Bosgazet 13

bosgazet 013

informatieblad antwerpse bosgroepen

Pagina 2 Voorwoord

Pagina 3 Waarom bosgroepen?

Pagina 4-11

Koepel en korteomloophout

Pagina 12-20

Nieuws uit de 5 bosgroepen

Pagina 21 Activiteiten

Pagina 22-23

Cursussen

BELGIE-BELGIQUE P.B. 2099 Antwerpen X BC 10770

driemaandelijks tijdschrift januari - februari - maart 2010 afgiftekantoor 2099 antwerpen x - p608022

Roodborst, Foto: Martine Van Goethem

Beste leden-boseigenaars en sympathisanten van de Antwerpse bosgroepen,

We zijn alweer een jaar verder en hopen dat u de voorbije weken genoten hebt van de eindejaarsfeesten. Bij de bosgroepen is er het voorbije jaar weer heel wat verwezenlijkt dankzij de goede samenwerking met onze leden en voornamelijk, dankzij het dynamisme van onze trouwe coördinatoren.

Dagelijks lezen of horen we via de pers over de bedreigingen in de wereld door de invloed van de opwarming van de aarde, alsmede de uitstoot van CO2 die onze klimaatveranderingen voortbrengen. De vraag of de klimaatambities van Kyoto en onlangs Kopenhagen 2009, resultaten zullen opleveren?

Wij denken misschien dat we hier weinig aan kunnen veranderen, maar als milieubewuste boseigenaars hebben wij wel de morele plicht om er over na te denken.

De boseigenaars, niettegenstaande het bosareaal in Vlaanderen beperkt is, kunnen hier wel een “steentje” of liever een “boompje” bijdragen, door onze bossen zo goed mogelijk duurzaam te beheren. De bomen hebben inderdaad een grote invloed op de waterhuishouding, de lucht en het klimaat. Ze houden de bodem vast en voorkomen bodemerosie, nemen water op en geven dat langzaam weer af, ze zuiveren de lucht, nemen koolstofdioxide (CO2) op en produceren zuurstof, dat weten we.

In dit kader komt in deze editie ook het verhaal van het korte omloop hout aan bod.

Een ander actueel item bij onze bosgroepen, is de recente stichting van een vzw Koepel die de 19 Vlaamse bosgroepen groepeert en waarvan de voornaamste doelen het ondersteunen en stimuleren van de bosgroepen alsmede het behartigen van hun gezamenlijk belangen bij de Vlaamse overheid, zijn. Wij zijn overtuigd dat deze nieuwe structuur, een gunstige invloed zal hebben op de werking van onze Antwerpse bosgroepen en wensen de vertegenwoordigers in de nieuwe raad van bestuur vanuit de provincie Antwerpen (Adgild Hop = privé-boseigenaar en Luc Laeremans= coördinator van Bosgroep Antwerpen Zuid vzw) in ieder geval succes. Het succesverhaal van de bosgroepen werd ook aan onze nieuwe minister toegelicht tijdens een schitterende ledendag. We geven u in deze editie een verslag met de nodige foto’s mee.

Nogmaals onze beste dank voor de goede samenwerking en steun van onze leden, bestuurders, bosconsulenten, Provincie en ANB, die onze bosgroepen steeds helpen en ondersteunen!

Henry le Grelle, Voorzitter Bosgroep Antwerpen Noord vzw

Henry le Grelle, voorzitter Bosgroep Antwerpen Noord vzw.

waarom bosgroepen?

Vlaanderen telt ongeveer 146.000 hectaren bos en naar schatting is 70 % van dit bosareaal in privé-eigendom. De Vlaamse overheid heeft er bewust voor gekozen om ook de privé-boseigenaars te betrekken in het beleid. De oprichting van de Vlaamse bosgroepen was een duidelijk signaal naar de boseigenaars toe om hen te stimuleren het beheer in eigen handen te nemen. een kans om te grijpen…

Het bos in Vlaanderen is bovendien enorm versnipperd. Deze versnippering is niet enkel ruimtelijk, ook een enorme eigendomsversnippering typeert de Vlaamse bossen. Zo zijn de meeste boseigendommen in Vlaanderen kleiner dan 1 ha! Het beheer van deze ‘minibosjes’ is voor de boseigenaars financieel onrendabel met als gevolg dat het beheer van deze sterk versnipperde bospercelen meestal achterwege is gebleven. Bovendien wordt de boseigenaar vaak geconfronteerd met problemen die hij niet altijd alleen kan oplossen, zoals bijvoorbeeld recreatieoverlast of sluikstorten. Wanneer verschillende eigenaars samen voor het bosbeheer zorgen, kan dit zonder de eigenaars op kosten te jagen. De belangrijkste taak van de bosgroepen is het stimuleren en coördineren van zo een samenwerking. In een bosgroep komen boseigenaars vrijwillig samen om het beheer van hun bossen te verbeteren. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gebruik te maken van onze diensten. Iedere eigenaar behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom.

Bij dit alles maakt het niet uit of u bos-eigenaar/beheerder bent van een aantal are of veeleer ha. De bosgroep is er voor elke boseigenaar die meer wil weten over zijn bos. Weet u graag wat de bosgroepen voor u en uw bos kunnen betekenen, neem dan contact op met de bosgroep in uw regio.

Kempense Heuvelrug vzw: Dessel, Geel (deel ten noorden treinspoor), Grobbendonk, Herentals, Kasterlee, Lille (zuiden van Lille), Mol (deel ten noorden van spoorweg NeerpeltAntwerpen), Olen (deel ten noorden treinspoor), Retie, Vorselaar.

zuiderkempen vzw: Balen, Geel (deel ten zuiden treinspoor), Heist-op-den-Berg, Herentals (deel ten zuiden treinspoor), Herenthout, Herselt, Hulshout, Laakdal, Meerhout, Mol (deel ten zuiden van spoorweg Neerpelt-Antwerpen), Olen (deel ten zuiden treinspoor), Westerlo.

Noorderkempen vzw: Arendonk, Baarle-Hertog, Hoogstraten, Lille (noorden van Lille), Malle, Merksplas, Oud-Turnhout, Ravels, Rijkevorsel, Turnhout, Vosselaar.

antwerpen Noord vzw: Antwerpen, Brasschaat, Brecht, Essen, Kalmthout, Kapellen, Schilde, Schoten, Stabroek, Wijnegem, Wuustwezel, Zoersel en Zwijndrecht.

antwerpen zuid vzw: Aartselaar, Berlaar, Boechout, Bonheiden, Boom, Bornem, Borsbeek, Duffel, Edegem, Hemiksem, Hove, Kontich, Lier, Lint, Mechelen, Mortsel, Niel, Nijlen, Putte, Puurs, Ranst, Rumst, Schelle, Sint-Amands, Sint-Katelijne-Waver, Willebroek, Wommelgem en Zandhoven.

achteraan de bosgazet kan u de adressen van de antwerpse bosgroepen terugvinden.

Wat kan de bosgroep voor u doen?

De belangrijkste taken van de bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. U kan de coördinator contacteren voor:

• gratis en onafhankelijk advies over het bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische, juridische, financiële en administratieve aspecten);

• informatie over hoe uw bos duurzaam kan beheerd worden, wat uw wettelijke rechten en plichten zijn als boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waar u als boseigenaar aanspraak op kunt maken;

• organisatie van wandelingen, cursussen en excursies;

• hulp bij het aanduiden van dunningen;

• hulp bij de bestrijding van Amerikaanse Vogelkers en exoten door onze arbeidersploeg;

• hulp bij het invullen van kapaanvragen, subsidiedossiers en hulp bij het opstellen van beheerplannen;

• coördinatie van gezamenlijke boswerkzaamheden en houtverkopen voor meerdere eigenaars zodat goedkoper en efficiënter werk geleverd kan worden.

CoLoFoN

De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, telkens een 3.500 exemplaren en is een uitgave van de Antwerpse bosgroepen. Verantwoordelijke uitgever: Laeremans Luc,

’s Gravenwezelsteenweg 59-61, 2110 Wijnegem

Redactieadres:

’s Gravenwezelsteenweg 59-61, 2110 Wijnegem tel. 03/355.09.40

e-mail antwerpenzuid@bosgroep.be website www.bosgroepen.be

Bosgroep samen op weg.

stichtingsvergadering van de koepel van Vlaamse bosgroepen

Op 13 oktober verzamelden de afgevaardigden van de Vlaamse bosgroepen in het stadhuis van Mechelen. In dit historisch pand ondertekenden zij de stichtingsakte van de vzw Koepel van Vlaamse bosgroepen, een nieuwe mijlpaal in het succesverhaal van de bosgroepen. Doelstellingen van dit samenwerkingsverband zijn onder meer: een betere kennisuitwisseling tussen de bosgroepen, een efficiëntere doorstroming van de terreinervaringen naar het beleid en een ruimere bekendmaking van de realisaties van de bosgroepen.

Gedurende de voorbije twee jaar tekenden de betrokken bosgroepen de krijtlijnen uit waarbinnen de samenwerking zal verlopen. Een proces dat kon rekenen op de intensieve ondersteuning van de Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord en resulteerde in ontwerpstatuten voor een nieuwe vzw. Deze statuten bepalen onder andere dat elke erkende bosgroep kan toetreden tot de koepel en een stemgerechtigde vertegenwoordiger kan afvaardigen in de Algemene Vergadering. De Raad van Bestuur is samengesteld uit één boseigenaar per provincie en twee bosgroepcoördinatoren. De Algemene Vergadering stelde op 13 oktober volgende bestuurders aan: Jan Spaas (voorzitter, Limburg), Adgild Hop (ondervoorzitter, Antwerpen), Luc Claus (penningmeester, O.-Vl.), Eric Somers (Vl.-Brabant), Hugo Van Severen (W.-Vl.), Hans Scheirlinck (secretaris, Bosgroep Vl. Ard. Tot Dender) en Luc Laeremans (Bosgroep Antwerpen Zuid).

een relaas van adgild Hop, privé-boseigenaar en ondervoorzitter in de Koepel als vertegenwoordiger vanuit de provincie antwerpen:

Wel beste boseigenaars uit de provincie Antwerpen, na maanden voorbereidend werk is het zover: de Koepel werd recent opgericht met een 7-koppige raad van bestuur (zie ook bovenstaand artikel) en is al volop in de weer … . Na een eerste korte vergadering in Mechelen, om de rollen en taken te verdelen, zijn we aan de slag gegaan in oktober 2009. Simpel is het natuurlijk niet , want als raad van bestuur moeten we met vallen en opstaan leren hoe we het best met onze leden- bosgroepen kunnen communiceren, hen

ondersteunen en hen een meerwaarde bieden!! We zijn er voor elk van 19 bosgroepen! We hebben ons direct gefocust op de meest dringende zaken voor het einde van 2009:

1. De toespraak van onze voorzitter Jan Spaas aan de minister op de ledendag in Huizingen: met prima resultaat!

2. De voorbereidingen voor het aanwerven van één coördinator ter ondersteuning van de Koepel werden getroffen.

3. De ontwikkeling van een finale omschrijving van onze Missie en Visie.

4. Het vastleggen van alle hoofdprioriteiten voor de eerste 6 maanden van 2010.

5. Enkele administratieve en bancaire verplichtingen …

Op het eerste zicht typische activiteiten voor een beginnende vzw, maar geloof me vrij, het is een interessante materie en er heerst een bruisende dynamiek. Vanaf de start zijn er onderwerpen die alle privé- boseigenaren aanbelangen, naar boven gekomen vanuit onze leden-bosgroepen, onderwerpen die niet éénduidig zijn en wel wat polemiek oproepen … . Boeiend !! Daarom is de Koepel ook opgericht: we willen verbetering en positieve verandering voor de belangen van onze privé-boseigenaars in Vlaanderen !

