2023_01

Boomblad

25 jaar De Bosgroepen

Boomblad (Winter 2023),

jaargang 21 - nummer 1

Het Boomblad wordt uitgegeven door de West-Vlaamse bosgroepen en verschijnt vier keer per jaar. De Bosgroep Houtland en de Bosgroep IJzer en Leie zijn een initiatief van privébosbeheerders, de Provincie West-Vlaanderen en het Agentschap voor Natuur en Bos.

Redactie/foto’s: Clint Callens, Chris Couwelier, Hendrik De Bleeckere, Miguel Depoortere, Jan Goris, Frederik Lembreght, Marie-Louise Martens, Rilke Terryn, Hanne Vanderstede, Tony Vanneste

Prepress: Philip Gesquière, Strategie & Ontwikkelingsectie Digitaal Design & Productie, Provincie West-Vlaanderen

Druk: Strategie & Ontwikkeling - sectie Digitaal Design & Productie, Provincie West-Vlaanderen

Papier: Gedrukt op milieuvriendelijk papier

Oplage: 2000 exemplaren

Verantwoordelijke uitgever: Bosgroep Houtland vzw, Tillegemstraat 81, 8200 Sint-Michiels, vertegenwoordigd door Albert de Busschere Medewerkers

Beste bosliefhebber,

Vijfentwintig jaar. Een kwart eeuw. Zo lang is het geleden dat in Vlaanderen de eerste kiemen voor De Bosgroepen gelegd werden.

In dit nummer laten we enkele pioniers aan het woord die er vanaf het prille begin bij waren. Je zal daarbij zien dat ook onze Bosgroep Houtland, die vorig jaar haar 20 jaar bestaan vierde, tot deze ‘vroege’ bosgroepen mag gerekend worden. Wat opvalt in de verhalen, is het engagement, de liefde voor bossen, de durf en wil om te experimenteren en groeien. Het DNA van De Bosgroepen is niet veranderd. Ondanks alle politieke en maatschappelijke evoluties bleef onze missie dezelfde: boseigenaars verenigen en hen helpen om hun bos te beheren op een manier die bij hen past, met respect voor de verschillende functies die het bos voor hen en de maatschappij vervult. En vooral: bosbeheer leuk maken!

Wij danken al onze voormalige en huidige medewerkers, bestuurders, vrijwilligers, leden en sympathisanten van harte voor hun tomeloze inzet voor goed beheerde privébossen in Vlaanderen en om de stem van private eigenaars luid en duidelijk te doen klinken. Ook willen we onze warme dank uitspreken aan de Vlaamse Overheid en de provincies, want zonder hun steun zouden we hier vandaag niet staan.

Op een bosrijke toekomst!

Albert de Busschere

Voorzitter Bosgroep Houtland vzw

Het bestuur en de medewerkers van de Bosgroep Houtland hebben er zin in om van 2023 een vruchtbaar jaar te maken. Boven vlnr: Jan Bouckaert, Hendrik De Bleeckere (medewerker), Chris Couwelier (secretaris), Elsie Desmet (schepen Torhout), Albert de Busschere (voorzitter), Bernard Castelein (penningmeester), Bart Vergote (Zedelgem), Kris D’hondt (Natuurpunt). Onder vlnr: Constantin van Outryve d’Ydewalle, Miguel Depoortere (medewerker), Pascal Huybrechs, Marie-Louise Martens (medewerker), Jan Goris (medewerker). Gedeputeerden Bart Naeyaert en Jurgen Vanlerberghe ontbreken op de foto. Ze werden vertegenwoordigd op de vergadering door Tom De Visschere die de foto neemt.

Suzanne De Smedt was bestuurder bij de eerste Bosgroep

“We merkten dat veel leden hun eigen bos terug gingen waarderen, in een tijd waarin er meer interesse was voor verre reizen dan voor natuur in eigen land.”

Vijfentwintig jaar geleden kreeg Suzanne De Smedt de vraag om mee te stappen in een nieuwe vzw van boseigenaars in de Antwerpse Kempen. Al snel werd ze lid van de Raad van Bestuur, een positie die ze zo’n 15 jaar enthousiast zou bekleden. Daarmee behoorde ze tot de eerste lichting van boseigenaars die zich verenigden en een gezamenlijke visie voor hun bos uitwerkten.

Hoe begon jouw Bosgroepavontuur?

“Mijn man en ik kochten een huis met een aanpalend bos van 1,5 ha in Lichtaart. We wisten niets van bosbeheer en lieten de natuur haar gang gaan. Op een dag kregen we bezoek van Frederik Vaes, die peilde naar onze plannen voor het bos. Hij vertelde over het pilootproject waar hij mee bezig was: boseigenaars bij elkaar brengen. Toen men mij vroeg of ik me wilde aansluiten bij een nieuwe vzw en me kandidaat stellen als bestuurder, dacht ik: waarom ook niet?”

Hoe verliepen die eerste jaren?

“Als lerares plastische kunsten was ik niet thuis in de werking van vzw’s,

maar ik werd verkozen als bestuurder bij Bosgroep Kempische Heuvelrug en leerde snel bij. De meeste leden hadden een sterke visie voor hun bos, waardoor ook mijn blik verruimde. In het begin waren we slechts met een handvol privé-eigenaars, de gemeente, gedeputeerde Jos Geuens van de provincie en coördinator Jan Seynaeve. We ondersteunden eigenaars met advies en organiseerden praktische cursussen, wandelingen en infodagen. Je voelde dat er interesse was. De Bosgroep groeide snel.”

Wat was de visie in die beginperiode?

“We probeerden eigenaars samen te brengen, om op een grotere schaal

werken uit te voeren. Eerst lag de focus op achterstallig bosbeheer en exotenbestrijding. De gezamenlijke houtverkoop was ook vroeg een vaste waarde. Het was voor sommige eigenaars een stimulans en we merkten dat ze hun bos terug gingen waarderen, in een tijd waarin mensen meer interesse hadden in verre reizen dan in natuur in eigen land.”

