de bosbode 2023 - 2

de bosbode

Ons mondiaal bosareaal Vogelspotter Begijn Le Bleu Bio-energie met resthout van het bos

colofon

de bosbode is een tijdschrift van Bosgroepen Oost-Vlaanderen

redactie

Sylvie Mussche, Hans Scheirlinck, Lene Van Langenhove, Bram Coupé, Cédric De Noyette, Marijke De Roose, Sarah Geers, Robbe Lamers

fotografie

cover: Yves Adams

Jurre Baguet, Simon Brandt, Bram Coupé, Sylvie Focke, Sylvie Mussche, Hans Scheirlinck, Lene Van Langenhove, Lotte Van Nevel

lay-out

Koloriet - Leefdaal

druk

Drukkerij Arijs - Kluisbergen gedrukt op houtvrij gestreken FSC-papier op 3300 exemplaren

verantwoordelijke uitgever

Riet Gillis

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

W. Wilsonplein 2, 9000 Gent

BE 0865 959 877 RPR Gent

raad van bestuur

BON | Riet Gillis, Leen Meersschaert, Yoke Van Riet, Maurits Adriaenssens, Ivan De Block, Kristien Dierick, André Bosmans, Pieter Dhollander, Jurgen Bauwens, Jan Van Dooren, François de Looz-Corswarem

MOV | Francis De Beir, Hans Mestdagh, Marc Dilewyns, Theo Vitse, Lien Verwaeren, Kris Janssens, Steven Roosen, Jef Wittouck, Bruno Verstraeten, Dominiek Declercq, Luc Van den Berghe, Jan Verbeke, Geert De Visscher, Werner Pycke

VAD | Laurens de Cock, Véronique De Bleeker, Marc De Bock, Raoul D’Hoossche, Dirk Otte, Koen Roman, Wouter Stockman, Jozef Van Crombrugge, Dirk Vanderpoorten

Als je dit nummer ontvangt, betekent dit dat jouw gegevens zijn opgenomen in onze databank. Ze worden enkel gebruikt in het kader van onze werking. Wil je niet in onze databank opgenomen zijn of wil je jouw gegevens wijzigen, geef dit dan door via bosgroepen@oost-vlaanderen.be.

Een voor bos

De Bosgroepen ondersteunen boseigenaars bij alles wat komt kijken bij het hebben of aanleggen van een bos. Samen met onze 15.000 leden beheren we 60.000 ha bos in Vlaanderen. Daarbij bekijken we wat op lange termijn het beste is voor het bos en het ecosysteem. Want bossen zijn onmisbaar voor onze gezondheid, het klimaat en een evenwichtige fauna en flora.

In Oost-Vlaanderen zijn drie vzw’s actief: Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord, Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen en Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender.

Word lid

Leden kunnen bij De Bosgroepen terecht voor informatie en hulp bij de bosadministratie. Wij coördineren ook beheerwerken en organiseren activiteiten en cursussen.

- info over technische, wettelijke en financiële aspecten van bosbeheer

- advies op maat van jouw bos na terreinbezoek

- hulp bij bosadministratie zoals subsidies, kapmachtigingen en beheerplan

- voordelige tarieven voor bosbeheerwerken (exotenbestrijding, vrijstellen, aanleg bosrand…) en mogelijkheid tot deelname aan gezamenlijke houtverkoop

Iedereen kan gratis lid worden. Stuur een mailtje naar bosgroepen@oost-vlaanderen.be.

Steun onze werking

Enkele sympathisanten richtten het fonds Vrienden van De Bosgroepen op dat wordt beheerd door de Koning Boudewijnstichting. Heel wat van onze diensten en activiteiten zijn gratis, net als dit tijdschrift. Met jouw steun aan het fonds kunnen we onze werking verder uitbouwen. Je kan ook een gift doen aan ons BOOSTproject, dan gaan jouw centen integraal naar bosuitbreiding. Giften vanaf 40€ zijn fiscaal aftrekbaar.

Wil jij mee zorgen voor meer én goed beheerde bossen?

Ga naar www.bosgroepen.be/vrienden-van-de-bosgroepen. Bedankt!

Deel jouw bosmoment op Instagram met #eenhartvoorbos en wie weet staat jouw foto hier volgende keer te blinken.

Woord vooraf

Beste bosliefhebber

In dit nummer duiken we in de wereld van bio-energie waarbij onder meer resthout wordt gebruikt voor het opwekken van energie. Steeds meer kmo’s en lokale overheden investeren in een installatie waarmee je meerdere huishoudens of kleine bedrijven van groene warmte kan voorzien via het warmtenet. Om het verhaal duurzaam te houden is het belangrijk dat er met lokaal resthout wordt gewerkt, en daar komt de bosbeheerder in beeld.

Verder gingen we op bezoek bij natuurliefhebber én trotse boseigenaar Begijn Le Bleu, die onder meer tips geeft om vogels te spotten in het bos. Ook zoomen we even uit om te kijken naar de staat van onze bossen op wereldschaal. Iedere twee seconden verdwijnt een voetbalveld aan bos, vooral in de Amazone, Borneo en Sumatra, het Congobekken en de Cerrado. Je leest verderop welke pistes de Food & Agriculture Organization van de VN voorstelt om de uitdagingen op vlak van klimaat en biodiversiteit het hoofd te bieden.

Tenslotte geven we graag het woord aan een boseigenaar van bij ons, en updaten we jou met de laatste Bosgroepnieuwtjes.

Veel leesplezier!

Riet Gillis

Gedeputeerde voor milieu, natuur en klimaat

Buidelmees @wouter.cardoen

Brakelbos @the.language.of.pictures

Bio-energie met resthout

Bossen en duurzaamheid gaan hand in hand. Bomen nemen niet alleen CO2 op, ook het resthout kan gebruikt worden voor het opwekken van energie. Dankzij deze hernieuwbare energiebron hebben we minder fossiele brandstoffen nodig, en de bosbeheerder haalt het maximum uit de houtverkoop.

Biosynergy in Ronse

van het bos

Tijdens een bedrijfsbezoek aan Biosynergy in Ronse krijgen we meer uitleg over hoe bio-energie wordt opgewekt door biomassa. Die kan afkomstig zijn van allerlei soorten organisch materiaal zoals landbouwresidu, voedselresten, dierlijk afval, hout, groenafval en mest. Bovendien kunnen vele vormen van biomassa zoals groenafval en mest in dezelfde ketel worden geplaatst. Een biomassaketel kan dus ook als afvalverwerker beschouwd worden. Reststromen van biomassa kunnen energie winnen door vergisting, vergassing of verbranding met warmterecuperatie. Afhankelijk van het type biomassa zal de ene techniek boven de andere verkozen worden.

