de bosbode 2020 -2

de bosbode

Spelen in de wildernis

Hoe zorg je voor vrijstellingen?

Ziektes en nieuwe bedreigingen

Die andere epidemie: lessen uit Duitsland

colofon

de bosbode is een tijdschrift van Bosgroepen Oost-Vlaanderen

redactie

Simon Brandt, Mieke Decoster, Bram Coupé, Cédric De Noyette, Jakob Derks, Kristof De Rous, Karen Dequidt, Sylvie Focke, Sylvie Mussche, Hans Scheirlinck, Sofie Van Brussel, Lene Van Langenhove, Klaartje Van Loy, Dieter Willems

fotografie

cover: Jeroen Mentens - Vilda

Yves Adams, Simon Brandt, Mieke Decoster, Jakob Derks, Jeroen Mentens, Hans Scheirlinck, Klaus Striepen, Klaartje Van Loy, Dieter Willems, Wald und Holz NRW/M Nolden

lay-out

Koloriet - Leefdaal

druk

Drukkerij Lowyck - Oostende

gedrukt op houtvrij gestreken FSC-papier

op 9000 exemplaren

verantwoordelijke uitgever

Riet Gillis

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

W. Wilsonplein 2, 9000 Gent

BE 0865 959 877 RPR Gent

raad van bestuur

BON | Riet Gillis, Leen Meersschaert, Yoke Van Riet, Maurits Adriaenssens, Jozef Van Eeckhoudt, Kristien Dierick, André Bosmans, Pieter Dhollander, Jurgen Bauwens, Jan Van Dooren, François de Looz-Corswarem, Jan

Spaas

MOV | Francis De Beir, Hans Mestdagh, Marc Dilewyns, Theo Vitse, Nele Cleemput, Kris Janssens, Werner Pycke, Steven Roosen, Jef Wittouck, Norbert Van Stichel, Jan Verbeke, Geert De Visscher.

VAD Willy Bauwens, Véronique De Bleeker, Marc De Bock, Johan Detemmerman, Raoul D’Hoossche, Dirk Otte, Koen Roman, Wouter Stockman, Jozef Van Crombrugge, Dirk Vanderpoorten, Peggy Van Laethem

Indien je dit nummer per post ontvangt, betekent dit dat jouw gegevens zijn opgenomen in een databank beheerd door Bosgroepen Oost-Vlaanderen. Deze gegevens worden enkel gebruikt in het kader van onze werking en niet voor andere doeleinden. Indien je niet wil dat jouw gegevens in onze databank zijn opgenomen of indien je jouw gegevens wil wijzigen kan je dit doorgeven aan bosgroepen@oost-vlaanderen.be.

Een voor bos

De Bosgroepen ondersteunen particuliere boseigenaars bij het duurzaam beheer van hun bos. Wie zich aansluit krijgt advies, informatie en hulp bij de bosadministratie. De Bosgroepen coördineren ook beheerwerken en organiseren opleidingen en excursies. Naast het gezond houden van bestaande bossen zorgen De Bosgroepen ook voor bosuitbreiding want bomen zijn onmisbaar voor onze gezondheid, voor het klimaat en voor een evenwichtiger fauna en flora!

In Oost-Vlaanderen zijn drie vzw’s actief: Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord, Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen en Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender. Samen met meer dan 2000 boseigenaars beheren ze 7000 hectare bos, naar schatting de helft van het privébos in deze provincie.

Waarom lid worden?

J e kan rekenen op gratis dienstverlening:

- informatie over technische, wettelijke en financiële aspecten van bosbeheer

- advies op maat van jouw bos na terreinbezoek

- hulp bij bosadministratie zoals aanvraag subsidies en kapmachtigingen en opstellen bosbeheerplan.

J e geniet van voordelige tarieven voor:

- bosarbeid zoals bestrijding van woekerende exoten, vrijstellen van jonge aanplantingen, onrendabele dunningen, hakhoutbeheer, aanleg van bosrand,…

- beheerwerken: door de noden van boseigenaars te bundelen kunnen we beheerwerken efficiënter en goedkoper maken; leden kunnen ook deelnemen aan de gezamenlijke houtverkoop van De Bosgroepen

- cursussen (werken met kettingzaag of bosmaaier, houtconstructies,…) en excursies die boseigenaars en bosliefhebbers samenbrengen

Elke boseigenaar kan gratis lid worden van de Bosgroep in zijn/haar regio. Het lidmaatschap geeft recht op onze dienstverlening en houdt geen verdere verplichtingen in. Ook niet-leden ontvangen de bosbode. Als je twijfelt of jouw lidmaatschap al in orde is, kan je dit navragen via bosgroepen@oost-vlaanderen.be.

Bomen

Als ik de bomen zie gemaakt van hetzelfde leven, maar dan met stam en tak en twijgen.

Als ik de bomen zie dan luister ‘k altijd even naar hun fantastisch zwijgen

Ik heb de storm zien komen, hij sloeg ze half kapot, verstild zag ik ze dromen of dansen, zomerzot.

Ik zag hun angstig beven in donker en in licht.

Ik zie mijn eigen leven in hun verweerd gezicht.

Woord vooraf

Beste bosliefhebber,

Het zijn ongewone tijden. Door de maatregelen om het coronavirus onder controle te houden waren de voorbije maanden wandelen en fietsen zo goed als de enige mogelijkheden om in gezinsverband wat te ontspannen buiten de eigen huiskamer. Ook om wat tijd te kunnen doorbrengen met die ene goede vriend of vriendin, zijn we op fietsen en wandelen aangewezen. Het is fantastisch om te zien hoe mensen die dit anders nauwelijks of nooit doen, nu het bos intrekken om er eventjes te genieten. Meer dan ooit wordt dui delijk dat we allen nood hebben aan natuur en bos dicht bij huis. Er is immers niks zo goed voor onze fysieke en mentale weerbaarheid dan wat lichaamsbeweging in het groen en de gezonde buitenlucht. Maar veel mensen hebben jammer genoeg geen bos in hun onmiddellijke omgeving en de bezoekersdruk op sommige bossen is groot, zeker in het broedseizoen. Dat sterkt ons alleen maar in onze missie om te zorgen voor meer bos in onze provincie.

