Magazine voor delta- en schermvliegen
LIFT
08
Januari 2018
LIFT /lıft/ Raise to a higher position or level; move upwards.
Lift is het officiële orgaan van de Afdelingen Schermvliegen en Deltavliegen van de KNVvL. Lift is gratis voor KNVvL-leden die zijn aangesloten bij een van deze afdelingen en online te lezen op issuu.com. Hoofdredacteur Bastienne Wentzel. Redactie-adres Eikenlaan 11, 3749 AE Lage Vuursche lift.delta-schermvliegen@knvvl.nl Redactie Peter Blokker, Tamara BlokkerHondsmerk, Frits van Dijk, Mario Spee, Wouter Stigter, Bastienne Wentzel, Maaike Zijderveld.
Misverstanden Communicatie draait voor een groot deel om een gedeelde zienswijze. Als het beeld dat jij ergens van hebt niet overeenkomt met dat van de ander dan ontstaan er gauw misverstanden. Neem alleen al het woord “gauw” in de vorige zin. Voor de een is “gauw” deze week of zelfs vandaag. De ander vindt “gauw” misschien wel een maand of langer. Pas dus op als je “Tot gauw!” zegt! Ga je voor het eerst met iemand op reis? Zorg dan dat je zeker weet wat de zienswijze van de ander is. Voor je het weet, zit je tijdens die “relaxte” vakantie een week op je kont bij het strand. Terwijl jij je had verheugd op een weekje vliegen, om maar een dwarsstraat te kiezen ;-) Ook op mijn werk ontstaat regelmatig verwarring. Dat komt dan vooral omdat mijn collega’s natuurlijk niet in “het wereldje” zitten. Als iemand voor de eerste keer hoort dat ik aan paragliden doe, volgt meestal het volgende gesprek:
Collega: “En dan hang je dus onder zo’n parachute/ driehoekig ding?”
Coverontwerp Leonard Bik. Vormgeving & DTP Leonard Bik, Karin Peters. Medewerkers Heleen van den Bos.
Collega: “Dus jij springt van bergen af? Stoer hoor!” Ik: “Eh nee, ik spring niet, ik moet meestal eerst nog een stukje rennen.” Collega: “En dan hang je dus onder zo’n parachute/ driehoekig ding?” Ik: “Ik hang inderdaad onder een scherm. En dat driehoekige ding heet een delta.” Collega: “Heb je dan geen last van hoogtevrees?”
Druk Drukkerij Hub Tonnaer bv. Advertenties Alle informatie, opgave en aflevering mail naar communicatie.schermvliegen@knvvl.nl Digitale foto’s en tekst Kunnen worden aangeleverd via: lift.delta-schermvliegen@knvvl.nl of per cd-rom. De redactie is niet aansprakelijk voor schade, ontstaan door eventuele fouten in de berichtgeving. De redactie, noch het bestuur van de Afdelingen Schermvliegen en Deltavliegen zijn verantwoordelijk voor de inhoud van door derden ingezonden stukken.
Ik: “Nee, hoogtevrees hebben de meeste mensen alleen als ze verbonden zijn met de aarde.” Collega: “En is dat paragliden dan niet gevaarlijk?” Ik: “Niet gevaarlijker dan een ritje op de snelweg.” Collega: “Gaat dat dan niet heel hard?” Ik: “Rond de 35 km per uur, maar het voelt in de lucht veel langzamer.” Heel lief die belangstelling maar soms wel vermoeiend om die misverstanden elke keer uit de wereld te helpen. Misschien moet ik maar overstappen naar basejumpen. Dan word ik BaseBunny in plaats van Vouwkonijn. Alhoewel: kan zo’n parachute wel cel op cel worden gevouwen? Of moet ik dan allemaal nieuwe vouwtechnieken leren? Ik hou het toch maar bij mijn huidige sport denk ik :-) Vouwkonijn
2
inditnummer
LIFT Coverfoto: Robert Heim – NOVA paragliders Startplaats: Aiguille du Midi 4 Ski&vlieg rond het Salzkammergutgebergte
10
Risicoreductie voor piloten: het 3x3 model 14 Elsefly 2017
17
Opening van het deltavliegseizoen: de Aeros Winter Race 18 XC-cursus in Laragne
20
Nieuws van de Coupe Icare 24 Vouwkonijn: vouwzakkentest van tubes 32 Recensie: SoarCast 35 Wintervlucht boven Grindelwald 36 Nieuw merk: Maya paragliders 38 De nieuwe ParaLodge in St. Vincent-les-Forts
42
Interview: Bruce Goldsmith
44
Uit het logboek van Daniella ten Berge
45
Uit de trukendoos deel 4: Starten op ski’s
46 Foto: Wim de Gier
3
Para-Alpinisme voor kabelbaantoeristen Startplaats: Aiguille du Midi Tekst en foto’s: Peter en Tamara Blokker, Wycher Bos
Para-Alpinisme is niet alleen weggelegd voor extreemsporters met een ultralichte vlieguitrusting. De hoogalpiene startplaats Aiguille du Midi op bijna 4.000 meter hoogte is binnen een half uur vanaf het kabelbaanstation te bereiken. Supermakkelijk dus‌ of niet? 4
Er zijn maar weinig plaatsen op onze aarde waar je met zo’n gemak en efficiëntie de beschaving omruilt voor bijzonder imposant hoogalpien terrein. De Aiguille du Midi, letterlijk vertaald de “Naald van de Middag”, kan je met je handen in je zakken bereiken door de twee etappes van de gelijknamige kabelbaan in te stappen. In de grote maar maximaal met mensenvlees volgestouwde cabine vechten pickels van bergbeklimmers met fotocamera’s
van Aziatische plaatjesjagers. Eenmaal op het topstation aangekomen belandt je in een mix van teenslippertoeristen en Mont Blanc alpinisten, die zich aan het touw rijgen om via de Trois Monts route de hoogste berg van de Alpen te beklimmen. In het skiseizoen, van januari tot mei, beginnen talrijke skiërs hier aan de beroemde off-piste afdaling van de “Vallée Blanche”. Om toegang te krijgen tot deze twintig kilometer lange gletsjerafdaling is de graat vanaf het bergstation tot de startplaatsen uitgerust met een hekwerk. Een ideale gelegenheid voor piloten om met iets groter gemak de startplaatsen te bereiken. Bovendien zijn de startplaatsen in het skiseizoen – wanneer de thermiek nog slaapt – vaker te vliegen. Eitje of expeditie? Is de graat van de Aiguille du Midi nou te doen voor piloten zonder alpiene ervaring? Natuurlijk, kijk maar naar al die skiërs die met gladde plastic zolen hangend aan het vaste touw de graat ongeschonden afklimmen. Of toch niet? Een val naar links betekent een razendsnelle afdaling naar het tussenstation van de kabelbaan, ruim een kilometer lager. Een val naar rechts is ook niet zomaar af te remmen en kan best wel eens eindigen in de randspleet van de Vallée Blanche, of eerder op één van de uitstekende rotsblokken. Sommigen laten
Startklaar met de Aiguille du Midi op de achtergrond.
5
zich meenemen aan het touw van een gediplomeerd berggids, terwijl anderen enkel een paar stijgijzers onder de sportieve wandelschoenen snoeren en de graat af stormen. De weersomstandigheden, sneeuwcondities en eigen angsten of ervaringen kunnen zoveel variëren dat de overschrijding van de graat een eitje is, of een serieuze alpiene onderneming. Timing is key Zodra het skiën op de Vallée Blanche mogelijk is (sneeuwbruggen over de spleten voldoende stevig), wordt de graat gezekerd zodat de skiërs toegang krijgen tot de beroemde maar technisch niet bijzonder moeilijke off-piste afdaling. Met stijgijzers onder je voeten heb je in deze periode (van begin januari tot eind mei) vaak geen klimgordel, klimtouw, pickel of stokken nodig. Zelf geef ik er de voorkeur aan met mijn groepen toch aan touw te gaan, omdat je na een uitglijder en eventuele klap op je hoofd onder de vaste touwen door kan glijden. De skiërs op de graat – vaak geen alpinisten en glibberend voortbewegend zonder stijgijzers – hebben nog wel eens de neiging je vast te pakken of je met op de rug gebonden ski’s omver te maaien. In de zomer zijn de voorzieningen niet aanwezig, kan het weer sneller omslaan, is de graat ijzig en zijn sneeuwbruggen verdwenen, gapende spleten achterlatend.
In het skiseizoen is de graat uitgerust met een hek
Bovendien is het in juli en augustus sowieso verboden op het Mont Blanc massief te vliegen (zone LF R 30 B), vanwege het af- en aanvliegen van helikopters op bergreddingsmissie. Het vroege voorjaar is dus de beste tijd voor de minder ervaren para-alpinisten om vanaf deze prachtige startplek te vliegen. Windarme dagen met een heersend hogedrukgebied geven daarbij de beste startkansen. Noordstart: hoog boven Chamonix Aan het eind van de messcherpe graat vlakt het terrein af en liggen de startplaatsen binnen handbereik. Als de wind- en sneeuwcondities goed zijn, kan op de Col du Midi – waar de skiërs in de bindingen stappen – direct naar het noorden gestart worden. Deze startplaats is kort en uitglijden betekent einde vliegcarrière.
Buiten het skiseizoen vormen valgevaar en gletsjerspleten een serieus risico. Stijgijzers, touw en hooggebergte-ervaring zijn dan nog belangrijker.
Bij een fraaie soarwind kan je hier echter prachtig starten en langs de graat soaren naar het topstation van de kabelbaan en rondjes draaien boven de uitzichtplatforms. Zwaaiend naar de toeristen die hier een glas prik van € 5,- achterover slaan voel je je hier letterlijk king of the sky! Vaak zijn de condities minder gunstig voor deze startplaats dan de verderop gelegen ruimere startmogelijkheden richting het noorden. Ook zonder soarwind of thermiek hang je 2.700 meter boven het dal, een bijzondere ervaring! Zuidstart: boven mieren op de gletsjer Staat de wind zuid in plaats van noord, niet getreurd! Na de Col du Midi vervolgt de graat zich over gemakkelijk terrein naar de zuidstart: Een vlucht over de Vallée Blanche en het Mèr de Glace, waarbij je de civilisatie
Een tandemvlucht over de Vallée Blanche
6
van het dal van Chamonix volledig uit het oog verliest. Terwijl de skiërs – klein als mieren – tussen spletenterrein zigzaggend afdalen, vlieg je met je scherm volledig vrij door ditzelfde dal met uitzicht op beroemde vierduizenders. Aan je rechterhand passeer je de Dent du Géant, de Grandes Jorasses, de Drus… en dichterbij aan je linker hand de gerafelde rotsachtige pieken van de Aiguilles de Chamonix. Tegen het einde van de gletsjer zie je het beroemde Hotel Montenvers met treinstation op de rand van het gletsjerbassin. Voor dit bouwwerk langs is het verplicht linksaf te slaan, richting het middenstation van de Aiguille du Midi kabelbaan, om het permanente vliegverbod van de helikopter landingsplaats niet te schenden. Met de performance van hedendaagse schermen komt het niet meer voor dat je te laag
uit komt om voor Montenvers langs af te steken. Vlieg je speedgliders of heb je teveel rondjes boven de gletsjer gedraaid, lijkt een buitenlanding op de gletsjer niet zo lastig. De gletsjer is weliswaar vrij vlak, maar op het lagergelegen deel sterk gespleten en zonder ski’s en touw is het niet ondenkbaar een spleet in te stappen op weg naar Montenvers. Professionals only! Oké, de alpiene gevaren vallen dus best mee in het off-piste seizoen. Maar hoe
zit dat met de vereiste uitrusting en start- en vliegtechniek van de piloot? Qua materiaal is een paar stijgijzers onmisbaar, en uiteraard geschikte schoenen, kleding en handschoenen. Een lichtgewicht vlieguitrusting is natuurlijk comfortabel en maakt het makkelijker om je balans op de graat onder controle te houden, maar vanwege de korte duur van de tocht volstaat een conventionele uitrusting ook. Theoretisch (!) zijn zowel de noord- als zuidstart niet bijzonder lastig. Deze theorie gaat alleen op als de wind geschikt is, wat
Startplek bij het tussenstation van de kabelbaan, Plan de l’Aiguille
Start- en landingsplaatsen. Zone LF R 30 A: permanent vliegverbod vanwege de helikopter landingsplaats.
7
wil zeggen zolang er geen nulwind of te harde wind is. De noordstarts worden na een paar passen richting de afgrond gevaarlijk steil en het afbreken van de start is dan al snel niet meer mogelijk. Een perfecte voorbereiding van de start en overtuigende techniek zijn hier echt noodzakelijk. Richting het zuiden is de start een beetje minder “heet”, hoewel er vooral in de periode na het vliegverbod (vanaf september) serieuze spleten onder de startplaats liggen. Noord of zuid, voor beide richtingen geldt dat de lucht op
Alternatieve startplaats op 4000 meter vanaf de Mont Blanc du Tacul
8
deze hoogte lichter is en het scherm meer snelheid nodig heeft voordat het draagt. Wat meer wind of sneller lopen dus, voordat het terrein onder je voeten verdwijnt. Komt de wind uit het westen, liggen alle startplaatsen in lee van de Aiguille du Midi terwijl het lijkt of de wind recht op de startplaats staat. Na de start krijgt de piloot, vooral als de thermiek uit haar winterslaap is ontwaakt, onbetwist te maken met verschillende luchtlagen gedurende de bijna drieduizend te overbruggen hoogtemeters. Landen en loipen Als in de wintermaanden de langlaufloipen
in bedrijf zijn, is het verboden om op het hoofd landingsterrein van Bois du Bouchet te landen. De landing bevindt zich dan ongeveer 500 meter verder vanaf het centrum van Chamonix, op de driehoekige langwerpige landingsveld. Bij zuidenwind is een matig föhneffect in de lagere luchtlagen mogelijk. Na het middaguur kan, vooral in het voorjaar en de zomer, een sterke dalwind ontstaan. Vanaf het topstation van de kabelbaan tot het landingsveld, de vlucht vanaf de Aiguille is een serieuze onderneming maar behoort tot de mooiste droomvluchten die een piloot lang zal bijblijven!
Start- en landingsplaatsen Kabelbaan Aiguille du Midi Kosten: € 49,- enkele reis, € 60,- retour. In de zomer zijn er speciale tarieven voor paragliders en combinatietickets. De kabelbaan vanuit Chamonix geeft toegang tot het middenstation en topstation. In het hoogseizoen (skiseizoen en alpien seizoen) kan de wachttijd met gemak een uur bedragen. Online reserveren en kaartjes kopen is mogelijk. De kabelbaan gaat het hele jaar door, met uitzondering van de revisietijd. In 2017 is deze van 5 november tot 16 december.
Plan de l’Aiguille Coördinaten: N 45° 54’ 17” E 006° 52’ 59” Richting: West en noordoost Hoogte: 2.233 m, verschil: 1.233 m Landing: Bois du Bouchet Beperking: vliegverbod in juli en augustus Toegang: Tussenstation van de Aiguille du Midi kabelbaan, 5 minuten lopen onder het kabelbaanstation. Bij het tussenstation van de Aiguille du Midi kabelbaan is een officiële FFVL
startplaats, voorzien van windsokken en streamers. De startrichting naar het westen is meestal vliegbaar vanaf het middaguur tot de avond, waarbij zowel thermisch-dynamisch gesoard kan worden op de valleiwind en van de flanken vrijkomende thermiek. Deze combinatie veroorzaakt regelmatig een sterke wind die een goede starttechniek vereist. Pas ook op de kabels van de kabelbaan en een aantal elektriciteitskabels. In de winter kan ook richting het noordoosten gestart worden door twee minuten door te lopen naar de kleine mast van de gondel. Deze startplaats is bijna plat en vereist een overtuigende start. Als de sneeuw smelt wordt deze startrichting gevaarlijk vanwege de grote rotsblokken.
Aiguille du Midi Coördinaten: N 45° 52’ 52” E 006° 53’ 50” (Noordstart), N45 52’ 51” E006 53’ 48” (Zuidstart) Richting: Noord en Zuid Hoogte: 3.700 m, verschil: 2.700 m.
9
Landing: Bois du Bouchet Beperking: vliegverbod in juli en augustus Toegang: Topstation van de Aiguille du Midi kabelbaan, een half uur afdalen langs de soms messcherpe graat (zie artikel).
Landing Bois du Bouchet Coördinaten: N 45°55’53” E 006° 52’43” Hoogte: 1.040 m De hoofd-landingsplaats in Chamonix, een ruim veld met windsokken en omsloten door bomen. Belangrijk is om bij het vliegen van het landingscircuit niet verder benedenwinds te gaan dan het smalle pad naar de gravelopslag. De valleiwind kan zo sterk zijn dat je op final achteruit gezet wordt en het veld niet meer haalt. In de namiddag staat er regelmatig 20 tot 30 km/u wind. In de winter is dit landingsveld in gebruik als langlaufterrein. Een paar honderd meter oostelijker (richting Argentière) ligt het lange smalle delta-landingsveld dat dan gebruikt wordt als landingsveld.
WHITEHEART Ski- en vlieg-alpinisme rondom Salzkammergut
NOVA teampiloot Robert Heim is een echte buitensporter. Voor dit avontuur combineerde hij skitouring op alpine ski’s met paragliding. Robert woont in Steiermark (Oostenrijk) vlak bij het skigebied Loser, waar je ook kunt vliegen. Het Salzkammergutgebergte ligt om de hoek.
