Riser 2014 (57)

OKt 2014

KirgiziĂŤ: onontdekt paradijs Winterstop in Roldanillo Ardennen: verrassend dichtbij Startplaats luchtballon Thuis in de lucht: alles over thermiek

57 1

riser To rise, rose, risen (Eng): Move upward!

Riser is het officiële orgaan van de Afdeling Schermvliegen van de KNVvL. Riser is gratis voor KNVvL-leden die zijn aangesloten bij de Afdeling Schermvliegen.

Hoofdredacteur Bastienne Wentzel Redactie-adres Eikenlaan 11, 3749 AE Lage Vuursche riser.schermvliegen@knvvl.nl.

Redactie Peter Blokker, Karlien Engelen, Bastienne Wentzel, Maaike Zijderveld, Wouter Stigter.

Vormgeving & DTP Leonard Bik, Jos Claassen en Stefan Smit.

Medewerkers Tamara Blokker-Hondsmerk en Mirjam Killian Druk Drukkerij Hub Tonnaer bv.

Advertenties Alle informatie, opgave en aflevering mail naar communicatie.schermvliegen@knvvl.nl Digitale foto’s en tekst Kunnen worden aangeleverd via: riser.schermvliegen@knvvl.nl of per cd-rom.

Boomklever De vliegerij gaat ernstig gebukt onder bureaucratie. Neem nou het logboekje. Je wordt geacht de meest saaie en oninteressante gegevens in te vullen. Zoals de windrichting en -snelheid en het geschatte percentage bewolking. Pas aan het eind van zo’n regeltje gebakken lucht heb je een vakje over voor de boeiende dingen. Onder het kopje ‘Bijzondere Vluchtgegevens’. Daar mag je los. Maar dan wel op een paar vierkante millimeter. Voor mij veel te weinig plek om te verhalen over romantische avonturen en heldendaden. Misschien was dat voor mij achteraf de belangrijkste reden om het bij een enkele cursus te laten.

Ik bleek een schrijver, geen vlieger. Zonder mogelijkheid om te dramatiseren is de lol er al snel af.

Als voorbeeld noem ik die ene stunt in Frankrijk, uit mijn cursustijd, toen ik dacht dat vliegen misschien ook iets voor mij zou kunnen zijn en ik zelfs even dacht dat ik het best wel kon.

Dat zelfvertrouwen verdween als sneeuw voor de zon toen ik onvrijwillig landde in een bos.

De boom die mij opving was dun, hol en wiebelde griezelig. Ik hing zo’n twaalf meter boven de grond. Het bos was dicht begroeid en kende geen paden, dus redding was niet meteen nabij. Na drie angstige uren wachten werd ik bevrijd door stoere Franse brandweermannen met stijgijzers. Stuk voor stuk helden, die ik eenmaal veilig op de grond één voor één uitbundig omhelsde. Vooral die ene, die Olivier bleek te heten.

De redactie is niet aansprakelijk voor schade, ontstaan door eventuele fouten in de berichtgeving. De redactie, noch het bestuur van de Afdeling Schermvliegen is verantwoordelijk voor de inhoud van door derden ingezonden stukken.

Mijn logboek vermeldde niets over een boomlanding. Ook de bijnaam die mij ter plaatse werd geschonken, noteerde ik niet. Er stond alleen: ‘Olivier ontmoet’. Dat was niks gelogen.

Mijn Franse brandweerheld was vele malen belangrijker dan onbenullige vluchtgegevens.

Sterker nog, heel dat gedoe met dat starten, vliegen en landen, had van mij niet zo nodig gehoeven. Ik had Olivier ontmoet.

Voor het verhaal is het jammer dat ik niet met Olivier ben getrouwd. Maar voor mezelf is het waarschijnlijk goed dat ik toen al getrouwd was. Met degene die op het moment van De Ontmoeting op een paar meter afstand beteuterd stond te kijken. Omdat ik niet eerst hem, maar een onbekende Fransman om de nek was gevlogen.

Vouwkonijn

Foto: Peter Blokker

2

inditnummer

Coverfoto: Werner Luidolt

1

Onontdekt vliegparadijs Kirgizië

4

Winterstop in Roldanillo

De Seven Summits van de Ardennen

10 14

Fotowedstrijd 18 Thuis in de lucht deel 3 – Thermiek

20

Stressvrij vliegen in Andelsbuch

24

Startplaats luchtballon

28

Bergstekken deel 3: Kruševo en Vogezen

32

3

Reizen

Een mailtje van Duitse vliegvrienden: of ik meega naar Kirgizië.

Waarheen zeg je? Kirgizië?

De groep is uitgenodigd door de plaatselijke paraglidingpionier. Ze gaan tien dagen rondtrekken door dit bergachtige land. Dat klinkt erg aantrekkelijk. Ik zeg dus meteen ja en boek de vliegtickets die opmerkelijk goedkoop zijn. Daarna zoek ik Yurts in Suusamyr

4

eens op waar Kirgizië eigenlijk ligt.

ONONTDEKT VLIEGPARADIJS

KIRGIZIË Tekst en foto’s: Erwin Voogt en Bastienne Wentzel

5

Een cowboy komt polshoogte nemen in Ala Archa

Op de top aangekomen moet een kudde paarden de startplek nog vrijgeven Kirgizië, of Kyrgyzstan zoals het internationaal beter bekend staat, is een van de ex-Sovjetrepublieken in Centraal Azië. Kirgizië is een bergland, het bestrijkt de uitlopers van het Pamir en Tien Shan gebergte. Uitlopers van nog steeds zo’n 7000 meter hoog.

Het hele land ligt gemiddeld boven de 2700 meter. Samen met Kazachstan, Tajikistan, Oezbekistan en Turkmenistan vormen ze het in de reizigerswereld bekende groepje ‘stannen’.

Via de bekende paraglidingwebsites word ik niet veel wijzer over de vliegplekken in het land. Toeristisch is het vrijwel onontdekt, laat staan dat paraglidingtoerisme er bestaat. Ik laat me dus maar verrassen. Ook de organisator van de trip, NOVA-marke-

Vlak na de start in de Suusamyr vallei liggen alle mogelijkheden open

tingman Mik Broschart, weet niet wat ons te wachten staat. Hij wil zijn merk promoten met hulp van zijn vliegvriend Kalibek Kadyr, onze gastheer en gids voor de trip en heeft daarvoor een berg testschermen meegenomen voor een minitestival.

Kalibek heeft het paragliden in Kirgizië opgezet, is er instructeur en heeft de pakweg dertig lokale piloten opgeleid. Tevens bezit hij een flyers lodge die deze week vol zit met wellnesstoeristen die een paardenmelkkuur volgen.

Daar kunnen we dus niet overnachten. Maar Kalibek, een rijke Kirgiez met diverse bedrijven die nu voornamelijk met zijn hobby vliegen bezig is, regelt voor ons prima onderkomens, evenals vijf goede terreinwagens om de

6

startplekken te bereiken. Een autoverhuurbedrijf is er niet en hotels staan enkel in het Russische (Cyrillische) schrift aangegeven. Een gids en vertaler is dus wel handig in dit land.

Onzichtbare bergen De eerste dagen hebben we pech. Na een dag stromende regen is het rond de hoofdstad Bishkek, waar het testivalletje gaat plaatsvinden, vreselijk vochtig. De wolkenbasis ligt op een paar honderd meter boven de landing. De prachtige besneeuwde bergtoppen van de Ala Archa die achter de groene startheuvels moeten liggen blijven dagenlang onzichtbaar. We spelen wat op de lagere starts en de lokale piloten vermaken zich met het testen

van de schermen. Er zijn zelfs een paar militairen die speciaal gefabriceerde NOVA-schermen in camouflagekleuren vliegen.

Ook zij hebben leren vliegen van Kalibek.

Op dag drie is de wolkenbasis zo ver opgetrokken en het modderpad naar de hoge startplek volgens Kalibek zo ver opgedroogd dat we naar boven kunnen. We glibberen en glijden door de groene heuvels en op de top aangekomen moet een kudde paarden de startplek nog vrijgeven.

We hebben mooi uitzicht over de vallei waar Bishkek ligt en de vliegmogelijkheden zijn eindeloos. Mits die donkere bui vanachter uit de bergen niet te snel aan komt waaien. De

De nomaden houden deze semi-wilde paarden onder andere voor de melk

Deze twee jongens te paard komen later met eetbare planten aanzetten

lokale piloten hebben een soort minicompetitie opgezet met waypoints waarbij je punten scoort voor elk waypoint dat je aanvliegt. In welke volgorde dan ook. Geweldig, competitievliegen voor dummies. Terwijl anderen de bergketen afvliegen, ga ik het vlakland in en kan een aardig rondje vliegen. Na mijn landing duikt er uit het graanveld een jongetje op dat graag helpt vouwen en dan weer de blauwe poort van zijn huis in verdwijnt.

Een van onze medereizigers, de ervaren piloot Burkhardt krijgt het voor elkaar om binnen de muren van het presidentiële paleis te landen. Daar krijgt hij uiteraard te maken met de bewaking: liggend en met een geweer op zich gericht moet hij paspoort,

Leatherman-mes en geld afgeven. Nadat Kalibek het misverstand telefonisch opheldert, mag Burkhardt gaan. Het mes krijgt hij niet terug en zijn paspoort kost twintig euro. Een soepele oplossing als je erover nadenkt.

Stel dat er zomaar iemand in de tuinen van ons koninklijk huis zou landen?

Spectaculaire vliegplek De Ala Archa bergketen laat zich helaas niet meer zien. We vertrekken naar het zuiden richting de afgelegen Suusamyr-vallei.

Als er al toeristen zijn in Kirgizië, zijn ze niet hier. We rijden over de bijna 3500 meter hoge Too Ashuu pas met keurig onderhouden asfaltweg. Het hoogste stuk is vervangen door een

ijzingwekkend slechte tunnel.

Vingers kruisen en hopen dat er niets gebeurt onderweg, want vergiftiging door uitlaatgassen is hier heel reëel.

Net als we weer uit de sneeuw zijn en een fotostop maken voor het schitterende uitzicht zegt Kalibek: hier is de startplek.

Wow! We staan op ruim 3000 meter op een steile grashelling. We hebben uitzicht op een vallei zo’n 700 meter onder ons van tientallen kilometers breed.

De bergketen aan de overkant bestaat uit een reeks vierduizenders. We staan op de flanken van net zo’n keten: zo’n zestig kilometer naar het westen en veertig naar het oosten kun je de besneeuwde toppen volgen.

Het is strakblauw met wat cumu-

7

lusjes en er komt af en toe een warm zuchtje wind naar boven waaien. Klaar voor de start!

Dat valt een beetje tegen, want op drie kilometer hoogte je spullen klaarmaken op een steil grasveldje kost iets meer zuurstof dan er in de lucht zit. Een stuk of drie, vier piloten zijn snel weg en ik ga er achteraan. Vastbesloten om niet uit te zakken met de lichte lift. Het lukt, op de plekken die Kalibek aanwijst is inderdaad thermiek te vinden. Ik klim tot ik uitzicht heb op de sneeuwpieken achter me en over de enorme vallei voor me. Op zo’n spectaculaire plek ben ik nog niet vaak geweest.

Een aantal piloten vliegt de hele keten af of maakt een mooi rondje door de vallei. Robert uit

Oostenrijk heeft zijn vol bivouac spullen mee en blijft de nacht in de bergen. We landen allemaal op de grote grasvelden tussen de lokale bewoners. Die willen wel even een helm passen, de kinderen krijgen meegebrachte ballonnen van een vliegschool en anderen doen er uren over om de paar kilometer naar de hoofdweg te lopen. Een uitnodiging voor thee en eten kun je natuurlijk niet afslaan, dus dan ben je wel een uurtje zoet.

We overnachten in het ski-resort met één skilift - in oude treinwagons. Die zijn keurig omgebouwd tot slaapkamers met warme douche. De volgende dag doen we het vliegen nog eens over. De

thermiek gaat al een uur eerder aan en aan het begin van de middag komen overal donkere buien opzetten. Tijd om weer terug te rijden naar Bishkek.

Elke dag vliegen Het volgende uitstapje voert ons naar het oosten van het land, langs het op een na grootste bergmeer van de wereld Issyk Köl. We rijden 180 km langs de kust van het helderblauwe meer.

Sneeuwbergen aan de overkant, mooie dreigende wolkenluchten.

De auto’s worden een beetje moe. Onze Land Rover heeft een probleem met de versnellingsbak. Van een ander is de stuurbekrachtiging stuk. Een veer

breekt van de derde en de vierde auto houdt er ineens mee op: dynamo stuk dus de accu’s laden niet meer op. Dat laatste kost ons een middag vliegen: we zijn pas laat in het gezellige Alakol vliegers-guesthouse in Karakol. In de carport staat een paramotor, de eigenaar vliegt zelf ook. In het avondzonnetje persen we er een paar minuten dobberen uit op het plaatselijke oefenheuveltje.

De volgende dag hangen de wolken laag en kunnen we weer niet van de spectaculaire uitzichten genieten. We bevinden ons hier niet ver van de Khan Tengri, de meest noordelijk gelegen 7000-meter piek op de grens met China. We rijden naar het plaatse-

lijke ski-resort en lopen de laatste 600 meter naar de startplek.

Helaas draait de skilift niet in de zomer. Wanneer we boven zijn is de bewolking net weer helemaal dichtgetrokken. Een beetje geluk zit er niet in en voordat het weer gaat regenen taaien we af. Toch lukt het Steve, een X-Alps piloot, als enige om nog een glijvluchtje te maken van een paar honderd meter. Hij heeft in ieder geval elke dag gevlogen ondanks het weer.

Kalibek verzekert ons dat er nog veel meer vliegstekken zijn in het land. We hebben nog zo weinig gezien! En hij heeft gelijk: dit is een land om nog eens terug te komen!

Startplek in Suusamyr met links het ski-resort waar we overnachtten.

Reisinformatie Kirgizië

Vliegstekken

Er naar toe: Vliegen met Turkish Airlines, rond de €450. Goedkopere alternatieven zoals Aeroflot zijn minder aan te raden.

Visum: Niet meer nodig sinds 2012. Je krijgt een gratis stempel bij aankomst op de luchthaven van Bishkek.

Geld: De lokale munteenheid is de som (70 som is een euro). Er zijn veel pinautomaten in het land maar veel daarvan werken alleen met Visa. Een stapel US dollars voor noodgevallen en voor het afrekenen van grotere bedragen zoals autohuur is aan te raden.

Ter plaatse: Het is mogelijk om zelfstandig rond te reizen. Let wel: met Engels kun je zelden terecht. Een paar woorden Russisch doen wonderen. Onze groep werd begeleid door Kalibek Kadyr, ski- en paragliding instructeur (www.fly.kg) en eigenaar van onder andere de Suusamyr Lodge (www.suusamyr.kg). Hij kan autohuur, tours en andere praktische zaken organiseren en als tolk optreden.

Beste tijd: Van half mei tot half september is de beste periode om te vliegen.