Op 12 maart, net voor de coronacrisis losbarstte, ondertekende Provincie Oost-Vlaanderen het Bomencharter. Dit burgerinitiatief heeft als streefdoel 1 miljoen extra bomen in Vlaanderen tegen 2024. Aangezien de Oost-Vlaamse bosoppervlakte slechts de helft van het Vlaamse gemiddelde (10%) bedraagt, schaart de Provincie zich achter dit initiatief. Bij aanplantacties merken we een grote bereidwilligheid bij omwonenden en vrijwilligers om mee de handen uit de mouwen te steken. Bomen beschermen onze toekomst. Meer en meer mensen van alle leeftijden zijn zich daarvan bewust. Inmiddels hebben 74 Vlaamse gemeenten het Bomencharter ondertekend. Als barometer van de actie is een bomenteller in aanmaak, waarop overheden het aantal bomen kunnen invullen die zijn aangeplant op hun grondgebied. Ook uw Bosgroep zal er mee voor zorgen dat de teller stijgt.

Onze grenzen zijn dan misschien gesloten, in dit nummer kijken we toch eens over het muurtje naar hoe Duitsland de letterzetter aanpakt. Dichter bij huis zoomen we in op het fenomeen speelnatuur. Er is een groeiende aandacht voor natuurlijke uitdagingen om te spelen, zoals een balanceerparcours op boomstronken of creatieve houten constructies. Ze geven kinderen de ruimte om hun fantasie de vrije loop te laten. En het oogt nog mooi ook!

Verder breekt de zomer stilaan aan en dat zul je ook merken aan de plantengroei. Wie nog maar pas zijn bos vernieuwde of een nieuw bos aanplantte, moet nu checken of het nodig is om de jonge bomen vrij te stellen. Je leest er meer over in deze bosbode. En wie al vooruit wil kijken naar het komende plantseizoen, geef ik nog deze raad mee: wacht niet te lang om plannen te maken en aarzel niet je Bosgroep te contacteren voor advies!

Hou je goed, zorg voor elkaar en met hartelijke groeten,

Riet Gillis

Gedeputeerde voor milieu, natuur en klimaat

Toon Hermans

Spelen in de wildernis

Vrij buiten spelen, zeker in het bos, wordt voor kinderen steeds meer een ‘bedreigde’ bezigheid. Onderzoekers spreken van ‘het uitroeien van ervaring’ en ‘the imprisonment of children’ en wijzen op de fysieke en sociale nadelen als vrij buitenspel dicht bij de natuur wordt beperkt. In dit artikel duiden we wat kinderen aan het bos kunnen beleven en welke betekenis dit kan hebben voor hun ontwikkeling. Daarnaast geven we tips hoe je als eigenaar je bos aantrekkelijk kan maken voor spelende kinderen.

Positieve effecten

Spelen in het bos heeft tal van voordelen voor de ontwikkeling van kinderen. Veel en divers bewegen is essentieel voor een goede motoriek. In het bos slalommen kinderen tussen bomen en langs braamstruiken, en springen ze over takken en stronken. Zo leren kinderen omgaan met obstakels. ‘Het lichaam ontwikkelt reflexachtige wijzen van reageren waardoor het ‘op scherp staat’ op complexe terreinen’, aldus onderzoekers Cosco & Moore. Een goede grove motoriek is de basis voor de fijne motoriek en maakt dat we ook op oudere leeftijd minder snel vallen.

Een tweede groot voordeel van spelen in het bos ligt in de constante verandering eigen aan een bos (de seizoenen, nat-droog…) en de vele losse materialen zoals takken, stenen, mos, aarde en bladeren… waarmee de bodem bezaaid ligt. Dit alles daagt kinderen uit. Ze leren hun grenzen verleggen, leren risico’s in te schatten. Hun zelfvertrouwen neemt toe. Het stimuleert ook hun creativiteit. Hun fantasie wordt geprikkeld. Ze geven vorm aan hun omgeving en doen hierbij

beroep op verbeeldingskracht en inventiviteit.

Een derde positief effect is dat kinderen het bosleven ontdekken en beleven. Er treedt verbondenheid op in plaats van vervreemding, waardoor het besef groeit dat ze deel zijn van de natuur. Dit is de basis voor een latere zorg voor de eigen leefomgeving.

Naast deze drie elementaire voordelen is buitenspel ook belangrijk voor het vertezicht, afstanden inschatten, geluidsbronnen lokaliseren, ruimte waarnemen, psychische rust, enzovoort.

Wat trekt kinderen aan?

Het bos biedt heel veel gradaties in uitdaging waardoor spelen in het bos voor elke leeftijd boeiend blijft. Maar wat trekt kinderen nu aan? Wat zoeken en vinden ze in het bos? Waartoe daagt het bos uit en welke mogelijkheden worden aangeboden? Op deze vragen moeten we een antwoord geven als we

een bos willen inrichten met een speelzone of toch minstens wat speelser willen maken. En dat is nodig want van de 140.000 ha bos in Vlaanderen is amper 2% een speelzone.

We overliepen al de positieve effecten van spelen in het bos: gevarieerd bewegen, grenzen verleggen, creativiteit stimuleren en een verhoogd natuurbewustzijn. Laat dit nu net de dingen zijn waar kinderen onbewust ook om vragen.

Om het bewegen te bevorderen is het van belang dat kinderen in een bos kunnen hollen, springen, rollen en klimmen. Je kan hiervoor bijvoorbeeld een omgevallen of gekapte boom laten liggen. Indien mogelijk (en in orde met de wetgeving) breng je op een open plek een verhoging aan met aarde of zand die je spontaan laat verbossen. Dit vormt de ideale plaats om te verzamelen, te rollen of op de uitkijk te staan. Vaak gaan boseigenaars de strijd aan met bramen, maar een beetje bramen zijn zeker een

Breng als het mag op een open plek een verhoging aan met aarde die je spontaan laat verbossen, het is de ideale verzamel- of uitkijkplaats

aanrader. Kinderen die wat ‘stouter’ zijn, vinden dit uitstekende schuilplaatsen; bij loopspelletjes zijn het de durvers die door de bramen gaan en ‘winnen’. Ook leuk: in de herfst kunnen ze proeven van de bessen. Struiken (vb. hazelaar) en ondergroei (vb. varens) in je bos zijn hoe dan ook een troef.

Grenzen verleggen doe je door risico’s aan te gaan. Een gracht om over te springen is een ideale uitdaging. Het summum voor veel kinderen is het boomklimmen! Heb je bomen in je bos die laag vertakt zijn, laat dit dan zo. Het zijn ideale klimbomen. Zijn je bomen allemaal opgesnoeid, dan kan een klimtouw een alternatief zijn. Dit is echter geen natuurlijk spelelement! Weet dat je in dit geval als eigenaar verantwoordelijk bent en toch enkele malen per jaar moet controleren of het touw nog veilig is en dit bijhouden in een logboek.