Tekst en foto’s: Robert Heim
10
Het idee spookt al jaren rond in mijn hoofd en wordt ook al gedaan. Wat in de zomer werkt, kan ook in de winter – Ski & Fly. Mijn favoriete sporten skiën en vol bivouac combineren. Niet alleen van de berg af en gelijk weer omhoog. Nee, naar boven, met de paraglider afstand maken, wanneer mogelijk boven de sneeuwgrens landen en met de tourski’s verder. In het ideale geval in combinatie met een lonende ski-afdeling, inclusief overnachting in een tent of een hut of kamer. Het idee was om direct achter de voordeur te starten op mijn huisberg, de Loser, en dan een rondje om de Salzkammergut te maken, om zo aan te sluiten bij het Tote Gebirge, de Ennstaler Berge van Grimmig naar de Dachstein over de Gosaukamm naar de Zwieselalm, dan verder over Gamsfeld richting Höllengebirge en me dan terug naar Loser te werken. Tja, en als de sneeuwen weersomstandigheden dat toelaten nog een rondje over de Osterhorngruppe naar de Zwölferhorn met een hopje over de Wolfgansee naar Schafberg en verder. Een beetje optimisme hoort bij een goede planning! Of en in welke mate optimisme en werkelijkheid overeenkomen moet nog blijken. Het ziet er goed uit! Het weerbericht voor de komende
dagen is een goed voorteken! Voor de eerste keer goede thermiek en perfecte sneeuwcondities in de huisbergen. Een klein, maar belangrijk probleem: lawinegevaar categorie 3-4 als gevolg van sneeuwval de afgelopen dagen en het feit dat mijn nieuwe NOVA Mentor 4 light pas over twee weken geleverd wordt. Gelukkig is er al snel een oplossing gevonden. Harti Gföllner van vliegschool Salzkammergut leent me vrij gemakkelijk zijn felbegeerde en gloednieuwe M4 light uit. Het begint goed! Bedankt! Late start Ik ben laat, heel laat. Sinds zo’n twee uur markeren prachtige cumuli de hemel. Nadat mijn werk voor dit winterseizoen (lawines gecontroleerd opwekken met behulp van springstof in het skigebied) klaar is besluit ik ‘s middags spontaan om te gaan. De prognose is een beetje veranderd, iets meer wind van noordwest en er komen wat altocumulusvelden uit het westen. Dus haast is nu geboden. Starten om 14:30. Het gaat bergafwaarts. De cumuli zijn al verdwenen. Maar toch: het is koud en er is een goede gradiënt. Ik steek zonder te draaien over de Altaussee en kom aan de zuidkant van de Schoberwiese op 1100 meter aan. Het eerste stuk zit erop. Mijn blik vestigt
11
zich naar het westen naar de landingsplaats achter het huis. Gedachten aan de heerlijke geur van koffie en een stuk apfelstrudel worden al snel verdrongen, want: het gaat omhoog! Eerst heel licht, dan wat betrouwbaarder en uiteindelijk gaat het goed. Maar helaas gaat het niet boven de graathoogte van 1900 meter. Het draagt goed, dus ik vlieg met de wind in de rug en met een afgedekte lucht naar het oosten met het doel om de Elmgruam te bereiken, een bergweide op 1600 meter in het Tote Gebirge. Doelen zijn goed en belangrijk. Die van mij zal ik vandaag niet vliegend bereiken. Ik land nog geen 10km verderop op een veldje tussen de bomen op de Vordernbachalm. Desalniettemin ben ik vol goede moed en zeer gemotiveerd. Na deze koude start had ik niet verwacht dat ik zo ver zou komen. Voor mij ligt nog een mooie skitocht van ongeveer twee uur. Twee uur voorpret op thee met schnapps en goulashsoep in de warme Zirbenstubn. Door het Tote Gebirge De volgende dag begint al om vijf uur in de ochtend. Goed uitgeslapen ga ik na het ontbijt richting Großer Priel. Als de wind daar goed is, wil ik boven starten. De route voert dwars door het Tote Gebirge, langs Rotgschirr en Feurtalberg bijna elf kilometer
de oostflanken richting het zuiden vliegen door de adembenemende omgeving en daar beslissen. Als ik er niet overeen kom heb ik altijd nog de tourski’s aan mijn voeten! De Tragl, een populaire skiberg, is al zichtbaar in het zuiden en een nieuw idee is geboren. Van de oostflanken moet ik het vandaag niet hebben. Dus probeer ik terug te vliegen naar het plateu en met de ski’s de Tragl top te bereiken. Beter toplanden en met de ski’s verder, dan ergens beneden op een groen veld met de hele tourski- en bivakuitrusting uit te zakken.
naar het Temelbergsattel met uitzicht op de Priel en Spitzmauer. Na bijna vier uur lopen blijkt de noordenwind te sterk te zijn en ik besluit een extra lus rond de Temelberg naar Hochkasten te maken. Het gebied is onaangetast en voor mij in ieder geval de laatste klim oostelijk van het Feuertalberes Neuland. Kort na de middag bereik ik de top met fantastisch uitzicht naar het westen tot de Dachstein en Hochköning en naar het Osten naar de Hochmölbing en de uitlopers van de Alpen. De thermiek lijkt meer westelijk een beetje beter, hoger en minder verwaaid te zijn. Ik ben ervan overtuigd ook aan de zuidflanken van de steile oostwanden van het Toten Gebige bruikbare
thermiek te vinden. Na een comfortabele pauze leg ik mijn scherm uit en geniet van het panorama. Op een startplaats die waarschijnlijk nog nooit eerder een paraglider gezien heeft. En dan ben ik vertrokken. Ik glij rustig langs de markante rotswanden, uitkijkend over de Großen Priel en naar Spitzmauer en beneden mij naar Prielschutzhaus en de Dietlhöhe. De thermiek is betrouwbaar en al snel gaat het met 3,5 m/s omhoog. Het plan is duidelijk. Ik wil hoe dan ook de sprong maken naar het zuiden in de richting Hechlstein of Grimmig. De basis ligt hier helaas laag, op 2200 meter kom ik niet hoger. De noordwind breekt er door. Dus wat te doen? Hoe dan ook, eerst langs
12
Tot slot Vanwege de zeer goede weersvoorspelling met weinig wind voor de komende dagen had ik de “Complete zorgeloze onafhankelijkheids set” in de rugzak zitten. Het totaal gewicht was ongeveer 15 kg – samen met paraglider, noodchute, NOVA Montis (het zitcomfort verbaast me ondanks de tourski- en schoenen en 10 kg bagage in de rugzak), lichtgewicht tent, slaapmatje, slaapzak, ‘droogvoer’ voor vier dagen, een gaskookbrander, etc. Maar realiteit en optimisme gingen wat vliegomstandigheden betreft slechts tot zondag samen. Kamperen was geen optie en ik was blij dat ik de sleutel van de berghut mee had genomen. Ik heb dan ook ongeveer 8 kg voor niets door het gebied gesleept. Maar: bij de volgende periode met goed weer dan wordt er zeker gekampeerd!
*Bergcursus(half)gevorderden (half)gevorderden *Bergcursus (Perweek week//Per Perdag) dag) (Per Thermieken --Thermieken Overlandvliegen --Overlandvliegen Reizenlangs langsdedebeste beste --Reizen spotsvan vandedezuidelijk zuidelijkAlpen Alpen spots Ontvangstvan vanvliegscholen vliegscholen * Ontvangst * Tandemvluchten Tandemvluchten Shuttlebusnaar naarstartplekken startplekken * Shuttlebus * Verblijfsaccommodaties Verblijfsaccommodaties * Boetiek Boetiek * Reparatie Reparatieatelier atelier
E R B A H C E e d N G n a v A e R t i s A L )
) e d n e k e b l a a n i 7 o t 1 a n 0 r 2 e n n t e i p ( p ( a e h c s DDe n e o i p m a k franse Reserveernu nu uw uw verblijf verblijf !! Reserveer (33)492 9251 5120 20 69 69 (33)4 full.bluesky@orange.fr full.bluesky@orange.fr fullbluesky.fr fullbluesky.fr
Nicolas GARCIN Nicolas GARCIN Technisch directeur Technisch directeur 30 jaar ervaring 30 jaar ervaring geboren in Laragne geboren in Laragne Wij spreken engels en nederlands Wij spreken engels en nederlands
Introductie in het 3x3 model
Risicoreductie voor piloten
Het grootste gevaar ben je zelf Zijn de bergen gevaarlijk? Natuurlijk niet, bergen en dalen zijn er gewoon. Ze vormen pas een risico als wij besluiten er een vlieggebied van te maken en er luchtige activiteiten gaan doen. Hoe hoog dat risico is voor jou als delta- of schermvliegpiloot hangt af van jouw interactie met jouw omgeving. Hierbij zijn zoveel factoren van invloed dat het lastig is om zonder structuur een objectieve analyse te maken van het risico. Om je hierin een handvat te geven presenteren wij een model waarmee je risico’s kunt reduceren. Tekst: Peter Blokker Afbeeldingen: Peter Blokker, Emiel Jansen en Leonard Bik
14
Piloot
check lokale winden en algemene weersvoorspellingen
expositie bergstart (=starttijd) en windrichting afhankelijke alternatieven, lokale (dal)winden
zijn mijn vliegmaten en ik mentaal en fysiek fit?
check thermische voorspellingen, wolkenbasis, grondwind, hoogte wind
soort start: weide / vlonder / klif lieren / sleep
voldoen onze skills aan de startmethode?
check weerkaarten, naderende fronten, drukverschillen, overontwikkeling
landingsterreinen, hoogte en afstand tot start, logistiek (weg kabelbaan / klimroute)
uitrusting compleet en gecheckt, opgeladen/werkende vario & radio EHBO / redding-setje / I.C.E.-id
check omstandigheden startplek (sneeuw / ijs?)
geo-karakter vlieggebied, niet landbare gebieden op een eventuele route
wat zijn mijn benodigde papieren, en zijn ze geldig?
check het verloop van de periode en het tempo waarin dat gebeurt
op locatie geldende procedures, check luchtruim voorschriften en NOTAM's
hebben we de kennis om lokale meteo juist te interpreteren?
Meteo
Geo
Piloot
in de auto: check landingsvelden, alternatieve aanvliegroutes, hellingshoek, obstakels, wind
zijn mijn vliegmaten en ik mentaal en fysiek fit?
kloppen de voorspellingen? wat valt te verwachten bij huidige waarnemingen?
start: oriënteer je zelf op kompas, zon, wind, turbulentie en luchtruim beperkingen.
waar zijn de locals ,waarom, stel ze vragen (bijvoorbeeld dalwinden, overontwikkeling, rotor) KIJK!
micro meteo: startcondities, rotor, (dal)winden, inversie, venturi, wolken
start: geo-karakter vlieggebied, afbreekpunt start (klif?), hoogte gewassen, bos, obstakels
voldoen mijn skills aan de startmethode en startomstandigheden?
macro meteo: wind, luchtlagen, wind schering, fronten, wolken overontwikkeling
lees en begrijp start en landing procedures op informatieborden. vraag locals evt. om toelichting
check overmoedigheid, groepsdruk, is er genoeg focus? valt er iemand uit de maat?
voorspel het verloop van de dag, en het tempo waarin dat gebeurt
vluchtplan: te verwachten venturi, turbulentie, niet landbaar gebied, alternatieve landing scenario's
5 punten-check of preflightcheck, eet en drink nog wat
STEK
observeer en analyseer meteo, airborne piloten en vogels, praat hardop
Geo
Piloot
dalwind indicatoren, te verwachten turbulentie, venturi en rotor
check fitheid, wees eerlijk en behoudend daarin, er komt nog een landing aan
monitor windsterkte en richting op verschillende hoogtes
wat is mijn positie t.o.v. medepiloten, de berg, wolkenbasis wind en zon-instraling, (loef /lij)
neem je genoeg voedsel / drinken tot je?
monitor wolken, inversie, wind schering, dalwinden, venturi
ben ik met mijn glijhoek binnen bereik van het / een landingsterrein?
check verschijnselen van Hypoxie, overmoedigheid / concentratie / handelen
Meteo monitor kans op buien / fronten overontwikkeling
anticipeer op het verloop van een thermische dag, stijglijnen, convergentie
hoogspanning / kabelbanen andere obstakels, loopt mijn gekozen landingsveld op of af?
wat doen medepiloten en waarom? blijf ook zelf nadenken en kijken, pas evt. vluchtplan aan
pas je vlieggedrag of plan naar het verloop van de dag aan
hoe verleg circuit bij draaiende wind of drukte t.o.v. obstakels en turbulentie op het veld?
neem voldoende tijd (= hoogte) voor de landing
Door E. Jansen. Voor vrij gebruik.
Planning
Geo
Go or No Go
THUIS
Meteo
Anticiperen
3 x 3 methode Werner Munter introduceerde een model voor het inschatten van lawinegevaar, waarbij op drie verschillende momenten naar drie verschillende aspecten wordt gekeken. Deltapiloot Emiel Jansen (zie kader) heeft dit principe vertaald naar een model voor delta- en schermvliegpiloten. In de praktijk onderscheiden we bij de planning en uitvoering van de vlucht de volgende drie fases: 1. Planning ‘thuis’, met kaart, gebiedsomschrijving, weersvoorspellingen, YouTube en webcams 2. Observatie bij de ‘vliegstek’, zoals het bekijken van de start- en landingsplek en omstandigheden 3. Beslissingen tijdens de ‘vlucht’, waaronder de veranderende (weers-)omstandigheden en bereikbaarheid van landingsplekken. Op elk van deze drie momenten kijk je naar de volgende drie aspecten: 1. Meteo 2. Geo 3. Piloot Meteo bestaat uit de te verwachten weersomstandigheden. Het zal je niet verbazen dat de meteorologische omstandigheden, en de grilligheid daarvan, een groot risico vormen in onze sport. Denk aan een windgradiënt tijdens de landing, of aan een ontwikkelende onweerswolk op je XC-route. In fase één haal je deze informatie uit de weersvoorspelling, in
3x3 risico reductie methode
VLUCHT
Modellen voor risicoreductie zijn niet nieuw. Off-piste skiërs en snowboarders maken voor het inschatten van het lawinegevaar gebruik van de 3x3 methode van Werner Munter. Bij deze methode maak je in een stappenplan telkens een keuze die leidt tot een “Go” of “No Go”. Het lastige van onze sport is dat we, eenmaal in de lucht, geen “nooduitgang” hebben. Waar een off-piste skiër gedurende de afdaling vaak nog kan kiezen om toch over een andere helling met een andere oriëntatie of minder steil terrein af te dalen, kunnen wij niet zomaar even op een uitstekende richel of boomtak landen om rustig het risicomodel erbij te pakken. Toch zijn er – ook tijdens de vlucht – belangrijke keuzemomenten. Het model dat we hier beschrijven helpt je die keuzemomenten te herkennen en een weloverwogen besluit te nemen.
KNVvL 2017, pas niet aan, maar stuur mail naar bestuur@zeilvliegen.nl zodat uw tips verwerkt kunnen worden in een volgende update.
http://knvvl.nl/afdelingen/deltavliegen/documenten-en-formulieren/ of de directe url: http://knvvl.nl/download/getFile/18792
fase twee bekijk je de situatie vanaf de start- en landingsplek en in fase drie blijf je het weer tijdens de vlucht in de gaten houden. De factor geo betreft de gesteldheid van het terrein die per vliegstek wisselt. Je kijkt dan naar de mogelijkheden van het gebied en welke gevaren er op de loer liggen. Denk aan een rotor, tochtgaten met venturi, of een aflopend landingsveld. De factor piloot heeft betrekking op jezelf, maar ook op de groep waarmee je onderweg bent, locals die je ontmoet en het materiaal dat je bij je bij je hebt. Door nu bewust op drie verschillende momenten en locaties een goede beslissing te nemen op drie factoren (3x3), kun je het risico op een foute beoordeling, en dus een gevaarlijke
15
situatie, heel klein maken. Fase 1, de voorbereiding en het maken van een plan, kan in alle rust thuis gedaan worden door je te verdiepen in de informatie over het vlieggebied, weersvoorspellingen en webcams te bekijken en plannen te maken met je reisgezelschap. Voor een goede zelfstandige beoordeling is dit slechts één van de drie aspecten die je moet beheersen. Juiste beslissingen nemen op de vliegstek zelf en in de lucht, kan je alleen leren door veel (en het liefst samen) te oefenen in de praktijk, met scholen op pad te gaan of de situatie te bespreken met ervaren piloten. Het risicofilter Met het 3x3 model kunnen de
verschillende risico’s worden geïnventariseerd. Vervolgens moet de piloot nog een afweging maken of deze inventarisatie leidt tot een “Go” of een “No Go”. Een hulpmiddel hierbij is het risicofilter (zie afbeelding). In dit diagram zijn dezelfde drie aspecten meteo, geo en piloot weergegeven. Per aspect kun je het risico aangeven, resulterend uit het 3x3 model. In het ideale geval zijn alle drie de aspecten groen. Zit er één in het rood, dan ligt een crash op de loer en is geluk nog het enige vangnet om dit te voorkomen. Een voorbeeld: Je hebt een nieuw scherm gekocht, een klasse hoger dan je gewend bent. Hierdoor wordt het aspect piloot belast met risico’s met een rood randje (nieuw scherm en upgrade). Wat kun je doen om dit risico te reduceren? Kies bewust voor extra veiligheid in de andere aspecten meteo en geo: Ga naar de veiligste vliegstek voor die dag en neem geen genoegen met minder dan ideale weersomstandigheden. Zo staan er in ieder geval twee “lichten op groen”. Om het aspect piloot van rood naar geel te krijgen, dient extra aandacht besteed te worden aan de andere risicofactoren uit de kolom piloot van het 3x3 model. Dus zoek zoveel mogelijk informatie op over het scherm en de keuringsrapporten, neem een harnas met protectie, zorg dat je fit bent en vlieg wat behoudender. Het gaat erom dat je te allen tijde genoeg andere lichtjes op je dashboard op groen hebt staan. Vliegkoorts De oorzaak dat we soms, bewust of onbewust, grotere risico’s nemen dan gezond voor ons is ligt in onze menselijke aard. Het is niet leuk om een mooie vlucht niet te maken omdat de omstandigheden toch wat te sportief lijken, helemaal als anderen wel starten en hoog boven je hangen. Het is ook heel moeilijk voor ons om van een bestaand plan af te wijken; dit heet ballistisch denken. Na een urenlange tocht naar de startplek is de drang om te vliegen ook groter dan als je vers uit een busje of kabelbaan gestapt bent. Je inspanning moet immers beloond worden, toch? Ben je onderdeel van een groep dan is het risico voor de groep ook nog eens afhankelijk van gedrag en instelling van de groepsleden (sociale interactie en groepsgedrag). Onervaren piloten lijken vaak te leunen op de kennis, beslissingen en acties van de meest ervaren piloot van de groep.
