Bosgazet
4 Samen vierden we de Dag van de Boseigenaar
9 Ken jij de Koepel van Vlaamse bosgroepen al?
10 Wat is de toekomst van onze dennenbossen?
INHOUD
3
Elke dag een nieuw bosboek!
4 Samen vierden we de Dag van de Boseigenaar
9 Ken jij de Koepel van Vlaamse bosgroepen al?
10 Wat is de toekomst van onze dennenbossen?
13 Bosgroepnieuws
18 Kalender 19 Zoekertjes
20 Contactgegevens
De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar leden en geïnteresseerden.
Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Stephanie Van Loock
Lay-out: Koloriet - Leefdaal
Verhuisd? Vragen over uw lidmaatschap? De Bosgazet en/of nieuwsbrief digitaal ontvangen?
Neem contact op via antwerpsebosgroepen@provincieantwerpen.be
Beste bosliefhebber,
Een nieuw jaar, een nieuw begin voor het leven in de bossen. Wat brengt 2025 ons? Hoe zien we onze bossen veranderen in 2025? Wordt het een droge of natte zomer na een geslaagd plantseizoen? Bij de bosgroepen gaan we niet voorspellen, wel proberen we met de veranderingen rekening te houden door zo goed mogelijk in te spelen op variatie. Variatie in structuur, in soorten, en in aanpak. We worden hierin ondersteund door onze Koepelmedewerkers. Zij stellen zich graag voor in deze editie. Daarnaast volgen we ook de studie vanuit het INBO (= Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek) naar de vitaliteit van de kenmerkende dennen in het boslandschap. Wat is ons de voorbije jaren op terrein opgevallen? Zij gaan hiermee aan de slag om antwoorden te zoeken op de vele vragen.
In deze editie zetten we ook graag jullie als boseigenaar in de kijker, met een terugblik op onze Dag van de Boseigenaar in 2024. Uitzonderlijk koppelden we hier ook een eigenaars-enquête aan vast. Het leverde schitterende anekdotes op! Met dank daarvoor. En met het voorjaar in het verschiet, zien we jullie graag terug op onze Algemene Vergaderingen. Van harte welkom!
Een schitterend 2025 gewenst en veel leesplezier!
Martine Van Goethem en Frederic van Haaren Co-voorzitters Bosgroep Antwerpse Gordel vzw
Bosgroepen, wat zijn dat?
Veel van de bossen in Vlaanderen zijn in privéhanden. De bosjes zijn vaak kleiner dan een hectare en zeer versnipperd. Om op een duurzame en rendabelere manier aan bosbeheer te doen, zijn De Bosgroepen opgericht ter ondersteuning van de vele boseigenaars. Boseigenaars krijgen een professioneel advies en kunnen samenwerken met andere boseigenaars in de buurt. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gratis lid te worden en gebruik te maken van De Bosgroep-diensten. Men behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen!
De belangrijkste taken van De Bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. Je kan ons contacteren voor:
– gratis, onafhankelijk en vrijblijvend advies – informatie over hoe je bos duurzaam kan beheerd worden
– organisatie van wandelingen, cursussen en excursies – uitvoering van gezamenlijke bosbeheerwerken: dunnen, exotenbeheer, houtverkopen
– hulp bij de bosadministratie: kapmachtigingen, subsidies en beheerplannen – ondersteuning bij aanplantingen – optimaliseren van de toegankelijkheid van je bos
Contact
Verhuisd? Vragen over uw lidmaatschap? Neem contact op via antwerpsebosgroepen@provincieantwerpen.be De Bosgazet of Nieuwsbrief analoog of digitaal ontvangen? Of dit aanpassen? Kan je zelf doen via de link web.provincieantwerpen.be/cn/avrml/bosgroepen.
Elke dag een nieuw
bosboek!
Maandag
Tristan Gooley
Hoe lees je een boom: ontrafel alle patronen en aanwijzingen, van wortel tot kruin Gooley laat zien hoe bomen hun omgeving onthullen.
Een praktische gids vol natuurobservaties om bomen te lezen als een natuurlijk kompas.
Dinsdag
Paul Smith
Bomen, van wortel tot blad
Paul Smith, van Botanic Gardens Conservation International, onderzoekt de boom van zaden tot bladeren. Met aandacht voor bedreigingen en het Global Tree Assessment voor we reldwijde boomsoortenbescherming.
Woensdag
Anne Sverdrup-Thygeson
Bosrijk, hoe bomen, mensen en andere soorten verbonden zijn
De Noorse bioloog Sverdrup-Thygeson schetst het bosleven in al zijn diversiteit en verweeft wetenschap met verbeelding. Een toegankelijk boek dat biodiversiteit in het bos tot leven brengt.
Donderdag
Dore van Duivenbode
Oerbos, de strijd om de Europese natuur
Dore Van Duivenbode verkent bedreigde oerbossen in Oost-Europa en onthult de spanningen tussen natuurbehoud, politiek en economie, met een open blik op ecologie en bosbeheer.
Vrijdag
Louis De Jaeger
Ontwerp je eigen voedselbos
Een praktische handleiding voor het aanleggen van een voedselbos, met tips over planten, onderhoud en de organisatie.
Voor iedereen die duurzaam voedsel uit het bos wil oogsten!
Zaterdag
Bernadette Wörndl
De smaak van het bos, verzamelen, beleven, ontdekken, genieten
Een kookboek voor de natuurliefhebber met recepten van bosbessen tot wildzwijn. Het bos als bron van inspiratie voor heerlijke gerechten na een verfrissende wandeling.
Zondag
Ton Lemaire
Bomen en bossen, bondgenoten voor een leefbare aarde
Lemaire’s laatste werk is een ode aan bomen, waarin hij de relatie tussen mens en bos filosofisch en historisch verkent, met oog voor mythologie en kunst.