De creativiteit wordt zeker gestimuleerd bij het bouwen van een kamp. Je moet de juiste takken weten te vinden en ze

Laat een omgevallen of gekapte boom liggen zodat kinderen er op kunnen balanceren

een plaats geven om te komen tot een stevig bouwwerk. Eenmaal het kamp afgewerkt is, start het fantasiespel. Het kamp wordt een rovershol, een winkel of een caravan. Of de plaats van de eerste kus.

Je kan natuurbewustzijn ook stimuleren door te zorgen voor een zo groot mogelijke biodiversiteit in je bos. Plant streekeigen bomen en struiken, zorg voor afwisseling tussen open en gesloten plekjes, voorzie een poel en bosranden. Dood hout laten liggen is een must voor

heid van het bos.

Een mooi ingericht speelbos heeft alles om kinderen uit de buurt een onvergetelijke tijd te bezorgen, wat ze zich hun leven lang zullen herinneren. Als eigenaar kan je dus bijdragen aan dit ontwikkelingsproces. Zie je wel wat in dit idee: overleg dan met jouw Bosgroep en de gemeentelijke jeugddienst. Misschien kun je plaatselijke jeugdverenigingen en buurtkinderen mooie speelmomenten bezorgen. Sowieso is een duurzaam, nabij bos een meerwaarde voor de gezondheid van ons allen!

Met dank aan Regionaal Landschap Houtland vzw

Een boomhut in mijn bos, mag dat?

Heb je bomen in je bos die laag vertakt zijn, laat dit dan zo.

Het zijn ideale klimbomen

Lees meer over de criteria waaraan een speelzone moet voldoen op natuurenbos.be/ een­speelzone­aanleggen.

Een mooie dag doorbrengen in de natuur, en dan picknicken of zelfs overnachten in je eigen boomhut. Het klinkt heerlijk om je eigen boomhut te bouwen, maar jammer genoeg mag dit in Vlaanderen niet zomaar en overal. Je hebt een machtiging van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en toestemming van de bosbeheerder nodig om een boomhut te bouwen in jouw bos. Daarnaast ben je meestal ook verplicht een omgevingsvergunning aan te vragen bij de gemeente. Zij zullen dan advies inwinnen bij het ANB. Ook een goedgekeurd beheerplan kan constructies toelaten.

Ook andere verblijfsgelegenheden zoals tenten en woonwagens op wielen zijn in principe niet toegelaten in het bos. Wel toegestaan zijn constructies die nodig zijn voor bosbeheer en -bewaking. Ook voor de veiligheid en het welzijn van personen die rechtmatig aanwezig zijn in het bos kan een uitzondering op het verbod gelden. Constructies die gebouwd werden voor de ruimtelijke ordeningswet uit 1962 worden geacht vergund te zijn. Ook van wat werd gebouwd van 1962 tot 1970, voordat het eerste gewestplan in werking trad, wordt aangenomen dat het vergund is.

Wie een vergunning heeft en een boomhut wil bouwen, kan alvast wat inspiratie opdoen met deze boomhutten die de bosgroepmedewerkers bezochten.

Laat gerust afgevallen takken liggen, het zijn de bouwstenen voor een creatief bouwwerk

Een boomhut hoog tussen de dikke sparren in het Spaanse Baskenland

In het Limburgse Bosland staat deze vergaderruimte te blinken tussen de dennen

Een educatief centrum voor bezoekers van het stadsbos van Celje in Slovenië

Hoe zorg je voor vrijstellingen?

Ouders met kinderen in het hoger onderwijs denken bij deze titel misschien spontaan aan hun studerende kroost maar we hebben het hier natuurlijk over vrijstellingen bij jonge aanplantingen. In dit seizoen worden jonge aanplantingen soms overwoekerd door onder meer bramen en ruigtekruiden. Dan is vrijstellen noodzakelijk om het kleine bosplantsoen alle groeikansen te geven.

Vrijstellingen zijn meestal zeer arbeidsintensief en moet je daarom steeds doelgericht toepassen. De kunst is om een evenwicht te vinden tussen het tolereren van de spontane vegetatie, het in leven houden van de boompjes en de werklast. Vooral op percelen met een overvloedige aanwezigheid van ruigtekruiden zoals brandnetel, varens en distels, al dan niet gecombineerd met bramen, is er een grote nood aan vrijstelling van jonge boompjes.

Meestal is er aangeplant na een eerdere kapping. De toename aan licht en neerslag op de bosbodem zorgt dan voor een versnelde vertering van organisch materiaal waardoor veel voedingsstoffen ineens vrijkomen. Deze zorgen op hun beurt voor een uitbundige groei van stikstofminnende kruiden waardoor de aangeplante boompjes minder licht opvangen en een optimale groei verhinderd wordt. Dergelijke kruiden en struiken kunnen de boompjes bovendien omlaag trekken. Soorten zoals braam, kleefkruid en adelaarsvaren hebben namelijk de strategie om eerst recht omhoog te groeien en zich vervolgens als een openklappende paraplu in alle richtingen te laten vallen. Het komt er dus op aan de geschikte vrijstellingstechniek te kiezen om op een kostenefficiënte manier de recente aanplantingen tijdens de eerste jaren te ondersteunen.

Met of zonder machine

De courantste techniek is maaien. Op percelen die ervoor toegankelijk zijn en waarbij de boompjes in een vast en vol-

doende ruim plantverband zijn aangeplant, kan dit met een kleine tractor met klepelmaaier. In andere gevallen kan je een bosmaaier met een drietands maaimes inzetten, wat wel veel arbeidsintensiever is. In beide gevallen dien je steeds uiterst voorzichtig te werk te gaan om schade aan boompjes te vermijden. Naast de kostprijs heeft deze techniek nog een aantal andere mogelijke nadelen. Soorten als bramen en distels reageren op maaien door het maken van extra lange nieuwe groeischeuten waardoor een tweede maaibeurt in de nazomer soms noodzakelijk is. Distels gaan daarenboven uitstoelen waarbij er uit het wortelgestel van één distel meerdere nieuwe exemplaren opschieten. Vandaar de oude volkswijsheid ‘distels maaien is distels zaaien’. Een ander nadeel van vlaksgewijs maaien tussen de jonge aanplant is dat het perceel makkelijker toegankelijk wordt voor reeën en ander wild met eventuele vraatschade tot gevolg.