Ala Archa, Bishkek Start: 300 meter start bereikbaar met een terreinauto (GPS: N42°42’53.7” O74°36’ 12.9” hoogte: 1500 m) 600 meter start, lopend bereikbaar (GPS: N42°42’11.5” O74°36’21.2”, hoogte: 1850 m); 1000 meter start bereikbaar met terreinauto (GPS: N42°41’06.2” O74°35’57.3”, hoogte: 2285 m) Landing: naast de weg (GPS: N42°43’45.0” O74°35’52.4” hoogte: 1200 m) Suusamyr vallei Start: aan de weg naar de Too Ashuu pas (GPS: N42°19’06.8” O73°48’51.6”, hoogte 3070 m) Landing: in de velden bij het monument op de kruising (GPS: N42°16’49.3” O73°50’17.5”, hoogte 2360 m) Karakol, Issyk Köl Start: skiresort Karakol, bereikbaar met auto plus skilift of lopen (GPS: N42°23’25.2” O78°28’42.7”, hoogte 3010 m) Landing: velden aan de voet van het skiresort of in de vallei (GPS N42°24’30.4” E78°27’58.3”, hoogte 2400 m)

8

2015

Paragliding Sport

More than just a school Veilig Vertrouwd en Professioneel sinds 1993

Maart wk10 12 13 14

8 22 29 29 - 3 april

April

Het avontuur, het loskomen van de grond, het zweven door de lucht. Wat een gevoel! En dat dan ook nog delen met andere piloten! Daar kun je toch nooit genoeg van krijgen?

Hierbij onze planning voor 2015 met cursussen voor beginners tot vergevorderde piloten en ook interessante vliegweken (specials) voor piloten met brevet 2.

Het Air Time team staat ook in 2015 weer voor je klaar!

Introductiedag - techniekdag Introductiedag - techniekdag Introductiedag - techniekdag Norma

Nederland Nederland Nederland Italië

6 12 19 19 t/m 24 26 t/m 1 mei

Introductiedag - techniekdag Introductiedag - techniekdag Introductiedag - techniekdag Thermiek Beginners • gevorderden • vrij

wk19 20 22

3 t/m 8 10 t/m 15 25

Beginners • gevorderden • vrij Beginners • gevorderden • vrij Introductiedag - techniekdag

Thermiek Overland

Greifenburg, Oostenrijk Greifenburg, Oostenrijk Nederland

wk23 24 25

31 mei t/m 5 7 t/m 12 21

Beginners • gevorderden • vrij Beginners • gevorderden • vrij Introductiedag - techniekdag

Thermiek

Greifenburg, Oostenrijk Greifenburg, Oostenrijk Nederland

wk27 28 29 30 31

28 t/m 3 juli 5 t/m 10 12 t/m 17 19 t/m 24 26 t/m 31 26 t/m 31

Beginners • gevorderden • vrij Beginners • gevorderden • vrij Beginners • gevorderden • vrij Beginners • gevorderden • vrij Beginners • gevorderden • vrij Zekerheidstraining

Greifenburg, Oostenrijk Greifenburg, Oostenrijk Thermiek Greifenburg, Oostenrijk Thermiek Greifenburg, Oostenrijk Greifenburg, Oostenrijk Ossiacher See, Greifenburg, Oostenrijk

wk15 16 16 17 18

Mei Juni Juli

Thermiek

Augustus wk32 33 34 35

2 t/m 7 2 t/m 5 9 t/m 14 9 t/m 14 16 t/m 21 23 t/m 28

Beginners • gevorderden • vrij Spiraaltraining Beginners • gevorderden • vrij Twee Landen Trip Beginners • gevorderden • vrij Thermiek

Greifenburg, Oostenrijk Greifenburg, Oostenrijk Greifenburg, Oostenrijk Söll, Oostenrijk Greifenburg, Oostenrijk Greifenburg, Oostenrijk

September Oktober wk36 37 39

30 aug t/m 4 6 t/m 11 21 t/m 25

wk 44

25 t/m 30

Nederland Nederland Nederland Greifenburg, Oostenrijk Greifenburg, Oostenrijk

Beginners • gevorderden • vrij Beginners • gevorderden • vrij Dolomieten

Thermiek

Norma

Greifenburg, Oostenrijk Greifenburg, Oostenrijk Italië Italië

Zoek je een andere datum of bestemming?

Neem contact met ons op: Lekbandijk 43 4119 RA Ravenswaaij 0345 558 881 mail@airtime.nl Volg ons!

Kijk voor meer vliegtrips en cursussen op:

airtime.nl

9

Reizen

Pre-Worlds and Colombian Open wedstrijd, Colombia

Winterstop in Roldanillo Tekst: Karlien Engelen Beeld: Barney Woodhead

De vliegstekken De grootste start is “Los Tanques”, 1900 m (900 meter hoger dan de vallei). De thermische activiteit begint er rond 9:00 uur en er staat meestal een zacht briesje. N 4°28’35” ; W 76°9’12”.

De tweede start heet “El Pico”, 1847 m. Deze ligt iets dichter bij Roldanillo, maar is vanwege de grootte niet gebruikt voor de competitie. De start wordt door vrije vliegers wel heel veel gebruikt en er gaan regelmatig busjes vanaf het plein naar de start. N 4°24’24” N; W 76°12’12”

10 10

Nieuwsgierig gemaakt door verhalen over één van de meest betrouwbare vliegstekken van de wereld begonnen Max Stek, Frank van Renesse, Wilco Lengkeek en ik in januari 2014 ons vliegseizoen bij de Pre Worlds and Colombian Open in Roldanillo. Een terugblik in mijn logboek en op het forum van de Achterhoekse Vliegers levert het volgende verslag op.

4 januari – Karlien Vanuit een heerlijke hangmat hier een eerste bericht uit Roldanillo waar Max, Frank, Wilco en ik eergisteren zijn aangekomen. Met dertig graden en een hoge luchtvochtigheid is het lekker zweten.

Gisteren een leuk vluchtje gemaakt om erin te komen, die Nevada van mij had al vier maanden niet in de lucht gehangen. En vandaag zag het er erg goed uit voor een mooie driehoek bijvoorbeeld.

Ten tijde van dit schrijven weet ik nog niet wat de mannen ervan gemaakt hebben!!

De bananenbomen en avocadobomen (beide vruchten helaas nog niet rijp) zorgen voor een bijzondere sfeer. Het vlakke groene landschap zet je een beetje op het verkeerde been want de meeste groene velden zijn niet begroeid met gras maar met hoge dikke sprieten suikerriet.

Starten kan al vanaf half 10 of 10 uur, wat betekent dat je heeeeel lang kunt vliegen of dat je de rest van de middag nog iets anders kunt doen. Siësta houden, uitgebreid lunchen, dat soort dingen. Heel vervelend.

De competitie begint aanstaande dinsdag, op de website van de comp kun je de livetracking vinden.

Wel ff opletten als je gaat kijken dat het hier 6 uur vroeger is! Hasta luego!

5 januari - Karlien Heel vroeg gestart vanaf Los Tanques, maar meteen uitgezakt helaas. Net voordat ik startte, was de wind gedraaid. Dit had ik te laat door waardoor ik aan de verkeerde kant van de start thermiek aan het zoeken was... Gelukkig pikte een gast met een scooter me snel op voor een lift en ging er direct een taxi naar de andere take-off El Pico zodat ik nog een nieuwe poging kon wagen! En uiteindelijk toch nog een leuke vlucht gemaakt, veel gestoeid om boven te blijven en hoger te komen.

6 januari – Max De inschrijving komt nu pas lekker op gang, een Colombiaans slowe foxtrot of zoiets... We hebben met de Dutch club hier wel drie erg lekkere dagen gehad, met geleidelijk betere prestaties voor het merendeel. Van belang voor ons clubuitje volgend jaar is dat het hier zeer ontspannen toegaat, geen

11

cocaïne te zien en een atmosfeer die daaraan een stevige bijdrage verzorgt, tropisch warm en vochtig. Het vliegen is heel speciaal, je wordt wakker, heel vroeg, onder een grijsbedekte hemel waar je je in Nederland nog eens lekker voor omdraait.

Hier is niks aan de hand, ‘it will burn off’ zeggen ze.

Nou ja meestal dan, vandaag niet: het ging tropisch hard regenen hier en daar. Vooral hier. Net op tijd weggestart om droog te blijven. Karlien gelukkig ook op tijd van de berg af, voor het niet meer ging, maar wel met een nat scherm begreep ik. De andere matties namen een rustdag. Hun gezichten zagen eruit als na drie uur onder de superbruiner in het zonnecentrum, met vellen en al. De vluchten van de afgelopen 3 dagen staan op XContest. Wat mij betreft had het op de tweede dag beslist beter gekund, het sluiten van de driehoek was technisch goed mogelijk, maar ik was te moe en miste aan het eind concentratie. De eerste dag was erg goed, maar de jetlag speelde een pregnante rol. De derde dag heb ik er voor gekozen om niet tussen de CB’s terug te gaan. Het is hier tof vliegen voor eenieder, minder heftig dan Valle de Bravo in Mexico. De gemiddelde stijgwaardes liggen rond 3-4 meter maximaal. Het vliegen is wel technisch want tot nu toe hebben we weinig speelruimte, circa 1000 meter maximaal. De Mantra LM 5 lijkt super en doet na wat uurtjes nu wel ongeveer wat ik bedoel in de thermiek. Hartelijke groet vanuit Roldanillo.

8 januari - Max Klein tussenberichtje, want ja, ook hier regende het tropisch hard gisteren en vannacht. Het zou de trainingsdag van de competitie worden, maar het werd een wedstrijd mud wrestling. De bussen naar de startplek kwamen een paar honderd meter voor de top vast te zitten en na veel gedoe werd het omhoog lopen in enkeldikke plakkende modder op onze vrijetijdsslippertjes. Lachen dus... Na een uurtje of wat werd de dag gecanceld, gelukkig hadden we niet uitgepakt. Weer terug door de mud die net een beetje was opgedroogd op onze schaars of niet (Karlien) behaarde kuiten. Om half twee stonden we alweer op het levendige plaza, waarna het aardig weer werd. Er werd nog een beetje vrij gevlogen, wij gingen wassen... Lekker geluncht,

veel biertjes: afzien... Morgen schijnt het op te knappen, maar ja, dat zou ik ook altijd zeggen als ik wedstrijdleiding was. Fotoo tjes, ook van de mud, komen hopelijk nog wel.

8 januari - Karlien 1e taak van de pre worlds en colombian open: Mooie vlucht, wel erg lang wachten tot de start openging!

9 januari - Karlien Jeroen, wat leuk dat je hebt zitten meekijken! Vandaag startte de dag weer met lage bewolking en later ook regen, dus is de taak gecanceld.... en dat in Colombia! Ik hoopte dat het hier altijd vliegbaar zou zijn. Inmiddels schijnt de zon alweer gelukkig en zoekt iedereen ander tijdverdrijf.

9 januari - Max Leuk dat jullie hebben meegekeken, het ging even behoorlijk goed bij mij, ik zat een tijdje in de top dertig, maar helaas had ik een issue met mijn apparatuur (helemaal eigen schuld, zoals eigenlijk altijd met die zooi). Los daarvan kan ik op snelheid echt niet meekomen met de echt snelle jongens, geeft ook niet. De Mantra LM5 is top, een erg lekker scherm. De matties, van buiten de club, Wilco en Frank zijn helaas ook de grond in geracet. Na mijn buitenlanding op een mooi veldje heb ik wel een heel avontuur beleefd, ik moest letterlijk door de jungle, boomdikke bamboe enzo terug zien te komen bij de weg. Vervolgens hoog teruggelopen via een ruiterpaadje, met de

pakzak door een riviertje en kniehoge modder – Colombia heeft daar meer van dan de Achterhoek – en toen met de stinkende zooi in een bus met kippen, vrouwtjes van 8 tot 80 in strakke spijkerbroeken en leggings, dat hoort hier zo, en veel lawaaiige sambamuziek, tof! Gelukkig was de schade beperkt want het was een moeilijke taak, dus de spreiding van scores is niet erg hoog. Vandaag prutweer, dat is hier echt ongebruikelijk, de laatste drie weken voor de wedstrijd waren alleen maar goed, maar daar hebben we nu weinig aan.. Hopelijk verbetert het.

10 januari - Karlien De taak ging vandaag helaas niet door omdat het weer niet goed genoeg was, maar we konden toch nog even vliegen.

Velen besloten om terug te vliegen naar Roldanillo maar ik en een paar anderen bleven aan de Noordkant wat spelen. Daarna bij een schooltje geland waarvan alle kinderen en de docent naar buiten kwamen om te kijken en te helpen inpakken :)

11 januari - Karlien Taak 3 van de comp. De oversteekjes in combinatie met de geringe werkhoogte zorgen ervoor dat het lastig is voor mij om lange afstanden te maken. Toch lekker gevlogen en lang niet als laatste geëindigd haha!

13 januari - Max Vandaag pas de derde taak, het is merk-

12

waardig belabberd weer hier. Ik sprak vandaag een Nederlandse piloot met Colombiaanse vrouw, die hier voor de zesde keer is, en het nog niet zo matig heeft meegemaakt.

Nou ja, die stories kennen we natuurlijk wel, maar het is wel echt vreemd. Vandaag een erg trage dag, beetje regen zelfs op de start, de taskcommittee deed goed werk door een krappe taak uit te zetten in een kort startvenster, 50 km. Hij bleek erg lastig te zijn, je had bijna kunnen gaan joggen of fietsen als het niet zo heet en vochtig was... Uiteindelijk net voor goal geland in het voetbalstadionnetje met Wilco en vele anderen. Tricky weer dus... Karlien kwam niet zo ver, maar ja op zo’n dag niet zo gek, basis bij de start op 1800 onder de toppen en beklemd voelde het wel. Frank is achter de powerlines op de berg geland, het was OK, maar wel twee uur lopen... Morgen is de laatste dag, hopelijk dan met wat echte condities zoals ze hier zo vaak zijn. Groet uit tropisch Colombia.

13 januari - Karlien Taak 5, laatste dag van de comp. Prachtig weer en de taak gaat al snel richting het vlakland. De wolkjes doen het, al gaat het allemaal heel langzaam. Goede geduldoefening dus.

14 januari - Max De laatste dag was een mooie klapper, goed weer en 92 km. Wilco prima gevlogen, overall 26 is heel mooi. Voor mij was een handicap ingebouwd, want de binnenste remlijnen waren geknapt bij de start aan één kant, vijf

Recensies

Overnachten Er zijn diverse hostels en hotels op en rond het centrumpje van Roldanillo, zoals de aanraders Cloudbase Hotel en Hotel La Posada. Daarnaast zijn er diverse huizen te huur waarin je met een grotere groep kunt verblijven.

Hoe kom ik er?

Met het vliegtuig kun je naar Cali, Pereira of Armenia. Vanuit die steden is het ongeveer twee uur rijden met bus of taxi naar Roldanillo.

stuks hingen er wat slapjes bij. Overwogen om te landen, maar vliegen ging eigenlijk nog heel redelijk, vooral de rechter bochten...

Met ruim 5 uur vliegen in totaal toch de taak uitgevlogen en op goal, 50e en iets in de 40 overall, tevreden dus, wel een beetje moe..

Karlien had pech met het eerste lastige stuk, kon net geen aansluiting krijgen in het dal, morgen beter, want ze blijft nog een dagje.

