Riser 2012 (48)

Zomerspecial:

Festivals

Wedstrijdvliegen is niet alleen voor profs Nieuwe schermenmaker:

Juli2012

G-force Trainer

48

riser

Klaterhoen

To rise, rose, risen (Eng): Move upward!

Riser is het officiële orgaan van de Afdeling Schermvliegen van de KNVvL. Riser is gratis voor KNVvL-leden die zijn aangesloten bij de Afdeling Schermvliegen.

Hoofdredacteur Bastienne Wentzel Redactie-adres Eikenlaan 11, 3749 AE Lage Vuursche riser.schermvliegen@knvvl.nl.

Redactie Peter Blokker, Bastienne Wentzel, Maaike Zijderveld, Erik Louwes.

Concept & Art direction Charles Pellens.

Vormgeving & DTP Jos Claassen, Charles Pellens.

Medewerkers Jan Jacob Stam, Tamara BlokkerHondsmerk, Karlien Engelen en Wouter Janssen Druk Drukkerij Hub Tonnaer bv.

Advertenties Alle informatie, opgave en aflevering mail naar riser.schermvliegen@knvvl.nl.

Digitale foto’s en tekst Kunnen worden aangeleverd via: riser.schermvliegen@knvvl.nl of per cd-rom.

De redactie is niet aansprakelijk voor schade, ontstaan door eventuele fouten in de berichtgeving. De redactie, noch het bestuur van de Afdeling Schermvliegen is verantwoordelijk voor de inhoud van door derden ingezonden stukken.

Donderwolk....

De weersvoorspellingen lijken de laatste tijd niet verder te komen dan een dag vooruit. En ook dat is nog moeilijk. Zelfs doorgaans betrouwbare sites, passen soms ijlings hun voorspellingen aan. En niet te weinig..... een soarwindje wordt snel gecorrigeerd van noordwest naar maar liefst noordoost, of oost. Ook de snelheden variëren van eerst nog pittig naar dan ineens toch bijna geen wind. En fraaie thermiekvoorspellingen voor XC-Nederland worden haastig ingewisseld voor toch afgeschermde luchten. En wie naar de Alpen reist weet zich soms ook geen raad meer. Slechts twee dagen goed voorspeld met een ‘Zwischenhoch’, maar dan slecht weer. Dat blijkt dan -wijselijk thuisgebleven- toch allemaal reuze mee te vallen.

Dus zo wijs was dat thuisblijven ook weer niet..... Of andersom met een vrij goede voorspelling voor wel een week, toch algauw een langere periode veel slechter en ja toen had je natuurlijk wel net besloten te gaan en stranden je vliegplannen op locatie. Het is om hopeloos van te worden. Zet de variabele van je eigen mogelijke vliegagenda erbij en het feestje is compleet. Op momenten dat je tijd hebt voor vliegen, beland je met dan toevallig weer een verkeerde voorspelling, door een onvermijdelijke verkeerde keuze op de verkeerde plek, of het is gewoon helemaal niet vliegbaar. Heb je uiteindelijk geen tijd meer, zijn de weersvoorspellingen prima in orde en vertrekt iedereen die wel kan, naar meteen de goede plekken. Ze vliegen met fraaie startwindjes, duidelijke bellen en een prachtige hoge wolkenbasis de uren en kilometers om je oren. Bovendien is het de hele periode uitstekend vliegbaar. En uiteraard sturen de geluksvogels je sms-jes, danwel mailtjes met fraaie luchtfoto’s wat ze nu weer allemaal gevlogen hebben. Heel fijn. Ondertussen durf je nauwelijks nog keuzes te maken.

Je denkt veel over statistieken na; moet je proberen vaker te gaan om de kansen op succes te vergroten? Of vergroot dat ook de kans op teleurstelling? Steeds naar dezelfde plek, of juist naar verschillende plekken? Moet je nog op de weersvoorspellingen afgaan of juist helemaal niet meer?

Er hangt een enorme donderwolk, maar niet boven land.... klaterhoen@xs4all.nl

2

inditnummer

Cover Foto: Michel Ferrer 1 Festivals: waar moet je zijn deze zomer

4

Ozone Chabre Open

8

App in the air!

12

Nieuwe schermenmaker: Triple Seven Gliders

18

SIV-training zet me weer op het juiste spoor

20

G-force Trainer: Steilspiralen op het droge

24

KNVvL-nieuws 30 Uit het logboek van... Silvan Schoonhoven

31

Lierterreinen in Nederland

32

Agenda, KNVvL, clubs

34

3

Reizen

FIA El Yelmo

Hete vluchten in Spanje

Het klassieke internationale luchtsportfestival El Yelmo vindt dit jaar voor de dertiende keer plaats in Jaen (Andalusië, Spanje). Overdag is het programma gevuld met evenementen voor paragliders, waaronder een hike&fly race. ’s Avonds gaat het feest gewoon door en worden in de zwoele openlucht adembenemende nieuwe vliegfilms vertoond. Anthony Green gaf enkele shows in 2011 en doet verslag.

Het is altijd te heet in Spanje in de zomer. Wanneer je deze temperaturen niet gewend bent loop je al een zonnesteek op als je wandelt of zelfs maar stilstaat in de zon. Het FIA El Yelmo festival vindt plaats in Cortijo Nuevos in de regio Jaén in Spanje, waar enkel de meest hittebestendige olijfbomen het overleven. Het is waarschijnlijk het heetste, droogste festival in Europa.

Mijn bagage raakt zoek op de heenvlucht naar El Yelmo 2011. In de hitte van veertig graden word ik gedwongen drie dagen rond te lopen in hetzelfde Sol teamshirt. En de hele dag acroshows te geven in de zon, in hetzelfde shirt. Gek genoeg mocht ik op dag drie nog steeds de bars in. Ik ben de organisatie dankbaar dat ze zorgen voor een ingewikkeld systeem van tuinslangen en sproeiinstallaties die een verkoelende mist verspreidden. Koud bier is beschikbaar vanaf zeven uur ‘s ochtends.

Naast de landing is een groot zwembad voor een duik na een hete vlucht.

En hete vluchten zijn er genoeg voor de 15.000 toeschouwers. Acrobatisch vliegen, skydiving met wingsuits, freestyle vliegen met paramotoren. Het programma zit tjokvol. Daarnaast zijn er de veteranen die shows geven waaronder Raul Rodriguez, Horacio Llorens, Mathieu Rouanet en vele anderen.

Niet alles is vliegen wat de klok slaat. Er is een 50 km mountainbike rally en een race waarbij de winnaar Nestor Rico Mira de 970 meter hoge El Yelmo berg oprent en weer af vliegt binnen een uur en 53 minuten.

Tussen 12 en 3 uur ‘s middags is het te heet om te vliegen en trekt iedereen zich terug voor een siësta. Daarna slepen de piloten hun

4

spullen weer de berg op, waar het aangenaam koeler is op de top. Ze vliegen door tot ze om half tien ‘s avonds bij een laatste vlucht van de bijzondere ‘glass-off’ of avondrestitutie kunnen genieten. Omdat El Yelmo zo heet en droog is vind je deze condities hier bijna dagelijks in de zomer. Dan gaat de bierkraan echt open en kunnen we genieten van de winnende films van het International Festival of Cinema in the Air. Mathieu Rouanet vatte het festival bondig samen: “Volar, siesta, fiesta”. Vliegen, chillen en feesten. En zo was het.

XIII Festival Internacional del Aire, FIA El Yelmo 6-8 juli 2012 Cortijo Nuevos, Segura de la Sierra, Jaén, Andalusië, Spanje www.fiaelyelmo.com

festivals

Waar moet je zijn deze zomer?

De zomer komt eraan! Het vliegseizoen is in volle gang. Veel piloten zullen al aardig wat uren in de lucht hebben gehangen.

Ver weg of dichtbij, thermieken in de huisbel of overlandjes vanaf bekende en minder bekende startplekken.

Wil je eens wat anders? Bezoek deze zomer dan eens een festival of wedstrijd. Om je warm te maken hebben we er vast een paar op een rijtje gezet.

Met bijdragen van Anthony Green, Wouter Janssen, Peter Blokker en Bastienne Wentzel. Foto’s: Michel Ferrer, Anthony Green, Wouter Janssen

Sonchaux Acro Show

Acrobattles aan het meer van Genève

Heb je een retrozonnebril met wit montuur, ben je zo relaxed als een sofa en kan je een sigaretje opsteken tijdens een Infinite Tumble, dan hang je hier waarschijnlijk in de lucht. Zo niet, zorg dan dat je een van de vele duizenden toeschouwers bent op dit tot in de puntjes georganiseerde extravagante acroweekend aan de oevers van het meer van Genève.

Het rustige Zwitserse dorpje Villeneuve maakt eind augustus weer plaats voor de Sonchaux Acro Show. De lokatie is prachtig gelegen aan het meer van Genève. Door de hoge startplek van Sonchaux heb je ruime hoogte boven het water. Als thuisbasis voor de schermkeuringen door Alain Zoller en oefenstek voor vele acro- en SIV-piloten een zeer gunstige plaats voor dit spectaculaire evenement. Voorheen werd hier het wereldkampioenschap acro-paragliding gehouden onder de naam Vertigo. Door onenigheid in de organisatie en gebrek aan sponsoren is deze competitie vervangen door de Sonchaux Acro Show.

De drie daagse acro-show, die jaarlijks ongeveer dertigduizend bezoekers trekt, wordt georganiseerd door de gezellige lokale vliegclub Rochers de Naye Vol Libre. De twaalf beste acropiloten ter wereld komen op uitnodiging langs om hun kunsten te vertonen. Dit doen ze door het tegen elkaar op te nemen tijdens de zogenaamde battles. Hierbij vliegen twee piloten tegelijkertijd het vlieggebied binnen en starten hun run. Uiteindelijk landen ze beide op hun eigen opblaasbare vlot.

Het publiek mag daarna voor elke piloot afzonderlijk klappen. Hoe meer decibellen, hoe enthousiaster het publiek. De piloot met de luidste publieksreactie heeft gewonnen.

Naast de acrobattles zijn er skydivers, wingsuits, basejumpers die op lage hoogte uit tandems springen, speedflyers, d-bags, stuntvliegtuigen, helicopters en zelfs een nachtshow waarbij paragliders en hanggliders met groot vuurwerk door de lucht zweven!

Overdag is er de mogelijkheid schermen te testen op het testival en voor de stoere piloten onder ons is het toegestaan om op het vlot te landen. Op het festivalterrein staan winkeltjes, eettentjes, barretjes en een podium waar s’avonds bandjes optreden. Tot in de late uurtjes wordt er gefeest. Voor de uren dat je toch wilt slapen zijn er diverse campings in de buurt maar je kunt ook op het landingsveld van RNVL kamperen als je even toestemming vraagt bij de club.

Sonchaux Acro Show 24 t/m 26 augustus Villeneuve, Zwitserland www.acroshow.ch

5

Reizen

let’s fly and

Super Paragliding Testival Kössen

Schermen testen in ontspannen sfeer

Zie je door de vele vleugels op de markt de lucht niet meer en heb je geen idee wat voor scherm je wilt aanschaffen? Of wil je gewoon eens wat anders proberen? In het Oostenrijkse Kössen komen alle zichzelf respecterende merken bijeen en kun je de nieuwste schermen kostenloos uitproberen. Door de perfecte infrastructuur van het vlieggebied in Kössen kun je elk uur onder een ander scherm hangen. Hét festival voor de echte laaglandpiloot: Vliegen vliegen… niet kopen!

Half mei 2012. We hebben prachtige condities tijdens het Super Paragliding Testival in Kössen. Het gezellige dorpje ligt in het noorden van Oostenrijk een paar kilometer van de Duitse grens en is met een ruime start en een groot landingsveld een prima stek voor dit grote testival.

De skilift van het kleine skigebied brengt je ongeveer 900 meter omhoog en de start ligt vreemd genoeg op het noorden (1500m). Een goede startwind ontbreekt hierdoor wel eens maar toch is het er goed thermisch. Als het niet hard waait kun je om de berg heen vliegen en aan de zuidkant omhoog thermieken. Maar de huisbel aan de noordzijde doet het ook, waarschijnlijk door de vrij vlakke hellingen zodat de zon rondom genoeg terrein kan verwarmen.

Richting het westen ligt een prachtig massief genaamd Der Wilde Kaiser, in het noorden het vlakland van Duitsland en in het zuiden liggen de besneeuwde bergtoppen van Tirol. Een geweldig uitzicht aan het begin van de alpen.

Het landingsveld staat vol met standjes. De meeste merken zijn aanwezig en hebben de nieuwste schermen meegenomen. Als je een scherm wilt uitproberen bewaren zij zolang je brevet. Op deze manier houden ze enige controle over of je daadwerkelijk kunt vliegen.