Groot en klein

Er zijn drie grootteordes van biomassa-installaties. Op grote schaal zijn er biomassacentrales die elektriciteit en warmte leveren aan onder andere particulieren en grote bedrijven. In de Gentse haven is er een biomassacentrale van Engie die jaarlijks evenveel elektriciteit zou produceren als het jaarverbruik van 320.000 gezinnen. In het verleden is er bezorgdheid rond deze centrales geweest: in hoeverre zijn deze duurzaam als er biomassa van over de hele wereld naar centrales in Vlaanderen wordt getransporteerd, en is er voldoende controle om te voorkomen dat er op grote

schaal (illegaal) bomen worden gekapt en opgestookt onder het mom van ‘hernieuwbare energie’?

Daarnaast zijn er middelgrote biomassa-installaties, aangeboden door ondernemingen zoals Biosynergy. Zij hebben een soort ‘superkachel’ of biomassaketel die zeer efficiënt is en een minimale uitstoot heeft. Deze zijn geschikt voor kmo’s, kleine energiecoöperaties en lokale overheden. De installaties kunnen 200 kWh tot 25 MWh energie leveren. Eén installatie heeft het potentieel om meerdere huishoudens of kleine bedrijven van groene warmte te voorzien via een zogenaamd warmtenet. Belangrijk bij de middelgrote installaties is dat deze technisch gezien niet op gestandaardiseerde biobrandstoffen (bv. houtpellets) moeten draaien, maar voornamelijk op lokale biomassa-reststromen, zoals lokaal houtafval.

Tenslotte zijn er nog kleine biomassainstallaties zoals houtkachels en houtvergassers, die op gestandaardiseerde biobrandstof draaien (houtblokken en pellets). Deze kunnen een huis of een deel van een huis verwarmen. Bij houtvergassers wordt het hout eerst gedroogd en worden de gassen ook verbrand, wat leidt tot een hogere efficiëntie.

CO2-neutraal

Bio-energie kan dus een duurzaam alternatief bieden voor fossiele energie. Belangrijk daarbij is dat er aandachtig wordt gelet op de aangevoerde biomassa. Als dit kwalitatief hout is dat nog voor materialen kan gebruikt worden, dan is dit minder duurzaam. Bovendien moeten de biomassaketels efficiënt zijn door middel van hoge temperaturen in de verbrandingsoven, een goede voorafgaande verwerking van de biomassa en efficiënte luchtfilters. In dat geval is het produceren van bio-energie CO2-neutraal. De lage uitstoot die gepaard gaat met de verbranding wordt gecompenseerd door de CO2 die de planten of bomen opgenomen hebben tijdens hun leven. Bio-energie zou ook een goedkopere energievorm zijn dan fossiele energie en minder schommelen in prijs. Voor kmo’s, openbare besturen of energiecoöperaties zijn de aankoopprijs van een biomassa-installatie en de aankoop van biomassa, wanneer ze er zelf niet voldoende hebben, de belangrijkste kosten.

Resthout

Hout is een van de meest gebruikte bronnen voor biomassacentrales. Dat kan in de vorm van korteomloophout, houtblokken, pellets en houtafval afkomstig van houtverwerkende bedrij-

ven, huishoudens of rechtstreeks uit het bos.

Korteomloophout is hout dat in een korte periode wordt geoogst, vergelijkbaar met hakhoutbeheer. Twee jaar na de aanplant kan het hout voor het eerst worden geoogst met standaard landbouwmachines. Na de oogst lopen de planten vanzelf weer uit en kan vervolgens tot tien keer opnieuw periodiek geoogst worden. Hier worden snelgroeiende soorten zoals populier en wilg voor gebruikt. Het hout wordt dan versnipperd en naar de biomassa-installatie gebracht. Biosynergy heeft zijn eigen toevoer van korteomloophout, namelijk wilgenrijen op braakliggende industrieterreinen. Zo hebben die zones toch een nut, en wordt er een ecologische meerwaarde gecreëerd. Ze gebruiken dit voor hun eigen biomassa-installatie waarmee ze hun kantoor voorzien van warmte, maar ook via een warmtenet andere nabijgelegen bedrijven voorzien.

Naast korteomloophout kunnen ook houtsnippers van resthout naar biomassa-installaties gaan. Schors, tak- en tophout en stronken zijn vaak de over-

gebleven delen van de bomen na een kapping. Het is hout dat doorgaans niet wordt gebruikt in de houtverwerkende industrie en ook niet in houtkachels belandt. Het is dus ideaal voor een biomassa-installatie. Ook restproducten of afgekeurd hout van zagerijen en schrijnwerkerijen wordt gebruikt om bio-energie mee op te wekken.

Bosbeheer en resthout

Natuurlijk laat je als boseigenaar best nog voldoende dood hout liggen in jouw bos voor de ecologische functie. Veel planten, insecten, vogels, amfibieën, schimmels en bacteriën gebruiken dood hout voor voedsel of als woonplaats. Daarnaast zal de bodem opnieuw verrijkt worden met nutriënten of voedsel dat de groei van andere planten of bomen dan weer kansen geeft.

In het onderzoek ‘Economisch en ecologisch verantwoorde oogst van tak- en tophout’ van de Universiteit Wageningen werd er geconcludeerd dat het tak-en tophout na beheerwerken niet altijd geoogst wordt. Het wordt bij een kaalkap of grote groepenkap vaker ge-

oogst dan bij een dunning omdat daar een kleine winstmarge haalbaar is. De redenen voor bosbeheerders om taken tophout te oogsten zijn echter zelden economisch maar eerder om het perceel plantklaar te maken voor herbebossing, om een netter bosbeeld of toegankelijker/beheerbaarder bestand te hebben en meer kans te geven aan bosverjonging.

Door de energiecrisis evolueert ook de prijs voor biomassa. Afhankelijk van de soort en het volume kan je de kost voor het hakselen of zelfs een deel van de exploitatie betalen. Bosbeheerders met een eigen hakselaar kunnen de kosten nog wat meer drukken. In het algemeen geldt de regel: hoe groter de oppervlakte, hoe meer tak- en tophout, dus hoe meer economische winst. De kosten van het gebruik van een chipper en de transportkosten per ton tak- en tophout dalen namelijk bij grotere hoeveelheden. Het oogsten van tak- en tophout bij (jonge) dunningen is zelden winstgevend omdat er hierbij veel minder tak-en tophout per hectare kan geoogst worden en het uitrijden kostelijk is. Bij hoogproductieve (populier) en grote bossen is het, met de

huidige prijzen, een pak winstgevender geworden. Het oogsten van resthout bij kaalkappen en grote groepenkappen is al op kleinere percelen winstgevend.