“Wat ons eigen bos betreft, leerde ik snel en liet een grote, broodnodige dunning uitvoeren. Zo’n dunning schrok veel eigenaars af, omdat het er niet zo mooi uitziet en weleens opmerkingen van wandelaars oplevert. Maar door mijn engagement in de Bosgroep kon ik goed uitleggen waarom de kappingen nodig waren en waarom we dood hout lieten liggen.”

Zijn er anekdotes van die eerste jaren die je bijbleven?

“In het begin was ik de enige vrouw. Toen we eens waren uitgenodigd bij een Bosgroep in het Brusselse, inclusief een bezoek aan de bloeiende boshyacinten van het Meerdaalwoud, moest er iemand BOB zijn om met het busje te rijden. De mannen waren enthousiast toen ik me kandidaat stelde, maar ze leken er toch niet

helemaal gerust in. Tijdens de terugrit, met mij aan het stuur, waren ze opvallend stil… ”

Wat wens je De Bosgroepen voor de toekomst?

“Dat ze dit unieke platform voor private boseigenaars sterk blijven uitbouwen. Verder wens ik ook dat De Bosgroepen ons blijven vertegenwoordigen op alle niveaus: de

gemeente, de provincie en Vlaanderen, en dat het besef van onze meerwaarde als private eigenaar nog meer mag doorsijpelen. Zelfs een kleine eigenaar heeft een belangrijke inbreng bij natuurbehoud. Ik hoop dat we kunnen blijven rekenen op de ijver van de talloze vrijwilligers, die helpen bij kleine beheerwerken en aanplantingen. Ze zijn onmisbaar!”

Roel Vanhaeren was diensthoofd bij het Agentschap voor Natuur en Bos

“Elke vierkante meter bos in Vlaanderen is belangrijk en verdient een doordacht beheer.”

In de jaren ’90 werkte Roel Vanhaeren voor de afdeling Bos en Groen van de Vlaamse Overheid, die later samen met de afdeling Natuur zou fuseren tot het Agentschap voor Natuur en Bos. Hij was vanaf het prille begin een van de bezielers van De Bosgroepen. Ook nu hij met pensioen is, spreekt hij met veel passie over het belang van privéeigenaars voor de toekomst van de bossen in Vlaanderen.

Op welke manier was de Vlaamse Overheid betrokken bij het ontstaan van De Bosgroepen?

“Het Bosdecreet van 1990 besteedde veel aandacht aan privébossen, toen samen goed voor zo’n 70% van het

Vlaams bosareaal. Er waren meer dan 100.000 eigenaars, wier bos gemiddeld minder dan een halve hectare groot was. Het bosdecreet omvatte maatregelen voor privaat bos, maar dat vormt nog geen garantie voor realisatie op het

terrein. De grote eigenaars waren al enigszins georganiseerd, per provincie was er een ambtenaar privébos en er waren beperkte subsidies voor de begeleiding van beheerplannen.”

“Midden jaren ‘90 startte het Bosverplegingsproject Kempische Heuvelrug. Een team van arbeiders werkte aan de bestrijding van Amerikaanse vogelkers. De Vlaamse

Overheid voorzag financiële middelen. Gaandeweg verbreedde de werking zich: dunningen, gezamenlijke houtverkoop, beheerplannen, toegankelijkheidsregelingen. Vanuit het bosdecreet was al bepaald dat bossen veel verschillende functies moeten vervullen. Elke eigenaar legde zijn eigen focus. De Vlaamse overheid en de provincies werkten

Wat was jouw rol hierin?

“Mijn opdracht was om het project draaiende te houden. Tientallen keren reed ik ’s avonds naar Retie om vergaderingen bij te wonen. Dan was ik vaak pas om middernacht thuis. Maar ik had het ervoor over, want ik zag de resultaten op het terrein. Vervolgens kreeg ik de opdracht om de werking uit te breiden naar de andere provincies. Dat ging vrij vlot omdat het zo’n goed concept is. Elke politieke partij vond wel een aanknooppunt. Wij als Vlaamse

Overheid bleven op de achtergrond.

Later verschoof de werking van het Vlaams niveau naar de provincies. Ik nam zelf ook andere taken op maar bleef van aan de zijlijn volgen en zat in andere overlegorganen met de Bosgroepcoördinatoren.”

Zijn er straffe verhalen die je bijbleven?

“Ooit nodigden we prins Laurent uit om te komen spreken op een avondvergadering. Hij was toen heel actief rond natuur en biodiversiteit. We hoopten op persaandacht voor het project maar lokten vooral nieuwsgierige buurtbewoners. Hij maakte tijd vrij om met iedereen te praten en was heel geïnteresseerd in bosbeheer en de werking van De

Bosgroepen toe voor de

“Ik hoop dat het beleid ook in de toekomst inziet hoe belangrijk privébossen zijn, en dat De Bosgroepen meer middelen krijgen om hun ambities waar te maken, ook in de regio’s waar ze nu nog niet echt een voet aan de grond hebben. Elke vierkante meter bos in Vlaanderen is belangrijk en verdient een doordacht beheer. De Bosgroepen vervullen een belangrijke rol binnen de Bosalliantie en de nood aan deskundig bosbeheer zal enkel maar toenemen.”

Vijf coördinatoren van het eerste uur

Al jarenlang zijn ze nauw betrokken bij de werking van De Bosgroepen, elk in een andere provincie. Deze piepjonge pioniers van weleer nemen ons mee naar de beginjaren, maar kijken ook naar de huidige uitdagingen en de toekomst.

Hoe ging het eraan toe in die beginjaren?

Jan Seynaeve: “In 1999 nam ik de rol van Frederik Vaes over binnen het Bosverplegingsproject ‘de Kempische Heuvelrug’, dat in 2001 uitmondde in Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw. Een werkgroep van private boseigenaars, waarvan ook het Vlaamse Gewest en de provincie deel uitmaakten, schreven de statuten. Er was veel dynamiek en enthousiasme. Het Vlaamse Gewest betrok ons ook bij de ontwikkeling van het Uitvoeringsbesluit van het bosdecreet die de Bosgroepen rechtsgrond gaf. Een nieuwe, inspirerende samenwerking tussen private eigenaars en overheid!”