Er heerst een ontspannen sfeer. Iedereen lijkt te genieten van het zonnetje en heeft een goed humeur. In het veld staat een gele kubus en

6

als je er bovenop landt krijg je een gratis biertje bij de bar. Cubaanse muziek klinkt uit de speakers, de bratwursten smaken goed en iedereen heeft het naar zijn zin. Kortom, een leuk weekend op deze bijzondere plaats!

Super Paragliding Testival Kössen Mei 2013 Landeplatz Kössen/Fliegerbar, Thurnbühel 40, 6345 Kössen, Oostenrijk www.fly-koessen.at/spt/

17-19 augustus 2012 - MirabAiles Manifestation Aérienne, ❂

St. Jean Rohrbach en Moselle, Frankrijk. www.mosailes.com/fr/index_MirabAiles.php

Festivalagenda 2012 - 2013

7-8 juli 2012 – Festival Internacional del Aire El Yelmo, Andalusië, ❂

Spanje. www.fiaelyelmo.com

22-26 augustus 2012 - 18° Festival de Parapente dos Açores, ❂

São Miguel, Azoren. www.asassaomiguel.com/index.php/en/festival/18o-festival 24-26 augustus 2012 – Sonchaux Acro Show, Villeneuve, ❂

Zwitserland. www.acroshow.ch

d party

20-23 september 2012 – Coupe Icare, ❂

St. Hilaire du Touvet, Frankrijk. www.coupe-icare.org oktober 2012 – 4807...Flying Light, St. Gervais, Frankrijk. ❂ stgervais.vollibre.free.fr 8-10 maart 2013 - Stubai Cup, Neustift, Oostenrijk. ❂ www.stubaicup.at

mei 2013 - Super Paragliding Testival Kössen, Kössen, Oostenrijk. ❂ www.fly-koessen.at/spt mei 2013 - Annecy Parapente Expo 2013, Doussard, Frankrijk. ❂ www.annecy-parapente-expo.fr

Festival de Parapente Açores

heerlijk soaren in de kalme lucht. Op het afsluitende feest op de laatste avond speelde de percussiemuziek van de plaatselijke schoolband.

Iedereen danste tot in de vroege uurtjes.

In 2012 willen de organisatoren graag alsnog de airshow laten opvoeren, en meer internationale piloten naar het festival trekken. De moeite waard dus om in augustus weer naar dit eiland af te reizen.

De Portugese eilandengroep Azoren bestaat uit negen vulkanische eilanden. Op een ervan, São Miguel, is de parapenteclub Clube Asas de São Miguel actief. Zij organiseerden in 2011 voor de 17de maal een vliegfestival en nodigden de Acrotwins Anthony en Timothy Green uit om een show te geven.

18° Festival de Parapente dos Açores 22-26 augustus 2012 São Miguel, Azoren http://www.asassaomiguel.com/index.php/en/festival/18o-festival

Vulkaansoaren op een groen eiland

Kokende zwavelbronnen en vulkanisch gesteente in het Furnas kratermeer geven het water een helder groen-gele kleur. Geen wonder dat de organisatie graag ons, de gebroeders Green, voor hun show wilden strikken. De vliegcondities zijn geweldig en geholpen door een draaiende wind genieten de piloten van een vliegtoer van het hele eiland São Miguel. Zo konden we op de eerste dag soaren en kiten bij Pico Grande, een serie kleine, met gras bedekte vulkaantjes. Op de tweede dag werd een prachtige XC tour gevlogen in thermische condities bij Salto do Cavalo.

Bij de haven van Ponta Delgada was een airshow gepland. We kregen twintig minuten startwindow en ik koppelde me haastig aan de lierkabel van de lier op het vissersbootje. De kabel sloeg vast en met nog twintig meter hoogte kon ik net met twee wingovers de pier bereiken.

De tweede poging ging alles goed tot zo’n tweehonderd meter hoogte. Toen draaide het bootje plotseling om. De lier was afgeslagen en de kabel lag in de oceaan, maar dat wist ik niet. Dus vloog ik door achter het bootje aan en landde twee kilometer uit de kust in de warme oceaan. Het startwindow was gesloten en de vissersboot ging weer vissen. De show willen we volgend jaar graag over doen.

Na een dag met regen draaide de wind naar westelijke richting en vertrokken we naar Ponta Ferraria. Een nogal technische klifstart tweehonderd meter boven ‘de oude spa’ waar heet bronwater mengt met de oceaan. De paar piloten die het lukte in de lucht te komen konden

7

Wedstrijd

Ozone Chabre Open competitie zonder stress De Ozone Chabre Open competitie staat voor een fun paragliding XC event. De wedstrijd is bij uitstek geschikt

voor jonge, nieuwe en ambitieuze piloten die zich nog niet hebben gevestigd in het wedstrijdcircuit. Tijdens een

stressvrije week ervaar je alle facetten van het wedstrijdvliegen. De Franse Alpen vormen het decor, de camping

in het plaatsje Laragne-MontĂŠglin is het verzamelpunt van de Chabre.

Wedstrijdvliegen is niet alleen leuk voor de profs

14 8

Op het moment dat deze Riser verschijnt, is Chabre Open 2012 net achter de rug - die vindt plaats van 16 tot 22 juni. De competitie maakt het wedstrijdvliegen toegankelijk voor een groot publiek. Piloten die normaal recreatief vliegen, ervaren hoe het is om aan een echte cross country wedstrijd mee te doen. Het uitgangspunt: een leuke tijd hebben met medepiloten. Geen chagrijnige wedstrijdpiloten dus op de start, maar wel een gezonde spanning en competitieve sfeer.

Passie delen is leuker Met name piloten die alleen recreatief vliegen, hebben niet snel de neiging om zich in te schrijven voor een wedstrijd. Waarom zou je aan zo’n wedstrijd mee willen doen? Het wedstrijdelement wordt gezien als bedreigend: het zorgt voor peer pressure die je verleidt om verder te gaan dan je zelf zou doen: de wind is iets harder dan je lief is, de thermiekbel zit dichter bij de berg dan vertrouwd, in de bel draaien zoveel piloten dat je de schermen om je heen niet op twee handen kunt tellen.

Gelukkig merk je snel dat zo’n gaggle (groep paragliders bij elkaar) heel behulpzaam is als indicator van stijg- en sinkgebieden. De optelling van samen vliegen, uitgebreide weerbriefings, uitdagende taken, leren met je GPS te vliegen, de luxe van een full retrieve en ‘s avonds georganiseerde praatjes van bekenden uit de paraglidingwereld zorgen ervoor dat dit voor iedere piloot een leerzame trip is. Tijdens de Chabre Open is het wedstrijdvliegen voor iedereen toegankelijk. Er mogen ook top-wedstrijdvliegers meedoen maar het aantal plaatsen voor hen is beperkt. De organisatie vraagt hen om de minder ervaren piloten te helpen wegwijs te worden in het wedstrijdvliegen. Ieder-

een vliegt aan een regulier goedgekeurd scherm. Natuurlijk zijn er ook minpunten aan wedstrijdvliegen. Voor een competitie moet je je meestal van tevoren opgeven. Door de vastgelegde locatie en tijd bestaat de kans dat spaarzame vakantiedagen opgaan aan slecht weer en dagenlang parawaiten. Daarnaast is het stressniveau hoger dan bij een recreatieve vliegvakantie. Je moet jezelf – meer nog dan anders – goed in de gaten houden. Vermoeidheid en zelfoverschatting kunnen leiden tot onverstandige keuzes voor en tijdens de vlucht. De competitiedrang mag nooit voor het vliegplezier gaan!

Een typische competitiedag tijdens de Chabre ziet er zo uit: 09.30 uur Introductie-/veiligheidsbriefing verplicht voor alle piloten 10.00 uur Vertrek naar de start

Aangekomen op de start:

direct uitpakken en klaarmaken (doet je radio het?).

De taak op de start is een tweede briefing – de taak is meestal

uitgeschreven op een groot bord. Aan het eind van de

briefing wordt besloten hoe laat het startwindow opent

en wat de draairichting is van die dag

(best een veilig idee als 120 piloten tegelijk starten).

De vlucht “The gaggle is your friend” en zorg ervoor dat je geen

turnpoint mist…

De landing inpakken en je locatie doorgeven over de retrieve frequentie

zodat je (lekker luxe) met een busje wordt opgepikt.

Tot 17.00 uur Check in en GPS download 18:00-0:30 Debriefing en tracklog review

Tekst: Karlien Engelen Foto’s: Sander de Lepper

9 15

Briefen en vieren Laragne ligt in Zuid-Oost Frankrijk, halverwege Marseille en Grenoble.

Een groot gebied beïnvloedt het lokale weersysteem: van de Rhone vallei in het westen tot de Middellandse zee in het zuiden, en ook de Alpen van Monaco tot Geneve hebben invloed op de plaatselijke weerscondities. Elke wedstrijddag begint met een uitgebreide briefing: wat zijn de weersomstandigheden? Hoe staat de wind? Welke ontwikkelingen verwachten we gedurende de dag? Lijkt het vliegbaar, dan vertrekken de 120 piloten van de camping.

Zodra iedereen op de start is, volgt de tweede briefing. Wat is de taak?

Welke keuzes kun je maken? Welke moeilijkheden kom je onderweg tegen? Het gezelschap bestaat uit Britten, Fransen, Scandinaviërs, Nederlanders en andere nationaliteiten. De ervaring en kennis van de piloten varieert van zeer ervaren tot rookie: dit leidt tot inspirerende en leerzame gesprekken op start en landing. De dagelijkse debriefing bestaat uit het analyseren van tracklogs van de besten, maar ook van piloten die achteraf gezien een verkeerde keuze hebben gemaakt.

Spanning en ontspanning Voor niet-vliegende familieleden is er genoeg te doen in de streek, variërend van cultuursnuiven in de vele dorpjes rondom Laragne tot buitenactiviteiten als zwemmen, klimmen en mountainbiken.

Daarnaast is er voor de piloten een uitgebreid randprogramma (aanhang is natuurlijk ook welkom) dat bestaat uit lezingen, proefvliegen op Ozone schermen en gezamenlijke eetfestijnen. Organisator Jocky Sanderson nam in 2011 een avond voor zijn rekening met het vertonen van de trailer van Security in Flight 2 en een lezing over SIV. Russel Ogden, testpiloot bij Ozone, praat een avond over gliderontwerp en testvliegen. Cross Country magazine’s redacteur Ed Ewing is aanwezig voor een stuk verslaglegging. Kortom: meet directors David Owen en Jocky Sanderson hebben genoeg contacten in de paraglidingwereld om interessante mensen uit te nodigen.

Bij de dagelijkse prijsuitreiking zijn er niet alleen prijzen voor de dagwinnaars, maar in allerhande prijscategorieën. In het verslag van maandag 6 juni 2011 schrijft Mark Graham: “14 Goal virgins, winners, losers and some others were given Ozone day prizes. It turned out to be a good day.” Het feest op de laatste dag – inclusief liveband! – is inmiddels berucht bij de groep piloten die de Chabre Open meer dan eens bezoekt.

MEER INFORMATIE Ozone Chabre Open wordt georganiseerd door de lokale club Chabre Vol Libre. Meet directors: David Owen en Jocky Sanderson. Hoofdsponsor OZONE zorgt voor het nodige prijsmateriaal. Meer info vind je op http:// www.flylaragne.com/

10

Techniek

App in the air!

Je smartphone als vliegpartner

Tekst en foto’s: Peter Blokker

We navigeren ermee in de auto, scrabbelen ermee in de trein en vermaken ons er stiekem mee bij een saaie meeting. Een trend die zich heeft doorgezet tot in het luchtruim: het gebruik van de iPhone en Android als vlieginstrument.

Om deze gladde jongens gebruiksvriendelijk voor dit doel te kunnen gebruiken moeten wel wat hindernissen worden genomen.

12

Het vinden van een voor paragliders bruikbare App is tegenwoordig niet moeilijk meer. Voor het opslaan van tracklogs en weergeven van grondsnelheid, afgelegde afstand en de positie op de kaart zijn diverse applicaties geschikt: iPhone heeft Skylogger en op de Android- modellen kunnen we uit de voeten met XCsoar en Gaggle. Hoewel deze toestellen niet zijn ontworpen voor gebruik als vlieginstrument, kom je met wat knutselwerk en accessoires een heel eind.

Variowaardig?

Belangrijke kenmerken van een vlieginstrument zijn de goede

leesbaarheid van het display en de aanwezigheid van een deugdelijke barometrische hoogtesensor. Het spiegelende display van een iPhone kan niet op tegen de contrastrijke monochrome displays van bijvoorbeeld Skytraxx vario’s. De kleurendisplays van de iPhone 4 en Android-toestellen zoals de Samsung Galaxy zijn vergelijkbaar met die van GPS-apparaten.