De drie mannen vliegen morgen zeer vroeg retour. Tot snel in fris Nederland…

14 januari - Karlien

Cali-Bogota-Atlanta-Amsterdam. Dit is het laatste bericht van mij vanuit de koude grond van onze geliefde achterhoek...

18 januari - Karlien Mijn reis ging lekker vlot. Het eerste deel tot Panama samengereisd met een Brit die ook in de comp zat en daarna in één streep door naar Amsterdam! Ik heb nog de hand van een Colombiaanse vrouw moeten vasthouden tijdens de turbulentie op die vlucht haha.

Hopelijk zijn jullie inmiddels weer bekomen van de jetlag!

Laatste dagje in Colombia, even afkoelen met een fijn vluchtje vanaf El Pico.

15 januari - Max Weer terug, brrr, na de hinkstapsprong

13

Hoog en nog eens hoog Boek: Das Streckenflugbuch für Gleitschirm- und Drachenflieger 2e uitgave, juni 2014 Auteur: Burkhard Martens Prijs: € 49,90 Bestellen: www.thermikwolke.de Taal: Duits Kun je heel aardig thermieken, maar kom je niet ver genoeg naar je zin? Ben je het ‘rondje rond de kerk’ wel zat en wil je bij de club van 100 km vliegers horen? Dan is dit boek perfect voor jou. Burkhard Martens, overlandgoeroe en auteur van diverse boeken, heeft zijn Streckenflugbuch geheel herzien en gemoderniseerd. De eerste uitgave uit 2007 was al een dikke pil boordevol informatie, maar sinds afgelopen juni zijn daar een paar honderd bladzijden én illustraties aan toegevoegd.

Nieuw zijn talloze beschrijvingen van online tools om je vlucht te plannen. Er is een hoofdstuk met acht top-overlandgebieden over de hele wereld toegevoegd en alle informatie over xc-gebieden in de oostelijke Alpen (lees: vooral de Duitstalige gebieden, 23 stuks) is weer helemaal up-to-date. Tot slot heeft Burki negentien toppiloten geïnterviewd over hun tips en trucs voor het overlandvliegen. Toegift is de losse Skyways kaart. Een lap papier van een meter breed met op de voor- en achterkant een Google Maps kaart in ongelooflijk detail met daarop alle xcontest vluchten geprojecteerd. Zo ontstaat een kaart van heel zuidelijk Europa met alle populaire vliegbergen en routes, net als in xcplanner bijvoorbeeld. Op deze papieren kaart heb je meer overzicht, maar neem wel je leesbril mee.

In de beschrijvingen van xc-gebieden worden FAI-driehoeken van enkele tientallen tot meer dan 200 kilometer beschreven, voor het geval je van plan bent records te gaan vestigen.

Maar ook aan overland-beginners heeft Burki gedacht. Voor hen is er een speciaal hoofdstuk met de basisregels voor het vliegen van grote afstanden.

Regel 1: altijd hoog vliegen. Hoog, hoog en nog eens hoog. Da’s duidelijk…

Heb je Das Thermikbuch van Martens uit en wil je verder vliegen, dan is deze tweede uitgave van Das Streckenflugbuch een must.

De Seven Summits van de Ardennen

Vliegstekken

breed genoeg is om je scherm tussen de bomen uit te leggen, vragen andere startplaatsen om een ‘committed’ klifstart. Vliegen in de Ardennen is dus niet voor iedereen weggelegd. Ook voor de beginnende vlieger zijn er wat mogelijkheden, maar alleen de zelfverzekerde en moedige piloten kunnen op iedere startplaats uit de voeten en het volledige gebied benutten. Riser zet de zeven meest interessante startplaatsen op een rijtje.

Zijn de Alpen te ver? De duinen te laag? Neem dan eens een kijkje in de Ardennen. Fraaie landschappen, verrassend thermische omstandigheden, Bourgondische sfeer. Dat en nog meer vinden we in zeven verschillende vliegstekken binnen een straal van 50 kilometer.

Rondom La Roche, het centrale basiskamp De Ardennen zijn prima gelegen voor een weekendje weg. De startplaatsen, vaak gelegen op de mooiste uitzichtpunten, zijn zo georiënteerd dat bij bijna iedere windrichting gestart kan worden. Accommodaties zijn er in alle gradaties, van campings tot luxe resorts en de Vlaamse frieten zijn nergens beter. Als ik het hier werkelijk over een vliegparadijs heb, waarom horen we dan zo weinig over deze vliegbestemming? Dit toch uitgebreide vlieggebied wordt in populariteit geremd door de complexiteit van haar lieftallige kleinschaligheid. Wie gewend is om een Oostenrijkse alm ter beschikking te hebben voor de start, vindt hier de Madurodamversie. Terwijl de ene startplaats net

Voor een vliegvakantie in de Ardennen is La Roche-en-Ardenne met drie nabijgelegen vliegstekken een ideaal uitgangspunt. Door de fraaie ligging aan de Ourthe, het middeleeuwse kasteel en goede mogelijkheden voor kayakkers en mountainbikers trekt La Roche veel toeristen en sportievelingen aan. Met de startrichtingen van de vliegstekken rondom La Roche worden bijna alle windrichtingen afgedekt.

Startplaats 1. Maboge – Les Crestelles Oriëntatie: Zuidwest Hoogteverschil: 175 m

Tekst en foto’s: Peter Blokker

Alpen in Madurodam-formaat 14 14

Coördinaten start: 50.1743 N, 5.6408 O, hoogte 420 m Coördinaten landing: 50.1726 N, 5.6329 O, hoogte 235 m De startplaats bevindt zich op een uitzichtpunt aan de rand van een groot plateau met een panorama op het dorp Maboge en de meander van de Ourthe. Dertig meter naast de startplaats ligt een parkeerterrein voor enkele auto’s. De startplaats is ook goed te voet bereikbaar via een wandelpad door het bos vanuit Maboge, een steile klim van drie kwartier.

Er is hooguit ruimte voor twee schermen (achter elkaar) tussen de bomenrijen aan weerskanten van de startplaats. De startheuvel is goed onderhouden en bijna gladgeschoren, tot deze een tiental meters lager overgaat in struikgewas. Zonder wind is het best lastig om voor de struiken weg te zijn, terwijl er met weinig wind al eenvoudig gestart kan worden. Door de ligging tussen de bomenrijen lijkt het al snel dat de wind recht op de helling staat door de kanaliserende werking, hou hier rekening mee zodra je na de start boven de boomtoppen uitkomt. Jaarlijks belanden hier een aantal piloten in de bomen. Door de zuidelijke oriëntatie en is dit een mooi uitgangspunt voor kleine overlandvluchtjes. Het record staat hier op 78 kilometer. In tegenstelling tot de andere vliegstekken in de Ardennen leent het plateau achter de start zich prima voor een toplanding. In het dal liggen, aan weerszijden van de Ourthe, twee landingsplekken ter beschikking. Pas op voor vee, scouts, badgasten en land in geen geval in de Ourthe, deze snelstromende beek heeft als eens een paraglider het leven gekost. Direct aan het landingsveld grenst een recreatieveldje met een kiosk, waar een landingsbiertje geschonken wordt.

Startplaats 2. La Roche – Corimont Oriëntatie: Noordoost tot noord Hoogteverschil: 121 m Coördinaten start: 50.1797 N, 5.5687 O, hoogte 334 m Coördinaten landing: 50.1809 N, 5.5673 O, hoogte 213 m Een pure hike & fly stek! De startplaats is niet met de auto bereikbaar en het wandelpad doet qua steilte niet onder voor een serieus

bergpad. De dichtstbijzijnde parkeermogelijkheid is aan de toegangsweg naar La Roche vanuit het westen, op het parkeerterrein bij de legertank, voor de deur van het hotel-restaurant Le Chalet. Volg vanaf hier de autoweg honderd meter bergafwaarts naar het zuiden, tot een openbaar toegankelijke trap aan de rechterzijde van de weg.

Bovenaan de trap rechtsaf, het steeds steiler wordende pad volgen.

Zodra het pad na honderd hoogtemeters begint af te vlakken, is het nog een paar minuten lopen naar een open veld met windvaan.

De totale aanloop is voor de zwaar bepakte para-alpinist vijftien tot twintig minuten. Het fraaie brede grasveld ligt aan de rand van een klif met struiken. Ook bij deze startplaats is een lekker opzetwindje van groot voordeel. Ongeveer in het midden van de “startrand” is het mogelijk een paar meter ongeschonden de helling af te lopen. Het klinkt misschien niet aantrekkelijk, maar uit eigen ervaring vind ik dit een mooie uitgangspositie voor een achterwaartse start. Een misstart eindigt hier onherroepelijk tussen brandnetels, struiken, en het is een flinke klus om met scherm en al weer omhoog te klauteren. Ook hier spreek ik uit eigen ervaring. Bij een goede startwind is het bijna altijd mogelijk om langs de berghelling te soaren. Eenmaal boven de startplaats uitgeklommen word je getrakteerd op het uitzicht naar La Roche en het kasteel. Het ruime landingsterrein ligt recht tegenover de startplaats en wordt gemarkeerd met een windvaan. Let op de hoogspanningslijnen aan de achterzijde van het veld en ontwijk de enkele boom midden op het veld.

Startplaats 3. Marcourt Oriëntatie: Oost Hoogteverschil: 101 m Coördinaten start: 50.2157 N, 5.5172 O, hoogte 299 m Coördinaten landing: 50.2175 N, 5.5207 O, hoogte 198 m Op de heuvelrug bij Marcourt staat de bedevaartskapel van SaintThibaut als een wit baken. Het toeristische paadje vanaf de Pont de Marcourt, via de kapel, is de mooiste manier om de startplaats te bereiken. Om met de auto in de buurt te komen moet een flink stuk omgereden worden. De startplaats zelf biedt net voldoende ruimte voor één scherm en is rondom met loofbomen omringd. Starten zonder noemenswaardige oostenwind is hier eigenlijk geen optie en de bomen laten weinig marge over, niets voor beginners dus. Wie het lukt hier te starten wordt gegarandeerd beloond met een mooie vlucht, het uitzicht door de vallei en op het dorp uit de Romeinse tijd is uniek. Geland wordt op het veld tussen de doorgaande weg en de rivier, ten noorden van de brug.

De Noord-starts van Rochefort De niet te missen toeristentreintjes bij het binnenrijden van Rochefort maken al duidelijk dat de hoofdstad van Famenne een toeristische trekpleister is. Naast de twee nabijgelegen vliegstekken is het dorp zelf een gezellig vakantieoord. Een bezoek aan de kasteelruïnes van het 11de eeuwse fot en de grot van Lorette zijn de moeite zeker waard.

Startplaats 4. Rochefort – Rond du Roi Oriëntatie: Noord tot noordoost Hoogteverschil: 100 m Coördinaten start: 50.1497 N, 5.2061 O, hoogte 261 m Coördinaten landing: 50.1519 N, 5.2024 O, hoogte 161 m Zeldzaam voor de Ardennen, een logistiek aantrekkelijke vliegstek!

Vanaf de parkeerplaats op de top hoeft slechts tweehonderd meter gesjouwd te worden met de pakzak. De startplaats is relatief ruim en beschikt zelfs over een deltaschans. Omdat het veld een beetje afloopt ligt het goed in de wind. Toch vereist ook deze startplaats een goede starttechniek en groundhandling, want het fraaie veldje

15

eindigt in een steile helling. Bij voldoende wind is het eenvoudig om langs de heuvelrug te soaren naar Rochefort, maar de omstandigheden zijn vaak redelijk turbulent. Landen kan in de grote velden tegenover de startplaats. Pas op voor de koeien. Ze vinden paragliders vrij interessant en het geweldige scenario van een vliegmaatje, rennend met zijn fieldpack, achternagezeten door koetjes en kalfjes zal ik nooit vergeten. Het vlieggebied bevindt zich in het natuurreservaat Parc National de Lesse et Lomme.

Startplaats 5. Beauraing Oriëntatie: Noordwest tot noordoost Hoogteverschil: 95 m Coördinaten start: 50.1131 N, 5.0096 O, hoogte 250 m Coördinaten landing: 50.1165 N, 5.0135 O, hoogte 155 m De enige startplaats van de Seven Summits waarbij geen riviertje overgestoken wordt op weg naar de landing vinden we in Beauraing. Dit feit maakt de wandeling tussen start- en landing een stuk korter, omdat we nu niet de oever hoeven af te struinen op zoek naar een bruggetje. De startplaats is interessant om net als bij Rond du Roi te soaren op de noordelijke wind. Het verschil hier is dat ten noorden van Beauraing het gebied volledig vlak is.

Opgewarmde lucht boven de vlakke akkers wordt met noordelijke stromingen tegen de helling opgestuwd of komt los bij de voet van het profiel. Vliegen is hier dan ook een combinatie van thermisch en dynamisch soaren. De startplaats is te bereiken via de wandelweg die begint bij het dorpje Neuville en door het Bois du Chi omhoog kronkelt tot bovenaan de startplaats. Er is plaats voor een paar schermen en een windvaan is aanwezig. De helling is ideaal en met een beetje wind uit noordelijke richting is de start hier eenvoudig. Op het informatiebord bij de startplaats is duidelijk aangegeven in welke velden geland kan worden.

Vliegstekken in de Belgische bergen Coo

Voor fijnproevers: La Meuse Op het zonnige terras van het restaurant hoog boven La Meuse wil je als piloot maar één ding: soaren langs deze immens groene heuvelrug. En dat kan, want tweehonderd meter verderop bevindt zich een klein startplaatsje.

Startplaats 6: Les Sept Meuses Oriëntatie: Zuidwest tot zuidoost La Roche – Corimont

Beauraing

Rochefort – Rond du Roi

16

Hoogteverschil: 158 m Coördinaten start: 50.3539 N, 4.8622 O, hoogte 247 m Coördinaten landing: 50.3465 N, 4.8605 O, hoogte 89 m

Toegang: Alle startplekken in dit artikel zijn officiële startplekken en toegankelijk voor leden van de Belgische vereniging FBVL en de KNVvL. Sommige stekken zijn tijdens het jachtseizoen gesloten. Ook landingvelden kunnen gesloten worden vanwege oogst, maaien of vee. Op iedere vliegplek is een bord aanwezig met informatie en bijzonderheden over de vliegstek en de aanwezige luchtruimrestricties voor cross-country piloten.

Met een goede schermbeheersing is de startplaats aangenaam en kan je dansend met scherm boven je hoofd via de deltaschans het luchtruim in. Zonder goede schermbeheersing… heb je hier niets te zoeken. Eenmaal in de lucht gelden dezelfde soarregels als aan onze duinen en wordt met linksom-circuits gevlogen. Bij goede omstandigheden is het druk in de lucht en is het belangrijk het circuit te volgen.

Bekijk ter voorbereiding de schetsen op de website www.parapentebelge.be.

Landen kan aan beide oevers van La Meuse. De eerste mogelijkheid is veruit de veiligste, en bestaat uit twee grote velden achter de camping bij het dorpje Godinne. Bij onvoldoende hoogte kan aan de noordelijke oever van La Meuse geland worden, direct rechtsonder de start, op een lange maar smalle strook tussen het water en de vierbaans autoweg. Dit alternatief vraag om een voorzichtige benadering, want de wind is hier veranderlijk en boven het water zakt de lucht vaak aanzienlijk.