Voor meer informatie kunt u het artikel van Johan Van den Broek raadplegen, getiteld “Zeven Bosboeken voor Zeven Bosweekdagen”, gepubliceerd door Bond Beter Leefmilieu op 1 oktober 2024.
Samen vierden we Dag van de Boseigenaar
In de Week van het bos vierden we met vele leden de Dag van de Boseigenaar. Die dag zetten we naar goede gewoonte de mensen in the picture die met veel passie hun bos beheren. Dit jaar vroegen we bij onze leden ook om een ultrakorte boseigenaars-enquête in te vullen. Verderop vind je de resultaten. We vroegen ook naar leuke anekdotes uit het bos. In elke provincie werd één lid in de bloemen gezet met het leuke ingestuurde verhaal. Je kan ze hier lezen.
West-Vlaanderen
In Anzegem werd het Spitaelsbos in de kijker gezet, een boscomplex van 140 ha groot. De eigenaar stelde zijn bos graag open voor alle geïnteresseerde bosliefhebbers. De Bosgroepmedewerkers gidsten een mooie wandeling.
‘Tijdens het scheren van de haag aan de rand van het bos vond ik een slang. Blijkbaar had ze overwinterd in de grote houtstapel die ik aanlegde voor vogels, egels en padden. Ze was goed gevoed maar nog loom. Gelukkig was ze niet gekwetst door de haagschaar.’
Oost-Vlaanderen
Voor de Dag van de Boseigenaar organiseerde Bosgroep Oost-Vlaanderen op woensdag 10 oktober een exclusief bezoek aan het kasteeldomein Smissenbroek van boseigenaar Isabelle d’Ursel. Isabelle d’Ursel erfde vier jaar geleden het prachtige domein van haar vader en keerde terug van New York naar haar roots. Ze maakte een carrièreswitch om zich fulltime toe te leggen op agroforestry en het beheer van 28 hectare bos. Ondanks de regen genoten 80 deelnemers van een boeiende demonstratie met trekpaarden die omgewaaide bomen uit het bos sleepten. Daarnaast waren er twee gegidste wandelingen: de ene over de geschiedenis van het domein, de ijskelder en markante bomen; de andere over de rabatten, biodiversiteit en natuurbeheerplannen.
De dag werd afgesloten in de sfeervolle orangerie met een lokaal hapje en drankje.
‘Wij kochten ons perceel van een dame die er een poes en kippen had. Mijn echtgenote ging vaak wandelen met de
hond en maakte dan een praatje met de dame. Op de duur werd dit een ontmoetingsplaats. Ook de hond en poes lagen te luieren in elkaars gezelschap. Onlangs belandde hier een haan, en sinds kort krijgen we dagelijks bezoek van fazanten. We spotten af en toe een reetje, zien eekhoorntjes ravotten in een boom, horen een specht tikken op een stam of zien een buizerd cirkelen in de lucht. Een voor ons onbekende wereld is opengegaan in ons aards paradijsje.’
Antwerpen
Het was een interessante en sfeervolle dag bij de Norbertijnen van Tongerlo, met een speurtocht voor de kinderen en een klimaatslimme wandeling door het bos. Tijdens de wandeling door de bossen van de abdij kregen de Antwerpse Bosgroepen heel wat boeiende vragen, terwijl de speurtocht zorgde voor blije kindergezichtjes.
De locatie aan de Abdij van Tongerlo was een goede plek om de Dag van de Boseigenaar te vieren want De Bosgroepen zetten hier al een tijdje in op het ontwikkelen van gezonde bossen die bestand zijn tegen de klimaatverandering.
‘Ik hing enkele mezenkastjes omdat de eikenprocessierups hier geregeld wordt gezien en de mezen lusten die wel. Maar de spechten maakten het gat in de kastjes groter, waardoor er geen mezen meer kwamen. Helaas kon ik nergens metalen plaatjes vinden waaruit ik een gat van de juiste grootte kon frezen, dus kocht ik in een doe-het-zelfzaak de metalen huisnummers 6 en 9. Die bleken exact de juiste diameter opening te hebben!’
Vlaams-Brabant
Stralende zon, wandelschoenen aan en bosactiviteiten voor jong en oud. Zo vierden we de Dag van de Boseigenaar in Vlaams-Brabant!
In Landen verkenden de leden van Bosgroep Vlaams-Brabant de mysteries van het bos op een prachtig kasteeldomein. Tijdens de wandeling leerden deelnemers op verschillende stopplaatsen meer over het bos en zijn beheer. Ook aan de jong-
ste bosliefhebbers was gedacht, met leuke activiteiten speciaal voor hen. Na afloop werd er in het boscafé gezellig nagepraat.
‘Vader had 30 jaar geleden in het geniep nog 1 hectare bos bijgekocht. Pas bij de erfenis hebben we ontdekt dat we 4 in plaats van 3 hectare hadden. Toch een verrassing!’
Limburg
Bosgroep Limburg verwelkomde heel wat enthousiaste bosliefhebbers om samen de resultaten van enkele jaren vernieuwend bosbeheer in Zutendaal te ontdekken.
‘Op een dag knuffelde mijn kleindochter een boom en zei dat de boom haar geroepen had.’
Boseigenaars doen het voor de biodiversiteit en de rust:
“Het bos is als een levend schilderij, je kan niet stoppen met ernaar te kijken”
Bovenstaande quote komt van een boseigenaar die meedeed aan de enquête waarmee De Bosgroepen peilden naar wat leeft bij de Vlaamse boseigenaars. Meer dan 1000 mensen vulden de enquête in, waaruit enkele opvallende zaken naar voor komen. De grootste motivatie om zelf een bos te hebben is zorgen voor een betere biodiversiteit en het milieu. Op de tweede plaats komt ontspanning, en op de derde plaats toekomstige generaties hiervan de voordelen kunnen bieden. Dit hangt nauw samen met de redenen waarom eigenaars naar hun bos trekken. Ze zoeken er vooral de rust op, genieten er van de fauna en flora, maar – toch verrassend – ook het werken in het bos staat in de top 3. Of zoals een boseigenaar het mooi verwoordt: ‘In het bos werken is de beste fitness, en je hoort er de beste playlist: het getjilp van vogels, gekraak van takken, gekwaak van kikkers, gezoem van bijen.’