Een barometrische sensor ontbreekt in de iPhone en de meeste Androids, waardoor deze absoluut ongeschikt zijn om thermiek te centreren.

Er zijn twee interessante accessoires die hier verandering

Handige apps Voor de iPhone en Android: Windfinder / Windguru (gratis) Weersomstandigheden en voorspellingen voor vele locaties.

Geliefd voor de voorspelling van de windsnelheid en windrichting.

Rega (Zwitserse markt, gratis) Een app om de reddingsdienst snel in te schakelen en te informeren over je locatie. Heeft zich reeds in de praktijk bewezen bij de redding van een paraglider.

Paragliding map (gratis) Databank en weersvoorspellingen van meer dan 11.000 startplaatsen.

VFRI Charts (€ 1,59 euro, zie Riser 47) Deze app toont je actuele positie, richting, hoogte, snelheid en koers op officiële luchtvaartkaarten (ICAO), die je voor € 35,- per stuk kunt aanschaffen.

Voor de iPhone: Skylogger (gratis, B-lijn 44) Fantastische app voor het maken van tracklogs en al voorbereid voor koppeling met externe luchtdrukmeters voor een functionele vario-integratie.

Where2fly (gratis, Riser 45) Databank met informatie over meer dan 7.000 startplaatsen in 100 landen.

Parawing SOS (gratis, Riser 46) Hulp voor snelle inschakeling van redding na een ongeval.

App van verzekeraar Parawing.

Ruud Oudendijk nieuw bestuurslid Ruud Oudendijk is het nieuwe bestuurslid van de Afdeling Schermvliegen. De Afdelingsvergadering heeft ingestemd met de voordracht door het afdelingsbestuur.

Ruud is fanatiek wedstrijdvlieger en doet mee aan de XContext, een lange afstandsvlieger dus.

Vorig jaar eindigde hij in de top van de KNSV. Hij is onder meer lid van de Achterhoekse Vliegers XCC. Binnen het bestuur beheert Ruud de portefeuille wedstrijden.

Daarmee is een einde gekomen aan het tijdelijk portfeuillehoud-

erschap van eerst toenmalig voorzitter Cees van Rest en later huidig voorzitter Maarten van Eck. Wouter Stigter is de nieuwe secretaris binnen het Afdelingsbestuur. Hij volgt Marysia Zolik op. Het bestuur zoekt een nieuwe portefeuillehouder/voorzitter van de Veiligheidscommissie.

Marysia heeft afscheid genomen van het bestuur om meer tijd te kunnen besteden aan haar gezin, studie en werk. Het bestuur heeft Marysia bedankt voor haar inzet en betrokkenheid als bestuurslid en voor haar werk als secretaris.

Voor de Android: Gaggle (gratis, zie pagina 27 van dit nummer) De Android-tegenhanger van Skylogger. Zie de recensie in deze editie van Riser.

AndroGlide Naast het gebruikelijke logging, tracing en tracking alarmeert deze app ook als je “verboden” luchtruim invliegt. Verder kun je weersvoorspellingen raadplegen.

Para Flugbuch (gratis) Digitale versie van het vertrouwde papieren logboek.

in kunnen brengen. De firma Flynet levert voor € 190,- een veelbelovende variomodule die via Bluetooth draadloos kan communiceren met de Androidtelefoons en binnenkort ook met de iPhone. Een voordeliger hulpstuk voor de iPhone wordt geproduceerd door de Franse firma Masqott. Voor € 39,- tovert de Sensor-Dongle je iPhone om in een volwaardige concurrent voor de traditionele vario. De nauwkeurigheid van het apparaat wordt momenteel verder verbeterd. De applicatie Skylogger kan de gegevens van de Masqott-Dongle al uitlezen en het lijkt erop dat de weg

is vrijgemaakt voor de variophones.

Klittenband en borgtouwtjes Het strakke design van iPhones en Androids heeft bijgedragen aan een hoog glibbergehalte.

Om te voorkomen dat de kostbare toestellen tussen start en landing hun eigen weg gaan, staan er wat hulpmiddelen ter beschikking. Wie enkel geïnteresseerd is in het opslaan van een tracklog, om later de vlucht terug te zien in Google Earth en de vluchtgegevens over te nemen in het logboek, kan het toestel gewoon in een jaszak schuiven.

Mijn ervaring is dat zelfs een

HARNASSHOP NL PARAGLIDING EQUIPMENT

HARNASSHOP NL PARAGLIDING EQUIPMENT

13

donsjas geen beperking is voor het GPS-signaal. Wil je tijdens de vlucht het beeldscherm raadplegen, dan kun je de montagemogelijkheden in drie posities verdelen: op de frontcontainer, aan de arm en tot slot op het been.

Een frontcontainer met klitteband op het topvlak is goed bruikbaar in combinatie met een rubberen softcase voor de telefoon, waarop eveneens een strook klitteband wordt genaaid.

Ook zelfklevend klitteband (ook wel velcro geheten) moet je vastnaaien omdat de lijmlaag in het geheel niet hecht op gummie. Een extra borgtouwtje is vaak eenvoudig aan het hoesje te knopen.

Geen frontcontainer, maar toch de iPhone op schoot? De Thiphone is een combinatie van een beenelastiek met een grote zuignap die wel weg weet met iedere gladde telefoon. Ook hier kun je een extra zekering inbouwen door achter de zuignap een passend rubberen hoesje te bevestigen en deze met een hulplijntje te borgen aan bijvoorbeeld een beenband van het harnas.

Een plug-and-play optie bieden de hoesjes van de firma Belkin, waarmee het toestel direct om je bovenarm of pols gemonteerd kan worden. Bijkomend voordeel van deze laatste optie is dat het display eenvoudig in de schaduw van je arm gedraaid kan worden voor een goede afleesbaarheid.

Uitrusting voor je digitale vliegpartner Hoeveel interessante applicaties er ook zijn om je telefoon om te

bouwen tot digitale vliegpartner, aan de uitrusting van de hardware zelf mag ook wel wat aandacht geschonken worden.

Ik ben vast niet de enige die ervaren heeft dat een iPhone niet waterdicht is en ook onder de Androids zijn er weinig water-, vuil- en krasbestendige apparaten. De Motorola Defy+ schijnt als één van de weinige modellen te voldoen aan deze criteria.

Voor alle andere modellen zijn beschermende vensterfolies beschikbaar. Doorgaans bieden deze voldoende bescherming voor het gevaar waaraan ze op de cockpit worden blootgesteld.

Piloten die vlak voor de start de accu van de telefoon opgeladen hebben, kunnen doorgaans twee uur onafgebroken GPSontvangst verwerken. Het is onverstandig om de accu “dood te vliegen” vlak voor een buitenlanding of erger; een boomlanding.

Wie meer logt dan een glijvluchtje doet er verstandig aan om een zogenaamd batterypack mee te nemen als noodstroomvoorziening. De betere (duurdere) varianten kunnen de telefoon tot vier maal opladen.

Vingertoppen knippen Handschoenen en touchscreens gaan niet goed samen. Door een schaar in een vingertop van de handschoen te zetten hebben we dit communicatieprobleem voordelig opgelost, maar lopen we in de winter kans op een plaatselijke bevriezing. De firma’s Cumulus 53, Columbia en The North Face produceren handschoenen met “touchscreenvingers” voor een elegante oplossing.

14

Jacques Brel zong al over zijn ‘vlakke land waarin hemelhoge kerken de enige bergen zijn’. Zeker is dat hij zijn liefde voor het vlakke land moet delen met de deelnemers aan de NKSV 2012.

Een wedstrijd in het Nederlandse luchtruim voor Nederlandse schermvliegers

Wedstrijdvliegen boven ons vlakke land Tekst: Marteniek Bierman Foto’s: Erik Louwes De tijd dat we in Nederland slechts af en toe een bescheiden thermiekvluchtje maakten ligt al ver achter ons. Op veel plekken vind je nu lierclubs waar je vlot de lucht in geholpen wordt om prachtige tochten maken en van bel naar bel uren en kilometers lang te zweven.

Met deze vliegmogelijkheden en onze verbeterde vliegspullen en dito vaardigheden nam ook de wens naar een volwaardig Nederlands kampioenschap in eigen land toe. Het Nederlands Kampioenschap Schermvliegen Vlakland, kortweg NKSV, beleeft dit jaar alweer z’n vierde editie.

Eind juni vonden de finales plaats in het Achterhoekse Linde (bij Vorden), waarvan een verslag in de volgende editie van Riser.

De NKSV bestaat uit voorrondes en een finale. Tijdens de voorrondes vliegen de deelnemers vanaf een lierveld naar keuze de wedstrijdtaken die op internet worden gepubliceerd. Bij goed

weer wordt er op zaterdagen en zondagen een voorrondetaak uitgeschreven.

De wedstrijdtaken bestaan uit een kleine en een grote cilinder, bij beide is het lierveld het middelpunt. De kleine, met een radius van enkele kilometers, is de startcilinder. De grote, met een radius van enkele tientallen kilometers is de finishcilinder. De grootte van de cilinders wordt per taak door de wedstrijdorganisatie vastgesteld, afhankelijk van het vliegweer.

De tijd loopt Na het oplieren klimt de piloot verder in de thermiek en vliegt naar de rand van de startcilinder, bij het uitvliegen van de startcilinder wordt er gestart en ‘loopt’ de tijd. Nu is het de bedoeling zo snel mogelijk de rand van de finishcilinder te bereiken.

Bij het uitvliegen van de finishcilinder stopt de tijd en is de taak voltooid.

De tijd die de piloot over de taak heeft gedaan, is bepalend voor de score. Het maakt niet uit hoe de route loopt, als de piloot de

finishcilinder maar uitvliegt, of in ieder geval zo ver mogelijk komt.

Als er weinig wind is wordt er ‘out en return’ gevlogen. Na het passeren van de finishcilinder (die dan een keerpuntcilinder is), moet de piloot weer terug de startcilinder invliegen. Dan stopt de tijd en is de taak volbracht.

De vlucht wordt met GPS gelogd en door de deelnemers zelf geüpload naar een server, de score wordt berekend en er volgt een dagscore van alle gevlogen vluchten. De dagscores vormen met elkaar de ranglijst in het kampioenschap. Tijdens het de finale vliegen de beste zestien piloten uit de voorrondes tegen elkaar.

De NKSV wordt georganiseerd

15

door de wedstrijdcommissie van de afdeling schermvliegen onder auspiciën van de KNVvL. De Stichting Gelderse Schermvliegers zorgt voor de organisatie van de finale geholpen door vele vrijwilligers, landeigenaren en sponsors.

Nu rest ons nog hopen op zon en vliegweer, en om met Brel te spreken: “dan juicht mijn land, mijn vlakke land”.

Info Reglementen: www.knvvl.nl/afdelingen/schermvliegen/wedstrijden Liervelden en taken: www.goxc.org en www.xcontest.org/nksv/ Ranglijsten: http://www.xcontest. org/nksv/ranglijst-overall/

Nieuws

Enkele bekende competitiepiloten uit Slovenië richtten in 2011 hun eigen merk op, Triple Seven Gliders.

Onlangs is het eerste scherm gecertificeerd.

Nieuwe schermen met een glimlach Het gebeurt niet dagelijks dat er een nieuwe schermenfabrikant opstaat. De Sloveense gebroeders Valič, Aljaž en Urban waagden het erop in 2011 en richtten Triple Seven Gliders op samen met enkele vrienden. De filosofie van Triple Seven is simpel, staat op de website te lezen. “Wij willen gewoon paragliders maken!” Dat is alvast een zinvol doel, maar wat willen de Sloveense piloten nog meer?

“We willen schermen maken waarvan je een glimlach op je gezicht krijgt,” laat salesmanager Jošt Napret per mail weten. Dat is al even cryptisch als de opmerking op de site. “Wij focussen ons op cross country vliegen. Dat is onze passie,” legt Jošt desgevraagd uit. “Wij zijn allen ervaren competitiepiloten. We weten wat een piloot nodig heeft in de lucht. We hebben ook allemaal ervaring in het ontwerpen bij diverse paraglidingbedrijven. We hebben dus ook de kennis om de eisen om te zetten in een ontwerp.”

De belangrijkste voorwaarde voor het maken van een goed scherm is een goed ontwerp, zegt Jošt. “We hebben een goed team met ervaring bij andere bedrijven. We willen onze ideeën nu zelf uitvoeren in plaats van in opdracht van iemand anders.” Het helpt ook dat ze een prachtige vliegstek in de achtertuin hebben om te testen, aldus de schermmakers.