Die ervaren piloot heeft dan, of hij het wil of niet, een voorbeeldfunctie. Laat hij zich onder druk zetten om een sociaal wenselijk besluit te nemen bij twijfelachtige omstandigheden, dan verhoogt hij het risico voor de minder ervaren groepsleden. Zolang je nog met je vliegmaatjes op de grond staat, kun je gezamenlijk de 3x3 methode systematisch doornemen en elkaar helpen tot een democratische “Go” of “No Go”. Als je eenmaal in de lucht zit, moet je het vooral zelf doen. Risico is persoonlijk Veel piloten doen trouw hun checks en hebben hun eigen methode voor risicomanagement. Toch gebeuren er best veel ongelukken onder cursisten én onder ervaren piloten. Die zwarte zuigende onweerswolk die een steeds sterkere zuigkracht ontwikkelt maakt geen onderscheid tussen die doorgewinterde overlandvlieger die je bent (of denkt te zijn) en die lompe piloot die alle tijd nam om je in te weg te staan op de startplaats. Hoe jij de verantwoordelijkheid voor jouw METEO
eigen gedrag neemt, bepaalt direct jouw eigen veiligheid. Herkennen van risico, op basis daarvan beslissingen nemen en handelen wordt vaak moeilijk gemaakt door verkeerde waarnemingen en inschattingen, stress en groepsdruk. Ook kan het zijn dat je de lat voor jezelf te hoog hebt gelegd. Bij vrijwel alle vliegongevallen geeft de piloot achteraf aan dat het ongeluk te voorkomen was geweest als hij iets niet of juist wel had gedaan. Ervaring, kennis en kunde, gedrag en risicobereidheid zijn daarbij bepalend. Wil je met minimaal risico vliegen dan zul je jouw persoonlijke risico’s en zwakke punten moeten leren herkennen en daarop anticiperen. Je kop in het zand steken helpt je niet verder; net zo min als denken ‘mij overkomt dat niet’. Geen enkele methodiek of checklist kan ervoor zorgen dat je honderd procent veilig aan een vleugel hangt. De hier gepresenteerde 3x3 methode is een hulpmiddel maar zeker geen heilige checklist. Vergeet niet naar dat “onderbuikgevoel” te luisteren en vlieg niet sneller dan jouw beschermengel! GEO
PILOOT
ACCEPTEERBAAR RISICO Risico wordt geacht zo klein te zijn dat het een vlucht niet in de weg staat.
CONTROLEERBAAR RISICO Risico is controleerbaar indien de twee andere risico aspecten overtuigend accepteerbaar zijn. ONACCEPTABEL RISICO Risico is zo groot dat het starten / doorvliegen niet is te rechtvaardigen. Één aspect in het rood is een No Go.
De man achter het model Emiel Jansen
16
Deltavlieger Emiel Jansen is een allround extreemsporter en verdiepte zich bij het snowboarden in de 3x3 methode. Hij was ervan overtuigd dat dit model met de nodige aanpassingen ook voor piloten ingezet kon worden. Zijn ultieme doel is dat het ook in opleidingen verwerkt wordt en dat iedereen dezelfde versie hanteert. In de off-piste snowboard-scene kent 99% de 3x3 van Werner Munter. Hij hoopt dat het binnen de luchtsport ook zo ver zal komen: Een alom bekend, liefst internationaal systeem.
ElseFly 2017
Luchtsporten
in positief daglicht Tekst en foto’s: Wim de Gier
Van donderdag 28 september t/m zaterdag 1 oktober werd het actieve luchtsport evenement ElseFly gehouden. Dit jaarlijks terugkerend evenement is opgezet voor alle beoefenaars van de vrije luchtsporten. Van paramotor vlieger tot MLA poloot en van modelbouwer tot parachutist, iedereen was van harte welkom. Ook voor bezoekers is het van dichtbij kijken naar al het spektakel in de lucht een enorme belevenis. Wim de Gier vertelt. “Ik spring zelf inmiddels ruim 36 jaar uit vliegtuigen en vlieg 11 jaar met mijn deltavliegers van diverse mooie bergen in de Alpen. Daarnaast ben ik dit jaar begonnen met het vliegen van een zogenaamde Mosquito die ik onder een deltavleugel kan hangen. Met mijn benen als start en landingsgestel vlieg ik zo nu en dan boven Nederland. Dit was voor mij een evenement om zeker niet te missen. Afgelopen voorjaar had ik met mijn Mosquito aan TulpenFly van dezelfde organisatoren meegedaan. Zij vroegen mij om op vrijdag aan een paar honderd basisschoolleerlingen (groep 7 en 8) uitleg over deltavliegen te geven. Natuurlijk ben ik hier op ingegaan omdat ik het erg leuk en belangrijk vind om onze mooie sporten in een positief daglicht te zetten. Vrijdagmorgen heb ik mijn deltavleugel onder het genot van een een mooie opgaande zon opgezet om het verhaal kracht bij te zetten. Daarnaast waren er presentaties over ballonvaren, paramotorvliegen, roofvogels en historische vliegtuigen. Ook de KNVvL stond er met een eigen stand. De kinderen liepen in groepen volgens een vast schema langs alle sprekers. Heerlijk om zoveel oh’s
en ah’s te horen en te zien. Vele vragen en opmerkingen werden op mij afgevuurd zoals; hoe vliegt nu zo’n vleugel, vind je het niet eng, is het niet koud, dat wil ik later ook gaan doen, hoe hard ga je, hoe land je…. Wat is het toch leuk om zoveel kinderen in de leeftijd van 9 t/m 11 jaar, letterlijk in aanraking (ik nodigde iedereen uit om mijn vleugel ook aan te raken) te laten komen met mijn mooie sport. Wellicht hebben we over een paar jaar er weer een aantal enthousiaste nieuwe piloten bij. Aan het eind van de dag heb ik nog een mooie vlucht met mijn Mosquito gemaakt. Omdat er maar een paar rondvliegen (wellicht ben ik zelfs de enige die hiermee regelmatig boven Nederland vliegt), kreeg ik veel belangstelling. Natuurlijk had ik ook mijn parachute bij mij en later op de avond (en ook nog de volgende ochtend) heb ik samen met Michel de Kerpel, twee kleine luchtsporten weten te combineren. Ik ben op 5000ft uit zijn paramotor gesprongen. Helaas zat het weer echt niet mee. Vrijdagavond enorme hoosbuien, zaterdag en zondag harde wind en veel regen. Hierdoor is het overgrote deel van het programma afgelast. De organisatie stond daarentegen echt als een huis! Aan alles was
17
gedacht, van koffie rond het veld tot aan een eigen havendienst. De vriendelijkheid en gezelligheid spatte van de organisatoren en de vele vrijwilligers af. Volgend jaar ben ik er zeker weer bij! Jij ook?” Links • Een video van de twee bijzondere sprongen (vind het Youtube kanaal door “Wim de Gier” te zoeken). https://www. youtube.com/watch?v=M3mERddhOPI • Website van Wim de Gier: www.wimdegier.nl/sports • Website ElseFly: www.elsefly.nl
Aeros Winter Race
Arne Tänzer start vanaf Lijak
De Aeros Winter Race is de traditionele openingswedstrijd van het Europese deltavliegseizoen en vindt eind maart plaats in Slovenië.
Invliegen Arne en Emiel waren al op zaterdag 25 maart naar Slovenië gereden, mijn vriendin Florien en ik konden pas op zondag vertrekken. Vanwege zwangerschapsverlof kon ze gelukkig mee deze tweede week (inmiddels is onze zoon Figo geboren,
Ik had nog nooit meegedaan, maar na alle enthousiaste verhalen van medepiloten over eerdere edities schreef ik me ook in, samen met Arne Tänzer en Emiel Jansen. Vanwege het slechte weer ging de eerst geplande week niet door, maar in de reserveweek was het prima vliegweer. Tekst: Gijs Wanders Foto’s: Florien Bos
Emiel, Florien en Jochen
18
waar we natuurlijk dolgelukkig mee zijn). Tijdens onze heenreis belden ze om door te geven vooral bij Greifenburg te stoppen, omdat het in Slovenië de dag erna te hard zou waaien. Daardoor werd onze heenreis zomaar 2,5 uur korter. Dat was lekker! Op maandag maakten we alledrie de eerste
vlucht van de vliegweek en we startten vanaf de Emberger Alm. Dat was een mooie aftrap! ‘s Avonds reden we door naar het historische stadje Stanjel in Slovenië. Hier had Emiel twee mooie appartementjes gevonden, die als uitvalsbasis zouden dienen voor onze trip. Dinsdag was het goed vliegbaar vanaf Lijak, één van de twee starts die tijdens de Aeros Winter Race gebruikt zou worden. Dat was een mooie gelegenheid de start en de omgeving te verkennen. Ik startte als eerste en vloog langs de ridge en later samen met Arne over het dal. Alledrie landden we op het officiële landingsveld. ‘s Avonds schreven we ons in voor de wedstrijd.
De wedstrijd Er werden vier taken gevlogen bij licht variërende weersomstandigheden. Iedere dag was er aardig wat wind, goede thermiek en het was vooral erg warm voor de tijd van het jaar. De naam van de wedstrijd werd daarom al snel omgedoopt tot Aeros Summer Race! Twee taken vlogen we vanaf Lijak en twee vanaf Kovk. Beide zijn prachtige starts, met geweldige uitzichten over het dal. Elke taak bevatte zeven of meer keerpunten, dus met de kriskras-routes door het gebied zal ik je niet vermoeien.
Wat ik bijzonder vond was dat er op twee dagen taken van 120 kilometer gevlogen konden worden. Dat geeft toch aan dat het in dit gebied zo vroeg in het seizoen al erg goed kan zijn. Helaas vloog ik beide taken niet uit. Er stonden bij deze twee taken steeds wel 14 piloten op goal, dus er is bij mij nog wel wat ruimte voor verbetering. Mijn belangrijkste les was dat ik de daloversteek op sommige momenten toch echt met meer voorzichtigheid aan moet pakken en ik niet op verkeerde momenten moet blijven ‘pushen’ (doorglijden). Dat neemt overigens niet weg dat ik er enorm van genoten heb om weer de nodige uren airtime te maken en bovendien om een nieuw vlieggebied te leren kennen. En als je vriendin je dan bij een buitenlandingsveld komt ophalen, is de voldoening natuurlijk compleet en de niet voltooide taak snel vergeten. De twee andere taken waren korter: 61 en 93 kilometer. De eerste taak was voor de kwaliteit van de dag aan de korte kant, maar met het hele team op goal waren we goed gestart! De taak op de laatste dag was een echte ridge race taak. Arne wist bij de eerste en laatste taak een tweede plek in het dagklassement te behalen, erg mooi in dit sterke internationale veld!
Gijs is klaar voor de start vanaf Kovk
19
Helaas ging niet alles goed bij deze wedstrijd. Oud-wereldkampioen Oleg Bondarchuk verknalde zijn start op de tweede dag, crashte onderaan de start en brak daarbij zijn kuitbeen. Vermoedelijk ging dit mis als gevolg van een te hoge invalshoek, mogelijk in combinatie met een loskomende bel. Hij werd naar het ziekenhuis gebracht, dat hij gelukkig een dag later weer mocht verlaten. Verder brak een Oostenrijkse piloot bij een buitenlanding zijn pols. Kortom: wees voorzichtig!
Tot slot De trip naar de Aeros Winter/Summer Race 2017 was voor Team NL een zeer geslaagde week. Hoewel ik er dus maar één keer geweest ben en de weersomstandigheden erg goed en aangenaam waren, wil ik deze vlieglocatie sowieso van harte aanbevelen. Voor vijf euro koop je een dagticket bij het landingsveld van Lijak en dan kan het feest beginnen. Opbouwplek voor delta’s is er meer dan voldoende en voor parapenters al helemaal. En eenmaal gestart is het genieten van de mooie uitzichten en de goede thermiek. Ook landingsvelden zijn er in de vallei meer dan genoeg, dus daar hoef je je niet druk om te maken.
XC-cursus in Laragne
Over de drempel naar overland
Tekst: Frits van Dijk Foto’s: Lo Tanzer
XC-vliegen, oftewel overland vliegen is voor veel piloten het ultieme vliegen met soms afstanden van meer dan honderd kilometer. Voor veel net gebrevetteerde piloten is het een droom, het vertrouwde nest van de huisberg en landingveld verlaten en steeds maar weer je persoonlijke aftand vergroten. Maar het vertrouwde nest verlaten en buiten het bereik van het landingsterrein vliegen is voor velen een drempel die te hoog is. 20
Die drempel voelde voor mij ook veel te hoog, maar bij de berg blijven hangen was voor mij klaar. Waar kom ik terecht? Vind ik wel een geschikt veld? Met een delta kun je niet op iedere postzegel gras landen. Hoe zie ik de juiste windrichting zonder windzak voor de landing? Hoe kom ik weer thuis met al mijn spullen? Een bus of een lift pakken met een delta zit er niet in. Vragen die me onzeker maken om weg te durven vliegen. Als ik de berg verlaat verwacht ik ook altijd uit te zakken, wegvliegen is landen. Hoe blijf ik boven? Waar vind ik een nieuwe bel? Hoe vind ik het meest gunstige glijpad? Ieder goed antwoord helpt de drempel te verlagen maar ik vind ze zelf niet, ondanks dat ik veel met ervaren piloten praat en veel boeken lees en het internet uitspit. In de winterperiode, bij een XC-lezing waar ervaren piloten tips en tricks gaven, besloot ik een overlandcursus te gaan doen. Op de Beurs kwam ik bij Rob in ’t Groen van Airspire terecht die een overlandcursus aanbood waarbij hij als instructeur met twee andere vliegende coaches al vliegend les geeft. Uiteindelijk bleek een groep van vijf piloten deze cursus te gaan doen; Rens Peeters, André van der Lingen, Otto Philipse en
Lieuwe Dracht en ik, Frits van Dijk. Vlak voor de cursus werd er voor Laragne Frankrijk gekozen omdat de weersvoorspellingen daar de beste kans op zoveel mogelijk vliegdagen gaf. Dit voordeel weegt voor alle deelnemers op tegen het nadeel dat je een week van tevoren pas weet waar je naartoe gaat. Eind mei hoef je gelukkig niet bang te zijn dat alle campings vol zijn. Leerdoelen Bij de eerste briefing bleek dat Otto en ik nog geen overlandervaring hadden. Lieuwe, André en Rens hadden al eerder overlandcursussen gedaan, hebben zelfs hun B3 brevet al. Toch bleek de grote gemene deler onzekerheid te zijn, of beter, gebrek aan zelfvertrouwen. De meer ervaren cursisten hadden daarnaast nog aanvullende leerdoelen. André wilde zich voornamelijk focussen op het vliegen met meer rust, het vertrouwen te vinden dat hij altijd boven kan komen door meer geduldig en slim te vliegen. Rens wilde beter leren een goede koers te kiezen waardoor hij meer vertrouwen krijgt om op stap te gaan. Lieuwe tenslotte wilde naast alle eerder genoemde punten graag leren om vanaf de kaart waypoints
te kiezen en zo een haalbare taak uit te zetten. Werken aan je zelfvertouwen Volgens Rob kun je zelfvertrouwen opbouwen als je antwoorden vindt op de vragen die je hebt waar je onzeker van wordt. Sommige vragen kun je voor de start nog niet beantwoorden, maar door het onder begeleiding vliegen ga je leren daar te vliegen waar je nog steeds boven kunt blijven, of veilig kunt landen. Volgens Rob hoeft buitenlanden niet zo spannend te zijn, als je maar op tijd de mogelijkheden hebt bekeken. Het wordt lastig als je blijft doorpeuteren in een onduidelijke bel om niet uit te zakken om vervolgens te ontdekken dat je wel erg laag zit. Is er dan nog een veld te bereiken waar je de vlieger neer kan planten? Het antwoord: vlieg daar waar je nog landingmogelijkheden kunt halen, en steek alleen als je hoog genoeg zit om weer op een plaats uit te komen waar voldoende landingsmogelijkheden zijn. Beter nog, waar ook weer goede kans op lift is om weer hoogte te tanken en niet hoeft te landen! Dus steek je over een gebied waar weinig velden zijn of lift zit, zorg dat je hoog genoeg zit voor je kan steken naar je
V.l.n.r. boven: Otto Phillipse (cursist), Lieuwe dracht (cursist), André van der Lingen (cursist), Rens Peeters (cursist), Hadewych van Kempen (geen deelnemer), Bas Spijkers (retrieve), Frits van Dijk(cursist). Onder: Rob in ’t Groen (cursusleider), Arne Tanzer (coach), Frans Icke (coach).