Ene houtsnipper is andere niet

Tak- en tophout van loofhout levert meestal een hogere prijs op dan dat van naaldhout. Het naaldhout wordt daarom bij voorkeur van het loofhout gescheiden. Daarnaast is het belangrijk ervoor te zorgen dat er zo min mogelijk stenen, aarde en zand in de houtchips terechtkomen, omdat dit de biomassaverbranding minder efficiënt maakt. Het wordt daarom aangeraden om zo min mogelijk het tak-en tophout te verslepen over de grond. Ook naalden en bladeren zorgen voor een minder efficiënte verbranding. Voor loofhout wordt dan ook aangeraden om in de winter te oogsten. Verse houtsnippers zullen nog drie maanden gedroogd moeten worden (vaak ter plekke, of bij de biomassacentrale) omdat het hout zo droog mogelijk moet zijn voor efficiënte verbranding.

Lokaal

Om het verhaal duurzaam en kostenefficiënt te houden is het belangrijk dat houtafval naar lokale biomassa-installaties gaat. Ook Biosynergy legt hier de nadruk op. Zij halen hun hout uit de omgeving in een straal van ongeveer 15 kilometer. Momenteel gebruiken ze nog geen houtresten van bosbeheerders maar dit zou in de toekomst wel kunnen.

De houtsnippers van de bossen in Vlaanderen gaan nu nog te vaak via verhandelaars op vrachtwagens richting buitenland. Om meer in te zetten op de lokale keten kan men bijvoorbeeld denken aan de creatie van een lokale ‘biomassa hub’, een soort containerpark van de toekomst waar lokale, duurzame biomassa wordt gesorteerd, gereinigd en versnipperd om zo de meest waardevolle afzet te vinden. Deze biomassa hub zou niet enkel voor bio-energie kunnen gebruikt worden, maar vooral ook als grondstof voor bio-gebaseerde producten zoals compost.

De komende jaren zullen er in Vlaanderen honderden hectares aan bos bijkomen. Ook ecologisch hakhoutbeheer zal alsmaar toenemen. Actief beheerde bossen en houtkanten zorgen voor de meeste CO2-opname. Hierdoor zal ook meer lokale en duurzame biomassa beschikbaar worden. Vandaag ontbreken de nodige instrumenten om deze biomassa(rest)stromen zo hoog mogelijk lokaal te valoriseren. Met deze inkomsten zou de bosbeheerder de investering in zijn of haar bos kunnen compenseren.

Voor bosbeheerders kan het dus interessant zijn hun resthout aan grote of middelgrote biomoassainstallaties te verkopen of om zelf te investeren in een middelgrote biomassa-installatie of houtvergasser, en zich op die manier te voorzien van eigen groene warmte afkomstig van hun bosresidu.

Bronnen: ark.eu, edepot.wur.nl, rvo.nl, biokachels.nl, vlaanderen.be/bouwen-wonen-en-energie, ieabioenergy.com, biomassafeiten.nl

Vogelspotter Begijn Le Bleu:

Begijn Le Bleu verwierf bekendheid met comedy en televisieprogramma’s, maar tegenwoordig treedt zijn liefde voor vogels en de natuur op het voorplan. De podcast Fwiet! Fwiet!, waarin hij praat met natuurliefhebbers, telt al meer dan 50 afleveringen, en hij maakt samen met Jeroen Denaegel het mooie vogelmagazine Fwiet. Nu gaat de Waaslander ook de hort op met de vogelvertelling Kijk! Heeft hij nog tijd voor zijn eigen bos?

Je bent met veel leuke dingen bezig. Ben je nu voltijds vogelspotter?

Ik ben écht een gelukkig mens. De natuurmicrobe bijt mij al zo lang! De podcast was mijn eerste stap buiten comedy, gewoon babbelen over vogels met een gast. Tot mijn verbazing bestond er al een groep vogelliefhebbers. Auditief valt er nog veel te ontdekken. Ik loop als een echte nerd in het bos, met een koptelefoon en micro’s om geluiden op te nemen. Zo kan je dingen horen die je anders nooit hoort, dat maakt het wonder alleen maar groter. Een shotgun micro vangt geluid op meer dan 80 meter afstand, je krijgt er precies een zintuig bij. Ik waan mij James Bond in het bos!

Kan je nog genieten van een gewone wandeling, of hou je altijd lijstjes bij?

Op wandel met familie probeer ik dat te vermijden. Maar als ik ergens alleen ben, of als ik iets speciaal zie, kan ik mij niet inhouden om het op te schrijven. Je staat ook veel meer stil als je echt luistert. In de lente horen wij vogels, maar dat is het luide register. Vanaf dat de jongen er zijn is er andere communicatie

tussen de ouders en kinderen. Over die taal is minder geweten, dat boeit mij! Je hebt ook een eigen bos. Vertel! Dat klopt, sinds 2 jaar heb ik een bos in het Waasland. Het is echt een plekje voor mij en mijn familie. Het zit voor de helft vol met de letterzetter dus ik ben volop bezig om alles te kappen en te klieven. Hier en daar schieten al spontaan eikjes en berk uit. Op een plek staan er ook wilgenroosjes die er voorheen niet stonden. Daarnaast ga ik het gevecht aan met de bramen, al vind ik ze stiekem leuk, want winterkoninkjes en roodborstjes zitten daar graag. Ik heb dit voorjaar al veel vlinders gezien zoals zandoogje, oranjetipje, vuurvlinder, atalanta en dagpauwoog. Dat vind ik wel zalig. En er zitten echt wel wat zangvogels, al zit het bosje geprangd tussen de paardenweides, alpaca’s, akkers en boomgaarden. Ik doe mijn best om dat plekje daar toch te doen tellen. Kortom, het is een verhaal dat nog niet af is. In de toekomst zou ik er graag een plaats van maken waar ik in alle rust kan schrijven.

Heb je een favoriete bosvogel?

De bonte vliegenvanger, een geweldig schoon vogeltje! Als ik die ooit in mijn bos krijg…

Welke tips heb je voor andere boseigenaars om hun bos meer biodivers te maken?

Van Guido Tack, die Bos t’Ename schreef, heb ik geleerd dat de bosranden soms even belangrijk zijn als het bos zelf. Een bos is ook veel meer dan een verzameling bomen. In de bosranden zitten vaak prooien voor vogels. Een bosrand krijgt meer zon en daar houden insecten van. Poelen trekken dan weer amfibieën aan. In het struweel kan veel gebroed worden, bijvoorbeeld in meidoorn. Naar zo’n gevarieerd bos wil ik evolueren, maar dat kost tijd.