XC-machine Het eerste type scherm dat het team ontwikkelde, de Rook, is sinds kort op de markt. De maat M heeft een EN-B en LTF-B certificering

Tekst: Bastienne Wentzel Foto’s: Triple Seven Gliders Info: www.777gliders.com

16

meegekregen. Met enige trots presenteert het bedrijf elke XC-prestatie die een van de testvliegers met de Rook maakt. Het record staat momenteel op 239 kilometer in de Sloveense alpen. De Rook is dan ook ontworpen voor ervaren piloten die een veilig cross countryscherm willen vliegen. Het profiel en de trim zijn geoptimaliseerd voor het stijgen in de thermiek met kennis uit het wedstrijdvliegen, aldus de makers. Goede handling werd gecombineerd met een groot snelheidsbereik. De speciaal ontworpen instroomopeningen moeten ervoor zorgen dat de druk in het scherm bij alle snelheiden constant blijft. Met 4,7 kilo is het bijna een lichtgewicht scherm. Ten slotte zijn de makers trots op hun ontwerp, dat wel wat doet denken aan een raceauto met die zwart-witte blokken.

In 2013 is het plan om een EN-C scherm, de Queen, te lanceren. Ook een competitiescherm, de King komt eraan. De broers Valič zetten in op een EN-D scherm dat beter is dan de beste schermen van het moment.

Triple Seven Gliders zoekt nog naar een geschikte distributeur in Nederland. Zodra die is gevonden kun je ook hier een scherm testen.

Tot die tijd kun je natuurlijk altijd naar Slovenië gaan voor een testvluchtje. Ook niet verkeerd.

17

Why fly?

Simple. I’m not happy unless there’s some room between me and the ground.

Richard Bach

Reizen

SIV-t

Tekst: Niels Posthuma Foto’s: Marc van Woensel en Niels Posthuma

Joris en ik reden een nacht naar Lago d’Idro ofwel de Idrosee voor een SIV-week met André Bizot van ProAir. De zonsopkomst in de Alpen is prachtig.

Op de eerste avond krijgen we een introductie van ´der Josi´, onze hoofdinstructeur voor de veiligheidstraining. De volgende ochtend is er al om zeven uur ontbijt want om half acht start het programma.

20

training zet me weer op het juiste spoor Tegen alle verwachtingen in is het vandaag op de eerste dag van onze SIV-cursus slecht weer!

Gisteren werd nog een mooi hogedrukgebied in de buurt verwacht maar het lichte diep bij Bretagne is uitgegroeid tot een monster van een lagedrukgebied dat een groot koufront over centraal Europa drukt. Ondanks het slechte weer gaan we in alle vroegte naar boven. Maar de sterke wind uit een verkeerde hoek werd sterker. Na twee uur besloten we dat het niets zou worden. Laat in de middag zelfs regen.

De volgende dag de eerste SIV-vlucht: nikken ofwel schommelen, inklapper links, inklapper rechts, frontstall en al deze oefeningen opnieuw maar nu met het speedsysteem volledig ingetrapt. Ik was enigszins nerveus. Met name voor de geaccelereerde inklappers, waarbij de Kailash reageert als een hogere klasse scherm. Dus voorbereiden, zwemvest aan, alles controleren en nog eens controleren. Geen vario, gps en helmcamera, want we vliegen boven water… Het voelt vreemd om dingen te doen die je ten sterkste

worden afgeraden tijdens je opleiding.

Onterechte zenuwen Maar mijn nervositeit bleek niet helemaal terecht. Nikken was eenvoudig. Deze oefening doe ik een aantal keren per jaar, gewoon voor de lol. De inklappers op trimsnelheid waren spannend, maar niet eng. De frontstall lukte niet in één keer. Het kost echt kracht en overtuiging om beide A-risers in één ruk naar beneden te trekken zodat de voorkant van je scherm dichtklapt. Het scherm remt sterk af, het ingeklapte

21

deel gaat heel snel weer open, het scherm schiet voor en vliegt weer. Bij het voorschieten is het van groot belang niet af te remmen, omdat het scherm weer snelheid moet krijgen. Maar het instinct deed me toch iets remmen. Leerzaam.

Tijdens de lunch volgden een videoanalyse en uitgebreide theorie over de volgende oefeningen.

De videoanalyse maakte indruk.

Zij die het gevoel hadden dat het allemaal nogal heftig was, bleken mak over te komen in de video’s.

Mijn onzekerheid was weg! Bij één van de inklappers trok ik 70%

Reizen

van het scherm weg en herstelde zoals het hoort.

Steilspiraal We pikken het verhaal op bij de slechte middag, die langzaam beter en beter werd. Eind van de middag gaan we toch naar boven en daar haast maken, want de schemering treedt in. Na een snelle, degelijke check schoof ik gefieldpacked naar de startplek.

Bert bood aan voor hem te starten. Ik heb al een tijd geleden geleerd zo’n aanbod altijd te accepteren. Net nadat ik was gestart, kwam het bericht van Josi dat het te donker werd voor verdere trainingsvluchten. Ik was de laatste van de dag. Jammer voor de anderen.

Volgende dag stonden de steilspiraal en b-stall op het programma. Een goede steilspiraal kan ik wel vliegen. Inleiden is niet moeilijk, kwestie van vol je gewicht erin gooien en de binnenrem rustig aantrekken...en ballen hebben. Het stabiel houden van de figuur, controleren van de daalsnelheid en G-krachten, en uitleiden zijn een stuk lastiger.

De buitenrem is cruciaal als je in de spiraal zelf zit. Centimetertjes (!) aantrekken van de buitenrem betekent een rustiger daalsnel-

heid en minder G-krachten. Aan het spelen met gewichtsverplaatsing ben ik nog niet bewust toe gekomen. De Kaïlash is prima op alleen stuurtokkels te spiralen…

Makkie, na wat training. De figuur wordt almaar leuker als je hem meer oefent en de finesses van remdruk en gewichtverplaatsing leert kennen. Josi’s reactie op mijn spiraal: ‘You have done that before’.

B-stall Toen de b-stall. B-risers met de vingers tussen de lijnen door pakken en rustig en geleidelijk naar beneden trekken. In tegenstelling tot de voorspelling, bleek hoe eenvoudig en met hoe weinig kracht de Kailash in een b-stall te krijgen is. Het zag er wel lelijk uit, zo’n extreem slank en vervormd stuk doek boven me. Ik trok de b-risers te ver door, waardoor ik ook de a- en c-risers iets mee omlaag trok. Ook trok ik blijkbaar de linkerkant een fractie verder dan de rechterzijde. De figuur werd onstabiel, het scherm zakte naar links weg en begon te draaien. Snel de handen omhoog en laten gaan die lap en: niet remmen of dempen! Niet moeilijk, wel het oefenen en perfectioneren waard.

22

Full stall op Koninginnedag De wekker staat op 06.30 uur . Alles wijst op een volle vliegdag. Maar om de dag met de fullstall te beginnen… Voor we omhoog gaan geef ik Josi aan dat ik ontspannen genoeg ben voor instructies in het Duits. De eerste paar dagen vond ik Engels prettiger omdat ik het zonder er bij na te denken (lees: vertalen) begrijp. Nu hoefde Josi niet meer te vertalen en zou hij in geval van nood niet hoeven na te denken over de woorden. Dat leek me voor de meer extremere manoeuvres veiliger.

‘Niels, wir gehen ein fullstall fliegen...etc’. Nou ja, gewoon doen dus. Naar beneden met die handen, afremmen tot de vleugel in zijn geheel wegvalt, en daar vasthouden. Heel vreemd om een flare te trekken enkele honderden meters boven het water. Daarna langzaam de

handen omhoog tot je in een ‘stabiele’ vlucht achteruit gaat, handen gecontroleerd omhoog brengen, vervolgens het voorschieten dempen om de figuur uit te leiden. Mijn linkertip bleef in de lijnen hangen. Dus rechts corrigeren en met de stabilolijn de cravate eruit trekken.

Eigenlijk is het een simpele manoeuvre, maar een fout zoals te snel uitleiden, kan je in je eigen scherm werpen om ingepakt in eigen scherm naar de aarde te storten. Mijn leerpunt van de fullstall was dat ik mijn handen steviger tegen mijn harnas moet houden en mijn knieën naar buiten moet drukken voor meer stabiliteit. Jammer dat ik de oefening niet heb kunnen herhalen.

Geaccelereerde inklappers Het speedsysteem vol uitduwen en inklappers trekken. Deze ma-

Controleren en nog eens controleren

noeuvres hebben voor de Kailash een EN C beoordeling. Ik kan niet vertellen waarom ik de eerste klapper links eigenlijk zo goed als foutloos uitleidde, terwijl ik de figuur nog nooit had gevlogen.

Ik zal dus al wel een goed gevoel voor de vleugel hebben ontwikkeld. Nu ben ik helemaal dikke maatjes met de Kailash. Heerlijk, om met een soort rust en met door de zenuwen scherpe zintuigen dit soort figuren te vliegen.

De geaccelereerde inklapper aan de rechterkant ging wat heftiger.

Ik zat tegen een 180° twist aan, maar nog steeds niet echt zorgelijk.

Negatiefpunt en stallpunt De volgende oefening was zeker niet de spannendste, maar langzaam dringt tot me door dat het opzoeken van het negatiefpunt (en later het stallpunt) erg nuttige oefeningen zijn. De vleugel

moet afgeremd worden, dan één kant doorremmen om het negatief in te leiden. Op het moment dat de vleugel om zijn verticale as begint te tollen, handen hoog om uit te leiden. De feedback die de Kailash me gaf, heb ik me goed ingeprent voor als het een keer onbedoeld voorkomt.

Het opzoeken van het stallpunt is het leren herkennen wanneer de vleugel helemaal overtrokken raakt. Een kwestie van steeds verder aanremmen tot je de stroming van de vleugel voelt (en ziet) afbreken, dan snel de vleugel laten gaan voor deze in een fullstall terecht komt. Mij viel op dat om de Kailash zo ver af te remmen dat deze overtrokken raakt, ik heel diep moet remmen.

En: ik vond het overduidelijk te herkennen wanneer de stroming afbreekt. De remdruk wordt plots en snel minder en ik voelde een soort vibratie. Een schreeuw

om snelheid, om het zo maar te zeggen.

Negatief gaan Als laatste oefeningen verzocht Josi me om negatief te gaan. De bedoeling is beide remmen tot aan de musketon aan te trekken en vervolgens aan één kant verder door te remmen, net als bij het negatiefpunt opzoeken.

Maar nu gingen we iets verder en zou ik het scherm 270 graden moeten laten draaien voor ik de figuur uitleidde. Eigenlijk is het de bedoeling de negatiefdraaiing uit te leiden wanneer het scherm voor je staat. Niet alleen draai je om je verticaal-as, maar je pendelt ook heen en weer onder het scherm. Staat het scherm nog achter je en je leid uit, dan zal het scherm ver voorschieten met een mogelijke frontstall als gevolg. Ik leidde op het juiste moment uit, maar wel na 360 graden gedraaid

23

te zijn. Geen probleem. Pendels opvangen en dempen tot ik weer normaal rechtuit vloog.

De laatste dag regende het.

Einde cursus. In het theorielokaal kregen we een oorkonde en gaf Josi complimenten en tips om mee te nemen in onze vliegcarrière. Was het vliegbaar geweest, dan had Josi me een SAT willen laten vliegen. Goh, SAT-waardig, wie had dat gedacht? De oorkonde is maar een papiertje, maar volgens mij was iedereen trots en dat mag ook wel. We zijn als piloten afgelopen week enorm gegroeid.

Door de SIV-training heb ik mijzelf kunnen bewijzen dat ik ook extremere situaties aan kan. Dat was hard nodig. Afgelopen najaar en winter had ik enige last van een angst: ´Het gaat al zo lang goed´. Een irrationele angst voor statistieken. De training heeft me weer op het juiste spoor gezet.

Techniek Bijna elke piloot heeft er wel ervaring mee: bij het trekken van een steile bocht of spiraal ondervind je al gauw een enorme kracht. Een onderzoek uit 2008 van de KNVvL wees uit dat een steilspiraal met een daalsnelheid van 14 m/s 3 G oplevert. Dat betekent dat er drie keer zoveel kracht op je lichaam wordt uitgeoefend dan wanneer je op de grond staat. De DHV testte steilspiralen van diverse LTF-B schermen en constateerde een maximum van maar liefst 5,5 G. Het risico op een black-out van de piloot wordt dan groot (zie kader). “Door een training te volgen in de simulator kun je op een realistische en veilige manier leren om met de krachten om te gaan die je tijdens een steilspiraal ervaart,” legt Max Morriën, eigenaar van de Nederlandse G-force Trainer, uit. De doelgroep voor zijn trainingen bestaat uit individuele piloten en in het bijzonder paraglidingscholen. “Zij kunnen deze training bijvoorbeeld aan hun veiligheidscursus toevoegen,” zegt Max. Diverse scholen hebben al interesse.