Locals: Belgen vliegen net als wij graag. Als er op een fraaie dag in het weekend geen Belg in de lucht hangt, sta je op de verkeerde startplek of is er iets aan de hand. Natuurlijk gaat deze regel niet altijd op maar ga het advies van een lokale piloot niet uit de weg. Ze beschermen hun vliegstekken en zijn bang dat een site gesloten kan worden na een calamiteit of als (gast)piloten zich niet gedragen.

Bomen en water: De Ardennen zijn dicht begroeid, het geaccidenteerde terrein en koude beekjes zorgen voor micro-klimaatjes met onvoorspelbare “bonkige” thermiek, zo ook turbulentie. Schrapen op een paar meter boven de bomen, hongerig op zoek naar lift, kan snel een boomlanding opleveren. Blijf op veilige hoogte boven de boomtoppen en kijk uit voor de valwind boven koude beekjes.

De startplaats van Kabouter Plop Coo ligt enigszins decentraal ten opzichte van de andere beschreven startplaatsen. Toch is dit de grootste startplaats die in België te vinden is. En interessanter, de meest obstakelvrije. De aanwezigheid van een kabelbaan maakt de alpiene ervaring bijna compleet. Volg de autoweg Aywaille-Vielsalm in de richting van de Cascades de Coo en laat de auto achter op het parkeerterrein. Bij de Plopsalandkassa is een puntenkaart te koop voor de kabelbaan, piloten krijgen hier korting.

Wie geen zin heeft in Plopsa-gedoe kan natuurlijk gewoon de berg op wandelen.

Startplaats 7. Coo Oriëntatie: West tot noordwest en Zuid Hoogteverschil: 252 m Coördinaten weststart: 50.3995 N, 5.8875 O, hoogte 475 m Coördinaten zuidstart: 60.3962 N, 5.8881 O, hoogte 475 m Coördinaten landing: 50.3985 N, 5.874 O, hoogte 223 m Coo kent twee officiële startplaatsen, waarvan de westelijk georiënteerde de grootste is. Voor de Ardennen is het hoogteverschil

Websites: De website www.parapentebelge.be levert veel informatie maar enkel in de Franse taal. Via deze website is een interessante folder over het vlieggebied Coo te downloaden als pdf-bestand.

behoorlijk en hier heb je dus wat meer tijd om op zoek te gaan naar thermiek. Er is meer dan honderd kilometer overland gevlogen vanaf Coo, maar de mogelijkheden worden beperkt door de luchtruimindeling. Vijf kilometer ten noorden bevindt zich de skydiveclub van Spa en er zijn beperkingen boven de militaire zone van Eisenborn.

De landingsplek is niet het aantrekkelijk ogende groene veld recht tegenover de start, maar een veldje bij een camping dat zeker vooraf bekeken moet worden.

HARNASSHOP P NL PARAGLIDING EQUIPMENT

17

Ronald Dorenbos vliegt in St. Hilaire, met op de achtergrond de waterval, het spoor van de Funiculaire, de mattenstart (deco nord), mooie wolkjes en uiteraard Dents de Crolles.

Fotograaf: Ronald ten Berge

Tussen de foto’s die de redactie heeft ontvangen zaten weer bijzondere foto’s. Als winnende foto is de inzending van Ronald ten Berge gekozen. Een prachtige plaat die de schoonheid van St. Hilaire goed weergeeft. Wie krijgt er geen zin om meteen naar de Coupe Icare te gaan, die hier gehouden wordt terwijl dit nummer van de pers rolt?

18

En de winn Ronald ontvangt de DVD van de XAlps 2013. De tweede plaats is voor Michael Hensen, die met een chasecam een mooie compositie maakt van zijn vlucht door een fraai landschap. De inzending van Peter Koster komt op de derde plaats. Namens de redactie onze felicitaties voor de winnaars, alle overige deelnemers worden bedankt voor hun inzendingen.

Een selfie gemaakt met een Chasecam in Frankrijk, st. Vincent les Forts en Dormilousse.

Fotograaf: Michael Hensen

naar is...

Verras ons met je foto’s!

Ook in de volgende editie van Riser willen we graag weer een fotowedstrijd organiseren. Verras ons met je fraaie foto’s en mail ze naar riser. schermvliegen@knvvl.nl.

In het kort nog even de belangrijkste voorwaarden: Maximaal twee foto’s per deelnemer, een originele resolutie van minimaal 2000x3000 pixels (6 MP), en een korte beschrijving in één of twee zinnen.

Good luck, be creative and have fun!

Deze heb ik genomen op 16 juli bij Roc de Boeuf bij het meer van Annecy. Deze ridge is altijd super om langs te vliegen en je moet vaak geduld hebben om hier verder te komen en hoogte te winnen. Vast onderdeel in de Petit Tour du Lac. Fotograaf: Peter Koster

19

Meteo

Het ontstaan van thermiek Thuis in de lucht deel 3

Thermiek is een hoeveelheid lucht, die dwars door de rest van de lucht heen stijgt, omdat zij lichter is dan haar omgeving. Thermiek heeft een uitgebreid scala aan vormen, maten en sterktes. Wanneer we zo optimaal mogelijk gebruik willen maken van deze gratis stijging, moeten we beginnen met haar ontstaan te bestuderen. De zon verwarmt bijna dagelijks het aardoppervlak. Deze warmte wordt direct doorgegeven aan het aardoppervlak.

Als de opwarming langzaam gebeurt, kan de warme lucht opstijgen als een zwakke, continue kolom. In een sneller opwarmingsproces kan een bel gevormd worden, die gedurende een bepaalde tijd aan de grond blijft en dan ineens met grote snelheid loskomt. Ter illustratie hiervan moet je maar eens een kijken hoe een pan water begint te koken. Eerst wordt de bodem van het water verwarmd en stijgen convectiestromingen – kolommen – op. Vervolgens, als de opwarming intenser wordt, vormen zich bellen aan de bodem, die plotseling loskomen en naar het oppervlak schieten. Naarmate de opwarming verder vordert, zullen zich grotere bellen gaan vormen in de hetere gebieden. Enkele andere interessante verschijnselen te zien in dit model, zijn: de neerwaartse stromingen aan het begin van het opwarmingsproces, de doorgaans bolvormige vorm van de bellen en de algehele menging van het water. Deze verschijnselen treden ook op in de lucht.

In het plaatje ‘Verschillende opwarmingscondities van het aardoppervlak’ kun je de effecten zien van de opwarming van het aardoppervlak. In het eerste geval zorgt een zwakke opwarming voor een kolom van langzaam stijgende lucht. Dit kan gebeuren in de ochtend, als een wolkenlaag de zon gedeeltelijk afschermt of in de avond, als de begroeide, warme grond langzaam zijn warmte afgeeft.

Het tweede geval laat een warme, koepelvormige luchtlaag zien, die vanaf de grond omhoog groeit. Een dergelijke koepel zal beperkte afmetingen hebben op een terrein waar de grootte van het opgewarmde gebied bepaald wordt door de grootte van een veld of een ander oppervlak. Bomen en andere verkoelende vormen van bodembedekking bepalen vaak hoe groot zo’n warme koepelvorm kan worden.

Wanneer deze koepelvorm snel groeit, zet hij uit en duwt de lucht erboven omhoog. Deze tamelijk snelle uitzetting en de massatraagheid van de opgewarmde lucht zorgen ervoor dat hij aan de grond blijft, totdat een verstoring hem losmaakt. Op het moment dat deze warme koepelvorm opstijgt, trekt hij samen tot een luchtbel, zoals we verderop zullen zien. De vorming van luchtbellen is de meest effectieve methode die de natuur bedacht heeft voor de afvoer van warmte naar boven, om zo het verstoorde evenwicht, met een overmaat aan warmte nabij het aardoppervlak, te corrigeren.

De beperkte afmetingen van de warme lucht, zoals in geval II, komen het meest voor in groenere gebieden zoals Europa en het oostelijk deel van Noord-Amerika. In woestijngebieden worden de grote, gelijkvormige oppervlaktes gelijkmatig opgewarmd, waardoor een uitgestrekte laag van hete lucht ontstaat. Deze potentiële thermiek zal opstijgen bij bepaalde verstoringen in het landschap

20

Een piloot moet verstand hebben van het weer om zich thuis te voelen in de lucht. Dat is de stellige overtuiging van de auteur Denn is Pagen van het boek ‘Thuis in de lucht’. Het is al jaren een van de belangrijkste naslagwerken op het gebied van meteorologie voor recreatieve vliegers zoals wij. Onlangs is de Nederlandse vertaling heruitgegeven. Een mooie gelegenheid om de klassieker onder de aandacht te brengen. In de komende Risers vind je stukken uit het boek, bedoeld om een tipje van de sluier op te lichten die over het onderwerp meteorologie hangt.

Wil je meer weten? Lees dan het boek!

In deze uitgave deel 3: Thermiek.

(trigger in het Engels) en een continue voeding vormen voor een grote kolom van opstijgende lucht. Dit is het derde geval in de illustratie.

Thermiektriggers Potentiële thermiek kan vele minuten aan de grond blijven hangen, terwijl zij aan het opbouwen is. Ondanks dat dit een onstabiele situatie is, zal de warme lucht zich omhoog moeten werken door de koudere lucht en zal er een luchtstroming op gang moeten komen om de opstijgende lucht aan te vullen. Als deze warme lucht aan het uitzetten is, blijft hij misschien aan de grond hangen totdat een windvlaag hem losbreekt of hij wordt zo groot, dat het uitzetten vertraagt en de koudere lucht vanuit de zijkant naar binnen duwt. Het plotseling vrijkomen van thermiek heet triggeren.

Bepaalde onregelmatigheden in de wind kunnen als trigger van de thermiek dienen. Bijvoorbeeld: een daalwind van eerdere thermiek of een windvlaag van een voorbijkomende auto kunnen voldoende zijn

Tekst: Dennis Pagen Vertaling: Frank Jansen Beeld: Dennis Pagen, Bernhard Muhr (‘Der Karlsruher Wolkenatlas’)

Cumulus fracto

Thermiekbronnen Overdag - Huisbel - Hooggelegen grond - Opgewarmde gebieden zoals kale grond, droge velden, geploegde velden, rotsen (later op de dag), kalk gebieden, zand, steen- groeven en droge gebieden - Vermijd: natte gebieden, laaglanden, groene gebieden, gebieden met langdurige schaduwen, blauwe gaten.

Cumulus humilis

voor het vrijkomen van een thermiekbel. Meerdere piloten hebben zich van laag bij de grond nog omhoog weten te werken, doordat het grondteam voorbij kwam racen in een auto en zo de bel losmaakte.

Bij een vliegstek in Pennsylvania komt een trein door de vallei die de thermiek volgens een strak schema triggert. Van zweefvliegtuigpiloten is bekend, dat ze een duik naar de grond maken om de thermiek los te maken en vervolgens weer omhoog vliegen om in deze thermiek te gaan draaien. Dit is zoiets als jezelf aan je schoenveters omhoogtrekken.

Een grondwind werkt goed om thermiek los te krijgen, want hij wervelt om obstakels heen. Een dergelijke wind beperkt wel vaak de grootte van de thermiek, omdat de bellen vaker loskomen. In open terrein zal de wind de opgewarmde lucht meevoeren, totdat een heuvel of een andere terreinverheffing tegengekomen wordt die een verticale beweging op gang zal brengen en zo als trigger zal functioneren.

Het passeren van een wolk over een hellend terrein kan een trigger

Avond - Huisbel - Hooggelegen grond - Gebieden met restitutiewarmte zoals rotsten, steden, hoge droge gewassen, bossen (vooral naaldbomen), en water - Vermijd: steile hellingen en zanderige gebieden

veroorzaken. In extreme gevallen kan, als de schaduw van een wolk de opwarming door de zon stopt, de grondtemperatuur binnen enkele minuten wel 27° C dalen. Dan kan er een kleine kogel van koude lucht gevormd worden die de helling afglijdt en alle potentiële thermiek op z’n baan triggert.

Als er geen wind waait, kan iedere onregelmatigheid in het terrein als trigger dienen. Een terrein met een helling kan een stijgwindje ontwikkeld hebben dat het vrijkomen van thermiek op gang zal brengen. Ook heuvels, een boom, een vijver of een toren kunnen met hun opstijgende convectiestromingen thermiek triggeren. Andere onregelmatigheden zoals gebouwen, verhogingen en bomenrijen zullen thermiek triggeren op gelijkvormig terrein.

Thermiekbronnen Nauw verbonden met de thermiektriggers zijn de thermiekbronnen. Een thermiekbron is een plek op het terrein waar hoogstwaarschijnlijk thermiek ontstaat en bestaat uit een gebied dat goed

21

Cumulus congestus

Cumulus in diverse stadia

opgewarmd wordt en triggert.

Goede oppervlaktebronnen zijn die gebieden, die het snelst opwarmen door de zon. Kale grond, omgeploegde akkers, bestrating, droge cultuurgewassen en onkruidvelden staan bovenaan ons lijstje.

Iedere plek waar je je voeten zou branden op een hete zomerdag is een goede thermiekgenerator. Zand wordt snel verwarmd, maar de zandkorrels sluiten een hoop lucht in, zodat de warmtecapaciteit van zand laag is en het ook snel afkoelt als een wolk overtrekt. In de herfst zijn droge maĂŻsvelden uitstekende thermiekbronnen, want ze sluiten een dikke laag van lucht op die opgewarmd kan worden. Op een vergelijkbare manier zal een stad een dikke laag van lucht opwarmen door de weerkaatsing van de zijkanten van gebouwen en de grote hoeveelheid bestrating.

Rotsige grond is een prettige bron van thermiek, als de rotsen klein zijn. Grotere uitstekende rotsen hebben hun eigenaardigheden. Zij geven de warmte inwendig door, zodat hun oppervlak tamelijk lang nodig heeft om warm te worden. Voor het begin van de middag functioneren ze daarom niet als thermiekbron. In de avond kunnen rotsoppervlakken de beste bron van thermiek vormen wanneer ze hun enorme hoeveelheid opgeslagen warmte langzaam vrijgeven. Steengroeven zijn ook goede, late bronnen van thermiek. Maar wanneer thermiek in diepe gaten ontstaat, komt zij niet makkelijk los.

Ook de huisbel is meestal te vinden boven een goede thermiekbron. Dat dit dicht bij een vliegstek is, is de reden van haar naam.

Soms zal deze thermiekbron een uitstekende rots zijn, een steengroeve of een vrijstaande heuvel. Op een bergstek kan een ravijn of een kom de thermiek een bepaalde kant opsturen, zodat het lijkt dat daar de thermiekbron zit. Ongeacht hoe de huisbel ontstaat, als je een bel nodig hebt, kun je daar maar beter regelmatig gaan kijken.

Dit laatste punt herbergt een belangrijk kenmerk voor zwevende piloten, waarbij ze er goed aan doen om dit te onthouden: Goede thermiekbronnen zorgen consequent voor thermiek op

Stijgwinden triggeren thermiek

Goede thermiekbronnen zorgen consequent voor thermiek op een periodieke basis, gedurende de dag en gedurende iedere dag een periodieke basis, gedurende de dag en gedurende iedere dag.