Sylvie Mussche: “Voor mij begon het in 2001, met een lijstje van zo’n 15 boseigenaars die bekend waren bij de Vlaamse Overheid. De Vlaamse Overheid, Provincie Oost-Vlaanderen en Stad Sint-Niklaas wilden ook in OostVlaanderen een Bosgroepproject opstarten. Ik werd, samen met een administratieve collega, aangeworven door de provincie. Mijn opdracht was om Bosgroep Zandrug Maldegem-Stekene op te richten. Ik was piepjong, net zoals de coördinatoren van andere gebieden. Het hielp in het contact met boseigenaars dat we jong en onbevooroordeeld waren. We keken met een open blik naar alles.”

De jonge bosgroepcoördinatoren en twee collega’s van ANB in april 2004. Zes van hen zijn 19 jaar later nog steeds actief bij de Bosgroepen.

“Dat mensen zelf natuur in bezit hebben, geeft een speciale band. Die liefde en dat eigenaarschap geven een extra dimensie aan het natuurbeheer.”

Jan Seynaeve

An Pierson: “Ik verving in 2001 Jan Mampaey als coördinator van de prille Bosgroep West-Limburg. In Noord-Oost Limburg liep op dat moment ook een pilootproject op initiatief van Jan Spaas die een tiental grote boseigenaars verenigde in een vzw, Geert Bruynseels was daar de coördinator. In 2002 nam de provincie dat project over, werd ik daarvan coördinator en kwam er een nieuwe coördinator voor Bosgroep West-Limburg.”

Jan Goris: “Ik startte in 2002 vanuit het toen net opgerichte Regionaal Landschap Houtland. Jarenlang waren ik en de administratief medewerker Marie-Louise de enige Bosgroepmedewerkers in West-Vlaanderen. We waren manusjes-van-alles. Bij evenementen stonden we al vroeg in de keuken om koffie te zetten. Tegen de maand april waren de reserves op en was het wachten op de jaarlijkse subsidie. De coördinatoren van over heel Vlaanderen vormden een hechte kliek. Onze samenkomsten waren altijd een feestje. Het eerste tweedaagse coördinatorenoverleg vond plaats in een houten chalet van mijn nonkel in de Ardennen, waar de helft van ons op de grond sliep, en iemand van ANB in de kookpotten roerde. Ik herinner me ook een meerdaagse Inverde-excursie in Oostenrijk, waar we tot in de late uurtjes dansten en zongen, om voor het ontbijt in een meer te gaan zwemmen.”

Jeroen Franssens: “Ik werd in 2004 coördinator van Bosgroep Dijle-Geteland. Voorheen was er

het niet zo succesvolle pilootproject Bosgroep Noord-Hageland. Ik werd betaald door het Regionaal Landschap en een intercommunale. Het was een warme omgeving om in te werken. Wij moesten op zoek naar een andere aanpak dan in de Kempen, want de eigendommen waren groter en de bossen meer verspreid. Er was minder nood aan samenwerken en gezamenlijke houtverkoop werkte bij ons niet. Het was een spannende, stimulerende periode. We hadden geen echte anciens om op terug te vallen, dus al snel was ik de ancien.”

Wat was er zo vernieuwend aan de aanpak van De Bosgroepen?

Jan Seynaeve: “Dat we neutrale verenigingen van boseigenaars zijn. De eindbeslissing ligt bij hen, maar de overheden zijn wel enorm betrokken. Het eerste wat mensen ons vroegen wanneer we naar hen toestapten, was: Ge zijt toch gene groene, he. Veel eigenaars dachten dat er wel een addertje onder het gras moest zitten.”

An Pierson: “In het bijzonder sinds de komst van het Bosdecreet in 1990 was er een grote kloof tussen de kleine boseigenaar en ‘de grote boze overheid’. Via De Bosgroepen ontmoeten beide partijen elkaar, ontstond een positieve sfeer en werd heel wat vertrouwen gecreëerd. Een eerste golf van eigenaars was snel enthousiast gemaakt, anderen waren wat achterdochtiger, maar de mond-aan-mondreclame onder boseigenaars en de resultaten op het terrein zorgden voor een snelle groei.”

“Het hielp in het contact met boseigenaars dat we jong en onbevooroordeeld waren. We keken heel open tegen de dingen aan.”

Sylvie Mussche

Jeroen Franssens: “We luisteren echt naar de mensen en leggen niets van hogerhand op. Het was een initiatief van de overheid, maar niemand zwaaide met het vingertje.”

Wat is er de afgelopen 25 jaar veranderd?

Jan Goris: “Qua doelstellingen veranderde er nagenoeg niets. Wat we wel zien, is dat bossen regelmatig van eigenaar veranderen. We zien nu opvallend veel nieuwe eigenaars die een bos kopen om er tiny houses te verhuren, voedselbossen aan te leggen of workshops bushcraft of yoga te geven. Dikwijls stuiten ze op de boswetgeving. Notarissen en makelaars zouden hen beter moeten inlichten. Anderzijds zien we een groeiende groep jonge mensen die een bos kopen uitsluitend om een stukje groen Vlaanderen te beschermen.”

Jan Seynaeve: “We creëren nu veel meer nieuw bos, zowel via spontane verjonging als aanplantingen. We gaan ook relaxter om met exoten. In het begin wilden we van elke eigenaar een beheerder maken. Nu weten we dat niet iedereen dat kan of wil. Sommige leden willen gewoon een betrouwbare partner die er mee voor zorgt dat het bos goed beheerd wordt, zonder dat het hen veel geld kost.”

An Pierson: “Er zijn natuurlijk wel eigenaars die veel zelf doen, en enkel bij ons komen aankloppen voor een kapmachtiging of de opmaak van een beheerplan.”

Sylvie Mussche: “De context waarbinnen we werken en de wetgeving veranderden enorm de voorbije jaren. Alles is complexer, en de nood aan professionele begeleiding voor de doorsnee boseigenaar nog groter. Het ledenaantal van De Bosgroepen groeide heel sterk, waardoor we nu minder tijd kunnen besteden aan elk individueel lid. Daarnaast professionaliseerden we ons steeds verder, onder meer met de oprichting van de Koepel van Vlaamse Bosgroepen.

