Mvs 4 2013 by Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL)

Officieel orgaan afdeling

Model vliegsport

modelvliegsport van de KNVvL

NR.4 - 2013 / jaargang 2

Help, ik wordt modelvlieger!

Vliegers vergaderingen | Richtingsroer, stiefkindje van de besturing? In Memoriam Bert Metkemeijer | Modelvliegtuigen van 25 tot 150 kg

Inhoudsopgave 4

Hoofd in de wolken.

Onbetwist ĂŠĂŠn van de meest bekende beginnerstoestellen, menige modelvlieger is met dit toestel begonnen, de Robbe Charter.

NIEUW DE VRAAGBRAAK

De Vraagbaak.

NR.4 - 2013 / jaargang 2

Hellingvliegen op de Maasvlakte 2.

Rubrieken

Colofon

In memoriam Bert Metkemeijer

Uitgave:

Help, ik word modelvlieger! Deel 1

Vliegers vergaderingen

Impressie van de ALV te Soest

Nieuws voor de (recreatieve) modelvlieger

De Vraagbaak

Modelvliegtuigen van 25 tot 150 kg

Hellingvliegen op Maasvlakte 2

Richtingroer, stiefkindje van de besturing?

14 Wedstrijduitslagen Coverfoto: Vrije vlucht rubbermotormodel, klasse F1B (Foto: Norbert Voskens)

Modelvliegsport is een officieel orgaan van de afdeling modelvliegsport van de KNVvL Uitgever: Media Primair Modelbouw B.V. / Rob Mekelenkamp Eindverantwoording: Gerard Rutten (KNVvL) ge.rutten@home.nl, 013-5210040 Eindredactie/Organisatie: Jan Melchior (Media Primair) Redactieadres: Ophemertstraat 26, 5045 TG Tilburg pr@modelvliegsport.nl Vormgeving: Ramon Vink, Media Primair Ontwerpbureau BV Advertenties: Tom Xhofleer / 0342-400 279 tom@mediaprimair.nl Dagelijks bestuur: Voorzitter: Secretaris: Penningmeester: Vice voorzitter: Commissies: Vz Sportzaken: Vz Instructie en veiligheid: Vz Comm.Terreinen: Vz PR Commissie: Vz Comm. recreatief: Helpdesk:

Vakant Paul Beks Arthur Werner Hans van Rooy Rob Metkemeijer Richard Branderhorst Hans van Rooy Gerard Rutten Bald de Boer vraagbaak@modelvliegsport.nl

Besturen van niet aangesloten clubs kunnen op verzoek dit magazine toegestuurd krijgen. Uitnodiging: Clubs worden uitgenodigd om ervaringen of zaken uit hun club die interessant voor andere clubs kunnen zijn, naar de redactie te sturen zodat deze meegenomen kunnen worden in dit magazine. Er wordt op vrijwillige basis geschreven, dus geen honorarium. Inleveringsdatum kopij tbv uitgave nr.1-2014: 17 jan. 2014

Officieel orgaan afdeling

Tekst en Foto: Bald de Boer

modelvliegsport van de KNVvL

Hoofd in de wolken Een halve tank… Kan ik nog een halve tank leeg vliegen? Of sta ik bij de benzinepomp, me ergerend aan de alweer hogere prijs? De prijzen blijven stijgen, en zeker die van benzine. Alles wordt duurder. Het beschikbare budget slinkt en zal wel weer niet toereikend zijn. En maar hopen dat het niet ten koste gaat van je mooie hobby. Zucht… Wij zijn een zuinig volkje. Het mag allemaal niks kosten. We bestellen (bijna) allemaal goedkope spullen in China. Zullen de modelbouwzaken blij mee zijn. Maar ja, die vinden wij te duur. We vergeten gewoon dat die mannen ook de kost moeten verdienen. En daar krijgen we heel wat service voor terug. Maar we gaan tóch voor de laagste prijs. Net zo lang, tot alle modelbouwspeciaalzaken het bijltje erbij neer hebben gegooid, het moede hoofd in de schoot geworpen. En dan rest ons

niets anders dan een via internet gekocht prul dat het niet doet terug te sturen. Dat is op zich al een uitdaging. Maar probeer dan maar eens je geld terug te krijgen. Erger is, dat veel van dat Chinese spul helemaal geen Europees CE kenmerk heeft. Ja, het staat er vaak wel op, maar dan wordt er ‘China Export’ mee bedoeld… En zo kan het maar zó zijn, dat je rondvliegt met niet officieel in Europa toegelaten materiaal. Ben benieuwd wat de verzekering daar van zegt, als onverhoopt gemaakte brokken moeten worden vergoed. Maar goed, waar was ik… O ja, een halve tank benzine. Want dat kost een heel jaar lidmaatschap van de KNVvL zo ongeveer. Gemopper al om… Hoe je het ook wendt of keert, het blijft een halve tank. Per jaar. En per maand is dat niet meer dan drie en een halve euro. Daar kun je met goed fatsoen niet eens

een goedkope fles wijn voor kopen. Nou ja, bij de Lidl wél dan, en die is nog te drinken ook. Eén halve tank benzine per jaar! Nu zal de één meer kunnen tanken dan de ander, ik weet het. Maar het blijft een halve tank per jaar. Wat we er voor terug krijgen is een ‘vakbond’, een organisatie die voor ons in de bres springt als het écht nodig is. Als onze hobby op de tocht staat, zoals afgelopen zomer nog. En dan heb ik het nog niet eens over het saamhorigheidsgevoel. Het is gewoon onbetaalbaar….

Tekst: Hans Visser

Bert was naast Rob één van de gebroeders Metkemeijer. Na hun eerste nationale titels in 1963 en hun uitzending in 1964 naar de Wereldkampioenschappen Lijnbesturing in Boedapest volgden er meer wedstrijden, waaraan met toenemend succes werd deelgenomen. Ze waren onderdeel van de ”clan” die met enige regelmaat Europa en de Wereld introk, als jonge honden op jacht naar bekers en medailles. In hun glorietijd werden zij binnen en buiten de vliegcirkel gevreesd en bewonderd, maar altijd gewaardeerd.

Bert tijdens een landing bij teamrace, zijn specialiteit.

Ook op het terrein van vliegtuigen ontwerpen en bouwen onderscheidde Bert zich. Van zijn tekenbord en zijn bouwplank kwamen vele, fraai gelijnde teamracers; allen vooralsnog met de naam “Turtle”, en een drietal stuntmodellen met de naam “Trianic”, naar de drie

kielvlakken met de zo kenmerkende vorm. De “gebroeders Metkemeijer” werden een begrip. In de geschiedenis van de grote en de kleine luchtvaart kom je vaak “gebroeders” tegen, zoals de gebr. Montgolfier, de gebr. Wright, de gebr. Van Uden en de gebr. Surugue, laatst genoemden eveneens lijn bestuurders. Soms

heb je twee gelijkgestemde talenten nodig om schijnbaar onbereikbare doelen te verwezenlijken. Terecht is ook in 1995 aan de gebroeders Metkemeijer door de FAI het eervolle “Antonov diploma” voor Technical Innovations toegekend. Op Bert ‘s erelijst staat bovenaan een eerste plaats op het Wereldkampioenschap in 1978 en een eerste plaats op het Europese kampioenschap in 1981, beiden in de klasse LB teamrace. Dit alles was nooit mogelijk geweest als de gebroeders niet hadden beschikt over een superieure krachtbron van eigen bodem, de FMV, waarbij Bert, als de chemicus van het team, onder meer borg stond voor de kwaliteit van de hard verchroomde cilinders. Bert overleed op 69-jarige leeftijd nadat hij anderhalf jaar geleden door een ernstige ziekte getroffen werd.

Evenementen/Agenda NK comp. F3P-A, F3P-B, F3P-C, F3P-AM IIFI (indoor intern.)