Daarom is het soms beter te kiezen voor vrijstellen zonder machines, al is dit natuurlijk arbeidsintensief. Het plattrappen of knikken van de kruidachtige vegetatie rond de boompjes vermindert de concurrentie aanzienlijk. De planten blijven namelijk doorleven en maken dus weinig of geen nieuwe scheuten waardoor je een tweede vrijstelling in de nazomer kan vermijden. Het gedeeltelijk behouden van de kruidvegetatie heeft als bijkomend voordeel dat de bodem minder snel uitdroogt, wat de boompjes ten goede komt in droge periodes. Bij het manueel vrijstellen zijn ook kleine handwerktuigen zoals een machete, snoei-

schaar, sikkel of zeis met bramen- of bosblad zeer handig. Het grote voordeel: er is weinig risico op schade aan de aangeplante boompjes. Bovendien blijft op die manier het perceel maar beperkt toegankelijk voor reeën en wordt er een soort natuurlijke wildbescherming behouden.

Vanzelfsprekend is elke vorm van chemische bestrijding uit den boze. Het is bij wet verboden en brengt heel wat schade aan het bosecosysteem en indirect ook aan de jonge aanplant.

Speciaal geval

Bramen blijven de grootste uitdaging: ze vormen soms massieven van meer dan twee meter hoog. De jonge boompjes vrijstellen is dan een zeer lastige klus. Het is aangewezen om kort na het einde van de schoontijd (vanaf juli) met een

bos- of klepelmaaier te maaien en het boompje met handgereedschap los te maken van de verstrengelende bramen. Op plaatsen waar een bramenmassief te verwachten valt, kan je linten of andere markeringen aan de boompjes hangen om ze gemakkelijk terug te vinden en op deze manier schade aan de boompjes vermijden.

Eens de jonge aanplant na 2 à 3 jaar goed is vertrokken, zijn vrijstellingen niet meer nodig. Naarmate de bosbestanden structuurrijker, meer gesloten en ouder worden, verdonkeren ze en worden ruigtekruiden en bramen spontaan teruggedrongen.

Met een bosmaaier moet je oppassen dat je de jonge boompjes niet beschadigt

Eén keer per jaar plattrappen is voldoende om de aanplant te beschermen

Vrijstellen met de klepelmaaier

Bos in gevaar? Over ziektes en nieuwe bedreigingen

In onze bossen zijn sinds enkele jaren verschillende (nieuwe) ziektes terug te vinden. Het gaat van schimmels tot dierlijke beschadigers zoals de letterzetter. Wanneer een ziekte het bos bereikt, wil dat niet meteen zeggen dat het bos verloren is. We geven hier een overzicht van enkele ziektes en plagen en hoe je ermee om kan gaan.

vloed aan waardplanten beschikbaar is en de genetische variatie vaak laag is.

Kastanjekanker

De schimmel Cryphonectria parasitica, afkomstig uit Azië, veroorzaakt kanker bij verschillende soorten kastanjebomen. De Europese en Amerikaanse tamme kastanje zijn er heel gevoelig voor en kunnen volledig afsterven. Ook op andere boomsoorten werd de schimmel al waargenomen, maar dan is hij zelden fataal.

Aangetaste bomen herken je aan geeloranje stippen op de schors. Dit zijn de vruchtlichamen van de schimmel. Daarnaast is vaak kankervorming te zien. Takken tot de volledige kroon kunnen afsterven. Al na 1 à 2 jaar kan de boom dood gaan.

De schimmelsporen verspreiden zich via de regen of wind, ook via transport van geïnfecteerde planten en hout (vb. via kastanjepalen) kan de schimmel zich over grote afstanden verspreiden.

Letterzetter:

een update

De letterzetter heeft ondertussen geen introductie meer nodig. Deze schorskever vindt wel nieuwe slachtoffers: ook dennen en lorken zien af of raken besmet. Vanwege de noodzaak de bomen zo snel mogelijk te kappen en te verwijderen om verdere verspreiding te voorkomen, wordt in veel gevallen kapping tijdens de schoontijd toegelaten. Is jouw bos ziek? Neem gerust contact op met de Bosgroep in jouw regio en dan zoeken we samen naar een oplossing.

Eikenprocessierups

Deze rupsen beschadigen gezonde bomen maar in beperkte mate. Als ze echter jaar na jaar kaalgevreten worden, verhoogt de vatbaarheid van de boom voor andere plagen en ziektes. Wat deze rups vooral vervelend maakt, is dat ze vol brandharen staat. Wanneer ze verstoord wordt, stoot ze die af en dat leidt tot irritatie aan huid, ogen en luchtwegen bij bosbezoekers. Bestrijding van eikenprocessierups in het bos is duur en ook schadelijk voor andere rupsensoorten. Als het niet noodzakelijk is, wordt dit dus afgeraden. Je kan recreanten waarschuwen met borden of een deel van het bos tijdelijk afsluiten. Gelukkig heeft de processierups ook enkele natuurlijke vijanden die in veel bossen terug te vinden zijn en zo de plaag onder controle houden.

Roetschorsziekte

De toenemende globale handel en verplaatsingen brengt een aantal ziektes en plagen mee, en door de klimaatverandering krijgen sommige pathogenen een groter verspreidingsgebied. Vooral vorstgevoelige ziekteverwekkers schuiven op naar het noorden, elders verzwakt de waardplant en wordt ze vatbaarder voor ziektes en plagen. Het is algemeen geweten dat monoculturen het verspreiden van ziektes en plagen makkelijker maakt, omdat hier een over-

Preventie kan heel wat schade voorkomen. Controleer plantgoed op wonden en infectiesymptomen voor de aanplant. Snoei kastanjebomen niet op het moment dat de sporen van de schimmel verspreid worden (april tot oktober).

Als je kastanjekanker vaststelt, moet je de bomen kappen en het hout vernietigen. Er bestaat een biologische bestrijdingsmethode, maar die is voorlopig nog niet algemeen toepasbaar. Ook enkele hybride kastanjesoorten die in bepaalde mate resistent zijn tegen de kanker bieden voorlopig geen volwaardig alternatief.

Roetschorsziekte is een schimmelziekte die vooral voorkomt op esdoorn. Meestal is hij terug te vinden op dode bomen, maar wanneer de bomen verzwakt zijn

door bijvoorbeeld droogte kunnen ook levende exemplaren ziek worden. Voorlopig komt de ziekte nog niet frequent voor, maar het is belangrijk oplettend te zijn. De ziekte is namelijk ook schadelijk voor de mens. Ingeademde sporen van de schimmel kunnen ontsteking in de longen veroorzaken met kortademigheid en hoesten tot gevolg. Wie werkt met dood hout is dus best waakzaam.