21
volgende waypoint. Vind je daar lift? Kun je daar landen? Zorg altijd dat je binnen bereik blijft waar je nog een andere optie hebt als je een fout maakt. Maak geen tweede fout voor je de eerste hebt opgelost! Het antwoord op de vraag hoe kom ik thuis is bij deze cursus heel simpel; er is gezorgd voor retrieve. Bas Spijkers en Lo Tanzer halen ons op waar we ook landen. Dat is toch wel erg comfortabel dat jezelf van tevoren niets hoeft te regelen om weer opgehaald te worden van je buitenlanding. Het is heel simpel om een berichtje naar Bas te sturen met je coördinaten. Rustig je vleugel afbouwen en inpakken en wachten op de bus. Wat een service! Coaching vanuit de lucht Iedere dag wordt een taak uitgezet van ongeveer dertig kilometer. De discussies over het weer, de beste startplek, kiezen van waypoints en discussies over de beste vlieglijnen zijn enorm leerzaam. Onderweg naar de startplek werd af en toe gestopt om de omgeving te bespreken, waar zou je kunnen landen als je in de buurt van de stop zou moeten landen, hou zou je een geschikt veld vanuit de lucht kunnen herkennen? Hoe zie je of het terrein afloopt en zou je altijd tegen de wind in willen landen of kun je ook kiezen om helling op met de wind mee te landen? Wat waren deze stops leerzaam, ik kijk nu heel anders naar de omgeving als ik ergens rij. Op de startberg gaat Arne Tanzer als coach het eerste de lucht in om op cloudbase te wachten tot de volgende piloten op hoogte komen. Zo worden wij via de radio omhoog gecoacht als we zelf niet hoog genoeg kunnen komen of weer uit dreigen te zakken. Iedere coach neemt enkele piloten onder zijn hoede en gaat met ze opstap als ze hoog genoeg zijn om te steken. Dat coachen vanuit de lucht is ideaal. Zit je in dezelfde bel en zak je uit terwijl de coach boven blijft, doe je duidelijk iets niet goed. De coach stuurt je via de radio weer richting de kern en voor je het weet draai je weer om elkaar op maximale hoogte. Als je zo geobserveerd wordt leer je veel
André
sneller wat je fout doet omdat je zelf niet altijd in de gaten hebt wat er precies fout gaat. Ik laat mij vaak aan de lijzijde van de bel eruit gooien. De coach wijst me een paar keer op een moment dat het weer dreigt te gebeuren waardoor ik meer kan visualiseren waar ik me in de bel bevind. Zo bleef ik daardoor steeds makkelijker in de bel draaien. Voor onze groep was de grootste eyeopener dat als je in een bel zit die uitdooft niet direct moet gaan zwerven om ergens anders een bel te gaan zoeken. Je vliegt immers al op een plek waar bellen graag los komen. Het cyclische karakter van bellen is ons veel duidelijker geworden en hebben we allemaal beter leren benutten. Dat geeft veel rust en vertrouwen, de volgende bel komt wel. Steeds vaker en makkelijker kunnen we in de loop van de week de bellen vinden en dus beter boven blijven. Andere leermomenten Zo had ieder zijn leermomenten. André: “Mijn beste leermoment kwam op de dag dat we onze langste taak van de week vlogen en allemaal op goal stonden. Het leek er lang op dat ik de enige zou zijn die vroegtijdig zou uitzakken. Maar door stug vol te houden en een goede route te kiezen die me mogelijkheden bood, en op glijafstand van de velden in de vallei
lag, kon ik de 40 km alsnog ronden en alle keerpunten aantikken. Hierbij vloog ik de taak nagenoeg alleen en dat heeft me een hoop vertrouwen gegeven.” Otto: “Het was al snel duidelijk dat ik vooral op het vlak van persoonlijke vaardigheden nog flinke stappen kon maken. Als je ziet wat een verschil het maakt zoals Frans, Rob of Arne vliegt, ongelooflijk. Ik baalde wel dat ze altijd maar beter presteerden, maar het maakt ook heel duidelijk dat het vliegen echt een vaardigheid is. Als je de basis te pakken hebt, heel mooi. Maar thermiek vinden en vooral optimaal gebruik van maken en veel langer in de lucht blijven, daar is nog een zee aan mogelijkheden, dingen om te leren. En dat lukt echt wel, kwestie van ervaring opdoen en veel leren, leuk!” Mooiste moment André: “De dag dat ik als enige de taak helemaal gevlogen had staat me zeker nog bij. En als je medepiloten dat dan belonen met een koud biertje en je voor die dag tot Skygod wordt benoemd dan maakt dat het moment wel af! Maar ik vond het vooral heel tof om vaak samen in een bel te vliegen of tezamen de route te kunnen bepalen. Het was echt een hecht clubje enthousiastelingen en het niveau lag heel mooi gelijk.”
Otto
Arne
Rens
22
Rob
Frits: “Op een dag kwam niemand echt weg, bijna ieder die het probeerde zakte uit en eindigde op het vliegveldje van Aspres. Behalve Otto, die zette zijn vleugel naast een begraafplaats in de buurt. Gelukkig een perfecte landing, hij hoefde daar dus niet permanent te blijven. Als laatste cursist in de lucht lukte het mij om de landing nog langer uit te stellen. Wat kreeg ik daar veel vertrouwen van. Ik bleef maar steeds weer de bellen vinden en wist me weer omhoog te werken. Uiteindelijk begon ik vermoeid te raken en besloot ook naar het landingsterrein te vliegen. Vol VG erop en steken. Heel hoog zat ik niet maar leek het makkelijk te halen, tot ik veel sink tegenkwam. De koers iets verleggen hielp wel maar het zou wel kritiek worden. Het was er deze week ingestampt om bij twijfel de veilige weg te kiezen, veilige marges aan te houden. Onder het steken had ik de landingsmogelijkheden al bekeken en koos voor een mooi grasveld wat ik goed kon bereiken. De windrichting was me na een paar keer draaien duidelijk, maar het veld bleek tegen de wind in toch flink af te lopen. Ik ging voor een circuit wind mee en helling op. De wind was niet heel sterk en de helling was behoorlijk. Een eerdere ervaring deze week, met helling af en tegenwind had me geleerd dat je toch veel verder uitkomt dan je zou verwachten, ondanks de goede
landingswind. De laatste bocht naar final, ik nam me voor om vanwege de rugwind flink de sprint in te zetten bij het flairen. Maar vliegend in het grondeffect merkte ik al dat door helling op vliegen de snelheid er al uit ging. Met een krachtige flair kwam ik keurig met beide beentjes op de grond, wat een landing! Die dag was ik de Skygod. Met deze dag heeft mijn zelfvertrouwen een enorme boost gekregen.” Otto: “Thermiek pakken en af en toe als een kurkentrekker omhoog, dat blijft geweldig, wat een gevoel! Maar het volbrengen van een taak van 30 km, dat was toch het mooist. Het was een doelstelling, het was een flinke uitdaging voor iemand met minder dan 100 uur in de lucht, maar ik heb het gered, wat was ik blij! Volgend jaar zeker weer en dan hopelijk weer hoger, langer en verder. Ik verheug me erop. Bedankt, Frans, Arne en Rob en alle medecursisten voor een topweek!”
Snoopy secret instructor
23
Frans
Frits
André
Kleurrijk
Coupe Icare
vliegfeest Tekst en foto’s: Erwin Voogt en Bastienne Wentzel
De Coupe Icare werd dit jaar alweer voor de 44ste keer georganiseerd. Altijd rond eind september is het kleine plaatsje St. Hilaire du Touvet het toneel van een vierdaags vliegfeest voor alle recreatieve luchtsporten. Tienduizenden bezoekers vergapen zich aan demonstraties, straattheater, film, muziek, vliegsportbeurs en vliegshows. Duizenden bivakkeren in de weilanden rondom het dorp zodat het verandert in één grote camping. De twee bekende startplaatsen voor paragliders worden omgeven met festivaltenten zodat je op donderdag en vrijdag de hele dag kunt starten met een vrolijk muziekje en onder het toeziend oog van een groot publiek. Op de zaterdag en zondag is het luchtruim grotendeels gereserveerd voor hen die professionele shows geven. En natuurlijk voor het Icarnaval, een groots verkleed-vliegenfeest waaraan iedereen kan meedoen die een paraglider of delta kan besturen en zich zo mooi mogelijk verkleedt. Sommigen maken er een echt spektakel van en het is mooi, spannend en vermakelijk om te zien hoe de vaak
onmogelijke constructies toch sierlijk het luchtruim kiezen. Het gaat niet altijd helemaal goed natuurlijk… Hoogtepunt als je zelf vliegt is de ballonnenvlucht op zaterdag- of zondagochtend. Vanaf de landing in Lumbin stijgen ’s ochtends vroeg om een uur of acht tientallen heteluchtballonnen op.Tegelijkertijd starten paragliders en delta’s vanaf St. Hilaire. Halverwege de glijvlucht kom je de ballonnen in de lucht tegen en je vliegt minutenlang samen met deze reusachtige luchtschepen én tientallen medeparagliders. Vliegen op aanraak-afstand mocht dit jaar niet meer, maar de ervaring is niet te missen.
24
25
Kijken
Films van het Icares du Cinéma Tijdens het filmfestival van de Coupe Icare werden bijna tachtig films vertoond met luchtsporten in de ruimste zin van het woord als onderwerp. De organisatie zocht alvast de 19 beste uit. Dit zijn een paar van onze favorieten.
Envol vers les 8000 Antoine Girard, Frankrijk. 41 minuten prijs: € 10 (download) De verwachte winnaar van de ‘Icare du Public’ prijs en overall winnaar van de ‘Icare d’Or’ op de Coupe Icare is het verslag van 1200 km vol bivouac van X-Alps-atleet Antoine Girard door de ruige Karakoram en Himalaya-gebergten van Pakistan. Antoine vestigde daar het wereldhoogterecord door op 8175 meter óver een van de achtduizenders, de Broad Peak (8051 m) te vliegen. Ook vloog hij 248 km, de langste vlucht ooit in Pakistan. De film bestaat enkel uit GoPro-beelden van Antoine zelf, maar is goed gemonteerd met toch de climax van het hoogterecord aan het eind. De teaser staat op zijn site, voor € 10 kun je een download van de complete film krijgen met engelse ondertiteling. www.antoinegirard.fr/en/le-film-pakistan-airway
Aziz, l’histoire d’un parapentiste Marocain Air Pur Studio, Frankrijk. 26 minuten prijs: € 12 (DVD) Verfrissend om eens een minder bekende piloot uitgebreid in beeld te zien. Aziz is het klassieke verhaal van een Marokkaanse jongen uit een vissersfamilie die na het zien vliegen van paragliders besluit ook piloot te worden. Dat lukt hem met hulp van Franse instructeurs Sabine Duvivier en David Vayrette, die zijn plaatsje Aglou bezoeken. Hij wordt een van de beste soarders. De film van bijna een half uur laat vrijwel alleen beelden zien van Aziz die zijn kunsten vertoont op diverse prachtige Marokkaanse vliegstekken zoals Aglou en Nid d’Aigle. Het had korter gekund, maar de film is toch de moeite waard. De film kreeg de vermelding ‘Icare du coup du coeur du jury’ tijdens de Coupe Icare. De teaser staat op de site. Bestellen van de DVD gaat via een mail naar de makers. www.airpurstudio.com/project/aziz-lhistoire-dun-parapentistemarocain-2
26
Above the big island Search Projects (regisseur Benoit Delfosse), België. 26 minuten prijs: €5,- (of te huur voor €1,70 voor 24 uur) Diverse clips uit deze film van het SEARCH Projects team zijn op internet al een hit, zoals de lokale bootsman Nelson die mee mag in de tandem met Théo de Blic. Zijn grijns is groter dan zijn gezicht, ondanks zijn zenuwen. Ook de start vanaf een onwaarschijnlijk klein rotspuntje tussen de struiken is een populair clipje. De lange versie van de film biedt aan één stuk door prachtige beelden van een spectaculaire reis van het team (naast Théo ook Horacio Llorens en Thomas de Dorlodot). De film kreeg de prijs ‘Icare de l’émotion’ mee tijdens de Coupe Icare. Op de SEARCH site is gratis een verkorte versie (8 minuten) te zien. De lange versie komt beschikbaar via vimeo on demand. www.searchprojects.net/portfolio/madagascar
Weightless Jean-Baptiste Chandelier, Frankrijk. 5:50 minuten prijs: gratis
Nite Rider Wolfgang Siess, Duitsland. 2:30 minuten prijs: gratis Een eervolle vermelding voor deze korte clip waarin een delta in het donker over de stad München vliegt. Spectaculair omdat ’s nachts vliegen voor ons illegaal en ook heel lastig is omdat je geen diepte kunt zien. De organisatoren zeggen dan ook: “It was barely legal.” Mooie beelden omdat de delta prachtig verlicht is. Te zien in 4K op youtube. www.facebook.com/wolfgang.siess www.youtube.com/watch?v=q0b1g4JU-jA
www.paraglidingschool.nl
Persfavoriet op de Coupe Icare is de nieuwste korte film van JB Chandelier. Geheel volgens verwachting; prachtige beelden, goede muziek, mooie filmische trucs (hoewel de meeste ons bekend voorkwamen). Meer van hetzelfde zou je kunnen zeggen, als je de films van JB kent, maar absoluut zes minuten van je tijd waard. Ook ‘Flying lights’ uit 2016 werd vertoond. Veel van JB’s korte kunstwerkjes kun je op facebook, youtube of vimeo vinden, en sommige op zijn website. Er circuleert inmiddels ook een leuk blooperfilmpje van ‘Weightless’. www.jeanbaptistechandelier.com
OPLEIDINGEN 2018 FRANKRIJK LAC DE SERRE PONÇON
ITALIË BASSANO
MEI - JUNI - JULI - AUGUSTUS - SEPTEMBER
OPLEIDING B2 - VRIJ VLIEGEN MAART - SEPTEMBER
SLOVENIË TOLMIN-LIJAK
TURKIJE ÖLÜDENIZ
OPLEIDING B1 - B2 - SIV
OPLEIDING B1 - B2 - VRIJ MEI - JUNI - JULI - AUGUSTUS - SEPTEMBER
OPLEIDING B1 - B2 - SIV MEI - JUNI - OKTOBER
De Phantom legacy
Nieuws
NOVA werkt eindelijk aan een nieuw C-scherm, dat het grote gat gaat vullen tussen de Triton (hoge EN-C) en de Mentor5 (hoge EN-B). Begin 2018 komt namelijk de Sector. De strekking wordt net onder de 6, de remweg is korter en directer dan de Mentor5. De Sector wordt uitgerust met concepten die in de Phantom, het 99-cellen, kosten-noch-moeite-gespaard-experiment van NOVA, goed bevielen. Dat is onder andere diagonaalribben over meerdere cellen die ofwel gewicht besparen ofwel zorgen voor een meer solide scherm bij gelijkblijvend gewicht. Een Phantom2 zit wel in de pijplijn, maar niet voor 2018. Er wordt onder andere gewerkt aan een minder duur en complex ontwerp dat wel alle voordelen van de Phantom biedt door kleine concessies te doen. Ontwerper Philippe Medicus is nog steeds overtuigd van het voordeel van het concept waarbij niet bespaard is op geld of complexiteit. “Ik denk dat de Phantom door het diepe stallpunt inderdaad geschikt is voor de lage EN-B klasse zoals de Ion. Die feedback krijgen we ook van piloten en instructeurs. De remmen zijn inderdaad erg direct, maar ik denk dat ook beginners daarmee kunnen leren omgaan, zolang de feedback maar intuïtief is. Ook een fiets of auto vereist maar heel kleine stuurbewegingen.”
Een greep uit de nieuwe schermen in 2018 Gradient Golden5
Théo de Blic vliegt een van de eerste Golden5 van Gradient tijdens de shows op de Coupe Icare. Zijn commentaar: “It’s the best!” Volgens Théo is goed geluisterd naar gebruikers van de Golden4, die vonden dat dit scherm te gevoelig reageerde voor zijn klasse (lage EN-B) en teveel informatie doorgaf in de thermiek. De Golden5 geeft minder feedback met een betere performance en behoudt wel zijn Gradient-DNA, volgens Théo, dus bijvoorbeeld een lichte stuurdruk. De maten 26 en 28 zijn al EN-B geklassificeerd. De andere maten die volgen spoedig.