Nosedown Het bijzondere aan de simulator is dat je in een normaal harnas zit en met je gewicht en de stuurtokkels de draaisnelheid regelt. Dat is een essentiëel verschil met de bestaande G-kracht simulatoren zoals die bijvoorbeeld voor de training van F16-piloten wordt gebruikt. De manier waarop je de G-krachten waarneemt, bijvoorbeeld door je zitpositie, is anders. Tijdens het draaien bepaal je zelf de snelheid en daarmee de G-kracht die je ondervindt. De maximale G-kracht die je kunt halen wordt van te voren ingesteld, tot een maximum van 7 G. De kracht op de stuurtokkels voelt heel natuurlijk aan. Die wordt geregeld door zes stalen staven onder het harnas waarmee de stuurlijnen verbonden zijn. Naarmate je sneller draait ondervinden ook die staven meer G-krachten en wordt de kracht op de stuurlijnen groter. Het harnas verandert dan ook van positie en bij een bepaalde snelheid zit je met je gezicht naar binnen, net als bij een nosedown spiraal.

Tekst en foto’s: Peter Blokker en Bastienne Wentzel

Steilspiralen

Effect herkennen Een belangrijk doel van de trainingen is het leren herkennen van het moment waarop je hersenen te weinig zuurstof krijgen. De effecten van hoge G-krachten zijn niet bij iedereen gelijk. De een krijgt last van tunnelvisie. Anderen verliezen het vermogen om kleuren te zien. Sommigen gaan zonder waarschuwing black-out. Voor de vliegpraktijk is het nuttig om het effect bij jezelf te leren herkennen. Dan kun je reageren en de steilspiraal stoppen. Het voorkomt tevens dat je in paniek raakt van de vreemde gewaarwording, een effect waarvan experts denken dat het veel ongelukken veroorzaakt. De piloot verstijft van angst tijdens een uit de hand gelopen spiraal en kan niet meer reageren.

Daarnaast kun je met hulp van de ademhalingstechnieken die je leert tijdens de training het effect weer deels opheffen.

Je eigen grens De G-force Trainer is geen apparaat om te leren steilspiralen, hoewel oefeningen daarvoor zoals zithouding en gewichtsverplaatsing wel aan de orde komen. Ook is het doel van een training niet om je tolerantie voor G-krachten te verhogen, benadrukken Thijs en Max. Bij 4 tot 5 G komt bij de meeste mensen niet meer genoeg bloed in de ogen en hersenen en ga je dus effecten merken. Wanneer dat precies optreedt is voor iedereen verschillend en verandert met je gesteldheid. “Je kunt wel je eigen grens vinden door je ademhaling en spieren te beheersen,” stellen Thijs en Max. Zoals bekend hebben veel andere factoren ook invloed op de tolerantie van G-kracht, beamen de heren. “Dat merken we aan onszelf ook,”

24

zeggen ze. Zelf laten ze zich regelmatig met 7 G ronddraaien, maar het gaat niet altijd even makkelijk. Moeheid, een verkoudheid, verkeerd of te laat gegeten, heeft allemaal invloed. Hoewel we allemaal weten dat je niet moet gaan vliegen als je moe of ziek bent, is het wel confronterend om dat effect in de G-force Trainer te merken.

Noodscherm werpen Het doel van ontwerper Thomas Grabner is om paraglidingpiloten

“Elke piloot kan in een twist met spiraal terecht komen...”

In een loods aan de rand van Heemskerk staat een bijzonder apparaat. Een stevige stalen paal met een ronddraaiende arm erop bevestigd, staat met dikke bouten in het beton geklonken. Het is een van de drie G-force Trainers ter wereld, een G-krachtsimulator speciaal ontwikkeld voor paragliders. De Oostenrijkse vliegtuigbouwkundige Thomas Grabner ontwierp en bouwde het eerste exemplaar. Max Morriën en Thijs Versloot haalden het apparaat naar Nederland en leerden van Grabner hoe je het moet bedienen. Sinds kort geven ze trainingen en cursussen.

op het droge voor te bereiden op de G-krachten die je ondervindt wanneer je een steilspiraal trekt. Ondertussen hebben onder andere de DHV diverse andere trainingsmogelijkheden beschreven. Zo heeft de DHV tests gedaan met het werpen van diverse soorten reserveschermen bij verschillende G-krachten. Daaruit bleek dat niet alle noodchutes makkelijk uit hun container gaan bij die krachten. Karl Slezak, veiligheidsdeskundige bij de DHV, zegt op hun site: “Wij zijn enthousiast over de trainingsmogelijkheden die Thomas’ G-force Trainer voor paraglidingpiloten biedt.” Ook het Britse blad Cross Country nam plaats in de simulator. “Binnen een dag training zie je al vooruitgang. (...) De training was waar voor je geld en absoluut nuttig,” schrijft Bruce Goldsmith.

Ook Max en Thijs geven piloten de mogelijkheid een noodscherm te werpen bij hogere G-krachten, tot 4 G. Daarbij blijkt dat het nog niet zo eenvoudig is om onder die omstandigheden het handvat te vinden en de container uit het harnas te trekken, vertelt Max. “Deze oefening is niet alleen nuttig als je vaak spiraalt. Elke piloot kan in een twist met spiraal terecht komen waardoor je ongewild met deze hoge krachten te maken krijgt.”

Onbekend maakt onbemind?

Kritiek is er ook. Zo zou onduidelijk zijn of het apparaat veilig is. De G-force Trainer is goedgekeurd door de Duitse testinstantie TÜV. Alle

TECHNIEK: het effect van hoge G-krachten Het effect van hoge G-krachten Hersenen en ogen hebben continu zuurstof en glucose (suiker) nodig. Dat wordt aangevoerd door het rondpompen van bloed door het hart, tegen de zwaartekracht in. Zwaartekracht heet ook wel G-kracht (van ‘gravitatie’).

Wanneer je stil staat op de grond is de kracht op je lichaam 1 G. Word je rondgeslingerd in een draaimolen, simulator of steilspiraal, dan wordt die kracht hoger.

Je hart moet dan ook harder werken om het bloed tegen die hogere kracht in te pompen. Dat gaat bij de meeste mensen goed tot 3 of 4 G. Daarna wordt het lastig om genoeg bloed naar je hersenen en ogen te krijgen. Je

25

ogen gaan slechter functioneren, je ziet grijze vlekken, verliest het vermogen om kleur te zien of je krijgt tunnelvisie waarbij de buitenkant van je gezichtsveld verdwijnt. Uiteindelijk krijg je een blackout waarbij je niets meer ziet maar nog wel bij bewustzijn bent.

Wanneer je hersenen te weinig zuurstof krijgen, kun je geheugenverlies krijgen, bewusteloos raken en in het ergste geval overlijden.

De term G-LOC (‘G-induced Loss of Consciousness’ ofwel verlies van bewustzijn door het effect van G-krachten) die in dit verband vaak wordt gebruikt slaat op die laatste twee effecten.

(Bron: http://aeromedical.org/ Articles/g-loc.html)

Riser-redactie stapt in de simulator

onderdelen kunnen vijf keer zoveel kracht en snelheid aan als het apparaat levert wanneer het op volle snelheid draait. Er zijn allerlei veiligheidsmaatregelen in de bediening ingebouwd. Zo schakelt het vanzelf uit wanneer er enige tijd geen input meer wordt gegeven.

Andere kritiek is dat er tijdens de training geen medisch toezicht is.

Bewusteloosheid door hoge G-krachten (G-LOC) kan een dodelijke afloop hebben. Ook zou het een vals gevoel van veiligheid geven voor het steilspiralen. Max kent het commentaar maar vindt het verantwoord wat hij doet: “Het klopt dat wij geen medici zijn. Dat claimen we ook niet. Wel zien wij onmiddelijk wanneer iemand zijn bewustzijn dreigt te verliezen en stoppen dan het apparaat. De risico’s zijn hoger wanneer je zwanger bent, hartklachten hebt of trombose. Hetzelfde als bij paragliding dus. Daar heb je een eigen medische verklaring voor getekend.”

“Er is niemand ter wereld die veel weet van G-kracht simulatoren voor paragliders want daar zijn er maar drie van,” zegt Max. “Dat vind ik geen reden om er dan maar niets mee te doen. Ik hoop dat meer mensen, bijvoorbeeld scholen en instructeurs en misschien medici de gelegenheid nemen om iets met de mogelijkheden van de G-force Trainer te doen zodat we ervan kunnen leren.”

De bediening van de simulator is eenvoudig. Je gaat zitten, hangen, sturen en kijkt naar het kleurenplaatje waar je je op moet focussen. Dan maak je een bocht. Het voelt verbazingwekkend veel als een echte vlucht.

Na een paar proefrondjes krijg ik uitleg over mijn ademhaling van Thijs. “Belangrijk is dat je diep inademt en dat een paar seconden vasthoudt. Daarna adem je snel uit en weer in met zoveel mogelijk gesloten mond zodat je de druk hoog houdt.” Hij waarschuwt dat we niet moeten schromen om geluid te maken.

Wat we doen klinkt als een verkouden olifant. Het vereist wat oefening om de techniek tijdens het draaien goed uit te voeren.

Maar het blijkt erg nuttig. Ik mis een paar keer het ritme bij 3,5 G en zie gelijk dat mijn gezichtsveld vernauwt. Een paar goede ademhalingen en het is weer terug. Bij mijn laatste ronde van de training wordt de maximale

kracht op 5,5 G ingesteld.

Ik concentreer me nog een laatste maal op mijn ademhaling en trek m’n ‘scherm’ nosedown. Flink persen, beenspieren aan, buikspieren aan, een keer ademhalen, druk erop en tot drie tellen. Ik check voor mezelf het kleurenplaatje. Alle kleuren zijn er, ik kan ze ook benoemen.

Ik check de periferie van mijn zicht zonder mijn ogen van het plaatje te halen. Alles is er nog.

Het draait wel snel om me heen.

Wanneer ik het genoeg vindt laat ik de remlijn opkomen. Ik heb 30 seconden nosedown gespiraald, een ‘afdaling’ van zo’n 500 hoogtemeters. Na een seconde of tien stilhangen ben ik de ergste draaierigheid kwijt, veeg de tranen uit mijn ogen (je gaat zo’n 70 km/u) en ga staan. Na een kwartiertje is het gevoel alsof je te snel bent opgestaan weer helemaal weg. Fysiek voel ik me als na een avond flink fitnessen maar verder merk ik geen effecten.

Twee mensen, twee ervaringen Geslacht Leeftijd Gewicht Lengte Levensomstandigheden Hartslag in rust Eerste verschijnselen blikveldvernauwing Grey out Gestopt

man vrouw 42 40 79 68 1,95 1,62 Zeer sportief Gemiddeld sportief 45 55 3,5 G 4 G 5 G

3,5 G geen > 5,5 G

Info en links www.gforce-trainer.nl Het volgen van de training geschiedt op eigen risico.

“Belangrijk is dat je diep inademt en dat een paar seconden vasthoudt. Daarna adem je snel uit en weer in met zoveel mogelijk gesloten mond zodat je de druk hoog houdt.”

KNVvL-rapport “Paraglider G-load measurement programme” http://www.knvvl.nl/uploads/aEk0kkrrHn4ZptW0k7YLGw/VpCNOiOH2V9OL_TKKSkyvQ/G-load_report.pdf DHV test voor het werpen van reddingschermen bij hoge G-kracht http://www.dhv.de/web/index.php?id=7714 DHV veiligheidstests van LTF A en B schermen http://www.dhv.de/web/piloteninfos/sicherheit-und-technik/sicherheit/sicherheitsberichte/gleitschirm/sicherheitstest-von-a-und-bschirmen

22 26

Recensies

Statistieken liegen niet!

Tekst: Peter Blokker

De ultieme afdaling

Boek: Gleitschirmfliegen - Sicherheit und Unfallvermeidung

DVD: Hanuman Airlines, Fly over Everest Taal: Nepalees Ondertitels: Frans, Spaans, Duits en Engels Duur: 28 minuten Bestellen: www.XCShop.com Prijs: £ 14.95 (€ 18,62) excl. verzendkosten De hoogste berg ter wereld beklimmen om ervan af te vliegen om vervolgens de reis rennend, fietsend en met de kayak voort te zetten naar open zee. Dat was het ambitieuze plan van een kayak-kampioen die nog nooit eerder een berg beklommen had en een sherpa die niet kan zwemmen. Gebruik makend van elkaars vaardigheden slaagden ze in hun missie, overleefden het zelfs en legden het hele avontuur vast op digitale camera’s en GoPro’s.

De Nepalese kayakker en paraglider Babu Sunuwar beklom met Everest gids Lhakpa Tsheri Sherpa succesvol de Mount Everest in mei 2011. Binnen een uur vlogen ze van de top 30 kilometer cross-country. Met een vlucht naar het basiskamp namen de avonturiers geen genoegen en met kayaks en fietsen vervolgen ze hun ultieme afdaling. Pas op zeeniveau komt het tweetal tot stilstand. Dit avontuur leverde niet alleen veel spectaculaire beelden op, maar is een inspiratiebron voor alle multisporters en tilt het paraalpinisme letterlijk naar het dak van de wereld.