Aangepast beheer

Om het bos weerbaarder te maken tegen ziektes en plagen is het belangrijk om in te zetten op biodiversiteit en te streven naar een goed ecologisch evenwicht. Ziektes en plagen kunnen zich minder makkelijk verspreiden over grote oppervlaktes wanneer ze moeilijker een geschikte waardplant vinden, en wanneer het aandeel natuurlijke vijanden aanzienlijk stijgt. Met een aangepast beheer kunnen we mooie, gezonde en veerkrachtige bossen creëren en behouden in Vlaanderen.

Wilddruk

Naast konijnen, hazen en reeën rukken ook de bever en het everzwijn op in Oost-Vlaanderen. Voorlopig blijft de schade beperkt, maar dit wordt zeker opgevolgd.

Typische geel­oranje vruchtlichamen op de schors

Onder de bast zijn wit­crèmekleurige waaiertjes te zien

Vraat van de rupsen aan jonge eikenblaadjes. Enkel de grote nerven blijven over

Onder de schors van de aangetaste boom is een bruinzwarte laag van schimmeldraden terug te vinden

De rupsen houden zich overdag schuil in een spinselnest

© Ministry of Agriculture and Regional Development, Hungary - Bugwood.org

Die andere epidemie: lessen uit Duitsland

In tijden waarin de mens getroffen wordt door een plaag van schier Bijbelse proporties zouden we bijna vergeten dat een andere soort het zo mogelijk nog zwaarder heeft: de fijnspar. Als researcher aan het European Forest Institute in Bonn heeft Jakob Derks (ex-collega bij De Bosgroepen) een goed zicht op de Duitse aanpak in de door schorskever aangetaste bossen. Hieronder deelt hij zijn bevindingen.

De Picea abies of fijnspar, waarop een groot deel van de bos- en houtsector in Centraal- en Noord-Europa gebouwd is, heeft het steeds moeilijker in onze contreien. In Oost-Vlaanderen vertegenwoordigt de fijnspar een eerder klein deel van het bosbestand, maar in Duitsland is dat anders. De Duitsers zijn als eerste met de rationalisering van de

bosbouw begonnen, en hebben die dan ook als eerste geherevalueerd. In 1713

publiceerde de Duits-Poolse jurist Carl von Carlowitz het boek Sylvicultura oeconomica met als ondertitel ‘het economische nieuws en instructies voor de natuurlijke teelt van wilde bomen’ Zijn

voornaamste bekommernis was het zichtbaar slinkende bosareaal in Duits-

land, waar toen veel meer gekapt werd dan er bijgroeide. Tegenwoordig is de situatie in Duitsland en in de meeste Europese landen volledig omgekeerd: zowel het gemiddelde houtvolume per hectare als de totale bosoppervlakte is aanzienlijk gestegen in de laatste decennia.

Von Carlowitz introduceerde het begrip ‘duurzaamheid’ in de moderne bosbouw en benadrukte het belang van weloverwogen kappingen en herplantingen, waarbij de oogst kleiner blijft dan de aanwas. In de periode die daarop volgde werd de spar steeds belangrijker. Deze boomsoort groeit snel, levert een uniforme houtkwaliteit met lange, rechte stammen en leent zich uitstekend voor allerlei toepassingen, met name in de

constructie. De spar is niet voor niets de dominante boomsoort geworden in vrijwel alle Centraal-Europese landen. Jarenlang werd fijnspar overal aangeplant, vaak ver weg van haar oorspronkelijke leefgebied in de hoog- en middelgebergtes van Midden-Europa, Scandinavië, de Baltische staten en Rusland. Helaas bleek de boom weinig bestand tegen de droogte en ijsvrije winters van de lagergelegen arealen waar hij geïntroduceerd werd. Intussen zijn de duurzaamheidscriteria uit de tijd van Von Carlowitz geëvolueerd. Bijna overal in Europa wordt tegenwoordig veel minder hout gekapt dan er bijgroeit, maar er zijn nieuwe uitdagingen en prioriteiten op het toneel verschenen. Biodiversiteit heeft aan belang gewonnen in de publieke opinie; weerbaarheid en veerkracht tegen diverse ziektes, plagen en klimatologische omstandigheden zijn cruciaal geworden. Ook in NoordrijnWestfalen, waar ik woon en werk. De

letterzetter is weliswaar een inheemse soort die al millennia lang samen met fijnspar voorkomt, maar de extreem droge zomers van de voorbije jaren hebben vele bestanden de finale slag toegebracht. Verzwakte bomen in combinatie met vermeerderde voort-plantingscycli van de kever leiden tot schrijnende toestanden in vele regio’s.

Uitheemse soorten to the rescue

De Duitsers blijven echter niet bij de pakken zitten. Als voorlopers op het vlak van bosbouw gaan veel Duitse bosbeheerders ook nu aan de slag met experimenten om de situatie te verlichten. Een belangrijk element is het gebruik van uitheemse soorten die door hun jarenlange aanwezigheid hebben bewezen waardevol en niet invasief te zijn. Deze praktijk is goed onderbouwd.

In het arboretum van Burgholz bij Wuppertal wordt sinds 1820 geëxperimenteerd met uitheemse boomsoorten, sinds 1955 specifiek gericht op hun gebruik in de bosbouw. Op ongeveer 200 hectare groeien hier meer dan honderd loofen naaldboomsoorten, waarvan enkele gretig gebruikt worden in de bossen van Noordrijn-Westfalen. Soorten als Douglasspar, reuzenzilverspar, Amerikaanse eik, boomhazelaar, pecannoot of tulpenboom worden hier gezien als mogelijke oplossingen voor de problemen die klimaatverandering en de toenemende druk van exotische insecten en schimmels met zich meebrengen. Het Kottenforst bij Bonn, waar ik werk, is een goed voorbeeld. Het bos is zowel vanuit natuurlijk als sociaal oogpunt erg waardevol, met zijn ligging net naast de stad en een groot aandeel oude eiken-

Cartoon van Hauck & Bauer: De vereniging van Duitse bosbeheerders raadt aan om bomen te knuffelen in plaats van mensen. “Hopelijk heeft hij geen schorskever”, denkt de boom.

haagbeukenbestanden. Toch wordt ook hier pragmatisch omgesprongen met de letterzetter. Sparrenbestanden worden geleidelijk gekapt naarmate ze afsterven. Overblijvers van andere soorten worden bewaard, ook de nietinheemse soorten zoals Douglasspar of lork. Voor de herbebossing wordt gebruik gemaakt van een combinatie van aanplanting in groepen (kloempen) met natuurlijke verjonging, ook van fijnspar. Uitheemse soorten hebben hier ook hun plaats als bijmenging om de diversiteit en de weerstand van het bos te verhogen. Dit vergroot ook de mogelijkheden voor toekomstige vermarkting. Het is onmogelijk te voorspellen welke houtsoorten gegeerd zullen zijn binnen honderd jaar, maar wat we wel weten is dat een overaanbod van aangetaste bomen niets waard is. De prijs voor vurenhout heeft dit jaar een historisch laagtepunt bereikt.