Nova Mentor5
Phi-air Symphonia
Net gelanceerd, het nieuwe paraglidermerk van ex-Advance, ex-NOVA-ontwerper Hannes Papesh. Hij ontwikkelde de afgelopen jaren in samenwerking met onder andere Mike Küng een nieuwe reeks schermen, te beginnen met de Symphonia, een EN-A met pretenties volgens de website. Drie maten zijn al gecertificeerd. Het merk zegt zich te onderscheiden doordat de teamleden onafhankelijk en vanuit verschillende landen werken. Daarbij nemen ze de tijd om nieuwe producten te ontwikkelen. phi-air.com Phi-air Symphonia
Gradient Golden5
RAST in alle gelederen
Nu het RAST-concept aardig uitontwikkeld lijkt te zijn rust Swing zijn laatste modellen met deze techniek uit. RAST is een dwarswand over de lengte van het scherm van links naar rechts, dat fungeert als een ventiel. Daardoor zet het scherm onder andere makkelijker op, klapt het minder snel in en herstelt sneller bij inklappers. De nieuwe Nexus RS komt eraan in het voorjaar. Een EN-C in het midden van de range met de performance van een hoge C. Daarna volgt de Nyos RS, de hoge EN-B van Swing.
28
Advance Iota2
In december kunnen we de opvolger van Advance’s hoge B verwachten, de Iota2. Nu in vijf maten, waarbij er voor lichte piloten een maat is toegevoegd, de 21 van 60-77 kg startgewicht.
Triple Seven Queen 2
Queen laat op zich wachten
De Sloveense fabrikant Triple Seven laat weten dat na een jaar uitstel dan toch de nieuwe EN-C Queen 2 klaar is. De eerste schermen in maat MS zijn afgelopen maand beschikbaar gekomen. Waarom de ontwikkeling vertraging opliep is onbekend. Wel zijn er in de lichtgewichtrange veel 777-schermen bijgekomen, zoals de D-light en de P-light, allen zo rond de drie kilo en de K-light van rond de vier kilo. Advance Iota 2
Randonaero Adventures Deltavliegschool & Shop www.deltavliegschool.com
Meer weten? www.deltavliegschool.com/lift
Proficiat!
Het afgelopen seizoen hebben veel piloten een brevet gehaald. De piloten die veel bij ons vlogen, zetten we graag extra in het zonnetje. Namens het hele team van harte gefeliciteerd en heel veel mooie vluchten gewenst! B2 gehaald • Antoine Roeloffs • Eduard van Gameren • Hester Meeusen • Ronald Stoelinga • Ruud Knijnenburg • Thijmen Jansen • Otto Philipse (ook B3)
B1-PLUS gehaald • Bruno Sabino • Feike Pacilly • Lawrence te Vruchte • Serge Koning
2 year DHV check De schermkeuringen vinden plaats in Duitsland bij een officieel DHV keuringsstation. Alle merken kunnen voor keuring aangeboden worden. Keuring € 160,00 incl. retourzending naar uw huisadres.
Proeve van bekwaamheid • Michiel Trentelman
FAI-speldjes • Kevin Brobbel: brons voor duurvlucht • Martin van den Berg: brons voor hoogtewinst
Winkel en Webshop Foto: Rens Peeters
Winkel open op : Vrijdagavond en verder op afspraak Adres: Weesperstraat 118 U 1112 AC Diemen - Amsterdam Email: info@panchoamelia.nl
www.panchoamelia.nl
Onbekende merken
Kende je deze al? De markt voor paragliders is niet al te groot. Enkele tientallen fabrikanten verdelen de koek. De grootste fabrikanten verkopen enkele duizenden schermen per jaar. Anderen maar enkele honderden of tientallen. De grote
Nervures Diamir
merken zijn – ook in Nederland – welbekend. Je komt ze regelmatig tegen in dit blad. Maar had je al eens van deze gehoord?
Nervures
Al meer dan twintig jaar een op en top Frans merk met een basis in de Franse Pyreneeën niet ver van bedevaartsoord Lourdes. De schermen worden dan ook allemaal in Frankrijk gemaakt, iets wat voor Fransen belangrijk is. Nervures verkoopt zo’n 300 schermen per jaar voornamelijk in Frankrijk, waar de schermen onder andere populair zijn bij scholen. Het richt zich op schoolschermen en de intermediaire en sportklasse (tot EN-C), en daarnaast op lichtgewicht schermen en speed- en miniwings. Porcher27, het doek dat tegenwoordig voor de meeste hike&flyschermen wordt gebruikt, is in samenwerking met Nervures ontwikkeld, claimt het bedrijf. Het nieuwste scherm is de Spantik 2 (EN-B in maat M, de andere maten volgen). nervures.com
Sky Country Discovery
Sky Country
De Franse distributeur Scorpio van dit Oekraïense merk meldt met trots dat hun producten ‘Made in Europe’ zijn, namelijk in Oekraïne. Het merk bestaat al meer dan 20 jaar en is groot in Rusland en Oost-Europa, maar in het westen nog niet zo bekend. Ze produceren de complete range aan schermen van school- tot performance, tandem, paramotor en een speedwing. Sommige, maar niet alle maten van alle schermen hebben een EN-certificering of -classificatie. De Muscat-3 (EN-A in S, M en L) en de Discovery-5 (EN-B in die maten) bijvoorbeeld wel. Daarnaast produceert Sky Country harnassen waaronder een indrukwekkende range aan lichtgewicht spullen, en accessoires. Na Frankrijk is de bedoeling om de rest van West-Europa te veroveren. sky-country.com
Maya Gliders
Maya Parasut
Deze nieuwe Turkse paragliderfabrikant kun je vinden in vliegmekka Ölüdeniz. Ze bestaan pas sinds 2012 en produceerden in 2014 hun eerste scherm. Inmiddels zijn vier typen beschikbaar, het schoolscherm Haydi, het sport- en xcscherm Shaman, tandem Nomad2 en hike&fly lichtgewicht Half Life. Bovendien is het harnas Lycia te koop. Je kunt bij Sky Sports in Ölüdeniz vragen om een testvlucht. Lees het interview met ontwerper Can Ergin op p38 van deze Lift. mayagliders.com
30
Safety Training (SIV) Ölüdeniz - Herfstvakantie 2018 Thomas Lednik geeft de SIV cursus
Hotel aan het strand, incl. ontbijt, vanaf € 20,00 p/p per nacht. Begeleiding met KNVvL instructeur 19e Ölüdeniz International Air Games van 16 tot 21-10-2018 Vakanties Regio zuid 13 tot 21-10-2018 Regio noord en midden 20 tot 28-10-2018
www.paraglidingschool.nl
www.panchoamelia.nl
LIERLOCATIE - SHOP - SERVICE
Plesmanweg 15 - Almelo
Tubes getest door het vouwkonijn
Ik vouw veilig of ik vouw niet!
In de vorige editie van Lift gaf het vouwkonijn een overzicht van verschillende vouwzakken. Naast de bekende snelpakzakken en cellenpakzakken werden ook de Tubes geïntroduceerd. Deze rondom gesloten variant op de cellenpakzakken beloven een licht gewicht en razendsnelle pakwijze. Is de Tube echt dat ideale stuk gereedschap waarmee je in no-time in alle omstandigheden van een scherm een strak pakketje maakt? Of is het vooral wurgen en worstelen met zo’n vouwcondoom en gaat er niets boven de klassieke cellenpakzak? Het vouwkonijn heeft twee Tubes en een superlichte cellenpakzak in een praktijktest vergeleken. Tekst en foto’s: Peter Blokker
32
Sinds er schermen op de markt zijn met verstevigde celwanden aan de voorrand is de cel-op-cel (Concertina) vouwmethode steeds populairder geworden en zijn er speciale cellenpakzakken verkrijgbaar om dit makkelijker te maken. Cellenpakzakken zijn er vooral voor om de met staafjes of plastic schotjes verstevigde “luchtinlaten” knik- en kreukelvrij te sorteren en fixeren, om vervolgens de rest van het scherm nog enigszins geordend in de stoffen huls te leggen. Veel moderne schermen hebben inmiddels staafjes op de voorrand die zo flexibel zijn, dat de schermen weer traditioneel (halverend) gevouwen kunnen worden
zonder bang te hoeven zijn voor beschadigingen. De traditionele cellenpakzak Ook als jouw scherm niet perse cel-op-cel gevouwen hoeft te worden, hebben cellenpakzakken nog een voordeel. Ze bieden de mogelijkheid om het scherm op een kleiner oppervlak te kunnen vouwen en daarbij je scherm te beschermen tegen vocht, vuil en gesteente. Na de landing maak je een fieldpack en leg je deze precies zo op de uitgespreide cellenpakzak. Vervolgens stapel je de celopeningen op elkaar en strekt het scherm nog wat uit in de lengte, om het geheel dan met wat banden
Het gebruik van Le Tube van Rock the Outdoor
vast te leggen en de zak dicht te ritsen. Vooral als je geen vouwhulp hebt, er weinig plaats beschikbaar is of als de ondergrond “vijandig” is, is dit systeem erg praktisch. De noodzaak om het scherm vanuit de fieldpack uit te spreiden met het risico op een vies, nat of beschadigd scherm is er namelijk niet. Niks negatiefs over de cellenpakzak dus? Toch wel: De traditionele cellenpakzak weegt al gauw meer dan een halve kilo en is dus redelijk zwaar, vooral in verhouding tot een lichtgewicht scherm. Daarnaast gebeurt het wel eens dat lijnen of schermdoek beschadigd raken bij het sluiten van de gespen of de ritssluiting. Het Tube principe In het voorjaar van 2016 lanceerde het Franse Rock the Outdoor met LeTube een nieuw soort cellenpakzak, die later dat jaar bij de Coupe Icare interesse wekte van de vouwfetisjisten. Zowel LeTube en de TubeBag van Skyman (ofwel Independence) werken volgens hetzelfde principe: De Tube pakzak is over de volle lengte gesloten en moet als een condoom over het scherm getrokken worden. Beide producten wegen net iets meer dan 200 gram en zijn zo gebouwd, dat het schermdoek niet tussen ritsen of gespen kan raken. De belangrijkste nadelen van cellenpakzakken zijn dus weggenomen. Maar maken ze mijn werk als
vouwkonijn nou echt makkelijker? Dat heb ik in de afgelopen weken intensief getest, afwisselend met “LeTube” en de “Tube-Bag”, en met verschillende schermen. LeTube (Rock the Outdoor) Ontwerp: LeTube is een lange stoffen hoes van glad nylondoek met een inzet van dun elastisch Lycra. Aan één uiteinde is een flexibele nylon ring ingenaaid om de opening open te houden en die meteen als handgreep dient. Vouwwijze: Allereerst moeten de verstevigde celwanden van de voorrand goed worden gesorteerd tot één pakketje. Vervolgens wordt de samengepakte LeTube over dat pakketje geschoven met de ring naar voren. De opgestapelde voorrand wordt door de strakke huls goed bij elkaar gehouden. Nu werk je de ring naar de achterrand van het scherm toe, terwijl het scherm door LeTube wordt opgeslokt. Na een paar schermen krijg ik de handigheid te pakken en gaat dit redelijk soepel. Wel is het nodig (tenzij je alleen bent) om ter fixatie
telkens je knie op de vers gedraaide worst te zetten terwijl je de ring naar achter werkt. Bij grote (tandem)schermen begint tegen het eind de in het scherm opgesloten lucht tegen te werken, terwijl voor schermen tot 20 m2 minder perswerk nodig is. Uiteindelijk ontsnapt alle lucht via het luchtdoorlatende lycra en verdwijnt ook de achterrand van het scherm in LeTube. Pakmaat: LeTube heeft een smalle taille en het pakket dat overblijft is duidelijk smaller dan de meeste rugzakken. Pluspunten: Gering gewicht. Het pakketje schotjes of staafjes van de voorrand blijft erg goed gesorteerd liggen. Zodra je de handigheid te pakken hebt, is LeTube met de ring best goed over het scherm heen te schuiven. Dankzij de strakke pakmaat kun je het pakket ook in smalle rugtassen kwijt. Minpunten: Tijdens het vouwen ligt het scherm onbeschermd op de grond. Omdat van voor naar achter gewerkt wordt moet er telkens lucht uit het scherm door LeTube naar buiten worden geperst. Enkeldoeks schermen verdwijnen daarentegen erg soepel in LeTube. Als je scherm nog een beetje vochtig is, moet het thuis weer uit de Tube gehaald worden om te kunnen uitdampen. Hoe luchtdoorlatend het lycra ook is, het scherm zit zo strak in LeTube dat het niet kan ademen.
Het gebruik van de Tube-bag van Skyman / Independence
33
Tube-Bag (Independence/Skyman) Ontwerp: De Tube-Bag is een brede huls van tamelijk luchtdicht Nylon. De rondom gesloten zak is voorzien van een rits om de breedte te reduceren en daarmee het pakket te comprimeren. Vouwwijze: Bij de Tube-Bag kan het scherm, zoals normaal, van achter naar voren worden weggewerkt. Wel is het handig om de voorrand grofweg bij elkaar te nemen, zodat je later niet diep in de tube hoeft te spitten om de schotjes of staafjes terug te vinden. Om de celopeningen wat netter op elkaar te houden, werk ik liever van voor naar achter. Ook als je jouw harnas met het scherm verbonden houdt is dit de enige mogelijkheid. In beide gevallen trek je de nog wijde hoes stap voor stap over het scherm. Ligt het scherm netjes in de Tube-Bag, dan is het tijd om de rits dicht te trekken en daarmee het scherm te comprimeren. Pakmaat: de Tube-Bag is vier centimeter breder dan Le Tube, maar blijft door het behoorlijk luchtdichte materiaal goed vlak liggen als de zak tot een pakketje is gevouwen. Pluspunten: Gering gewicht. Vanwege de breedte van de hoes (in niet gecomprimeerde staat) is het scherm makkelijk door de Tube-Bag te trekken. Door dit van achter naar voren te doen kan lucht nog gemakkelijker uit de cellen ontsnappen. Als het scherm voor enige tijd opgeborgen blijft, kun je de rits openen om het scherm wat meer ruimte te geven. Minpunten: Tijdens het vouwen ligt het scherm onbeschermd op de grond. Vanwege het ontbreken van een versteviging of ring (als bij LeTube) is het soms moeilijker om grip te vinden op de hoes. Helaas is de dicht te ritsen stof niet van luchtdoorlatend materiaal en ademt de zak ook in ongecomprimeerde stand niet echt. Een beetje vochtig scherm
moet dus thuis, net als bij LeTube, helemaal uit de zak getrokken worden. LeTube tegenover de Tube-Bag Naast elkaar gelegd hebben de beide Tubes hun voor- en nadelen. Bij LeTube is het schuiven van de hoes over het scherm wat makkelijker dankzij de ring, maar dat wordt door de opgesloten lucht in het scherm weer teniet gedaan (behalve bij enkeldoeks schermen). Erg handig is de optie van de Tube-Bag om het scherm wat meer ruimte te geven bij langere opslag, door eenvoudig de rits te openen. Dit laatste argument is voor mij doorslaggevend om de Tube-Bag te verkiezen boven LeTube. Tube of klassieke cellenpakzak? Vergelijken we de rondom gesloten Tubes met een conventionele cellenpakzak, dan geef ik toch de voorkeur aan de klassieker. De mogelijkheid om jouw scherm als een fieldpack direct op een zak te kunnen leggen en daarmee tegen de ondergrond te beschermen heeft een grote meerwaarde. Daarnaast is het eindresultaat van het vouwen met de klassieke cellenpakzak netter en gaat het ook nog eens sneller. Bovendien hoef je de lucht niet uit jouw scherm te persen en het scherm met je knieën op z’n plek te houden bij gebruik van de gewone cellenpakzak. Een vochtig scherm kun je eenmaal thuis makkelijker laten ademen door de rits open te trekken, dan hem weer uit de Tube te moeten schudden. In vergelijking met de gangbare klassieke cellenpakzakken, die toch gauw een halve kilo wegen, hebben de Tubes wel een voordeel voor de Hike & Fly puristen. De Tube-Bag kan ook nog eens dienst doen als een (niet waterdichte) bivakzak! Vergelijk je, net als ik in deze test, de Tubes met de lichtste cellenpakzak op de markt
Rock the Outdoor – LeTube De enige Tube met een flexibele plastic ring voor een betere grip en soepelere geleiding. Gemaakt van elastische stof en (beperkt) ademend lycra. Maten: S / M / L Gewicht (opgegeven): 200 gr / 235 gr / 270 gr Gewicht (gewogen): 175 gr voor maat S Prijs: € 49,- / € 51,- / € 53,Info: www.rocktheoutdoor.com Independence / Skyman Tube Bag De Tube Bag van Independence en Skyman zijn hetzelfde. Deze zakken zijn voorzien van een rits om de Tube te comprimeren, of om juist meer ruimte te geven bij opslag van het scherm. Maten: één maat Gewicht: 225 gr Prijs: € 69,Info: www.skyman.aero / www. independence.aero ParaSupply XLite Cocoon De XLite Cocoon is de lichtste “klassieke” cellenpakzak op de markt en de enige die qua pakvolume en gewicht kan concurreren met de Tubes. Maten: MS / L Gewicht: 185 gr / 200 gr Prijs: $ 59,- (ca € 50,-) Info: www.parasupply.com
(ParaSupply XLite Cocoon, 200 gram) dan is het argument gewicht ook van de baan. Al met al kun je stellen dat je vooral zou kiezen voor een Tube omdat het wat anders is, iets om mee op te vallen op het landingsveld, mocht je dat leuk vinden. Ook al zullen het vooral meelijwekkende blikken zijn die je toegeworpen krijgt en zul je niet snel iemand kunnen overtuigen van het Tube-gemak na een demonstratie. Als professioneel vouwkonijn kan ik stellen dat ik ben uitgespeeld met de Tube!