“Het eerste tweedaagse coördinatoren overleg vond plaats in een houten chalet van mijn nonkel in de Ardennen, waar de helft van ons op de grond sliep, en iemand van ANB in de kookpotten roerde.”

Jan Goris

Wat zijn de grootste verwezenlijkingen van De Bosgroepen?

Sylvie Mussche: “We tilden het beheer van privaatbos naar een hoger niveau. Dankzij onze neutrale, bemiddelende rol konden we een krachtig netwerk uitbouwen. Eigenaars komen via ons ook met elkaar in contact en wisselen ervaringen uit.”

Jeroen Franssens: “We veroorzaakten een mindshift bij de politiek en de natuursector, die plots beseften dat private eigenaars, mits wat ondersteuning, aan kwaliteitsvol natuurbeheer kunnen doen en dat het niet nodig is om alle natuurgebieden aan te kopen om natuurdoelstellingen te behalen. We gaven boseigenaars ook meer plezier in bosbeheer.”

Jan Seynaeve: “De bossen van bepaalde leden zien er nu totaal anders uit dan twintig jaar geleden, met meer boomsoorten en biodiversiteit. We betekenen vaak meer voor onze leden dan hulp bij bosbeheer. Je zit samen rond de keukentafel en vormt een luisterend oor. Dat mensen zelf natuur in bezit hebben, geeft een speciale band. Die liefde en dat eigenaarschap geven een extra dimensie aan het natuurbeheer. Als we dat zouden verliezen, gaat er iets ontzettend moois verloren.”

“We gaven boseigenaars meer plezier in bosbeheer. Vaak merkte ik dat eigenaars zich na een eerste terreinbezoek, waarbij we de angst en belemmeringen wegnamen, ontpopten tot gelukkige bosbeheerders.”

Jeroen Franssens

Jan Goris: “Uit de laatste Vlaamse bosinventaris blijkt dat de private bossen op dezelfde manier evolueren als het openbaar bos. Privébossen werden lang meewarig bekeken. Nu is objectief, door de overheid zelf, aangetoond dat de private bossen het minstens even goed doen dan openbaar bos. Ik wil graag denken dat De Bosgroepen hier van aan de basis liggen”.

An Pierson: “Mijn grootste drive is dat we mensen echt helpen. Bij al mijn collega’s vind ik die dankbaarheid en het plezier terug. Er is geen enkele andere organisatie of overheidsdienst die in de bres springt voor de kleine private eigenaars zoals wij dat doen, wat natuurlijk enkel kan dankzij de steun van de overheid. We zijn ook echt mee met de laatste ontwikkelingen en volgen het onderzoek op de voet. Dat is enorm belangrijk om de bossen weerbaar te maken voor de toekomst.”

Wat zijn de grootste uitdagingen waar De Bosgroepen voor staan?

Sylvie Mussche: “We krijgen steeds meer taken, soms zonder voldoende bijkomende financiering. Denk bijvoorbeeld aan de bosuitbreiding, de realisatie van Europese natuurdoelen en de verhoogde nood aan communicatie om het draagvlak te vergroten voor boswerken.”

Jan Goris: “De discussies rond kapwerken nemen toe, zelfs in bossen waar we in het verleden zonder problemen dunningen uitvoerden. Daarnaast slinken de overlevingskansen van jonge bossen door de klimaatverandering en wildvraat.”

Ik kan me voorstellen dat jullie een vat vol anekdotes zijn!

Jan Goris: “Op een mooie dag troonde een eigenaar me mee naar een schuurtje, waarin een helikopter bleek te staan. We maakten een vlucht over mijn volledige werkingsgebied. Daarbij cirkelden we ook op zeer lage hoogte boven ons kantoor, tot verbazing van mijn collega’s.”

Sylvie Mussche: “Ik heb ooit een terreinbezoek in Aalter uitgesteld omdat ik bij aankomst in het bos de politie en het parket aantrof die een moordzaak onderzochten. Collega Maud, die wist dat ik daar een afspraak had, hoorde het op het radionieuws en belde me later die dag in paniek op met de vraag of alles in orde was.”

Jeroen Franssens: “Toen ik eens met een eigenaar stond te praten in diens bos, passeerden er twee mannen die ons de weg vroegen. Even later arriveerden er politiecombi’s, waaruit agenten met automatische geweren en kogelvrije vesten sprongen. Die twee mannen bleken ontsnapte, gewapende gevangenen.”

“We toonden al meermaals dat we creatief kunnen zijn met middelen, en telkens de energie en motivatie vonden om door te gaan. Onze sterke achterban vormt de basis voor een lange, mooie toekomst.”

An Pierson

Bert Wierbos is houtaankoper voor West Fraser

“Ik ken geen enkele andere organisatie of dienst waar zoveel bekwame bosbouwmensen bij elkaar zitten. De Bosgroepen moeten hun stem echter nog meer durven verheffen.”

Als houtaankoper bij houtverwerkend bedrijf Norbord, sinds 2020 onderdeel van West Fraser, heeft Bert Wierbos een nauwe band met De Bosgroepen en een goed zicht op de houtindustrie.

Welke meerwaarde

hebben De Bosgroepen voor de houtmarkt?

“We werkten altijd al met privéboseigenaars. Het zou goed zijn als alle particuliere bosbezitters zich aansluiten bij De Bosgroepen om een goed beheer en betere vermarkting van de producten mogelijk te maken. De houtindustrie maakt zich grote zorgen over onze bossen. Het gebruik van hout als duurzame grondstof wordt goed gepromoot, maar we moeten er ook voor zorgen dat er voldoende lokaal hout voor de volgende generaties is. Het huidige systeem van De Bosgroepen, waarbij ze dunningen uitvoeren en kloempen aanplanten onder bestaand bos, is op zich niet slecht. Maar het volstaat absoluut niet als je ziet welke rol bossen in de

toekomst moeten spelen. Ik vind dat er al decennialang te weinig bos wordt vervangen door jong en weerbaarder bos, ook in bossen van Bosgroepleden. Met de huidige zeer mooie houtprijzen is het perfect mogelijk om volop in nieuw, weerbaar en biodivers bos te investeren en nog een surplus over te houden.”