Zéér boeiend!! En dit is nog maar het begin. U zal snel weer van en over de Koepel horen: als vertegenwoordiger vanuit de provincie Antwerpen kan u op me rekenen maar wij willen ook op u rekenen voor constante aansturing én ondersteuning . De weg kan lang zijn, we zijn vertrokken en als we, na jaren, aangekomen zijn…gaan we toch door, op een constructieve en dynamische manier!

Voor de oprichting van de Koepel zijn we te gast in het stadhuis van Mechelen.

Het officiële gedeelte van de bijeenkomst: de oprichtingsstatuten worden ondertekend.

Adgild Hop ondervoorzitter van de Koepel.

“een snelle en opwindende start voor de koepel van Vlaamse bosgroepen”

ledendag in provinciaal domein huizingen te beersel

Honderden bosgroepleden verzamelden op 15 november in het provinciaal domein van Huizingen voor de Ledendag van de Vlaamse bosgroepen. Het werd een dag boordevol activiteiten, info en demonstraties voor en door de bosgroepleden. In de voormiddag lichtten enkele collega-bosgroepen toe hoe zij bepaalde projecten rond houtverkoop, toegankelijkheid of natuurontwikkeling hadden aangepakt.

Tijdens het officiële gedeelte werd de kersverse Koepel aan de aanwezigen en de pers voorgesteld. De voorzitter van de Koepel, Jan Spaas, wees tijdens zijn toespraak op de prachtige resultaten van de bosgroepen op het terrein en de bereidheid van vele boseigenaars (reeds meer dan 7.000 in Vlaanderen!) om mee in te stappen in deze unieke vorm van publiek-private samenwerking rond bos- en natuurbeheer. Verder beklemtoonde hij de belangrijke signaalfunctie die de Koepel heeft om de noden die er leven op het terrein bij de individuele boseigenaars, gestructureerd te laten doorstromen tot de bevoegde administraties en beleidsmakers. Luk Vandenbrande, voorzitter van bosgroep Zuidwest Brabant schetste kort hoe hij de bosgroep leerde kennen en bracht zijn verhaal als boseigenaar. Minister van Leefmilieu Joke Schauvliege erkende tijdens haar toespraak de meerwaarde van de bosgroepen voor het Vlaamse bosbeleid en beloofde de werking van de Koepel op structurele basis te ondersteunen. Tenslotte kwam één van de andere partners van de bosgroepen nl. de provincies, aan het woord. De aanwezige gedeputeerden van Leefmilieu van Oost-Vlaanderen, VlaamsBrabant en Limburg waren tevens vol lof over de samenwerking met en de resultaten van de bosgroepen. De deputés waren voorstander van het particulier bosbezit als één van de pijlers in het duurzaam beheer van ons Vlaams bospatrimonium.

’s Middags konden de liefhebbers genieten van een heuse winterbarbecue. Een geslaagd initiatief van onze collega bosgroep Zuidwest Brabant die instond voor de feilloze organisatie van de ganse dag. Proficiat! In de namiddag konden geïnteresseerden deelnemen aan een geleide wandeling, iets opsteken over de in opmaak zijnde richtlijnen voor het beheer van bossen in de Natura 2000 gebieden (de zgn. InstandHoudings-Doelstellingen of IHD’s) of een bezoekje brengen aan één van de standen van bosbedrijven. De dag werd afgesloten met een heuse Boskwis en een Film in het Bos. Zoals vaak hadden de afwezigen ook dit keer ongelijk!

stichtingsvergadering van de koepel van Vlaamse bosgroepen

er zijn momenteel heel wat redenen om interesse te hebben in houtige biomassa. Los van de bekende, traditionele toepassingen van hout, is houtige biomassa ook een brandstof die op allerlei manieren kan ingezet worden. en wanneer we het over houtproductie voor groene energie hebben, dan is de stap naar korteomloophout (KoH) snel gezet. Veel zie je dergelijke aanplantingen nog niet in ons Vlaamse landschap, maar de belangstelling ervoor is groot en blijft groeien.

eén hectare korteomloophout vertegenwoordigt op jaarbasis een equivalent aan stookwaarde van 4.800 liter mazout. Het telen van korteomloophout betekent dus in sommige gevallen meteen het zelfstandig produceren van je eigen brandstof. Dit kan je onafhankelijk maken van een sterk schommelende brandstofprijs. Vooral de landbouwsector biedt op dit vlak een groot potentieel in Vlaanderen: heel wat bedrijven combineren immers de nodige knowhow en technologie voor een dergelijke teelt met een grote behoefte aan warmte en/of elektriciteit. zo zorgt KoH op een groeiend aantal bedrijven, zoals in de glastuinbouw of in de varkensteelt, voor de aanvoer van warmte door directe verbranding in stookketels. Maar ook de centrale verwarming van particulieren kan aangepast worden aan biomassa en hiermee gevoed worden.

ook elektriciteitscentrales die op biomassa werken nemen uitbreiding. Via warmtekrachtkoppeling (WKK) kan het verbranden van houtchips een combinatie van warmte en elektriciteit leveren. Houtige biomassa kan ook ingezet worden in andere meer gesofisticeerde verwerkingstechnieken zoals vergassing, pyrolyse en de productie van bio-ethanol. biomassa als brandstof komt aldus tegemoet aan de Kyotoverplichting voor een verminderde Co2-uitstoot. Indien het volledige Co2emmissiereductieplaatje over twintig jaar wordt bekeken (opslag in de bodem, opslag in de levende biomassa, houtproductie, substitutie van fossiele energie, consumptie van fossiele energie), realiseert een aanplanting met korteomloophout een Co2-reductie die zelfs nog 50 % hoger ligt dan die van een nieuw aangelegd gemengd bos op akkerland (Muys et al. 2002). tenslotte is het belangrijk te beseffen dat KoH niet noodzakelijk als grondstof voor energie gebruikt hoeft te worden: de houtvezel kan ook een toepassing vinden als grondstof voor vezelplaten en papier.

Wat meer is...

Doordat KOH niet langer onder het bosdecreet (sinds mei 2006) valt, kunnen gronden waarop dergelijke houtaanplantingen zijn aangelegd steeds terug worden ingeschakeld in een andere vorm van landgebruik, zonder, zoals bij ‘echt’ bos wel het geval is, hiervoor te moeten compenseren. Onduidelijker in het verhaal is de plaats van korteomloophout in de pachtwetgeving en het veldwetboek. Deze informatie is wel te verkrijgen bij het VBV.

Wist je dat?

Teelten van korteomloophout zijn dichte aanplantingen (10.000 tot 20.000 stekken per hectare) met snelgroeiende boomsoorten, zoals wilg of populier. Eenmaal aangeplant kan zowat elke 3 jaar hout geoogst worden. Het geoogste hout kan gebruikt worden voor energie of als vezel. De struiken schieten vanzelf weer uit en kunnen tot minstens 7 maal toe geoogst worden.

Bij de aanleg moet het veld best compleet vrij zijn van onkruid en dat moet zo blijven tot de planten de bodem voldoende overschaduwen en aldus de onkruidgroei onderdrukken.

Gedurende de eerste maanden na de aanplant is een goede onkruidbestrijding dan ook cruciaal voor het welslagen van de aanplanting (naast de weersomstandigheden en de kwaliteit van het gebruikte plantenmateriaal). De meestal eenjarige onkruiden laten zich goed mechanisch (door middel van wiedeggen en schoffels) bestrijden. Eventueel kan dit ook chemisch met een ‘voor-opkomst’ product.

Om het ziekterisico te spreiden is het aan te raden meerdere klonen te gebruiken. De menging kan groepsgewijs of zelfs individueel gebeuren. Meer en meer lijkt het er echter op dat men moet streven naar een hoge genetische diversiteit, wil men echte plaagproblemen vermijden. De aanplant van de stekken kan gebeuren met een nauwkeurig afgestelde preiplanter; dit laat toe op heel precieze wijze de voorgenomen plantafstanden te respecteren.

Traditioneel wordt korteomloophout geoogst in een cyclus van 2 à 4 jaar, tijdens de winter. De hoeveelheid oogstbare biomassa is afhankelijk van het beheer, de standplaats en de geschiktheid van de soort en de kloon. Bij goed beheer mag men een aangroei verwachten van 8 à 15 ton droge stof per jaar en per hectare. Als gemiddelde nemen we 10 à 12 ton aan, wat dus 30 à 36 ton droge stof betekent per oogst. Meestal wordt na de eerste cyclus niet de maximum productie gehaald, omdat de groei in de allereerste jaren een langzamer start maakt.

Vandaag zijn er twee oogstsystemen courant in de KOH-teelt. Een eerste technologie bestaat erin dat de stammetjes worden afgesneden en in één beweging ter plekke worden verhakseld. Voor deze oogstmethode wordt een maïshakselaar gebruikt, waarop een speciale oogstkop gemonteerd wordt. Er worden telkens 2 tweelingrijen tegelijkertijd geoogst. Deze oogstmachines hebben het voordeel dat ze, na aanpassing, voor meerdere teelten inzetbaar zijn. Ze zijn evenwel zwaar en kunnen problemen opleveren als

Van wilg tot warmte, biomassa van korteomloophout: ook iets voor vlaanderen?

De Claas-Jaguar KOH-verhakselaar aan het werk op ons demoveld in Brugge.

ze ingezet worden op natte bodems. Een lichtere machine, de whole-stem harvester, kan dan de oplossing zijn: hiermee worden de stammetjes afgesneden, opgeladen en vervoerd, maar nog niet verhakseld. Deze machine is een stuk duurder dan de oogstkop voor de maïshakselaar, maar laat dus toe op moeilijke terreinen te werken. Achteraf dient in een bijkomende operatie wel nog de verhakseling te gebeuren. Momenteel zijn beide types oogstmachine echter nog niet commercieel ter beschikking in Vlaanderen.

Co2-reductie en energie-opbrengst: potenties voor Vlaanderen

De biobrandstofmarkt is piepjong en in volle transitie. Zo moet deze teelt vandaag nog volop concurreren met hout afkomstig uit de afvalsector, en hierover stelde OVAM dat in 2008 de vraag naar hout het aanbod uit de afvalsector met 120.000 ton zou overstijgen. Ongetwijfeld zullen de KOH-prijzen in de zeer nabije toekomst dus behoorlijk stijgen, temeer daar ook de fossiele brandstoffen de voorbije jaren een indrukwekkende stijging doormaakten. De zoektocht en vraag naar alternatieven voor de traditionele fossiele brandstoffen is naarstig aan de gang. Met name de landbouwsector biedt bijzonder veel potentieel voor (dit type) hernieuwbare brandstoffen. De sector op zich staat trouwens aan de top voor wat betreft investeringen in energieop-wekkinginstallaties o.b.v. biomassa.