17-Nov 23 en 24 nov

Apeldoorn Nijmegen

Voor verdere informatie zie: www.modelvliegsport.nl / afd. sportzaken

NR.4 - 2013 / jaargang 2

In memoriam Bert Metkemeijer

http://kunstvlucht.modelvliegsport.nl/ www.iifi.nl/

Tekst: Bald de Boer/ Foto’s: Jan Melchior

Deel 1

Help, ik word modelvlieger Praktische informatie voor (beginnende) modelvliegers op motorvliegtuigen Je bent geïnteresseerd geraakt in het modelvliegen en wilt dat leren. Je bent al lid van een modelvliegclub, en dat is een goede zaak. Er is geen betere stimulans om je kennis, vaardigheden en plezier te vergroten. Je club is waarschijnlijk aangesloten bij de KNVvL. Die doet heel goed werk voor de modelvliegsport. Zo is ieder clublid via de KNVvL uiteindelijk verzekerd tegen aansprakelijkheid. Als je eigen WA verzekering niet uitkeert, kan een beroep worden gedaan op de collectieve KNVvL verzekering. Ook bemiddelt de KNVvL onder andere met overheden over het verkrijgen (en het behoud) van modelvliegterreinen en vliegmogelijkheden. En nog veel meer! Om op je clubterrein zonder begeleiding te mogen modelvliegen, dien je in het bezit te zijn van een KNVvL brevet. Dit is een veiligheidsbrevet, dat wordt behaald als je hebt aangetoond dat je een aantal voorgeschreven vliegoefeningen veilig kunt uitvoeren. Leer dus in de prettige sfeer van de club de beginselen van het modelvliegen en maak zo de stappen op weg naar het KNVvL brevet. Deze artikelenreeks gaat niet zozeer over het zelf bouwen van een modelvliegtuig, maar meer over het leren vliegen ermee. Voor boeken over techniek en het bouwen van vliegtuigmodellen verwijs ik graag naar de recente boekenreeks van Jan J. Melchior. Die weet daar beslist meer van af dan ik… Waar het hier dus wél over gaat, is over wat je aan kennis en vaardigheden nodig hebt om met enige zekerheid van slagen aan de slag te kunnen als modelvlieger. Laat je niet afschrikken! Het meeste van de hier gegeven informatie zul je spelenderwijs leren. Als je maar regelmatig naar de club gaat. En regelmatig je vluchtjes maakt natuurlijk! NR.4 - 2013 / jaargang 2

De gegeven wetenswaardigheden heb ik opgedaan uit boeken en publicaties, maar ook (en vooral) uit mijn eigen ervaringen als beroepsvlieger, vlieginstructeur en hoofd van een (vlieg-) opleiding. Maar vooral als enthousiast modelvlieger. Mijn eigen ervaringen op weg naar het modelvliegbrevet neem ik als leidraad. Met natuurlijk ook de ervaringen en het instructie geven daarna. Het is praktisch gezien niet mogelijk om volledig te zijn. Maar ik hoop dat ik je inzicht kan geven in de kwesties en keuzes waar een

Onbetwist één van de meest bekende beginnerstoestellen, menige modelvlieger is met dit toestel begonnen, de Robbe Charter.

(beginnend) modelvlieger zoal voor komt te staan. Waar nodig kan ik je zelfs daadwerkelijk helpen met (gratis) online vlieglessen op een (modelvlieg-) simulator, thuis op je eigen pc. Twee lespakketten voor motorvliegtuigen heb ik op dit moment in de aanbieding, die op jouw specifieke omstandigheden kunnen worden aangepast. Deze opleiding geef ik geheel online, het praktijkvliegen leer je dan op je club, waar je ook je brevet haalt. Verzoeken voor ondersteuning graag naar vraagbaak@modelvliegsport.nl. Vergeet ook niet om je KNVvL lidmaatschap nummer even te vermelden. En nu maar hopen dat het niet storm loopt, want ook ik heb maar 24 uur in een etmaal. Uiteraard zijn er meer wegen naar het brevet. Het kan voorkomen, dat andere modelvliegers of -instructeurs het hier en daar helemaal niet met me eens zullen zijn. Dat is prima: zoveel zielen, zoveel visies. Luister goed naar deze mensen en neem uit hun kennis over wat je kunt gebruiken. Het gaat er per slot van rekening niet om wat ik vind, maar dat je vlot en op een prettige manier leert modelvliegen.

Hoe kun je deze artikelenreeks gebruiken: Steekwoorden en kreten. Om de meest gezochte onderwerpen vlot te kunnen terugvinden, en om ze te benadrukken, zijn in deze tekst de steekwoorden en kreten onderstreept. Verder zal ik zoveel mogelijk het in de luchtvaart gebruikelijke jargon gebruiken en verklaren. Voor de meeste begrippen wordt meteen ook de Engelse term gegeven. Dit omdat deze Engelse termen in de

luchtvaart veel op zichzelf worden gebruikt. Zodoende kun je ermee vertrouwd worden. Het is bij het onderwijs bekend, dat informatie pas na ongeveer zeven keer blijft hangen. Kijk dus bij voorkeur regelmatig in dit werkje. Naslagwerk. Tijdens de opleiding tot modelvlieger zal je steeds weer tegen nieuwe vragen aanlopen. De eerst aangewezene om die vragen te beantwoorden is je instructeur. Daar bovenop kun je deze artikelenreeks dan gebruiken als ‘naslagwerkje’. Veel lezen. Het verdient zeker aanbeveling om veel over modelvliegen te lezen. Boeken, tijdschriften, maar ook op internet, bijvoorbeeld Modelbouwforum. Om daarna pas ‘grote’ stappen te zetten. Stappen, zoals het aanschaffen van een vliegtuig en er zelf mee gaan vliegen. Onderschat het modelvliegen niet! Toen ik mijn eerste modelvliegtuig had gekocht, dacht ik daar ‘wel even mee te kunnen vliegen’. Hoe anders was de realiteit! Herken je dat? Het is moeilijker dan het op het eerste gezicht lijkt! Instructeurs en ervaren clubleden helpen je daarna meestal graag verder. Stel dus gerust veel vragen op de club! Toch nog vragen of kwesties? Je kunt mij altijd benaderen voor meer uitleg of achtergrondkennis. Stel je vraag via vraagbaak@modelvliegsport.nl. Welkom in de wondere wereld van deze mooie hobby. Nu neem ik je graag mee, om stap voor stap de nodige kennis op te doen…

Wat is modelvliegen eigenlijk? Veel mensen zullen denken dat modelvliegen niet meer is dan het spelen met ‘speelgoed’

Wat er bij modelvliegen komt kijken: 1. Gezond verstand en veiligheid! De meeste boeken beginnen bij de aanschaf van een vliegtuig. Daar wijk ik graag van af. We moeten ons altijd realiseren, dat aan het modelvliegen risico’s verbonden kunnen zijn. Daarom gaan gezond verstand en veiligheid hand in hand. Lees de voorschriften van de club goed door. De Statuten en vooral het Huishoudelijk Reglement. En volg ze op, evenals de aanwijzingen van de instructeurs en leden. Maak van veiligheid een ‘gewoonte’! 2. Modelvliegers zijn er in soorten en maten. Grofweg gezegd zijn er modelvliegers die ‘mooi willen vliegen’ en modelvliegers die ruw gezegd ‘willen scheuren en raggen’. Daarmee voel je wel wat ik bedoel. Dan zijn er die graag met schaalmodellen vliegen, die ze het liefst zelf zo mooi mogelijk bouwen. En er zijn lieden die graag ‘stunten’. Dat zijn de zogenaamde 3D vliegers. Verder heb je nog de specifieke helikopterfanaten, die ook weer kunnen worden opgedeeld in hen die mooi willen vliegen (met schaalmodellen) en hen die willen ‘scheuren en raggen’ (meestal ook 3D genoemd). Per ‘soort’ trekken ze soms wel naar elkaar toe. Maar ondanks dat het modelvliegen meestal in clubverband wordt beoefend, is het eigenlijk toch een hele individuele sport. Iedere modelvlieger heeft er wel een mening over en veel van die meningen verschillen van elkaar. Maar juist daarvan kun je zoveel leren. Uiteindelijk trek je gewoon je eigen plan. Laat je niet gek maken, want het is jouw hobby!

3. Leren modelvliegen. Wie vlieger wil worden in de bemande luchtvaart, bij bijvoorbeeld bij de Luchtmacht, wordt eerst uitvoerig getest en vervolgens geselecteerd op een aantal eigenschappen. Tijdens de test wordt onder andere gemeten of je beschikt over voldoende opmerkingsgave, een goed reactievermogen, stressbestendigheid, initiatief, en of je meerdere dingen tegelijk kunt doen (multitasking). En laat ik nu zelf ervaren hebben dat bovengenoemde eigenschappen voor het modelvliegen ook wel handig zijn… Probeer ze dus, voor zover je ze al niet bezit, aan te leren. Daar kun je jezelf beslist op trainen… Gelukkig wordt voor het modelvliegen niemand getest, dus je kunt zo aan de slag. Maar goed leren modelvliegen, dat valt nog niet mee. Het is echter wel te doen. Want denk maar gerust: als hij het kan, dan kan ik het ook (leren). Dat noem ik zelfvertrouwen en daar is niets mis mee. Verder zijn nog van belang: het al genoemde gezond verstand, het goed kunnen luisteren (ook tijdens het inspannende vliegen, maar dat komt later) én dat kunnen omzetten in actie! En dan nog een actieve wisselwerking met de instructeur, procedurevastheid, en een flinke dosis doorzettingsvermogen. Tijdens het werkelijke sturen is het belangrijk om nooit op te geven, maar te blijven werken tot het toestel weer (al dan niet veilig) op de grond tot stilstand is gekomen. Vroeger had ik als leerling-vlieger bij de luchtmacht een instructeur die zei: “Nooit opgeven, wat er ook gebeurt. En als je crasht schud je de stukken van je af en haal je een ander vliegtuig om weer verder te gaan.” Het is maar al te waar. Helaas is deze goede