Het gebruik van de Xlite Cocoon van Parasupply
34
Recensie: SoarCast
Meting en voorspelling in een oogopslag Eens moet de aardbol toch verzadigd zijn met weather apps, zou je denken. Toch is er een nieuwe: een weer app van eigen bodem, speciaal voor soaren. Lift sprak met de makers. SoarCast is ontwikkeld door Roderick Jansen en Erwin Voogt. Roderick heeft de website en de software voor de server gebouwd, Erwin de app. SoarCast is uniek door twee bijzondere kenmerken: ten eerste worden de windmetingen weergegeven over de grafieken van de voorspelling heen, zodat je in één oogopslag kunt zien wat de waarde is van de voorspelling die dag. Ten tweede: er wordt gebruik gemaakt van het zeer nauwkeurige Harmonie-model van het KNMI. Roderick legt uit wat bijzonder is aan het Harmonie-weermodel: “De meeste sites gebruiken het wereldwijde en toegankelijke GFS-model. Omdat de voorspelling voor de gehele wereld is, is het model niet heel nauwkeurig. Het zogenaamde ‘grid’ is 28 km. Oftewel voor elk blok van 28 km wordt berekend wat wind, luchtdruk, vochtigheid, enzovoorts doen. Nederland is in dit model niet meer dan een handjevol blokken. Landelijke instituten zoals KNMI gebruiken veel nauwkeuriger weermodellen. De meeste sites en apps gebruiken die lokale modellen niet, omdat ze verschillen en bij elkaar te groot zijn om te verwerken. SoarCast is alleen voor Nederland en kan wél het weermodel van het KNMI gebruiken, Harmonie genaamd. Het grid van Harmonie bestaat uit blokjes van slechts 2,5 km.” De site van SoarCast toont uitgebreide analyses gericht op soaren en kitesurfen. Daarnaast kan de site automatisch je agenda reserveren. Speciaal voor een snel antwoord op de vraag: “Is het soarbaar of wordt het soarbaar vandaag?” is de app ontwikkeld.
Bij de app kun je eenvoudig door de soarlocaties bladeren, de weergave naar smaak aanpassen en een verwachting delen met je vliegmaatjes. Daarnaast kun je eenvoudig zien hoe de waarnemingen overeenkomen met de voorspelling: het afzwakken van de wind is een uurtje eerder dan voorspeld, dus het weer vliegbaar worden zal mogelijk ook een uurtje eerder zijn.
Gratis De app is vooralsnog alleen voor Android ontwikkeld. Hoewel het vier keer per dag verwerken van het weermodel veel servercapaciteit vraagt en dus kosten met zich meebrengt, is SoarCast toch gratis te downloaden in de Google Playstore. De twee soarspecialisten van Nederland, Total Control en ParaWorks, ondersteunen namelijk het initiatief en betalen de kosten. Over een versie voor lieren, met weergave van de wind op hoogte, wordt nagedacht. Als lierverenigingen of –scholen hierover willen meedenken, kunnen zij zich melden bij de makers. De app toont twee grafieken: de windsterkte en de windrichting. De voorspelling wordt weergegeven als doorzichtige balk, waarbij de bovenkant de sterkte van de windvlagen is. De actuele metingen, gemiddelde wind en vlagen, zijn de door-getrokken lijnen. De zandkleurige balk geeft de soarbare richting van de locatie.
SoarCast Website: www.soarcast.nl App: Voor Android (play. google.com) Prijs: Gratis Contact: roderick@soarcast.nl
35
In de winter boven
Grindelwald Afgelopen najaar had ik besloten om tijdens mijn skivakantie in Grindelwald, Zwitserland mijn deltavleugel mee te nemen voor een echte ‘eerste keer’. Niemand neemt ooit al die moeite om in de winter van de First af te vliegen met een delta. Zwitsers ter plaatse hebben mij verzekerd dat niemand dit ooit gedaan heeft. Ik laad mijn deltavleugel op het dak en vertrek richting Zwitserland. Tekst en foto’s: Wim de Gier
36
In de winter, vanuit de lucht, is de Eiger Northface echt indrukwekkend!
Het is inmiddels de derde keer dat ik op de bergen rond Grindelwald met mijn familie en vrienden ga skiën. Het massief van de Eiger, de Schreckhorn met daarachter de Jungfrau, the top of Europe, is enorm indrukwekkend. Skigebieden als de Kleine Scheideck,met de trein, en de First zijn wereld beroemd, hier komen jaarlijks miljoenen toeristen op af. Goed voorbereid Het meenemen van mijn vijf en een halve meter lange vleugel is inmiddels een handigheid geworden. Voor parapenters lijkt dit wellicht een enorme onderneming, maar dat valt wel mee. Dakdragers op het dak van mijn auto met daar op een lange vaste ladder, waarvan ik elke sport met rubbers heb omwikkeld voor een heerlijk zacht bed voor mijn vleugel. Vooraf had ik al contact gezocht met de lokale parapenteschool Flugschule Jungfrau van Alain Gazzetta over de mogelijkheden. Hij vertelde mij dat ze nog steeds van de First vlogen, alleen in de winter zag hij nooit deltapiloten. Hij meldde mij ook dat er werkzaamheden op de langdingsplaats bij Grindelwald Grund plaatsvonden, het A-veld. Hierdoor zou het wellicht wat lastiger voor mij zijn om goed te kunnen landen. Als alternatief wees Alain mij op een groot veld van vijfhonderd meter richting het zuidoosten bij Gryth. De weersvoorspelling voor die week ziet er voor de zondag erg goed uit. Ik ben hier voornamelijk voor het skiën en heb de afspraak dat ik één of twee keer een ochtend ga vliegen. Dus heb ik meteen op zaterdag al contact gelegd met het kabelbaanorganisatie om mijn
vleugel de berg op te krijgen. Na enige extra uitleg van mijn kant, moest ik mijn vleugel zondagmorgenvroeg (6.30 uur) bij het grondstation brengen. Hij kan dan op speciale gondels, waar ze ‘s morgens vroeg de hotels op de top van de berg mee bevoorraden, mee naar boven. Met mijn opmerking “Please take care with my baby” gaf ik met een extra smile aan om erg voorzichtig te zijn. Naar de top van de First Zondag bezoek ik in alle vroegte eerst de twee landingsvelden, de mogelijke aanvliegroutes in mij opgenomen en mijn hoogtemeter op nul gezet. Het A veld vond ik goed genoeg, alleen bij een onverwachte grote toestroom van langlaufers zou ik voor plan B kiezen. Rond tien uur ga ik met de gondel zelf ook naar de top van de First. De stralende zon op de besneeuwde hellingen geeft mij een heerlijk gevoel om hier straks van af te mogen vliegen. Boven aangekomen moet ik nog wel ‘even’ 300 meter met mijn vleugel op mijn nek en mijn harnas op mijn rug naar de start, een zwarte piste, lopen. Ondanks dat dit heuvel af is, ben ik redelijk afgepeigerd. Dus bouw ik erg rustig mijn vleugel op, houd het weer goed in de gaten geniet ik vooral enorm van het spectaculaire uitzicht. Rond twaalf uur zijn mijn vrouw, dochter en vrienden ook boven. Nog even de laatste windcheck. Die komt meestal van rechts en heel soms iets van achteren. Ik ben ready to go. Tijdens het omhangen en het lopen naar het steilste stuk, houd ik goed contact met mijn vrienden of de windzak nog steeds in de goede richting staat. Dit
37
is het geval en ik ren van de, zeer strak geprepareerde, piste. Adembenemend mooi Ik blijf mij nog steeds verwonderen, ondanks dat ik nu 11 jaar vlieg, dat een deltavleugel zo snel en makkelijk de lucht in gaat. Natuurlijk moet je erg goed weten wat je doet, maar die deltavliegpioniers hebben echt enorm goed werk verricht om tot de huidige moderne vleugels te komen. Onderweg naar beneden, er is weinig tot geen thermiek, geniet ik van elke seconde. Deze witte wereld met de gigantische bergen op de achtergrond is echt adembenemend mooi. Boven Grindelwald maak ik nog een paar rondjes over ons hotel en langzaam ga ik richting het landingsveld vlak bij het station van Grindelwald Grund. Na een supervlucht land ik helemaal prima op mijn voeten in de sneeuw. Beneden staat Alain mij op te wachten en met een BIG smile heb ik mijn vleugel ingepakt om eerst nog een middag te gaan skiën. Later op de avond haal ik mijn vleugel op en bekijk ik onder het genot van een glühwein de eerste beelden. Ik zou iedereen willen aanbevelen om ook dit soort uitdagende vluchten te ondernemen. Vele vliegcollega’s vertellen vaak dat je echt een vliegmaatje nodig hebt. Daar ben ik het niet geheel mee eens. Natuurlijk is samen vliegen erg leuk (dit doe ik ook meestal), maar als je alles helemaal zelf uit moet zoeken leer je veel en is de voldoening enorm. Video van de vlucht: https://www.youtube. com/watch?v=wIoMrR5ykMo
Maya paragliders Geboren op de Babadağ Tekst en foto’s: Erwin Voogt en Bastienne Wentzel
Maya is een nieuw paragliding merk, afkomstig uit Turkije. We spraken met de ontwerper en voelden het model Shaman, een EN-B, aan de tand in de thuisbasis Ölüdeniz. Maya Paraşüt is opgericht in 2012 door Can Ergin. Maya is daarmee het eerste paragliding merk van Turkse bodem. Dat is opvallend, omdat Turkije met naar schatting zo’n 20.000 piloten een van de grotere paraglidinglanden is. We spreken Can (spreek uit “Djan”) bij Sky Sports in Ölüdeniz. Stel jezelf even voor? “Ik ben Can Ergin, ik kom uit Izmir en ik ben kernfysicus. Tijdens mijn studie in Ankara was er een paraglidingclub waar ik vliegen heb geleerd in 1999. Het begon als hobby naast mijn studie maar al snel
38
was ik verslaafd. Ik heb daar mijn brevet en instructeurspapieren gehaald. In 2007 ben ik begonnen als professioneel tandempiloot bij Sky Sports in Ölüdeniz. Ik ben toen ook verhuisd naar Fethiye.” Hoe ben je begonnen met schermen ontwerpen? “Voor een afstudeerproject aan de universiteit werkte ik met een simulatieprogramma voor turbinebladen van kernreactoren. De bladen van zo’n turbine hebben een vorm die lijkt op een vleugel. De software die het gedrag van de turbine, de zogeheten vloeistofdynamica simuleert, is ook geschikt om een vleugel te
simuleren. Voor mijn afstudeerproject had ik dan ook het idee om dit programma te gebruiken om een paraglider te ontwerpen. Dat vond de universiteit goed. Het idee om zelf paragliders te ontwerpen bleef in mijn hoofd zitten. Jaren later in 2012, ik was toen al vijf jaar tandempiloot, besloot ik het idee uit te voeren. In Turkije is vreemd genoeg geen enkele paragliderfabrikant. Er zijn inmiddels zo’n 20.000 piloten. En ik dacht: als ik het niet probeer zal het idee altijd in mijn hoofd blijven zitten en weet ik nooit of het zal lukken. Dus ik ben gewoon begonnen.” Wanneer ben je met Maya paragliders begonnen? “In 2012 is het bedrijf opgericht in Fethiye. Maya is zowel een mooie Turkse meisjesnaam als een verwijzing naar de indiaanse Mayacultuur. Die heeft veel overeenkomsten met de Turkse en ze zijn altijd innovatief geweest. In 2014 was mijn eerste prototype klaar. Ik heb het laten maken in Thailand, waar ook SupAir, Skywalk en andere grote merken hun schermen laten produceren. De dag dat ik het scherm kreeg om ermee te vliegen was erg spannend. Zal het vliegen? Gelukkig vloog het. Het had nog wat teveel remdruk en was niet zo wendbaar, maar het begin was er.” Wat voor schermen maakt Maya? “We hebben nu vier schermen: een schoolscherm Haydi (dat betekent ‘kom, we gaan’ in het Turks), het EN-B scherm Shaman, de tweede versie alweer van de tandem Nomad en een lichtgewicht hike&fly miniwing Half Life 16.” Ik wil graag schermen maken die veilig zijn, zowel licht als duurzaam én betaalbaar. Ik houd zelf veel van hike&fly en loop graag de Babadag op in de winter om te vliegen. De schermen hebben in Turkije veel te verduren vanwege de rotsige ondergrond, de felle zon en het vocht in de lucht dus sterke materialen zijn belangrijk. Daarom zijn bijvoorbeeld de lijnen allemaal ommanteld. Daarnaast zijn de meeste Turkse piloten recreatie piloten die graag een veilig scherm vliegen. En tenslotte willen Turken ook niet teveel betalen. Ik denk dat ik een mooi compromis heb gemaakt. De eerste versie van mijn tandem heb ik zelf 400 uur mee gevlogen. Dat is veel in vergelijk met de andere tandemschermen die we hier gebruiken. De tweede versie heb ik wat dynamischer gemaakt en is populair bij de lokale tandempiloten.”
Wat zijn je plannen met Maya? “Dit jaar heb ik 80 schermen verkocht, wat ik een mooi aantal vind. Er zijn al diverse distributeurs in Europa, Brazilië, ook in Nederland. Boven de honderd schermen verkopen zou mooi zijn. Ik hoef geen blitse auto te rijden en ik heb mijn werk als tandempiloot, hoewel ik dat misschien in de toekomst wil vervangen door fulltime schermontwerper. Ik vind het veel interessanter om te doen en bovendien geeft het mij tijd om zelf meer te vliegen, zowel voor het testen van ideeën als om meer wedstrijden te gaan vliegen. De schermen worden momenteel nog altijd in Thailand geproduceerd, maar ik ben bezig met het opzetten van een Turks atelier. Deze mensen moeten eerst opgeleid worden en enkele maanden ervaring opdoen. Al die tijd moeten ze wel een inkomen hebben dus het opzetten van zo’n atelier is een kostbaar proces.”
Eenmaal boven je laat de Shaman zich makkelijk corrigeren.
39
Onze ervaring met de Maya Shaman EN-B De Shaman is een klassiek ontworpen paraglider. Geen staafjes in de celopeningen, geen miniribs aan de achterkant en geen speciale naaipatronen voor de “3D shaping”. Alle lijnen zijn van stam tot top gemanteld en zeer overzichtelijk te sorteren. Het past zeker bij de filosofie van degelijk en betaalbaar. Van een ruwe ondergrond heb je bij dit scherm een stuk minder te vrezen. Licht is ‘ie niet, maar opgevouwen is het een prima handelbaar pakket. Als wij de Shaman vliegen (aan de bovenkant van de gewichtklasse) is er een minimaal startwindje. Bij het opzetten heeft de Shaman dan een beetje meer aandacht nodig dan bij schermen waarbij de cellen in vorm gehouden worden door staafjes. Maar daarmee hebben we ook het enig merkbare nadeel van de klassieke constructie gehad. Boven je hoofd staat de Shaman als een huis en in de lucht is het een plezierig scherm. Echt een EN-B zoals een EN-B hoort te zijn, ons inziens: vlot sturend en met beheerste reacties. Wat betreft de prestaties is er niks mis met dit scherm. In de najaarsthermiek van de Babadağ draaien we moeiteloos mee met de XC-jongens in hun podharnassen. En belangrijker nog: bij de glijvlucht naar zee blijkt het glijgetal dik in orde. Boven zee spiralen, stallen, klappen en satten we het scherm zonder problemen – dit scherm voelt heel vertrouwd en lekker speels. De remdruk is stevig. Eigenlijk roept de Shaman vooral vragen op over andere schermen: waarom al die ingewikkelde constructies? Wie op zoek is naar een fijne, vlotte en bovenal degelijke vleugel, een echte EN-B dus, zou zeker naar de Maya Shaman moeten kijken.
Grote oren, inklappers, spiraal en SAT: bij alle manoeuvres reageert de Shaman beheerst en voorspelbaar.
Maya Shaman S – de specs Oppervlak 23,74 m2 Doek Dominico Tex 30D boven en onder Cellen 52 Strekking 5,4 Gewicht 5,7 kg Startgewicht 60-85 kg Classificatie EN-B
De Shaman heeft vier lijngalerijen die samenkomen in drie risers.
40
52 cellen voorzien van schotten, maar zonder staafjes.
Oudie 4 is het ultieme onder de Vario- en Navigatie-systemen voor Competitie & Crosscountry Paragliding. De gebruiksvriendelijkheid, uitgebreide functionaliteit en het zeer heldere display zijn superieur. Oudie 4 Basic is een voordeligere en uitbreidbare variant...enjoy!