Met cijfers kan je natuurlijk alles proberen te bewijzen, en om de beperktheid van dit verhaal aan te geven wordt wel eens gewezen op het feit dat je – om aan de huidige totale Vlaamse energievraag te voldoen – ongeveer viermaal de oppervlakte van Vlaanderen zou moeten aanplanten met KOH. Echter, als we ons engagement in beperking van de CO2-uitstoot willen nakomen, kan KOH zeker een rol spelen. Temeer daar deze aanplantingen qua energie-efficiëntie een pak beter scoren dan andere biobrandstoffen, zoals de vloeibare biofuels uit koolzaad of suikerbiet (Garcia Cidad et al., 2003), waar je heel wat meer energieverslindende tussenstappen nodig hebt vooraleer je het eindproduct bekomt. Grond is een schaars goed in Vlaanderen, en op elke vierkante meter liggen meestal meerdere claims. Desalniettemin is het mogelijk een inschatting te maken van de landgebruiksvormen in Vlaanderen die voor KOH vandaag of in de nabije toekomst in aanmerking zouden kunnen komen. Dat leverde de volgende resultaten op:

Types land(gebruik) die in aanmerking kunnen komen voor KOH-toepassingen

- Braakliggende terreinen in het landbouwareaal

- Bufferstroken langs industriële sites

- Weinig rendabele teelten in het landbouwareaal

- Vervuilde gronden in het buitengebied (industriële verontreinigingen en baggerslibstorten)

- Gronden voor waterzuivering

- (Spoor)wegbermen, bermen van waterlopen

Aangezien bepaalde van deze types land(gebruik) vrij snel kunnen evolueren, werd ervoor gekozen geen oppervlaktes mee te geven, die snel weer gedateerd zouden kunnen zijn. Het volstaat echter te zeggen dat de totaaloppervlakte een grootte-orde van ettelijke tienduizenden hectares bedraagt. Op een gedeelte van deze oppervlakte behoort biomassateelt zeker tot de mogelijkheden. Om KOH ook echt te kunnen aanleggen, beantwoordt een perceel echter ook nog eens aan een aantal bijkomende randvoorwaarden.

Wegbermen

Wie met duurzame energie en KOH bezig is, kijkt vaak op een andere manier naar het landschap, en ziet overal mogelijkheden om dat landschap ook energetisch te valoriseren. Zeker als je op de autosnelweg rijdt, is die reflex nooit ver weg: heel veel ‘lege’ wegbermen bieden op het eerste gezicht potenties voor KOH. Niettemin is de uitgangssituatie heel verschillend, en zijn er belangrijke randvoorwaarden waarmee men rekening moet houden. In de eerste plaats heeft de beheerder van ons wegennet natuurlijk niet als hoofdintentie om zoveel mogelijk hout te oogsten. Integendeel, meestal staat een andere, vaak daaraan tegenovergestelde, doelstelling voorop: de realisatie van een goedkope, multifunctionele terreinafscherming. Want hoe meer er moet geoogst worden, hoe meer de continuïteit van het transportnet wordt aangetast. Elke ingreep hierin brengt heel wat kosten met zich mee: afzetten van de rijstrook, signalisatie, veiligheidsprotocol en –risico’s, een minder vlotte verkeerstroom. Er doen zich terzake heel wat veiligheidsvragen voor. Wat is de crashimpact van een wagen/motorrijder in een KOH strook? Houdt men bij het inschatten van het kostenplaatje ook rekening met de stootwagen die achter de mobiele werf aan moet rijden? En met de administratieve meerkost van de veiligheidsrapportage en de andere nodige maatregelen? En vermijden we met de huidige oogsttechnieken het gevaar op schade van voorbijrijdende voertuigen (120 km/u) door rondvliegende chips of weggeslingerd zwerfvuil bij het oogsten? Al deze kosten en aandachtspunten dienen zeker in rekening gebracht worden voor men kan beslissen of KOH op een bepaalde plaats (financieel) mogelijk is of niet. Bovendien dient men de periodieke opbrengst van de KOH-oogsten niet alleen te verrekenen met de kosten die aanleg en beheer met zich meebrengen, en ev. ook met de indirecte baten (esthetisch, fijn stof, visuele buffering, …), maar deze ook te vergelijken met andere, klassieke vormen van bermbeheer (graskanten, ruigtes, …).

KOH aanplantingen kunnen ook niet overal aangelegd worden, onder meer omwille van de aanwezigheid van andere infrastructuur. Ook ondergrondse leidingen mogen hierbij niet vergeten worden: wortels van KOH zouden deze leidingen kunnen dichtknijpen of doorboren, en de verschillende bodembewerkingen zouden schade kunnen veroorzaken. Bovendien is het voor de beheerder van deze leidingen soms noodzakelijk om deze voor onderhoudswerken te kunnen bereiken, waardoor KOH ook in dat geval geen optie is. Daarnaast is ook de zichtbaarheid van verkeerssignalisatie,

Het begin van groene stroom.

op- en afritten, ..., niet onbelangrijk. De terreinen dienen voldoende groot te zijn om rendabel te kunnen worden beheerd en geëxploiteerd. Daarnaast dienen ze ook vlot toegankelijk te zijn: verkeerssignalisatie, elektriciteitsleidingen, vangrails, bruggen en bruggenhoofden moeten zonder het verkeer te veel te hinderen kunnen worden voorbijgestoken. Taluds mogen niet te steil zijn. Met een tractor zijn vrij steile hellingen nog redelijk bereikbaar, maar met een verbouwde maïshakselaar wordt dit al moeilijk. Eventueel kan hiervoor een harvester op hydraulische arm met opzuigsysteem (analoog aan de klassieke klepelmaaiers (indien bestaand)) worden voor gebruikt. Deze zou ook van op het water kunnen worden gebruikt voor het oogsten van KOH op oevers. Speciale opzetstukken voor tractoren zijn te prefereren boven hakselaars, omwille van de hogere wendbaarheid van tractoren. Ook het veelvuldig voorkomen van zwerfvuil op bepaalde locaties kan een reden zijn om deze locaties te mijden, of om andere, minder zwerfvuilgevoelige, machines in te zetten.

Rendabiliteit van korte-omloophout

Op basis van onze nog voorlopige cijfers inzake de kosten en baten van KOH en de huidige subsidieregelgeving, kunnen we voorlopig besluiten dat korteomloophout een vergelijkbaar inkomen per hectare genereert als akkerbouwgewassen. Onvoorziene factoren zoals aantastingen door schimmels of het wilgenhaantje kunnen echter roet in het eten gooien, en de concurrentiepositie van KOH tegenover andere teelten in het gedrang brengen. Het veredelingsonderzoek en de zorg voor genetische diversiteit zullen op termijn moeten zorgen voor een verhoogde resistentie tegen dit soort plagen.

Alternatieven: multifunctionele inzet van KOH: 3 x 3 m voor papierproductie

Op de met zware metalen verontreinigde site van Lommel zijn populieren als eenjarige planten aangeplant in een 3 x 3 m plantverband. Wij maken ons sterk dat ze op 8 jaar reeds een flinke spil zullen gevormd hebben met de vereiste diameter, voldoende om in aanmerking te komen voor het papierproductieproces. De kroonresten kunnen alsnog gebruikt worden voor houtchips.

Anderzijds hebben wij bij de baten de huidige ‘verkoopprijs’ van de houtsnippers in rekening gebracht. Als je als bedrijfsleider zelf de snippers kunt gebruiken en zo onafhankelijk(er) wordt van de volatiele markt van fossiele brandstoffen, zullen de baten van het geproduceerde hout hoger liggen dan onze berekening. Omwille van het voorspelde tekort van hout op de markt en de alsmaar stijgende vraag wordt bovendien verwacht dat de houtprijs verder blijft stijgen waardoor de rendabiliteit van de teelt verder zal toenemen.

Er zijn nog talrijke toepassingen in Vlaanderen gerealiseerd naar zelfvoorzienigheid in de sierteelt, de bodemzuivering en voorbeelden van initiatieven van lokale overheden.

tot besluit

Korteomloophout heeft in Vlaanderen heel wat potenties. In de eerste plaats zal elke bron van (houtige) biomassa noodzakelijk zijn in de stijgende productie van bio-energie. Het biedt de kans tot een grotere autonomie op vlak van energievoorziening. Maar de teelt van korteomloophout zal in Vlaanderen vooral zijn volwaardige valorisatie krijgen door de geleverde additionele diensten. Bodemsanering, waterzuivering en gebruik van marginale gronden en wegbermen kunnen misschien het productiviteitsniveau licht hypothekeren, maar zullen anderzijds door de multifunctionaliteit een belangrijke meerwaarde geven aan dit alternatief bodemgebruik. Naar aanleiding van de publicatie van de brochure ‘Van wilg tot warmte’, gebaseerd op een artikel verschenen in Silva Belgica met als auteurs Linda Meiresonne (INBO), Bert De Somviele (VBV), Stijn Van Slycken (UGent), Pieter Verdonckt (Proclam), Emmanuel Van Houtte (IWVA), Bram Vandekerckhove

Referenties

Garcia Cidad, V., Mathijs, E., Nevens, F., Reheul, D., 2003. Energiegewassen in de Vlaamse landbouwsector. Steunpunt Duurzame Landbouw 1, Pp. 94.

Muys, B., Garcia, J., Ceulemans, R., Deckmyn, G., Proost, S., Moons, E., 2002. Scenario’s voor broeikasreductie door vastlegging van koolstof en energiesubstitutie: ruimtebeslag, milieu-impact en kostenefficiëntie. PBO98/41/16. Eindrapport. Pp. 89.

De Baets H. 2007. Voortgangsrapport Uitvoeringsplan Houtafval 2004-2008. OVAM.

Korte omloop hout, ook iets voor Vlaanderen?

we tellen verder naar 1 miljoen!

een jaar geleden werd de campagne voor 1 miljoen bomen in Vlaanderen gelanceerd. een enorme uitdaging voor de bosarmste regio van europa. Maar het gaat vooruit. Met al bijna tien bossen erbij en zowat 350.000 bomen op de teller! Langzaam maar zeker kleuren we Vlaanderen groener.

De campagne

De Verenigde Naties werken wereldwijd aan 7 miljard nieuwe bomen. Meer dan 150 landen zijn al op de kar van The Billion Tree Campaign gesprongen. Vlaanderen kon niet achterblijven. Zes miljoen Vlamingen gaan voor 1 miljoen bomen. De VBV wil samen met het ANB iedereen aan het planten krijgen: bedrijven, landbouwers, grote steden, kleine dorpjes en gewoonweg elke Vlaming met een lapje grond of enthousiaste groene vingers. Iedereen die een boom plant in zijn tuin of een bos aanlegt, kan dit laten registreren op de website. En zo tellen we samen verder naar 1 miljoen.

onze sponsors

We hebben niet alleen planters nodig, maar ook steun van bedrijven om die bossen aan te leggen. Gelukkig hebben we het afgelopen jaar ondanks de financiële crisis heel wat bedrijven gevonden met een hart voor bomen. De eerste die op de kar sprong was Recticel Insulation. In plaats van een fles wijn of een leuk gadget, kregen hun klanten en leveranciers eind 2008 een groene kaart in de bus. Ze kregen een boom in het nieuwe speelbos van Ingelmunster en werden opgeroepen om die op 21 maart zelf te komen planten. Het werd een gezellige dag vol bomen, muziek en zon, waarbij ook Vlaams minister Hilde Crevits een kijkje kwam nemen. www.recticelplantmee.com

Bij de volgende plantactie ging het om een potlodenbos voor Faber-Castell in de gemeente Haacht. Een bedrijf waarvoor ecologie niets nieuws onder de zon is. Op Braziliaanse gronden van Faber-Castell groeit er sowieso al 10.000 ha FSC-gecertificeerd bos. Maar nu wilden ze ook in Vlaanderen iets doen. Om ook de kinderen en leerkrachten hier te sensibiliseren rond bossen en milieu, ontwikkelden ze een educatieve website en organiseerden ze een scholenwedstrijd. De winnende klassen werden opgehaald met een bus om in Haacht één van de 3.000 nieuwe bomen te komen planten.

www.degroeneridder.be

Voor de VDAB was 1 bos niet genoeg. Zij hadden ambitieuzer plannen om hun twintigste jubileum mee te vieren. Het werden vijf nieuwe bossen, een voor elke provincie en een boom voor elke medewerker van de VDAB. Op zondag 8 november trokken ruim 1.500 VDAB’ers met hun vrienden en familie naar Ieper, Gingelom, Boortmeerbeek, Zandhoven of Erpe-Mere. Het werd een groot bomenfeest en een nieuwe hoogdag voor de bossen. Zie ook bij het BosNieuws van Bosgroep Antwerpen Zuid vzw voor meer informatie. www.vdab.be

Plant een boom en laat je maar gaan!