Terreinbronnen Eerder hebben we al gezien, dat heuvels en andere hellende oppervlakken goede triggers zijn. We zullen hier dat principe verder uitwerken. Hoger gelegen gebieden zoals bergen of bergkammen zijn om een aantal redenen uitstekende thermiekgenerators. Allereerst worden zij sneller opgewarmd door de zon omdat de lucht hier ijler is, waardoor de straling van de zon minder afgezwakt wordt. Ten tweede hebben ze vaak hellingen die recht op de zon staan. Een holle helling warmt de lucht sneller op dan een bolvormige. Een kom is ook hol en heeft dus ook deze eigenschap.

De derde reden dat een berg zo uitzonderlijk goed thermiek produceert, is omdat de erboven gelegen lucht veel kouder is dan de lucht boven het dal, terwijl de temperatuur net zo veel of zelfs meer stijgt.

Hierdoor zal eerder thermiek vrijkomen bij de berg dan in het dal, en de bellen zullen beter dragen of vaker loskomen gedurende het warmere deel van de dag. Als laatste reden noemen we dat een bergtop ‘s nachts uitsteekt boven de inversielaag die ontstaat als koele lucht van de helling naar beneden glijdt. Het gevolg hiervan is, dat de berg eerder thermiek zal produceren, waardoor hij de eerste thermiekbron

Een heuvel als trigger van thermiek

22

van de dag wordt.

Boven woestijnen en gebieden waarvan het oppervlak weinig variatie vertoont, zullen de hogere plekken de thermiekbronnen zijn. De hogere plekken zijn de betere bronnen. Een goede manier om dit te visualiseren, is door het plaatje ondersteboven te houden en je een laagje water op het oppervlak voor te stellen. Daar waar de druppels naar beneden vallen, bevindt zich de thermiekbron. Dit trucje kun je toepassen, als je aan het vliegen bent om te bepalen waar de beste thermiekbron zich bevindt.

In bovenstaande analogie zouden vlakke verlagingen juist de daalgebieden zijn. Maar boven een groot vlak gebied kan een verlaging juist als trigger functioneren, als hij een verstoring veroorzaakt van de doorgaans constante wind die vaak heerst in woestijngebieden.

Natte grondbronnen We hebben geleerd dat water geen warm oppervlak is, vanwege de verdamping, de grote warmtecapaciteit en de verspreiding van alle warmte van het oppervlak naar beneden toe. Daarom blijkt het een daalgebied te zijn en het wordt dan ook meestal gemeden door piloten, die liever hoog zitten. Er zijn echter enkele uitzonderingen op deze regel.

Water in een dunne laag (bijvoorbeeld een moeras of na een overstroming) kan bijna net zo warm worden als vaste oppervlaktes. In dit geval kan hierboven thermiek gevonden worden, maar deze zal zwak, groot en moeilijk toe te kennen zijn aan een specifieke bron als het natte gebied groot is.

Grond, die nat is na een regenbui, is doorgaans een slechte bron van thermiek, vanwege het afkoelende effect van de verdamping. De aanwezige waterdamp helpt echter wel de lucht verder te laten stijgen als deze eenmaal opgetild wordt. Zoek voor thermiek boven grote, vochtige gebieden naar de hoger gelegen en goed gedraineerde plekken, want deze zijn waarschijnlijk droger. In de vochtigere regionen, zoals het noordelijk deel van Europa en de oostelijke helft van Noord-Amerika, zijn het vaak de drogere gebieden, die thermiek veroorzaken.

Wanneer er in deze regionen een periode van droogte voorkomt, is de verbetering van thermiekproductie en –kracht indrukwekkend.

Grote waterlichamen zijn natuurlijke daalgebieden, maar zelfs hierboven kan in bepaalde situatie thermiek ontstaan. Wanneer koude, noordelijke lucht over een waterlichaam waait, wordt dit van onderaf opgewarmd, waardoor grote, zwakke thermiek met een zachtaardig karakter ontstaat. Dit verschijnsel treedt vaak op in de herfst en winter, nabij meren en oceanen en wordt wel lake thermals of water thermals genoemd.

Sneeuw reflecteert het zonlicht overdag en straalt ‘s nachts warmte uit. Het resultaat is dat het erg koud blijft, zelfs na een aantal zonnige dagen. Maar ook sneeuw kan thermiek produceren, wanneer erg koude lucht over een besneeuwd landschap waait. Sneeuwthermiek is net als waterthermiek erg groot en rustig en helemaal niet ongewoon, zoals winterpiloten zullen bevestigen.

komen te liggen en snel afkoelende gebieden, zoals zandgronden, zullen dalende lucht gaan produceren. Andere gebieden, die overdag slechte thermiekgenerators of daalgebieden waren, komen nu in beeld.

Bossen en rotsen zijn goede plekken om restitutiethermiek (ook wel omkeerthermiek of avondthermiek genoemd) te zoeken. Velden met hoge gewassen geven ook veel warmte af in de late namiddag. Als laatste kan water, dat een hoge warmtecapaciteit heeft, ‘s avonds de lucht urenlang verwarmen. Diep water kan worden geholpen bij het produceren van thermiek door een windje dat zorgt voor menging van het water en de warmte uit de diepte omhoog brengt. Ondiep water en alle andere avondbronnen werken het beste in zwakke of nulwind.

Bellen van de avondgeneratie zijn nooit zo sterk, overvloedig, hoog opstijgend of betrouwbaar als de bellen van de overdaggeneratie, maar zwakke stijging is beter dan helemaal geen stijging. Bovendien kan het een waar genoegen zijn om te cirkelen in een glazige bel in een rustige lucht. Sporadisch kunnen we verrast worden door een heftig, klein belletje, dat laat op de dag gelanceerd wordt door een stuk grond, dat het netjes voor ons bewaard heeft.

Daarnaast moeten we de door de mens gemaakte gebieden, zoals parkeerplaatsen en steden niet vergeten als zijnde goede plaatsen om te zoeken naar avondthermiek. Maar vergeet ook de vuren en schoorstenen niet, die in hoofdstuk VIII al genoemd zijn. In tabel 8 staat een samenvatting van de thermiekbronnen.

Dit is een bewerkte tekst uit hoofdstuk IX van het boek ‘ Thuis in de Lucht’ van Dennis Pagen. Meer lezen? Bestel de Nederlandse vertaling van Frank Jansen via thuisindelucht.nl

Opwarming van een holle en een bolvormige helling

Restitutiethermiek Als de glimlach van de zon z’n glans begint te verliezen, zal de thermiekproductie ook minder worden. Gebieden die in de schaduw

Thermiek boven de hogere plekken

Verschillende opwarmingscondities van het aardoppervlak

23

Reizen

Na een lange winter gaan we eindelijk naar Andelsbuch.

We boeken bij Action Air Sports een vliegweek en geven vooraf de persoonlijke doelen voor deze week door.

Voor mij zijn die doelen vrij simpel. Na twee jaar angstig gevlogen te hebben zonder duidelijke oorzaak, wilde ik deze week gewoon ontspannen vliegen en weer de thermiek in durven. Vorige zomer stond ik voor het eerst in twee jaar weer lachend op de landing in St. Hilaire en ik wilde niet dat dit gevoel weer zou verdwijnen.

Het weekend voor we vertrekken kijken we nog even naar de weersvoorspelling en jakkes, dat ziet er niet goed uit. Gelukkig hebben ze dit bij de vliegschool ook in de gaten en zondagavond horen we dat we de hele cursus kostenloos een paar dagen kunnen verschuiven.

Mooi, nog een paar dagen langer voorpret...maar het is het wachten waard.

De eerste paar dagen is het allesbehalve een zonnig welkom. Bij het openen van de gordijnen de volgende dag is de start ook compleet verdwenen in een grote grijze massa. We hebben goede contacten bij de boerderij waar we verblijven, heerlijk bovenop een berg, waar we het terrein als privé-oefenhelling mogen gebruiken. Prima voor de beginners en ‘ontroesters’ om heerlijk de hele ochtend te kunnen oefenen, mét toilet en koffie.

Gelukkig trekt in de middag de wolk tegen alle verwachtingen in weg. “Beneden blijven is zeker niet vliegen,” zegt vliegschoolhouder en instructeur Ronald ten Berge. En vliegen, dat doen we deze dag!

Dankzij de goede verstandhouding met de lokale vliegschool kunnen we starten op de schoolstart halverwege de berg. De ervaren piloten maken allemaal duurvluchten en zelfs degenen die hun eerste bergvlucht maakten hebben minimaal een half uur gevlogen. Een prachtig begin van een topweek, ondanks de hele koude vingers op de landing!

Vluchtbegeleiding De dag daarna belooft een mooie warme vliegdag te worden. ‘s Ochtends doet iedereen individuele oefeningen tijdens glijvluchten. ‘s Middags wordt het mooi thermisch met een lekkere soarband ruim voor de berg, zodat het niet moeilijk is boven te blijven. Het is wel wat drukker in de lucht dan zondag en zo komen de voorrangsregels die

Eindelijk stress Tekst en foto’s: Erik Henrichs

Andel 24

zaterdag al besproken waren goed van pas.

Twee jaar heb ik met angst gevlogen. Daarvoor vloog ik al een aantal jaren vooral in de bergen, heb twee keer een SIV-cursus gedaan en in het begin veel vluchten gemaakt. In 2010 heb ik door een eigen fout bij de landing mijn stuitje gebroken waardoor ik lang uit de running was. In die tijd heb ik andere ongelukken gezien, waarvan een met dodelijke afloop. Ook al kende ik de slachtoffers niet, dat gaat je niet in de koude kleren zitten.

Door deze angst was het voor mijn gevoel vandaag vanaf de start gezien wel erg druk in de bellen. Ronald vliegt daarom in de drukte met mij mee om me door het verkeer heen te leiden tot ik weer ontspannen kan vliegen met alle medefladderaars. Het geeft me net dat stukje extra zekerheid dat er iemand meekijkt, meepraat en de rest in de gaten houdt en mij bevestigt dat mijn vliegtechniek in orde is. Ook mijn zelfvertrouwen was de afgelopen jaren niet meer 100%.

Nu weet ik weer waarom ik zo graag wilde vliegen. Ronald is daarna weer ‘even’ op de top geland om de intussen bijna bovengekomen beginners weer weg te starten. Na de enigszins bevroren vingers van zondag sta ik nu zwetend op de landing. Een mooie dag, met chinees en een biertje met de groep na afloop.

Een van de leuke dingen aan Action is dat elke ochtend twee cursisten (van beginner tot gebrevetteerde) de meteo doen. Er komt een koufront aan op deze derde dag zeggen de twee meteorologen van dienst, waarschijnlijk pas tegen de avond. Maar toch goed om dit in het achterhoofd te houden. Dankzij een oostelijke meteowind kunnen we weer vanaf de schoolstart beginnen. Door een domme actie op de eerste dag heb ik veel last van mijn knie en lopen en landen gaat niet echt soepel. Daarom ga ik heerlijk op de start liggen kijken.

Ondertussen heeft een van de hulpinstructeurs vastgesteld dat het

ook startbaar op de reguliere start. Dit is ook een groot pluspunt aan Andelsbuch. Je kunt met de liftjes de hele dag door omhoog om vluchten te maken.

Snoekduik Mijn landingen zijn ook niet altijd uit het boekje. Deze week is dat niet anders: bij landing nummer drie presteer ik het om weer met een prachtige snoekduik de aarde tegemoet te komen. Ik begon hier wel een beetje genoeg van te krijgen. Ik doe mijn verhaal bij hulpinstructrice Nuria over mijn briljante grashap-landingen.

Ik heb snel last van mijn knie en elke landing ben ik zo druk met dat been dat ik vergeet goed door te flairen. Zij komt met een oplossing om het probleem te verhelpen. Neem een langere final dan normaal zodat je tijd hebt om je te realiseren dat je gaat landen. Kom vast uit je zitje en zet je benen in de loophouding met het goede been voor. Zo simpel, maar ik had er nooit aan gedacht. Ook zij had dit

svrij vliegen in

lsbuch 25

meegemaakt en uit ervaringen tips krijgen werkt toch wel beter. Ik ga snel naar boven om de tips uit te proberen, maar helaas verslechteren de weersomstandigheden onderweg naar boven dusdanig dat het niet meer verstandig was om weg te vliegen. En dat door een onweersbui vijftig kilometer verderop. De meteo in de bergen blijft je verbazen! Dan maar met zijn allen naar de forellenvijver om heerlijk met de hele groep onze eigen gevangen forel te eten. En nee, alleen het vangen doen we zelf, gelukkig.

Regen, regen en nog eens regen..

Op zo´n dag verzamelen we in het theehuis op de landing voor theorie. We hadden genoeg mooie voorbeelden meegemaakt de afgelopen dagen voor het onderdeel meteo. Wat gebeurt er met een koufront, wat doet de globale meteo in de bergen en waarom kun je ‘s middags niet meer in Bezau vliegen? Door de interactieve manier van uitleggen van Ronald van Veen wordt deze taaie stof interessant en begrijpelijk! Na drie uur zat ieders hoofd wel vol en kregen we de middag vrij. Weer een hoop nieuwe dingen geleerd deze ochtend.

De volgende dag is er gelukkig een zonnetje bij het openen van de gordijnen. Even de meteo checken...bah, harde wind op de top. Nog niet schrikbarend, maar wel te hard voor de beginners. We kunnen wel eindelijk naar het middelstation van Bezau, aan de andere kant van de berg. Er staat inderdaad een prima startwindje en iedereen maakt twee mooie ochtendvluchten. Gelukkig heeft Nuria de problemen met mijn been onthouden en bij het landen wordt mij dan ook subtiel verzocht mijn landingsgestel neer te laten in een extra lange final. En warempel het werkt ook nog, eindelijk eens geen gras in mijn helm.

Door het lokale dalsysteem in Bezau en daarmee de aantrekkende valleiwind is het niet mogelijk om een derde vlucht te maken. We rijden weer naar Andelsbuch in de hoop dat de wind daar weer wat gunstiger is. Op de start aangekomen blijkt het al redelijk thermisch met een perfect startwindje en iedereen vertrekt voor wat een heerlijke

duurvlucht blijkt te zijn. De bellen zijn groot en ook ver van de berg, zodat de beginners onder begeleiding alvast wat kunnen proeven van het thermiekvliegen. Wij kunnen heerlijk soaren en een bel pakken om vervolgens tweehonderd meter boven de start uit te komen. Wat een ongelooflijk mooi gebied is het daar. De dag sluiten we weer af met een heerlijk etentje met de hele groep waarbij het aantal grote grijnzen niet te tellen is.

Op de laatste dag zorgt een koufront weer voor een levendige theorieochtend in het theehuis, ditmaal over aerodynamica. We bespreken ook de persoonlijke doelen voor de week. Alle doelen blijken ruimschoots behaald en voor sommigen zelfs meer dan dat. Ook ik heb mijn doel gehaald, tijdens de laatste vlucht is het alsof ik weer thuis ben. Daar waar wij horen, hoog in de lucht. De vriendelijke omstandigheden in Andelsbuch hebben daaraan bijgedragen. Eerst lekker soaren en daarna steeds een belletje erbij, en een sterker belletje erbij. Wat een topweek, voor zowel de beginners als de gebrevetteerde ploten. Door de persoonlijke aandacht en begeleiding is iedereen weer een grote stap verder gekomen in zijn of haar vliegcarrière. En ik ben over mijn angst heen zodat er nu weer ruimte in mijn hoofd is voor vliegplezier.