Een bos hebben is wel tof omdat je iets concreet kan doen voor de natuur. Think globally, act locally. In je bos kan je echt wel wat natuur en leven genereren. Dat is dé uitdaging. Eén van mijn kinderen heeft voederplanken gemaakt van oude schommels omdat er eekhoorntjes zitten. We zullen zien hoe het evolueert.

Wat raad je lezers aan die vogels willen spotten in het bos?

Veel mensen zijn teleurgesteld als ze naar een bos gaan om vogels te spotten, want je ziet ze natuurlijk niet. Maar je hoort ze wel. Hoe vroeger je vertrekt, hoe meer je er kan spotten. Als je wil genieten van de natuur zonder het allemaal te willen weten, dan raad ik aan vroeg op te staan. Maar wil je bijleren en niet overweldigd worden, dan start je best een uur of twee na zonsopgang. Neem een geluidenapp mee en een

‘Ik waan mij James Bond in het bos’

verrekijker voor als er toch iets overvliegt. Een bos als de Stropers in het Waasland is een goed begin. Je heb er verschillende soorten vegetaties, en her en der wat kaalslag waar de boomleeuwerik en boompieper zitten. Je hebt er ook donkere bossen, waar je de zwarte specht hoort en ziet, en waar in het najaar de houtsnip voorkomt. De weides en graslanden zijn dan weer uitnodigend voor de torenvalk. Kortom, je kiest best een bos met wat variatie.

Naar welk bos trek jij graag?

De bronbosjes in Elversele vind ik geweldig. Het is een klein stukje maar voelt heel authentiek aan. In het voorjaar fluisteren de vogels er gewoon in jouw oren… Het is niet alleen een paradijs voor vogels, je vindt er ook nog sleutelbloemen

en andere soorten die typisch zijn voor natte bossen. Ik vind natte bossen echt geweldig! Ze geven je onmiddellijk een soort oergevoel. In Limburg, niet ver van De Wijers, was ik in een bos met beekjes die vollenbak stroomden. Er zit nog ijzer in de grond waardoor de beken rood kleuren van het roest. Het ziet er ongerept uit, en het heeft ook iets mysterieus. In de Stropers heb je dat ook nog op sommige plaatsen. Wat ik vooral graaf vind is dat je nog sporen van menselijke activiteit ziet in de bossen, zoals de rabatten. Dat vind ik leuk om over te vertellen, dan komt de geschiedenisleraar in mij naar boven. Vroeger gingen natuur en mens hand in hand, dat was heel gewoon. Tegenwoordig zien we natuur alleen nog als natuur, terwijl een bos heel veel functies kan hebben. In

mijn voorstelling vertel ik ook historische verhalen die ons terugbrengen naar onze roots, die de connectie tussen mens en natuur benadrukken. We hebben zoveel volksverhalen over vogels. Elke vogelsoort had zijn eigen verhaal. Op één van mijn wandelingen begon plots een oudere vrouw een oud liedje te zingen dat de zang van de karekiet imiteert. Prachtig toch!

Meer info over Begijns projecten op begijnlebleu.be.

© Begijn Le Bleu

Boseigenaar aan het woord

In deze nieuwe rubriek maken we graag plaats voor het verhaal van een BB: geen Bekende Vlaming, maar een bijzondere boseigenaar. Wim Pieters uit Belsele bijt de spits af.

In 2004 kochten we een bos, oorspronkelijk met de bedoeling om ons huis te verwarmen. Het werken in de bosbouw beviel me zo goed dat het al snel een passie werd. En dat is het nog steeds. De jaren nadien kochten we nog enkele percelen bij ons in de buurt. Die hadden meestal dezelfde kenmerken: kleine oppervlaktes, oudere naaldbomen op de typische Wase zandgrond en bebouwd met allerlei illegale constructies. De prijs was vaak gunstig, maar er was steeds veel werk. Zo heb ik intussen al heel wat afgebroken en opgeruimd: 7 chalets, 15 tuinhuizen, 4 caravans, verhardingen, afsluitingen... Gelukkig kon ik steeds rekenen op de hulp van mijn vrouw, kinderen en ouders.

Bij de start was het fijn om een vangnet zoals de Bosgroep te hebben. Er is altijd een vlotte samenwerking en via deze weg heb ik heel wat cursussen kunnen volgen. Dankzij deze cursussen en de ervaring in de praktijk verwierf ik de kennis die ik nu heb. De meeste van onze percelen bestonden vooral uit naaldhout. Het was de bedoeling om ze gespreid

over een langere periode om te vormen naar inheems loofhout. We kiezen er bewust voor om met de hand en met klein gereedschap zoals een kettingzaag en kliefbijl aan de slag te gaan. Ik vind het belangrijk om de bodem en de fauna en flora zo weinig mogelijk te verstoren. Vroeger werkten we meestal met gedeeltelijke kaalkap en nieuwe aanplant. Nu kiezen we doorgaans voor een beperkte, maar regelmatige dunning in de oude bestanden en voor natuurlijke verjonging. De klimaatverandering en de letterzetter hebben het tot een nog grotere uitdaging gemaakt om de getroffen bossen op te ruimen en om te vormen.

De jaren ervaring als bosbeheerder hebben mij tot enkele persoonlijke standpunten gebracht over de bosbouw in Vlaanderen. Als je jouw huis verwarmt met hout uit plaatselijke bosbouw, en je doet dit met droog en zuiver hout in een moderne kachel, dan ben je volgens mij ecologisch verantwoord bezig. Onze lokale bossen mogen zeker naar waarde geschat worden!

Wim gaf zijn passie door aan zijn kinderen, de opvolging is verzekerd

Hoe zou het nog zijn met ons mondiaal bosareaal?

De voorbije jaren staat het thema bos hoog op de internationale politieke agenda, met als één van de hoogtepunten de VN-klimaattop in Glasgow in 2021. Daar engageerden zich 140 landen, waaronder België, om samen te werken om tegen 2030 ontbossing te stoppen. Maar hoe is het nu eigenlijk gesteld met de bossen op onze planeet en voor welke uitdagingen staan ze?

men op de planeet, van oceanen tot bergecosystemen. Het rapport stelt dat één derde van alle boomsoorten ter wereld met uitsterven bedreigd is, zowel door de voortschrijdende ontbossing als door externe factoren. Denk aan toename van ziekten en plagen, al dan niet getriggerd door de klimaatverandering.

Deze klimaatverandering wordt erkend als één van de belangrijkste risicofactoren voor de toekomst van onze bossen. De snelheid waarmee het klimaat verandert is ongezien in de geschiedenis van onze planeet en veel te hoog voor evolutieve aanpassingen voor bomen. Toename aan overstromingen en droogteperiodes leiden tot meer stress bij bomen die daardoor dan weer gevoeliger worden aan ziektes en vatbaarder voor bosbranden. Gemengde bossen hebben hiertegen een grotere weerbaarheid, bovendien herbergen ze een grotere biodiversiteit en kunnen ze meer CO2 opslaan.