WHAT’S NEW? -Variometer verfijnd door gebruik van gyros en versnellingsmeters! -Verbeterde windberekening op basis van nieuwe sensoren & filters! -Vernieuwde prijzen! g -en tijdelijk gratis SeeYou PC software licentie (1 jaar geldig, m.u.v. Oudie 4 Basic)
Navboxes Finalglide calculator Wind calculator 3D Airspace warning Max. Altitude warning Thermal assistant OLC & FAI optimization Mass Storage Active Sync Wired Serial Bluetooth Flight, task, 60’ statistics Assigned Area Tasks Flight recorder File Replay Task optimization Race to Goal
HARNASSHOP P NL PARAGLIDING EQUIPMENT
www.gliderpilotshop.com
41
Touchscreen Vario Pressure altitude Built-in GPS Airspace data Pre-installed maps Software updates Battery Charging time Size Weight Operating temp. Display Resolution Aspect ratio External Flash USB Loudspeaker Headphone Processor RAM/Flash
Yes, optimal for gloves Yes, high sensitivity Yes, high precisionYes, aviation grade Yes, pre-installed Yes world-wide Free 9600mAh, >12 hrs max. 6h 135 x 86 x 25 mm 345 g -15°C / +50°C 5" TFT LCD 480 x 272 16:9 microSDHC USB 2.0 Yes 3.5mm jack ARM 11, 500 MHz 128MB/8GB
66+ Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes, automatic Yes, automatic navigation
info@gliderpilotshop.com
weer thuis in Frankrijk Tekst: Erwin Voogt Foto’s: John Bart
Hoeveel tegenslag kun je als school hebben? In 2012 brandt Inferno’s prachtige hotel-restaurant Volantis af. Een drama dat jaren voorsleept door discussie over het bestemmingsplan. Vervolgens krijgt de school midden in het hoogseizoen van 2016 te horen dat lesgeven in Frankrijk helemaal niet mag en per direct alle activiteiten gestaakt moeten worden. 42
De thuisbasis van Paraglidingschool Inferno is al meer dan 25 jaar het Lac de Serre Ponçon in Zuid-Frankrijk. De startplek bij Saint Vincent les Forts en het daarnaast gelegen hotelrestaurant Volantis zijn (deels) eigendom van Inferno. De school had in het gebouw haar lesruimte en opslag van materiaal. Maar het noodlot slaat toe. Twee keer. Eerst wordt Volantis begin 2012 door brand verwoest. Wat volgt is een slepende discussie over herbouw binnen het actuele bestemmingsplan van Saint Vincent. Jarenlang zijn op de filmpjes van wereldkampioen François Ragolski, afkomstig uit Saint Vincent, slechts de ruïnes te zien van Volantis. Dan komt midden in het hoogseizoen van 2016 de politie langs: waar zijn jullie papieren? Welke papieren men wil zien is volstrekt onduidelijk, maar het gevolg is dat per direct geen les meer gegeven mag worden. Zo’n veertig cursisten die week moeten in allerijl ondergebracht worden bij een Franse school. Voor de rest van het seizoen wordt uitgeweken naar Lijak, Slovenië. Halverwege 2017 keert het tij. De bouw van ParaLodge is eindelijk begonnen. En de Franse overheid geeft Inferno toestemming les te geven in Frankrijk. We vragen Roland ter Harkel, eigenaar van Paraglidingschool Inferno, ons bij te praten. Hoe zit het nu met de Franse regelgeving, mogen Nederlandse scholen lesgeven in Frankrijk? Nee, dat mag helemaal niet. En hoe gek het klinkt, het was voor iedereen een verrassing. Dat sinds een aantal jaar skiles streng gereguleerd is, was bekend, maar dat hetzelfde geldt voor alle sporten, inclusief het ‘vol libre’, is zover wij weten nooit breed gecommuniceerd. De KNVvL wist ook van niks. Dus alle Nederlandse scholen die lesgeven in Frankrijk overtreden de wet? Ja. Al wordt er blijkbaar niet vaak op
gecontroleerd. En als je met een klein clubje bent, val je natuurlijk niet zo op. Maar wij zijn een grote organisatie en rijden met diverse bussen en landrovers rond. Als je dan eenmaal in beeld bent, kun je je niet meer onttrekken aan de regels. Hoe is het opgelost? Een hoop papierwerk, overleg en, niet onbelangrijk, de ondersteuning van de lokale overheid, heeft ervoor gezorgd dat we als enige Nederlandse school erkend zijn door de Franse overheid. We zijn zelfs gelijk gesteld aan Franse scholen en mogen aan iedereen lesgeven. Daar zijn we heel blij mee, want we zijn bezig met erkenning door de Britse BHPA en Duitse DHV. We kunnen nu aan een breed Europees publiek lesgeven. We zijn best een beetje trots dat onze kwaliteit en lesmethode internationaal gewaardeerd wordt! Als andere scholen legaal willen lesgeven in Frankrijk, wat moeten ze dan doen? De toestemming kan worden aangevraagd bij het ‘Ministère de la Ville, de la Jeunesse et des Sports’. Voor de aanvraag heeft men een webformulier ingericht. Je moet de vragen uit het formulier beantwoorden en diverse documenten bijsluiten die aantonen dat je over adequate diploma’s en kennis beschikt, waaronder van de Franse taal. Wat betreft die taal is de valkuil dat de site suggereert alsof je ook in het Engels kunt reageren. Maar bij ons bleek dat dat niet zo is. Alles moet in het Frans aangeleverd worden. Wel kun je volstaan met een eigen vertaling. Je hoeft dus niet een erkende vertaler in te schakelen zoals het webformulier suggereert. Als de vertaling maar goed is. Ook moet er een motivatiebrief bij zitten. Wij hebben onder andere een aanbeveling door de burgemeester van Ubaye, de regio waar Lac de Serre Ponçon en Saint Vincent onder vallen, bijgesloten. Is alles in orde, dan krijg je na een aantal weken een ‘Attestation’ die je toestemming geeft om les te geven.
43
Kunnen we binnenkort weer genieten van een landingsbiertje op het terras van Volantis... sorry, ParaLodge? Jazeker! De opening vindt dit voorjaar plaats. ParaLodge heeft huurappartementen, een leslokaal en een café voor een drankje met uitzicht op de start, landing en het meer. Ideaal voor een vliegvakantie: starten en landen naast je appartement, geen gedoe met transport en door de afgeschermde ligging een van de meest vliegzekere bestemmingen in de Alpen. Bovendien is Lac de Serre Ponçon leuk voor het hele gezin: zwemmen, watersport, fietsen, wandelen, klimmen, het kan er allemaal. Ook in de winter, wanneer het er prima skiën én vliegen is. Afgelopen jaar gaven jullie les in Lijak, Slovenië. Is dat nu verleden tijd? We verzorgen altijd op diverse plaatsen cursussen en reizen. In Ölüdeniz komen we al meer dan 20 jaar enkele weken per jaar. Hetzelfde geldt voor Marokko, Spanje en Italië. In Oostenrijk hebben we vlieg&ski weken. Slovenië is goed bevallen en gaan we aan ons vaste programma toevoegen.
para odge Informatie • Webformulier voor de aanvraag van de school- of instructeurserkenning in Frankrijk: https:// www.arquedi.sports.gouv.fr/ • Over Inferno en de ParaLodge: www.paraglidingschool.nl
Presentatie Bruce Goldsmith
Kleurige schermen, zeshoeken in het vlakland en een papieren vliegtuigje Onlangs was de Britse piloot en schermontwerper Bruce Goldsmith in Nederland, op uitnodiging van het bestuur van de afdeling Schermvliegen. Hij gaf overdag een presentatie op de instructeursdag. ‘s Avonds was zijn lezing open voor iedereen die zich had aangemeld. De zaal zat vol door de ruim 130 aanmeldingen en gelukkig was er voldoende mogelijkheid om vragen te stellen aan de paragliding guru. Tekst: Mark Schoonhoven Foto’s: BGD Op ons verzoek vertelde Bruce over drie heel diverse onderwerpen : XC vliegen, SIV en veiligheid en schermontwerp. Het nieuwe vliegen waarbij je als uitgangspunt met minder contact vliegt was een belangrijk aandachtspunt. Voor het veilig vliegen tijdens een SIV liet hij zien dat het belangrijk is om bij het uitleiden van een
stall niet aangeremd te vliegen. Houd je een klein beetje remdruk, dan duikt het scherm heftig naar voren, zoals duidelijk werd uit diverse YouTube-filmpjes en uit een mooie demonstratie met een papieren vliegtuigje. Voor overlandvliegers is de hexagon-theorie veel duidelijker geworden. Die theorie geldt in het vlakland en zegt dat thermiekwolken in een patroon van zeshoeken ontstaan. Langs de zijden vind je de lift, in het midden niet. Je volgt dus niet zomaar een wolkenstraat maar de zijden van de zeshoek als je in het vlakland vliegt. In bijzonder het onderwerp rondom het schermontwerp en het productie proces was nieuw en informatief voor de meeste mensen. De uitdagingen om performance, kwaliteit en ook de kosten beheersbaar te houden bij de productie van een paraglider is voor de deelnemers wat duidelijker geworden. Na afloop hebben we Bruce nog een aantal andere vragen gesteld. Had je ooit verwacht dat je eigen merk zo goed zou lopen en wat is de reden van het succes: het kleurgebruik misschien? “Nee, we hadden nooit verwacht dat we zo snel zouden groeien en gelukkig kunnen we de vraag nog net bijhouden. Ik denk dat er veel goede merken zijn en niet alleen opvallende kleuren zijn voldoende om succesvol te worden. We letten ook op diverse andere zaken om een goede balans te krijgen. Waaronder ook kwaliteit en service. Daarnaast doen we voldoende promotie en het meeste via social media“.
44
Waarom dan al die kleuren? “Het ontwerp van de schermen was in eerste instantie met minder verschillende kleuren, totdat we een veelkleurige glider uitbrachten … (de BGD Base in de kleur Lava, red.). De meeste piloten zeiden dat ze dat niet zo mooi vonden maar het verkocht als de beste! De consument heeft gekozen.” Het gespreksonderwerp thuis is ongetwijfeld vaak ‘paragliding’. Wordt dat door iedereen gewaardeerd? “Iedereen van ons is op een bepaalde manier verbonden met het paragliden (in elk geval als passagier), maar als ik in de auto over de ‘windrichting’ begin dan is mijn zoon Tyr de enige die echt luistert.” Jullie wonen in Frankrijk, wat spreken jullie thuis? “De kinderen spreken Frans onderling en tegen ons in het Engels.” Wij waren blij dat je in Nederland kon zijn … Wat vond je zelf van dit event? “Het was leuk en een grote groep deze keer. Ik denk dat het de grootste groep tot nu toe was voor me en dat is het altijd wat spannender. Ik geef ongeveer acht keer per jaar een zaal-presentatie. Enige tijd terug heb ik in China voor een groep op verzoek acht uur vol moeten praten … en dat lukt wel maar is best vermoeiend. Ik ben een keer eerder in Nederland geweest 30 jaar geleden. Toen ging ik windsurfen bij Zandvoort. Morgen gaan we Amsterdam verkennen op de fiets.”
uit het
Logboek van Daniella ten Berge Logboek eerste hoogtevlucht: Waar: Markbachjoch, Niederau, Oostenrijk Wanneer: Dinsdag 18 juli 2017 Wind: 340° / 5 km/u Hoogteverschil: 550 meter Tijdsduur: 7 minuten Eigenlijk begon de paragekte al drieëntwintig jaar geleden. Ik zag voor het eerst paragliders vliegen in Annecy en toen ik als twaalfjarig meisje bij de starthelling al die prachtige gekleurde schermen zag, was ik gelijk verkocht: dat wil ik ook! De wens om te vliegen popte door de jaren heen elke keer weer op, maar gek genoeg heb ik nooit doorgepakt. Onder het mom, straks durf ik niet meer, heb ik afgelopen zomer eindelijk de stoute schoenen aangetrokken en ben ik mijn droom achterna gegaan. De angst overwonnen Na een introductieweekend in het Sauerland heb ik me opgegeven voor een bergcursus in Oostenrijk met Maurik Paragliding. Ondanks dat ik er tijdens het weekend niks van bakte, was de sfeer bij Maurik voor mij doorslaggevend om het avontuur in Oostenrijk met hen aan te gaan. Deze vliegschool bleek voor mij helemaal de juiste keuze. Vanaf dag één werd ik de groep ingezogen en heb ik me helemaal honderd procent thuis en veilig gevoeld. De eerste lesdag op de oefenheuvel voelde dan ook heel safe doordat je in je eigen tempo kon leren en volledig werd begeleid via de porto. Gek genoeg ging het me ook verrassend goed af! Van mijn gestuntel dat ik in Sauerland had uitgevoerd was niks meer te zien. Echter kreeg ik bij mijn eerste hoogtevluchten toch wel een terugval: ik vond het heel erg eng om alleen in de lucht te zweven in een klein zitje. Gelukkig geef ik niet snel op en heb ik mijzelf de tijd gegeven om er rustig aan te wennen. Uiteindelijk overtrof mijn leergierigheid mijn angst en gedurende de cursus werd ik steeds vertrouwder met het materiaal en het luchtruim. Aan het einde van de cursus was ik helemaal om: dit wil ik volledig leren beheersen, wat een geweldige sport!
Gelukkig geef ik niet snel op en heb ik mijzelf de tijd gegeven om er rustig aan te wennen.
Eén grote familie Weer terug in Nederland heb ik echt wel even last van heimwee gehad naar het vliegen in de bergen maar ook naar mijn nieuwe vliegfamilie. Gelukkig heb ik snel ontdekt dat er in Nederland ook van alles te doen is om je liefde voor deze sport bij te houden. Zo pak ik elk gunstig momentje om te gaan groundhandlen en heb ik ook al weer vier dagen heerlijk aan de lier kunnen vliegen. En als het dan echt een keertje prutweer is? Dan nestel ik me gewoon met één van mijn vele theorieboeken op de bank en fantaseer ik vast over de volgende vliegvakanties. In deze terugkerende rubriek nemen we een kijkje in een logboek van één van onze lezers en lichten we er een bijzondere vlucht uit. Misschien heb je ook wel een vlucht in je logboek staan met een uitroepteken in de kantlijn. Een vlucht die bijzonder voor je is, vanwege de locatie, prestatie of om andere reden. Heb je er ook nog een fraaie foto bij en kan je in ongeveer driehonderd woorden vertellen waarom dit een vlucht is die je nooit meer vergeet? Stuur het verhaal met foto dan op naar lift.delta-schermvliegen@knvvl.nl
45 31
Uit de Trucje 4: Starten op ski’s
Tekst en foto’s: Peter Blokker
Nu de meeste startplaatsen in de alpen bedekt zijn onder een mooie sneeuwdeken, betekent dat niet dat onze uitrusting in winterslaap kan. In tegendeel, want wat is er nou mooier om na een dag op de pistes je scherm tevoorschijn te halen voor een glijvlucht, in pure stilte de zonsondergang tegemoet… Iedere piloot die dit gedaan heeft, zal bekennen dat dit één van de mooiste vormen van paragliden is. We vertellen je kort wat er komt kijken bij ski-paragliden. Terwijl de meeste skigebieden een verbod kennen voor speedriders op pistes, hebben veel resorts wel een aangewezen startplek voor tandem of solo-piloten op veilige afstand van de drukke pistes. Gebruik deze dan ook, hoe aantrekkelijk het ook mag zijn om je proximity kunsten aan het publiek op de piste te showen. Wees respectvol naar het skigebied waar wij als vliegers te gast zijn.
is. Met diepe verse sneeuw op een startplek is het enorm lastig om snelheid te maken en zul je – als je geen ski’s hebt om te starten – eerst een startbaan moeten stampen. Het is altijd een goed idee om vooraf de startplek te inspecteren en te bekijken wat de locals onder hun voeten hebben bij de start. Vraag ze ook meteen om informatie over het landingsterrein.