Tijdens de laatste vlucht is het alsof ik weer thuis ben.

Daar waar wij horen, hoog in de lucht.

26

Nieuws

gaat paragliden Eind juli vonden opnames plaats voor het populaire jeugdprogramma Klokhuis met als thema paragliden. Hans ter Maat was gastheer voor de redactie van Klokhuis, die een hele dag kwam filmen. Doel van het programma is om kinderen inzicht te geven wat paragliden is, wat je ermee kunt doen en hoe het werkt.

Er zal ongeveer acht minuten film te zien zijn in de uitzending wat zoals gebruikelijk wordt afgewisseld met toneelstukjes. Hans vertelt: “Voor die acht minuten film zijn we een hele dag aan het draaien geweest bij Plus4 in Bentelo. Er werd gebruikt gemaakt van een vaste camera, chase cam, helm cam, een GoPro op een been, op een verlengstok en achterwaarts op een helm (om de tandempiloot te filmen). Het geluid was de grootste uitdaging en er moesten teksten nabesproken worden in een gesimuleerde vlucht (op de grond dus). De weersomstandigheden waren absoluut perfect; mooie wind kracht 2 tot 3. Thermiek, cloudtocloudjes en zon. De presentatrice (Nienke de la Rive Box) had er zin in en gierde het uit van de pret. Vooral het inzetten van een rustige spiraal maakte grote indruk op haar.”

Alle handelingen werden uitvoerig besproken en ingestudeerd en daar waar nodig een keer of drie, vier opgenomen. Aan het eind van de dag ging iedereen met een heel tevreden en plezierig gevoel naar huis, zegt Hans. “Het is niet de eerste keer dat Klokhuis aandacht besteedt aan deltavliegen en paragliden maar we mogen ons als sport verheugen op interesse van deze programma’s die toch dagelijks ongeveer 400.000 kijkers trekt.”

Het is nog niet duidelijk wanneer het programma wordt uitgezonden.

De Tequila4 is het beste overlandscherm van 2014 met een vluchtrecord van 302,9 km tot nu toe.

Rekenvoorbeeld complete skywalk set: Tequila4 EN|B € 3.290,00 Harnas Cult3 € 759,00 Reserve Pepperlight € 579,00 ___________ € 4.628,00v v o € 2.000,00 h liegbaaorrseen ___________ tre

kd

es

Sub. totaal: Inruil oude set -/-

oo

tic

Totaal: € 2.628,00 inrugste ========= ke r i n

che

rm

de win

ke l

van il NL

er

af

27

www.panchoamelia.nl

Ballonvaren

Startplaats Nog even vraag je het jezelf af, terwijl je op de kleinst denkbare startplaats staat: waarom? Waarom dit prachtige luchtvaartuig verlaten? Misschien

wel omdat dit de enige manier is om op 2,5 km hoogte aan je scherm boven Nederland te hangen. Of omdat landen met een paraglider nou eenmaal minder complex is dan met een luchtballon. De enige echte reden is natuurlijk dat paragliden vanuit een luchtballon een enorme kick geeft!

Tekst en foto’s: Peter Blokker

28 28

luchtballon Een luchtballon biedt geen plek om je scherm klaar te leggen, geen lekker startwindje en al helemaal geen mogelijkheid om je start af te breken. Alle vereisten van een goede startplaats zijn dus afwezig. Starten vanuit het mandje is niets voor angsthazen. De piloot krijgt één kans. De kans van slagen hangt af van factoren als timing, commitment, reactievermogen en – in iets minder aanzienlijke mate – mazzel. De mate waarin deze ingrediënten het slagen van de start beïnvloeden is afhankelijk van de gekozen startmethode. Om een idee te geven van de mogelijkheden van ballonstarts deel ik mijn ervaringen en overwegingen in dit artikel. Hoewel dit artikel een informatief karakter heeft, en het verleidelijk is dit als een do-it-yourself handleiding te beschouwen, raadt ik toekomstige ballonspringers aan om ook andere ervaringsdeskundigen in hun plannen te betrekken.

Startmethodes, erop of eronder Hoe beperkt de ruimte voor een start ook is, er zijn toch drie startmethodes te onderscheiden, met enkele varianten daarop. Een d-bag start begint bungelend onder de mand, terwijl de paraglider zo keurig mogelijk boven je hoofd in een zak (de d-bag of deployment-bag) is opgevouwen. Bij zowel de rollovers en TARD’s sta je op de rand van de mand. Bij de rollover hangt het scherm daarbij onder je en spring je, meestal met een salto, van de mand. Ook bij de TARD stap je van de rand, maar hierbij heb je het scherm nog (even) in je hand.

Startmethode 1: De D-bag Eenzaam, in de geruisloze oneindigheid, bungelend onder de mand.

Onder je wordt de aarde kleiner, boven je hoofd hangt de deployment-bag, daarboven de mand en de immense ballon. Over de rand van de mand gebogen hangen hoofden met bewonderende blikken van de passagiers. Je hoort ze denken: “Jij liever dan ik!”. Maar je hebt geen keus meer. Zo kan de ballon niet landen en terugklimmen in de mand is een halsbrekende toer.

ontstaan om je paraglider in de d-bag te vouwen. Het gebruik van elastiekjes en tape in de bovenste galerij van de achterste risers, bedoeld om de opening te vertragen, is uit de mode geraakt. Pál Takáts geeft op YouTube een fraaie demonstratie van een populaire vouwmethode, https://www.youtube.com/watch?v=aD0KVleZbXc Pál benadrukt in zijn filmpje dat het meeste werk cosmetisch is en de opening niet beter wordt van een nettere vouwmethode. Het is beter om op je eigen skills te vertrouwen, zoals het oplossen van lineovers en voorschietende of juist stallende schermen, dan te verwachten dat een fraaie glad gestreken “packjob” ook voor een consistente symmetrische opening zorgt.

Het betere hangwerk Zorg bij het ophangen van de d-bag dat de d-bag vrij hangt onder de mand, zodat de bag goed kan openen en niet tegen de mand schuurt. Ik geef de voorkeur aan het ophangen van de bag met lange bandslinges (uit de bergsportwinkel) aan het stalen branderframe, net boven de mand. Zo kunnen de passagiers de zak na je stunt naar binnen trekken om beschadigingen bij de landing te voorkomen.

Maak de ophanging niet te lang, want dan duurt het vrij lang voordat de ballon je optilt. Vooral als er wind staat kan dat een vervelende sleeppartij worden. Als de wind vlak boven het veld stevig is, is het verstandiger om bij het opstijgen in de ballon te zitten en er pas op veilige hoogte uit te klimmen.

Startmethode 2: De rollover Deze manoeuvre is onder insiders bekend als de Mc Conkey, maar rollover dekt de lading prima. Dat is namelijk precies wat je te doen staat. Met de hete lucht van de brander in je nek sta je op de rand van

De exit De “exithoogte” nadert. De veiligheidskarabiners van de vangbanden maak je los en hang je aan de d-bag. Met de stuurtokkels in je handen trek je de releases links en rechts gelijktijdig los. Vol verwachting kijk je naar wat er komen gaat, met handen op schouderhoogte. Lijnen… een prop… de prop wordt een scherm en nu is het zaak deze vliegend te krijgen. Een pompende remimput aan een gesloten zijde, een crevatte (line-over) verhelpen met een stabilo, of – als het echt een rommeltje is – met een fullstall. Normaal gesproken duurt het proces van releasen tot vliegen maximaal vijf seconden.

Vouwen of stouwen?

In de afgelopen jaren zijn er nogal wat verschillende technieken

Praktische tips om onderweg uit te stappen 29 29

de mand in de diepte te staren, je paraglider hangt als een lap stof op standby onder je.

Timing is key Een Mc Conkey is overzichtelijk en eigenlijk verrassend eenvoudig.

Voordat je de ballon in stapt maak je jezelf startklaar alsof je een normale voorwaartse start maakt. Het scherm zet je voorwaarts op en laat je voor je neervallen. Met een fieldpack stap je in de ballon.

Aangekomen op exithoogte klim je op de rand van de mand en hang je het scherm uit. Je neemt de stuurtokkels in je handen terwijl je met je wijsvingers de risers uit elkaar duwt om jezelf meer ruimte te geven.

Nu komt het aan op timing. Wacht tot het scherm symmetrisch onder je hangt. De ballon mag absoluut niet in een serieuze daling zijn, want dan komt het scherm omhoog. Op het juiste moment spring je zo ver mogelijk vooruit en blijf je naar het scherm kijken. De salto gaat dan automatisch. Wie probeert de salto stevig in te zetten zal wat overroteren, de meest voorkomende onvolmaaktheid in de uitvoering van rollovers. Hoe strakker de lijnen blijven tijdens de sprong, hoe comfortabeler de manoeuvre is.

Volop variatie Op de Mc Conkey zijn in de loop der jaren fraaie variaties bedacht.

In plaats van een salto maken kan je namelijk ook gewoon vooruit springen zonder te roteren. Je eindigt dan met een slag in je risers die je eruit krijgt door in je harnas een voorwaartse koprol te maken. Deze variant heet een rollover-step-through of Mc JJ, naar zijn ontwerper.

Een minder leuke variant is de Sush-rollover. Hierbij hangt het scherm met een risertwist onder je en vereist dit een salto met schroef om uit

30

de penarie te komen. Draai je verkeerd om wordt het probleem erger en geloof me, alleen al van het visualiseren van deze manoeuvre gaat je wereld op zijn kop staan.

Startmethode 3: De TARD De benaming TARD heeft niet voor niets veel gelijkenis met het woord retard. Minder voor de hand liggend is dat TARD een afkorting is voor Totally Awesome Rapid Deployment. En rapid is deze startmethode zeker! In vergelijking met de eerste twee beschreven startmethodes hang je met deze methode het snelst onder je scherm. Starten met een TARD is het meest waanzinnig en onvoorspelbaar van de drie beschreven methodes.

Marry Poppins Het scherm kan het beste niet zo groot zijn, want het idee is dat je hem als een fieldpack in je rechter hand houdt, met de lijnen in je linkerhand. Als Marry Poppins stap je recht vooruit het mandje af met je rechterhand het fieldpack omhoog houdend.

Zodra je het scherm voelt trekken, en dat is als het goed is al binnen een seconde, loslaten. Vervolgens direct de lijnen uit je linkerhand laten ontsnappen. Het is een goed idee om zigzags in plaats van lussen te gebruiken, zodat je voorkomt dat je met je linker hand halverwege de lijnen opgehangen wordt. Hoe het scherm zich opent is altijd een beetje een verrassing, en dat is nou net het leuke van de TARD. Mocht het ondanks deze verrassing toch saai worden, probeer dan een rollover-TARD. Inderdaad, afspringen met een salto en halverwege de salto het scherm uitgooien! Veel plezier!

Technische overwegingen Ervaring: Ben je klaar voor een start uit een luchtballon? Wie nog met knikkende knieën op de start van een Oostenrijkse almweide staat is dat nog niet. Piloten die hun scherm in een fullstall trekken en weer keurig uitleiden, niet éénmalig bij een SIV-training maar (letterlijk) honderd keer, misschien wel. Een goede graadmeter: Als je het idee van een ballonstart eerder leuk vindt dan eng; give it a try!

Rempositie: Over de juiste positie van je stuurtokkels is nogal eens verwarring. Sommige piloten beweren dat de stuurtokkels diep gehouden moeten worden tijdens de manoeuvres, als bij een fullstall.

Dit is niet handig. Het geven van reminput aan een nog niet gevuld scherm veroorzaakt vaak ellende. Laat het scherm eerst vullen en corrigeer pas dan met gerichte reminput. Schermen hebben bij alle beschreven startmethodes minder neiging tot voorschieten dan je zou verwachten en komen over het algemeen vrij rustig op snelheid.

Voorbereiding: Voor de meeste piloten is een ballonstart geen dagelijkse kost.

Hoe beter de voorbereiding, hoe minder je aan het toeval overlaat en hoe groter de kans van slagen. Het bestuderen van YouTube filmpjes van soortgelijke stunts is erg zinvol. Ga nooit af op de goedbedoelde aanbevelingen van slechts één piloot, maar wees grondig. Visualiseer de afsprong in je hoofd en “loop hem uit” met volledige uitrusting op een grasveldje. Bespreek je plannen met de ballonvaarder, vergeet hierbij niet de noodprocedures. Een ervaringsdeskundige betrekken in je plan en meenemen in de ballon verhoogt je veiligheid aanzienlijk en geeft je rust en vertrouwen.

Materiaal: Gebruik een scherm dat je goed kent, vooral eigenschappen als de druk op de stuurlijnen en het stallpunt zijn belangrijk.

Een DHV 1 / LTF A scherm zal makkelijker controleerbaar zijn in de openingsfase dan een hete competitievleugel, en geeft je meer tijd om de opening te begeleiden. Speedgliders zijn goed inzetbaar voor rollovers en tard’s vanwege de overzichtelijke schermbouw. Een speedwing in een d-bag daarentegen is een beetje Russische roulette. Als het scherm asymmetrisch uit de bag komt kan deze vanwege zijn vorm erg snel om zijn eigen as draaien wat resulteert in een risertwist met – als je pech hebt – een versnellende spiraal en het onbruikbaar zijn van je stuurlijnen. Ook lichtgewicht schermen zijn niet ideaal voor d-bags, omdat deze makkelijker kunnen beschadigen.

Voor de overige uitrusting geldt in het algemeen: Hoe minder poespas hoe beter. Uitstekende gespen en GoPro’s kunnen makkelijk een lijntje meepakken bij rollovers. Een rolletje isolatietape om de scherpe randjes van je beenbandgespen af te plakken kan het verschil betekenen tussen een fraaie opening of een giftwrap!

Noodprocedures: Welke startmethode je ook gebruikt, staat er na vier seconden geen scherm boven je hoofd, gooi dan je reserve! Als je daar langer mee wacht wordt de daalsnelheid zo hoog dat het functioneren van de reserveparachute niet meer gegarandeerd wordt.

De kans om bij een ballonstart onder je reserve te eindigen is wat groter dan bij een kalm glijvluchtje. Zorg dat je materiaal op orde is, overweeg het gebruik van (Finsterwalder) quick-out karabiners, misschien een tweede reserve, en verlaat de ballon boven een obstakelvrij gebied.

Plusair X-Alps Limited Edition alle maten op voorraad.

Flymaster GPS SD + de nieuwste vario.

Gin Portotasje

Woody Valley Waní omkeerbaar harnas. Proefzitten in de winkel.