Hoe verloopt voor jou de samenwerking?

“Goed. Ik doe altijd mee met de openbare houtverkopen, heel handig. Die volumes stegen doorheen de jaren, maar zouden nog veel hoger kunnen. Het jaarvolume dat wij kopen van De Bosgroepen bedraagt ca. 10% van ons totaal volume eigen aankoop, goed voor ongeveer 10.000 m³ per jaar. Op de 18 jaar dat ik met De Bosgroepen

samenwerk, hebben we voor meer dan 4 miljoen euro aan hout gekocht via hen. Het is wel jammer dat wij als trouwe klant aan openbare veilingen moeten meedoen, dat er geen structurele samenwerking is.”

Zijn er anekdotes die je overhoudt aan die 18 jaar samenwerking?

“Toen we pas samenwerkten, organiseerde ik een houthakkersweekend bij mij thuis met natuurliefhebbers: ex-klasgenoten, ANB-medewerkers, jagers en ook mensen van Bosgroep Limburg. Natuurlijk maak je ook op het terrein veel mee. Zo gingen we eens met een Bosgroepcoördinator ter plekke na aanhoudende klachten van een eigenaar van een paardenweide, die beweerde dat een van onze vrachtwagens zijn stroomdraad

Via de connectie met Bert Wierbos kon de Bosgroep Houtland in 2006 voor het eerst een harvester of houtoogstmachine in de Brugse private bossen inzetten. Dat leverde toen heel wat bekijks op en het zorgde onmiddellijk voor een verdubbeling van de naaldhoutprijzen in deze regio.

beschadigde. Die eigenaar bleef volhouden dat wij het waren geweest. Terwijl we onderhandelden over een oplossing, stopte er plots een vuilniswagen. De chauffeur sprong dolenthousiast uit zijn cabine. Hij had de week ervoor de draad beschadigd, en was blij dat hij daar nu de eigenaar over kon aanspreken…”

Hoe zie jij de toekomst voor De Bosgroepen?

“Ik zie een zeer grote rol voor hen weggelegd, maar er moeten meer

middelen komen. Als de overheid meer en weerbaarder bos wil, moet ze hechter samenwerken met De Bosgroepen. Daarnaast vind ik dat De Bosgroepen meer moeten inzetten op certificering, bij voorkeur PEFC.”

Wat wens je De Bosgroepen toe voor de toekomst?

“Veel moed, want ze werken in een uitdagende wereld. Ik merk dat de medewerkers over veel kennis en

goede wil beschikken, en hoop dat er mensen blijven binnenstromen vanuit bosbouwopleidingen. Ik ken geen enkele andere organisatie of dienst waar zoveel bekwame specialisten bij elkaar zitten. Ze moeten hun stem echter nog meer durven verheffen en meer gewicht in de schaal krijgen aan de onderhandeltafel.”

Cursus ‘Nieuw bos geplant, wat nu?’

Wat? We kijken welke maatregelen je kan nemen in je jong bos om tot een soortenrijk, klimaatweerbaar bos te komen met mooie, stabiele bomen van goede kwaliteit. Je zal leren dat elk bos valt bij te sturen als je er vroeg genoeg bij bent. De eerste stap is inschatten of een jonge boom vitaal groeit en vervolgens de nodige redding brengen door te snoeien, ringen of kappen. Je krijgt tips om onnodige kosten en energie uit te sparen door de juiste bomen te selecteren. De opleiding is een combinatie van een theoretisch gedeelte binnen en een praktijkgedeelte buiten.

Wanneer? Vrijdag 12 mei 2023 van 09u30 tot 16u30. Waar? Tillegembos, Sint-Michiels (Brugge).

Cursussen kettingzaag ‘à la carte’

Dit jaar zit de Bosgroep in een nieuwe samenwerking met het opleidingscentrum

Inverde. Bosgroepleden schrijven zich niet meer in via de Bosgroep maar rechtstreeks op de website van Inverde en krijgen een ledentarief via hun kortingscode. Ook voor de cursussen kettingzaag bieden we deze formule aan. U kan zelf het niveau van uw cursus en de locatie in heel Vlaanderen kiezen.

Prijs? 30 euro (leden) en 129 euro (niet-leden), lunch niet inbegrepen.

Lesgever: Hannes Cosyns (Inverde) Inschrijven? www.inverde.be/opleidingen/ nieuw-bos-geplant-wat-nu

Bosgroepleden kunnen inschrijven met korting door gebruik te maken van de kortingscode ‘Houtland2’ tijdens stap 1 in het menu ‘afrekenen’. Indien de kortingscode niet meer geldig is omdat het totaal aantal beschikbare kortingen (10 stuks) is opgebruikt, gelieve de Bosgroep te contacteren.

Prijs? 100 euro (leden) en 429 euro (niet-leden). Inschrijven?

Voor niveau 1: www.inverde.be/opleidingen/ kettingzaaggebruik-ecs-1-onderhoud-en-doorkorttechnieken

Voor niveau 2: www.inverde.be/opleidingen/ kettingzaaggebruik-ecs-2-basisveltechnieken Bosgroepleden kunnen inschrijven op alle aangeboden cursussen kettingzaag ECS1 en ECS 2 met korting door gebruik te maken van de kortingscode ‘Houtland3’ tijdens de betalingsfase op de website.

NOTEER ALVAST VOLGENDE DATA IN UW KALENDER

Zaterdag 22 april 2023

Algemene Vergadering Bosgroep Houtland Locatie: Buitengoed Oostende, Kinderboerderij De Lange Schuur, Stuiverstraat 599, 8400 Oostende. Met wandeling door het Geuzenbos of de ‘Tuinen van Stene’.

Zaterdag 13 mei 2023

Algemene Vergadering Bosgroep IJzer & Leie Locatie: Sint Sixtus Abdij, Donkerstraat 13, 8460 Vleteren. Met geleid bezoek of cursus in de bossen rond de Sint Sixtus Abdij.