Geïmporteerde ziektes zullen blijven

De spar is echter niet de enige boom die het moeilijk heeft. Een vaak onderbelicht probleem is dat van geïntroduceerde plagen en ziektes. Denk maar aan de iepenziekte, kastanjekanker of essensterfte. In onze geglobaliseerde wereld is geen enkele boomsoort veilig. Niet enkel bij mensen bespoedigt mobiliteit de verspreiding van ziektes... De ingevoerde schimmels en insecten zijn hier om te blijven, dus het enige wat wij als bosbeheerders kunnen doen, is het beheer aanpassen. Europa heeft een veel lagere soortendiversiteit dan Aziatische of Noord-Amerikaanse streken met een gelijkaardig klimaat. Dat komt doordat in het zuiden van Europa de grootste berg-

ketens oost-west georiënteerd zijn en zo de noordwaartse migratie van planten na de laatste ijstijd bemoeilijkten. Dit houdt in dat onze bossen van nature een geringere weerstand hebben tegen allerlei plagen en ziektes. Een bijkomend punt is dat van de herkomsten. In Vlaanderen wordt veel strenger met herkomsten omgesprongen dan in de buurlanden, wat de genetische basis van onze bossen verengt. In tijden waarin de gezondheid en de productiviteit van onze bossen op het spel staat, is het tijd om het strikte onderscheid tussen inheemse (per definitie goed) en uitheemse (per definitie slecht) soorten achter ons te laten. Als we begaan zijn met duurzaamheid verdienen geïntroduceerde boomsoorten of buitenlandse herkomsten in bepaalde situaties zeker hun plaats in de Vlaamse bossen. De Duitsers hebben het ons al voorgedaan.

Impact van corona

Bossen zijn belangrijk voor de mens! In deze tijden van coronamaatregelen en social distancing lijkt iedereen het te beseffen. Wij zetten zo goed en kwaad als kan ons werk in de bossen verder. Terreinwerk waarbij de bosbeheerders alleen op pad kunnen blijft mogelijk, uiteraard met respect voor de geldende regels. Al het andere werk gebeurt zoveel mogelijk van thuis. Uiteraard wachten we een versoepeling van de maatregelen af om activiteiten te plannen waarvoor mensen bijeenkomen, zoals wandelingen en cursussen.

De coronacrisis treft ook de houtsector hard. Verschillende houtverwerkende bedrijven (bosexploitanten, zagerijen,…) deden al de boeken toe. Dat het in januari en februari bijzonder

veel heeft geregend en er nauwelijks in het bos kon gewerkt worden, maakt het extra lastig voor de sector. Als boseigenaar of terreinbeheerder kan je bedrijven door deze periode helpen door je zo flexibel mogelijk op te stellen. Je kan navragen bij de vergunningsverlener of de termijnen voor boswerken (kappingen en/of ruiming) omwille van deze uitzonderlijke omstandigheden nog kunnen verlengd worden, je kan de exploitatietermijn verlengen en je kan uitstel van betaling toestaan (eventueel een bankgarantie voorzien).

Wat met de Algemene Vergaderingen?

De geplande Algemene Vergadering van Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord van 24 april werd uitgesteld omwille van de coronacrisis. Reeds ingeschreven leden werden persoonlijk verwittigd. De Algemene Vergadering zal vermoedelijk begin juli plaatsvinden, helaas wellicht zonder aanwezigheid van onze leden. Hoe jammer het ook is dat we de leden niet kunnen verwelkomen, de veiligheid en gezondheid van ons allen gaan voor. Alle werkende leden zullen de mogelijkheid krijgen om vooraf schriftelijk hun stem uit te brengen en deze te bezorgen aan de Bosgroep. Wie vragen heeft zal deze schriftelijk kunnen stellen en zal ook een antwoord krijgen voor de vergadering. Van zodra helemaal duidelijk is hoe dit wordt georganiseerd, zal elk werkend lid hiervoor persoonlijk een uitnodiging ontvangen.

Ook voor de Algemene Vergadering van Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen wordt naar een nieuwe datum gezocht en zal gewerkt worden met een afgeslankte versie zonder extra acti-

viteiten om alles zo veilig mogelijk te houden. We houden je zeker op de hoogte!

Bij Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender wordt ook naar een alternatieve datum en vorm gezocht om de Algemene Vergadering te kunnen laten doorgaan volgens de coronarichtlijnen. Van zodra er meer nieuws is, hoort u het van ons!

cijfers

MAIL ONS!

Van heel wat leden hebben we geen e­mailadres waardoor we hen enkel per post kunnen bereiken. Bij deze doen we een warme oproep om ons jouw mailadres te bezorgen door een mailtje te sturen naar bosgroepen@oost­vlaanderen.be. Zo kunnen we jou sneller en efficiënter informeren.

Op de planning voor 2020

2020 wordt het jaar van hernieuwde samenwerkingen, zowel met de provincie Oost-Vlaanderen als met de Vlaamse Overheid. De focus zal meer dan ooit komen te liggen op het werken aan gezonde en weerbare bossen, maar zeker ook op bosuitbreiding. Om bosuitbreiding in Oost-Vlaanderen meer te ondersteunen, richten de drie Oost-Vlaamse Bosgroepen samen met de provincie een Fonds voor bosuitbreiding op. In 2020 moet dit Fonds operationeel worden en willen we de eerste bosuitbreidingen realiseren.

Bij Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord blijft omvorming van verzwakte en zieke naaldbossen naar standplaatsgeschikte bossen een speerpunt. Dit jaar zal opnieuw een gezamenlijke houtverkoop op stam plaatsvinden, die moet toelaten om de nodige kappingen uitgevoerd te krijgen. Ook de arbeidersploeg blijft aan de slag voor uitvoering van onrendabele werken tegen een goedkoop tarief. Daarnaast zullen we in 2020 de private eigenaars en ANB ondersteuning geven bij de omzetting van het uitgebreide bosbeheerplan Drongengoed naar een natuurbeheerplan. Ook bij de opmaak van andere natuurbeheerplannen zal de Bosgroep ondersteuning bieden.