Winkel en Webshop Winkel open op : Adres: Email:

31

Vrijdagavond en verder op afspraak Weesperstraat 118 U 1112 AC Diemen - Amsterdam info@panchoamelia.nl

www.panchoamelia.nl

Bergvliegen

Bergstekken

Kruševo

We zijn vaak op zoek naar

verre, exotische vliegbestemmingen. Liefst zo bijzonder mogelijk zodat jij de eerste bent die je vliegvrienden erover kunt vertellen. De

Nederlandse paragliding-

scholen die bergopleidingen verzorgen hebben ieder hun eigen, favoriete plek om de cursussen te geven. Die vliegstekken hebben ze niet voor niets uitgekozen: het zijn stuk voor stuk fantastische

vlieggebieden, geschikt voor beginnende piloten zowel

als ver gevorderde. Vaak met een gunstig klimaat en veel vliegbare dagen per jaar.

In deze reeks Bergstekken

bekijken we van dichtbij de

mooie, bijzondere en uitdagende bergvlieggebieden

waar de paraglidingscholen huishouden.

De twee plekken in deze

editie zijn Macedonië in de Balkan waar paragliding-

school Para Adventure wel eens naartoe reist en de

Vogezen in het noordoosten van Frankrijk, waar Skygliders opleidingen geeft.

De mooiste plekken in Europa, uitgezocht door paraglidingscholen, deel 3 Tekst: Karlien Engelen en Maaike Zijderveld Beeld: Maaike Zijderveld (Vogezen) en Alek Pejoski, Paragliding Club Vertigo (Macedonië)

Macedonië: historisch en onaangetast Wie aan paragliding denkt, verwacht niet meteen diep in de Balkan uit te komen. Macedonië kent een aantal leuke vliegstekken: je kunt er terecht voor acro en SIV tot overlandvliegen, soaren en competitievliegen. De meest bekende plek om afstanden te vliegen is bij Kruševo, een stad in het Zuidwesten van het land. Het kleine stadje ligt op de berg Busjava, 1250-1350 meter boven de zeespiegel en is daarmee de hoogstgelegen stad in de Balkan.

Er zijn twee startplekken. Op een paar minuten rijden afstand van de stad is de ooststart (1420m). Je spullen rollen vanuit de auto zo de start op: een prima plek voor luie piloten dus. Standaard XC routes zijn de 60 km outen-return naar de stad Prilep, driehoekjes boven het vlakland en de ridge en overlandvluchten richting de grens met Griekenland in het zuiden. De landingsterreinen in het dal zijn groot en grazig. De weststart (1440m) die 500 meter verderop ligt, is wat kleiner en wordt gebruikt als vertrekpunt voor dezelfde overlandvluchten.

Wat te doen als het niet vliegbaar is, of als de familie iets anders wil doen? Een wandeling door de smalle straatjes met kinderkopjes en

32

de bijzondere architectuur is een aanrader. Er is een groot monument gebouwd ter nagedachtenis aan de llindenopstand van 1903.

Daarnaast is het gebied goed voor wandelen en is een klein kunstmatig aangelegd meer waarin je een frisse duik kunt nemen. In de winter kun je in het gebied ook skiën.

Vanaf het internationale vliegveld in Skopje is het nog 160 km naar Kruševo. Heb je zin om onderweg nog iets te zien van de Balkan, dan kies je voor een internationale trein die twee keer per dag van Ljubljana (Slovenië) naar Thessaloniki (Griekenland) rijdt. Deze stopt in Macedonië op diverse plaatsen bij Kruševo in de buurt. Accommodatie vind je in diverse hotels zoals hotel Temple of Montana, of op een kleine camping.

Plaats: Kruševo, Macedonië Coordinaten start: N 41°20’35”; O 21°15’24” Hoogte: 1420 m School: Para Adventure Info: parapente.nl

Vogezen: vertrouwd en dichtbij Niet al te ver rijden van Nederland liggen de Vogezen, een gebergte in het noordoosten van Frankrijk. Daarom zijn de Vogezen ook heel populair voor een lang weekend: met Pasen is het er altijd gezellig druk. Helaas regent het er gemiddeld ook vrij vaak, waardoor doorreizen naar een zuidelijker oord soms noodzakelijk is om te kunnen vliegen.

Maar als het niet regent is het een leuk vlieggebied met grote starthellingen en landingsvelden! Er zijn verschillende startplekken. De hoogtste is Le Treh, 1206 meter hoog met een hoogteverschil van 746 meter. Startrichting NW – ZW. Het is wel een klein stukje steil omhoog lopen. De start is enorm groot, je kunt er met veel mensen tegelijk starten.

Landing is op Aerotec, een groot landingsterrein waar tevens een vliegwinkel naast de landing zit. Om het landingsterrein heen rijdt een trein, die altijd even toetert zodra hij het landingsterrein nadert.

Een andere veelgebruikte stek is de Gustiberg (Z – ZO, hoogteverschil 560m), waarbij er wordt geland op een ander landingsterrein. Je moet wel een stukje omhoog lopen om bij deze start te komen. Een heel klein overlandje is te maken door van le Treh naar de Gustiberg te vliegen en terug (+/- 16 km), al naar gelang uit te breiden in andere richtingen. Overland vliegen is hier niet heel makkelijk, omdat er niet echt een ridge te

Vogezen

37 33

volgen is en het er vaak vrij hard waait (het is een laag gebergte dat niet wordt afgeschermd).

Ook met noordoostenwind is er in de Vogezen te vliegen, op de Petit Drumont (hoogteverschil 720m), ook weer een prachtige grote startplek. Je kunt dan over de Gustiberg heen vliegen. Meteen na de start naar rechts de kam overvliegen en niet het ‘boze boerendal’ in!

Wat er te doen is naast vliegen? Dit is Frankrijk, dus in ieder geval wandelen, fietsen, klimmen, lekker eten. Verdere activiteiten zijn zwemmen in het meer bij Gerardmer, rodelen bij Col de la Schlucht of bij Schlitte Mountain in de buurt van La Bresse (zwemmen en rodelen zijn wel een eindje rijden).

In de buurt van La Bresse is sowieso veel te doen: elastiekspringen, Fantasticable (over een dal ‘roetsjen’ liggend in een harnasje met een snelheid van meer dan 100 km/h), trampoline springen met elastiek, enzovoorts.

Plaats: Fellering, Urbes Coördinaten Aerotec landing: N47°90’1325, O6°982535 Coördinaten Treh start: N 47°55.525’ - E 007°00.658’ Hoogte: 1206 m School: SkyGliders Info: http://skygliders.nl

Contact KNVvL Bestuur Afdeling Schermvliegen

Voorzitter a.i. en belangenbehartiging: Contijn van Marle, voorzitter.schermvliegen@knvvl.nl; Secretaris: Wouter Stigter, secretaris.schermvliegen@knvvl.nl; Penningmeester: Maurice Janssen, penningmeester.schermvliegen@knvvl.nl; Kwaliteitsmanagement en scholen: John Joosten, kwaliteitsmanagement. schermvliegen@knvvl.nl, scholen.schermvliegen@knvvl.nl; Portefeuillehouder a.i. examens: Bas van Duijn, examens.schermvliegen@knvvl.nl, Portefeuillehouder brevettering en opleidingen: André Bizot, opleiding.schermvliegen@knvvl.nl; Portefeuillehouder veiligheid en techniek: Henry Lemmen, vt.schermvliegen@knvvl.nl; Portefeuillehouder communicatie: Wouter Stigter, communicatie.schermvliegen@knvvl.nl; Portefeuillehouder wedstrijden: Maurice Janssen, wc.schermvliegen@knvvl.nl Afgevaardigden individuele leden Bas Wassenaar, Bas@wassenaar.nu, Contijn van Marle, nicolai@ision.nl Leontien Kragten, leontien@airtime.nl, Martijn Geurts, m.l.geurts@xs4all.nl Paul Blok, paul.blok@xs4all.nl

Agenda Weekeind 27 en 28 september Precisie klassiek, EPAC-Nederland, Sky Rebels, Numansdorp Weekeind 4 en 5 oktober NK Precisie klassiek, Falcon Air, Horst/America Donderdag 9 oktober Bestuursvergadering, 19.00 uur, KNVvL-kantoor Woerden Zondag 12 oktober 2014 Sluiting aanmelding voor theorie-examens op vrijdag 7 november 2014.

Vrijdag 1 november Instructeursdag 10.00 uur, Hotel Amrâth Maarsbergen Vrijdag 7 november 2014 Theorie-examens, 20.00-22.00 uur, Jaarbeurs, Utrecht Vrijdag 14 november 2014 Deadline Riser, nummer 58.

Vrijdag 21 november Bestuursvergadering, 17.00 uur, Hotel Amrâth Maarsbergen Donderdag 18 december Bestuursvergadering, 19.00 uur, KNVvL-kantoor Woerden Vrijdag 19 december 2014 Verschijning Riser, nummer 58 Zie voor actuele data ook www.knvvl.nl

34

Lidmaatschap KNVvL Opgave lidmaatschap KNVvL in combinatie met de Afdeling Schermvliegen: KNVvL ledenadministratie, Houttuinlaan 16A, 3447 GM Woerden, telefoonnummer 0348 - 437060. Afdelingsbijdrage: € 22,00, KNVvL-bijdrage: € 54,00.

Ongevallen/Voorvallen Elk voorval bij het schermvliegen ten gevolge waarvan letsel van enig belang aan een persoon of schade aan enig goed is toegebracht, alsmede elk voorval dat afwijkt van de normale gang van zaken en waaruit lering kan worden getrokken, moet binnen 3 maal 24 uur door of namens de betrokkenen ter kennis van de Veiligheidscommissie van de Afdeling Schermvliegen van de KNVvL worden gebracht. In geval van een opleidingssituatie moet deze melding door de betrokken instructeur worden gedaan.

Het voorval online melden op de site http://veiligheid.knvvl-schermvliegen.nl Schademelding, verzekering en informatie Leden van de Afdeling Schermvliegen van de KNVvL zijn verzekerd voor wettelijke aansprakelijkheid in hun hoedanigheid van beoefenaar van de schermvliegsport. Verzekerde som € 1.500.000,- Het polisnummer is 19.007.04 bij De Nederlandse Luchtvaartpool, Oostenburgervoorstraat 140144, 1018 MR Amsterdam, telefoon 020-5301040.

Brevetten Schermvliegen De afgifte van Brevet 1 geschiedt door de Afdeling Schermvliegen van de KNVvL. Het aanvraagformulier staat op de website van de KNVvL www. knvvl.nl. Met Brevet 1 is de breveteigenaar ook aspirantlid van de KNVvL. De totale kosten bedragen €30 en zijn te voldoen op rekeningnummer NL78INGB0000179618 t.n.v. KNVvL te Woerden met vermelding Afd. Schermvliegen, naam en ‘aspirantlidmaatschap’.De afgifte van Brevet 2 en 3 geschiedt door het Afdelingsbestuur. Lidmaatschap van de KNVvL Afdeling Schermvliegen is verplicht. Brevetaanvraagformulieren, takenlijsten en eigen medische verklaring zijn verkrijgbaar bij scholen en via www.brevet.aero/ schermvliegen/aanvraagformulieren. Kosten van €17,50 graag overmaken op rekeningnummer NL78INGB0000179618 t.n.v. KNVvL te Woerden. Betaling dient te geschieden onder vermelding van: afd. KEI PGPL, naam en lidmaatschapnummer.

Een IPPI-Card kan worden aangevraagd via www.knvvl.nl/schermvliegen, kosten €12,50. Een FAI-sportlicentie moet worden aangevraagd bij het bondsbureau van de KNVvL, kosten €9. Logboekjes kosten €2,50 per stuk, te bestellen via www.knvvl.nl/webshop.

Theorie-examens op 7 november 2014 De theorie-examens voor brevet 2 en 3 worden gehouden op vrijdag 7 november 2014 van 20.00 tot 22.00 uur in de Jaarbeurs in Utrecht. De inschrijving voor de examens van 7 november sluit op vrijdag 10 oktober 2014.

Het examen staat uitsluitend open voor KNVvL-leden die in het bezit zijn van brevet 1 respectievelijk brevet 2. Aan het examen voor brevet 2 kan alleen worden deelgenomen door diegenen die al beschikken over KNVvL brevet 1 en aan het examen voor brevet 3 alleen door diegenen die al beschikken over brevet 2.

Aanmelden voor het examen geschiedt door het invullen van het inschrijfformulier op de website van de KNVvL. De inschrijving is pas compleet als het bedrag van €32,50 is overgemaakt op rekeningnummer INGB0000896830 t.n.v. KNVvL Afd. Schermvliegen onder vermelding van: voorletters en achternaam, KNVvL-lidmaatschapnummer en soort examen dat je wilt afleggen: B2 of B3. Het examen staat uitsluitend open voor KNVvL-leden die in het bezit zijn van Brevet 1 respectievelijk Brevet 2. Aan het examen voor Brevet 2 kan dus alleen worden deelgenomen door degenen die al beschikken over KNVvL Brevet 1 en aan het examen voor Brevet 3 alleen door diegenen die al beschikken over brevet 2.

Zie voor verdere informatie www.knvvl.nl/afdelingen/schermvliegen/examens/theorie-examens.

KNVvL-erkendeinstructeurs instructeurs KNVvL-erkende

verval datum verval datum

Naam Naam

Lier Lier Berg Berg Tandem Tandem

KNVvL-erkende Opleidingsinstanties Absolute Airadventure Paragliding Holland, Vincent Verbon & Henk Alberts, Turfschipper 96, 2292 JB Wateringen, 0174-290458 en 06-51278458, info@paragliding.nl, www.paragliding.nl Action Air Sports, Ronald ten Berge, Anemoonhof 20, 6002 WN Weert, KNVvL-erkende Opleidingsinstanties 0495-548595, info@actionairsports.nl, www.actionairsports.nl Absolute Air Time Paragliding Airadventure Sport, Paragliding Ayke Jager Holland, & BarryVincent Zeldenrust, Verbon Lekbandijk & Henk 43, Alberts, 4119 RATurfschipper Ravenswaaij,96, 034-5558881, 2292 JB Wateringen, mail@airtime.nl, 0174-290458 www.airtime.nl en 06-51278458, info@paragliding.nl, Cloud to Cloud, Hans www.paragliding.nl ter Maat, Boerskottenhoek 67, 7546 DC Enschede, Action Air Sports, 053-4776830 of 06-38737021, Ronald ten hans@cloudtocloud.nl, Berge, Anemoonhof 20,www.cloudtocloud.nl 6002 WN Weert, 0495-548595, Eurofly Paragliding, info@actionairsports.nl, Lucas ten Napel, www.actionairsports.nl Moorblick 1, D-48599 Gronau, Air Time Paraglidingen 0049(0)2562-710677 Sport, 06-54663893, Ayke Jager eurofly-paragliding@t-online.de, & Barry Zeldenrust, Lekbandijk 43, 4119 RA Ravenswaaij, 034-5558881, mail@airtime.nl, www.airtime.nl www.eurofly.nl EuroflyAir, Falcon Paragliding, Huub Coumans, Lucas ten ‘t Schild Napel, 31,Moorblick 5282 VJ Boxtel, 1, D-48599 0411 Gronau, - 673376, huub.