Leeftijd boseigenaars
65% van de Vlaamse boseigenaars is 60-plus, zij beheren het bos vooral in functie van toekomstige generaties. De groep boseigenaars tussen 20 en 40 jaar is met 6% aanzienlijk kleiner maar is verbazend genoeg wel goed voor 15% van de bossen die groter zijn dan 5 hec-
Waarvoor boseigenaars naar hun bos trekken
© Kurt De Meulemeester
tare, terwijl in Vlaanderen de doorsnee boseigenaar een bos heeft dat kleiner is dan 1 hectare. 32% van de respondenten werd boseigenaar via een erfenis, maar het merendeel, namelijk 57%, kocht zelf het bos aan. Degene die zelf een bos aankochten, vallen voornamelijk in de categorie 20 tot 40 en 40 tot 60 jaar.
Oppervlakte van het bos
< 1ha > 5ha 1-5ha
Liefde voor het bos
Aan de hand van al deze cijfers kunnen we duidelijk zien dat er heel wat verschillende soorten boseigenaars in Vlaanderen wonen. Maar wat ze allemaal gemeen hebben, is de liefde voor het bos en de ontspanning die ze er vinden. Dat blijkt uit de vele anekdotes die de respondenten deelden. ‘Sinds ik in mijn bos vertoef, leef ik veel bewuster. Het bos verplicht je om tot rust te komen. Je wordt er één met de natuur.’
Vol trots wordt de evolutie van het bos opgevolgd, men geniet van de explosie van daslook en andere voorjaarsbloeiers, en er wordt heel wat wildlife gespot: reetjes, uilen, buizerds, kikkers, salamanders, marters en zelfs een was-
beer. ‘Prachtig om te zien dat een koppel eekhoorns jaar na jaar terugkomt om noten te verzamelen voor de winter’. Heel wat boseigenaars geven namen aan bomen of boswegjes, of planten bomen ter herinnering aan een speciaal moment. Sommigen hebben zelfs sprookjesbomen waar kabouters of heksen in wonen.
Wat heel vaak terugkomt is dat het bos een plek is voor ontmoeting: picknicken met vrienden, kampen bouwen met kinderen en kleinkinderen, een babbeltje slaan met toevallige passanten. Heel wat mensen stellen hun bos open voor imkers of schoolkinderen uit de buurt die er de avontuurlijkste speeltijden beleven. Een school plantte zelf een bos want ‘wat je buiten leert, komt beter binnen!’. Ook kijkt men met veel nostalgie naar de eigen jeugdjaren die men doorbracht in de natuur. De combi ravotten en spelenderwijs de natuur leren kennen, blijkt tijdloos te zijn. Er is nog hoop voor de tabletgeneratie. Aan iedereen die deze enquête invulde: een dikke dankjewel!
Wist-je-datjes:
- 68% van de boseigenaars tussen 20 en 40 jaar bezit of beheert een bos door aankoop
- 12% van de boseigenaars tussen 20 en 40 jaar bezit of beheert een bos voornamelijk voor het hout
- 54% van de boseigenaars tussen 20 en 40 jaar bezit of beheert een bos voornamelijk voor ontspanning
- 23% van de boseigenaars ouder dan 80 jaar bezit of beheert een bos voornamelijk voor een toekomstige generatie
- 42% van de boseigenaars hebben maar 1 reden aangeduid voor het bezitten of beheren van een bos
- 27% van de boseigenaars die een bos voornamelijk beheren in functie van het milieu en de biodiversiteit, is het liefst in het bos voor de rust - 63% van de boseigenaars die een bos voornamelijk beheren in functie van de houtoogst, is het liefst in het bos om er te werken
Grootste motivatie om een bos te hebben bij wie zelf een bos kocht versus wie het erfde
verkreeg bos door aankoop verkreeg bos door erfenis
Nog enkele mooie anekdotes uit de Boseigenaarsenquête
“De aanplant van het bos deden we met de ganse familie. Iedereen kon een boom uitkiezen waaraan een etiket werd gehangen met zijn/haar naam. Plots stond er ook een buur van het toekomstige bos die vroeg of hij mee mocht planten. Hij heeft meerdere dagen meegeholpen en was zo blij dat er een bos achter zijn tuin kwam. Intussen zijn we 20 jaar verder en komt de vraag van familieleden of ze hun boom nog eens kunnen zien. Dit levert telkens een leuk bezoek op om de evolutie van het bos te zien en herinneringen aan de plantdagen op te halen. We zorgen dan voor een hapje en drankje en nestelen ons gezellig onder het bladerdak.”
“Het is een plezier om de bomen die ik geplant heb te zien groeien en bloeien. En wat me het meest voldoening geeft is dat mijn kleinzoon zich specialiseert in boomchirurgie. Opvolging verzekerd!”
“Vorige winter hebben we een inheems gemengd loofbos geplant. Elke keer ontdekken we er andere planten of dieren, erg fascinerend! Obsidentify helpt ons voortreffelijk met het herkennen: de groene zandloopkever, brandnetelkapje, amandelwilg, watersalamander, havikskruid, bekerzwam, teunisbloempijstaart, pluimvoetbij, enzovoort. Onze nieuwe vondst noemen we dan het diertje/plantje van de dag.”
“Als ik in mijn hangmat lig in m’n bos heb ik helemaal geen behoefte meer aan verre reizen.”
