespringen Organisatie Het afdelingsbestuur vergadert tienmaal per jaar om uitvoering te geven aan het beleid zoals goedgekeurd door de ledenvergadering en speelt daarnaast in op actuele zaken. Per gelegenheid wordt specifiek overleg gevoerd met het ministerie van Infrastructuur en Milieu, Luchtverkeersleiding Nederland en de Militaire Luchtvaart Autoriteit.

Bestuurlijk heeft het luchtruim dossier de meeste aandacht gevraagd. Het afdelingsbestuur werd hierbij ondersteund door de Werkgroep Luchtruim. Ondanks dat veel energie in het luchtruimdossier wordt gestoken zijn resultaten of successen niet gegarandeerd. Voorbeeld bij uitstek is de totale verrassing van de plannen voor vliegroutes in het hogere luchtruim bij Lelystad. Samen met KNVvL Operations is veel tijd in deze kwestie gestoken, waarbij het voorstel tot verplaatsen van de route niet door het ministerie is gehonoreerd. Wel is een inspanningsverplichting ingezet door Luchtverkeersleiding Nederland om het springen boven Teuge zoveel als mogelijk buiten Lelystad tijden te accommoderen. Deze kwestie loopt nog door in 2018. Een ander hoofdpijndossier zijn de incidentele hoogtebeperkingen bij enkele paracentra. Gesprekken met Luchtverkeersleiding Nederland leiden ondanks goede bedoelingen niet tot een structurele oplossing.

Commissies worden geacht zelfstandig te opereren binnen vastgestelde beleids- en financiële kaders. Plannen en acties liggen vast in het jaarplan van de afdeling, bestaande uit de jaarplannen van bestuur en de commissies. Er zijn 5 commissies actief te weten de Sportcommissie, de Veiligheidscommissie, de Springtechnische Commissie, de Opleidings- en Examencommissie en de Sanctiecommissie.

De afdeling heeft mensen afgevaardigd naar de jaarvergaderingen van de International Parachuting Commission en de European Association for Safety Parachutes. De afgevaardigden zitten in commissies en werkgroepen van deze instanties waardoor directe invloed verzekerd is.

Activiteiten De afdeling heeft diverse bestuurlijke, sportieve, opleidings- en operationele activiteiten uitgevoerd, daarin ondersteund door één accountmedewerker en vele ervaren en betrokken vrijwilligers.

Ledenaantallen Het aantal aspirant-leden was, net als in 2016, lager dan geraamd.

Dit heeft impact gehad op de inkomsten uit de afdelingscontributie.

De oorzaken van het verminderde aantal aspirant-leden zijn divers en waarschijnlijk niet direct te verhelpen.

Sprongaantallen In totaal zijn er 92.520 sprongen gemaakt, ongeveer 1.400 minder dan het absolute topjaar 2016. Van dit aantal waren 17.546 tandemsprongen, bijna 600 meer dan in 2016. Deze grote aantallen zijn te danken aan de professionalisering van de diverse paracentra qua vliegtuigen, marktanalyse en –bediening, alsmede de operatiën.

KNVvL JAARVERSLAG 2017

23

Kaderontwikkeling Op het sportieve vlak verzorgt de afdeling de NK Parachutespringen, sportkleding, scheidsrechters, jureringapparatuur en training, selectie en uitzending van de nationale teams naar internationale wedstrijden. In 2017 is nieuwe software en hardware jureringapparatuur aangeschaft. Verder zijn diverse KNVvLscheidsrechters uitgenodigd voor internationale wedstrijden.

De afdeling verzorgt in eigen beheer haar opleidingen en examens; de brevetten worden door het verenigingsbureau vervaardigd en verzonden. In totaal beschikt de afdeling over 64 instructeurs, 101 hulpinstructeurs, 82 tandemmasters en 42 AFF jumpmasters. Met dit kader worden bij de 13 aangesloten organisaties alle leerlingen opgeleid en de springactiviteiten uitgevoerd. In het verslagjaar behaalden 46 cursisten het static-line brevet rond, 646 het staticline brevet square en 281 de AFF graduatie.

Reglementen Het Basis Veiligheidsreglement is sinds 2016 geldig. Het proces van updaten is in 2017 gestart, het nieuwe Basis Veiligheidsreglement zal 1 januari 2018 ingaan. De bijbehorende bijlagen, onder andere die voor toegestane parachutegrootte worden regulier aangepast en 2 veiligheid- en 3 technische bulletins gepubliceerd.

Wedstrijden Het Open NK Parachutespringen werd in 2017 georganiseerd door Paracentrum Texel. De wedstrijd werd versprongen onder zeer gunstige weersomstandigheden. De NK werd in alle wedstrijddisciplines georganiseerd met uitzondering van Canopy Piloting. Die werd in Tsjechië gehouden in combinatie met een Europese wedstrijd. Het NK Indoor Skydiving werd voor formatiespringen FS4 gehouden bij Indoor Skydive Roosendaal en voor de vertical events (Freestyle, indoor VFS, dynamic2way) bij City Skydive in Utrecht.

De NK’s fungeren als selectiemoment voor de diverse internationale wedstrijden in het daaropvolgende jaar. De winnaars NKP 2017 gaan naar de EK’s, WK’s en Worldcups 2018.

EK’s , WK’s en Worldcups met prestaties Het EK Formatiespringen vond in augustus plaats in Duitsland. Het Nederlandse team FS4 ‘Out of the Blue’ behaalde de 9de plek; mooi binnen het streven van NOC*NSF voor een plek in de top 10.

Het EK Precisiespringen was in Montenegro. Frenk Smit behaalde de 73ste plaats, van de 102 deelnemers. Bij de Worldcup Canopy Piloting te Dubai was Ronald Zuydendorp 64ste van de 94 deelnemers.

Nieuwe records Meerdere nationale en internationale records werden gevestigd.

Communicatie Het afdelingsorgaan Sportparachutist is in 2017 viermaal verschenen. Het blad is digitaal beschikbaar via www.issuu.com/ knvvl/docs. Het blad wordt aan alle leden verzonden en eenmalig aan aspirant-leden. Nieuwsberichten worden verspreid via de afdelingswebsite www.parachute.nl, Facebook, Twitter en de KNVvL-nieuwsbrief.

Parachutespringen is en blijft een zeer mediagenieke luchtsport.

Beelden worden regelmatig gebruikt in reclame-uitingen. Ook was de sport een aantal keren in het nieuws bij diverse tv-uitzendingen.

24

KNVvL JAARVERSLAG 2017

Nederlandse records: • Grootste formatie sequential: 3 formaties met 24 springers, 29 oktober te Teuge.

• Speedskydiving male: 450,69 km/uur: Thomas de Raat, 2 september te Texel.