Zorg voor bossen!

Artikel door Hendrik de Bleeckere, Bosgroep Houtland vzw

Na een lange aanloop met de aanvraag, de goedkeuring en de nodige aanwervingen is het project “Zorg voor Bossen” (ZVB) in november 2022 echt van start gegaan. Op 24 januari ll. gaven we de officiële aftrap waarbij een 65-tal mensen aanwezig waren. Naast de gedeputeerden Jurgen Vanlerberghe en Bart Naeyaert waren uiteraard ook vele doelgroep-medewerkers, begeleiders & vrijwilligers druk in de weer voor de aanplant van zo’n 4.000 boompjes en struiken. Het Uilenbos in Loppem (Zedelgem) is geboren!

Met het project Zorg voor Bossen willen we de doelgroep-medewerkers uit verschillende zorginstellingen en leerlingen van enkele BUSO scholen een zinvolle activiteit aanbieden in een bosomgeving. Het project dat ondersteund & gefinancierd wordt vanuit de provincie West-Vlaanderen en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO), beoogt meerdere doelstellingen. Een aangename en respectvolle wisselwerking tussen private boseigenaars en doelgroep-medewerkers is er zeker één van. We streven er in dit project ook naar om een bijdrage te leveren in het klimaat robuuster maken van onze bossen. We weten ondertussen

dat de bossen in Vlaanderen door de klimatologische veranderingen gestaag uitdrogen. Met ZVB trachten we door middel van eenvoudige ingrepen ons steentje bij te dragen. De aanplant van kloempen of verjongingsgroepen is daar een voorbeeld

Het project “Zorg voor Bossen” is een samenwerking tussen de twee WestVlaamse bosgroepen Houtland en IJzer & Leie. Samen met 6 ingetekende partners (4 Zorginstellingen en 2 scholen) willen we een meer -

waarde betekenen voor zowel onze doelgroep-medewerkers als de aangesloten boseigenaars binnen onze provincie. Een open visie van de boseigenaar ten aanzien van onze doelgroep-medewerkers is daarin een vereiste.

Deze laatste past binnen een proefopstelling rond wildbescherming waar we met enkele doelgroep-medewerkers de opvolging zullen doen. Het aanbrengen van schapenwol en het vrijmaken van bramen zal hier sowieso van toepassing zijn.

Intussen zijn we reeds aan onze 9de activiteit (op 13/02) en het enthousiasme groeit alleen maar. We geven momenteel nog voorrang aan het aanplanten gezien dit echt (winter)-seizoensgebonden is. Naast het Uilenbos in Zedelgem, werden er ondertussen binnen dit project ook enkele bosjes aangeplant in Sijsele (Bolakkerstraat), Lo-Reninge (Te velde), Moorslede (Molenstraat) en een perceel nabij het Bellegembos. Ook de aanplant van een 8-tal kloempen langs de Diksmuidse Heerweg te Zedelgem werd in dit kader gerealiseerd. Deze winter voorzien we ook nog de aanplant van een struikgordel op het domein van PC Sint-Amandus, en gaan we wildbescherming aanbrengen nabij het kasteel van Wynendaele.

Ook onze arbeidersploegen van OptimaT, Westlandia, 360 °Groen, dienen we te vermelden en hebben hier een ondersteunende rol. We schakelen hen vaak in om zowel voorbereidende werken te laten uitvoeren als eventueel afwerkende taken. Zo verruimen we vooral onze mogelijkheden bij aanplantingen (boren van gaten) en het afrasteren van kloempen of dergelijke.

Na het plantseizoen (afhankelijk van de temperaturen ergens eind maart) gaan we met dit project ons meer gaan richten op beheerwerken. We denken hier voornamelijk aan eenvoudige opdrachten zoals het verwijderen van exoten, maken van takkenstapels of houtkanten, het opruimen van zwerfvuil en

verwaarloosde constructies, opruimen/stapelen van houtblokken, enz. … Wat dit betreft willen we via deze weg nog een oproep doen aan alle boseigenaars die hier een taak zien weggelegd voor dit project. Heel specifiek voor het zuiden van de provincie zijn we nog op zoek naar plaatsen om activiteiten uit te voeren met onze doelgroep-medewerkers. Het enige wat wij vragen is om de verplaatsingskost van onze instellingen te vergoeden, wat gemiddeld neer komt op zo’n 60€. Als je weet dat je hiervoor steeds beroep kunt doen op de expertise en organisatie van de Bosgroep, lijkt ons dit zeker billijk. De erkenning en bereidwilligheid van onze mensen krijg je er gratis bij! Mijn collega Rilke en mezelf zijn reeds bij verschillende eigenaars langs geweest die ingetekend hebben op een lijst met mogelijke werkzaamheden. Het was bemoedigend om het enthousiasme en de gastvrijheid te ervaren die sommige boseigenaars expliciet naar voor schoven. Dank daarvoor! Van hieruit gaan we verder plannen naar de toekomst om zo het project die een voorziene looptijd van zo’n 2 jaar heeft toch verder te kunnen zetten. Indien je hier ook een opportuniteit in ziet mag je ons zeker contacteren, we komen dan graag op bezoek.

Hebt u nog interessante opdrachten en/of een aantrekkelijke werklocatie voor onze vrijwilligers?