Drie pijlers voor oplossingen

Het rapport State of the world’s forests, dat de FAO vorig jaar publiceerde, stelt dat ongeveer 30% van de landoppervlakte op aarde bebost is en dat het mondiale bosareaal jaarlijks afneemt met ruim drie maal de oppervlakte van België. Deze trend is echter niet overal gelijk. Zo nam in Europa de bosoppervlakte gedurende de voorbije eeuw maar liefst met één derde toe, terwijl het voornamelijk de wouden rond de evenaar waren die moesten wijken voor onder meer plantages en weilanden.

Bossen herbergen het meeste biodiversiteit en worden daarom vaak bestempeld als de ruggengraat van het mondiale ecosysteem. Meer dan de helft van alle dier- en plantensoorten ter wereld hebben bossen als leefgebieden. Niettegenstaande 18% van de mondiale bosoppervlakte een beschermd reservaatstatuut heeft, blijft de biodiversiteit gelinkt aan bos onder druk staan. Het versneld achteruitgaan hiervan kan een domino-effect in gang zetten dat een impact heeft op alle andere ecosyste-

Als oplossing voor deze problemen stelt de FAO in haar rapport 3 pistes voor: het stoppen van ontbossingen en beschermen van bestaande bossen, het herbebossen van gedegradeerd land met bijzondere aandacht voor agroforestry en tenslotte het verder uitbouwen van duurzaam bosbeheer.

Cruciaal voor het voortbestaan van onze planeet zoals we ze nu kennen, is het definitief stoppen van bijkomende ontbossingen. Het wordt erkend dat dit de

Ontbossing voor aanleg van palmolieplantages

meest kostenefficiënte actie is om de klimaatverandering binnen aanvaardbare perken te houden. Door het bosareaal te beschermen blijft de opslagcapaciteit voor koolstof in deze ecosystemen behouden. Meer dan de helft van alle opgeslagen CO2 ter wereld bevindt zich immers in bos en bosgrond. Bosbehoud levert bovendien extra voordelen op vlak van behoud van biodiversiteit, bescherming van watervoorraden en afvlakken van klimaatextremen.

Op wereldvlak is landbouw de hoofdoorzaak van ontbossingen. Twee derde van alle ontbossingen wereldwijd in de voorbije 30 jaar gebeurde in functie van teelt van soja en palmolie. Een eerste belangrijke stap in de kentering hiervan werd eind vorig jaar gezet. Toen bereikten de EU-lidstaten een akkoord dat in de toekomst producenten garant moeten staan dat er bij de productie van hun ingrediënten geen grond ontbost is of bestaand bos verarmd. Het gaat om producten waarin soja of palmolie is verwerkt, rundsvlees, koffie en chocolade, maar ook om rubber, hout en papier. Parallel aan deze ontbossingsstop zal mondiaal nog meer moeten worden ingezet op duurzame voedselproductie, zeker in het licht van de verwachte groei van de wereldbevolking tot 10 miljard in 2050. Uitbreiding van het landbouwareaal is niet de oorzaak van ontbossingen in Vlaanderen, wel de steeds verder toenemende bebouwing en uitbreiding van infrastructuurwerken. In het kader van de vooropgestelde mondiale ontbossingsstop zullen wij ook hier onze verantwoordelijkheid moeten nemen. De vooropgestelde bouwshift die er moet voor zorgen dat op termijn geen bijko-

mende open ruimte meer wordt ingenomen in Vlaanderen zou hiertoe kunnen bijdragen. En ook wij kunnen als consument het verschil maken door minder (rund)vlees te eten.

Als tweede belangrijke pijler in het bosbeleid stelt de FAO bosuitbreiding voorop. Volgens het rapport komt er wereldwijd een oppervlakte van naar schatting 700 keer de grootte van België in aanmerking om te bebossen. Wanneer het komende decennium hiervan 6% effectief wordt bebost, zouden de voordelen het twintigvoudige bedragen van de kostprijs. Het blijft een uitdaging om de

vele ecosysteemdiensten die voortvloeien uit bebossingsprojecten te kwantificeren om zo een correcte kosten-batenanalyse op te maken, maar iedereen is het erover eens dat deze sterk positief is. Steeds meer bedrijven investeren in bosuitbreidingsprojecten, hier en in andere werelddelen.

Complementair aan deze bebossingsprojecten schuift de FAO agroforestry naar voor als belangrijk instrument. Agroforestrysystemen hebben een grotere veerkracht en een veel grotere biodiversiteit dan traditionele landbouwsystemen. Ze hebben ook een hogere

Agroforestry systeem waarbij bomen de gewassen beschermen

Colruyt Group plant 12 miljoen bomen in Congo-Kinshasa © Colruyt Group

productie door onder andere de milderende klimaateffecten, zorgen voor een betere risicospreiding door diversificatie aan oogsten (inclusief houtproducten) en leiden daardoor tot een grotere voedselzekerheid.

Als laatste piste wordt gepleit om in te zetten op duurzaam bosbeheer om tegemoet te komen aan de toenemende vraag naar hernieuwbare grondstoffen en de ondersteuning van circulaire economieën. Sinds het begin van deze eeuw is de wereldwijde productie van rondhout met 12% gestegen. Verwacht wordt dat tegen 2030 de vraag naar constructiehout zal verdrievoudigen en die naar hout- en kartonverpakkingen zal verdubbelen. Het gebruik van meer houtproducten zal een belangrijke rol spelen in de transitie naar koolstofneutrale economieën en daarom zijn lange termijn investeringen in goed bosbeheer cruciaal.

Naast het verhogen van het aanbod van rondhout zal er ook bijkomend ingezet moeten worden op het efficiënter verwerken van hout (o.a. hogere rendementen bij verwerking), op het verbeteren van het hergebruik van houten producten (bv. afbraakhout verwerken tot spaanplaten) en het aanpassen van onze houtconsumptie (bv. minder houten wegwerpverpakkingen gebruiken). Naast de traditionele toepassingen van hout zullen de biobased industrieën ook steeds belangrijker afnemers worden van de grondstof hout. Verwacht wordt dat deze industrietak het komend decennium jaarlijks met 3% zal groeien en ons voorzien van onder meer bioplastics, biotextiel en biochemicaliën.

Door gelijktijdig te werken aan deze drie sporen zullen er volgens de FAO voor alle betrokken landen economische en sociale voordelen ontstaan, kan men tegemoet komen aan de groeiende mondiale vraag naar hernieuwbare grondstoffen en kan men een antwoord

bieden op de uitdagingen die zich stellen op vlak van klimaat en biodiversiteit.