Een Hobbyzone Piper, in modern schuim uitgevoerd, prima als lesmodel.

man zelf met een F-16 verongelukt! Het belangrijkste van alles is misschien wel de wil om te leren. Je zou je hierbij ook het volgende moeten afvragen: ga ik vrijblijvend af en toe naar de club om een vluchtje te maken? Of ga ik ervoor om het modelvliegen snel onder de knie te krijgen om zo optimaal te kunnen genieten van deze mooie hobby? In het eerste geval zal je het niet snel leren en kan het een ‘gebed zonder einde’ worden… Natuurlijk mag dat, want het is tenslotte maar een hobby… Maar het beste is, om (zeker in het begin) zoveel mogelijk vluchtjes te maken. Iedereen kan deze mooie hobby gaan beoefenen. Houd bovenstaande eigenschappen in gedachten en probeer ze te versterken. En onthoud goed, als hij het kan… Tot zover deze ‘inleiding’. De volgende keer gaan we in deel 2 verder met hoofdstuk 4 en bekijken we hoe een (model-) vliegtuig in elkaar zit, waar het uit is opgebouwd en hoe het werkt. En wellicht komen we ook nog toe aan hoofdstuk 5: hoe gedraagt het zich in de lucht? Tot dan!

NR.4 - 2013 / jaargang 2

voor volwassenen… Wel, laten we het er op houden dat ze niet beter weten. Het vliegen met modelvliegtuigen is echter een serieuze aangelegenheid, waar heel veel verschillende aspecten bij om de hoek komen. En die zeker is te vergelijken met de bemande luchtvaart. Alleen dan in het klein en ‘je zit er niet in’. Het is een zogenaamde ‘risicosport’ en die dient dan ook als zodanig te worden bedreven. En dat dan altijd met de veiligheid in het achterhoofd! Niet voor niets staat op de verpakking van menig modelvliegtuig een waarschuwing: “alleen voor personen boven de 14 jaar of onder toezicht van een volwassene.” Als we ons echter aan een paar simpele regels houden, én ons gezonde verstand blijven gebruiken, krijgen we er een hobby voor terug die zijn weerga niet kent! Zelfs na een half leven lang in de bemande luchtvaart te hebben gewerkt, had ik niet verwacht dat dit tijdverdrijf zo boeiend en voldoening gevend kon zijn…

Een 3D Laser en daarachter een Robbe Puma. Uiterst wendbaar, of juist snel en universeel.

TIP

GEEF EEN PRACHTIG MODELVLIEGBOEK MET SINTERKLAAS

€ 24.90

€ 19.90

Voor de beginnende modelvlieger

Vliegen met Elektromodellen

Vliegen met modelzwevers

Het ‘Basisboek voor de beginnende modelvlieger’ is bedoeld om de (startende) modelbouwer en -vlieger inzicht te geven in de fascinerende modelvlieghobby en gaat in op alle facetten van het bouwen en vliegen met modelvliegtuigen, waaronder de aerodynamica en krachten die op het toestel inwerken, de verschillende aandrijfen besturingstechnieken, te gebruiken zenders, toegepaste materialen, allereerste vluchthandelingen en het herkennen en verhelpen van storingen.

Het boek ‘Vliegen met elektromodellen’ geeft een volledig inzicht in het vliegen met elektromotor aangedreven vliegtuigmodellen, een tak in het modelvliegen welke vóóral de laatste decade een enorme opmars heeft gemaakt door de beschikbaarheid van krachtige borstel-loze motoren, moderne regelaars en de uiterst krachtige LiPo accu’s die het tegenwoordig mogelijk maken dat een elektromotor aangedreven vliegtuigmodel beslist niet hoeft onder te doen voor een brandstofmotor aangedreven toestel.

De doelgroep van het boek ‘Vliegen met modelzwevers’ is die modelvlieger die liever de natuur zijn model laat aandrijven, namelijk bij het modelzweven. Dit boek geeft een uitgebreide uitleg over het hoe en waarom een modelzwever vliegt, aangevuld met nuttige informatie over aerodynamica, krachtenspel, de besturing en zender, keuze van het model en een beknopte uitleg over elektromotor aandrijvingen.

De boeken zijn samengesteld door Media Primair Modelbouw B.V. in samenwerking met auteur Jan J. Melchior. Ja, stuur mij

Basisboek voor de beginnende Modelbouwer € 24,90 Vliegen met elektromodellen € 19,90 Vliegen met modelzwevers € 19,90

NR.4 - 2013 / jaargang 2

verzendkosten bedragen € 3,-

Vul de bon in en stuur deze per post naar; Uitgeverij Lanasta, Slenerbrink 206, 7812 HJ EMMEN. Graag betaling direct na invullen bon op bankrek. nr. 95.19.055 t.n.v. Lanasta Emmen. Voer bij het betalingskenmerk uw adres in. Na betaling wordt uw bestelling toegestuurd. Voor vragen kunt u mailen naar advertenties@mediaprimair.nl of bellen met +31 (0) 342 - 400 279.

Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Land: Emailadres: Datum: Handtekening:

Ook verkrijgbaar bij iedere boekhandel of bestel online via de webshop www.lanasta.com

RADIO

CONTROL

MODELVLIEGEN

Tekst: R Metkemeijer

Vliegers vergaderingen De vliegers vergaderingen 2013-2014 zullen worden gehouden op zaterdag 11 januari 2014 in het voorlichtingscentrum van het: Bouw & Infra Park Ceintuurbaan 2 3847 LG Harderwijk. ‘s Ochtends zijn de afzonderlijke vliegers vergaderingen: vrije vlucht, lijnbesturing, radio kunstvlucht, radio zweef, pylonrace, helikopter, schaal en elektro en ’s middags zal er een gezamenlijk programma zijn.

R. Metkemeijer. Voorzitter Commissie Sportzaken.

Het (voorlopige) programma ziet er als volgt uit: (Kijk in december op de site van de KNVvL afdeling modelvliegsport voor mogelijke wijzigingen van het programma) 9.00 - 9.30 Aankomst, koffie 9.30 - 13.00 Jaarlijkse vliegers vergaderingen: vrije vlucht, lijnbesturing, radio kunstvlucht, radio zweef, pylonrace, helikopter, schaal en elektro in afzonderlijke ruimten. 13.00 - 14.00 Lunch. Deze is op eigen kosten. De prijs is € 7,50 voor belegde broodjes, krentenbol, fruit en drinken. Ter plaatse contant te voldoen. Na de lunch is er een gemeenschappelijk programma voor vliegers van alle klassen: 14.00 – 14.30 Uitreiking van medailles en diploma’s aan onze nationale kampioenen. 14.30 – 14.45 Rob Metkemeijer. Wat is er gaande in CIAM. 14.45 – 15.15 Theepauze 15.15 – 16.00 Een presentatie over vleugelprofielen door Rick Ruijsink, ondersteund door Frits Donker Duyvis. (Deze presentatie zou het afgelopen jaar bij dezelfde gelegenheid gegeven worden, maar kon toen door ziekte van Rick Ruijsink geen doorgang vinden) Rick en Frits zijn betrokken bij de faculteit lucht- en ruimtevaarttechniek van de TU Delft en zijn tevens zeer ervaren wedstrijdvliegers. De presentatie zal gaan over vleugelprofielen voor modelvliegtuigen in brede zin, toegespitst op alle wedstrijd klassen. Hoe kun je optimaliseren en hoe kun je “spelen” met profielen om te krijgen wat voor jouw klasse of jouw manier van vliegen optimaal is. Waarom kan bijvoorbeeld het profiel van het stabilo van een F3B kist hetzelfde zijn als van het vleugelprofiel van een lijnbesturing- speedkist. En wat gebeurt er als je het dikste punt van een profiel naar achteren verlegt? Kortom, een inleiding in de wereld van Reynoldsgetallen, lift, weerstand, blazen en loslating!