“Ik volg een opleiding tot boswachter en op de ochtend van mijn eerste excursie zei mijn vriendin tegen onze vierjarige dochter: ‘Papa gaat naar het bos om boswachter te worden’, waarop mijn dochter onbedaarlijk begon te huilen want ‘papa zal nooit meer thuiskomen, hij zal in het bos gaan wonen en de wolf is daar ook.’ We hebben moeten uitleggen dat in het bos werken ook een job is zoals dat van andere mama’s en papa’s, dat er geen wolven zijn en dat ik heel zeker thuis blijf wonen.”
“Mijn vader noemde dit bos zijn ‘fitnesscentrum’. Dat is het nu voor mij ook, vooral omdat ik zie dat onze kinderen en kleinkinderen er ook volop van genieten en mee komen helpen bij het onderhoud.”
“Toen ik het bos kocht in 2014 waren er geen vogels te bekennen. Na de aanplant van inheemse bomen en struiken zitten er nu buizerds, sperwers, merels, lijsters, allerlei soorten mezen, boomklevers, bonte spechten, roodborstjes, boomkruipers, appelvinken, winterkoningen, goudhaantjes en de bonte vliegenvanger. Dit jaar spotte ik ook voor het eerst de grauwe vliegenvanger.”
“Als kind speelde ik altijd in dit bos en als puber was het mijn plek om na te denken. Intussen heb ik het bos gekocht en maak ik er regelmatig een wandeling door. Helaas heb ik heel wat bomen moeten laten kappen vanwege aantasting door de letterzetter maar met trots heb ik meteen erna een divers bos geplant en ik hoop er binnenkort opnieuw tot rust te kunnen komen.”
“Mijn grootvader kocht het bos in 1957 om er te genieten van de natuur en er tot rust te komen. Helaas is hij vroeg gestorven. Het bos ging over naar mijn mama. We waren er in onze kindertijd élke vakantie. Ook mijn kinderen beleefden er een zalige tijd. Ik probeer dezelfde waarden en normen na te streven als de vorige generaties. Mijn pépé is er steeds aanwezig, zijn liefde voor dit stukje paradijs zit ook in mij.”
“Mijn kinderen en kleinkinderen toonden aanvankelijk weinig interesse voor het bos. Dankzij wandelingen en de inbreng van De Bosgroepen probeer ik hun belangstelling aan te wakkeren. Ik trek ze naar het bos toe en ... het werkt! De kleintjes verzamelen blaadjes, vinden paddenstoelen en vreemde insecten. De ouderen zijn trots op hoe een bos onze ecologische voetafdruk verkleint, merken het rustige genieten door talrijke wandelaars of willen meer weten over de houtopbrengst. Stilaan krijg ik spontaan hulp bij het onderhoud.”
“Ik lag in mijn hangmat te slapen toen ik plots iets hoorde. Ik was niet meteen klaarwakker en dacht dat het mijn partner was, al kon ik het harige bruine jasje niet thuisbrengen. Gelukkig bleef de ree staan en kwam ik tot helder (in)zicht.”
“In mijn bos staat een den met 14 holtes onder elkaar, afkomstig van spechten, die mij doet denken aan een appartement. Eigenlijk is het bouwgrond maar ik koos ervoor om de bomen te behouden. Gelukkig zijn met wat je bezit is voor mij rijkdom. Het wilgenroosje, het Robertskruid, de tamme kastanjes, de oude eiken, de reusachtige tulpenbomen en de dieren die er wonen doen mij van elke dag genieten. Het bos houdt me fit: Amerikaanse vogelkers wieden, snoeien... Na een storm heeft elke spier van mijn lichaam werk en voel ik mij een topsporter.”
Ken jij de Koepel van Vlaamse bosgroepen al?
De Koepel van de Vlaamse bosgroepen: wie zijn ze, wat doen ze? Wat betekenen ze voor de bosgroepenwerking en dus onrechtstreeks ook voor jou als boseigenaar? We stellen hen graag aan jullie voor.
De Koepel is het kennis- en expertisecentrum voor boseigenaars rond bosbeleid, bosbeheer, bosuitbreiding, wetgeving en andere relevante bosthema’s. Daarnaast vormen we ook het overlegplatform tussen De Bosgroepen, de Vlaamse beleidsmakers en andere sectororganisaties. We zijn een belangrijk aanspreekpunt voor de media en het brede publiek voor bovenstaande the-
ma’s en bieden ondersteuning aan De Bosgroepen op het gebied van communicatie, administratie, opleiding en organisatie. In de toekomst wil de Koepel deze werking verder uitbreiden en versterken, en ook een grotere rol spelen om de werking van De Bosgroepen en de noodzaak van particulier bosbeheer ook zichtbaar te maken voor de maatschappij.
Samen met 15.000 boseigenaars zorgen De Bosgroepen ervoor dat het Vlaamse bos goed wordt beheerd opdat ook de volgende generaties ervan kunnen genieten. De acht Bosgroepen werken samen via de Koepel.
Iedere dag zijn Dries en Kobe inhoudelijk actief in de Koepelwerking waarbij Sylvie administratief sterk ondersteunt. Je kan hen steeds bereiken via koepel@ bosgroepen.be
Dankjewel voor jullie inzet!
Het Koepelteam: Kobe Vermeersch Dries Moerloose Sylvia Focke
Wat is de toekomst van onze
Op
©
terrein zie je talrijke effecten oa draaigroei
Arthur De Haeck, INBO
dennenbossen?
In dit artikel laten we het INBO aan het woord. Het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) is het Vlaams onderzoeks- en kenniscentrum voor natuur en het duurzame beheer en gebruik ervan. Het situeert zich binnen het beleidsdomein Omgeving van de Vlaamse overheid en is een Vlaamse Wetenschappelijke Instelling.
