Bosgazet 14

bosgazet 014

informatie B lad antwerpse B osgroepen

driemaandelijks tijdschrift april - mei - juni 2010 afgiftekantoor 2099 antwerpen x - p608022

Pagina 2 Voorwoord

Pagina 3 Waarom bosgroepen?

Pagina 4-10 Bosinfo

Pagina 11-20 Nieuws uit de 5 bosgroepen

Pagina 21 Activiteiten/ Wandelingen

Pagina 22-23

Cursussen

BELGIE-BELGIQUE P.B. 2099 Antwerpen X BC 10770

Poel in de Kempen

Eén van mijn belangrijkste ambities als nieuwe deputé is om onze provincie groen te houden. Ik wil dat onze bewoners voldoende ruimte hebben om zich te ontspannen. Zelf ben ik afkomstig uit de Rupelstreek, een streek die jammer genoeg niet zoveel bossen telt. Daarom dat ik me zo kan vinden in de werking van de bosgroepen: zij maken in hun werkingsgebied de bossen die er zijn zoveel mogelijk toegankelijk. Je mag de natuur niet opsluiten in een reservaat, vind ik. Bossen moeten open staan voor iedereen, dat verhoogt het draagvlak in de samenleving voor milieu en natuur. En dat is een goede zaak.

De bossen in onze provincie zijn heel versnipperd, wel 70 % van de bosoppervlakte is in handen van privé – eigenaars en de meeste eigendommen zijn kleiner dan 1ha. Het beheer van deze minibosjes is economisch onrendabel voor de eigenaars. De bosgroepen zorgen er voor dat deze eigenaars gaan samenwerken en gezamenlijk hun bossen kunnen beheren op een rendabele manier. Bosgroepen maken van de boseigenaars terug bosbeheerders. En door hun neutrale positie zijn de bosgroepen uitermate geschikt om samenwerking te stimuleren en te coördineren tussen boseigenaars, overheid, natuurverenigingen en bosgebruikers. Kortom: bosgroepen zijn een uniek instrument, zij laten de vele kleine boseigenaars hun eigen belang overstijgen om samen te werken aan een belangrijke maatschappelijke taak.

Ik had reeds het genoegen om kennis te maken met de 5 bosgroepen Noorderkempen, Kempense Heuvelrug, Zuiderkempen, Antwerpen Noord en Antwerpen Zuid en hun respectievelijke coördinatoren. Ik ontmoette een aantal heel enthousiaste mensen die het beste van zichzelf geven om een goede werking van de bosgroepen te verzekeren. De Kempense bosgroepen bestaan reeds langer en hebben hierdoor een voorsprong op de anderen. Maar ik ben ervan overtuigd dat ook de anderen, in aangepaste snelheid, zullen groeien in ledenaantal en werking.

Mijn voorganger Jos Geuens heeft met de bosgroepen een samenwerkingsovereenkomst afgesloten waarbij de bosgroepen bijdragen aan de realisatie van onze provinciale doelstellingen voor een duurzaam milieu. Hiervoor krijgen zij financiële ondersteuning van het provinciebestuur. Ik zal deze samenwerkingsovereenkomst alvast verderzetten en wie weet zelfs uitbreiden. Zo ben ik van mening dat we ook eens over het muurtje van onze eigen provincie moeten durven kijken. Hoe doen bosgroepen in andere provincies het? In de provincie Limburg bijvoorbeeld organiseert men de houtverkoop in een coöperatieve. De verkoop van hout, afkomstig van de kappingen die nodig zijn voor een goed beheer van het bos, is een belangrijke taak van de bosgroepen. In onze provincie doet elke bosgroep dat apart waardoor 5 bosgroepen eigenlijk hetzelfde werk 5 keer doen elk op een andere manier. Zou het niet efficiënter zijn om de bosgroepen en de leden van de bosgroepen te verenigen in een coöperatieve die de houtverkoop op zich neemt? Dan gebeurt hetzelfde werk maar 1 keer en op een uniforme manier. Stel je eens voor wat een serieuze werklastvermindering dat zou zijn voor de bosgroepen. Ik ben er alvast van overtuigd dat de bosgroepen op deze manier nog meer tijd kunnen investeren in de uitbouw van een groene provincie.