Tekst en Foto's: Gerard Rutten

Impressie van de ALV te Soest

Er waren vertegenwoordigers van 25 clubs aanwezig. Een aantal clubs had zich afgemeld, maar helaas waren er ook een aantal clubs die niet op de uitnodiging hadden gereageerd. De vergadering werd op een deskundige en ontspannen manier geleid door onze vicevoorzitter Hans de Rooy. Bald de Boer werd met algemene stemmen gekozen in het bestuur als voorzitter Commissie Recreatie. Na goedkeuring van de agenda werd de vergadering verder afgewerkt. De voorzitters van de diverse commissies deden hun verslag op een korte en heldere wijze. Voornamelijk het financiële gedeelte werd op een zeer helder en

duidelijk overzicht door onze penningmeester Arthur Werner gepresenteerd. De vergadering verliep in een prettige atmosfeer, waarbij aan iedereen de gelegenheid werd geboden zijn inbreng te geven. Het officiële gedeelte werd om ca. 13.300 uur gesloten, waarna voor de deelnemers voor een lunch was gezorgd. Na de lunch werd door Richard Branderhorst en Huib van Putten de “Syllabus voor Modelvlieginstructeurs“ gepresenteerd. Beiden werden door Hans de Rooy nog in het zonnetje gezet en bedankt voor hun inzet waarna aan beiden het eerste exemplaar werd overhandigd. Ook werden de andere redacteurs voor hun bijdragen bedankt. Al met al was dit een prettige vergadering, mede ook door de presentatie van de Syllabus. Na afloop konden de aanwezige leden in een ontspannen sfeer met elkaar een drankje nuttigen. Voor een uitgebreid verslag zie www.modelvliegsport.nl

Goed gevuld clubhuis van “De Vrije Vogels”

Richard Branderhorst tijdens presentatie van de Syllabus

Huib van Putten en Richard Branderhorst met de eerste exemplaren van de Syllabus voor Modelvlieginstructeurs.

NR.4 - 2013 / jaargang 2

De ALV werd op 26 oktober in Soest gehouden. Modelvliegclub de “Vrije Vogels” had hun (mooie) clubhuis welwillend ter beschikking gesteld waarvoor onze vice-voorzitter Hans de Rooy hun, in zijn inleiding, bedankte.

Tekst: Bald de Boer

Nieuws voor de (recreatieve) modelvlieger Op het moment dat u deze regels leest is de Algemene Leden Vergadering (ALV) van 26 oktober alweer achter de rug. En als alles goed is gegaan, heeft u mij daar gekozen in het bestuur van de Afdeling Modelvliegsport. Ik dank u allen voor het vertrouwen en zal mijn functie in het bestuur zo goed mogelijk trachten te vervullen. In het vorige nummer heb ik u bijgepraat over de structuur en de werkzaamheden van het afdelingsbestuur. Ook had ik het over de intenties om meer aandacht te geven aan de recreatieve modelvlieger. Deze keer zal ik ingaan op wat er al is opgestart en wat er nog in de planning zit. Ik zal de kopjes nog eens aanhalen en er bij vertellen wat de huidige stand van zaken is. Ook zal ik de overige, nu bestaande ideeën bespreken.

Commissie Recreatief vormen Allereerst moest er een commissie worden gevormd, want ‘alleen is ook maar alleen’… Met hulp van de (interim) voorzitter hebben we al twee personen bereid gevonden om er zitting in te nemen. Het zijn de heren Cees de Groot uit Woerden en Albert Dolstra uit Veenwoudsterwal. In een volgend nummer zullen ze zich wellicht nader aan u voorstellen. Vanzelfsprekend zijn we op zoek naar meer leden in de Commissie Recreatief, en daar hebben we u bij nodig! De werkzaamheden vallen mee, ze beperken zich vooral tot het meedenken per e-mail. Als u er iets in ziet om iets extra’s voor onze mooie hobby te doen, geef u dan op bij afdelingssecretaris Paul Beks.

Analyseren

NR.4 - 2013 / jaargang 2

Ofwel, hoe kunnen we de belangen van de recreatieve modelvlieger het beste behartigen? Wel, de post Recreatief heeft nu vaste voet gekregen op de vergaderingen van het afdelingsbestuur. Alle bestuursleden denken constructief mee. In het vorige nummer hebben we u ook uitgenodigd mee te doen. We kunnen het echt niet alleen mensen, het gaat om U en we doen het liever samen met U.

Communiceren We zijn al begonnen met ‘het land in te gaan’, ofwel het bezoeken van alle clubs. Hier dient zich echter een probleem aan: het gaat niet alleen lang duren voordat alle clubs door ons zijn bezocht (circa drie jaar), maar dit gaat ook een groot deel van het budget opslokken (reiskosten). Geld dat we misschien beter aan andere zaken voor u kunnen besteden. We gaan het idee om alle clubs te bezoeken dus opnieuw overwegen en wellicht anders vormgeven. Verder is de intentie om veel met u te communiceren via dit blad en de website van de afdeling.

Helpen Onderaan deze pagina kunt u zien dat er een soort van ‘helpdesk’ is opgezet, waar vooral beginnende modelvliegers terecht kunnen met hun vragen. Deze groep willen we niet laten ‘zwemmen’, want die kan de harde kern van de toekomst worden. Zelfs individuele hulp kan mogelijk zijn. Zowel bij vragen over clubs, vliegtuigen en materiaal, als zelfs bij (online) hulp bij het leren vliegen op een simulator. Formuleer uw vraag zo goed mogelijk en stuur hem naar vraagbaak@modelvliegsport.nl. Wij zorgen dan dat hij bij de juiste ‘specialist’ terecht komt.

Sponsoren Aangezien er in de winter weinig evenementen worden georganiseerd, ligt dit idee even stil.

Een lijst opstellen met sprekers Twee nummers geleden, in Modelvliegsport nummer 2/2013 (pagina 7, lezingen en presentaties), deed Paul Beks een oproep om sprekers te werven voor avonden bij andere clubs. Wat zou het toch mooi zijn, als alle clubs één persoon uit hun midden wisten te vinden, die bereid zou zijn om zijn verhaal eens bij een andere club over het voetlicht te brengen…, dan hebben we circa 75 van die sprekers en daarmee kunnen we vooruit. Ik heb er ook het volste vertrouwen in, dat er dan genoeg variatie in onderwerpen zal zijn. Geeft u op bij secretaris@modelvliegsport.nl Zelf zal ik

mijn bijdrage leveren door me ook als spreker beschikbaar te stellen. Het in elkaar zetten van mijn lezing staat gepland en hij is op het moment van schrijven nog niet af. Dan hebben we nog twee ideeën, die we nog even voor ons houden. Want dat moet een verrassing zijn. Wat ik wél kan vertellen, is dat er een cadeautje voor de clubinstructeurs aan zit te komen (en dit is niet de zojuist uitgekomen syllabus). Deze mensen tonen telkens weer de bereidheid om zich geheel belangeloos in te spannen om een ander de kneepjes van het modelvliegen bij te brengen. We willen deze mensen graag eens in het zonnetje zetten met een praktisch cadeautje. De uitvoering van het idee staat gepland voor 2014. Het andere idee is een praktisch presentje voor nieuwe leden. Ook daarvan staat de uitvoering gepland voor 2014. Vaak vallen bij presentjes voor nieuwe leden de al bestaande leden buiten de boot. Maar nu niet. We gaan u informatie verstrekken in een aantal artikelen, die u al vanaf dit nummer zult aantreffen in dit blad. Velen zullen zich nog wel herinneren hoe ze aan het modelvliegen begonnen. Hoeveel vragen, problemen en kwesties kwamen er niet naar voren? We gaan dit behandelen, en dan niet alleen vliegtuigen en techniek. Nee, vooral alle praktische kwesties, van het dragen van een model naar de auto, via de regels op een veld, tot het vliegen van een circuitje. En natuurlijk zal daarbij niet worden vergeten om de (vlieg) theorie aan te laten sluiten bij de net uitgegeven: ‘Syllabus voor Modelvlieginstructeurs’. Tot zover alle mooie ideeën. Maar het zijn slechts ideeën en ze kunnen veranderen. Met uw hulp kunnen we er iets moois van maken. Dus: wat denkt U er van? Weet u ook iets leuks? Laat het weten op vraagbaak@ modelvliegsport.nl

Nieuw: De Vraagbaak (Een ‘helpdesk’ voor individuele vragen) Voor individuele vragen over onze modelvliegsport kunt u vanaf nu terecht bij vraagbaak@modelvliegsport.nl. Deze helpdesk is primair bedoeld voor de (beginnende) modelvlieger die bij het

uitoefenen van de hobby tegen een probleem aanloopt en daarvoor niet direct een oplossing kan vinden in de literatuur, op internet of bij de club. Dat kan van alles zijn: van advies bij een aankoop, via vragen over (vlieg)

theorie, tot zelfs hulp bij het leren vliegen (online via een simulator). Stuur uw vraag en wij zullen deze bij de juiste ‘specialist’ neerleggen!

Tekst: Henk van Hoorn Foto's: Jan Melchior

Modelvliegtuigen van 25 tot 150 kg Vooruitlopend op een eventuele regeling hebben we gemeend een start te maken met het inventariseren van de belangstelling voor deze categorie in Nederland. Ben je in het bezit van een modelvliegtuig of heli van meer dan 25 kg, een dergelijk model aan het bouwen of heb je concrete plannen om wat in deze richting te gaan doen stuur dan een mailtje naar: hvhberkum@alice.nl

Een toestel als deze drie motorige Fokker F.XVIII Pelikaan valt al gauw in de klasse boven de 25kg.