Wie gaat dat betalen?

Tot enkele decennia geleden werd bos vaak uitsluitend gezien als houtproducent, en werd het omzetten van bos naar landbouw- of bouwgrond beschouwd als een meerwaarde voor de maatschappij. Pas later kwam er appreciatie voor de ecologische en sociaal-maatschappelijke rol van bos. Door de sleutelpositie van bossen in het beheersen van de klimaatverandering en de rol van hout in de circulaire economie is men de voorbije jaren bossen geleidelijk aan anders gaan waarderen.

Gekoppeld hieraan groeit de bereidheid om bijkomend te investeren in duurzaam bosbeheer, zowel in eigen land als via partnerschappen met landen in ontwikkeling. Een voorbeeld hiervan is het Amazone Fonds dat zo’n 15 jaar geleden werd opgericht als samenwerkingsverband tussen Noorwegen en Brazilië. Sinds kort is er ook interesse vanuit verschillende EU-landen en de VS om hierin mee te investeren en zo te zorgen voor bescherming van het Amazonewoud en de lokale bevolking actief te betrekken bij duurzaam kleinschalig bosbeheer. Een ander initiatief is de lancering van het Global Forest Finance Pledge waarin naast vele andere donorlanden ook de Europese Unie 1 miljard euro zal bijdragen.

Het rapport van de FAO stelt dat de huidige investeringen in bosbeheer onvoldoende zijn en zouden moeten verviervoudigen tegen 2050. Verwacht wordt dat er geleidelijk aan ook een financiële waardering zal komen voor de ecosysteemdiensten die bossen leveren die actueel niet vermarktbaar zijn, zoals biodiversiteit of klimaatregulering. Deze toenemende willingness to pay wordt nu al geïllustreerd door de groeiende koolstofmarkt. De prijs om 1 ton CO2 te

compenseren is de voorbije 5 jaar vertienvoudigd en overschreed begin dit jaar de kaap van 100 euro. Middelen die zo worden gegenereerd, kunnen op hun beurt ingezet worden om bijvoorbeeld bosbeschermings- of herbebossingsprogramma’s mee te ondersteunen.

Toekomst

In het rapport State of the World’s Forests 2022 worden concrete pistes voorgesteld om de toekomst van onze bossen te verzekeren. De inspanningen voor meer en beter bos dragen ineens ook bij tot oplossingen voor een ganse resem uitdagingen, zoals het beheersen van de klimaatverandering, het behoud van de biodiversiteit en het waarborgen van voedselzekerheid voor iedereen. Bescherming van ons mondiaal bosareaal zorgt voor hoop op een betere wereld voor de toekomstige generatie en een betere toekomst voor iedereen.

Bronnen: fao.org, euronews.com, vrt.be

Lokale neerslagsystemen kunnen ontregeld worden door ontbossingen omdat regenwouden vaak afhankelijk zijn van hun eigen verdamping

Het plantseizoen zit erop

Samen met een honderdtal eigenaars plantten we de voorbije winter 124.000 bomen in Oost-Vlaanderen. Een groot deel daarvan - 26,4 hectare – zijn bebossingen. De rest van het plantgoed werd gebruikt voor herbebossing en omvorming van zieke naar gezonde bossen. In 2022 brachten we 515 bosbezoeken waarbij we advies op maat gaven aan de eigenaar. We hielpen met subsidieaanvragen en natuurbeheerplannen. We legden poelen en bosranden aan voor meer biodiversiteit. We deelden kennis met vakgenoten en ontmoetten onze leden op tal van activiteiten. We gingen schalmen en organiseerden een gemeenschappelijke houtverkoop. Er werd 6610 m3 hout verkocht, met een opbrengst van 284.550€ voor de deelnemende leden. Ons ledenaantal groeide het voorbije jaar nog aan. Momenteel hebben we 2620 leden die we helpen met het beheer van 7530 hectare bos. Last but not least: we verwelkomden heel wat nieuwe collega’s in ons topteam!

In gans Vlaanderen zorgden De Bosgroepen het voorbije seizoen voor de aanplant van nóg meer bomen dan vorig jaar: maar liefst 417.000 bomen. Er werden 3120 bosbezoeken gebracht en er werd samen met de deelnemende boseigenaars 58.670 m3 hout verkocht.

417.000 bomen geplant

56.300 ha bos in beheer samen met 14.800 leden

3.120 bosbezoeken met advies aan eigenaar

onze leden verkochten met onze hulp 58.670 m³ hout

De Bosalliantie blijft ambitieus

De Bosgroepen maken deel uit van de Bosalliantie, een partnerschap van de Vlaamse Overheid met verschillende organisaties uit de natuur- en bossector, dat gaat voor meer bos in Vlaanderen. Sinds de start van de Bosalliantie in 2019 zorgden de Oost-Vlaamse Bosgroepen al voor meer dan 80 ha nieuw bos. Het voorbije plantseizoen alleen al plantten we 26,4 ha nieuw bos. Samen met onze leden zorgen we er zo voor dat onze provincie steeds bosrijker wordt.

In Oost-Vlaanderen werden trouwens de meeste nieuwe bossen geplant – onze provincie is intussen al bijna 330 bossen rijker. Dat is goed, want samen met West-Vlaanderen zijn we de provincie met de laagste oppervlakte bos.

In heel Vlaanderen werd door alle leden van de Bosalliantie de voorbije jaren meer dan 1.000 ha nieuw bos geplant, en meer

dan 500 ha compensatiebos. Hiervan namen De Bosgroepen 230 ha voor hun rekening. De andere bossen werden onder ander geplant door ANB, de provincies en gemeenten, Bos+, VLM en Natuurpunt.

Ook volgend plantseizoen zijn we ambitieus en hebben we al meerdere projecten op stapel staan. Onze leden kunnen daarbij uiteraard rekenen op onze ondersteuning, en dankzij het project BOOST kunnen we in Oost-Vlaanderen extra bosuitbreidingsprojecten realiseren. Ronden we na dit plantseizoen de kaap van 100 ha extra bos in Oost-Vlaanderen?

Wil je meer weten over de campagne van de Vlaamse Overheid, neem dan een kijkje op bosteller.be. Voor vragen over BOOST kan je terecht op boostvoorbos.be.

Terugblik

We kunnen terugblikken op drie geslaagde ledendagen. Op 29 april kwamen de leden van Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord bijeen in De Klinge. Voorafgaand aan de Algemene Vergadering gingen we in groepjes op stap met de oud-boswachter van het Stropersbos, met de Nederlandse collega’s van Stichting Het Zeeuwse Landschap, we verkenden de streek per fiets, volgden een workshop toekomstbomen kiezen en mochten ons verdiepen in de valkerij.