De film won vele prijzen gedurende haar toer rond langs de verschillende filmfestivals in 2011, met als hoogtepunt een staande ovatie bij de Coupe Icare.

Met hun pure passie voor de sport wisten ze als nuchtere Nepalesen met dromen – maar zonder westerse Red-Bull pretenties - zelfs de aandacht van het grote publiek te trekken.

De ultieme afdaling werd dan ook terecht beloond met de ultieme onderscheiding: ze werden gekozen als National Geographic Adventurers of the Year 2012.

Mijn nieuwe vliegmaatje Android App: Gaggle Het had me niet verbaasd als ondanks mijn voorzorgsmaatregelen – van zuignapjes tot borglijntjes – mijn gladde iPhone gedurende een vlucht eens in de diepte verdween. Het gebeurde niet.

In mijn enthousiasme om nog voor de sneeuwval een schaatstocht te maken over onbetrouwbaar ijs, schoof ik na twintig kilometer onder het ijs. Dit was het laatste avontuur van mijn iPhone en meteen het moment om over te stappen op een Android model. De vertrouwde iPhone-applicatie Skylogger zou ik gaan missen. De speurtocht op de Androidmarkt naar een goede vervanger was niet eenvoudig en zonder hoge verwachtingen installeerde ik uiteindelijk Gaggle.

Inmiddels is Gaggle mijn vaste vliegmaatje geworden en ben ik dik tevreden over de functionaliteit. Tijdens de vlucht wordt de huidige positie, snelheid, richting en afgelegde afstand correct en nauwkeurig weergegeven. Gaggle maakt een tracklog van start tot landing om deze vervolgens op de pc in Google Earth terug te kunnen zien. Als achtergrond voor de positieaanduiding kan gekozen worden uit verschillende kaarten. Het enige minpuntje is dat de satellietbeelden van Google niet gekozen kunnen worden. De OpenStreetMap is het beste alternatief met gedetailleerde kaarten en zelfs skipistes zijn hierop aangegeven. Wie de moeite neemt de coördinaten van het landingsterrein in te voeren, krijgt continu de benodigde glijhoek gepresenteerd waarmee het landingsterrein kan worden gehaald. Zoals bij alle applicaties werkt ook hier de variofunctie alleen redelijk met ingebouwde of gekoppelde barometer. De app is gratis te downloaden of je kunt vrijwillig iets doneren. En een donatie is deze app zeker waard!

27

Auteur: Klaus Irschik Formaat: paperback, 176 pagina’s Bestellen: www.shop.termik.at Prijs: € 15,40 excl. verzendkosten “Vrouwen vliegen veiliger.” Een stelling die ik regelmatig opvang, meestal uitgesproken door vrouwelijke piloten en instructrices.

Maar is deze bewering waar? Gelukkig, voor piloten van het mannelijke geslacht, blijkt het een fabeltje. Statistisch bewezen onzin.

In Duitsland is 10% van de piloten vrouw en zijn zij betrokken bij 12% van de ongevallen.

Dat is geruststellend, maar de meeste andere verklaarde statistieken en feiten uit dit werk van Klaus Irschik zijn dat niet.

Paragliden staat bekend als een risicosport. Wat verleidt ons ertoe om toch deze sport te beoefenen?

En aan welke risico’s worden we dan eigenlijk blootgesteld? En nog belangrijker; hoe kunnen we de risico’s verder terugdringen? Klaus beantwoordt deze vragen niet alleen op basis van statistieken, maar ook uit eigen ervaring als vliegleraar en ongevalonderzoeker voor de DHV. Interessant is dat de auteur situaties vanuit verschillende oogpunten belicht door ook verklaringen van andere vakspecialisten en psychologen te noemen.

Een boek in de Duitse taal, over statistieken en ongevallen… Zware kost, geen boek om voor de ontspanning even open te slaan met de kat op schoot. Dacht ik ook, maar Klaus weet de lezer toch te boeien door een jus van humor en herkenbare praktijksituaties over de taaie statistieken te gieten. Naast de verschillende vormen van “Human Errors” behandelt het boek ook de thema’s angst, concentratie en mentale training in een zeer sterk hoofdstuk met levensreddende technieken. Niet alleen voor veiligheidsfreaks, maar voor iedere verantwoordelijke piloot die risicobewuster met zijn sport bezig wil zijn, is dit recent uitgebrachte boek een aanrader.

Nieuws

Advance bij Air Time

ICE - In Case of Emergency

Advance heeft Air Time gekozen om importeur en dealer te worden in Nederland.

“Niet alleen wil Air Time zich aan Advance verbinden omdat Advance net als Air Time een kwalitatief goed product wil bieden, ook Advance wil zich aan Air Time verbinden,” zegt Ayke Jager van Air Time.

“Met de komst van Advance is er naast Swing nog een kwalitatief zeer sterk merk bij ons erbij gekomen. De producten van Advance onderscheiden zich in prestatie, betrouwbaarheid en kwaliteit. En dat vinden wij als Air Time ook heel belangrijk!, “ aldus Ayke.

Binnenkort staan de producten op de webshop en krijgt Air Time ze op voorraad zodat je deze kan bekijken, proefzitten of in de lucht uitproberen.

Misschien niet het meest opbeurende artikel in deze Riser, maar als je in de problemen bent en hulpverleners hebben je gegevens nodig dan is de Helm ID een uitstekende oplossing. Met de Helm ID heb je altijd je medische en identiteitsgegevens bij je. Hulpverleners kunnen zonder je helm te verwijderen bij je gegevens komen. Het Helm ID-systeem wordt geleverd inclusief diverse reflecterende stickers voor je helm waarmee je je veiligheid kunt vergroten. Dit maakt het systeem ideaal voor paragliding piloten. Verder zit er een extra ID Card bij voor in je portemonnee, zodat je ook al je belangrijke (medische) gegevens bij je kunt dragen als je niet aan het vliegen bent. Door het speciale 3M Scotchlite reflecterend materiaal is het extra goed zichtbaar. Het ID kaartje is 100% waterproof opgeborgen en gemakkelijk te updaten doordat het met een permanent marker zelf te beschrijven is. Naar onze ervaring kan het goed tegen dagelijks gebruik en stoten. Iedere Helm ID wordt geleverd met: een Warning Decal (reflecterend), 1x ID Sleeve (reflecterend) met veiligheids sluiting, twee waterproof ID Cards en een plastic kaartje voor in je portemonnee.

Info: www.airtime.nl

Te koop voor €10,95 bij http://www.idinside.nl

SWITZERLAND SWITZERLAND

Boots Glider Adventure

Annecy

Lyon Lyon Genoble Genoble

Allevard

Chamrousse

FRANCE FRANCE

ITALY ITALY Torino Torino

Les Richards Saint Andre Les Alpes Marseille Marseille

Take off with the Acrotwinz on a Sky-Camping Adventure of a lifetime from the French Alps to the Mediterranean

Get onboard at: www.goflygreen.com

Parachute als noodscherm

Bril als dashboard

Sup’Air heeft een nieuw acroharnas ontwikkeld samen met onder andere acropiloot Raul Rodriguez, waarin een BASE-jumping parachute als noodscherm is verwerkt. In een video van Sup’Air legt Raul Rodriguez het uit: na ongeveer elke noodchute te hebben geprobeerd wilde Raul een reddingsscherm dat beter en sneller opent en beter vliegt dan de bestaande. Hij bedacht dat je een BASEjumping scherm wel in een acroharnas kunt stoppen. Samen met Sup’Air ontwikkelde en testte hij dit idee. Ze ontwikkelden een automatisch releasesysteem voor de paraglider en het speedsysteem. Met een handel op de buik laat het scherm los en ontvouwt zich razendsnel een bestuurbare speedrider.

“Het is veiliger en makkelijker dan een normaal noodscherm,” zegt Rodriguez. Het harnas is bedoeld voor acropiloten dus je zit er rechtop in. Naast het BASE-jumping scherm zit er een tweede, normale reserve in. Met al deze toeters en bellen is er wel een nadeel: het geheel weegt bijna tien kilo.

Info en video: www.supair.com/ products/en/sellette/acro-59.html

Recon Instruments heeft de “MOD” (Micro Optics Display) ontwikkeld. Een uitbreiding op je snowboardgoggles of skibril. Het mooie is dat er nu ook een “AIR”-versie (lees: paragliding) ontwikkeld wordt. Met de MOD kun je direct alle benodigde informatie aflezen IN je (goggle)bril… in real time! De MOD toont zich heel bescheiden, vergelijkbaar als het dashboard van je auto. Bekijk de kristalheldere graphics in real-time waarbij de beelden tot je komen alsof er groot TVscherm vlak voor je neus staat. Volledig aan te passen, in fullcolour breedbeeld LCD. Wat kun je zoal aflezen? Onder andere snelheid, hoogte, afstand, locatie en navigatie. Je bedient de MOD met een afstandsbediening die je met klittenband makkelijk over en aan je kleding bevestigt. De grote knoppen op de afstandsbediening zorgen ervoor dat het heel eenvoudig navigeren is door je informatieschermen zonder dat je je handschoenen hoeft uit te doen. Prijs is vanaf €299.

Meer informatie: http://www.reconinstruments. com

Lichtgewicht reservescherm Het Zwitserse bedrijf High Adventure heeft een nieuw bestuurbaar, rogallo-type reservescherm op de markt gebracht, de Beamer 2. Het nadeel van sommige rogallo noodschermen is dat ze gelijk voorwaartse snelheid hebben na opening, zodat je mogelijk op een obstakel afvliegt. De Beamer 2 gedraagt zich vlak na opening als een ‘bolletje’ en heeft dus geen voorwaartse snelheid. Daarna kan de piloot de remlijnen gebruiken waarna de Beamer 2 voorwaartse snelheid krijgt en bestuurbaar wordt. Het oppervlak is 42 m2 en het geheel weegt net geen twee kilo. Het scherm opent twee keer zo snel als de meeste ronde noodchutes (2 seconden) en heeft een daalsnelheid van 3.8 m/s bij een gewicht van 130 kg.

Info: http://www.high-adventure.ch/ gleitschirm/articles/beamer-2-steuerbarerleicht-notschirm.html

Gradient lanceert nieuwe intermediate Gradient introduceert de Nevada, een high performance paraglider in de EN-B categorie. Met een glijgetal van 9,5+ en een topsnelheid van 55+ is dit de absolute top met de veiligheid van EN-B. Het scherm is hiermee een stuk sneller en heeft een veel beter glijgetal dan de Golden3, het andere EN-B scherm van Gradient.

De Nevada is overigens geen vervanger maar wordt tussen de Golden3 en de Aspen4 (EN-C) gepositioneerd. Door het zogenaamde ‘DDsystem’ dat ook in de Aspen4 is verwerkt, is het mogelijk om circa 35% minder lijnen te gebruiken, waardoor de prestaties enorm omhoog zijn gegaan. Door het typische ‘Gradient karakter’ draait het scherm erg gewillig en benut daarmee zelfs de geringste thermiek optimaal. Nu leverbaar in maat 28, de andere maten van 22 tot 30 volgen snel.

Info: www.gradient.cx, www.actionairsports.nl

29

KNVvL

Samenwerking met zeilvliegen?

De afdeling Zeilvliegen heeft al enige tijd geleden gevraagd om meer te kunnen samenwerken met de afdeling Schermvliegen.

Het bestuur wil die uitnodiging nu aannemen om daarover te praten. Het is de bedoeling van beide besturen om te gaan verkennen wat de voordelen, mogelijkheden en opties zijn.

Daarbij heeft het afdelingsbestuur geen einddoel voor ogen zoals een fusie of integratie van beide afdelingen, evenzo sluit het bestuur een samengaan niet op

voorhand uit. Cruciaal is de vraag: waarom zouden we niet intensief samenwerken of samengaan?

Het bestuur heeft daar nog geen argumenten voor gevonden.

Duidelijk is dat er meer bestuursleden beschikbaar zijn en dat het bestuur de taken daardoor gemakkelijker kan verdelen.

Bovendien wordt de positie van schermvliegen en zeilvliegen binnen de KNVvL versterkt. Andere vraag is natuurlijk: wat is het voordeel voor de leden? Mogelijk is het voordeel niet eens zo groot,

HARNASSHOP NL

want iedereen moet gewoon blijven vliegen; daar heeft een samengaan niet zo’n invloed op.

Anderzijds, als het bestuur beter functioneert, heeft dat indirect een voordeel voor de leden.