Sedert enige jaren wordt er door de afd. Modelvliegsport overleg gevoerd met ILenT (Inspectie Leefomgeving en Transport) over een aanpassing in de Luchtvaartwet en de Regeling Modelvliegen teneinde het vliegen met modellen tussen de 25 kg en 150 kg. mogelijk te maken.

Mocht er een regeling komen en de KNVvL wordt de gedelegeerde voor het operationele traject (zoals men dat in Duitsland doet) dan zullen de eisen en de werkwijze sterk verwant zijn aan de Duitse methode, derhalve zijn diverse Duitse procedures reeds in het Nederlands omgezet.Â

Je gegevens worden gebruikt voor het samenstellen van een globaal overzicht over aantallen en prognoses waarmee we hopelijk wat sterker staan in de nog lange weg binnen ILenT. In overleg met KNVvL afd. Modelvliegsport / CIV. Henk van Hoorn www.bleriot.nl

Tekst: Arthur Werner Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Arthur Werner/Raymond Esveldt

Hellingvliegen op Maasvlakte 2

Op dit moment is het echter niet toegestaan om het duin te betreden om het helmgras een kans te geven goed aan te slaan. De KNVvL is in overleg om te kijken wat de mogelijkheden zijn voor openstelling onder voorwaarden voor de verschillende luchtsporten. Tot die tijd dient iedereen de verboden ter plekke natuurlijk te respecteren! Het is wel mogelijk om vanuit de strandopgangen te vliegen en op het strand te landen.

De waarschuwing voor het betreden van de nieuwe aanplant.

Mooie helling, wel even aan de goede kant van het hek blijven.

Binnenkort wordt dit dus het beeld boven de kustlijn van de Maasvlakte, bij voorbeeld deze mooie Schleicher ASK-21 elektrozwever van Raymond Esveldt boven een ruwe zee.

NR.4 - 2013 / jaargang 2

Op 22 mei dit jaar werd de Maasvlakte 2 officieel geopend. Met de aanleg van Maasvlakte 2 verdween een stuk van het Slufterstrand. Daarvoor in de plaats is aan de rand van het nieuwe havengebied meer dan twee keer zo veel strand teruggekomen. Er kan hier gevlogen worden bij windrichtingen van zuidwest tot noordwest. De nieuwe duinen zijn 14 meter hoog en in totaal 7,5 km lang.

1. Hangar Modelbouw, Kampen 2. RCtechnics, Bleiswijk 3. Modelbouw Shop Twente, Delden 4. 4RC.nl, Doetinchem 1

3 4

Openingstijden: Maandag: • 19.00 tot 21.00 uur

Modelbouwshop Twente • Sluisstraat 18A 7491 GA Delden • Telefoon 074 3491453 Internet: www.modelbouwshoptwente.nl

hangar.nl Wilhelminalaan 38 8262 DG Kampen Tel.: 038 331 37 07 www.vliegtuigmodelbouw.nl

Open: dinsdag t/m vrijdag 13.30 - 20.00 zaterdag 9.00 - 16.00

ADVERTENTIE RCHELIPARTS_A5.pdf

12-03-13

• ALLES DIRECT UIT VOORRAAD LEVERBAAR voor 17:00 uur besteld (via de site), zelfde dag verzonden

• GRATIS VERZENDKOSTEN BOVEN DE € 75,- * C

• DE GROOTSTE ONDERDELENSPECIALIST VAN DE BENELUX

13:45

Alle kits en onderdelen op voorraad van: T-Rex 100, 250, 450, 500, 550, 600N/ 600E, 700N/ 700E, 800E Thunder Tiger E325/E325V2, 30 / 30V2, 50 / 50V2, E550, X50/ X50E, 90/ 90 STD / 90 SE / 90 3D, G4, E720, E820 Blade MSR/MSR X, 120 SR, SR, NANO CP X, MCPX/ MCPX bl, 130X, 300X, 450 3D / 450X, 500 3D / 500X, 550X Compass Sport X, Knight 3D Nitro / Electro, 3D Plus, 6HV, Atom, Odin HIROBO Freya evolution, Sceadu SDX•SWM, Shuttle plus 2, Scale Alle Flybarless Systemen van: Align, Beast X, HC3 X / HC3 SX, GT-5, JR Propo

CMY

NR.4 - 2013 / jaargang 2 K

origineel distributeur

0165 - 330421 / 0031 165 330421

Openingstijden: ma t/m vr 09.30 t/m 18.00 h za 09.30 t/m 17.00 h

Bezoek ook onze website: www.rcheliparts.com

Dinsdag: • 10.00 tot 21.00 uur Woensdag t/m zaterdag: • 10.00 tot 18.00 uur

Bilderdijkstraat 100a, DOETINCHEM Tel. 0314 - 36 62 60 www.4rc.nl • 24h per dag online Openingstijden: Maandag: Dinsdag: Woensdag: Donderdag: Vrijdag: Zaterdag:

14.00 - 20.00 14.00 - 19.00 Gesloten 14.00 - 20.00 14.00 - 19.00 10.00 - 17.00

WORD NU ABONNEE

EN MIS GEEN UITGAVE MEER! >> ModelbouwAktueel

Modelauto

Kado tip!

De Modelbouwer

Het hobbytijdschrift voor radiografisch bestuurde auto’s, vliegtuigen, helikopters en boten. Alle facetten ervan komen aan bod in dit unieke hobby-’vakblad’. Testberichten, bouwbeschrijvingen van nieuw uitgekomen modellen, actueel nieuws over álle nieuwe modellen, plus info over toebehoren, shows en tentoonstellingen.

Het enige echte hobbyblad voor verzamelaars van automodellen. In elk nummer honderden nieuwe miniatuurmodellen van de nieuwste auto’s, maar ook historische en nostalgische modellen, tot oud speelgoed aan toe. Met natuurlijk veel aandacht voor de echte auto’s en de verhalen er omheen, plus agenda van verzamelbeurzen en andere evenementen.

Het echte modelbouwen staat centraal in dit veelzijdige modelmagazine: vliegtuigen, schepen, wagens en rijtuigen, stoom, auto’s, treinen enz. Dat biedt eindeloze mogelijkheden om van elkaars werkstukken te genieten en nieuwe vaardigheden en technieken te leren. De 60 pagina’s dikke Modelbouwer is het officiële tijdschrift van de Nederlandse Vereniging van Modelbouwers.

www.modelbouw-aktueel.nl www.facebook.com/modelbouwaktueel

www.modelauto.nl

www.modelbouwers.nl www.facebook.com/demodelbouwer

✁ LEES ALLES OVER MODELBOUWEN/VERZAMELEN Modelbouw Aktueel (6 nummers)

Jaarabonnement € 39,90 (België € 41,50)

Modelauto (6 nummers)

Jaarabonnement € 35,00 (België € 36,50)

De Modelbouwer (10 nummers)

Jaarabonnement € 53,00 (België € 59,00)

Ja, ik kies voor de hierboven aangekruiste uitgave(n). Dit verplicht mij tot niets. Ik machtig u hierbij om het verschuldigde bedrag af te schrijven van mijn rekeningnummer: Naam: Adres: Postcode:

Plaats:

Email: Datum:

Modelbouw

NR.4 - 2013 / jaargang 2

Ja, ik ben geïnteresseerd in een abonnement en wil mij graag abonneren op:

Handtekening:

Vul de bon in en stuur naar Media Primair Modelbouw B.V., Antwoordnummer 154, 7240 WB Lochem, Nederland. (een postzegel is niet nodig). Voor vragen kunt u mailen naar: modelbouwaktueel@mediaprimair.nl of bel naar (0031) (0)6 12564239 (8h30-12h30). Meer weten of abonneren via11 internet? Ga naar www.modelbouwaktueel.nl, www.modelbouwers.nl of www.modelauto.nl * Er is geen mogelijkheid deze incasso te storneren. ** Voor België: automatische incasso is voor alsnog niet mogelijk. U ontvangt een factuur.