Makro wil het bos redden! Om de veertien dagen verstuurt de supermarktgigant 600.000 papieren folders naar haar klanten. Dat komt neer op 5.000 ton papier en 41.600 bomen per jaar. Maar daar komt nu een einde aan. Want Makro heeft afgelopen jaar niemand minder dan Meneer de Uil onder de arm genomen om alle klanten te doen overstappen op de digitale folder. Voor elke 5 papieren folders minder engageerde Makro zich tot het planten van een boom. Bijna dertigduizend mensen hebben de stap gezet. En daarmee gaan we in het voorjaar van 2010 zes nieuwe bossen aanplanten in Vlaanderen. www.redhetbos.be

Net als Naturen (biologische tuinproducten), zal ook Sunbeams, een Brusselse vzw die het milieubewustzijn onder de vele expats wil stimuleren, in het voorjaar van 2010 een bos aanplanten. Sunbeams gaat met de steun van ouders en kinderen uit de Engelstalige scholen van Brussel een bos aanplanten in Tienen. En ook Tetrapak heeft allerlei wilde plannen om een kerstkaartactie te organiseren die begin volgend jaar zal leiden tot een nieuw bos in Vlaanderen.

De spelregels:

• Het moet gaan over nieuw bos in Vlaanderen. Herbebossingen na een eindkap mogen niet meedoen. Compenserende bebossingen tellen ook niet mee.

• U moet een positieve vergunning hebben om te bebossen of u moet een stuk grond hebben waar geen vergunning voor nodig is. Projecten zonder vergunning (= “illegale” bebossingen) komen niet in aanmerking voor sponsoring.

• Reeds beplante terreinen komen helaas niet meer in aanmerking voor extra sponsoring, maar elke boom die vanaf oktober 2008 werd aangeplant is welkom op onze teller.

Voor de vergunningsaanvraag:

Het is niet altijd zo gemakkelijk om voor nieuwe bossen een vergunning te krijgen. Voeg onderstaand bericht toe aan uw vergunningsaanvraag en maak op die manier meer kans op een positief advies.

“Deze vergunningsaanvraag kadert in de campagne voor 1 miljoen bomen van de Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV) en het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). De Vlaamse overheid heeft zich geëngageerd om binnen dit project elk jaar gemiddeld 62,5 hectare bos te realiseren. Op die manier wil ook Vlaanderen meewerken aan de missie van de Verenigde Naties om 7 miljard nieuwe bomen in de wereld aan te planten.”

Voor de subsidies:

Surf eens naar de website van het Agentschap voor Natuur en Bos voor een duidelijk overzicht van de overheidsteun die geboden wordt aan particulieren en gemeenten die aan bosuitbreiding doen. Op onze website www.vbv.be vind je overigens onder de publicaties ook een handige handleiding om aan bosuitbreiding te doen.

De zoektocht naar grond

Bomen genoeg. En tal van enthousiaste handen en stevige spades om ze in de grond te steken. Alleen de gronden zijn erg moeilijk te vinden. Vierkante meters zijn nu eenmaal schaars in Vlaanderen. Daarom zijn we constant op zoek naar leuke plekjes die we groen mogen kleuren. Heeft u zelf nog een lapje grond liggen? Bevinden zich in uw vriendenkring of familie nog enkele groot- of kleingrondbezitters? Weet u waar er in uw gemeente of provincie nog plaats is voor een bos?

Neem dan contact op met ons! We kunnen alle grondeigenaars (zowel particulieren als bedrijven en eigenaars) bijstaan met zowel administratieve, inhoudelijke als financiële steun.

Voor meer informatie over dit project kan je terecht bij: Bert.Desomviele@vbv.be of Lore.Provoost@vbv.be (tel: 09/264.90.49 Vanessa De Bruyne, VBV ).

gratis jaarabonnement op de boskrant of de bosrevue

Wil je meer weten over het bos in Vlaanderen en daarbuiten? Wil je op de hoogte gehouden worden van de activiteiten en projecten van de Vereniging voor Bos in Vlaanderen? Grijp dan nu de kans op een gratis jaarabonnement op de Boskrant (ledentijdschriftje) of het bosbouwtechnisch tijdschrift de Bosrevue, en contacteer je bosgroep. Tien leden-boseigenaars per bosgroep kunnen we hiermee blij maken!

ankona ontmoetingsdag 2010

Omdat deze editie wordt georganiseerd i.s.m. het departement Biologie van de Universiteit Antwerpen (UA), was het logisch ‘Countdown 2010: Wetenschappelijk onderzoek en soortenbescherming’ als centraal thema te kiezen. Bovendien zal volgend jaar de Europese ‘Countdown 2010-actie’ wereldwijd in de kijker staan.

De ontmoetingsdag heeft plaats op zaterdag 13 februari op de Universiteit van antwerpen - Campus groenenborger (groenenborgerlaan 171, b -2020 antwerpen) om 9.50u. Je kunt deelnemen aan de workshops, lezingen volgen en info- en boekenstands van (natuur)verenigingen bezoeken. bovendien kun je ook je ei kwijt over nieuwe natuurstudiefeiten tijdens de ‘korte berichtenrubriek’. Iedereen die zich nauw betrokken voelt bij de natuur en op de hoogte wil blijven over recente natuurstudies in de provincie antwerpen is welkom op deze ontmoetingsdag.

Het programma ziet er alvast veelbelovend uit. Klassiek hebben we in de voormiddag workshops en in de namiddag worden de lezingen in plenum georganiseerd. We maken ook gebruik van de ‘bioruimte’ (microscopiezaal) zodat we praktische workshops kunnen organiseren. Uiteraard zullen er lezingen zijn over recente wetenschappelijke onderzoeken van UA, het Instituut voor Natuuren Bosonderzoek (INBO), … o.a. over de rivierdonderpad, over de relatie tussen vegetatie en hydrologie en over verschillende begrazingstechnieken. Ook zal een workshop aan recente vogeltellingen en -acties worden gewijd. In de namiddag zullen vrijwilligers het hebben over vleermuizen, de brede orchis … en natuurlijk is er ook nog de ‘korte berichten’-rubriek waarbij iedere organisatie of vrijwilliger een item kort kan komen toelichten dat verband houdt met natuurstudie. Deelname is gratis, maar vooraf inschrijven (bij voorkeur elektronisch) is verplicht en kan t.e.m. 6 februari 2010. Op de ANKONA-website vind je het volledige programma terug.

Wens je op de hoogte gehouden te worden over alles wat met natuurstudie te maken heeft in de provincie Antwerpen dan kan je je ook gratis abonneren op ons driemaandelijks tijdschrift ‘ANTenne’ (www.ankona.be ; rubriek ‘nieuwsbrieven’).

Meer info: www.ankona.be (rubriek ‘ontmoetingsdagen’ en ‘kalender’)

Contactpersoon: Koen Cuypers, e-mail: ankona@admin.provant. be ; tel. 03/240.59.88

sinds 2007 inventariseert Reginald Verhofstede als vrijwilliger bij de bosgroepen het voorkomen en de verspreiding van de rode bosmieren. Met stafkaarten, gPs en fototoestel trekt Reginald er met de boseigenaar op uit om de gevonden bosmieren op kaart te zetten.

Reginald: “Het doet me plezier dat steeds meer eigenaars aandacht geven aan het voorkomen van bosmieren in hun bos. Tijdens onze zoektochten trakteer ik de eigenaars graag op een kennismaking met al het wonderbaarlijke wat zich in die bosmierenwereld afspeelt.”

De rode bosmieren hebben namelijk een grote invloed op het functioneren van het bosecosysteem. Ze beschermen het bos, beperken de bevolkingsexplosies van prooidieren en hebben een

grote invloed op de bodem en de vegetatie. Ook zijn de soorten van groot belang als prooidier. De aanwezigheid van rode bosmieren staat garant voor een grote biodiversiteit in bos, bosrand en houtwal. (Zie ook verslag van de wandeling bij Bosnieuws van Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw)

een bosbestand met bosmieren is dan ook als een restaurant mét ster!

Op zaterdag 13 februari zal Reginald Verhofstede tijdens de 13de ANKONA Ontmoetingsdag een stand van zaken geven over de tot nu toe geïnventariseerde bospercelen. We willen hierbij dan ook alle boseignaars van harte uitnodigen om deze boeiende dag boordevol activiteiten alvast vrij te houden in hun agenda

de rode bosmier - stratennet en jachtgebied, inventarisatie dankzij een breed netwerk van boseigenaars

tot ziens...

Beste bosliefhebbers, boseigenaars en bosconsulenten, op 31 oktober beëindig ik mijn contract bij de bosgroep. Het was een fijne job. Het werken in de boslucht, de afspraken met boseigenaars. Ik ben er heel wat toffe mensen tegengekomen en altijd goed onthaald geweest. Mijn bagage is weer wat uitgebreider, ik heb onze streek en onze bossen nog beter leren kennen. Een leuke tijd die ik niet snel zal vergeten!

Na mijn vakantie ga ik aan de slag bij het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete. Ik zal er werken rond trage wegen. Het regionaal landschap heeft haar kantoor ook aan de Hoge Mouw in Kasterlee, dus ik moet het nest niet helemaal verlaten.

Ook erg bedankt aan de bosconsulenten!! Ik heb genoten van onze aangename samenwerking. Jullie dragen een ferm steentje bij aan de bosgroepwerking en dat allemaal op vrijwillige basis. Petje af! Het Regionaal Landschap en de bosgroep werken af en toe samen. Misschien kom ik jullie nog wel ’s tegen, hier of daar in ons mooie Kempenland!

Tot kijk!

Els

...en een nieuwe start

Een vertrouwd gezicht vertrekt, een nieuw gezicht komt in de plaats. Even kennismaken: mijn naam is Wim Boonen, 34 jaar en geboren Maaseikenaar, maar ondertussen woon ik al heel wat jaren in Leuven. Sinds midden oktober ben ik bij de opvolger van Els Oostvogels als adjunct-coördinator bij de bosgroep Kempense Heuvelrug. Wat brengt een “Leuvense Limburger” nu in de Antwerpse Kempen, zult u zich misschien afvragen? Een grote interesse en liefde voor bos en natuur. Nadat ik immers een diploma geschiedenis op zak had en enkele jaren in de journalistiek had gewerkt, besloot ik het in 2004 over een andere boeg te gooien. De voorbije 5 jaar heb ik mij omgeschoold tot bio-ingenieur land- en bosbeheer aan de KU Leuven. De functie van adjunct-coördinator is mijn eerste job in de ‘groene sector’. Dat ik meteen aan de slag kan in de mooie Antwerpse Kempen is daarbij mooi meegenomen. Bovendien zetten de bosgroepen zich ook in voor een duurzaam bosbeheer, iets waarop tijdens mijn opleiding sterk de nadruk werd gelegd. Ik wil de raad van bestuur dan ook bedanken voor hun vertrouwen en kijk er zeker al naar uit om samen te werken met de boseigenaars en -consulenten van de Kempense Heuvelrug.