• Speedskydiving female: 262,18 km/uur: Laura Surink, 2 september te Texel.

• Formatiespringen FS4 indoor: ‘out of the blue’, 31 formaties, 25 november te Roosendaal.

• Formatiespringen VFS4 indoor: ‘VFS’, 11 formaties, 9 december te Utrecht.

Europees record grootste formatie head-up open met 43 springers en de Nederlandse deelnemers Jasper van der Meer, Maarten Pieter Bénard, Jan Klaver en Efraïm Folgerts.

Wereldrecord grootste formatie head-up female met 32 dames.

Kim van der Horst was de enige Nederlandse deelneemster.

KNVvL JAARVERSLAG 2017

25

P

26

KNVvL JAARVERSLAG 2017

Paramotorvliegen Paramotorvliegen Oprichting De afdeling Paramotorvliegen is de nieuwste afdeling binnen de KNVvL en werd eind 2017 opgericht. Paramotorvliegers vielen voorheen onder de afdeling Gemotoriseerd Vliegen. Daar was in 2004 bij de legalisering van deze luchtsport voor gekozen, omdat de wet- en regelgeving waar paramotors aan moesten voldoen raakvlakken had met MLA’s.

Juist dit raakvlak bleek voor veel verwarring te zorgen; de variant met een wielconstructie werd als MLA gezien. Inmiddels is hier duidelijkheid over en dit zien we ook terug bij de inschrijving in het luchtvaartuigregister. Een MLA wordt onder de ICAO Aircraft Designator ‘ULAC’ ingeschreven en alle paramotor varianten als ‘PARA’.

Paramotorvliegen stond steeds meer op zichzelf binnen de afdeling Gemotoriseerd Vliegen. Het bestuurslid voor paramotorvliegen binnen deze afdeling werkte ook steeds meer autonoom van de rest van het bestuur. Dit gebeurde overigens met wederzijdse instemming. Niet alleen de belangen moesten goed behartigd worden, ook de controle op en begeleiding van deze groeiende luchtsport moest in goede banen geleid worden. Een eigen afdeling Paramotorvliegen was dan ook zeer wenselijk.

De luchtsport Paramotorvliegen kent nauwelijks verenigingen, zoals je dat bij andere sporten wel ziet. Een mooie uitzondering is de Paramotor Club Wright. Over het algemeen zie je, dat vriendengroepen van meestal een klein aantal vliegers samen genieten van het paramotorvliegen.

Activiteiten Paramotorvliegers zijn verspreid over het land actief. Binnen Nederlands zijn er nauwelijks evenementen. Het belangrijkste evenement is ElseFly, dat in het najaar wordt georganiseerd.

Sinds vele jaren zijn paramotorvliegers actief bij de herdenking van Operatie Market Garden (slag om de brug bij Arnhem) op de Ginkelse heide. Er wordt met vlaggen, van de landen die aan deze operatie in september 1944 deelgenomen hebben en de vlag van de 1st British Airborne Division, rond de heide gevlogen voor het in groten getale samengekomen publiek. Het wordt als een grote eer ervaren om deel te mogen nemen aan deze herdenking, die jaarlijks op de derde zaterdag in september gehouden wordt.

Communicatie Zoals vermeld bestond de afdeling Paramotorvliegen al vele jaren als sector onder de afdeling Gemotoriseerd Vliegen, er werd echter wel gekozen voor een eigen website: www.paramotorweb.nl. De website is speciaal ingericht om informatie te geven over de het paramotorvliegen aan burgers, overheden en vliegers.

In 2017 verschenen elf nieuwsbrieven, deze nieuwsbrieven staan in het archief op de website.

Organisatie Het hele bestuur, inclusief commissies, bestaat op dit moment uit elf functies. De functie commissie Natuur & Omgeving is wellicht de meest in het oog springende commissie.

Wedstrijden Hoewel in het buitenland wedstrijden gehouden worden, willen we als afdeling vooralsnog terughoudend zijn met het organiseren van wedstrijden in Nederland.

We zien het als de belangrijkste taak van het bestuur om verstoringen te voorkomen. Juist daarom heeft de afdeling gekozen een ecoloog de commissie Natuur & Omgeving te laten leiden. Verder is besloten het theorie- en examenvak Natuur & Omgeving toe te voegen aan de exameneisen. Hierdoor zullen paramotorvliegers goed voorbereid worden op de verantwoordelijkheden die zij hebben ten aanzien van de Wet natuurbescherming én de omgeving waarin zij vliegen.

De afdeling is intern druk bezig zaken als de leerdoelen, opleidingen, et cetera te evalueren en zal dit in 2018 verder uitbreiden.

KNVvL JAARVERSLAG 2017

27

Schermvliegen Schermvliegen Organisatie In 2017 hebben veranderingen plaats gevonden in de bestuurssamenstelling. Na vele jaren trouwe dienst heeft Wouter Stigter besloten zich in te zetten als vicevoorzitter van het KNVvL Hoofdbestuur. Daarmee is er (nog steeds) een vacature voor een voorzitter van de afdeling. Daarnaast zijn we op zoek naar nieuwe bestuursleden om de ambities van de afdeling meer vorm te kunnen geven. De samenstelling van het bestuur Schermvliegen is momenteel als volgt: Sanne Both (voorzitter a.i., opleidingen en brevetten), Gerald van Dalen (secretaris en communicatie), Marga van Woensel (penningmeester en wedstrijden), Roland van Duijn (veiligheid en techniek), Bas van Duijn (examens) en Feddo Meijer Wiersma (belangenbehartiging).

In 2017 is er een paraglidingschool bijgekomen en wel Pedro Verticalo Adventures.

Activiteiten Veiligheid In 2017 is weer een veiligheidsdag georganiseerd waarbij de leerpunten uit het veiligheidsmanagementsysteem zijn besproken met de veiligheidsmanagers van de scholen en de clubs. Ook is de veiligheidscommissie uitgebreid met nieuwe leden. Dit om lering te blijven trekken uit gebeurtenissen en incidenten. Veiligheid blijft een van de hoofdonderwerpen voor de doorontwikkeling van onze sport.

Presentaties Vanaf 2017 is het bestuur zich meer gaan focussen op het organiseren van interessante presentaties voor leden. Zo is in november een presentatie geweest van schermontwerper Bruce Goldsmith, waarbij de zaal met 120 piloten vol was! Ook heeft Ferdy van Schelven weer een lezing gegeven over zijn uitstekende prestatie tijdens de Red Bull X-Alps in de zomer. We kunnen wel zeggen dat dergelijke informatieve bijeenkomsten een meerwaarde zijn voor onze leden.

Communicatie Zoals de leden inmiddels gewend zijn, ook in 2017 zijn vier edities van Lift uitgegeven; het blad voor Schermvliegen en Deltavliegen.