Het INBO verricht onderzoek en levert kennis aan al wie het beleid voorbereidt, uitvoert of er als belanghebbende bij betrokken is. Met zijn wetenschappelijk onderzoek ondersteunt het INBO alle actoren van de open ruimte binnen de Vlaamse overheid en organisaties voor natuurbehoud, bosbouw, landbouw, jacht en visserij. Het INBO stelt zijn gegevens ter beschikking als open data en levert informatie voor internationale rapportering. Wil je meer weten? Kijk dan zeker eens op www.inbo.be
Sommigen noemen de homogeen aangeplante dennenbossen een ecologische ramp. Toch neemt dit niet weg dat Grove den in ongeveer de helft van de Vlaamse bossen in belangrijke mate aanwezig is, dat deze soort een van de weinige is die op de arme standplaatsen van o.a. de Kempen goed groeit, dat zij een interessante geassocieerde biodiversiteit heeft (fungi en kevers) die beter scoort dan andere inheemse loofbomen zoals haagbeuk, linde, es of olm en dat ze ook nog eens economisch goed in de markt ligt. Wanneer dan door het diagnosecentrum bomen van het INBO een verspreide verzwakking en sterfte van Grove den vastgesteld wordt, gaan de alarmbellen rinkelen.
In 2018 merkten we kaarsvetachtige harsuitvloei op stammen van grove den in
Ophovenderheide (Oudsbergen) en in Rijckevelde (Brugge). Ook Nederlandse collega’s zagen gelijkaardige verschijnselen in het grensgebied Nederland-Duitsland. Na analyse bleek het te gaan om een verregaande staat van aantasting door de schimmel Sphaer opsis sapinea. Na verder inlezen en contacten met Duitse en Franse collega’s blijkt dat men uit gaat van algemene toe nemende dennensterf te, misschien zelfs vergelijkbaar met de sterfte van fijnspar. Dennen zijn aan het verzwakken waardoor schimmels als Sphaeropsis
zich veel agressiever gedragen, van het vertrouwde symptoom van scheutsterfte (verbruinde eindscheuten) wordt nu aangevuld door de kankervorming langs de stammen. Op jonge dennen o.a. dennenscheerder, op volwassen bomen dennenprachtkever, … En er zijn nog andere onderweg vanuit Zuid-Europa. In 2022 moeten we vaststellen dat in bossen als De Stropers (Stekene) en Pietersembos (Maasmechelen) ongeveer een derde van de grove dennen duidelijke tekenen van aantasting vertonen of zijn afgestorven.
Aanzienlijke sterfte van deze soort kan belangrijke gevolgen hebben voor het Dennenprachtkever
bosklimaat, waterhuishouding, koolstofopslag, terreinbeheer, bosverjonging, etc. Deze problematiek is (grotendeels) klimaatgestuurd: langdurige droogte en toename van neerslag- en temperatuursextremen verzwakken de dennen en staan ook mee in voor het verschijnen van nieuwe ziektebeelden.
Daarom voert het INBO sinds april 2024 een SWO-project uit om de problematiek in Vlaanderen beter in kaart te brengen, net zoals dit ook elders in West-Europa onderzocht wordt. In de komende twee jaar zullen wij met behulp van o.a. boorkernanalyses (dendrochronologie) de evolutie van de gezondheidstoestand van Grove dennen over heel Vlaanderen in kaart brengen en dit proberen oorzakelijk te correleren met ziek-
tes, standplaats –en klimaatvariabelen. Zo hopen we onderbouwd beheeradvies te kunnen geven aan het beleid en terreinbeheer in de loop van 2026.
Dennenscheerder
Wil je hier meer over weten?
Volg ons dan via https://www.vlaanderen.be/inbo/projecten/uitzoeken-beheervoorschriften-dennensterfte-in-vlaanderen
Andries Saerens (INBO) en Arthur De Haeck (INBO)
contact : diagnosecentrum@inbo.be
ANTWERPSE GORDEL
Boscomplex Gooreind gevierd met een wandeling en een nieuw speelbos
SSinds eind 2022 heeft Bosgroep Antwerpse Gordel deelgemeente Gooreind van Wuustwezel in het vizier genomen.
We zetten een nieuw boscomplex op, waarin de eigenaars geïnformeerd werden over de Bosgroep en terreinbezoeken plaatsvonden voor bosadviezen op maat.
Dit culmineerde in de opmaak van twee natuurbeheerplannen en een Bosgroepwandeling op een prachtige oktoberochtend waarbij zowel de geschiedenis als de ecologie van het Goed van Koch toegelicht werd.
Ook in Wuustwezel werd een samenwerking met het gemeentebestuur en Stichting Kempens Landschap opgestart voor het inrichten van een nieuw speelbos, gelegen in de woonzone met bosrijk karakter.
Na een jaar plannen en voorbereiden, kon deze zomer eindelijk de technische ploeg ter plaatse gaan: Met boseigen hout werd een toegangspoort en zitbanken gemaakt door Natuur-
ANTWERPSE GORDEL
werk en de speelelementen van robinia werden aangeleverd door Donkergroen nv.
Met deze initiatieven toont Wuustwezel dat natuur en recreatie hand in hand kunnen gaan. Dankzij de samenwerking tussen boseigenaren, lokale overheden en de Bosgroep krijgt het landschap een duurzame toekomst, waarin ruimte is voor zowel mens als natuur.
Inspirerend moment voor onze gemeenteambtenaren op het Vrieselhof!
In het najaar van 2024 stuurden we een uitnodiging naar onze gemeentes met volgende boodschap: Onze organisaties stellen hun werking voor op maat van jouw gemeente. Meer dan 15 jaar hebben Regionaal Landschap de Voorkempen/Rivierenland en Bosgroep Antwerpse Gordel een partnerschap met jouw gemeente om aan de slag te gaan rond de thema’s natuur, landschap, erfgoed, landbouw, beleving en bos. Ben je op zoek naar nieuwe ideeën voor de volgende legislatuur? Ben jij die nieuwe ambtenaar die onze werking beter wil leren kennen? Kom op 5 november langs op ons inspiratiemoment. We blikken terug op inspirerende realisaties samen met onze gemeenten en denken samen na over nieuwe ideeën en projecten voor de komende jaren. Leer onze collega’s kennen en deel ervaringen met collega-ambtenaren. Samen werken we met jouw gemeente verder aan een robuust landschap op maat van de streek.