Tekst & Foto’s: Jan Melchior

Richtingroer, stiefkindje (Naar aanleiding van een artikel uit de Tijdens het modelvliegen valt regelmatig op dat (leerling-) piloten eigenlijk weinig gebruik maken van hun linkerhand (gas en richting). En, om eerlijk te zeggen, zelfs ik, als ervaren sportvlieger, merk dat ik het voetenstuur (richting) soms te weinig gebruik behalve wanneer dit écht noodzakelijk is zoals bij de start en landing. Toch kan het gebruik van het richtingroer cruciaal zijn voor het maken van goede, gecoordineerde maneuvres en/of het corrigeren van ongewenste of gevaarlijke situaties! Bij modellen met een richtingsroer die écht de richtingroerfunctie nodig hebben om goed te kunnen vliegen wordt deze door sommige modelvliegers dan maar gekoppeld (mixen) met het rolroer. Dit is handig en scheelt de manuele handeling maar is wel een vaste %-koppeling die niet altijd tot het gewenste resultaat hoeft te leiden. Het leert de piloot in ieder geval zeker niet om zélf het richtingroer goed te gebruiken! De meeste modelvliegers gebruiken de linker knuppel (in mode 2) echter alleen maar om gas te geven, en zelfs daar kent men vaak maar twee standen, stationair of volgas! Buiten het gas, wat dus echt wel eens gedoseerd mag worden, heeft de linker stuurknuppel echter nog een veel belangrijkere functie en is het nuttig om het gebruik hiervan goed onder de knie te krijgen. Het staartvlak van een (model)vliegtuig zorgt primair voor richtingsstabiliteit (windvaan effect) waarbij het bestuurbare richtingroer dient om hier correcties in te maken. Behoudens aerobatics waarbij het richtingroer een niet weg te denken functie heeft bij specifieke manoeuvres is het richtingroer hoofdzakelijk nodig voor:

NR.4 - 2013 / jaargang 2

• E en goede grondhandeling: Op de grond wordt het richtingroer gebruikt om het model op koers te houden. Het 3e wiel van een modelvliegtuig is meestal gekoppeld aan het richtingroer (staartwiel) of via een stuurstang aan de richtingroerservo. Bij een toenemende grondsnelheid zal het model meer door de luchtstroom langs het richtingroervlak worden bestuurd. • Compensatie motorkoppel: startende/ klimmende éénmotorige (model-) vliegtuigen hebben de neiging om bij volgas naar links te willen sturen. Deze

afwijking wordt veroorzaakt door een reactie op het motorkoppel waarbij het toestel (tegengesteld) naar links wil rollen, en verder door de aanblazing van de propellerlucht tegen de linkerzijde van de romp/kielvlak. Hoe groter de propeller, hoe sterker deze afwijking. Bij het starten/klimmen moet daarom (véél) rechts richtingroer gegeven worden om dit te compenseren. Deze afwijking is het meest prominent bij volgas in combinatie met een lage start- of vliegsnelheid maar neemt duidelijk af bij het toenemen van de snelheid, hoewel deze nog steeds gecompenseerd moet worden om zo effectief en zuinig mogelijk te vliegen. Om bij kruissnelheid niet constant handmatig te hoeven compenseren kan het richtingroer getrimd worden, of worden voorzien van een klein trimvlakje aan de achterrand. Deze afwijking wordt in sportvliegtuigen vaak zichtbaar gemaakt door een gebogen waterpas met een balletje, welke vóóral tijdens de start en klim in het midden moet staan. • Gecoordineerd vliegen: grotere vliegtuigen, met name grote schaalmodellen maar ook zwevers met lange vleugels (hoge aspect ratio) hebben soms de neiging om bij een rolbeweging eerst in tegenovergestelde richting te willen draaien, dit noemt men dan een ‘negative yaw’ of haken. Dit komt onder andere door de grote(re) weerstand van een omlaag gedraaid rolroer aan een uiteinde van de vleugel. Door dit rolroer nu maar voor 1/3 omlaag te bewegen, en aan de andere zijde voor 2/3 omhoog (gedifferentieerde aansturing) wordt een deel van dit effect tegengegaan, verder ondersteund door gelijktijdig gebruik van het richtingroer in dezelfde stuurrichting. • Gecoordineerde bocht: Als alleen rolroeren gebruikt worden om een bocht in te zetten, zal het model zich schuivend (in schuine positie t.o.v. de ideale lijn) door de bocht verplaatsen, waardoor er meer weerstand opgebouwd wordt dan nodig. Hierdoor ontstaat snelheid-, dus hoogteverlies, welke gecompenseerd moet worden door meer gas, met als gevolg een groter energiegebruik. Bij zwevers moet de neushoek iets omlaag om dit te compenseren, wat ook leid tot potentieel energieverlies. Deze afwijking kan met gedoseerd richtingroer in de stuurrichting

worden voorkomen. Bij volwassen zwevers ligt in het gezichtsveld van de vlieger vaak een wollen draadje op de cockpitkap, die zich richt naar de luchtstroming/ vliegrichting. Als dit draadje scheef over de kap gaat liggen, wordt een bocht niet goed uitgevoerd. • Opvang van een (snap)roll: vliegtuigen neigen soms tot een snaproll wanneer er (té) veel lift gevraagd wordt bij relatief langzame snelheden, iets wat afgevangen kan worden met tegengesteld richtingroer. • Voorkomen van een overtrek: rolroeren verliezen veel van hun effectiviteit wanneer de snelheid tot dicht bij de overtreksnelheid is genaderd. Soms zie je wel eens een toestel opstijgen met een te langzame startsnelheid waarbij deze opeens over links begint weg te rollen. Compenseren met rechts rolroer heeft weinig effect, behalve dat de afwijking naar links alleen maar toeneemt (negative yaw effect + propellerkoppel) waarna het toestel de grond in duikt. Het toepassen van rechts richtingroer kan dit verkomen, deze is véél effectiever bij lage snelheden, tot zelfs ónder de overtrek. Tegengesteld richtingroer zal het motorkoppel compenseren en voorkomt ook het rollen van het toestel. • Crosswind start/ landing: Ook in het écht is dit altijd weer een mooie en spannende vliegbeleving. Als de wind (of de afgeleide component hiervan) dwars over de baan staat, zal een startend/ landend toestel in principe opzij gezet worden. Het toestel zal verder de neiging hebben met de neus naar de wind toe te willen draaien (windvaan effect), waardoor het toestel zich schuin op de vliegrichting zal bewegen. Door nu tijdens het starten of landen de vleugel

Schematische weergave ‘crosswind’ aanvliegen.

van de besturing? SportAviator)

Het is natuurlijk het beste om de linker (richtingsroer-)knuppel vanaf dag één te leren gebruiken. Maar het blijft gezegd, het gebruik van de linker knuppel is niet altijd direct zichtbaar, en is daarom een traag leerproces, terwijl andere knuppelbewegingen een veel directer en meer zichtbaar effect hebben op het vliegen. Toch zijn er wel oefeningen die je kunt uitvoeren om het gebruik van de linker knuppel te trainen: • E en ‘flat turn’: Je kunt eens proberen om een vlucht te maken waarbij je het toestel alleen met het richtingroer rond stuurt, terwijl je het toestel wél vlak houdt. Lastig, maar je leert wel echt sturen met het richtingroer, en het subtiel tegengesteld compenseren met het rolroer om het toestel vlak te houden. Let wel op, doordat het model nu geen mooi gecoordineerde bocht draait zal de romp schuin in de luchtstroom staan (schuivende bocht) en daardoor meer weerstand opbouwen. Verder wordt de vleugel scheef aangeblazen en is de luchtsnelheid over de linker en rechter vleugelhelft verschillend, allemaal effecten waardoor het model zal willen gaan dalen en rollen. Door de neus iets omhoog te trimmen en gas te geven voorkom je het dalen, en met tegengestelde rol houdt je het model vlak. • Slippen: Een andere leuke en effectieve manoeuvres is het landen met slip, een geeigende methode om snel met b.v. een zwever hoogte te verliezen. Je geeft hier in het landingscircuit véél richtingroer, en tegelijkertijd tegengesteld rolroer om het toestel horizontaal te houden en afglijden van het voorgenomen glijpad te voorkomen. Door sterk richtingroer

Een typische Knife edge maneuvre, let op het sterk naar rechts uitgedraaide richtingroer, deze dient hier als ‘hoogteroer’.

te geven zal de romp zich schuin opzij draaien en meer weerstand ondervinden, waardoor het toestel sneller zal afremmen. Hierdoor, en ook door het scheef aanblazen van de hoofdvleugel verminderd de effectieve lift en zal het toestel snel(ler) gaan dalen. • ‘ Knife edge’: Een soortgelijke maneuvre kun je doen wanneer het model, tijdens horizontale vlucht, 90º gerold word, geef gelijkertijd (veel) tegengesteld richtingroer om het model in een rechte lijn op hoogte te houden, het richtingroer funktioneerd in deze positie nu als hoogteroer. Gebruik het hoogteroer (is nu het richtingroer) om eventueel een bocht in te zetten en/of om het model op koers te houden. Met gedoseerd rolroer houdt je het toestel in een 90° positie. Al met al een gecompliceerde stuurbeweging, waarbij je goed moet opletten om de juiste roeren op de juiste manier aan te sturen! • De ‘Tail wag’: is een vrij simpele manoeuvre, stuur vanuit horizontale vlucht het model verticaal omhoog, je kijkt daarbij bovenop het model. Geef tijdens de verticale stijgvlucht beurtelings L/R met de linker knuppel (wachelen) tot de snelheid eruit is en houdt het toestel vlak door met rolroer te corrigeren, geef daarna veel ‘down’, duik aan, geef ½ gas,

laat het model verticaal omlaag komen en vang het model af op de beginhoogte waarna je het weer vlak trekt tot normale horizontale vlucht. • ‘Stall turn, of Hammerhead’: Bij deze manoeuvre kun je ook goed gebruik maken van het richtingroer. Stuur vanuit horizontale vlucht het model verticaal omhoog en draai het 90° om zijn as, tot de snelheid er bijna uit is, je kijkt daarbij bovenop het model. Trek het gas tot 1/3 dicht, geef vóórdat het model volledig stil valt vol richtingroer en houdt het model met tegengestelde rolroer in het juiste vlak. Het model zal binnen het bereik van de spanwijdte een verticaal staande, vlakke 180° bocht maken. Geef ½ gas, laat het toestel weer verticaal omlaag komen tot aan beginhoogte, draai weer 90º, geef hoogteroer tot horizontaal en vervolg de vlucht. Voer in principe dit soort manoeuvres uit tegen de wind in, anders moet de drift die onstaat ook nog gecompenseerd worden, iets wat je beter later kunt aanleren. Als je dit soort manoeuvres een paar keer per vliegdag uitvoert dan zul je zien dat het gebruik van het richtingroer duidelijk zal toenemen. Op een dag zul je dankbaar zijn dat je weet hoe je jouw model tijdens een penibele situatie weet te redden met deze zó belangrijke roerfunctie.