Daarnaast is in 2017 een Facebookpagina gestart. Naast de tweewekelijkse afdelingsnieuwsbrieven en de nieuwsberichten op de KNVvL-website moet dit de meest actuele informatie naar de leden brengen. Hopelijk kunnen we met deze media steeds meer leden bereiken.

Wedstrijden In 2017 hebben alle geplande wedstrijden doorgang kunnen vinden. De NKSV kende een turbulent voorjaar waardoor slechts vijf taken zijn gevlogen. De finaledag op 18 juni was echter perfect waardoor in een leuke sfeer een Nederlands kampioen is gehuldigd. Het NK Berg in St AndrĂŠ kende een ongekende hoeveelheid van vijf taakdagen. Dit was dus ook een succesvol toernooi.

Om tegemoet te komen aan beginnende wedstrijdpiloten is de Dutch Paragliding Cup georganiseerd. De aankondiging kwam laat en de wedstrijd was ver weg (MacedoniĂŤ), waardoor er weinig deelnemers waren. Toch waren de reacties van de leden zodanig positief dat we de wedstrijd in 2018 nogmaals zullen organiseren.

Examens In 2017 is de examencommissie een pilot gestart met automatisch nakijken. Naast dat het nakijkproces versneld wordt, kunnen de statistieken gebruikt worden om examens continue te blijven verbeteren. Hiervan heeft de examencommissie, na het laatste examen, direct gebruik gemaakt. Dit resulteerde in een aanpassing van enkele vragen. De examencommissie heeft goede hoop dat deze pilot ook in 2018 succesvol zal zijn.

28

KNVvL JAARVERSLAG 2017

Voor precisie zijn twee kampioenschappen geweest: het NK Precisie Klassiek en de NK Precisie Standup. Ook deze wedstrijden zijn goed en in gemoedelijke sfeer verlopen.

Zowel binnen de XC-discipline als binnen de precisiediscipline is meegedaan aan Europese en/of wereldkampioenschappen. Hierbij zijn geen medailles behaald, maar we hebben goed meegedaan in de gehele ranglijst.

Z

Zweefvliegen Zweefvliegen Organisatie 2017 was het laatste jaar van het voorzitterschap van Jan Förster.

Op 18 december, tijdens een extra ALV, werd hij opgevolgd door Sijmen de Vries. Ook traden twee nieuwe bestuursleden aan: Nico Koster en Evert Jan Zwolsman. Hiermee ontstaat ruimte om de relatie tussen ABZ en de commissies te intensiveren. De samenhang binnen de afdeling en het verantwoorden van de activiteiten van ABZ én commissies aan de leden van de afdeling is daarmee gediend.

De samenwerking binnen de KNVvL verandert / intensiveert door het veranderen van de structuur, het aantreden van nieuwe KNVvLbestuursleden en het inrichten van KNVvL brede commissies. Dit laatste lukt op het ene terrein beter dan op het andere; het is allemaal vrijwilligerswerk en de vrijwilligers zijn alleen te motiveren voor die klussen waarvan de meerwaarde duidelijk is.

de afdeling, daarnaast een aantal anderen die hun deskundigheid en tijd konden inzetten.

Activiteiten Bij ruim 40 clubs werden meer dan 100.000 starts gemaakt en 43.000 uren. Dit alles ondersteund door vrijwilligerswerk zowel bestuurlijk als in het vliegbedrijf.

In de afdeling vinden veel activiteiten plaats in een aantal commissies, belangrijke om hier te vermelden zijn: Luchtruim De ontwikkelingen rond Lelystad zijn bepalend geweest voor de activiteiten in 2017 op dit gebied. De Commissie Luchtruim zegt hier zelf over: “Door voornamelijk de voorzitter van de commissie Luchtruim & Radiogebruik is de lokale politiek in Overijssel opgestaan en zijn er actiecomités opgericht. Dit heeft geresulteerd dat er zoveel weerstand vanuit de bevolking tegen de opening van Lelystad is ontstaan dat uitstel tot op heden een goede mogelijke oplossing is. Het is duidelijk geworden dat we in de huidige vorm van consultatie als General Aviation geen front kunnen maken tegen politieke wensen (opening Lelystad 1 april 2019). Door de grote onrust die onder de bevolking is ontstaan is politiek eveneens duidelijk geworden dat dit niet de manier is zoals participatie in de toekomst zou moeten verlopen. Eind 2017 zijn er signalen dat er verandering gaat komen en alle stakeholders in de toekomst meer betrokken worden. Op zich is dat al een heel gewin voor de general aviation en het zweefvliegen.”

Op het gebied van ICT is een commissie opgericht, na twee conferenties waarin ICT’ers van vijftien clubs kennis en ervaring deelden en zich uitspraken voor samenwerking. De ICT najaarsconferentie vroeg clubbesturen aandacht voor de kwetsbaarheid van hun ICT-functie. In de meeste clubs drijft de ICT op één of enkele vrijwilligers en kan daarmee zomaar onderuit gaan. Als clubbestuurders zich daarvan bewust zijn, kunnen ze maatregelen treffen die kwetsbaarheid te ondervangen.

Ondersteuning kan binnen het inmiddels gevormde ICT’ers netwerk worden verkregen.

Ook dit jaar draaide de afdeling Zweefvliegen vrijwel geheel op vrijwilligers; het is een rijkdom dat zweefvliegen op deze wijze betaalbaar blijft en toegankelijk voor velen. Zo wordt de luchtwaardigheid van 550 zweefvliegtuigen in eigen beheer van de CAMO ook geheel volgens de EASA-regels door vrijwilligers onderhouden, administratief ondersteund door het afdelingsbureau.

Gelukkig konden we ook in 2017 gebruik maken van de betaalde krachten op het verenigingsbureau. Twee mensen speciaal voor

Behalve Lelystad zijn er nog meer bedreigingen van ons luchtruim; alertheid blijft geboden. Voortzetting van de goede samenwerking binnen de KNVvL is essentieel.

Ledenwerving en –behoud Veel kennis en ervaring is gedeeld door de clubs; experimenten zijn opgezet met nieuwe vormen van opleiden en organiseren.

KNVvL JAARVERSLAG 2017

29

L Het lijkt erop dat het ledental is gestabiliseerd, maar blijvende aandacht is nodig. Cultuurverandering… wat ‘werkt’ om jongeren te trekken en te binden?

Zowel voor starters (najaarslidmaatschap KNVvL per 1 september) als voor ouderen die niet meer zelf vliegen maar nog wel graag voor hun club activiteiten verrichten (gereduceerd KNVvLlidmaatschap) zijn dit jaar voorzieningen getroffen.

op de valreep opnieuw de mogelijkheid werd geboden tot uitstel van implementatie heeft de afdeling in november besloten dat het handig is om invoering per 8 april 2018 mogelijk te maken. Zo maken we optimaal gebruik van een overgangsperiode.