De huidige dienstverlening van Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen blijft verder lopen met extra aandacht voor de omzetting van de natuurbeheerplannen en nieuwe bebossingen. De geplande houtverkoop voor mei werd uit-

gesteld naar een latere datum door de coronacrisis. Het project Rodeland zal in 2020 effectief van start gaan. Boseigenaars of geïnteresseerden uit Merelbeke, Oosterzele, Gavere en Melle kunnen nog altijd contact opnemen om mee te zoeken naar opportuniteiten voor bosuitbreiding, natuurverbinding, landschapsherstel of recreatie.

Ook Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender zet volop in op bosuitbreiding. Naast de ondersteuning van verschillende eigenaars die hun gronden wensen te bebossen, zal de Bosgroep een demobos aanplanten op eigen terrein in Oudenaarde. Tevens wordt volop ingezet in de opmaak van natuurbeheerplannen zodat leden hieraan kunnen deelnemen indien gewenst. Het natuurbeheerplan ‘Nieuw Kasselrij Oudenaarde’ zit in een laatste fase en wordt tegen dit najaar goedgekeurd. De planning voor het nieuwe natuurbeheerplan ‘Zwalmvallei’ werd overhoop gehaald door de coronamaatregelen maar hopelijk kan ook dit na de zomer worden opgestart. Tenslotte zal de Bosgroep ondersteuning bieden aan eigenaars die participeren in het bestaande beheerplan ‘Maarkebeekvallei’ dat in de loop van dit jaar wordt omgezet naar een natuurbeheerplan. Al deze natuurbeheerplannen moeten de betrokken eigenaars de mogelijkheid bieden maximale ondersteuning te krijgen voor de inspanningen die zij doen om de natuurwaarden in hun bos te verbeteren.

HULP NODIG?

Jouw Bosgroep kan je helpen om komende winter een bosaanplanting te realiseren. Neem snel contact op om te bekijken wat de mogelijkheden zijn.

Aanplantingen komende winter

De zomer is nog maar net in aantocht maar wij zijn al enkele maanden intensief bezig met de voorbereiding van de aanplantingen van volgende winter. Het nieuwe aanplantseizoen start op 15 november 2020 en loopt tot eind februari 2021. De beste periode om aan te planten op droge zandgronden is echter tussen 15 november en 31 december. Ook voor de watergevoelige bodems is deze periode vaak geschikter dan na een kletsnatte winter. Zowel overheden als particulieren zullen de komende jaren bijzonder veel bosaanplantingen doen. Bijgevolg wordt er een schaarste in het bosplantsoen verwacht. Het is dus belangrijk om tijdig plantsoen te bestellen en aannemers te zoeken. Ook de subsidie-aanvragen voor de aanplantingen van komende winter werden al ingediend.

BEPLANT HET LANDSCHAP

De Provincie Oost­Vlaanderen komt onder bepaalde voorwaarden tussen in 80% van de kosten voor aanplantingen. Dit geldt onder meer voor kleinere bossen (< 0,5 ha), houtkanten of bomenrijen. Met aangepaste soorten als sleedoorn of wilde rozen, zorgen deze kleine landschapselementen voor meer biodiversiteit. Ze hebben een erosiewerend effect en houden het hemelwater vast. Hiermee wil de Provincie zorgen voor een groener en klimaatgezonder Oost­Vlaanderen.

Enerzijds kan je Bosgroep je zeggen welke vergunningen je al dan niet nodig hebt. En anderzijds kun je ook informatie krijgen over de subsidiemogelijkheden die er zijn voor jou. Beslis je om ermee door te gaan? Dan kan je Bosgroep je ook helpen om deze vergunningen en subsidies aan te vragen. En ook voor de realisatie van de aanplanting natuurlijk!

Jouw grond bebossen?

Meer bos in ieders buurt is broodnodig, zeker in ons bosarm Oost-Vlaanderen. Bossen zijn een belangrijk reservoir van koolstof en daarom wordt bosuitbreiding erkend als één van de acties die kunnen worden ingezet tegen de klimaatopwarming. Daarnaast zijn bossen voor de samenleving ook enorm belangrijk omwille van de diverse functies die ze vervullen zoals natuurbeleving, recreatie, houtproductie en omwille van hun verkoelend en luchtzuiverend effect. Ook particulieren kunnen hun ‘bosje’ bijdragen door zelf een grond te bebossen. Er zijn heel wat financiële mogelijkheden voor ondersteuning van particulieren bij een bebossing. Bovendien ontwikkelt Bosgroepen Oost-Vlaanderen samen met provincie Oost-Vlaanderen een nieuw financieringskanaal voor bebossing door particulieren. De mogelijke subsidies voor bebossing hangen af van de ligging van je grond en de bestemming ervan. Hier een korte samenvatting geven is moeilijk, maar je Bosgroep weet er alles over!

Blijf op de hoogte van het bosbeleid

Het Aanspreekpunt Privaat Beheer – Natuur en Bos start met een tweemaandelijkse nieuwsbrief over bos- en natuurbeleid. Een must als je op de hoogte wil blijven van de laatste ontwikkelingen.

Het APB-NB zorgt onder meer voor onderzoek en de informatiestroom tussen de overheid en private terreinbeheerders. Op www.privaatbeheer.be kan je je inschrijven voor de nieuwsbrief.

Van stormschade naar unieke tafel

Tijdens een van de vele stormen in februari waaide in het kasteelpark van Zwalm een reuzenboom uit. De eigenaar is lid van De Bosgroepen en samen hebben we ervoor gezorgd dat het verlies van de 200-jarige es met een omtrek van 430 cm werd omgebogen tot een mooi verhaal. Peter Lievens is gespecialiseerd in het ter plaatse verwerken van dergelijke ‘buitenbeentjes’. Hij bouwde een mobiele boomzaag rond de stamstukken en verzaagde deze ter plaatse in planken van ruim 10 cm dik en 4 à 5 meter lang. Gemiddeld weegt zo’n plank maar liefst 500 kg. De planken zullen eerst een paar maanden in open lucht gedroogd worden en vervolgens volledig gedroogd in een droogoven. Daarna worden ze opnieuw vlak gefreesd om zo de vervormingen die tijdens het droogproces ontstaan weg te werken. Peter, die ook een gepassioneerde boseigenaar is met een bos in het Brugse, zal deze planken verwerken tot unieke tafelbladen. Een mooi voorbeeld van lokale verwerking van houtstammen tot een hoogwaardig eindproduct.