Het werd een boeiende voormiddag met voor ieder wat wils verspreid over verschillende workshops. Zo kwam het bosthema uitgebreid aan bod met onderwerpen als het technisch beheer bij openbare eigenaars, meer bos in je gemeente en
bosbeheer in de praktijk. Daarnaast was er ook aandacht voor natuurgerichte bosprojecten en bosbeleving op maat van de inwoners.
De inspiratiesessies werden afgerond met een netwerkwandeling doorheen ons schitterend groendomein Vrieselhof met een lunch om bij te praten. Dank aan alle aanwezigen en we gaan graag een toekomstige samenwerking aan.
Dit moment werd mogelijk gemaakt door een vlotte samenwerking met het Regionaal Landschap De Voorkempen en Rivierenland en met de ondersteuning van de Provincie Antwerpen.
ZUIDERKEMPEN
Rijksuniversiteit Gent onderzoekt QD-metingen bij bosgroep Zuiderkempen
Al zeven jaar op rij meet vrijwilliger Jef Mertens uit Westerlo jaarlijks zo’n 300 prachtige toekomstbomen in de Zuiderkempen. Deze jonge bomen, geselecteerd op hun uitzonderlijke kwaliteit, worden volgens de Duitse QD-methode (kwalificeren en dimensioneren) rondom vrijgemaakt. Hierdoor krijgen ze alle ruimte en licht om uit te groeien tot volumineuze bomen. Deze aanpak bevordert niet alleen een snellere groei, maar levert ook hout van topkwaliteit op.
Jef voert metingen uit op verschillende boomsoorten, zoals zomereik, winterlinde, grove den, Corsicaanse den, berk en zwarte els. De nauwkeurigheid en consistentie van zijn werk hebben inmiddels de aandacht getrokken van de faculteit Bio-ingenieurwetenschappen van de UGent. Uit hun eerste analyses blijkt al een duidelijk verschil in groeisnelheid tussen de QD-bomen en de referentiebomen.
In de loop van 2025 zal de universiteit onze gegevens verder onderzoeken om nog meer inzicht te krijgen in de voordelen van deze methode.
Grafiek: aangroei stamomtrek van QD-bomen en referentiebomen aan de adbij van Tongerlo (zomereik)
ZUIDERKEMPEN
Vlaamse MINA-raad op bezoek bij Bosgroep Zuiderkempen
DDit bezoek stond in het teken van duurzaam bosbeheer, met een nadruk op samenwerking en kennisuitwisseling over de uitdagingen van klimaatverandering. Jan Seynaeve, coördinator van bosgroep Zuiderkempen, leidde een boswandeling waarin thema’s zoals klimaatslim bosbeheer en natuurbeheerplannen centraal stonden.
Welke verschillen zijn er tussen bosbeheer gericht op klimaatadaptatie en bosbeheer dat natuurstreefbeelden nastreeft? Wat is de beste keuze? Ook de rol van bosgroepen en het belang van beleidsflexibiliteit om economische en ecologische doelstellingen te verwezenlijken, werden besproken.
In de namiddag presenteerde Prof. Dr. Ellen Desie (KU Leuven) de resultaten van een Vlaamse studie over boomsoorten en klimaatverandering. Zij pleitte voor meer openheid richting de integratie van klimaatrobuuste boomsoorten in het Vlaamse bosbeheer.
Tot slot modereerde Jan Verheecke, voorzitter van de MINA-raad, op meesterlijke wijze een debat waarin uiteenlopende meningen over dit thema aan bod kwamen.
Meer info vind je via volgende link in Ecopedia: Welke boomsoorten of herkomsten voor een klimaatonzekere toekomst? | Ecopedia
KEMPEN NOORD
Houtverkoop najaar 2024 Bosgroep Kempen Noord
Op 15 oktober 2024 ging de jaarlijkse industriële houtverkoop door in de Ster in Arendonk. Agentschap voor Natuur en Bos organiseert deze verkoop. Bosgroep Kempen Noord verkocht 4 loten voor volgende prijzen:
NAAM LOT Kubering Beste bieding Koper prijs per m3
Lot 1 Vorselaar-Grobbendonk 1430 m3 74.238 EUR Westfraser 51,91 EUR/m3
Lot 2 Kasterlee 2307 m3 126.626 EUR Westfraser 54,89 EUR/m3
Lot 3 Mol 629 m3 20.106 EUR Nv Muffels 31,97 EUR/m3
Lot 4 Postel 837 m3 49.999 EUR Internationale houthandel Ras 59,74 EUR/m3
Er volgt nog een verkoop van ongeveer 4000 m3 (meerdere loten) in de buurt van Oud-Turnhout en Retie.
ANTWERPSE GORDEL ZUIDERKEMPEN KEMPEN NOORD
Verwelkoming nieuwe gezichten bij de serviceploeg!
Met trots stellen we de nieuwe werkkrachten van onze serviceploeg aan jullie voor: Sarah Heylen, Hannes Van den Bergh en Stan Daems.
Deze enthousiaste groep staat klaar om boseigenaars te ondersteunen bij verschillende bosbeheerwerken. Misschien zie je ze weldra aan het werk in jouw bos!
Op de foto zien jullie, van links naar rechts: Sarah Heylen, Niels Neirinckx, Hannes Van den Bergh en Stan Daems..