De leden van Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender kwamen samen op 6 mei. Zij stemden met een ruime 2/3e meerderheid in om deel te nemen aan de fusie van de Oost-Vlaamse Bosgroepen. Vervolgens werd een toelichting gegeven over onze werking van het voorbije jaar en de plannen voor de toekomst. De boeiende wandeling in het lentefris Hasseltbos was de kers op de taart van een alweer geslaagde ledenvergadering.

Voor de ledendag van Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen trokken we op 9 mei naar Meldert. De hevige regen hield onze die hard fans niet tegen voor de wandeling met twee natuurgidsen in het Kravaalbos. Ze werden beloond met een warm onthaal, gevolgd door een korte vergadering. Het deed ons plezier nieuwe en bekende gezichten te zien en de groep zo gezellig te zien napraten.

Opleidingen in het kader van het hefboomproject Klimaatgezonde bossen voor het Waasland: Klimaatslim aanplanten voor boseigenaren en Kllimaatadaptief bosbeheer voor professionelen

Voorstelling van de gerenoveerde vleermuizenkelder en nieuwe amfibieënpoelen in de Vaanbuikbeekvallei in Zegelsem, met steun van Natuur en Bos via een Projectsubsidie Natuur

Bosvogels spotten in het Heidebos in Moerbeke

Bosgroepmedewerker Cédric deelt zijn kennis over populieren met de Vlaamse collega’s

De wandelaars van Dwars door de Boerenbuiten, een initiatief van Broederlijk Delen, op bezoek in ons demobos

Ook hulp voor

Wase dennenbossen

Met ons plattelandsproject Klimaatrobuuste en veerkrachtige bossen voor het Waasland beogen we 50 hectare ingestort fijnsparbos om te vormen tot nieuw, weerbaar loofbos. Helaas stelden wij gedurende de eerste helft van dit project vast dat boseigenaren ons ook contacteren in verband met hun dennenbos. De dennen hebben eveneens te lijden onder droogte. Dat zet de deur open voor aantasting door de prachtkever en dennenscheerder, en voor schimmels als Sphaeropsis en honingzwam.

Gelukkig zijn nog niet alle dennen aangetast maar de kans is reëel dat dit wel zal gebeuren de komende jaren. Hoog tijd dus om de volgende generatie bomen aan te planten onder de beschermende takken van de dennen. Op die manier staat het bos van de toekomst klaar tegen de tijd dat de dennen afsterven. Voor de Wase fijnsparbossen was geen redding meer mogelijk en kan men nu enkel het bos volledig kappen en opnieuw aanplanten. Met de dennenbossen kunnen we dit nog voorkomen.

Door wildvraat van voornamelijk ree zijn de Wase bossen onvoldoende in staat om zich spontaan te verjongen met eiken en andere soorten. Daarom is aanplanten vereist. Een beproefd systeem is de aanplant met verjongingsgroepen, ook wel kloempen genoemd. Hierbij worden groepjes bomen van 25 à 40 stuks verspreid in het bos aangeplant. Meestal gaat het om ongeveer 5 kloempen per hectare. Als je dit om de 10 jaar doet krijg je op termijn een meerlagig bos met veel structuur waar je bomen van alle leeftijden vindt. Door gebruik te maken van soorten met goed verterende bladeren zoals esdoorn, haagbeuk en winter-

linde maak je eveneens de bodem beter, waardoor je bos sterker wordt op lange termijn en beter om kan met droogte.

Omdat we het jammer vonden dat we met ons project enkel eigenaars met een aangetast fijnsparbos konden helpen, hebben we het project uitgebreid om ook eigenaars van dennenbos in Moerbeke, Wachtebeke, Lochristi, Waasmunster, Beveren, Stekene of Sint-Gillis-Waas een oplossing aan te bieden.

- We komen gratis langs om de weerbaarheid van jouw bos in te schatten.

- In overleg met jou stellen we gratis een plantplan op.

- Met de middelen van het project komen we tegemoet in wildbescherming voor jouw kloempen. Het gaat om biologisch afbreekbare beschermingskokers van Rainbow Terra op basis van houtvezel. Deze doen minimaal 5 jaar dienst en beginnen dan af te breken. Dus geen opruimwerk en geen microplastics in het bos, maar wel goed beschermde plantjes! Per hectare kunnen we maximum 500 kokers gratis aanbieden.

Als eigenaar hoef je enkel nog te investeren in het plantsoen. Per kloemp met kokers betaal je naar schatting 80€ in plaats van 400€. Kortom, dit is een unieke kans om jouw bos fitter te maken zodat het beter bestand is tegen de klimaatverandering.

Expeditie Kloosterbos

Met het bosomvormingsproject willen we ook zoveel mogelijk Waaslanders informeren over bosbeheer en waarom zo’n omvorming soms grote machines met zich meebrengt. Op zondag 18 juni organiseren we daarom Expeditie Kloosterbos. Iedereen is welkom om een uitgestippelde wandeling te volgen op eigen tempo. Op elke stop kom je iets te weten over het bos en hoe we onze bossen future proof kunnen maken. Onderweg geniet je van proevertjes en workshops, en op het einde kan je met een drankje uitblazen op het terras van De Minnetuin. Info en inschrijven op bosgroepen.be/expeditiekloosterbos.

Forest clean-up

Hou jij ook van gezonde, mooie bossen? En wil je jouw engagement omzetten in daden? Doe dan mee met de forest clean-up! Op geregelde tijdstippen organiseren we een opruimactie in een bos in het Waasland, want soms ligt een terrein dat we plantklaar maken bezaaid met zwerfafval en dan maakt een uurtje afval prikken een wereld van verschil. Onze eerste forest clean-up op 3 mei in De Klinge was geslaagd dus dat herhalen we graag! Meld je aan via bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be en we houden je op de hoogte van clean-up momenten.

Bosgezondheid een stap achteruit in 2022

Elk jaar maakt het INBO een inventaris op die de vitaliteit of kwaliteit van onze bossen meet. Daaruit blijkt nu dat meer dan een kwart van de bomen in Vlaanderen is beschadigd. Dit is het hoogste percentage sinds 1995.

Het INBO beschouwt een boom als beschadigd wanneer meer dan 25% van de bladeren ontbreekt. Deze schade kan onder de vorm van bladverlies, maar ook door sterfte van scheuten, twijgen of takken. In extreme gevallen sterft de volledige boom.