Hoe leg je uit waarom bomen

kappen nodig is?

Begin maart verscheen op vrt.be een opiniestuk van het Bosforum over het kappen van bomen. Het Bosforum groepeert experten uit de bos- en houtsector en streeft naar een ambitieus, multifunctioneel bosbeleid. Ook de Vlaamse Bosgroepen maken deel uit van het Bosforum en bouwden mee aan de visie. We geven hier de belangrijkste argumenten van het opiniestuk mee en duiden hoe de Bosgroepen daar in de praktijk mee omgaan.

In de dagelijkse werking ervaart elke Bosgroep meer en meer dat het kappen van bomen gevoelig ligt en merken we een toenemende bezorgdheid van omwonenden, andere organisaties en openbare besturen wanneer er werken in het bos gebeuren. Niet onterecht: het weinige bos in Vlaanderen moet met zorg in stand gehouden en liefst uitgebreid worden. Bossen leveren immers de meeste ecosysteemdiensten, bomen kappen past op het eerste zicht niet in dat plaatje. Echter, bij duurzaam beheer leidt het kappen van bomen niet tot minder bos.

Doordacht kappen

Een jonge boom moet letterlijk strijden voor zijn plaatsje in het bos. Ook zonder menselijk ingrijpen zal door die competitie het aantal bomen afnemen in een groeiend bos. Snelle groeiers winnen het daarbij van hun tragere buren. Wat bosbeheerders doen is deze natuurlijke selectie vervangen door een goed overwogen beheerselectie. Door ongeveer om de 10 jaar selectief bomen weg te kappen, geeft de bosbouwer de beste en gezondste bomen meer groeiruimte. Dit leidt tot stevige, dikke bomen met meer licht op de bosbodem voor alles wat daar leeft. De bomen van vandaag zijn het resultaat van generaties bosbeheerders en de kappingen passen in een langetermijnvisie. In principe wordt er minder gekapt dan er bijgroeit. De laatste 10 jaar nam het volume hout in de Vlaamse bossen dan ook toe, samen met de diversiteit.

Meer diversiteit én goed voor het klimaat

De sector van houtverwerking en bosbeheer telt in Vlaanderen ruim 50.000 werknemers en heeft een jaaromzet van meer dan 8 miljard euro. Mensen houden van hout, het is een warm, mooi en hernieuwbaar product. Toch komt ons hout voor het grootste deel uit het buitenland. Waarom zou Vlaanderen niet meer hout zelf produceren? Dat gaat zelfs samen met meer biodiversiteit en klimaatbestendige bossen. Hoogwaardig ge-

bruik van hout laat toe dat de koolstof nog lang blijft vastgelegd. De vrijgekomen ruimte in het bos zorgt dat een nieuwe boom extra koolstof kan opslaan. Door gerichte kappingen en meer gemengde en soortenrijke aanplantingen nadien maken we onze bossen bovendien veel beter weerbaar voor de toekomst.

Wat doen we zelf?

Bij exploitaties hangen de Bosgroepen nu vaker borden uit die informeren over de werken en we bezorgen gemeentebesturen alle info om te verspreiden via hun kanalen. Op ongeruste mails of telefoontjes antwoorden we eerlijk en grondig. Of we organiseren een infomoment waar men de geplande boswer-

ken en machines kan bekijken en vragen kan stellen aan ons en de bosexploitant, zoals we onlangs deden in het Waasland.

Samen streven naar een evenwicht tussen ecologie, maatschappij en economie is in ieders belang. De bos- en houtsector werkt actief mee aan een duurzaam bosbeheer in dienst van iedereen en mét respect voor het bos en zijn bomenpatrimonium in Vlaanderen en daarbuiten.

Lees het integrale opiniestuk op vrt.be (verschenen op 7 maart) of bekijk het filmpje over houtkap van het Agentschap voor Natuur en Bos op YouTube.

• Aankoop van bomen

• Demonteren van moeilijk bereikbare bomen

• Uitfrezen van stronken

meer bosnieuws

Volg ons op social media bosgroepenoostvlaanderenen bosgroepenovl

Schrijf je in op de nieuwsbrief via bosgroepen.be/jouwbosgroep

De bosbode enkel digitaal ontvangen? Mail naar bosgroepen@oost-vlaanderen.be

boszoekers

Hieronder vind je een overzicht van bospercelen die momenteel te koop staan in Oost-Vlaanderen. De inbreng van Bosgroepen Oost-Vlaanderen beperkt zich tot informeren en adviseren; de verkoop gebeurt rechtstreeks tussen verkoper en koper.

GERAARDSBERGEN: Afd. Idegem, Sectie A, nrs. 420f, 421d en 421f. Totale oppervlakte: +/- 1 ha. Percelen bos met populieren en hakhout (es, berk, hazelaar). Meer info: De Sterck, 0475 95 33 16.

LEMBEKE/KAPRIJKE: Afd. 2, Sectie C, nrs. 1269a, 1265a, 1266a en 1220g. Totale oppervlakte: 8,2 ha. Meer info: 0476 68 78 93 of dirk.cailliau@gmail.com.

AALST/ONEGEM: 2 ha bos met canadapopulier (25 jaar oud) in een beschermde zone. Meer info: Eddie Vinck, 0478 68 45 41.

AALST/EREMBODEGEM: Afd. 11, Sectie A, nr. 2325, 0,22 ha, met chalet. Meer info: Matthijs, 0474 30 66 58..

Wil je zelf een zoekertje plaatsen, mail dan naar bosgroepen@oost-vlaanderen.be. We plaatsen geen advertenties voor verkoop van bosplantsoen of tweedehands materiaal. Zoekertjes worden niet herhaald.

brandhoutweb.be

Een overzichtelijk online verkoopplatform waar je het hele jaar door brandhout kan kopen. Bosgroepen Oost-Vlaanderen zorgen voor een up to date aanbod, een vlotte opvolging en een goede prijs-kwaliteitverhouding van lokaal en duurzaam brandhout.

contact

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

PAC Zuid | W. Wilsonplein 2 - 9000 Gent | 09 267 78 60 bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

coördinator: Sylvie Mussche

Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw

PAC Zuid | W. Wilsonplein 2 - 9000 Gent | 09 267 78 60 bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be

coördinator: Klaartje Van Loy

Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

Veemarkt 27 - 9600 Ronse | 055 21 62 80 vlaamseardennen@bosgroep.be

coördinator: Hans Scheirlinck