Veel leesplezier, Rik Röttger

Gedeputeerde

Rik Röttger, gedeputeerde.

waarom bosgroepen?

Vlaanderen telt ongeveer 146.000 hectaren bos en naar schatting is 70 % van dit bosareaal in privé-eigendom. De Vlaamse overheid heeft er bewust voor gekozen om ook de privé-boseigenaars te betrekken in het beleid. De oprichting van de Vlaamse bosgroepen was een duidelijk signaal naar de boseigenaars toe om hen te stimuleren het beheer in eigen handen te nemen. een kans om te grijpen…

Het bos in Vlaanderen is bovendien enorm versnipperd. Deze versnippering is niet enkel ruimtelijk, ook een enorme eigendomsversnippering typeert de Vlaamse bossen. Zo zijn de meeste boseigendommen in Vlaanderen kleiner dan 1 ha! Het beheer van deze ‘minibosjes’ is voor de boseigenaars financieel onrendabel met als gevolg dat het beheer van deze sterk versnipperde bospercelen meestal achterwege is gebleven. Bovendien wordt de boseigenaar vaak geconfronteerd met problemen die hij niet altijd alleen kan oplossen, zoals bijvoorbeeld recreatieoverlast of sluikstorten. Wanneer verschillende eigenaars samen voor het bosbeheer zorgen, kan dit zonder de eigenaars op kosten te jagen. De belangrijkste taak van de bosgroepen is het stimuleren en coördineren van zo een samenwerking. In een bosgroep komen boseigenaars vrijwillig samen om het beheer van hun bossen te verbeteren. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gebruik te maken van onze diensten. Iedere eigenaar behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom.

Bij dit alles maakt het niet uit of u bos-eigenaar/beheerder bent van een aantal are of veeleer ha. De bosgroep is er voor elke boseigenaar die meer wil weten over zijn bos. Weet u graag wat de bosgroepen voor u en uw bos kunnen betekenen, neem dan contact op met de bosgroep in uw regio.

Kempense Heuvelrug vzw: Dessel, Geel (deel ten noorden treinspoor), Grobbendonk, Herentals, Kasterlee, Lille (zuiden van Lille), Mol (deel ten noorden van spoorweg NeerpeltAntwerpen), Olen (deel ten noorden treinspoor), Retie, Vorselaar.

zuiderkempen vzw: Balen, Geel (deel ten zuiden treinspoor), Heist-op-den-Berg, Herentals (deel ten zuiden treinspoor), Herenthout, Herselt, Hulshout, Laakdal, Meerhout, Mol (deel ten zuiden van spoorweg Neerpelt-Antwerpen), Olen (deel ten zuiden treinspoor), Westerlo.

Noorderkempen vzw: Arendonk, Baarle-Hertog, Hoogstraten, Lille (noorden van Lille), Malle, Merksplas, Oud-Turnhout, Ravels, Rijkevorsel, Turnhout, Vosselaar.

antwerpen Noord vzw: Antwerpen, Brasschaat, Brecht, Essen, Kalmthout, Kapellen, Schilde, Schoten, Stabroek, Wijnegem, Wuustwezel, Zoersel en Zwijndrecht.

antwerpen zuid vzw: Aartselaar, Berlaar, Boechout, Bonheiden, Boom, Bornem, Borsbeek, Duffel, Edegem, Hemiksem, Hove, Kontich, Lier, Lint, Mechelen, Mortsel, Niel, Nijlen, Putte, Puurs, Ranst, Rumst, Schelle, Sint-Amands, Sint-Katelijne-Waver, Willebroek, Wommelgem en Zandhoven.

achteraan de bosgazet kan u de adressen van de antwerpse bosgroepen terugvinden.

Wat kan de bosgroep voor u doen?

De belangrijkste taken van de bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. U kan de coördinator contacteren voor:

• gratis en onafhankelijk advies over het bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische, juridische, financiële en administratieve aspecten);

• informatie over hoe uw bos duurzaam kan beheerd worden, wat uw wettelijke rechten en plichten zijn als boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waar u als boseigenaar aanspraak op kunt maken;

• organisatie van wandelingen, cursussen en excursies;

• hulp bij het aanduiden van dunningen;

• hulp bij de bestrijding van Amerikaanse Vogelkers en exoten door onze arbeidersploeg;

• hulp bij het invullen van kapaanvragen, subsidiedossiers en hulp bij het opstellen van beheerplannen;

• coördinatie van gezamenlijke boswerkzaamheden en houtverkopen voor meerdere eigenaars zodat goedkoper en efficiënter werk geleverd kan worden.