Uit het rapport: ‘In 2022 inventariseerden we 1486 bomen in 78 meetlocaties van het netwerk. De soorten met het hoogste percentage beschadigde bomen zijn zomereik en Corsicaanse den, met respectievelijk 35,7% en 39,3% beschadigde bomen.

Bijna alle boomsoorten vertoonden een achteruitgang van de gezondheidstoestand. De weersomstandigheden in 2022 contrasteerden met die van 2021. Langdurige droogte veroorzaakte verkleuring en vroegtijdig bladverlies. Door storm braken takken af of waaiden bomen om. Bij zomereik zorgde een toename van insectenvraat voor hogere bladverliesscores.’

‘Stikstofneerslag is een hardnekkig probleem en klimaatverandering bezorgt de natuur extra stress. Zachte winters en warme zomers bevorderen aantastingen door schimmels en insecten. Verder kunnen onvoorzichtig beheer en een ongunstige groeiplaats de gezondheidstoestand van bomen nadelig beïnvloeden. Nieuwe invasieve exoten richten op zeer korte tijd schade aan, zoals het vals essenvlieskelkje, een schimmel die de essenziekte of essentaksterfte veroorzaakt.’

Leesvoer

Houtfabriek

Simon Klingen is een klinkende naam in de wereld van bosbeheer. In zijn nieuwste boek Houtfabriek wil hij enkele misverstanden de wereld uithelpen. Dat bomen kappen slecht is voor het klimaat en de biodiversiteit, bijvoorbeeld. Of dat holle bomen bijna dood zijn. De auteur en docent reikt niet alleen praktische tips aan, hij doet ook suggesties voor het beleid.

‘Simon Klingen gebruikt de vele misverstanden die er leven over bos als kapstok voor een helder en genuanceerd betoog. Hij kent het bos door en door, én hij luistert naar bosbezoekers. Aanbevolen leesstof voor iedereen die iets van bos vindt.’, aldus Arno Willems van Kroondomein Het Loo.

Net als zijn eerdere boeken, Twaalf boslessen en Bos en klimaat, is dit boek vlot geschreven en enthousiasmeert hij lezers voor de wereld van bos en bomen. Meer info op houtfabriek.nl.

Praktijkboek Bosbeheer

Vijf jaar geleden werd het Praktijkboek Bosbeheer gemaakt. Zowat 80 deskundigen uit Nederland en Vlaanderen schreven hieraan mee. Vanaf begin november is de tweede herwerkte druk van dit veelgebruikte handboek verkrijgbaar. In deze tweede druk zijn de bestaande hoofdstukken geactualiseerd en er kwamen twee nieuwe hoofdstukken bij over boomveiligheid en omgaan met klimaat. Bestellen kan opinverde.be/boeken.

Gids voor arboreta

Arboreta zijn niet alleen schatkamers voor botanisch of bosbouwkundig onderzoek, het zijn ook magische tuinen die uitnodigen tot wandelen en genieten. Deze gids beschrijft kort de geschiedenis en de blikvangers van arboreta in Vlaanderen en Nederland. Dat is goed voor bijna 400 pagina’s, met uitgebreide beschrijvingen van landschapsarchitect René Siemens, praktische gegevens, achtergronden en veel illustraties. Bioloog Gert van Maanen bespreekt de wetenschappelijke en cultuurhistorische betekenis van arboreta vroeger en nu, en kunsthistorica Martine Bakker duikt in de erfenis van tuinarchitect Leonard Springer. Het boek is te koop in de boekhandel en op de website van Uitgeverij Blauwdruk.

meer bosnieuws

Volg ons op social media bosgroepenovl bosgroepenovl

Schrijf je in op de nieuwsbrief via bosgroepen.be/jouwbosgroep

Wil je de bosbode digitaal ontvangen? Mail naar bosgroepen@oost-vlaanderen.be

boszoekers

Hieronder vind je een overzicht van bospercelen die momenteel te koop staan in Oost-Vlaanderen. De inbreng van Bosgroepen Oost-Vlaanderen beperkt zich tot informeren en adviseren; de verkoop gebeurt rechtstreeks tussen verkoper en koper. Voortaan hoef je niet meer te wachten tot de bosbode verschijnt en kan je boszoekers ook bekijken op www.bosgroepen.be/bos-te-koop.

STEKENE: Afdeling 1 (Polken), Sectie B nr.696a, gelegen aan de Polkenstraat. Naaldbomen met diverse bijmenging,. Opp. 4546m2. Meer info 0475 84 26 77.

STEKENE: Afdeling 1, sectie B, 1054b. Oppervlakte 0,23 ha. Perceel bosgrond met o.a. enkele eiken. Gelegen aan de Zwarte Heistraat te Stekene. Meer info: 0468 54 17 11.

HERZELE: Afdeling 8 (Sint-Lievens-Esse) Sectie C nr. 800E. Oppersten Bieselenbergh: populierenbos, 0,7 ha. Eventueel te koop samen met aanpalend weiland nr. 870K, 1260 m2, gelegen in landelijke woonzone. Meer info: 0486 73 06 83 of orangerie. christine@skynet.be.

GERAARDSBERGEN/Moerbeke: Sectie A nrs 25, 29, 34, 54, 55, 55a, 56 en 56/2, 57, 58, 632, 633 en 633/2.

Oppervlakte: 4,55 ha. Populierenaanplant van ong. 30 jaar oud met onderetage. Prijs overeen te komen. Meer info: yves.lefebure1@telenet.be of 0496/51 19 44.

STEKENE: Afd. 2, sectie D, nr. 425. Oppervlakte 57,80 are. Meer info: Pieters 0475 30 34 44.

HAASDONK/Westakkers: Sectie A nummer 75. Oppervlakte: 92 aren 20 ca. Meer info: 0473 95 31 33.

Wil je zelf een zoekertje plaatsen, mail dan naar bosgroepen@oost-vlaanderen.be. We plaatsen geen advertenties voor verkoop van bosplantsoen of tweedehands materiaal. Zoekertjes worden niet herhaald.

brandhoutweb.be

Een overzichtelijk online verkoopplatform waar je het hele jaar door brandhout kan kopen. Bosgroepen Oost-Vlaanderen zorgen voor een up to date aanbod, een vlotte opvolging en een goede prijs-kwaliteitverhouding van lokaal en duurzaam brandhout.

contact

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

PAC Zuid | W. Wilsonplein 2 - 9000 Gent | 09 267 78 60 bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

coördinator: Sylvie Mussche

Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw

PAC Zuid | W. Wilsonplein 2 - 9000 Gent | 09 267 78 60

bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be

coördinator: Klaartje Van Loy

Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

Veemarkt 27 - 9600 Ronse | 055 21 62 80 vlaamseardennen@bosgroep.be

coördinator: Hans Scheirlinck