0049(0)2562-710677 www.falcon-air-online.nl coumans@planet.nl, en 06-54663893, eurofly-paragliding@t-online.de, www.eurofly.nl Maurik Paragliding, István Molnár, Stationsweg 416B 3925 CG ScherpenFalcon zeel, 06-16810988, Air, Huub Coumans, info@maurikparagliding.nl, ‘t Schild 31, 5282 VJwww.maurikparagliding.nl Boxtel, 0411 - 673376, huub. coumans@planet.nl, Para Adventure, André www.falcon-air-online.nl Wierenga, Amsterdamsestraatweg 400, 3551 CW Maurik Paragliding, Utrecht, 030-2434264,István andre@parapente.nl, Molnár, Aalslootwww.parapente.nl 25, 3993 HA Houten, 06-16810988, info@maurikparagliding.nl, Paraglidingschool Inferno, Roland ter Harkel, www.maurikparagliding.nl Kogellaan 10, 7602 JL Almelo, Para Adventure, 0546-860662, info@paraglidingschool.nl, André Wierenga, Amsterdamsestraatweg www.paraglidingschool.nl 400, 3551 CW Utrecht, 030-2434264, Parapente Noord-Nederland, andre@parapente.nl, Geert Mesander, www.parapente.nl Kromme Elleboog 40, 9751 Paraglidingschool RE Haren, 050-8501429 Inferno, en 06-13182565, Roland ter Harkel, www.parapentenoord.nl Kogellaan 10, 7602 JL Almelo, 0546-860662, info@paraglidingschool.nl, Parasailingteam Nistelrode, Rob van dewww.paraglidingschool.nl Akker, Heufkens 526, 5403 LV Parapente Uden, www.parasailingteam.nl, Noord-Nederland, Geert info@parasailingteam.nl Mesander, Kromme Elleboog 40, 9751Air Pro REParagliding, Haren, 050-5719934 André Bizot, en 06-13182565, Prunusstraatwww.parapentenoord.nl 49, 7271 HP Borculo, Parasailingteam 0545-273305, info@proair.nl, Nistelrode,www.proair.nl Rob van de Akker, Heufkens 526, 5403 LV Uden, www.parasailingteam.nl, Skygliders Paragliding, Joost info@parasailingteam.nl Mineur, Veursestraatweg 98, 2260 AG Pro Air Paragliding, Leidschendam, 070-317 André 82 16 Bizot, / 06-245 Prunusstraat 320 26, info@skygliders.nl, 49, 7271 HP Borculo, 0545-273305, info@proair.nl, www.proair.nl www.skygliders.nl Skygliders Paragliding, Joost Mineur, Veursestraatweg 98, 2260 AG KNVvL-erkende Leidschendam, 070-317 82Schermvliegverenigingen 16 / 06-245 320 26, info@skygliders.nl, AA Paragliding Holland (7301), Vincent Verbon, Turfschipper 96, 2292 JB www.skygliders.nl Wateringen, 0174-290458 en 06-51278458, info@paragliding.nl, www.paragliding.nl KNVvL-erkende Schermvliegverenigingen Achterhoekse Vliegers XCC (7201), J.M. van Steenderen, ZutphensestraatwegParagliding 49A, 6953 CJHolland Dieren, (7301), 0313-496940, AA Vincentsecretariaat@achterhoeksevliegers.nl Verbon, Turfschipper 96, 2292 JB Eerste Ned. Parapente Vereniging (Para Adventure) (7655), André Wateringen, 0174-290458 en 06-51278458, info@paragliding.nl, Wierenga, Amsterdamsestraatweg 400, 3551 CW Utrecht, 030-2434264, www.paragliding.nl andre@parapente.nl, www.parapente.nl Achterhoekse Vliegers XCC (7201), J.M. van Steenderen, Zutphensestraatweg Falcon AirCJ (8503), Huub Coumans, ‘tsecretariaat@achterhoeksevliegers.nl Schild 31, 5282 VJ Boxtel, 0411-673376, 49A, 6953 Dieren, 0313-496940, huub.coumans@planet.nl, www.falcon-air-online.nl Eerste Ned. Parapente Vereniging (Para Adventure) (7655), André Hoekse Vliegers (7302), Danny Mout, 1, 4501 HW Oostburg, 06Wierenga, Amsterdamsestraatweg 400,Vlissen 3551 CW Utrecht, 030-2434264, 51587606, www.hoeksevliegers.nl andre@parapente.nl, www.parapente.nl Paraglidingclub Rebels (7198), Aart de31, Harder, Bergse Linker Rottekade Falcon Air (8503),Sky Huub Coumans, ‘t Schild 5282 VJ Boxtel, 0411-673376, 221b, 3056 LG, Rotterdam, www.falcon-air-online.nl 06-54757845, aart@raatsaam.nl, www.skyrebels.nl huub.coumans@planet.nl, Parasailingteam Sky Nistelrode (7289), Aart Rob van de Akker, Heufkens 5403 Paraglidingclub Rebels (7198), de Harder, Bergse Linker526, Rottekade LV Uden, www.parasailingteam.nl, info@parasailingteam.nl 221b, 3056 LG, Rotterdam, 06-54757845, aart@raatsaam.nl, www.skyrebels.nl Plus 4 (715232), Dick ter Maat,(7289), Postbus 647, AP Enschede, Parasailingteam Nistelrode Rob van7500 de Akker, Heufkens 526, 5403 LV dtermaat@t-online.de, www.plus-4.nl Uden, www.parasailingteam.nl, info@parasailingteam.nl Pro Air Paragliding André Bizot,647, Prunusstraat 49, 7271 HP Borculo, Plus 4 (715232), Dick(8502), ter Maat, Postbus 7500 AP Enschede, 0545-273305, info@proair.nl, www.proair.nl dtermaat@t-online.de, www.plus-4.nl Skyclub Holland (7297), Alex Schreurs, Meinenweg 9 te AN Pro Air Paragliding (8502), André Bizot,Meester Prunusstraat 49, 7271 HP7107 Borculo, Winterswijk Kotten, 0543-563253, fwascheurs@telfort.nl 0545-273305, info@proair.nl, www.proair.nl StichtingHolland Eurofly (7297), Paragliding (7292), Ton van Duuren, Moorblick 1, D-48599 Skyclub Alex Schreurs, Meester Meinenweg 9 te 7107 AN Gronau, 0049(0)2562-710677 en 06-54663893, vanduuren-t@versanet.de, Winterswijk Kotten, 0543-563253, fwa.schreurs@kpnmail.nl www.eurofly.nl Stichting Eurofly Paragliding (7292), Ton van Duuren, Moorblick 1, D-48599 Twentse0049(0)2562-710677 Paragliding Club Skyline (7657), Maarten Swart, MiddendorpGronau, en 06-54663893, vanduuren-t@versanet.de, straat 7, 7855 PR Meppen, 0591-377155, skyline.bruinehaar@gmail.com www.eurofly.nl Cloud to Paragliding Cloud (7303),Club Jeroen Kaub,(7657), Boerskottenhoek 67, 7546 DC Twentse Skyline Maarten Swart, Middendorpstraat Enschede, 7, 7855 PR www.cloudtocloud.nl Meppen, 0591-377155, skyline.bruinehaar@gmail.com

instructeurnr instructeurnr

Geldigheid aantekeningen Geldigheid aantekeningen per 10 september 2014 per 2 november 2012

Wierenga 9201 9201 - - IB IB TD 15-11-2014 x 15-11-2014 A.A. J. J.Wierenga J. Wierenga 9202 9201 - - IB IB TD 15-03-2015 x 15-11-14 E.J.A.Wierenga E.J. Wierenga 9202 IL - IB IB TD 15-11-2014 x 15-03-15 H.M.J. Coumans 9222 Coumans 9226 9222 IL IL IB IB TD 23-04-2014 x 15-11-14 R. H.M.J. ter Harkel R. terJansen Harkel 9226 - IL IB IB x 10-06-2014 23-04-17 F.G.M. 9230 F.G.M. Jansen 9405 9230 IL - IB IB TD 10-06-2014 - 10-06-17 L.H. ten Napel L.H. ten Napel 9501 9405 IL IL IB IB TD 16-12-2013 x 10-06-17 E.C.M. Beekman E.C.M.Kuper Beekman 9518 9501 IL - IB IB TD 10-08-2014 - 16-12-16 T.M.W. Kuper 9602 9518 - IL IB IB TD 01-09-2012 x 10-08-14 A.T.M.W. Manuel A. Manuel 9602 IL - IB IB TD 15-11-2014 x 01-09-15 A.G.H.M. Bizot 9606 9606 IL IL IB IB TD 15-11-2014 x 15-11-14 J.P.A.G.H.M. Dekker Bizot 9701 J.P. Dekker 9701 - IL IB IB - x 11-11-2014 15-11-14 J.W.H. Omlo 9703 Omlo 9703 IL - IB IB TD 11-01-2015 - 11-11-14 G.J.W.H. Mesander 9801 Mesander 9801 - IL IB IB TD 31-08-2014 x 11-01-15 J. G. IJsselsteijn 9805 Montforts 9807 - - IB IB TD 15-11-2014 x 15-11-14 L. L.Montforts 9807 Blonk 9905 IL - IB IB TD 12-09-2012 x 03-10-15 C.CH. Snoey 9808 A. Blonk Jager 9907 - - IB IB TD 03-10-2015 x 07-01-15 CH. 9905 9912 - IL IB - TD 07-01-2015 x 13-07-17 A.M.F.J. Jager Schel 9907 M F Wout 0101 - - IB IB TD 14-08-2014 x 15-11-14 W.G.van Brink 9908 R.E. ten Berge 9912 0201 IL IL - IB TD 13-07-2014 x 03-05-15 M.F.J. Schel Mineur 0205 - IL IB IB TD 15-11-2014 x 25-09-16 MJ.M. F Wout 0101 H.J. 0210 IL IL IB IB TD 03-05-2015 x 21-09-14 R.E. tenAlberts Berge 0201 J.G.M. Sikking 0204 0214 - - IB IB TD 12-09-2013 x 09-07-17 A.E. Meindertsma L.A.N.W. de Wit 0205 0215 IL IL IB - TD 25-09-2013 x 07-04-17 J.M. Mineur T. Wolbert 0216 - IL IB IB - x 10-06-2014 01-07-14 R.J.M. Kortink 0209 P. Rehorst 0401 - IL IB IB TD 21-09-2014 x 26-06-15 H.J. Alberts 0210 P. J .A.Sikking Scheurink 0214 0502 - IL IB IB TD 09-07-2014 - 08-07-14 J.G.M. I. Molnar 0505 IL IL - IB TD 07-04-2014 x 10-06-17 L.A.N.W. de Wit 0215 ter Maat 0506 IL IL IB IB TD 01-07-2014 x 06-12-14 T. H.J. Wolbert 0216 P. M. Beukers 0401 0507 IL IL IB IB TD 26-06-2015 x 12-06-17 P. R. Rehorst R.C.van vanHelvoort Koutrik 0501 0509 IL - - IB TD 28-01-2014 x 28-12-14 G.J.J. Kragten 0601 IL - IB IB TD 08-07-2014 x 06-03-15 P. L. J .A. Scheurink 0502 Haas 0603 IL - IB IB TD 10-06-2014 x 22-05-15 I. S. Molnar 0505 C. ter Borra 0702 IL IL IB - TD 06-12-2014 x 17-02-17 H.J. Maat 0506 van Rijn 0507 0703 IL IL IB IB TD 12-06-2014 x 06-02-17 R. G.A.N. P. M. Beukers M.W.J.Arends 0704 IL x 07-04-17 R.C. van Koutrik 0509 - IB IB TD 28-12-2014 0705 IL x 19-06-17 L. R.E.Wolff Kragten 0601 - IB - TD 06-03-2015 0706 IL x 01-10-14 S. V.Verbon Haas 0603 - IB IB TD 22-05-2015 0801 IL x 11-11-14 C.R.Dijk Borra 0702 IL - - TD 17-02-2014 B.Zeldenrust 0802 - x 27-12-14 G.A.N. van Rijn 0703 IL IB IB TD 06-02-2014 A.A.H.N. van den Akker M.W.J. Arends 0704 IL IB TD 07-04-2014 Wolff 0901 IL x 12-09-15 R.E. 0705 IL - - TD 19-06-2014 1001 IL x 19-05-15 V. S.R.Majoor Verbon 0706 IL IB IB TD 01-10-2014 1201 IL x 04-01-15 R. P.J.Buis Dijk 0801 IL - IB TD 11-11-2014 1301 IL x 03-12-14 B. A.Lormans Zeldenrust 0802 - IB IB TD 27-12-2014 Wychervan Bos 1302 - IB x 14-06-16 A.A.H.N. den Akker 1303 IL - - IB TD 12-09-2015 x 28-06-16 Nick ter Harkel 0901 S.R. Majoor 1001 IL IB TD 19-05-2015 in rood, betekent P.J.Vermelding Buis 1201 IL IB verlopen TD 04-01-2015 aantekening instructeur.

Vermelding in rood, betekent verlopen aantekening instructeur.

35

Speciale aanbieding

Paragliding Sport

More than just a school Veilig Vertrouwd en Professioneel sinds 1993

Omdat wij ieder jaar met nieuw materiaal willen werken tijdens de cursussen verkopen wij ons schoolmateriaal en ingeruilde materialen. Nog in prima staat en veelal van dit jaar. Je bespaart daarmee ca. € 1000,door te kiezen voor een jong gebruikte set.

Heb je liever nieuw?

Dat kan natuurlijk ook!

Tijd voor een eigen scherm...

1690,7 s u rc A g Scherm Swin . 2014, div maten 590,klasse A/B, bjg Connect Reverse ten in Harnas Sw protectie, bj. 2014, div ma5,4 g 5 Dub. Airba dence EVO Cross 100 Reserve Indepen. 2014 2825,tot 100 kg, bj 2750,Totaal dsysteem Setprijs pakzak en spee e, rv se re en w Incl. inbou 1890,a 5 h lp A ce n va d Scherm A 014, div maten 475,klasse A, bj. 2nce Axess 3 Air n va d te a Harnas A . 2014, div m 495,bj e, ti ec ot pr 20 Hybride Annular EVO Reserve Inde. . 2014, 2860,tot 100 kg, bj 2750,Totaal eem ee sp k en dsyst za Setprijs k pa e, rv se re Incl. inbouwen 1590,s cu is D g in Sw n Scherm 014, div mate 375,klasse A, bj. 2nce Axess 3 Air va d A Harnas tie, bj. 2013, 200,Hybride protecJoker e. d In Reserve . 2008, 2165,tot 110 kg, bj 2050,Totaal eem k en speedsyst Setprijs za k pa e, rv se re Incl. inbouwen

Demo’s Scherm Swing Mistral 7, klasse B3, div. maten, bj. 2013, nieuwe keuring, € 2190,Scherm Advance Epsilon 7, klasse B2, div. maten, bj. 2013, nieuwe keuring, € 2190,Voorgaand model Harnas Reversibel Swing Connect Reverse €590,- voorheen €750,Harnas Reversibel Icaro Cross € 490,Graag helpen we je een voor jouw passende set samen te stellen. Losse artikelen zijn natuurlijk ook mogelijk. Maar OP=OP.

“

Je bent van harte welkom om langs te komen in onze winkel. Bel even van te voren of we niet ergens aan het vliegen zijn.

Air Time Paragliding Sport Lekbandijk 43 4119 RA Ravenswaaij 0345 - 558 881

Kijk voor meer artikelen en aanbiedingen op

parashop.nl

36

Volg ons!