CoLoFoN

De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, telkens een 3.500 exemplaren en is een uitgave van de Antwerpse bosgroepen. Verantwoordelijke uitgever: Laeremans Luc,

’s Gravenwezelsteenweg 59-61, 2110 Wijnegem

Redactieadres:

’s Gravenwezelsteenweg 59-61, 2110 Wijnegem tel. 03/355.09.40

e-mail antwerpenzuid@bosgroep.be website www.bosgroepen.be

Bosgroep samen op weg.

Bosbarometer 2009

www.vbv.be/bosbarometer/

op 11 oktober 2009, tijdens de officiële opening van de Week van het bos in het Parkbos te Deinze, overhandigde de werkgroep actie en beleid van de Vereniging voor bos in Vlaanderen (VbV) de bosbarometer aan de minister van Leefmilieu Joke schauvliege.

De Bosbarometer is een jaarlijkse traditie die aan de hand van een aantal meetbare indicatoren de evoluties van het Vlaamse bosbeleid van de afgelopen jaren schetst. Deze indicatoren reflecteren de hoofddoelstellingen van de VBV: al meer dan 35 jaar zetten ze zich dagelijks in voor bosbehoud en meer en beter bos in Vlaanderen. Concreet gaat het om:

- Bosbehoud : bosoppervlakte, zonevreemde bossen, ontbossingen en boscompensatie, behoud van bossen wereldwijd;

- Bosuitbreiding : afbakening bosuitbreidingsgebied conform het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) en effectieve bosuitbreiding op het terrein;

- Multifunctioneel bosgebruik: stadsrandbossen voor een leefbare stedelijke omgeving, bosrecreatie, duurzaam bosbeheer, bossen voor ecologische en wetenschappelijke functie, economische bosfunctie;

- Bossen in de wereld : evolutie van de bosoppervlakte wereldwijd; investeringen van de Vlaamse overheid in tropisch bos(behoud).

Voor iedere indicator vindt u in de bosbarometer een stand van zaken, de opmerkelijkste trends van 2008 en 2009 en het standpunt van VBV hierover. De belangrijkste bemerkingen vindt u hieronder. We kunnen verheugd zijn over een aantal positieve trends in het bosbeleid in 2008 en 2009. Bij de meeste trends moet echter wel een kanttekening worden gemaakt en hier en daar zijn er ernstige redenen tot bezorgdheid.

bosoppervlakte

Na een positieve tendens stagneert de netto-balans van bosoppervlakte opnieuw voelbaar sinds de invoering van de ontbossingsstop en de boscompensatie. In 2008 werd er 156 ha vergund ontbost terwijl er amper 152 ha bos is bijgekomen. We zijn dus voor het eerst sinds lang weer een netto ontbosser. We halen dus voor het zoveelste jaar op rij de doelstellingen van het Ruimtelijke Structuurplan Vlaanderen niet (nl. 769 ha netto-bosuitbreiding per jaar). VBV vreest zelfs dat de balans nog negatiever is dan uit de cijfers blijkt: illegale ontbossingen en administratieve vertragingen zorgen er immers voor dat de oppervlakte ontbossingen ongetwijfeld nog een pak hoger ligt dan in 2008. In een parlementair debat naar aanleiding van het verschijnen van de Bosbarometer nuanceerde minister van Leefmilieu en Natuur Joke Schauvliege de cijfers enigszins, en stelde ze dat er niet 4 hectare was ontbost, maar 25 hectare bos was bijgekomen in 2008. Daarmee erkende zij natuurlijk wel dat Vlaanderen haar engagementen op vlak van bosuitbreiding absoluut niet haalt, en dat we dat een pak beter moeten doen.