De nieuwe vorm van examinering vergt nog aandacht; de resultaten vallen tegen. Over de tariefstelling bij STEBZ-examens moet nog worden besloten. De uitgifte van brevetten lijkt eventueel toch onder KNVvL-vlag te blijven gebeuren; de mogelijkheden en de consequenties worden onderzocht.

Communicatie

De iFly!-regeling is in 2017 voor het eerst meer expliciet als wervingsinstrument gebruikt en minder vrijblijvend gemaakt. Dit resulteerde in een kleiner aantal deelnemers. We hebben besloten deze lijn voor 2018 voort te zetten.

In 2017 is het plan opgevat om september 2018 een landelijke open dag te organiseren. Dit om de algemene bekendheid en goodwill voor zweefvliegen als sociale en duurzame sport te bevorderen.

Veiligheidsmanagement Veiligheidsmanagement in de praktijk speelt zich af bij de clubs; centraal kunnen hulpmiddelen en adviezen worden aangeboden.

De veiligheidsmanagers zijn aanspreekpunten, maar ook de individuele zweefvlieger wordt aangesproken via de Thermiek en berichten in de nieuwsbrief. Het vanouds bekende Breukstukje is een nieuwe vorm aan het vinden: een club die zelf onderzoek heeft gedaan naar een incident kan dit onderzoek geanonimiseerd publiceren met ondersteuning van de Commissie Breukstukje.

Hiermee wordt kennis gedeeld zowel over het incident als over het verschijnsel zelfonderzoek.

De binnengekomen meldingen van incidenten / voorvallen worden geanalyseerd en gerapporteerd. Het melden behoeft nog steeds aandacht. Afspraken met ILT zijn gemaakt opdat meer duidelijkheid ontstaat over hoe en wat te melden.

Implementatie nieuwe regelgeving De EASA-regelgeving is inmiddels vrijwel rond en er is een implementatietraject ingezet. De theorie-examens kunnen volgens afspraak met ILT naadloos over van GPL naar LAPL. De praktijk gaat over zodra clubs zichzelf hebben verklaard als DTO. Hoewel 30

KNVvL JAARVERSLAG 2017

Communicatie vindt veel informeel plaats; meer gestructureerd duur middel van Thermiek (3x per jaar), regelmatig een nieuwsbrief en andere schriftelijke en online informatie. Daarmee blijft de gewenste tweezijdigheid van communicatie onderbelicht; voor veel activiteiten bestaat een min of meer gestructureerde achterban die regelmatig wordt geraadpleegd en naar bevind van zaken worden (thema-) bijeenkomsten gehouden.

Wedstrijden Deelname aan inter­ natio­ nale wedstrijden heeft in 2017 een Europees en een wereldkampioen opgeleverd. Tim Kuijpers werd Europees kampioen in de clubklasse en Sjoerd van Empelen wereldkampioen Junio­ ren in de Standaard­ klasse, Overigens wer­ Tim Kuijpers den geslaagde Natio­­nale kampioen­schap­pen gehou­den. Onder auspiciën van de KNVvL ook de Nationale Junioren­kampioen­­schappen en de Zomer­wedstrijden.

Daarnaast organiseerden veel clubs 1- of tweedaagse wedstrijden.

Voor de prestatievliegers was er weer veel te doen. De subsidie van NOC*NSF wordt beëindigd; hiervoor gaan we op zoek naar oplossingen.

Sjoerd van Empelen

L

Ledenontwikkeling Ledenontwikkeling 2017 is afgesloten met een lichte groei ten opzichte van 2016.

Deze groei komt met name uit de nieuwe afdeling Drones, de afdeling Schermvliegen en Parachutespringen. Waar bij Parachutespringen het weer van invloed is op de aantallen (slecht weer betekent geen cursisten) is bij Schermvliegen al jaren een groei te zien.

De afdelingen Zweefvliegen, Modelvliegen en Deltavliegen tonen echter al enkele jaren een dalende trend. Met het opzetten van de centrale commissie Marketing en Communicatie is een aanzet gemaakt om te kijken of, en hoe, de dalende trend stop gezet kan worden. Het geeft echter wel aan dat de maatschappij aan veranderingen onderhevig is en dat het aanbod daar steeds op aangepast dient te worden. De KNVvL zal dus met haar aanbod een goede afstemming met de behoeftes uit de maatschappij moeten blijven zoeken en invullen.

Ledenaantallen

KNVvL JAARVERSLAG 2017

Zweefvliegen

Schermvliegen

52 4097 3514 1663 3641 51 4022 3590 1701 3577

Parachutespringen

88 85

Modelvliegen

Luchtvaartwetenschap

12/1/2016 14004 36 230 221 318 23 470 45 12/1/2017 14085 39 220 217 301 206 469 45

Luchtvaartkennis

Historische luchtvaart

Gemotoriseerd vliegen

Drones

Deltavliegen

Ballonvaren

Algemene Luchtvaart Afdeling

Aerobatics

Datum

KNVvL

Ledenaantallen

31

Clubs, verenigingen en sch Clubs, verenigingen en scholen

Afdeling

Naam

Plaats

Website

Aerobatics

Vliegen is ‘n Kunst

NIEUW VENNEP

http://www.vliegeniseenkunst.nl/

Ballonvaren

Ballonclub Joure Brecht Ballonvaarten Erik Kwant Zorg & Meer Haagse Ballon Club Hupelse Ballonclub Parkstad Ballooning St Ballonteam Limburg

HEERENVEEN JOURE JOURE ‘S-GRAVENHAGE EIBERGEN VEENDAM NEER

www.ballonclub.nl

Vliegclub Plus 5 Vliegvereniging de Hoekse Vliegers Vliegvereniging Jan van Gent Z.V.V. Daidalos Z.V.V. De Buizerd

UTRECHT HOEK NIEUWVLIET BÖSINGEN MOERGESTEL

http://www.vliegclubplus5.nl/ http://dehoeksevliegers.nl/ http://vliegvereniging-janvangent.nl/ http://www.avda.nl/daidalos/ http://buizerd.dse.nl/BS/bzrdhoofd.html