De startplek De officiële startplekken hebben meestal een geprepareerd vlak plateau, met daarvoor een vrij steil aflopende piste en erachter een ruime plek om je scherm klaar te leggen. Of er nou wel of niet een officiële startplek is aangewezen, de eerste vereiste waar je startplaats aan moet voldoen is veiligheid. Bekijk het terrein nauwkeurig en voorspel waar je los denkt te zijn, maar ook waar je terecht komt als je opgerold in je scherm de helling af komt glijden. Een steile helling helpt je om snel los te komen, maar je wilt voorkomen dat je zonder mogelijkheid om uit te wijken bomen, rotsen of kabelbaantjes tegenkomt. Sneeuwcondities kunnen bepalen of een voetstart of skistart het meest geschikt
Ski’s, Bigfoots en vouwstokken Bij sommige liften mag je zonder ski’s niet instappen, maar in de meeste gevallen krijg je wel toestemming van het liftpersoneel als de lift naar een aangewezen startplek gaat. Voor sleepliften zijn soms ski’s te leen die je onder je bergschoenen kunt monteren. Bij het topstation kun je dan kiezen of je de ski’s bij de start wilt gebruiken of bij het liftpersoneel achterlaat. Als je op ski’s wilt starten, is het beter om normale ski’s onder een paar echte skischoenen te gebruiken, dan de mini Bigfoots die vaak de neiging hebben zichzelf in de piste te graven en moeilijker koers houden. Denk ook na over je skistokken. Als je ze nodig hebt om jezelf naar de startplek te prikken, neem dan telescopische of
1 Startklaar
2 Opzetfase
46
opvouwbare skistokken. Kun je zonder, laat ze dan beneden. Wat is er anders aan een skistart? De voorwaartse start is voor skistarts op een voldoende steile helling met een beetje wind het eenvoudigst en meest gebruikelijk. De achterwaartse start is mogelijk als je een geoefend skiër bent en er duidelijke wind staat, maar het is (in het belang van symmetrie) een beetje tricky. Alles voelt anders als je nog niet eerder met skischoenen, ski’s en dikke handschoenen aan gevlogen hebt. Houd er ook rekening mee dat de extra winteruitrusting makkelijk vijf kilo kan toevoegen aan je startgewicht en je vliegeigenschappen daardoor beïnvloed worden. Je vliegt iets sneller, weightshiften wordt moeilijker en het contact met je stuurtokkels voelt anders aan. Voorbereiding Bij het klaarleggen van jouw scherm merk je meteen dat het allemaal wat anders gaat als je scherm heen en weer door de sneeuw blijft schuiven. Door een paar klompen sneeuw op je scherm te leggen, net voor
de celopeningen, blijft het beter liggen. Sommige Hike & Fly schermen hebben lusjes aan de voorrand van het scherm waar een schoenveter-achtig lijntje of een touwtje met pin aan bevestigd kan worden, zodat het scherm op een steile helling verankerd wordt. Leg je scherm extra nauwkeurig klaar, met het midden wat hoger, zodat dit deel het eerste opkomt. Zo voorkom je dat één wingtip eerder opkomt dan de ander en je zijwaarts van je ski’s getrokken wordt bij de start. Soms heeft de sneeuw een harde korst als toplaag. Let dan op dat er geen lijnen om de breukvlakken van de kapot gelopen korst blijven hangen. Leg je ski’s klaar en trek je harnas aan. Stap op je ski’s en wees er zeker van dat er geen sneeuw meer onder je schoen zit en je schoen goed in de binding zit. Eenmaal in de lucht is er weinig meer aan te doen en vallende ski’s boven pistes zijn levensgevaarlijk. Dubbelcheck! Kijk tenslotte de lijnen nog eens na, want je zult niet de eerste zijn die wegstart met een lijn opgesloten in de skibinding. Starten De windrichting bepaalt in grote mate de moeilijkheid van de start. Crosswind is het lastigst, omdat het scherm zal wegdraaien bij het opzetten. Even zijwaarts onderlopen is er met ski’s niet bij; alle correcties moeten met gewichtsverplaatsing en stuurinput worden gedaan. Een lichte rugwind is niet erg, zolang je maar genoeg ruimte voor je hebt om snelheid te maken. Zodra je klaar staat op de rand van het plateau, of (als er geen plateau is) zodra je jouw ski’s richting het dal zet, leun je voorover tussen de risers om je gewicht op de voorkant van je ski’s te houden. Doe je dit niet, dan zal je scherm je bij het opkomen direct achterover trekken met je kont de sneeuw in en kun je opnieuw beginnen. Zodra de lijnen strak komen te staan kun
3 Versnellen
je een moment tegengehouden worden en is het zaak om met je lichaam tussen de risers en een beetje tokkelinput het scherm symmetrisch te houden. Op een steile helling staat het scherm in no-time boven je hoofd en komt het daardoor sneller voor dat het wil voorschieten. Even kort aanremmen en tegelijk snelheid opbouwen op je ski’s lost dit op. Vlieg met maximale snelheid recht vooruit en zorg voor druk in je scherm, zodat je lijnen ook strak blijven als je over een hobbel heen skiet. Ski je met maximale snelheid en blijf je plakken op de sneeuw, dan rem je een beetje extra aan om los te komen. Vliegen en landen Tijdens de vlucht zul je het extra gewicht van de ski’s en zware schoenen merken. Probeer je ski’s netjes vooruit te houden en niet klapperend onder je harnas. Je gaat wat harder vooruit, ook wat harder naar beneden en de glijhoek is wat minder dan je gewend bent (door de extra weerstand van de ski’s). Grote wingovers, steilspiralen en G-kracht verhogende manoeuvres zijn af te raden. Het voelt “raar” met ski’s en de kans dat er een binding open popt met verlies van een ski tot gevolg is aanwezig. Land, indien mogelijk, op sneeuw. Natuurlijk kun je met ski’s ook op gras of een zompig veld landen, maar als je de grondsnelheid er niet volledig uit hebt bij de “touchdown”, zie je de grassprietjes van heel dichtbij. Landen op sneeuw daarentegen, in volle snelheid, is erg leuk zolang je de flare lang genoeg uitstelt. Eerst moet de voorwaartse snelheid eruit, anders trek je jezelf achterwaarts van je ski’s af. Houd de flare wel vast, zodat het scherm achter je neer komt. Met de scherpe kanten van je ski’s snij je eenvoudig je scherm doormidden.
4 Vliegfase
47
Nieuws Lier(her)keuring schermvliegen in Terlet Op zaterdag 24 februari en zaterdag 3 maart 2018 geeft de Technische Commissie van de KNVvL Afdeling Schermvliegen weer de gelegenheid tot het keuren van uw lier. Liereigenaren zijn zelf verantwoordelijk voor het laten keuren van hun lier. Dit jaar gaan we net als voorgaande jaren ‘op afspraak’ de lieren keuren! Daartoe kunnen de liereigenaren hun lier inschrijven voor een tijdslot, via onderstaande link, door een mail te sturen naar de Technische Commissie van de afdeling Schermvliegen. Op volgorde van aanmelden zullen de tijdsloten uitgegeven worden. Verzoek is om (ruim) op tijd aanwezig te zijn zodat op tijd gestart kan worden met de keuring.
EHBO-dag bij Falcon Air
Let goed op wat de vervaldatum van de keuring van uw lier is. De vervaldata van de lieren die voor de herkeuring in aanmerking komen staan op: de KNVvL website voor de afdeling Schermvliegen onder “Veiligheid en meldingen” en vervolgens “Lierkeuringen” of via de link: http://www.knvvl.nl/afdelingen/ schermvliegen/veiligheid/lierkeuringen De herkeuring van de lier, ongeacht of deze goedgekeurd of afgekeurd wordt, kost € 45,00 (tarief vanaf 2013). Het keuren van een ‘nieuwe’ lier of een lier waarvan de keuring meer dan 2 jaar verstreken is, kost € 75,00.
De jaarlijkse EHBO-dag van Falcon Air zal komend winterseizoen plaatsvinden op zaterdag 10 maart 2018.Deze dag is voor instructeurs schermvliegen verplicht, maar ook andere schermvliegers zijn van harte welkom. Vanaf 9.30 uur staat de koffie klaar. De dag wordt verzorgd door het Instructiekader van de EHBO-vereniging Horst, onder auspicien van het Oranje Kruis. Er zal onder andere behandeld worden: levensreddende handelingen, bewustzijnsstoornissen, botbreuken, bloedingen, kneuzingen, hulpmiddelen (van simpele pleister tot steriele drukverbanden), maar ook mitella, thermische deken, vervoer gewonden. Daarbij komen ook onze harnassen en helmen aan bod. Ook het inroepen van professionele hulp via 112 komt aan de orde. Informatie Aanvang: 10.00 uur Einde: ca. 16.30 uur. Kosten: € 32,50. Let op! De EHBO-dag vindt plaats op een nieuw adres! Gebouw Bouwmensen Limburg Noord Gebroeders van Doornelaan 63, 5961 BB Horst (N. Limburg). Voor inlichtingen en aanmelden: Huub Coumans, tel 0411-673376, huub.coumans@planet.nl
Informatie Plaats: Parkeerplaats van Terlet Adres: Apeldoornseweg 203 Aanvang: 9:30 uur Afsluiting: 14:00 uur Info en aanmelding: per e-mail techniek. schermvliegen@knvvl.nl. KNVvL Afdeling Schermvliegen, Technische Commissie: Gerard, Rob en Sander.
LIFT zoekt redacteurs Delta
• Ben jij enthousiast deltavlieger? • Lijkt het je leuk om met het team van Lift samen een zo goed en mooi mogelijk blad te maken? • Bezorgen deadlines je geen stress? • Heb je oog voor kwaliteit van tekst en beeld? • Ben je bereid je als vrijwilliger vol in te zetten voor het blad?
Spreekt dit je aan? Kom er dan bij! Stuur een mail naar: lift.delta-schermvliegen@knvvl.nl 48
Wij leveren ook de merken: E-mail voor de prijs
d
e
s
i
g
n
Winkel en Webshop Winkel open op : Adres: Email:
49
Vrijdagavond en verder op afspraak Weesperstraat 118 U 1112 AC Diemen - Amsterdam info@panchoamelia.nl
www.panchoamelia.nl
Nieuws Succesvol kampioenschap Precisie ondanks de mist In het weekend van 23 en 24 oktober werd bij Falcon Air in Horst/America weer het NK Precisie, klassiek gehouden, voor de 42e keer. Bij het NK Precisie is het de bedoeling om een 3 cm groot stipje op de doelschijf te raken. Het eerste contact telt. Anders dan bij het NK Stand Up hoef je niet op je voeten te blijven staan, maar mag je reiken om dit stipje aan te tikken. De doelschijf ligt dan ook op een 50 cm dik luchtkussen, voor een zachte landing. Dit is vooral voor de squares, die met een grotere daalsnelheid binnen komen. Als de piloot het stipje van 3 cm aantikt, dan heeft hij een D.C. (Dead Centre), oftewel 0 cm. De doelschijf heeft een straal van 15 cm en dat wordt dan elektrisch gemeten. Daarbuiten wordt door de driekoppige jury met de meetband gemeten, tot aan de doelcirkel van 10 meter. Hoe ver je ook buiten deze doelcirkel landt, jouw score is dus nooit groter dan 10 meter.
Rond 17.00 uur wordt het rustiger in de lucht, en kan de derde ronde beginnen. Dat loopt een stuk beter, en rond 19.00 uur is deze ronde afgewerkt. Tijd voor een koele pint, en de barbecue. Ook op zondagmorgen moeten we wachten op de mist maar rond 11.00 uur is er zicht. Voor deze vierde ronde heeft de wind had ook een duidelijke richting, wat de doellandingen ten goede komt. Er worden nog twee volle rondes gedraaid, wat het totaal op vijf brengt. Nederlands Kampioen in de klasse ‘Bergschermen’ is John van der Reijden van Sky Rebels. Bij de teams werd het team Sky Rebels, bestaande uit Arie Bons, Aart de Harder, en John van der Reijden, Nederland Kampioen. Falcon Air kan terugzien op een geslaagde wedstrijd. Alleen jammer dat er alleen maar deelnemers aan deze NK Precisie waren, van drie clubs/scholen, namelijk P.T.Nistelrode, Sky Rebels en Falcon Air. Alle andere clubs/scholen tonen totaal geen interesse voor een NK Precisie?
Uitslag NK Precisie, Klassiek 2017 Klasse ‘Bergschermen’ 1e John van der Reijden van Sky Rebels 2e Paul Hendriks van Falcon Air 3e Adri Graat van team “de Buitenlanders” 4e Rene Hekerman van Falcon Air 5e Rob van Bergen van Falcon Air-2. Teams 1e Sky Rebels, bestaande uit Arie Bons, Aart de Harder, en John van der Reijden. 2e Falcon Air, bestaande uit Paul Hendriks, Rene Hekerman, en Huub Coumans. 3e De Buitenlanders, bestaande uit Rian Kuipers, Adri Graat, en Pater Wanten. Wedstrijdleider: Huub Coumans.
www.paraglidingschool.nl
Dwarrelwind Rond 11.00 uur op zaterdagmorgen trekt de mist op en kan de wedstrijd gestart worden. De loting voor de startvolgorde was al op vrijdagavond gehouden, en na de briefing waarin de wedstrijdregels uitgelegd worden volgt de ‘windsprong’ door de dummy. Vervolgens kan de eerste ronde starten. Door de rare ‘dwarrelwind’ zit er veel tijd tussen de startmomenten. Maar die rare wind zorgt er ook voor, dat er bij de scores veel 10-meters vallen. In de tweede ronde wordt dat nog erger, en de scores nog slechter. Er wordt dan ook besloten om de Open klasse met de squares te stoppen, vanwege de veiligheid.
VLIEGSAFARI’S 2018 ZUID-AFRIKA MAROKKO
22 MRT T/M 27 MRT
ZUID-SPANJE MACEDONIË 50
BRAZILIË
29 JAN T/M 12 FEB
13 APR T/M 18 APR 18 MEI T/M 23 MEI
29 OKT T/M 09 NOV
Column Mezhaheleena Zoenen
De feestdagen staat al weer bijna voor de deur. Een tijd waarin traditioneel heel veel wordt gezoend. En dan bedoel ik niet het innig zoenen van je geliefde maar het zoenenbij-begroeting van iedereen die net geen totale vreemde voor je is. Een goed Nederlands gebruik, waar je bijna niet aan ontkomt.
Zoenen, dat is eigenlijk best bijzonder. Tijdens het zoenen deel je heel even jouw persoonlijke ruimte met een ander. Je voegt beide persoonlijke ruimtes als het ware even samen, voelt hoe dat voelt, hebt even bewuste aandacht voor elkaar. Doordat het korte momenten zijn, wordt dat niet zwaar of beladen; drie zoenen zijn zo voorbij en dan is er weer dezelfde afstand als ervoor. Eigenlijk een hele mooie manier om elkaar aandacht en vertrouwen te geven. En toch ben ik er niet zo van. Stel je eens voor. Zo’n 150 dagen in het jaar vlieg ik met, helaas, vrijwel uitsluitend heren. Die geven elkaar ‘s morgens een hand maar moeten zoenen met de schaars aanwezige dames. Terwijl het voor elke man maar om 1 of 2 dames gaat, ben ik al gauw 10 mannen verder, bij het begroeten en soms ook weer bij het weggaan. Dat gezoen kost tijd -stel je maar weer voor, een groep van een man of 10 in netjes in de rij gaan staan om de dame(s) van zoenen te voorzien. Wat een rustig moment van aandacht zou moeten zijn, is een verplicht nummertje om gauw af te handelen zodat we over kunnen naar de orde van de dag. Soms probeer ik het gezoen wat af te remmen, bijvoorbeeld door afhoudend een hand uit te steken. Meestal is dat zinloos; trappelend van ongeduld om de lucht in te kunnen, ontgaat de meeste heren dit soort subtiliteiten. Sommige piloten merken het wel en geven me bij een begroeting alleen een hand. Onlangs kwam ik in contact met andere mensen die niet zo van het zoenen zijn. Die maken zich al zorgen over de aankomende kerstdiners en de jaarwisseling. Selectief zoenen, dat leek ons allemaal wel wat. Maar hoe regel je dat? Met wie wel en wie niet, en hoe zorg je dat iedereen snapt wat de bedoeling is? Gaan we vanaf nu altijd iedereen vragen voor het begroeten hoe hij of zij het wil? Spreken we met elkaar iets nieuws af, een ‘ass bump’ of high five? Misschien moeten we de handkus weer invoeren, werd geopperd. Die kun je met een terughoudend hoofdknikje nog doen veranderen in een buiging door de heren of een reverence door de dames. Daar zit wel wat in, want dat lukt met enige moeite zelfs nog met je vlieguitrusting aan. Maar wat als je dan toch die woest aantrekkele piloot een echte zoen wil geven? Mezhaheleena
Informatie De afdelingen Deltavliegen en Schermvliegen brengen samen 4x per jaar het blad Lift uit met daarin informatie en artikelen over vliegen. Voor leden verschijnt er daarnaast regelmatig een digitale nieuwsbrief met actuele onderwerpen, zoals aankondiging van inschrijvingen voor examens en wedstrijden plus de uitslagen daarvan, veranderingen in regelgeving, bijzondere vliegprestaties en nog veel meer. Ben je lid maar ontvang je geen digitale nieuwsbrief? Stuur dan een e-mail met je lidmaatschapsnummer naar ledenservice@knvvl.nl en het verzoek om toezending van de digitale nieuwsbrief.
KNVvL afdeling Schermvliegen Op de website van de afdeling Schermvliegen http://knvvl.nl/afdelingen/ schermvliegen/ is de meest actuele informatie te vinden over onder meer de volgende onderwerpen: Agenda Nieuws Scholen Verenigingen Regelgeving Veiligheid Brevetten Examens Wedstrijden Organisatie
KNVvL afdeling Deltavliegen Op de website van de afdeling Deltavliegen http://knvvl.nl/afdelingen/deltavliegen/ is de meest actuele informatie te vinden over onder meer de onderstaande onderwerpen. Ook is het mogelijk een gratis advertentie te plaatsen voor 2e hands materiaal: een delta’tje Agenda Nieuws Scholen Verenigingen Regelgeving Veiligheid Brevetten Examens Wedstrijden Organisatie
51
28JAN 2018 LEIDEN
Op 28 januari 2018 wordt bij Dekker te Warmond de 27e internationale Vliegsport en Luchtsport beurs gehouden. Dekker Warmond is een ruim opgezet party- en vergaderaccommodatie, schitterend en centraal gelegen in het groene hart van de Randstad. Bezoekers van de beurs zijn welkom van 10:00 uur tot 17:00 uur. Presentaties van paragliding, delta en paramotor vliegscholen Presentaties van modelvliegen, ballonvaren, parachutespringen en zweefvliegen Vertegenwoordigers van verschillende merken en materialen Tweedehands markt Kinderplein met activiteiten Prijsuitreiking XContest e € 3,Kijk voor meer informatie en routebeschrijving op
www.vliegsportbeurs.nl
Endterreen tot 16 jaar Kin
GRATIS
VLIEGSPORT EN LUCHTSPORT BEURS