Schermvliegen heeft 1500 leden, Zeilvliegen heeft ongeveer 400 leden. Natuurlijk zijn er verschillen in reglementen, brevetten en andere eisen. In eerste instantie denkt het bestuur dat deze verschillen en aparte reglementen kunnen blijven bestaan; met een delta kun je immers

niet schermvliegen.

Zoals blijkt kan worden gekozen voor heel veel werk door bijvoorbeeld het afdelingsreglement aan te passen etcetera, maar het bestuur wil in ieder geval een zeer pragmatische aanpak kiezen om te beginnen. Maar daarvoor eerst gesprekken om elkaar beter te leren kennen en te verkennen waar we aan zouden kunnen beginnen. Als dit allemaal tot een serieus proces zou kunnen leiden, dan wordt dit voorgelegd aan gevolmachtigden.

PARAGLIDING EQUIPMENT

HARNASSHOP NL PARAGLIDING EQUIPMENT

Aanloop naar instructeuropleiding In de afgelopen jaren is gebleken dat deelnemers aan de instructeursopleiding meer tijd nodig hebben dan gepland en gewenst is, om die opleiding af te ronden.

Daarom biedt de cursusstaf belangstellenden voor de instructeuropleiding een ‘vooropleiding’ aan. Dit zal de duur van het verdere traject bekorten en de kans op het succesvol afronden van de instructeursopleiding vergroten.

Kandidaten die in de nabije toekomst de instructeursopleiding willen volgen en die aan de toelatingseisen voor de instructeuropleiding voldoen, kunnen een ‘criteriumgericht interview’ met de cursusdocenten houden. Vervolgens kunnen een individueel leertraject worden ontwikkeld, stagedagen worden verzameld voordat het theoretisch opleidingsdeel begint en kunnen deelcompetenties

VAKANTIE

Huur een uitrusting Met recht op huurkoop.

Gekeurde nieuwe sets.

Keuze uit Skywalk Mescal, Tequila en Cayenne. Vooraf reserveren, korte materiaal instructies volgen voor veilig en verantwoord gebruik.

€ 19 per5,wee k van a

f

www.panchoamelia.nl 30

worden aangetoond. Met een dergelijk aanloop-leertraject, kan de totale opleidingstijd worden bekort.

Let wel: om van deze mogelijkheid gebruik te kunnen maken moet eerst voldaan zijn aan de toelatingseisen voor de instructeursopleiding. Die staan op de website en zijn kort samengevat: lid zijn van de KNVvL, 18 jaar of ouder, tenminste één jaar de aantekening HI en een geldig Brevet 3.

Omdat de deelname aan het aanloop-leertraject extra tijd en inspanning van de organisatie vergt, wordt € 75 in rekening gebracht voor elke kandidaat die van deze service gebruik maakt.

Kandidaten die van deze mogelijkheid gebruik willen maken, kunnen zich aanmelden bij de portefeuillehouder opleidingen André Bizot: opleiding.schermvliegen@knvvl.nl

Logboek

Tekst: Silvan Schoonhoven Foto: Peter Blokker

Uit het logboek van...

Silvan Schoonhoven

Datum: 27 april 2012 Start: Pavillon du Mont Fréty, Monte Bianco Landing: Peuterey, Val Veny GPS Coördinaten: 45º 49’ 49” N, 6º 56’ 46” O Scherm: MacPara Envy2

Echt geruststellend is het niet, dat er op de achtergrond elke paar minuten een lawine naar beneden dendert. Ook over de stevigheid van de sneeuwlaag op ons korte startveldje zijn we eigenlijk niet zo zeker. We hebben het aangestampt om er tijdens het rennen niet in te zakken, maar wat als de hele plak opeens losbreekt? Alle vier voelen we zenuwen om hier te starten.

Dat heeft alles te maken met onze vorige hike&flyvlucht in Chamonix, twee dagen daarvoor. Ook daar waren we door de sneeuw omhooggeploeterd en eenmaal boven was het vooruitzicht om terug te lopen opeens heel onaantrekkelijk, zo laat op de middag. De kabelbaan lag stil. En al zat het ons niet lekker, we vertrokken toch. De lucht bleek na de start ongeschikt om in te vliegen. Er was een turbulente, harde dalwind opgestoken waardoor we naar achter werden geblazen en ongepland omhoog gingen. Het landingsterrein verdween uit zicht.

Het was zo’n vlucht dat de uitdrukking ‘liever op de grond naar de lucht verlangen dan andersom’ door je hoofd schiet. Met grote oren en de speedbar vol ingetrapt kwamen we onderin het dal goddank toch in rustiger lucht terecht. De landing op het uitwijkveld was er een uit het boekje. Een plaatse-

31

lijke piloot gaf ons nog een uitbrander en daarna konden we aan tafel.

Een dag later wijst helemaal niets erop dat aan de andere kant van het Mont Blanc-massief de condities net zo ongunstig zijn als eerder in Chamonix.

Maar de onrust van die vlucht ligt nog zwaar op de maag. Eenmaal los van de grond lost de spanning langzaam op in de rustige, dragende lucht boven de Brenvagletsjer. Op de achtergrond steken de Aiguille Noire en de Peutereygraat van de Mont Blanc boven alles uit. Beneden op de gletsjermorene hebben we opeens het gevoel dat we ergens in de Kaukasus zijn geland. Kale rotshellingen vol sneeuw, geen mens of gebouw in de buurt, alleen een verroeste olietank. Alle spanning zijn we kwijt.

In deze terugkerende rubriek nemen we een kijkje in een logboek van één van onze lezers en lichten we er een bijzondere vlucht uit. Misschien heb je ook wel een vlucht in je logboek staan met een uitroepteken in de kantlijn. Een vlucht die bijzonder voor je is, vanwege de locatie, prestatie of om andere reden. Heb je er ook nog een fraaie foto bij en kan je in ongeveer driehonderd woorden vertellen waarom dit een vlucht is die je nooit meer vergeet? Stuur het verhaal met foto dan op naar riser.schermvliegen@knvvl.nl

Lier

Bijdragen en foto’s: Peter Blokker

Officiële stekken voor vliegen over ons vlakke land, deel 5

Lierterreinen in Nederland

In elke uitgave van de riser komt wel een exotische bestemming aan bod. Maar waar vliegen wij laaglanders in het

weekend of op een avondje na werktijd? Zonder een westelijke soarwind zijn we aangewezen op onze liervelden. Verspreid over het land vinden we inmiddels

IJsselstein

Maurik

aardig wat vliegstekken, elk met hun eigen charme, potenties en beperkingen. De boodschap van deze serie is duidelijk: verlaat eens voor een keer je vaste vliegbasis, trek het land in, zoek het avontuur op! Laat je met een frisse wind in het gezicht oplieren en verwerf zo nieuwe inzichten en uitzichten als gast bij een andere school of club. Ter inspiratie worden in deze rubriek telkens twee willekeurige (officiële) lierterreinen uitgelicht. De meest actuele informatie staat vermeld op de genoemde websites en check altijd even of er niets veranderd is voordat je op avontuur gaat.

32

Lierterrein IJsselstein

IJSSELSTEIN - Vliegen na werktijd

MAURIK - All-inclusive recreatievliegen

Adres: Stuivenbergweg 15, IJsselstein Coördinaten: N 52° 02’ 18.5” E 4° 59’ 51.2” Veldlengte: 900 meter Oriëntatie: ONO - WZW Stekbeheer: Paragliding Holland Website: www.paragliding.nl/locaties/paragliden_ijsselstein.php

Adres: Eiland van Maurik 5, Maurik (Gld.) Coördinaten: N 51° 59’ 35.0” E 5° 26’ 50.6” Veldlengte: 600 meter Oriëntatie: N-Z Stekbeheer: Maurik Paragliding Website: www.maurikparagliding.nl

Het lierveld in IJsselstein is de place-to-be voor vliegen na werktijd.

Op doordeweekse dagen met geschikt weer trekt Paragliding Holland je de lucht in om het kantoorstof van je af te schudden. De centrale locatie van het veld, snel bereikbaar vanuit Amsterdam en Utrecht, is ideaal voor een paar vluchtjes bij zonsondergang. Wat is er nou fijner dan na een werkdag, vliegend in een stiltegebied, te genieten van het uitzicht richting Utrecht? Van parawaiten is doordeweeks nauwelijks sprake en ook tandempassagiers kunnen dan zonder reservering langskomen. Naast werkdagen wordt ook vaak op zondag gelierd in IJsselstein.Op het forum van de website wordt bij vliegverwachtingen aangegeven of er wordt gevlogen en wat de mogelijkheden zijn voor cursisten. In verband met de beschikbaarheid van instructeurs en materiaal kan dat wel eens verschillen.

Het veld is ongeveer een kilometer lang en je ontkoppelt dus al snel op meer dan driehonderd meter hoogte. Daarnaast is de bodemgesteldheid gunstig voor thermiekontwikkeling en worden er regelmatig duurvluchten gemaakt. Omdat het lierterrein onder de aanvliegroute van Soesterberg ligt, geldt als plafond een hoogte van 1000 voet (ca. 300 meter). Meestal wordt toestemming verleend om binnen een straal van één zeemijl (ca. 1,85 km) rondom het veld tot een hoogte van 2500 voet (ca. 750 meter) te vliegen. Vraag dit even na als je komt vliegen.

Helaas heeft de eigenaar van het terrein bedenkingen omtrent het gebruik van zijn grasland als lierveld. De kans dat deze prachtige vlieglocatie verdwijnt om het gras te sparen is aanzienlijk, dus grijp je kans om hier nog te vliegen zolang het mogelijk is!

16 maart 2012, het belooft een grijze druilerige dag te worden in mijn woonplaats aan de Noord-Hollandse kust. De zon is vandaag voorbehouden voor de oostelijke helft van het land. Een mededeling op de website van Maurik Paragliding dat er vandaag gelierd gaat worden geeft de doorslag en al snel ben ik onderweg naar het Eiland van Maurik. Zodra ik de provincie Gelderland binnenrijd schijnt daar inderdaad de beloofde zon. Een rood scherm in contrast met de blauwe lucht verraadt de locatie van het lierveld. De laatste kilometers naar het Eiland van Maurik geven al een indruk van de diversiteit van het landschap in dit fraaie stukje van Nederland aan de zuidelijke oever van de Neder-Rijn.

Bij het lierveld aangekomen tref ik István Molnár, instructeur en eigenaar van Maurik Paragliding. István geeft aan dat er vandaag maar een beperkt gedeelte van het veld gebruikt kan worden. Het is de eerste lierdag van het seizoen en het terrein is nog wat sompig.

Ondanks de kortere kabel word ik opgelierd tot bijna tweehonderd meter en zelfs op deze hoogte is het duidelijk: Maurik is landschappelijk één van de mooiste lierlocaties van Nederland. Het uitzicht over de prachtige recreatieterreinen, de grillige loop van de rivier en het polderlandschap met plassen en rietkragen is erg interessant. Daar tegenover staat dat de waterrijke omgeving thermische omstandigheden enigszins in de weg staat.

Tandempassagiers kunnen hier hun ogen uitkijken, cursisten kunnen een gedegen opleiding volgen en als “gastpiloot” ben je ook van harte welkom om deze lierstek te bewonderen. Via het forum op de website kan je hiervoor een reservering maken. Bij goed weer wordt gevlogen van maart tot oktober op vrijdag, zaterdag en zondag, zoals aangegeven op de duidelijke kalender op de website. Direct naast het lierveld ligt het vakantiepark Eiland van Maurik en pannenkoekhuis De Waterspiegel; alle ingrediënten zijn aanwezig voor een all-inclusive vliegvakantie in eigen land!

Lierterrein Maurik

Contact KNVvL Bestuur Afdeling Schermvliegen Voorzitter: Maarten van Eck, voorzitter.schermvliegen@knvvl.nl Secretaris: Wouter Stigter, secretaris.schermvliegen@knvvl.nl Penningmeester: Maurice Janssen, penningmeester.schermvliegen@knvvl.nl Kwaliteitsmanagement: John Joosten, kwaliteitsmanagement.schermvliegen@knvvl.nl Portefeuillehouder scholen en examens: Maurice Janssen, examens.schermvliegen@knvvl.nl, scholen.schermvliegen@knvvl.nl Portefeuillehouder brevettering en opleidingen: André Bizot, opleiding.schermvliegen@knvvl.nl Portefeuillehouder veiligheid en techniek: Wouter Stigter, veiligheid.schermvliegen@knvvl.nl, techniek.schermvliegen@knvvl.nl Portefeuillehouder public relations en belangenbehartiging, vice-voorzitter: Erik Louwes, communicatie.schermvliegen@knvvl.nl, belangenbehartiging.schermvliegen@knvvl.nl Portefeuillehouder wedstrijden: Ruud Oudendijk, wc.schermvliegen@knvvl.nl

Agenda Vrijdag 24 augustus Deadline tekst/advertenties Riser, riser.schermvliegen@knvvl.nl Dinsdag 28 augustus Vergadering Afdelingsbestuur, 19.00 uur, KNVvL-kantoor, Woerden Dinsdag 25 september Vergadering Afdelingsbestuur, 19.00 uur, KNVvL-kantoor, Woerden Vrijdag 28 september Verschijning Riser Vrijdag 12 oktober Deadline inschrijven theorie-examens, www.knvvl.nl/afdelingen/schermvliegen/examens/theorie-examens Zaterdag 3 november Instructeursdag, 10.00 uur, Motel Maarsbergen, Maarsbergen Vrijdag 9 november Theorie-examens, 20.00-22.00 uur, Jaarbeurs, Utrecht, www.knvvl.nl/afdelingen/schermvliegen/examens/theorie-examens Vrijdag 19 november Deadline tekst/advertenties Riser, riser.schermvliegen@knvvl.nl Vrijdag 28 december Verschijning Riser Zie voor actuele data ook www.knvvl.nl

34

Lidmaatschap KNVvL Opgave lidmaatschap KNVvL in combinatie met de Afdeling Schermvliegen: KNVvL ledenadministratie, Houttuinlaan 16A, 3447 GM Woerden, telefoonnummer 0348 - 437060. Afdelingsbijdrage: € 22,00, KNVvL-bijdrage: € 54,00.