Tot in het bos!

Wim

Op zoek naar de beschermers van het bos

Bosmieren spelen een belangrijke rol bij de bescherming van het bos tegen plagen, maar zijn zelf ook vrij kwetsbaar voor verstoring. Deze diertjes vormden het onderwerp van een excursie in de Hoge Rielen op zondag 6 september 2009. Het mooie weer droeg bij tot een talrijke opkomst: 29 wandelaars gingen onder begeleiding van Reginald Verhofstede op pad. Ze kwamen alles te weten over de relatie tussen de mieren en het bos en konden bovendien genieten van een schitterend decor.

Verbroedering

Om de banden aan te halen tussen onze bosconsulenten en de bestuursleden, vond op 5 september 2009 een gemeenschappelijke barbecue plaats. Voor dat iedereen zich tegoed deed aan vlees en wijn was het er eerst serieus aan toe gegaan tijdens de raad van bestuur.

De heide stond mooi in bloei tijdens de wandeling.

Op bezoek in de Vlaamse Ardennen

Vlaanderen telt 19 bosgroepen en elke bosgroep heeft zijn eigenheid qua bossen en het beheer ervan. Om meer te leren over de Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender bracht onze Raad van Bestuur op 6 november 2009 een bezoek aan hun werkingsgebied. In de voormiddag bezocht hij eerst de fabriek van DDS Kisten, samen met bestuursleden van de Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender. Deze kmo is de grootste producent van fruitkisten in de Benelux. Een deel van de geoogste populieren uit ons werkingsgebied wordt dan ook hier verwerkt. Onze bestuurders konden met eigen ogen zien hoe het personeel en het moderne machinepark de populieren ontschorsten, verzaagden, afrolden om uiteindelijk kant-en-klare-kisten af te leveren. In de namiddag bezochten het gezelschap verschillende bossen, waarbij telkens de eigenaar als gids optrad. Bijna al deze bossen waren gelegen op steile en natte hellingen, gronden die voor de landbouw niet interessant zijn. De standplaatscondities maken

Tikkeneikes in het bos…

dat een juiste boomsoortenkeuze er heel belangrijk is. De eigenaars worden hier ook in bijgestaan door de plaatselijke bosgroep. Op het einde van de dag verbroederden beide bosgroepen bij een frisse pint. Bij deze willen we onze collega’s van de Vlaamse Ardennen tot Dender ook bedanken voor de goede ontvangst.

2009 verdwijnt al in de historieken maar 2010 is nog een onbeschreven blad. Eén van de dingen die wij als Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw in 2010 willen doen is het verenigingsgevoel versterken. We willen daarom ook iets extra doen voor onze leden. Aangezien nieuwjaarsrecepties in de maand januari schering en inslag zijn kozen wij voor iets anders. De Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw nodigt al haar leden uit op een ontbijt in februari, mét tikkeneikes. Aansluitend op het ontbijt volgt een boswandeling. Het ontbijt zal plaatsvinden in de Floréal te Lichtaart. We starten om 9.30u en ronden af om 11u. Dan wandelen we door het hartje van ons werkingsgebied om rond 13u terug in de Floréal te arriveren. In het boscomplex waardoor we wandelen heeft de Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw een uitgebreid bosbeheerplan opgesteld. Ondertussen worden daar natuurbeheerwerken bij zowel private als openbare eigenaars uitgevoerd. Tijdens de wandeling zullen we een aantal realisaties van de bosgroep bekijken. Voor onze leden-boseigenaars wordt het ontbijt volledig betaald door de bosgroep en is het dus gratis. Aan sympathiserende leden vragen we een bijdrage in de kosten van € 5 per persoon. Om praktische redenen vragen we wel om op voorhand in te schrijven (vóór 30 januari 2010) door te bellen (014/85.90.17) of te mailen kempenseheuvelrug@bosgroep.be

Nieuw boscomplex in Lille van start

De gemeente Lille telt heel wat kleine en verspreid liggende bospercelen. Toch is het ook voor kleine bosjes belangrijk dat ze goed beheerd worden. Daarom werd op zaterdag 10 oktober 2009 het “Versnipperd Boscomplex Lille” boven het doopvont gehouden. Bedoeling is om voor deze bossen een gemeenschappelijk beperkt beheerplan op te stellen. Met zo’n plan kunnen de deelnemende boseigenaars gedurende 20 jaar hun bos reglementair beheren. Tijdens de opstartvergadering in het Gildenhuis op de Poeyelheide waren er 29 geïnteresseerde eigenaars aanwezig. Zij kregen eerst een uiteenzetting over de bosgroep, over het belang van een beperkt beheerplan en het nieuwe boscomplex. Nadien trokken de eigenaars onder leiding van coördinator Stef Vanlommel het bos in. Zo konden ze meteen met eigen ogen zien wat een beheerachterstand

is, wanneer het nodig is om een dunning uit te voeren of hoe een goed beheerd bos eruit ziet. Ook de problemen die Amerikaanse vogelkers en Amerikaanse eik in het bos veroorzaken, kwamen aan bod. In januari 2010 volgt nog een tweede infovergadering. Daarop zal een andere groep van boseigenaars uit het betrokken gebied worden uitgenodigd.

Geen grand cru voor de paddenstoelen

Herfst in het bos associëren we allemaal met paddenstoelen. Daarom organiseerde onze bosgroep op zondag 13 september 2009 een paddenstoelenwandeling in het Grotenhoutbos. Frans van den Nieuwenhuijzen wist 9 belangstellenden te boeien met zijn paddenstoelenkennis. En hoewel 2009 zeker geen grand-crujaar was voor de paddenstoelenliefhebbers, zagen de wandelaars toch heel wat verschillende soorten.

Bosliefhebbers verzamelen rond enkele paddenstoelen.

De aangevoerde populieren worden in enkele seconden ontschorst bij DDS Kisten.

Om de kwaliteit van het bos te beoordelen moet je naar boven kijken.

b osgroep zuiderkempen V zw

Verslag wandeling Eindhoutberg

We schrijven zondag 18 oktober 2009. In het teken van ‘De week van het bos’ verzamelde een twintigtal geïnteresseerden zich aan speeltuin Dennenoord voor een geleide wandeling doorheen de Eindhoutse bossen. Gidsen Jan Seynaeve en Fons Hendrickx leidden de groep doorheen het gevarieerde boslandschap. Tijdens de wandeling kregen de aanwezigen mooie praktijkvoorbeelden te zien van verschillende vormen van bosbeheer en de werking van de bosgroep. Gaande van het effect van een dunningsbeheer of een kaalkap tot de impact van de Amerikaanse eik. Het zette iedereen aan om eens na te denken over het huidige bosbeheer en het daaraan verbonden toekomstbeeld van de bossen van Eindhoutberg. De aanwezigen lieten zich nog een ‘Merets Drupke’ smaken en gingen met een voldaan gevoel en frisse neus huiswaarts!

Nieuwe adjunct-coördinator Jeroen Truyen

Laat ik me eerst even voorstellen. Mijn naam is Jeroen Truyen en sinds 6 oktober ben ik bij Bosgroep Zuiderkempen vzw aan de slag als derde adjunct-coördinator naast Chris Meeuws en Pieter-Jan Swinnen.

Ik ben afkomstig van Westmalle, naast het alom bekende Trappistenbier is er daar ook heel wat dennenbos aanwezig. Dat maakt dat ik als kleine tijdens de vakantie elke dag de bossen in trok op mijn fietske of met bijl en sjortouw. Ook nu nog spring ik geregeld op mijn fiets om een frisse neus te halen op de mooie paadjes doorheen de landduinen die er nog liggen. Jaarlijks trek ik met mijn vader en broer enkele dagen het bos in om brandhout te zagen. Het hout klieven is een van mijn favoriete bezigheden.

In juni 2009 studeerde ik af als Ingenieur Biowetenschappen aan de KHK in Geel. Mijn thesis handelde over het omvormingsbeheer van naaldbossen, toegepast op het bosbeheerplan van de gemeentelijke bossen van Arendonk. Daar leerde ik van mensen met ervaring welke beheersopties er zijn voor de typisch Kempense naaldbossen. Toen deze vacature vrijkwam, twijfelde ik dan ook geen seconde. De bossen zoals ik ze ken in Westmalle en Arendonk, vind je nagenoeg hetzelfde terug in de Zuiderkempen. Het werken aan mooie bossen in samenwerking met de boseigenaars spreekt me geweldig aan! Ik wil hierbij dan ook iedereen bedanken die me deze kans gegeven heeft.

Tot op het terrein!

Bezoek Waalse studenten Bosbouw

Op 2 december kregen we de eer om Waalse bosbouwstudenten uit de universiteit van Louvain-La-Neuve te ontvangen. Ze waren sterk geïnteresseerd in de aanpak van onze Vlaamse bosgroepen, wat voor een leuk en interessante uitwisseling zorgde. De gemiddelde bosoppervlakte per boseigenaar in Wallonië telt 2,5 ha, toch heel wat lager dan verwacht. We stelden vast dat er toch heel wat gelijkaardige problemen en uitdagingen waren en dat we veel van elkaar konden leren. Zal waarschijnlijk vervolgd worden!

wandeling te Eindhoutberg.

Nieuwe uitvindingen van Fons Hendrickx

Bosconsulent Fons Hendrickx is wat je noemt iemand met handen aan zijn lijf. Fons doet niets liever dan het ontwerpen van creatieve hulpmiddelen om zijn dagdagelijkse bezigheden te vergemakkelijken. Met wat inventief denk- en laswerk leidt dit tot verbluffende resultaten. Een mooi voorbeeld hiervan is een tot mini-houtkachel omgebouwde koffiepot, met bijgevoegd platform om een ketel of pan op te warmen. Als alternatief voor het klassieke gasbusje kan dit tellen, de brandstof (hout) is overal te sprokkelen! Verschillende kampeerders zijn al bij Fons komen aankloppen om een exemplaar te bemachtigen. Als volbloed bosbouwer/houthakker maakt Fons ook graag ontwerpen in die richting. Voorbeelden hiervan zijn een riek-annex-voethefboom waarmee Amerikaanse vogelkersstruikjes uit de grond gelift worden, een fakkelstamstukje en een ‘ezel’ waar een veelvoud aan stammetjes in gelegd kan worden om te zagen.

Privé-boseigenaars leggen bosranden aan en beheren heide

Dankzij ondersteuning van de Nationale Loterij legden een aantal privé-boseigenaars in samenwerking met de Bosgroep Zuiderkempen vzw een aantal bosranden aan en werden een aantal heideveldjes beheerd (maaien, vrijstellen plaggen, …). Op deze wijze willen ze hun steentje bijdragen voor meer natuur!

Heidebeheer in Scherpenbergen-De Hutten.

Werking Bosgroep Zuiderkempen vzw op RTBF

Wallonië is enthousiast over de aanpak en het concept van de Vlaamse bosgroepen. In die mate zelf dat ze er een uitzending van gemaakt hebben voor het programma ‘Jardin extraordinaire’. De opnames gingen door in de boscomplexen Scherpenbergen-De Hutten, Volmolen, Heidehuizen en de Keiheuvel in de gemeenten Meerhout, Balen en Mol, waarbij boseigenaars Gustaaf Berghmans en Alan Phillips de micro en de camera naar hen gericht kregen. Vergeet niet te kijken!! (RTBF op 31 januari 2010 om 20.15uJardin extraordinaire).