Neem a.u.b. contact op via (Bosgroep IJzer & Leie) Rilke Terryn: 0491 36 72 75 of (Bosgroep Houtland) Hendrik De Bleeckere: 0470 54 25 71

Houtprijzen op stam blijven stijgen

Op 9 december 2022 vond een gezamenlijke houtverkoop bij de Bosgroep Houtland plaats. Het was een relatief kleine verkoop waarbij 1.477m ³ hout uit vijf boseigendommen werd aangeboden. Zeven erkende bosexploitanten brachten biedingen uit. Al snel werden alle loten toegewezen en de gemiddelde verkoopprijs bedroeg 55 euro/m ³ . Wetende dat de gemiddelde verkoopprijs in onze Bosgroep over de afgelopen 10 jaar 31 euro/m³ bedraagt, zijn dit zeer goede prijzen. Dit heeft niet alleen met de actuele vraag naar hout te maken maar

uiteraard ook met de aard van het hout dat we konden aanbieden. Zo leverde een lot dunning van mooie beuken 72 euro/m³ op, een dunning van lork 50 euro/m³, een dunning van douglas 60 euro/m ³ en de kap van populierenrijen tussen 35 en 40 euro/m³. Eigenaars die willen hout aanbieden via een gezamenlijke verkoop in 2023, dienen tijdig de Bosgroep te contacteren. De Bosgroep rekent een kostprijs voor het opmeten van het hout en vraagt 5% op de opbrengst van de verkoop.

Centrum Agrarische Geschiedenis zoekt boserfgoed

Oproep. Kan u onze kennis helpen aanvullen?

Algemene vergaderingvzw Bosgroep Houtland

Zaterdag 22 april 2023

Locatie: Buitengoed Oostende, Kinderboerderij De Lange Schuur, Stuiverstraat 599, 8400 Oostende.

Programma:

9.30 uur: Algemene Vergadering

11.00 uur: Geleide wandeling naar het Geuzenbos of de Tuinen van Stene 13.00 uur: Receptie met kleine lunch

ALLE EFFECTIEVE LEDEN ZIJN VAN HARTE WELKOM! UW AANWEZIGHEID IS EEN STEUN VOOR ONZE

WERKING! Graag inschrijven via onze contactgegevens. Geef uw voorkeur voor de wandeling: Geuzenbos of Tuinen van Stene.

Het Geuzenbos rijst op

In 1995 werd het eerste perceel van het Oostendse stadsrandbos aangeplant. Ondertussen groeit er al 90 hectare. Er heerst nu een echt bosklimaat en de eerste dunningen worden voorbereid. Je vindt er al rode eekhoorns en broedvogels zoals buizerd en sperwer. Aansluitend bij het bos ligt het unieke krekengebied. Het bos kreeg de naam Geuzenbos omdat het in het gebied ligt dat ooit door de Oostendse geuzen onder water werd gezet als deel van hun strijdplan tegen de Spaanse veroveraar.

De Tuinen van Stene, bijzondere plek

De ‘Tuinen van Stene’ liggen in een historisch polderlandschap verscholen in de drukke rand van Oostende.

De Tuinen zijn een groene oase van 35 hectare bestaande uit een bio-pluktuin, een waterweidelandschap, een akkerlandschap met stadslandbouw en een voedselplatform om producten te verkopen. Het park is een laboratorium voor landbouw, maar ook een plek voor natuur en een wandelparadijs.

Bossen en bomen spelen al eeuwen een belangrijke rol in de samenleving. Het bos is niet alleen het decor voor talrijke volksverhalen, maar kent ook een eigen geschiedenis waar vakkennis, tradities en mensen centraal staan. Hout was noodzakelijk voor de productie van boerenwagens en landbouwwerktuigen, maar ook voor heel wat ambachtslui zoals lattenklievers, klompenmakers of meubelmakers. Centrum Agrarische Geschiedenis (CAG) gaat op zoek naar dit bijzondere boserfgoed in onze regio en doet daarvoor een oproep.

Centrum Agrarische Geschiedenis

CAG is het kenniscentrum voor het agrarisch erfgoed in Vlaanderen en Brussel. Het is erkend door de Vlaamse overheid en bestudeert de geschiedenis en het erfgoed van landbouw, voeding en landelijk leven vanaf het midden van de 18de eeuw tot en met vandaag. Het bos neemt daarin een bijzondere plaats in!

CAG beheert o.a. de Collectie Bulskampveld. Die collectie bevat meer dan 8.500 objecten met talloze wagens, karren, landbouwwerktuigen en ambachtelijk materiaal. De collectie bevond zich tot 2016 bij de kruidtuin van het provinciaal domein Bulskampveld in Beernem en verhuisde nadien naar een gesloten depot in Zwevezele.

Voerman Bockstaele-Bekaert aan het werk met de boomezel. (Collectie Documentatiecentrum Maurits Gysseling. Auteur onbekend)

CAG gaat op zoek naar boserfgoed. Heb jij thuis nog foto’s, prentkaarten, filmpjes, boeken, archieven of affiches liggen die ons meer kunnen leren over de geschiedenis van de bossen in de regio Houtland? Of ben jij 70+ en kan jij ons meer vertellen over hoe de bosbouw doorheen de jaren is geëvolueerd? Of misschien ken jij nog wel bijzondere bosbouwtechnieken die generatie op generatie worden doorgegeven? Laat het ons dan zeker weten!

Specifiek zijn we op zoek naar items die ons meer kunnen leren over het: Planten en rooien van bomen en bossen; Transport van bomen bv. via de bomenwagen of het gebruik van mallejan/ boomezel; Het beroep van de boswachter; Het plukken van bessen en champignons; Openbare houtverkopen; Zagerijen en houthandels; Boomkwekerijen.

Gevonden! Stuur een mailtje naar Sven.lefevre@ cagnet.be met meer informatie over het materiaal. Heb je een digitale kopie? Wat is er te zien? Kan je het document dateren? Op welke regio heeft het document betrekking? Ben jij de maker?

Meer info op www.collectiebulskampveld.be en www.cagnet.be. Tel. 016 32 42 47.

Nieuw bos in Staden

Zondag 4 december werd er tijdens een aanplantactie in de gemeente Staden 3,15ha nieuw bos aangeplant door de inwoners. Deze bebossing was een uitbreiding van het reeds bestaande speelbos en tijdens de aanplantactie hielpen er meer dan 200 planters de meer dan 6.000 plantjes aanplanten. Het aangeplante bos werd uitgetekend door Bosgroep IJzer en Leie en zal evolueren naar een mooi gemengd inheems loofbos. Het bos zal open zijn voor publiek en door de grote variatie aan gebruikte soorten een kwalitatief habitat vormen voor vele soorten insecten, vogels en zoogdieren. Naast de gemeente Staden en de Bosgroep hielpen ook BOS+ en Eneco mee met de realisatie van de extra oppervlakte bos.