NR.4 - 2013 / jaargang 2

naar de wind toe aan te rollen, wordt de drift (zijdelingse afdrijving) door de wind gecompenseerd en wordt voorkomen dat de wind onder de vleugel kan komen, wat tot gevaarlijke situaties kan leiden, richtingroer is hierbij nog niet nodig! Echter op het allerlaatste moment van een landing móet het toestel recht op de aanvliegroute gedraaid worden door dan tegengesteld richtingroer te geven, de vleugel moet echter wel tegen de wind in gerold blijven om de drift te compenseren, deze hangt aan de windzijde hierbij als het ware iets omlaag!

Een schematische voorstelling van een ‘Hammerhead’ manoeuvre.

Tekst: Peter Keim

Wedstrijduitslagen Informatie op www.modelvliegsport.nl over de wedstrijden (rechts boven op de home page onder Sportzaken) In de agenda zijn de uitslagen verwerkt: op de blauwe tekst in de eerste kolom klikken. De verwijzing naar de actuele reglementenboeken; zie “Reglementen”. Onder “sportzaken -> archief” zijn de einduitslagen van 2008, 2009, 2010, 2011 en 2012 terug te vinden. Onder “sportzaken -> archief -> ereplaatsen NK’s” staat drie overzichten met ereplaatsen voor alle NK-klassen vanaf 1990.

Internationaal WK F1 (Vrije vlucht senioren) Data: 3 tot 10 augustus 2013 Plaats: Moncontour (Frankrijk) Resultaat: Klasse F1A: 12 Antoon van Eldik 72 Maarten van Dijk 82 Allard van Wallene Aantal deelnemers: 118 Ploeg: 16/38 Klasse F1B: 63 Richard Ulderink 87 Gerard Willemsen 89 Pim Ruyter Aantal deelnemers: 103 Ploeg: 25/37 Klasse F1C: 44 Pieter de Boer Aantal deelnemers: 71 Ploeg: 25/28 Website: http://www.moncontour2013.vol-libremoncontourois.fr/English/Accueil%20 CM_En.html WK F3B (RB Drietakenzweef) Data: 4 tot 10 augustus 2013 Plaats: Nardt (Duitsland) Resultaat: 29 Jeroen Smits 32 Frits Donker Duyvis 50 Ronald Boerman Aantal deelnemers: 54 Ploeg: 11/17

NR.4 - 2013 / jaargang 2

EK F2 (Lijnbesturing) Data: 3 tot 10 augustus 2013 Plaats: Bekescsaba (Hongarije) Resultaat: F2A: 15 Rob Metkemeijer 21 Han Esselaar 28 Bert Gijsbertsen Aantal deelnemers: 31 Ploeg: 7/10 F2C: 15 Ferenc Orvos/Rob Metkemeijer 26 Rik Olijve/Frits Schot 33 Fred Meijer/Ben Jordaan Aantal teams: 33 Ploeg: 7/13 F2D: 32 Fred Meijer 32 Bert Gijsbertsen Aantal deelnemers: 46 Ploeg: 15/15 Website: http://bumacofly.hu EK F3F (RB Hellingzweef) Data: 8 tot 14 september 2013 Plaats: Donovaly (Slowakije) Resultaat: 28 Erik Heijne 29 Rick Ruijsink Aantal deelnemers: 29 Ploeg: 10/10 Website: http://www.f3f.sk/ Website: http://www.f3b-wm-2013.de/ World Cups Top 10 plaatsen voor zover per half oktober bekend.

F3A (143 deelnemers) 8 Derk van der Vecht

F3K (81 deelnemers) 4 Loet Wakkerman 8 Vincent Merlijn Nationaal Demowedstrijd Lijnbesturing Dutch Nationals 25 mei 2012, Valkenburg Klasse F2B (9 deeln.): 1. Henk de Jong 2026,72 2. Erik Janssen 1967,49 Klasse Mini Teamrace (5 teams): 1. Sander en Bert van der Meij 111r 2. Fred Meijer en Ben Jordaan Klasse Carrier (4 deeln.): 1. Jan Odeijn 208,5 2. Marc Berckmans 150,5 NK-competitie RB Zweef F3B 16 juni 2013, Swalmen (14 deeln.): 1. Frits Donker Duyvis 2. Jeroen Smits NK-competitie RB Pylonrace 30 juni 2013, Almere Klasse Q500 (7 deeln.): 1. Martijn van Doesburg 2. Peet Doddema Klasse EF1 (5 deeln.): 1. Emanuel Stassar 2. Cor van der Leeuw Klasse E2K (3 deeln.): 1. Wubbo Löning 2. Peter van Doesburg

5879 5842

80,25 83,19 87,99 88,98 77,75 79,77

NK-competitie RB Kunstvlucht F3A 4 augustus 2013, Heemskerk (10 deeln.): 1. Derk van de Vecht 1026 2. Danny van Vliet 1026 NK-competitie RB Kunstvlucht F3A-B 18 augustus 2013, Dongen (6 deeln.): 1. Johan Zegers 799 2. Erik Jochems 784 NK-competitie RB Modelparachutisten 25 augustus 2013, Someren (21 deeln.): 1. Pieter Visser 239 2. Geert Wouters 340 NK-competitie RB Zweef F3K 31 augustus 2013, Dokkum (14 deeln.): 1. Peter Aanen 7975,3 2. Bas Breijer 7759,3 NK-competitie RB Kunstvlucht F3A finale 1 september 2013, Oss (12 deeln.): 1. Derk van der Vecht 2000 2. Danny van Vliet 1877

NK-competitie RB Elektro F5J 1 september 2013, Soest (19 deeln.): 1. Lyckele Govers 4911,9 2. Herman Dievelaar 4903,4

2. Maarten van Dijk Klasse F1B (2 deeln.): 1. Kevin Lamers 2. Frans Voskens

Herfstspektakel, tevens NK vrije vlucht 7 september 2013, Garderen Klasse F1A (5 deeln.): 1. Kees van de Ven 1080+298 2. Niels Wijnhoven 1080+228 Klasse F1B (11 deeln.): 1. Henk van Hoorn 1080+296 2. Pim Ruijter 1080+294 NK Lijnbesturing deel 1 7 en 8 september 2013, De Peel Klasse F2B (15 deeln.): 1. Henk de Jong 2063,83 2. Erik Janssen 2004,86 Klasse F2D (5 deeln.): 1. Monique Wakkerman 4W 2. Bert Gijsbertsen 2W2L Klasse Beginners Speed (4 deeln.): 1. Max Uttien 22,26 2. Fred Meijer 24,29 Klasse Old Time Stunt (2 deeln.): 1. Jan Odeijn 560 2. Gerben Wassenaar 428,5 Klasse Classic Stunt (3 deeln.): 1. Christoph Holterman 1992,36 2. Salvatore Barile 1965,33 Klasse Mini Teamrace (8 teams): 1. Sander van der Meij/Frits Schot/ Bert van der Meij 9.20,2 2. Peter Grundel/ Michael Feger 10.16,4 Klasse Basic Carrier Deck (7 deeln.): 1. Jan Odeijn 256 2. Marc Bergman 209,3

NK-competitie RB Kunstvlucht F3A-B 21 september 2013, Waddinxveen (7 deeln.): 1. Winfried de Vries 896 2. Peter Vanlanduyt 892

NK-competitie RB Kunstvlucht F3A-X 7 en 8 september, vlb. Leeuwarden Klasse F3A-X A (2 deeln.): 1. Lesley van der Laan 2507,8 2. Andries den Otter 2362,2 Klasse F3A-X B (2 deeln.): 1. Peter Scholte 2363,6 2. Hans Steeg 2138 Klasse F3A-X C (3 deeln.): 1. Dirk Fobbe 2126 2. Henk Korenberg 2125 NK-competitie RB Helikopter 8 september 2013, Vlissingen Klasse F3C (7 deeln.): 1. Steve Robberts 2. Roger Mayo Klasse F3N (4 deeln.): 1. Jeroen Koolmees 2. Jesper Tange Sportklasse (15 deeln.): 1. Robert Englebert 2. Joop Brokking