Aanspreekpunt Bosgroep Zuiderkempen vzw

Het werkdomein van Bosgroep Zuiderkempen vzw beslaat 12 gemeenten. Met coördinator Jan Seynaeve en de 3 adjuncten Chris Meeuws, Pieter-Jan Swinnen en Jeroen Truyen staan er 4 mensen in voor het opvolgen van boseigenaars. Om elkaar niet te zeer voor de voeten te lopen en alles overzichtelijk te houden, neemt ieder bepaalde gemeentes voor zich. Hierbinnen is de betreffende persoon het aanspreekpunt voor boseigenaars en bosconsulenten.

De mini-houtkachel.

Het fakkelstamstuk. De riek-annex-voethefboom.

RTBF in volle actie.

Jan Pieter-Jan Chris Jeroen

meer ruimte voor natuur in het bos

De bosgroepen zijn vooral gekend voor het beheren van bossen en helpen daarbij mee aan het verhogen van de biodiversiteit. Maar soms proberen we nog iets extras te doen voor de natuur. zo zal de bosgroep Noorderkempen vzw in 2009 verschillende natuurbeheerwerken uitvoeren in haar werkingsgebied. Deze werken zijn mogelijk gemaakt door een subsidie van 6.500 euro van de Nationale Loterij. De bosgroep koos er voor om de natuurbeheerwerken geografisch te spreiden. bedoeling is immers dat de verschillende projecten een voorbeeldfunctie zullen hebben voor andere bosbeheerders. bovendien zorgt de spreiding er voor dat meer mensen bereikt worden.

De volgende projecten werden geselecteerd:

- aanleg van een bosrand in Poppel

De bestaande bosrand bestond uit uitgeschoten Amerikaanse vogelkers, Amerikaanse eik en fijnsparren. Deze bomen en struiken zijn al verwijderd via het brandhoutcircuit. De stobben van deze exoten zijn nadien ingesmeerd met glyfosaat, zodat ze niet opnieuw uitschieten tijdens het volgend groeiseizoen. De aanplanting zelf moet nog uitgevoerd worden. Ze zal gebeuren met lijsterbes, sporkehout en meidoorn. Deze typische Kempense struiksoorten zullen een waardevolle bijdrage leveren aan de bosrand.

- Vrijmaken van een ven en snoeien van gagel in oud-turnhout Het betreft hier een oud ven, dat volledig overwoekerd was door wilgen. Deze wilgen zijn ondertussen gekapt en behandeld met glyfosaat. Aan de rand van het ven groeit gagel. Deze zal in de winter gesnoeid worden.

- ecologische herinrichting van een poel in Merksplas

De poel is gelegen in een bijzonder bosgebied, dat een habitat vormt voor libellen en amfibieën. De randen van de poel waren echter te stijl en te recht. Daarom heeft een aannemer ze lichtjes afgeschuind. Zo is er een geleidelijke overgang gecreëerd van diep naar ondiep water. Daardoor ontstaan er temperatuurverschillen in het water, wat belangrijk is voor de amfibieën. Om meer licht in de poel te krijgen, werden bovendien bomen gekapt over een strook van 10 meter. Ten slotte werd er ook een open plek gecreëerd om ruimte te maken voor bijzondere vegetatie zoals zonnedauw. De bestaande bosrand, die is samengesteld uit zomereik, grove den, berk en Amerikaanse vogelkers, zal nog heraangelegd worden door de Bosgroep Noorderkempen vzw. Het nadeel aan deze bestaande rand is dat hij te recht en afgelijnd is. Daardoor is de overgang naar het naastliggende weiland te abrupt, wat ecologisch minder is. In de toekomstige bosrand zullen de mooiste zomereiken bewaard blijven. Hiertussen zal de bosgroep lijsterbes, sporkehout en zomereik planten. Spontane verjonging van berk zal deze soorten nog verder aanvullen.

Deze drie projecten zijn momenteel nog volop in uitvoering. Over enkele jaren zullen de mensen van de Noorderkempen zeker kunnen genieten van enkele mooie nieuwe stukjes natuur.

Het bos proeven in Malle

De Week van het Bos vond dit jaar plaats van 11 tot en met 18 oktober met als thema “Zaad met pit”. Tijdens deze week organiseerden het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en de Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV) meer dan honderd bosactiviteiten, verspreid over Vlaanderen. De Bosgroep Noorderkempen vzw was aanwezig op de activiteit “Proef het Malse bos Wolfschot”. Die vond plaats in het domeinbos Wolfschot in Malle. Onze vrijwilligers hadden een standje opgesteld, waar geïnteresseerden terecht konden voor diverse informatie. Bovendien gaven zij de activiteit extra smaak door het aanbieden van een lekkere wildsaté.

Een kraan schuint de randen van de poel in Merksplas aan.

Bosliefhebbers krijgen uitleg aan de infostand.

Zondag 25 oktober: Dag van de Halse bossen

De gemeente Zoersel, de Bosgroep Antwerpen Noord vzw, het Agentschap Natuur en Bos en het Regionaal Landschap de Voorkempen stelden op 25 oktober 2009 de nieuwe toegankelijkheidsregeling voor van de Halse bossen. De toegankelijkheidsregeling is een antwoord op de vele verzuchtingen van de bewoners en eigenaars van de Halse bossen die steeds meer overlast kennen van terreinwagens en motors die van de Halse bossen hun speelterrein gemaakt hebben. De nieuwe regeling moet de rust en stilte in de Halse bossen bewaren. Wandelaars, fietsers en ruiters krijgen hun eigen routes in het bos. Infoborden aan de verschillende ingangen zullen je de weg wijzen doorheen dit mooie bosgebied.

Centrale verzamelplek op 25 oktober was het dorpsplein van Halle waar schepen Bob Peeters en burgemeester Katrien Schryvers het eerste infobord inhuldigden. Daarnaast waren er infostanden van de Bosgroep Antwerpen Noord vzw, het RL de Voorkempen, de Vrienden van het Zoerselbos en het Land van Playsantieën. De bezoekers konden bij de wielervereniging De Doortrappers terecht om iets te drinken.

130 bezoekers ontdekten de Halse bossen zelf tijdens een wandeling (30 deelnemers), fietstocht (20 deelnemers) of met de huifkar (85 deelnemers). De verschillende groepen werden telkens begeleid door een gids die de nodige uitleg gaf over de nieuwe regeling en over het bos en het beheer ervan. In het speelbos werd die namiddag gespeeld door de Chiro van Sint-Antonius. Een geslaagd startevenement !

Maarten Pluym, RL De Voorkempen vzw

op weg naar definitieve erkenning van onze bosgroep

een beleidsplan opmaken voor de volgende zes jaren, onze missie en visie herbevestigen, strategische en operationele doelstellingen formuleren,.. het klinkt misschien allemaal wat ver van ons bed. Waar het op neer komt: als bosgroep krijg je na drie werkingsjaren de kans om je verdere route voor de volgende zes jaren uit te stippelen. bij dit verhaal worden leden en bestuurders zoveel mogelijk betrokken, opdat het een uitgestippelde route wordt op maat van de bosgroep en zijn leden. We organiseerden enquêtes, discussiemomenten en terreinbezoeken opdat iedere boseigenaar in ons werkingsgebied zijn idee kon meegeven. Met een aantal bestuurders werd dit alles verder uitgediept en kwamen we op een aantal pistes waar we de volgende zes jaren op willen inzetten.

We gaan als Bosgroep de uitdaging aan om een vereniging van alle boseigenaars groot en klein te zijn waar beter duurzaam bos en waardevolle beleving in ieders bos de volle aandacht krijgen. Dit houdt in dat de bosgroep een actieve ledenvereniging wil zijn, waar elke boseigenaar terecht kan en ook snel zijn weg naartoe kan vinden. Beter bos doelt op duurzaam en multifunctioneel bos op maat van de boseigenaar door adviesverlening, ondersteuning en uitwisseling van kennis. Het multifunctionele karakter van een bos verwijst naar de combinatie van het economische aspect, de ecologische waarden en de sociaal-recreatieve en ervaringgerichte beleving. Verder willen we ook aandacht geven aan de beleving in een bos die mogelijk wordt door concrete realisaties op korte en lange termijn en die gestimuleerd wordt door een uitgebreid vormingsaanbod en efficiënte communicatie (Bosgazet ea). Onze 4 grote pijlers zijn naast het versterken van de identiteit en bekendheid van de bosgroep, ook het resoluut kiezen voor een kwaliteitsvolle basiswerking en voor verhoging van een werking op maat. Verder willen we de nodige aandacht besteden aan een verhoging van de kwantitatieve werking van de bosgroep en de uitbouw van een netwerk van de bosgroep. Heel wat uitdagingen en mogelijkheden voor de boeg, we vliegen er dus in!

Alle aanwezigen werden ondergedompeld in de achtergrond en de toekomst van de toegankelijkheidsregeling.

Samen discussiëren over de rol van de bosgroep.

Met de nodige fierheid werd één van de vijf infoborden onthuld.

Verhaal van een enthousiaste bosbeheerder

Fantastisch!

In de bosgazet staat een echt scherp aanbod voor bosrand-plantpaketten! Gelukkig ligt mijn bos in Antwerpen Noord! Doen we! Even uitrekenen hoeveel ‘rand’ mijn bos (2,5 ha) heeft, naar boven afronden en bestellen maar.

Het antwoord van de bosgroep (míjn bosgroep) blijft uit wegens ergens verdwaald op internet, er is bar slecht weer voorspeld, maar toch sta ik paraat op zaterdag om 9u in Wijnegem op het kasteeltje Pulhof waar de bosgroep huist. Gelukkig een aanhangwagen geleend, goed ingepakt met zeilen: 450 plantjes blijkt toch wel veel te zijn.

Minder fantastisch.

Met de hele zwik langs de horeca groothandel. Met mijn zotte kop beloofd om voor 110 man te koken tegen ‘s avonds. Hele Landrover vol met wild, kroketten, airellen, gebakjes, ... een aanhangwagen met plantgoed er achter.

Thuis plantjes extra goed ingedekt en hop de keuken in tot ‘s nachts.

zondag: de intentie om om 8u het eerste putje te schuppen wordt gedwarsboomd door een ietwat houten kop: véél wijn in het eten en in de kookploeg! Helemaal niet fantastisch. Gelukkig valt het weer mee.

Negen uur: met z’n drieën non-stop doordoen tot het donker wordt: bijna 400 puttekes gegraven, gepoot, gedicht en aangestampt. De gaspeldoorn en de brem staan in potjes, die kunnen wachten tot morgen.

Thuisgekomen zijn we twee wrakken. Fantastisch? Om 20.30u krijg ik nog net mijn pijnlijk lijf in bed. Het bed is fantastisch! Morgen de rest, gelukkig een dagje maandag-vakantie genomen.

Maandag: Mijn lijf valt wonderwel mee. Het weer minder: verticale stortregens afgewisseld met horizontale stortregens. Ik trek met kruiwagen en schup eenzaam het bos in. Mijn kruiwagen is sneller

vol water dan de plantjes in de grond. Na een uur ben ik nat tot op mijn vel.

450 plantjes? Welke idioot had die besteld? Helemaal niet fantastisch.

‘s Avonds gezellig in de zetel. De regenbuien begieten mijn bosrandin-spee. Hopelijk zijn de reeën niet te veel aan het genieten van de vers geplante sappige brem. Fantastisch!

Volgend jaar hopelijk een volle bosrand, vol blad, bloem, vogels en insecten, ook fantastisch!

Met veel dank aan Harry en Inge, anders was ik nu nóg fantastisch bezig!

Later die week

Onze coördinator Karolien vraagt zich af of het een positieve ervaring was?