Ongevallen/Voorvallen Elk voorval bij het schermvliegen ten gevolge waarvan letsel van enig belang aan een persoon of schade aan enig goed is toegebracht, alsmede elk voorval dat afwijkt van de normale gang van zaken en waaruit lering kan worden getrokken, moet binnen 3 maal 24 uur door of namens de betrokkenen ter kennis van de Veiligheidscommissie van de Afdeling Schermvliegen van de KNVvL worden gebracht. In geval van een opleidingssituatie moet deze melding door de betrokken instructeur worden gedaan.

Het voorval online melden op de site http://veiligheid.knvvl-schermvliegen.nl Schademelding, verzekering en informatie Leden van de Afdeling Schermvliegen van de KNVvL zijn verzekerd voor wettelijke aansprakelijkheid in hun hoedanigheid van beoefenaar van de schermvliegsport. Verzekerde som € 1.500.000,- Het polisnummer is 19.007.04 bij De Nederlandse Luchtvaartpool, Oostenburgervoorstraat 140-144, 1018 MR Amsterdam, telefoon 020-5301040.

Brevetten Schermvliegen De afgifte van Brevet 1 geschiedt door een door de KNVvL erkende opleidingsinstantie schermvliegen. Kosten € 10,- (excl. door de opleidingsinstantie te rekenen toeslagen), te voldoen aan de opleidingsinstantie die het brevet uitgeeft. De afgifte van Brevet 2 en 3 geschiedt door het Afdelingsbestuur. Lidmaatschap van de KNVvL Afdeling Schermvliegen is verplicht. Brevetaanvraagformulieren, takenlijsten en eigen medische verklaring verkrijgbaar bij scholen en via http://www.brevet.aero/schermvliegen/aanvraagformulieren.

Kosten € 17,50 over te maken op girorekening 896830 t.n.v. Afdeling Schermvliegen te Woerden; duidelijk vermelden naam en welk brevet.

Een IPPI-Card kan worden aangevraagd via www.knvvl.nl/schermvliegen, kosten € 12,-. Een FAI-sportlicentie moet worden aangevraagd bij het Algemeen Secretariaat van de KNVvL, kosten € 9,-. Logboekjes kosten € 2,50 per stuk eveneens te bestellen via http://www.knvvl.nl/webshop Instructeur-opleiding 2012 Wie instructeur bergvliegen of lieren wil worden en meer wil weten, wordt uitgenodigd contact op te nemen met de portefeuillehouder opleidingen, André Bizot. Iedereen die ruime ervaring heeft als hulpinstructeur is van harte welkom. Je kunt je interesse laten weten via een mail aan opleiding.schermvliegen@knvvl.nl De opleiding is vooral gericht op het verbeteren van je didactische vaardigheden, je leert vooral effectiever lesgeven. Je toekomstige cursisten kunnen daardoor sneller leren. Daarmee verhoog je het plezier voor je cursisten (en voor jezelf ) en draag je bij aan het verbeteren van de veiligheid. Lees meer op http://www.knvvl.nl/afdelingen/schermvliegen/opleidingen/afdelingscursussen en http://www.knvvl.nl/afdelingen/schermvliegen/ organisatie/documenten. Onder handboeken: Opleidings- en examenprogramma instructeursopleiding.

Theorie-examens op 9 november 2012 De eerstvolgende theorie-examens voor brevet 2 en 3 worden gehouden op vrijdag 9 november 2012 van 20.00 tot 22.00 uur in de Jaarbeurs in Utrecht. De inschrijving sluit vrijdag 12 oktober 2012. Het examen staat uitsluitend open voor KNVvL-leden die in het bezit zijn van brevet 1 respectievelijk brevet 2. Aan het examen voor brevet 2 kan dus alleen worden deelgenomen door diegenen die al beschikken over KNVvL brevet 1 en aan het examen voor brevet 3 alleen door diegenen die al beschikken over brevet 2. Zie voor verdere informatie www.knvvl.nl/afdelingen/schermvliegen/examens/theorie-examens

KNVvL-erkende instructeurs

verval datum

Absolute Airadventure Paragliding Holland, Vincent Verbon & Henk Alberts, Turfschipper 96, 2292 JB Wateringen, 0174-290458 en 06-51278458, info@paragliding.nl, www.paragliding.nl Action Air Sports, Ronald ten Berge, Anemoonhof 20, 6002 WN Weert, 0495-548595, info@actionairsports.nl, www.actionairsports.nl Air Time Paragliding Sport, Ayke Jager & Barry Zeldenrust, Lekbandijk 43, 4119 RA Ravenswaaij, 034-5558881, mail@airtime.nl, www.airtime.nl Eurofly Paragliding, Lucas ten Napel, Moorblick 1, D-48599 Gronau, 0049(0)2562-710677 en 06-54663893, eurofly-paragliding@t-online.de, www.eurofly.nl Falcon Air, Huub Coumans, ‘t Schild 31, 5282 VJ Boxtel, 0411 - 673376, huub. coumans@planet.nl, www.falcon-air-online.nl Maurik Paragliding, István Molnár, Aalsloot 25, 3993 HA Houten, 06-16810988, info@maurikparagliding.nl, www.maurikparagliding.nl Para Adventure, André Wierenga, Amsterdamsestraatweg 400, 3551 CW Utrecht, 030-2434264, andre@parapente.nl, www.parapente.nl Paraglidingschool Inferno, Roland ter Harkel, Kogellaan 10, 7602 JL Almelo, 0546-860662, info@paraglidingschool.nl, www.paraglidingschool.nl Parapente Noord-Nederland, Geert Mesander, Kromme Elleboog 40, 9751 RE Haren, 050-5719934 en 06-13182565, www.parapentenoord.nl Parasailingteam Nistelrode, Rob van de Akker, Heufkens 526, 5403 LV Uden, www.parasailingteam.nl, info@parasailingteam.nl Pro Air Paragliding, André Bizot, Prunusstraat 49, 7271 HP Borculo, 0545-273305, info@proair.nl, www.proair.nl Skygliders Paragliding, Joost Mineur, Veursestraatweg 98, 2260 AG Leidschendam, 070-317 82 16 / 06-245 320 26, info@skygliders.nl, www.skygliders.nl

Berg Tandem

A. J. Wierenga E.J. Wierenga H.M.J. Coumans R. ter Harkel F.G.M. Jansen L.H. ten Napel E.C.M. Beekman T.M.W. Kuper A. Manuel A.G.H.M. Bizot J.P. Dekker J.W.H. Omlo G. Mesander R. van Veen J. IJsselsteijn L. Montforts C. Snoey CH. Blonk

Lier

KNVvL-erkende Opleidingsinstanties

instructeurnr

Naam

Geldigheid aantekeningen per 1 juni 2012

9201 9202 9222 9226 9230 9405 9501 9518 9602 9606 9701 9703 9801 9802 9805 9807 9808 9905

- - IL IL - IL IL IL - IL IL - IL IL - - IL -

IB x IB x IB x IB x IB IB x IB x IB x IB x IB x IB x IB IB x IB x IB x IB x IB x IB x

15-11-2014 15-03-2015 15-11-2014 23-04-2014 10-06-2014 10-06-2014 16-12-2013 10-08-2014 01-09-2012 15-11-2014 15-11-2014 11-11-2014 11-01-2015 22-06-2012 31-08-2014 15-11-2014 12-09-2012 09-07-2014

A. Jager 9907 - IB x 07-01-2015 W.G.van Brink 9908 - IB x 14-08-2014 M.F.J. Schel 9912 IL - x 13-07-2014 M F Wout 0101 - IB x 15-11-2014 R.E. ten Berge 0201 IL IB x 03-05-2015 A.E. Meindertsma 0204 - IB x 12-09-2013 J.M. Mineur 0205 IL IB x 25-09-2012 J.M. Klopfenstein-Geijsen

0208 - IB x 04-02-2012 R.J.M. Kortink 0209 - IB 10-06-2014 H.J. Alberts 0210 - IB x 21-09-2014 R.J. van Zijl 0211 IL - x 31-07-2012 J.G.M. Sikking 0214 - IB x 09-07-2014 L.A.N.W. de Wit 0215 IL - x 07-04-2014 T. Wolbert 0216 IL IB x 01-07-2014 P. Rehorst 0401 IL IB x 27-06-2012 G.J.J. van Helvoort 0501 IL - x 28-01-2014 P. J .A. Scheurink 0502 IL IB x 08-07-2014 I. Molnar 0505 IL IB x 10-06-2014 H.J. ter Maat 0506 IL IB x 06-12-2014 R. P. M. Beukers 0507 IL IB x 12-06-2014 R.C. van Koutrik 0509 - IB x 28-12-2014 L. Kragten 0601 - IB x 06-03-2015 S. Haas 0603 - IB x 22-05-2012 C. Borra 0702 IL - x 17-02-2014 G.A.N. van Rijn 0703 IL IB x 06-02-2014 M.W.J.Arends 0704 IL IB x 07-04-2014 R.E.Wolff 0705 IL - x 19-06-2014 V.Verbon 0706 IL IB x 01-10-2014 R.Dijk 0801 IL - x 11-11-2014 B.Zeldenrust 0802 - IB x 27-12-2014 A.A.H.N. van den Akker

0901 IL - x 12-09-2012 S.R.Majoor 1001 IL IB x 19-05-2015 M.Kommer 1002 IL IB x 19-05-2012 P.J.Buis 1201 IL IB x 04-01-2015

KNVvL-erkende Schermvliegverenigingen AA Paragliding Holland (7301), Vincent Verbon, Turfschipper 96, 2292 JB Wateringen, 0174-290458 en 06-51278458, info@paragliding.nl, www.paragliding.nl Achterhoekse Vliegers XCC (7201), J.M. van Steenderen, Zutphensestraatweg 49A, 6953 CJ Dieren, 0313-496940, secretariaat@achterhoeksevliegers.nl Eerste Ned. Parapente Vereniging (Para Adventure) (7655), André Wierenga, Amsterdamsestraatweg 400, 3551 CW Utrecht, 030-2434264, andre@parapente.nl, www.parapente.nl Falcon Air (8503), Huub Coumans, ‘t Schild 31, 5282 VJ Boxtel, 0411-673376, huub.coumans@planet.nl, www.falcon-air-online.nl Paraglidingclub Sky Rebels (7198), Aart de Harder, Bergse Linker Rottekade 221b, 3056 LG, Rotterdam, 06-54757845, aart@raatsaam.nl, www.skyrebels.nl Parasailingteam Nistelrode (7289), Rob van de Akker, Heufkens 526, 5403 LV Uden, www.parasailingteam.nl, info@parasailingteam.nl Plus 4 (715232), Dick ter Maat, Postbus 647, 7500 AP Enschede, dtermaat@t-online.de, www.plus-4.nl Pro Air Paragliding (8502), André Bizot, Prunusstraat 49, 7271 HP Borculo, 0545-273305, info@proair.nl, www.proair.nl Skyclub Holland (7297), Alex Schreurs, Meester Meinenweg 9 te 7107 AN Winterswijk Kotten, 0543-563253, fwa.schreurs@kpnmail.nl Stichting Eurofly Paragliding (7292), Ton van Duuren, Moorblick 1, D-48599 Gronau, 0049(0)2562-710677 en 06-54663893, vanduuren-t@versanet.de, www.eurofly.nl Twentse Paragliding Club Skyline (7657), Maarten Swart, Middendorpstraat 7, 7855 PR Meppen, 0591-377155, skyline.bruinehaar@gmail.com

Vermelding in rood, betekent verlopen aantekening instructeur.

35