2000 1761 2918 2731 1991 1962

NK-competitie RB Schaalmodellen 8 september 2013, Genk (B) Klasse F4C (6 deeln.): 1. Wim Reynders 5421 2. Bert van Eijk 5148 Sportklasse (1 deeln.): Kim Vlasblom 2294 Hart van Brabant Cup 21 september 2013, Regte Heide Klasse F1A (8 deeln.): 1. Allard van Wallene 900+120+21,42

900+120+18,20 780 754

NK-competitie RB Elektro F5B 21 september 2013, Dalfsen (7 deeln.}: 1. Gerben van Berkum 3000 2. Ronald van der Ham 2847 NK-competitie RB Zweef F3K 22 september 2013, Swalmen Klasse F3K (25 deeln.): 1. Loet Wakkerman 2. Kristof Verschoren Klasse Mini’s (5 deeln.): 1. Loet Wakkerman 2. Vincent Merlijn

5982 5967 5876 5580

NK Lijnbesturing 28 september 2013, Almere Klasse Combat 1,5 cc (4 deeln.): 1. Fred Meijer 2. Bart Gijsbertsen

3W 2W1L

NK-competitie RB Modelparachutisten 28 september, Bergeijk (18 deeln.): 1. Tim Halverda 428 2. Pieter Visser 661 NK-competitie RB Zweef F3J 29 september 2013, Losser (31 deeln.): 1. Peter Zweers 4962 2. Pascal van Ool 4932 Najaarswedstrijd 5 oktober 2013, Garderen Klasse F1A (6 deeln.): 1. Allard van Wallene 2. Niels Wijnhoven Klasse F1B (9 deeln.): 1. Michiel Faassen 2. Frans Voskens Klasse Chuck (1 deeln.): Juul van de Kerkhof

1020+208 1020+178 1020 1000 64

NK-competitie RB Zweef F3J 6 oktober 2013, Ginkelse Heide (33 deeln.): 1. Peter Zweers 4987 2. Joeri Buil 4950 NK Lijnbesturing deel 2 12 oktober 2013, Utrecht Klasse F2A (4 deeln.): 1. Rob Metkemeijer (Nat. Record) 2. Han Esselaar Klasse F2C (7 teams): 1. Rik Olijve/Frits Schot 2. Luc Dessaucy/Cesar Saccavino Klasse F2F (7 teams): 1. Ferenc Orvos/Rob Metkemeijer 2. Fred Meijer/Ben Jordaan

291,26 288,69 3’ 27,8 3’28,9 3’49,6 4’06,50

Afgelaste wedstrijden: F3A-B/C, 15 juni, verplaatst naar 14 en naar 21 september F3B 8 september, afgelast F3J 8 september, verplaatst naar 6 oktober

F5J 13 oktober, verplaatst naar 23 oktober Schaalmodellen 13 oktober, afgelast Ereplaatsen Nederlandse Kampioenschappen 2013 KNVvL afdeling Modelvliegsport Voor het behalen van een ereplaats zijn er een aantal voorwaarden, o.a. (relatieve) prestatie, aantal deelnemers, aantal wedstrijden of ronden. Zie het reglementenboek. Vrije vlucht F1A (5 deelnemers) 1. Kees van de Ven 2. Niels Wijnhoven 3. Allard van Wallene F1B (11 deelnemers) 1. Gerard Willemsen 2. Pim Ruijter 3. Gerard Brinks F1B ploegen (2 ploegen) 1. Nijmeegse LC 2. LC Condor

F2A Beginners Speed (4 deelnemers) 1. Max Uttien 2. Fred Meijer 3. John Klok F2B FAI (7 deelnemers) 1. Henk de Jong 2. Erik Janssen 3. Bram Anker F2C FAI (5 teams) 1. Rik Olijve/Frits Schot 2. Bram Anker/Rob Olijve 3. Fred Meijer/Ben Jordaan F2C mini teamrace (4 teams) 1. Sander van der Meij/Frits Schot/Bert van der Meij 2. Fred Meijer/Ben Jordaan 3. Rob Olijve/Bram Anker F2D FAI (5 deelnemers) 1. Monique Wakkerman 2. Bert Gijsbertsen 3. Fred Meijer F2D Combat 1,5 cc (4 deelnemers) 1. Fred Meijer 2. Bart Gijsbertsen 3. Ben Jordaan F3F (5 teams) 1. Ferenc Orvos/Rob Metkemeijer 2. Fred Meijer/Ben Jordaan 3. Sander van der Meij/Bert van der Meij Basic Carrier Deck (3 deelnemers) 1. Sander van der Meij 2. Max Uttien 3. Pieter Paul van der Meer Radiobesturing RB Kunstvlucht F3A (16 deelnemers) 1. Derk van der Vecht 2. Danny van Vliet 3. Roy Oostema F3A-B (12 deelnemers) 1. Johan Zegers 2. Winfried de Vries 3. Erik Jochems

Lijnbesturing F2A FAI (4 deelnemers) 1. Rob Metkemeijer 2. Han Esselaar 3. Ferenc Orvos

F3A-X A (4 deelnemers) 1. Lesley van der Laan 2. Andries den Otter F3A-X B (5 deelnemers) 1. Peter Scholte 2. Hans Steeg F3A-X C (3 deelnemers) 1. Dirk Fobbe 2. Sandor Stroet RB Zweef F3B (15 deelnemers) 1. Frits Donker Duyvis 2. Frans Vreugdenhil 3. Ronald Boerman Ploegen F3B (4 ploegen) 1. Freebird 2. Aeolus 3. Winterswijk F3J (35 deelnemers) 1. Peter Zweers 2. Frank van Melick 3. Peter Schmitz Ploegen F3J (8 ploegen) 1. Stootkop 2 2. f3j-sport.nl 3. Stootkop 1 F3K (27 deelnemers) 1. Peter Aanen 2. Alex Hoekstra 3. Bas Breijer F3K Mini’s (6 deelnemers) 1. Vincent Merlijn 2. Jasper Hilgers F3K junioren (2 deelnemers) 1. Jasper Hilgers RB Helikopter F3C (5 deelnemers) 1. Cees Verplanke 2. Ronald van Lent 3. Rob Eikeboom F3N (8 deelnemers) 1. Laurens Thomas 2. Darwin de Wilde

3. Bas Kasman Sportklasse (15 deelnemers) 1. Jesper Tange 2. Martin van Eijk 3. Bennie Oldenhave RB Pylonrace F3D (8 deelnemers) 1. Martijn van Doesburg 2. Marcel Huisman 3. Ray van de Klok Quickie 500 (14 deelnemers) 1. Martijn van Doesburg 2. Robin Janssen 3. Peet Doddema E-Quickie 500 (3 deelnemers) 1. Paul Ravensbergen E2K (4 deelnemers) 1. Peet Doddema 2. Wubbo Löning 3. Peter van Doesburg EF1 (5 deelnemers) 1. Emanuel Stassar 2. Cor van der Leeuw RB Elektro F5B (12 deelnemers) 1. Gerben van Berkum 2. Joris Crèvecoeur 3. Ronald van der Ham F5J nnb RB Schaal F4C (2 deelnemers) 1. Gerard Rutten Sportschaal (2 deelnemers) 1. Kim Vlasblom Modelparachutisten (14 deelnemers) 1. Pieter Visser 2. Erick van de Loo 3. Geert Wouters

Cadeautip voor Sinterklaas B-25 Factory Times: Een bijzonder boek over de historische luchtvaart Na vele artikelen te hebben geschreven in modelbouwen luchtvaartbladen, heeft Wim Nijenhuis de geschiedenis in beeld gebracht van de productie van de North American B-25 Mitchell. Dit Amerikaanse vliegtuig uit de Tweede Wereldoorlog heeft in nagenoeg alle werelddelen gevlogen. Ook voor Nederland was dit geen onbekend vliegtuig. Zowel de Militaire Luchtvaart in voormalig Nederlands Indië als de Marineluchtvaartdienst in Engeland en later Nederland hebben met dit toestel gevlogen.

Auteur: Omvang: Formaat: Taal: Prijs: Uitgeverij:

Wim Nijenhuis 192 pag.’s in kleur met meer dan 700 foto’s A4 Hardcover Engelstalig € 49,00 Media Primair Modelbouw BV

Het boek met deze boeiende historie is online te bestellen via de webshop: www.lanasta.com

NR.4 - 2013 / jaargang 2

Kijk voor meer info op: www.b-25factorytimes.nl

Modelbouw

NR.4 - 2013 / jaargang 2