Drones

2C Media 360 Vastgoed Service 4sma BV A Different View ABC Arkenbouw Urk Ad van Lit + Foto + Film Adriaan van Dam Fotografie Aerialvideos AeroFlyDrones AFS-Hover AGLVISION Agrarische Dienstverlening Alfing BV Air Drone Support B.V. Airborne Visuals Aironotics ALMA Filmproducties AMB Vastgoedmanagement Ambleside B.V. Amusing Monkeys B.V. APA Foto Ardito Asente IT Services B.V. Audica Video Awayin Bart Gardien Media Productions Beemflights Bert Geeraets Audio-Visuele Produkties Binne-Louw Katsma Fotografie Blender Media BLIK film Blik van Boven Blikonderwater BMdrone-mediashots Bocavista B.V. BRAIN Communicatie Brandhof Natuur & Platteland B.V. Broekens BV BroVideo Bureau voor Landmeetkunde De Winter B.V. BuzzardEye CBAT Centaur Pegasus BV Certicon Kwaliteitskeuringen B.V. Chris Pennarts Fotografie CK Drone Inspectie Contax Technical Support Costablanca4you Cr3ate Immersive Content Dag & Dauw DAGIS (Dutch Aerial & Ground Imaging Solutions) De Geheime Fabriek de naam in beeld bv Den Helder Aircraft Systems BV Drone Addicts

DRIEBERGEN-RIJSENBURG OOSTERBEEK KOOG AAN DE ZAAN NOORDEN URK BRUMMEN HELVOIRT MAASTRICHT BORNE AMERSFOORT KAMERIK TERMUNTERZIJL LEEUWARDEN ALMERE ROERMOND LEKKERKERK ‘S-HERTOGENBOSCH ‘S-GRAVENHAGE EMMEN http://www.amusingmonkeys.com ARNHEM ZOETERMEER NOOTDORP BLITTERSWIJCK AMSTERDAM WATERINGEN AMSTERDAM DEN DUNGEN BUITENPOST HEINO UTRECHT CAPELLE AAN DEN IJSSEL DE STEEG SIMPELVELD WOERDEN KAPELLE DALFSEN STIENS EDE GLD KATTENDIJKE ENKHUIZEN AMSTERDAM ROTTERDAM EDE GLD MONTFOORT HENDRIK-IDO-AMBACHT SCHIEDAM HOEK VAN HOLLAND ECHT SOERENDONK LELYSTAD DRACHTEN HOEK VAN HOLLAND DEN HELDER AMSTERDAM

Deltavliegen

32

KNVvL JAARVERSLAG 2017

http://www.hupsel.com/ http://www.parkstadballooning.nl/ http://www.ballonteamlimburg.nl

holen Afdeling

Naam

Plaats Website

Drones

DRONE media HEERENVEEN Drone Up HELMOND Droneinspec KRUISLAND Dronevlucht.eu WOUW Droninc LEENDE DubbelZoLeuk.nl DORDRECHT Duncan van Solm DELFT Dutch Aerial Works OEGSTGEEST Dutch Film Robotics AMSTERDAM Dutchground Media VLEUTEN E.N.G. Crew UTRECHT EagleDrone SITTARD Edwin Haighton BERKENWOUDE edwinvandegraaf fotografie DOETINCHEM Elevated Media Works MEGEN EMN ressorterende onder CED Nederland B.V. AMSTERDAM En Film VEENENDAAL http://www.enfilm.nl Erik Peek Fotografie - Airvideo.nl HEERDE Ernst IT Solutions AMSTERDAM Eye On Earth LEIDSCHENDAM Feniks Drone-image | Feniks Film HILVERSUM Film etc.

HEERLEN FJ Producties ALPHEN AAN DEN RIJN http://www.fjproducties.nl Flying-Eye.eu VALKENBURG LB Footsteps Pictures ALMERE FotoBuro Bolsius ROSMALEN Fotocopter Luchtfotografie PURMEREND Fotografie Arie Mastenbroek ZALTBOMMEL Fotografie Freddy Schinkel IJSSELMUIDEN Fotografie Paul Martens NIEUWERKERK AD IJSSEL Fotografie Rein Bollen SITTARD Fotopiloot DELFT Fotostudio Beemster MIDDENBEEMSTER Fox Flight KOUDEKERKE Galama Media LEEUWARDEN Gallery Imaging bv NOORDWIJK ZH Geodirect B.V. MIJDRECHT Geohost SCHIEDAM Geometius B.V. ALMERE Gerard Overmars Interim management en Consultancy B.V. NIEUWEGEIN Gideon Camera Crew SOESTERBERG Gull Design & Media b.v.

SEXBIERUM H4 Projekten BV LISSE HAGEBE Beheer b.v.

GENEMUIDEN HakiMedia NIJMEGEN Hans Peters Media B.V. OOSTERBEEK HB Agroscan OUDEBILDTZIJL HD Ontwerp TILBURG Heijdens Karwei Producties BERGEIJK http://www.heijdenskarwei.nl HELIX EYE VIEW AMSTERDAM HillWorks BV VIJLEN Hofstra Heersche Landschapsarchitecten HAARLEM Houseview ZAANDAM http://www.houseview.tv Huijbrechtse AMSTERDAM Iconic Media APELDOORN In Vogelvlucht Videoproducties LOOSDRECHT InfraCare All-In STAD AAN ‘T HARINGVLIET Innofly PESSE Inter Nubila KAPELLE Invenio HEERHUGOWAARD Jan Slump Media Productions HEERENVEEN Jatebe RUURLO Java Fotografie / Milieu NIJMEGEN JB DELDEN Jeroen Schrage Videography LEEUWARDEN JH Production DE KRIM JJ Video Productions ZWOLLE Johan Kalthof BLOKZIJL Justin Sinner Pictures DEN BURG Keur Overview ZEIST Klijsen Makelaardij Onroerend Goed B.V. OOSTERHOUT NB Kortom Video ‘S-GRAVENHAGE KNVvL JAARVERSLAG 2017

33

Afdeling

Naam

Drones

Lars Veenstra Media Productions LimburgDrone Littel Difference Loonbedrijf Hopmans Luuk Kramer fotografie B.V. MaakMijnFilmpje Made by Drones Marc Gijsberts Marcvanderkort Mario van Zijst Management B.V. Marketing Rumors Michel Velderman Fotografie Most Wanted MTB Sport NDC mediagroep B.V. Nick Franken Fotografie Nicolaas Kroone Not on Board Object&co Nederland BV Obscura Foto Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid Omrop Fryslân Ons Middelbaar Onderwijs vestiging Merletcollege Orange Acces BV OutSight Media Patrick van Oostrom Fotografie Paul Poels Fotografie PEEM B.V. Petra Appelhof Fotografie Petra Lenssen Photography Phil van Houten - Services & Consultancy Pictures From the Sky Prinsen Zandbergen Garantiemakelaars Procee Consultancy QuickWorks RayFlight Remote Support Elst Rho-Producties BV RJ-Advies Robor Electronics B.V Roel Vossen AudioVisuals V.O.F. Ronald van den Hurk fotografie RPAS Services Ruben Hamberg Fotografie Ruben Smit Productions Rutger Lamers Fotoreportages SchutzDrone SkySnap SkySteady Skyview CM / Skymap Stefan van ‘t Pad Fotografie Stichting Educatieve Dienstverlening Stichting I-watch Stichting Monumenten Bezit Studio Beeld en Verbeelding Studio Jurjen Backer Dirks Studiocover The Blue Dragonfly The I Company TheHeliveiw Thijs Bertels Videoproducties Thomas Segers Fotografie Time Star Media TinTin Audiovisuele Producties TL Aerial Drone Vision Ton Hurks Fotografie BV Top-Shot Trekkerfotografie TT Media Unique-View Upstairs Fotografie Van Bree Media Groep Van der Struijs Audio & Video