zonevreemde bossen

31 % van de totale bosoppervlakte is zonevreemd! Dit betekent dat deze bossen niet in een groene bestemming liggen. Op deze manier kunnen deze bossen dus vrij eenvoudig ontbost worden. Vooral de 8.174 ha bossen in de echt harde bestemmingen (bv. woon- en

industriegebied) zijn zeer sterk bedreigd. Nochtans is uit onderzoek gebleken dat ongeveer de helft van de zonevreemde bossen als waardevol tot zeer waardevol kunnen beschouwd worden, en dat hun verdwijnen eigenlijk niet kán gecompenseerd worden. Je kan de kapping van deze waardevolle bossen vergelijken met de sloop van een historisch gebouw, als bv. het Gravensteen in Gent, om plaats te maken voor een parkeergarage: ondenkbaar toch? De nieuwe Vlaamse Regering heeft zich geëngageerd tot het in kaart brengen van de zonevreemde bossen en de herbestemming van zonevreemde bossen waar dat nuttig en mogelijk is. VBV juicht dit engagement van harte toe: op deze wijze gaat de Vlaamse overheid de strijd aan met één van de belangrijkste knelpunten van ons bosbeleid. Met haar ‘reddingsplan zonevreemde bossen’ brengt VBV bovendien constructieve en financieel interessante oplossingen aan voor het behoud van de meest waardevolle zonevreemde bossen in Vlaanderen.

ontbossingen en boscompensatie

Ontbossen kan natuurlijk niet zomaar. In Vlaanderen is men wanneer men ontbost immers verplicht om dit te compenseren: dat kan door zelf compensatiebossen te planten maar veel ontbossers doen dit door een bedrag in het zgn. boscompensatiefonds te storten. Nu is het alleen nog wachten op een uitvoeringsbesluit om het compensatiefonds operationeel te maken. VBV hoopt dat het uitvoeringsbesluit er zo snel mogelijk komt, zodat ook privépersonen en –organisaties, en andere overheden, gebruik kunnen maken van deze gelden. Op deze wijze kan dit Fonds eindelijk zijn doel beginnen dienen: werk maken van effectieve boscompensatie op het terrein.

bosuitbreiding

De deadline voor de uitvoering van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen was voorzien in 2007. Eén van de doelstellingen van dit plan was het realiseren van 10.000 ha bijkomende bossen. De uitvoering van het RSV is echter nog volop aan de gang, waardoor de deadline uitgesteld is tot 2012. Momenteel is er echter slechts 4.000 ha bijkomend bos gerealiseerd, wat overeenkomt met amper 29 % van de doelstelling. De bosuitbreidingachterstand is inmiddels opgelopen tot 13.377 ha in 2008 (ten opzichte van de verplichtingen uit het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen). In 2008 viel er weinig beterschap waar te nemen: hoewel er sinds 2008 opnieuw subsidies voorzien zijn voor het bebossen van landbouwgronden worden er steeds minder dossiers positief geadviseerd. Eens te meer stelt VBV vast dat een beter op elkaar afgestemd en vereenvoudigd vergunnings- en adviesverleningsbeleid zeer dringend aan de orde is!

De uitbreiding van de oppervlakte gaat helemaal niet zo snel als gepland.

stadsrandbossen voor een leefbare stedelijke omgeving

De recreatieve functie van bossen zal in het sterk verstedelijkte Vlaanderen steeds belangrijker worden. De vraag naar meer toegankelijke stedelijke groenvoorzieningen, zoals stadsrandbossen en parken, neemt toe. Stedelijke groenvoorzieningen hebben immers een positieve invloed op de gezondheid en ook hun klimaatmilderende effecten zijn van belang. Zo brengen bossen en bomen verkoeling en bij hevige regenval kan hun waterbergend vermogen overstromingen voorkomen. We stelden tevreden vast dat deze recreatieve functie ook voor de overheid een belangrijke bekommernis is: zowel in het Pact 2020 als in de Regeerverklaring staat dat ‘minstens de helft van de stedelijke of kleinstedelijke gebieden beschikt over een stadsbos of er één heeft opgestart’. We hopen ten stelligste dat deze doelstelling volledig waargemaakt wordt! Op het terrein zullen nog zware inspanningen geleverd moeten worden om dit erg ambitieuze plan te realiseren.