Autostrade voor plant en dier bij Kempen Noord
Provincie Antwerpen stimuleert de verbetering van een Functioneel Ecologisch Netwerk (FEN). Dat FEN is de verbinding van fauna en flora via natuur. Om de biodiversiteit te herstellen, heb je immers niet enkel grote natuurreservaten nodig, maar ook kleine tussenliggende natuurplekjes die voor een samenhangend netwerk zorgen. Zo kunnen soorten zich doorheen het landschap verspreiden. Met een FEN-subsidie kon Bosgroep Kempen Noord aan de slag. Een greep uit onze projecten in 2024.
Berkenbossen
Hoogspanningsleidingen door bosgebied zijn soms ook natuurkansen. In de Berkenbossen in Mol wordt een halfopen corridor ingericht voor o.a. de warmte-minnende levendbarende hagedis. Amerikaanse vogelkers wordt verwijderd en na het plaggen zal heide en schaal grasland ontstaan. Netbeheerder Elia en het studiebureau Ecofirst ondersteunden deze realisatie. Zo worden maatschappelijke doelen als natuurontwikkeling en energievoorziening gekoppeld.
Postel
Gladde slang in Postel kan een stukje verder uitbreiden aanleg van een nieuwe stapsteen: een open plek heide in de abdijbossen. Dit project is een uitbreiding stukje heide dat reeds ontwikkeld werd. De heide snel tevoorschijn, dus we verwachten ook nu een De bosgroep werkte samen met Regionaal Landschap Grote Nete voor dit project.
uitbreiden dankzij de met droge struikuitbreiding van een klein heide kwam op toen een goed resultaat. Landschap Kleine en
Deze projecten worden gesteund door provincie Antwerpen en het Vlaams Agentschap voor Natuur en Bos. Ze zouden niet uitgevoerd kunnen worden zonder de fijne goedkeuring en medewerking van de privé eigenaar van elk perceel. BEDANKT!
Ook in de andere Bosgroepen wordt volop werk gemaakt van de verbetering van het Functioneel Ecologisch Netwerk. Benieuwd naar wat daar allemaal gebeurt? In een volgende editie nemen we je graag mee voor een kijkje achter de schermen!
Tulderheide
De Schrieken
In het bosgebied de Schrieken (Weelde) werd een open plek aangelegd en 2 historische vennen hersteld. Rabatten werden gedempt om het water vast te houden in het bosgebied. Vele soorten kunnen hiervan genieten: vlindersoorten als het groentje en het bont dikkopje en vogelsoorten als de boompieper en de nachtzwaluw. Dit zijn provinciaal prioritaire soorten. Lees hierover meer op de website van de provincie.
In Poppel werd een dichtgegroeid bosven opnieuw vrijgemaakt. Enkele bomen werden gekapt zodat er meer licht valt op het ven. Hier leeft een zeldzame populatie poelkikker en vinpootsalamander. Deze soorten hebben een voedselarme waterplas nodig in een halfopen bos- en heidegebied. Tulderheide is de perfecte stapsteen voor uitwisseling met de nabije populaties in Roovertsche Heide (NL) en de gewestbossen van Ravels.
Welkom op de Antwerpse Algemene Vergaderingen in 2025!
Na de winter kijken we uit naar de Algemene Vergadering, onze jaarlijkse ledenbijeenkomst!
Een moment om elkaar als boseigenaar opnieuw te ontmoeten en nieuwe bosgroepinfo te ontdekken. We gaan samen op verkenning in een schitterend bos-of natuurgebied of luisteren naar een boeiende gastspreker. Daarnaast worden jullie op de hoogte gesteld van het reilen en zeilen binnen iedere bosgroep waarbij de resultaten van 2024 en de toekomstperspectieven van 2025 een plaats krijgen op de agenda. Traditiegetrouw ronden we af met een gezellig netwerkmoment onder boseigenaar tijdens een receptie of lunch.
Allen van harte welkom!
ZUIDERKEMPEN
Bosgroep Zuiderkempen heet al haar leden van harte welkom op de algemene vergadering in 2025. Deze zal zoals verleden jaar doorgaan in de Zoerla in Westerlo. Wist je dat de rode bosmier onze bossen beschermt tegen heel wat schadelijke insecten ? Het fascinerende leven van de rode bosmier zal na de algemene vergadering alvast geen geheim meer zijn voor jullie. Meer informatie over de agenda en de inschrijving volgt nog via post of mail. Reserveer de datum alvast al in je agenda. We hopen van harte op jullie aanwezigheid.
Wanneer: Donderdag 20 maart 2025 vanaf 19u
Waar: Zoerla, Gevaertlaan 1, 2260 Westerlo
Inschrijven: mogelijk via uitnodiging per post of mail. Hou uw postbus of mailbox in de gaten. Meer informatie volgt.
NOORD
Bosgroep Kempen Noord nodigt haar leden graag uit voor de Algemene Vergadering van 2025.
Ons programma wordt gedetailleerd doorgegeven op de uitnodiging via mail aan de leden. We bespreken de resultaten van 2024 en de planning van 2025. We doen een wandeling in de buurt en sluiten af met een hapje en een drankje.
Wanneer: Zaterdag 22 maart 2025 vanaf 13.30u tot 17.30u. Waar: Scouts Carpe Diem, Biesputten 11, 2370 Arendonk. Inschrijven: kan via kempennoord@bosgroep.be of via de uitnodiging op mail, die verzonden wordt in januari 2025.
ANTWERPSE GORDEL
We verzamelen om 10u voor een wandeling in de aangename Rupelstreek met zijn kenmerkend landschap. Tegen 11u45 start de Algemene Vergadering, met een terugblik op 2024 en een vooruitblik naar 2025. Dit jaar wordt ook het moment om een nieuw bestuurdersteam te kiezen. Onze kandidaten stellen zich graag voor aan jullie waarom ze met hart en ziel voor dit engagement kiezen. Na de verkiezing en ook de voorstelling van de financiële resultaten, ronden we af. Waarna we samen genieten van een babbel bij een broodjeslunch.
Graag tot dan!