34

KNVvL JAARVERSLAG 2017

Plaats

Website

APELDOORN URMOND NIEUWERKERK AD IJSSEL WIERINGERWERF AMSTERDAM ALMERE HEINO BERGEN OP ZOOM BEESD AMSTERDAM ZWOLLE MARIENHEEM ROTTERDAM BORCULO LEEUWARDEN BERGEN OP ZOOM DIEMEN TILBURG HILVERSUM ETTEN-LEUR DORDRECHT DORDRECHT LEEUWARDEN CUIJK ARNHEM HOORN GORINCHEM MEERLO OLDEHOLTPADE NIJMEGEN VENLO SCHOORL VUGHT STEENWIJK SURHUISTERVEEN RIJNSBURG EIBERGEN ELST GLD LEUSDEN WIJCHEN BENTELO MAASTRICHT ‘S-GRAVENHAGE HUIJBERGEN KOEKANGE LEUVENHEIM NIEUWEGEIN DEVENTER HAARLEM SOEST ECHT GORINCHEM ALMERE ZWOLLE AMERSFOORT HENGELO OV HARLINGEN TERHEIJDEN EDE GLD NIEUW-AMSTERDAM STROE OISTERWIJK OSS MEPPEL HUIZEN FRANEKER AMSTERDAM LEUSDEN BOELENSLAAN ZWOLLE ARNHEM MAARSSEN ZEDDAM ‘S-GRAVENHAGE

http://www.peem.nl

http://www.quickworks.nl

http://www.optiekwereld.nl

http://www.rubenhamberg.nl

http://www.jurjenbackerdirks.nl

http://www.the-i-company.nl http://www.thijsbertels.nl

http://www.upstairsfotografie.nl http://www.vanbreemedia.com

Afdeling

Naam

Drones

Velding.nl NIJVERDAL http://www.velding.nl Veluwe FM PUTTEN Ver. tot behoud van Natuurmonumenten NL ‘S-GRAVELAND http://www.natuurmonumenten.nl Vibez Factory ZIERIKZEE Videovliegers UTRECHT Vijfde Verdieping ZEVENBERGEN http://www.vijfdeverdieping.nl Whale Communication HAARLEM Wiersma Tuinaanleg en Onderhoud HURDEGARYP Wordcontext ZWOLLE WWC INTERNATIONAL BV h/o KLAVER 4 VIDEO SOLUTIONS AMSTELVEEN YouBrand LEEUWARDEN Zevenhoek Beveiliging B.V. WARMENHUIZEN

Gemotoriseerd Vliegen

AC Maritime DEN HELDER AC Zeeland HELLEVOETSLUIS www.aeroclubzeeland.nl Aeroclub Hilversum Aeroclub Valkenburg (GV) ‘S-GRAVENHAGE www.ac-valkenburg.nl Aviodrome LELYSTAD Classic Wings UDEN www.classicwings.nl DHAC-Dutch Historic Aircraft Company ANNA PAULOWNA DHJA-Dutch Historic Jet Association LELYSTAD www.dutchfouga.com Eindhovense Aeroclub Motorvliegen EINDHOVEN www.eacm.nl F4-Fokker Four Fokker G1 Nationale Federatie Historische Luchtvaart ‘S-GRAVENHAGE www.nfhl.nl Noord-Nederlandse AC PATERSWOLDE www.nnac.nl Rotterdamsche Aeroclub ROTTERDAM http://www.rac-nl.com/ Schermer Voest SOESTERBERG SKHV-Stichting Kon. Luchtmacht Historische Vlucht RIJEN www.skhv.nl Stg U.L.V. Flevoland LELYSTAD http://www.ulvflevoland.nl/ Stichting DDA Classic Airlines LELYSTAD Stichting Vliegsport Gilze Rijen RIJEN Stichting Vrienden van de Catalina LELYSTAD AIRPORT www.catalina-pby.nl The Storyteller BERGEIJK www.thestoryteller.nl U.L.V. Brouwershaven SCHARENDIJKE U.L.V. Budel BUDEL U.L.V. Twente ALMELO U.L.V. Vereniging Brabant DONGEN http://www.ulvbrabant.nl U.L.V. Westerwolde VLEDDERVEEN (GR.) ULV Fryslan DRACHTEN http://www.ulv-fryslan.nl/ Vereniging Historische Zweefvliegtuigen www.zweefhist.nl Vliegclub ‘t Hoge Land ZANDWEER Vliegclub Flevo HAARLEM Vliegclub Midden Zeeland ARNEMUIDEN http://www.vliegclubmz.nl Vliegclub Middenmeer MIDDENMEER www.vliegveldmiddenmeer.nl Vliegclub Rotterdam ROTTERDAM http://www.vliegclubrotterdam.nl/ Vliegclub Schiphol SCHIPHOL-OOST www.vliegclub-schiphol.nl Vliegclub Teuge MVL TEUGE Vliegclub Twenthe ENSCHEDE http://www.vliegclubtwente.nl/ Vroege Vogels

Modelvliegsport

AC Kennemerland AFC Gorinchem Apeldoornse RMC Aero-Dynamic Arnhemse LC Betuwse MC Boxtelse MVC Brabantse LC Deelense MVC De Brik Deventer LC Dokkumer MC E-Heli Vereniging Alkmaar Eibergse RMVC Elektro Model Vlieg Club Phoenix IJlst EMC Rozenburg Ermelose LVC Federatie Limburgse RC Vliegers Goirlese LVC de Thermiekvogels Gooi en Eemland VvM Haagse Modelvliegvereniging Helderse MC Holland Glide LC Agglomeratie Maastricht Leeuwarder LC Aeria

Plaats

ALKMAAR SOESTERBERG APELDOORN BERG EN DAL BEESD BOXTEL BREDA APELDOORN DEVENTER HURDEGARYP ALKMAAR EIBERGEN IJLST WATERINGEN BARNEVELD HEERLEN TILBURG BUSSUM RIJSWIJK ZH JULIANADORP ZEVENAAR MAASTRICHT LEEUWARDEN