Natuurlijk is het positief. Het is zoals eindelijk een berg mogen beklimmen: je prijst je zelf gelukkig dat je die kans krijgt. Maar hoewel je je voorbereidt, komt het moment altijd te snel, het leven is altijd te druk. En dan ga je ervoor. Halfweg voel je je al minder gelukkig en je vraagt je af waarom je zo’n hoge berg gekozen hebt, waarom zo’n lange wandeling. Wanneer je er eindelijk geraakt voel je je geradbraakt, weer een grens verlegd, je lijf doet pijn maar het is een ervaring waar je later je vrienden en, wie weet je kleinkinderen, eindeloos over kan vertellen. Weet je nog dat we naar dat afgelegen indianen dorp in de Grand Canyon gewandeld zijn …, weet je nog dat we die keer een bosrand met wel 1.000 grote struiken in één dag geplant hebben? Dat moet in 2009 geweest zijn! Dat waren nog eens fantastische tijden!

Jo Vanregemorter

Boseigenaar te Essen-Wildert

Bestuurder Bosgroep Antwerpen Noord vzw

Wil ook jij graag een schitterende bosrand realiseren? Aarzel dan niet om nog deel te nemen aan de bosrandactie van de Bosgroep Antwerpen Noord vzw! Geef je bestelling door tot 13 maart 2010, het bestelformulier vind je terug in editie 12 en is verkrijgbaar op ons secretariaat.

Genieten zal ik van die nieuwe bosrand. Foto: Benjamine Bufkens.

landschapsbeheerplan voor de kesselse heide en het bos van ranst.

In het werkingsgebied van onze bosgroep bevinden zich een aantal waardevolle beschermde landschappen. Het zijn gebieden die voor hun samenstelling van gebouwen, vergezichten, bossen, waterpartijen, landerijen, … . uniek zijn. Binnen de grenzen van een beschermd landschap kan de overheid initiatieven nemen om het landschap te behouden of te herstellen. Het behoud van historische gebouwen maar ook landschapselementen zoals weilanden met houtkanten, poelen, bossen met dreven, … . zijn een aantal klassieke voorbeelden. Hoe het landschap best beheerd wordt, wordt concreet beschreven, per gebied, in een landschapsbeheerplan.

Het provinciebestuur van Antwerpen heeft in samenspraak met de lokale gemeentebesturen beslist om initiatieven te nemen om een landschapsbeheerplan op te stellen voor de landschappen

1 miljoen bomen-bos in zandhoven

Zondag 8 november was één van de mooiste dagen van het voorbije najaar. De zon scheen van ’s morgens vroeg over een berijpt landschap. De ideale dag voor de feestelijke plantdag in Zandhoven. De familie Thijs stelde er een weiland ter beschikking voor de aanplant van een nieuw bos in het kader van de 1 miljoen bomen campagne (www.1miljoenbomen.be) en ontving daarvoor een niet onaardig sponsorbedrag van VDAB. Samen met burgemeester Luc Van Hove, de schepen voor groen Rudi Willems en de familie Thijs plantten een honderdtal werknemers van VDAB Antwerpen ca. 1.500 bomen en struiken. Een accordeonkwartet zorgde voor de ambiance, VDAB voor een natje en een droogje, VBV voor een bosquiz en onze bosgroepvrijwilligers voor een feilloze organisatie van de aanplanting. Bedankt Frank, Koen en Herman voor jullie vrijwillig engagement en inzet!

(zie ook www.bosgroepantwerpenzuid.be.tt)

Kesselse Heide (Nijlen) en het Bos van Ranst/Zevenbergen (Ranst).

Aangezien beide landschappen voor een aanzienlijk deel bestaan uit bossen, wordt onze bosgroep uitgenodigd om bij de boseigenaars af te toetsen of en in welke mate ze geïnteresseerd zijn in de opmaak van dergelijke gezamenlijke beheervisie en op lange termijn, in de uitvoering van concrete beheersmaatregelen. Aangezien een landschapsbeheerplan vrijblijvend is en eigenaars dus niet kan verplichten om deel te nemen en aangezien onze bosgroep in beide gebieden reeds een samenwerking met een aantal eigenaars aangegaan heeft, zullen in 2010 de boseigenaars door onze bosgroep ingelicht worden aangaande de mogelijkheden tot deelname aan de opmaak van het landschapsbeheerplan. In het gebied Kesselse Heide waar onze bosgroep een bosregiowerking opstartte in 2009, zal bekeken worden, welke kansen er zijn om een gedragen visie omtrent het bosbeheer (bosbeheerplan) te integreren in het kader van een landschapsbeheerplan.

De fiere eigenaars.

Met dank aan Frank, Herman en Koen voor hun bijdrage aan een geslaagde plantactie.

brandhoutverkoop winter 2009-2010

Op 10 december vond in Berlaar de 3e brandhoutverkoop van onze bosgroep plaats. 500 m³ brandhout werd toegewezen aan een 30tal enthousiaste kopers. Gemiddeld lagen de prijzen tussen de 10 en 25 €/m³ voor staand gemengd loofhout. Nieuw dit jaar is dat bij elk lot de moeilijkheidsgraad vermeld wordt en dat de koper 20 % waarborgsom dient te betalen. De waarborg wordt voor 1 oktober terugbetaald tenzij de koper zijn verplichtingen niet nakomt of schade aan de eigendom toebrengt. Deze maatregel werd ingesteld

nadat kopers bospercelen half afgewerkt achterlieten of de exoten niet (afdoende) bestreden. Kopers hebben in het algemeen tot 31 maart de tijd om het hout te vellen en uit het bos te voeren.

Loten die niet werden toegewezen of niet in de cataloog werden opgenomen kunnen tot februari onderhands te koop aangeboden worden. Het aanbod aan brandhoutloten met de betreffende vraagprijs alsook de prijzen van de toegewezen loten zijn permanent te raadplegen via de link “brandhout” op onze website: www.bosgroepantwerpenzuid.be.tt

1 oktober 2009: algemene vergadering te boom.

Op donderdag 1 oktober vond de AV van de BG Antwerpen Zuid plaats in het Provinciaal recreatiedomein De Schorre in Boom. Aansluitend op een boeiende verkenning van het gebied, gegidst door Fried Happaerts, milieuambtenaar van Rumst volgde omstreeks 19.00 u de Algemene Vergadering. Na verwelkoming door de voorzitster, Martine Van Goethem, gaf de coördinator een toelichting aangaande de realisaties van onze BG van het afgelopen jaar en de geplande activiteiten voor 2010. Chris Van De Peer, penningmeester, gaf tekst en uitleg bij de financiële toestand van de vereniging. Daarnaast werd het ontslag aangekondigd van Johan Claes als bestuurder en werd Chris Van Gestel, voorgedragen en verkozen tot nieuw lid van de RvB. Chris Van Gestel is al sinds 2006 lid van de stuurgroep en nam sinds de oprichting van de vzw deel aan de bestuursvergaderingen als adviserend lid. Gezien dit engagement en het enthousiasme voor de bosgroepwerking werd zijn kandidatuur en verkiezing door de andere bestuurders warm onthaald. Frank Buysse, beleidsadviseur ANB, lichtte de boseigenaars in aangaande een nieuwe regelgeving die stelt dat gronden boven gasleidingen niet langer bebost mogen blijven. Hoeveel private boseigenaars hierbij betrokken zijn, is tot dusver onduidelijk maar zal in de loop van de volgende jaren concreter worden. De vergadering werd tenslotte beëindigd met een vurige toespraak door Vanessa Debruyne van de

Vereniging voor Bos in Vlaanderen die een oproep deed aan onze leden om in het kader van het 1 miljoen bomen-project gronden ter beschikking te stellen voor nieuwe bebossingen. VBV heeft er via Vanessa en een aantal sponsor-bedrijven een hoop energie en geld voor veil om in Vlaanderen spoedig 1 miljoen bomen aan te planten.

Onderwerpen genoeg om tijdens de receptie, aansluitend op de vergadering, nog over na te praten. Met dank aan al de aanwezige leden voor hun engagement, steun en stem.

opleidingstraject beheerplanning 2010

Volgend op de succesvolle edities van 2007 en 2009 zal onze bosgroep, ism de Bosgroep Antwerpen Noord vzw, in 2010 opnieuw het opleidingstraject “beheerplanning” aanbieden. Deze meerdaagse opleiding heeft als doel bosbeheerders de kans te bieden om een zelf een bosbeheervisie en bosbeheerplan te ontwikkelen en neer te

schrijven. De opleiding is op vraag van onze bosgroep ontwikkelt en bevat thema’s die in andere cursusdagen van Inverde aan bod komen zoals boomsoortenkennis, wetgeving, toekomstboommethode, exploitatietechnieken,…enz.

De opleiding bestaat uit 8 lesmodules van 3 uur gespreid over 3 zaterdagen en 2 woensdagavonden. 4 modules zijn heel praktijkgericht en vinden plaats in het bos, 4 modules in het leslokaal. Deze opleiding wordt in 2010 gedoceerd op zaterdagen 6 en 27 maart en op de woensdagavonden 10 en 17 maart. Op 5 juni volgt een terugkomdag waarin elke deelnemer de kans krijgt om een beheervisie voor het eigen bos in zijn/haar beheer voor te stellen. Om de interactie tussen deelnemers en lesgever en tussen de deelnemers onderling te optimaliseren, wordt het aantal deelnemers beperkt tot maximaal 10. Deelnemers dienen lid te zijn van de BG Antwerpen Noord of Zuid en betalen 60 € voor het volledige traject. Kandidaten voor deze opleiding verbinden er zich toe ten minste bij 6 lesmodules aanwezig te zijn en kunnen zich aanmelden op het secretariaat van de Bosgroepen Antwerpen (03/355.09.40) of via antwerpenzuid@bosgroep.be. Interesse? Snel zijn!

Een sfeerfoto van de Algemene Vergadering met Chris Van Gestel, Herwig Mees

Zondag 7 maart 2010:

Wandeling tussen de dennen van de Berkenbossen in Mol

Onder een hopelijk stralend voorjaarszonnetje wandelen we door dit mooie gebied waar de Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw al verscheidene jaren actief is. Dankzij vroegere beheerwerken kunnen we nu genieten van dennenbossen die volop in verandering zijn en zullen we merken dat de bossen hun naam zeker niet gestolen hebben. Chris en een lokale gids nemen jullie op sleeptouw waarbij bosbeheer, natuur en historiek aan bod zullen komen.

Gids: Chris Meeuws, adjunct-coördinator van de bosgroep, met een lokale gids

Organisatie: Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw

Afspraak: van 10 u tot 12 u – samenkomst aan de ingang van het Zilverstrand, Kiezelweg 17 te Mol

Zondag 28 maart 2010: Opennatuurdag voorjaarsbloei in het Zevenbergenbos te Ranst

De bloei van de bosanemonen en de slanke sleutelbloemen in het Zevenbergenbos te Ranst tovert het oude parkbos elk voorjaar om tot één van de fraaiste natuurlandschappen in de provincie Antwerpen. Om dit unieke gebied te kunnen bewonderen en te beschermen, werkt de Bosgroep Antwerpen Zuid vzw samen met de lokale bosbeheerders waaronder oa de Natuurpunt werkgroep Zevenbergenbos, het Convent van Bethlehem en de gemeente Ranst aan een toegankelijkheidsregeling. De werkgroep Zevenbergenbos van Natuurpunt Schijnvallei en de Bosgroep Antwerpen Zuid vzw nodigt iedereen uit om kennis te maken met het Zevenbergenbos en het 44 ha grote natuurgebied op het mooiste moment van het jaar. Op zondag 28 maart 2010 zijn er 3 geleide wandelingen en is er tevens de mogelijkheid om te wandelen in het natuurgebied, dat op deze dag uitzonderlijk vrij toegankelijk is van 10 tot 17 uur. Op verschillende plaatsen staan infoborden opgesteld met uitleg over het gevoerde beheer. Aan het boshuisje zijn warme en koude dranken en pannenkoeken te verkrijgen ten voordele van het beheer van het natuurgebied.