Wanneer: Zondag 27 april 2025 om 10u
Waar: Congrescentrum De Pitte van Domein De Schorre, in Boom (concrete parkeerinfo volgt nog)
Inschrijven: Laat uw aanwezigheid, alsook het aantal deelnemers weten via antwerpsegordel@bosgroep.be We houden onze leden-boseigenaars nog verder op de hoogte per mail.
KEMPEN
ANTWERPSE GORDEL
KEMPEN NOORD
ZUIDERKEMPEN
Antwerpse Bosrandactie:
Meer dan 18.000 Boompjes voor onze bosranden!
Op 29 november organiseerden de Bosgroep Antwerpse Gordel hun jaarlijkse bosrandactie op het Vrieselhof in Ranst. Tijdens deze actie haalden boseigenaars samen 2.965 plantjes op voor hun bosranden. Daarnaast staan er ook nog aanplantingen van ongeveer 5.386 stuks bosrandplantsoen op het programma tijdens bebossingen en herbebossingen. Ook Bosgroep Kempen Noord organiseerde een actie, waar zes boseigenaars samen goed waren voor zo’n 600 plantjes. Daarnaast zijn er plannen om met 23 andere eigenaars ongeveer 5.660 stuks aan bosrandstuiken aan te planten. Bosgroep Zuiderkempen combineerde een ophaling waarbij eigenaars zelf aanplanten met aanplantingen die door de bosgroep zelf worden uitgevoerd, wat resulteert in nog eens 3.690 nieuwe boompjes!
In totaal worden dit seizoen meer dan 18.000 stuks bosrandplantsoen in de hele provincie aangeplant, wat bijdraagt aan een rijker en divers ecosysteem. Bosranden zijn cruciaal voor de bescherming van onze bossen tegen klimaatverandering. Daar-
Bos te koop
Opp: 0,311 ha
Ligging: 2460 Kasterlee-Lichtaart
Vraagprijs: Prijs overeen te komen
Contact: 0493 88.50.13 of boschmanslfm@gmail.com
Opp: 1,985 ha
Ligging: 2560 Kessel (Nijlen)
Vraagprijs: 8€/m2
Contact: 0478 37.69.47 of isabellevandyck@hotmail.com
Opp: 3 ha
Ligging: 2270 Herenthout
Vraagprijs: Prijs overeen te komen
Contact: 0473 82.04.37 of lbeerlandt@gmail.com
Opp: 0,429 ha
Ligging: 2490 Balen
Vraagprijs: Prijs overeen te komen
Contact: mtrvandewouw55@gmail.com
om ondersteunt de provincie Antwerpen deze actie door middel van FEN-subsidies (Functioneel Ecologisch Netwerk) om de natuurlijke verbindingen of ‘ecologische netwerken’ in het landschap te herstellen. Jan De Haes, gedeputeerde voor Milieu en Natuur, benadrukt:
Een grote dank aan alle deelnemers van de bosrandactie en veel plantplezier gewenst!
“Door te werken aan bosranden, vergroten we de biodiversiteit en wapenen we onze bossen tegen een grilliger klimaat. Maar met de actie verbinden we ook versnipperde bosjes en natuurgebieden. We maken als het ware de weg vrij voor planten en dieren om hun natuurlijke gps te volgen, zonder obstakels. Zo geraakt elke lokale soort veilig thuis.”
Opp: 1,30 ha
Ligging: 2330 Merksplas (Geheusedijk)
Vraagprijs: overeen te komen
Contact: muzamiekes@gmail.com
Contact
Bosgroep Antwerpse Gordel vzw Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst
T: 03 355 09 40
M: antwerpsegordel@bosgroep.be
Coördinator:
Kathleen Vanderheyden - 0476 76 18 25
Coördinator:
Karolien Devriendt - 0475 75 77 98
Projectmedewerker:
Bert Van Gils - 0476 86 80 01
Projectmedewerker:
Gijs Bracke - 0470 21 38 94
Projectmedewerker:
Simon De Smedt - 0472 45 19 70
Projectmedewerker:
Stephanie Van Loock – 0471 44 92 99
Bosuitbreidingsmedewerkers:
Matthias Vermeire - 0471 11 87 40
Julie Doens - 0473 82 12 63
Administratief medewerkers:
Marleen Brosens - 03 355 09 40
An Wilmssen - 03 355 09 40
Bosgroep Kempen Noord vzw
Polderstraat 33, 2360 Oud-Turnhout (Oosthoven)
T: 014 85 90 19
M: kempennoord@bosgroep.be
Coördinator:
Marieke Verreet - 0474 74 17 31
Adjunct-coördinator:
Kevin Greeven - 0477 63 12 47
Adjunct-coördinator:
Chris Meeuws - 0478 45 51 38
Adjunct-coördinator:
Joost Malliet - 0477 93 25 51
Adjunct-coördinator:
Thomas Van de Peer - 0476 96 57 92
Adjunct-coördinator:
Sien Van Looveren - 0470 90 57 44
Bosuitbreidingsmedewerker:
Jordan Rodriguez-Milis – 0471 55 93 80
Administratief medewerkers:
Annick Vangenechten - 014 85 90 19
Pascale Weckhuysen - 014 85 90 19
Bosgroep Zuiderkempen vzw
Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo
T: 014 27 96 57
M: zuiderkempen@bosgroep.be
Coördinator:
Jan Seynaeve - 0474 99 99 35
Adjunct-coördinator: Joran Mertens - 0475 80 73 36
Adjunct-coördinator:
Jan Wauters - 0478 78 20 22
Projectmedewerker: Jef Michiels - 0474 84 21 78
Bosuitbreidingsmedewerker: Isis Veldeman - 0471 22 14 06
Provincie Antwerpen
Algemeen bosuitbreidingsmedewerker: Iliana Janssens - 03 240 66 89 iliana.janssens@provincieantwerpen.be