Website

www.aeroclubkennemerland.nl www.airfighterclub.nl www.armc.nl www.arnhemseluchtvaartclub.nl www.betuwsemodelvliegclub.nl www.mvcboxtel.nl www.brabantseluchtvaartclub.nl www.mvcdebrik.nl www.deventerluchtvaartclub.nl www.dokkumermodelvliegclub.nl www.mhc-eva.nl www.ermvc.nl www.modelvliegclub-emcr.nl www.modelvliegers.nl www.gooieneemlandvvm.nl www.heldersemodelvliegclub.nl www.hollandglide.nl www.lvcmaastricht.nl http://www.llc-aeria.net/ KNVvL JAARVERSLAG 2017

35

Afdeling

Naam

Plaats

Website

Modelvliegsport

Leidsche LC Lichtenvoordse MC LVC Emmeloord MBC de Hoogvliegers MBV Jules Verne MC Alpha Hulst MC The Red Baron MC Zevenaar Model Zweefvlieg Vereniging Free Bird Modelbouw Vereniging Woubrugge Modelvliegclub Pegasus Modelvliegsport Oosterhout MV Almere MV Europoort MVC de Vrije Vogels MVC Beaufort ‘7 MVC Crash MVC Cumulus Kampen MVC de Sticks MVC de Stootkop MVC de Valken MVC de Vier Poorten MVC Delta Vlissingen MVC Gilze-Rijen MVC Huizen MVC Midden Nederland MVC Noordoost Veluwe MVC Oisterwijk MVC Otto Lilienthal MVC Stadskanaal & Omstreken MVC Ter Apel MVC Thermiek ‘58 MVC Voorne-Putten MVC Wieringermeer MVC Woerden MVK Valkenburg MVV ‘s-Hertogenbosch MVV Delta Oss Nijmeegse LC Odoorner LC RCM Assen RMV Phoenix RMV Vlaardingen RMVC De Pelikaan RMVC Losser RMVC Nimbus RMVC The Eagles RVC Heiloo The First Aviators Twentse RMC Veendammer LC Veluwse MVC Vliegclub Zuid Ginkel Vughtse MVC The Hawks WBLC de Grondpiloten Winterswijkse LC ZLC Los van de Grond

RIJNSBURG RUURLO EMMELOORD HENGELO GLD EPE TERNEUZEN CUIJK DOETINCHEM WIJCHEN WOUBRUGGE WOGNUM DORST ALMERE BARENDRECHT ZEIST HOORN NH VOLENDAM KAMPEN SINT-MICHIELSGESTEL ROERMOND BAKEL SCHOONHOVEN OOST-SOUBURG RIJEN HUIZEN DE MEERN HEERDE TILBURG UTRECHT STADSKANAAL TER APEL VOERENDAAL HELLEVOETSLUIS SCHAGEN ZEGVELD DEN HAAG ‘S-HERTOGENBOSCH ROSMALEN NIJMEGEN EMMEN PATERSWOLDE KERKENVELD VLAARDINGEN STEENWIJK OLDENZAAL HUISSEN WIJNALDUM LIMMEN ZWOLLE HENGELO OV WILDERVANK APELDOORN BARNEVELD ‘S-HERTOGENBOSCH OUDENBOSCH WINTERSWIJK ZOETERMEER

www.leidscheluchtvaartclub.nl www.lmc.nu www.lvc-emmeloord.nl www.dehoogvliegers.nl www.modelbouwverenigingjulesverne.nl http://www.angelfire.com/alt/mca/

Parachutespringen Airboss

http://www.modelvliegclubpegasus.nl www.modelvliegalmere.nl www.mv-europoort.nl www.mvcdevrijevogels.nl www.beaufort7.nl www.mvccrash.nl www.mvc-cumulus.nl www.desticks.nl www.stootkop.nl www.mvcdevalken.nl www.home.kpn.nl/meijhmb1 www.modelvliegclubdelta.nl www.mvc-gr.nl www.modelbouwclubhuizen.nl www.modelvliegclubutrecht.nl www.mvco.nl www.mvc-otto.nl http://www.mso-stadskanaal.nl/ www.mta-terapel.nl www.thermiek58.nl www.mvc-voorneputten.nl www.mvc-wieringermeer.nl www.mvcwoerden.nl www.modelvliegklubvalkenburg.nl www.mvvdb.nl www.deltaoss.nl www.nijmeegseluchtvaartclub.nl www.flyolc.nl www.rcm-assen.nl www.rmvphoenix.nl www.rmvv.nl www.freewebs.com/rmvdepelikaan www.modelvliegclublosser.nl www.rmv-nimbus.nl www.theeagles.nl www.vliegclubheiloo.centerall.com www.mzc-condor.nl www.trmc.nl www.veendammerluchtvaartclub.nl www.vmvc.nl www.thehawksvught.nl www.grondpiloten.nl www.winterswijkseluchtvaartclub.nl www.zoetermeerseluchtvaartclub.nl

Airmoves Cadetten Parachutisten Vereniging Eerste Nederlandse Parachutisten Club Nationaal Paracentrum Teuge Paracentrum Eelde-Hoogeveen Paracentrum Texel BV Parachutisten Centrum Midden Nederland Parachutists Over Phorty Society Nederland Skydive Ameland B.V. Skydive Zeeland Stichting Pathfinder Parachute Group Holland The Flying Dutchmen Skydive Rotterdam

SCHALKHAAR PURMEREND BREDA ROOSENDAAL TEUGE HOOGEVEEN DE COCKSDORP HILVERSUM APELDOORN DE COCKSDORP ARNEMUIDEN LEUSDEN ROTTERDAM

www.airboss.nl www.airmoves.nl https://sites.google.com/site/kmacpv www.enpc.nl www.paracentrumteuge.nl www.skydivehoogeveen.nl www.paracentrumtexel.nl www.pcmn.nl www.pops-nl.com www.skydive-ameland.nl www.skydive-zeeland.nl www.paragroupholland.nl www.skydiverotterdam.com

Schermvliegen

Absolute Airadventure Paragliding Holland Achterhoekse Vliegers XCC

WIJK BIJ DUURSTEDE DIEREN

www.paragliding.nl www.achterhoeksevliegers.nl

36

KNVvL JAARVERSLAG 2017

Afdeling

Naam

Plaats

Website

Schermvliegen

Action Air Sports B.V. Cloud to Cloud paragliding Eerste Ned. Parapente Vereniging Eurofly Paragliding Falcon Air Paragliding Team Zeeland Paraglidingclub Sky Rebels Parasailingteam Nistelrode Plus 4 Pro Air Paragliding Skyclub Holland TPC Skyline Vliegvereniging de Hoekse Vliegers