Organisatie: Werkgroep Natuurpunt Zevenbergenbos ism Bosgroep Antwerpen Zuid vzw Afspraak: vrije toegang tot reservaat doorlopend van 10 tot 17 u. Begeleide wandelingen om 10 uur, om 14 uur en om 14.30 uur aan de Mariagrot op het einde van de Kasteeldreef te Ranst. Er is parkeergelegenheid in de Kastanjelaan,

tegenover het dienstencentrum Zevenbergen of in de Driepikkelhoeveweg (parking kerkhof Ranst).

info: Eddy Meulemans, tel 03/485.60.11 of John Maes, 03/485.73.79

Vrijdag 27 tot zondag 29 augustus 2010: Ledenreis naar

Drenthe in Nederland

Bij ons in Vlaanderen is de Nederlandse provincie Drenthe vrij onbekend, daar in het noordoosten tegen de Duitse grens. Onterecht, want je kan er bijzondere natuurwaarden ontdekken en dus heel wat leren van de beheerders. Net zoals bij ons is er bos, heide en grasland, maar dan wel van superkwaliteit. Dat is te danken aan het goede natuurbeheer en het feit dat Drenthe pas later ontgonnen is dan de rest van Nederland. Op deze reis gaan we in de eerste plaats de bossen van Drenthe bekijken, de boswachterijen van staatsbosbeheer en andere. Je loopt door het boomkroonpad en ontdekt het gevoerde multifunctionele bosbeheer. Maar ook de heide en het mysterieuze hoogveen zullen we niet overslaan. De Jeneverbes doet het in Drenthe nog vrij goed op de heide. We bezoeken ook een typische schaapskooi met het lokale oude ras van de Drentse heideschapen. De verschillen met Vlaanderen wat betreft flora en fauna zijn al bij al beperkt, er zijn vooral minder soorten uitgestorven. Op andere vlakken is er ook heel wat te beleven in dit rurale deel van het elders dichtbevolkte Nederland. Zo zijn er de mysterieuze prehistorische hunebedden, die meer dan 5.000 jaar oud zijn. Het hunebedcentrum ontbreekt dan ook niet op ons programma.

Prijs leden boseigenaars: 90 € / persoon Prijs overige deelnemers: 180 € / persoon

In de kostprijs is inbegrepen: 2 overnachtingen in volpension (in tweepersoonskamers), alle bezoeken en de busreis. Inschrijven: vóór 1 juli 2010. Er zijn maar beperkte plaatsen, dus wees er snel bij!

in de Boerenkrijglaan

Wat: bosrandbeheer

Wanneer: Di 8 juni ‘10 Waar: Kamp C te Westerlo

Duur: 1 dag

Code: Cursus 1 Uur: 9-16u

Omschrijving: Bosranden vormen de contactzone tussen het bos en een aanliggend perceel. We bekijken hoe deze perceelsgrens het best is opgebouwd en welke ecologische functies een goed ontwikkelde bosrand kan vervullen. We leren hoe we best een bosrand vormen en beheren. Tijdens de terreinexcursie bekijken we verschillende types bosranden en stellen we een aangepast beheer voor.

Prijs leden-boseigenaars: 30 €

Prijs overige deelnemers: 60 €

Wat: Faunabeheer Waar: Pulhof te Wijnegem en Weert-Bornem Duur: 1 avond en voormiddag

Wanneer: Wo 9 juni en za 12 juni ‘10 Code: Cursus 2

Uur: 18.30-21.30u en 9-12u

Omschrijving: Vroeger werd enkel rekening gehouden met economisch interessante soorten, nu is alle fauna belangrijk in het kader van behoud van biodiversiteit. Er zijn echter zoveel soorten dat in deze les eerder voor een algemene aanpak gekozen wordt. Er wordt aangeleerd hoe dierpopulaties kunnen krimpen of groeien en waarom. De relatie met de omgeving, voedsel, predatoren en dergelijke wordt belicht. Er worden tenslotte praktische tips gegeven voor een faunagericht bosbeheer.

Prijs leden-boseigenaars: 30 €

Wat: beheerkeuzes voor ouder wordende dennenbossen

Wanneer: Za 11 september ‘10

Waar: Vrieselhof te Ranst

Prijs overige deelnemers: 60 €

Duur: 1 dag

Code: Cursus 3 Uur: 9-16u

Omschrijving: Wat kunnen we doen met onze ouder wordend dennenbestand. Welke beheeropties zijn er mogelijk? Wat moet ik doen om een nieuw dennenbos, gemengd bos of een loofbos te krijgen?

Prijs leden-boseigenaars: 10 € Prijs overige deelnemers: 20 €

Wat: Kettingzaag module 1

Wanneer: Za 11 en 18 september ‘10

Wanneer: Za 18 en 25 september ‘10

Wanneer: Za 21 en 22 september ‘10

Wanneer: Za 2 en 9 oktober ‘10

Waar: Prinsenpark te Retie

Waar: Kamp C te Westerlo

Waar: Kamp C te Westerlo

Waar: Pulhof te Wijnegem

Duur: 2 dagen

Code: Cursus 4 Uur: 9-16u

Code: Cursus 5 Uur: 9-16u

Code: Cursus 6 Uur: 9-16u

Code: Cursus 8 Uur: 9-16u

Omschrijving: Dag 1: Theorie over de werking, het gebruik en de veiligheid van de kettingzaag. Theorie en praktijk over het dagelijks onderhoud en scherpen van de ketting.

Dag 2: Eenvoudige zaagoefeningen op horizontale en verticale stamstukken. Geen vellingen!

Prijs leden-boseigenaars: 30 €

Wat: Lees eens een bos

Prijs overige deelnemers: 60 €

Duur: 1 dag

Wanneer: Za 30 september ‘10 Waar: Hoge Mouw te Kasterlee Code: Cursus 7 Uur: 9-16u

Omschrijving: Met de principes van duurzaam bosbeheer in het achterhoofd, trekken we de hele dag het bos in zonder boeken. Kijken en analyseren staan centraal: op basis van een goede observatie gaan we dan beheeropties voor bepaalde bossen uitstippelen. In de marge komen zaken aan bod zoals houtprijzen, natuurwaarden, dunning, bosexploitatie, houtkwaliteit en boomsoortenkeuze.

Prijs leden-boseigenaars: 10 €

Prijs overige deelnemers: 20 €

Wat: Kettingzaag module 2

Wanneer: Za 7 en 8 oktober ‘10

Wanneer: Za 9 en 23 oktober ‘10

Wanneer: Za 16 en 23 oktober ‘10

Wanneer: Za 20 en 27 november ‘10

Waar: Prinsenpark te Retie

Waar: Prinsenpark te Retie

Duur: 2 dagen

Code: Cursus 9 Uur: 9-16u

Code: Cursus 10 Uur: 9-16u

Waar: Kamp C te Westerlo Code: Cursus 14 Uur: 9-16u

Waar: Pulhof te Wijnegem Code: Cursus 7 Uur: 9-16u

Omschrijving: Dag 1: Theorie over het vellen van bomen. Demo-velling door instructeur. Veloefeningen door de cursisten. Dag 2: Veloefeningen door de cursisten. Gebruik van hulpmiddelen bij het vellen.

Prijs leden-boseigenaars: 30 € Prijs overige deelnemers: 60 €

Wat: Kettingzaag module 3

Wanneer: Za 6 en 13 november ‘10

Wanneer: Za 20 en 27 november ‘10

Wanneer: Za 25 en 26 november ‘10

Duur: 2 dagen

Waar: Prinsenpark te Retie Code: Cursus 12 Uur: 9-16u

Waar: Kamp C te Westerlo Code: Cursus 13 Uur: 9-16u

Waar: Kamp C te Westerlo Code: Cursus 15 Uur: 9-16u

Omschrijving: Dag 1: Theorie over de impact van het werken bij hout onder spanning. Hoe verwerkt men deze stammen. Zaagoefeningen aan de spanningsbank.

Dag 2: Oefeningen bij bomen die onder spanning staan.

Prijs leden-boseigenaars: 30 € Prijs overige deelnemers: 60 €

Sympathisanten en brandhoutkopers betalen vanaf 2010 de prijs vermeld bij ‘overige deelnemers’.

Leden-boseigenaars blijven de eerste kortingsprijs betalen.

inschrij V ing cursussen

Terug te sturen naar Bosgroep Zuiderkempen vzw, Britselaan 20, 2260 Westerlo of deze gegevens doorsturen naar: rebecca.himschoot@admin.provant.be

Naam: Tel. Nr.:

Adres:

Lid van bosgroep: q KH q ZK q NK q AN q AZ

Cursuscode(s):

U bent zeker van uw inschrijving na overschrijving van het cursusgeld op rekeningnummer 778-5912507-24 van de Bosgroep Zuiderkempen vzw met vermelding van initialen van uw bosgroep (zoals hierboven), uw naam en de cursuscode.

Na inschrijving krijgt u de laatste gegevens toegestuurd.

Alle prijzen zijn BTW inclusief. Bevestig tijdig je deelname, aantal plaatsen is beperkt.

Bosgroep Antwerpen Noord vzw

’s Gravenwezelsteenweg 59-61, 2110 Wijnegem

Tel.: 03/355.09.40

Fax.: 03/355.09.45

Coördinator: Devriendt Karolien • 0475/75.77.98 antwerpennoord@bosgroep.be

Medewerkster: Van Cotthem Britt

Bosgroep Antwerpen Zuid vzw

’s Gravenwezelsteenweg 59-61, 2110 Wijnegem

Tel.: 03/355.09.40

Fax.: 03/355.09.45

Coördinator: Laeremans Luc • 0476/76.18.25 antwerpenzuid@bosgroep.be

Medewerkster: Van Cotthem Britt

Bosgroep Noorderkempen vzw

Hoge Mouw

Lichtaartsebaan 73

2460 Kasterlee

Tel.: 014/85.90.19

Fax.: 014/85.90.21

Coördinator : noorderkempen@bosgroep.be

Medewerkster : Elly Maes

Bosgroep Zuiderkempen vzw

Kamp C

Britselaan 20

2260 Westerlo

Tel.: 014/27.96.57

Fax.: 014/27.96.69

Coördinator: Seynaeve Jan • 0474/99.99.35 jan.seynaeve@groenkempen.provant.be

Adj.-coördin.: Pieter-Jan Swinnen • 0478/78.20.22 pieterjan.swinnen@groenkempen.

Truyen Jeroen • 0475/80.73.36

Jeroen Truyen@groenkempen.provant.be

Medewerkster: Himschoot Rebecca

Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw

Hoge Mouw

Lichtaartsebaan 73

2460 Kasterlee

Tel.: 014/85.90.17

Fax.: 014/85.90.21

Coördinator: Vanlommel Stef • 0479/20.93.11

kempenseheuvelrug@bosgroep.be

Adj.-coördinator: Boonen Wim • 0472/50.05.11

kempenseheuvelrug@bosgroep.be

Medewerkster: Vangenechten Annick

Elly Maes

Medewerker terreinwerkzaamheden

Chris Meeuws 0478/45.51.38

chris.meeuws@groenkempen.provant.be