Bosgroep IJzer en Leie begeleidde deze bebossing sinds het begin. Ze maakte het beplantingsplan, vroeg de subsidies en andere financiering aan en deed een groot deel van de voorbereiding en begeleiding van de aanplantactie zelf. Om een betere dienstverlening naar de openbare besturen te bieden, werd Frederik Lembreght eind vorig jaar voor beide West-Vlaamse bosgroepen aangesteld als projectmedewerker bosuitbreiding en openbaar bos. Wilt u als openbaar bestuur dus ondersteuning bij een eigen bosuitbreiding, het beheer van bestaand bos of bij een ander bos gerelateerd project, neem dan zeker contact op via frederik.lembreght@west-vlaanderen.be of 0491 87 69 08 om de mogelijkheden te bespreken.

Hanne, nieuwe medewerker bosuitbreiding

Hallo! Ik ben Hanne Vanderstede. Samen met mijn echtgenoot en twee tienerdochters woon ik in Zwevegem. Twintig jaar geleden studeerde ik af als maatschappelijk werkster en startte ik aan een loopbaan in de sociale sector waar ik altijd met veel enthousiasme en toewijding klaar stond voor kwetsbare doelgroepen.

Ontspannen doe ik het liefst buiten, in de natuur. En daar mag gerust een fysieke inspanning aan vast hangen.

Stevige wandeltochten en het werk bij de beheerploeg van Natuurpunt Zwevegem besparen me zo een duur fitness-abonnement.

Door het ouder worden van de kinderen kwam er niet alleen meer tijd vrij voor ontspanning, maar zag ik ook de mogelijkheid om nieuwe dingen te ondernemen. Dromen die al enkele jaren in mijn hoofd hingen, kregen een concreet plan. Een carrièreswitch die me meer natuur, buiten-zijn en een nieuwe uitdaging gaf, was het doel. Ik startte daarom 2 jaar geleden de opleiding natuurmanagement, gevolgd door een specialisatie boswachter. Dit was voor mij zo positief dat ik besliste de sprong te wagen en ook professioneel deze richting uit te gaan. Ik ben dan ook heel blij dat ik sneller dan verwacht bij de Bosgroep IJzer en Leie mocht starten als projectmedewerker bosuitbreiding. Voor mij een grote uitdaging met veel nieuwe kansen en veel nieuwe bossen!

Algemene vergadering - vzw Bosgroep IJzer en Leie

Zaterdag 13 mei 2023

Locatie: Sint Sixtus Abdij, Donkerstraat 13, 8460 Vleteren.

Daar gaan we weer. Een nieuw jaar, een nieuwe algemene vergadering. We kijken er al naar uit om jullie opnieuw talrijk te mogen ontvangen, deze keer in de Sint Sixtus Abdij in West-Vleteren. Zoals gewoonlijk beginnen we ’s morgens met een warme kop koffie en starten we onze vergadering om 9 uur. We brengen verslag uit over het afgelopen werkingsjaar en blikken vooruit op de plannen van 2023.

Na de vergadering trekken we er even op uit en verkennen we de bossen rond de abdij. We voorzien een cursus of geleide wandeling in de lentezon. Daarna gaan we naar ‘De Vrede’ voor de receptie waarna we gezellig samen aan tafel schuiven voor een lekkere lunch. De ideale gelegenheid om gezellig na te praten over leuke boservaringen en -plannen.

Het programma voor 13 mei ziet er als volgt uit:

- 9 tot 9.15 uur: ontvangst met koffie in Sint Sixtus Abdij (adres: Donkerstraat 13, 8640 Vleteren)

- 9.15 tot 10.15 uur: Algemene Vergadering Bosgroep IJzer en Leie

o verwelkoming

o jaarverslag en resultatenrekening 2022

o planning en begroting 2023

o Goedkeuring van de voorgestelde verslagen, de rekeningen en de begroting en kwijting aan de bestuurders

o Verkiezing opvolger bestuurslid Bernard Boes

o Goedkeuring erelidmaatschap Benoit de Maere d’Aertrycke

o Goedkeuring aanpassing statuten (wijziging vennootschapswetgeving ea)

- 10.30 tot 12 uur: geleid bezoek of cursus in de bossen rond de abdij

- Vanaf 12.30 uur: receptie en warme lunch in De Vrede (cafetaria abdij)

Al onze leden mogen in april een uitnodiging verwachten in hun mailbox of brievenbus.

BOSGROEPEN IN WEST-VLAANDEREN

Legende

Openbare bossen

Privébossen

Bosgroep IJzer en Leie

Bosgroep Houtland

Wat is een bosgroep?

Een bosgroep is een vereniging van en voor boseigenaars. In deze samenwerking staat de beheersvrijheid van de eigenaar centraal. De bosgroep zorgt vrijblijvend voor de praktische ondersteuning voor het beheer van uw bos.

De bosgroep is er voor alle boseigenaars uit het werkingsgebied. Het maakt niet uit of u boseigenaar bent van een bosperceel van enkele aren bos of van meerdere hectaren. Weet u graag wat de bosgroepen voor u en uw bos kunnen betekenen, neem dan contact op met uw bosgroep! De contactgegevens vindt u hieronder.

Bosgroep Houtland vzw

Streekhuis Noord-West-Vlaanderen (Kasteel Tillegem)

Tillegemstraat 81

8200 Sint-Michiels (Brugge)

050 40 70 23 bosgroephoutland@west-vlaanderen.be www.bosgroepen.be

BTW: BE 0866.482.291

RPR Gent, afdeling Brugge

Coördinator: Jan Goris

Bosgroep IJzer en Leie vzw

Bezoekerscentrum De Palingbeek

Vaartstraat 7

8902 Zillebeke (Ieper)

057 23 08 54 - Fax: 057 23 08 51 clint.callens@west-vlaanderen.be www.bosgroepen.be

Ondern.-nr.: 0816.706.346

RPR Gent, afdeling Ieper

Coördinator: Clint Callens