Weert ENSCHEDE UTRECHT ENSCHEDE BOXTEL OOSTKAPELLE ROTTERDAM MIERLO DELDEN BORCULO ARNHEM OLDENZAAL OOSTBURG

www.actionairsports.nl

Zweefvliegen

AC Nistelrode NISTELRODE AC Salland LEMELERVELD Aeroclub Valkenburg (ZW) LEIDEN Amsterdamsche Club voor Zweefvliegen UTRECHT Delftsche Studenten Aeroclub DELFT Drienerlose ZVC ENSCHEDE Eerste Limburgse ZC SCHINVELD Eerste Zaanse ZVC KROMMENIE Eerste Zeeuws Vlaamse AC AXEL Friese Aeroclub LEEUWARDEN Gelderse ZVC HUIZEN Gilzer Luchtvaartclub Illustrious HULTEN Gliding Adventures Europe WESTERLEE Gooise ZVC HILVERSUM Groninger Studenten Aeroclub GRONINGEN Kennemer Zweefvlieg Club NOORDWIJK ZH KLu zc De Peel VENRAY KLU ZC Deelen ARNHEM KLU ZC Soesterberg Sicut Larus UTRECHT KLU ZC Twenthe HENGELO OV KLU ZC Woensdrecht BERGEN OP ZOOM Kon. Luchtmacht zw. Volkel VOLKEL Leidsche Studenten Aeroclub LEIDEN LSK ZVC Gilze Rijen BEST N.S.A. Stabilo NIJMEGEN Nijmeegse Aeroclub MALDEN Noord-Nederlandse ZVC BORGERCOMPAGNIE Stichting Samenwerkende Zweefvliegers Midden Zeeland ARNEMUIDEN Stichting V.I.O.D. UITHOORN Twentsche ZVC ENSCHEDE VC Haamstede UTRECHT VC Hoogeveen GRONINGEN VC Midden-Zeeland ARNEMUIDEN VC Teuge APELDOORN Venlo Eindhoven ZweefvliegClub VEZC VENLO Ver. Historische Zweefvliegtuigen VENLO West Brabantse Aeroclub HOOGERHEIDE ZC Ameland DORDRECHT ZC Den Helder SLOOTDORP ZC Eindhovense Studenten EINDHOVEN ZC Flevo ERMELO Zuidhollandse Vliegclub SOEST ZVC Noordoostpolder EMMELOORD ZVC Oost Nederland VEENENDAAL ZVC Rotterdam RIJSWIJK ZH ZVC Texel DEN BURG ZVC Volkel ‘S-HERTOGENBOSCH Zweefvliegclub Deelen DIEREN

www.parapente.nl www.eurofly.nl

www.skyrebels.nl www.parasailingteam.nl www.plus-4.nl

www.skylinetwente.nl dehoeksevliegers.nl www.acnistelrode.nl www.aeroclubsalland.nl www.ac-valkenburg.nl www.acvz.nl www.aeroclub.tudelft.nl www.vleugellam.nl www.elzc.nl

www.kzc.nl

www.nsastabilo.nl www.nijac.nl

www.zweven.nl www.vezc.aero www.zweefhist.nl

KNVvL JAARVERSLAG 2017

37

Onderscheidingen Onderscheidingen Afdeling Persoon Onderscheiding Gemotoriseerd vliegen Modelvliegsport Modelvliegsport Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen Zweefvliegen

38

KNVvL JAARVERSLAG 2017

M. Tefsen P. Beks V. Merlijn M.F.J. van ‘t Rood G.A.J. Boersen G.A.J.M. Cremers W.H.H. Ferwerda P.P.J. LĂźcker H.M. van Putten J. Ritsma E. Slot N.G. Visser J. Umbach F. Beemster S. van Empelen T. Kuijpers

Ere-insigne in goud Ere-insigne in goud Penning in zilver Bijzonder ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant Bijzonder ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant Bijzonder ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant Bijzonder ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant Bijzonder ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant Bijzonder ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant Bijzonder ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant Bijzonder ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant Bijzonder ere-insigne in goud met lauwerkrans en briljant Ere-insigne in goud Ere-insigne in goud Penning in zilver Penning in brons

B

Bestuur en medewerkers Bestuur, Raad van Advies en verenigingsbureau Hoofdbestuur Dhr. R.M. Schnitker Dhr. W.H.C. Stigter Dhr. H. Kort Mevr. G.D. van Luijt-Huisman Mevr. M.J.A. Rozema

- - - - -

Voorzitter Vicevoorzitter Penningmeester Lid Lid

Mutaties Mevr. M.J.A. Rozema is toegetreden als lid van het hoofdbestuur Dhr. W.H.C. Stigter is toegetreden als lid van het hoofdbestuur Dhr. D. van het Kaar is afgetreden als lid van het hoofdbestuur Dhr. J.F.J.M. Forster is afgetreden als lid van het hoofdbestuur Dhr. M.P. Tefsen is afgetreden als lid van het hoofdbestuur Dhr. F. van Laar is afgetreden als lid van het hoofdbestuur

Raad van Advies De heer dr. J.M. Schröder De heer ir. F.J. Abbink De heer M. Peters De heer M.M.D. van Eeghen MBA Gen. Maj. KLu b.d. C.J. van den Burg Gen. Lt. D. Luyt

Medewerkers verenigingsbureau Dhr. R.C.G. Termaat Mevr. C. Koren Mevr. H.B. de Mik Mevr. B. Knibbe Mevr. J.C. Snoek-Charmant Mevr. C.A.J.M. Steenbergen Mevr. G.A. Drop Mevr. E.J.T.M. Mercx Mevr. F.J. Kuijpers-Kwant Dhr. R.M.A. Overdijk Dhr. H. Visser Dhr. B.W.P. Meijers Mevr. A.J. Wolthuis Dhr. C.A.J. Kerstens

- - - - - - - - - - - - - -

Directeur Financiële administratie Financiële administratie Communicatie KEI / Ledenservice KEI / Ledenservice KEI / Ledenservice Directiesecretaresse Topsportcoördinator Afdeling Parachutespringen / Operations Operations Operations Afdeling Zweefvliegen Afdeling Zweefvliegen / Operations

Mutaties Mevr. G.A. Drop (Ledenservice) is een dienstverband aangegaan Dhr. B.W.P. Meijers (Operations) is een dienstverband aangegaan Mevr. E.J.T.M. Mercx (Directiesecretaresse) is een dienstverband aangegaan Dhr. L. Hoogduin (Operations / Veiligheid) heeft het dienstverband beëindigd Mevr. D. Schmidtke (Office manager) heeft het dienstverband beëindigd

KNVvL JAARVERSLAG 2017

39

KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR LUCHTVAART A HOUTTUINLAAN 16A 3447 GM WOERDEN T 0348 437 060 E LEDENSERVICE@KNVvL.NL I WWW.KNVvL.NL

KNVvL JAARVERSLAG 2017