VBV is verheugd vast te stellen dat de laatste jaren heel wat inspanningen geleverd zijn om duurzaam bosbeheer ingang te doen vinden binnen het Vlaamse bosbeheer. Het aantal bosbeheerplannen zit in de lift alsook de oppervlakte FSC-gecertificeerde bossen. In 2008 kregen 1.090 ha bos het FSC-certificaat. Bij de start van de Week van het Bos 2009 is het aanbod inlands gelabeld hout nog steviger uitgebreid: 11.605 ha bos heeft momenteel het FSC-certificaat. Er is wel nog heel wat overleg nodig om tot betere afspraken te komen voor het echte exploitatiewerk op het terrein, zodat de bossen op een volwaardige manier hun belangrijke houtproductiefunctie kunnen blijven vervullen.

bossen wereldwijd

speelzones

Ook op het speelzonefront en de toegankelijkheid van bossen blikken we tevreden terug: in 2008 werd 190 ha bijkomende speelzones in bossen aangeduid wat de totale oppervlakte speelzones in bossen op 2.279 ha brengt! Het besluit van de Vlaamse Regering betreffende de toegankelijkheid van bossen en natuurreservaten vinden we alvast een mooie stap voorwaarts.

Roodwaternacht, alles altijd anders

Dit jaar, 2010, is het jaar van de biodiversiteit. De europese landen hebben in 2001 immers afgesproken om tegen 2010 het verdwijnen van planten- en diersoorten te stoppen. Maar wat is nu juist biodiversiteit? ‘bio’ betekent leven en ‘diversiteit’ betekent verschillende vormen. ‘biodiversiteit’ betekent dus verschillende levensvormen. Het is die variatie aan leven die van onze aarde een bijzondere plek maakt. Het behoud van die biodiversiteit is dan ook zeer belangrijk! en om dit in de aandacht te brengen organiseert de provincie antwerpen op 22 mei, de Dag van de biodiversiteit, een ongelofelijk feest in het Natuur- en Landschaphuis in zoersel voor families.

Tijdens dit feest zal een gloednieuw natuurboek voor kinderen voorgesteld worden. Het boek werd Roodwaternacht gedoopt, verwijzend naar dieren of planten in alle kleuren, te land, ter zee en in de lucht, bij dag of ‘s nachts. Enkele auteurs en illustratoren als Bart Mooeyaert, Sara Fanelli, Koen Broos, Ingrid Godon, Bibi

Tenslotte moesten we vaststellen dat de Vlaamse Overheid vasthoudt aan haar inperking van de budgetten voor het promoten van duurzaam bosbeheer in de tropen. Een gemiste kans, want het behoud van de bossen in de tropen is een heel belangrijk, goedkoop en efficiënt instrument in de strijd tegen klimaatsverandering. Temeer daar de ontbossing wereldwijd verder blijft denderen aan een misselijkmakend tempo (jaarlijks worden 13 miljoen hectare natuurlijke bossen vernield, dit zijn 36 voetbalvelden per minuut), ondanks de lippendienst die men nu ook in het kader van de klimaatonderhandelingen aan internationaal bosbehoud levert.

Auteurs: Liselot Ledene en Bert De Somviele Verschenen in “De Boskrant” tijdschrift van de VBV Vereniging voor Bos in Vlaanderen 2009. Bosbarometer 2009. Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw, p 13.

Dumon Tak, Ted Van Lieshout, Joke Van Leeuwen, Kees Spiering, Jaap Robben, Geert Vervaeke en vele anderen schreven een verhaal of maakten een illustratie rond het thema Rood, Water of Nacht, wat resulteerde in een uniek boek. Om het boek op een gepaste manier te lanceren, zullen de schrijvers en illustratoren tijdens het biodiversiteitsfeest uit het boek voorlezen en workshops geven. Daarnaast verzorgt Art Basics for Children een station rond natuur en esthetiek en acteurs, muzikanten als Michaël Pas, Maaike Cafmeyer, Bart Voet, Peter De Graef, Frans Grappenhaus en Frederik Heuvinck brengen woorden op muziek en je kan er ook wandelingen maken.

Wat: Biodivers publieksfeest • Wanneer: 22 mei 2010 vanaf 13.30 u • Waar: Provinciaal Natuur- en Landschapshuis (Nalah), Kasteeldreef 55, 2980 Zoersel • Inschrijven: Inschrijven is verplicht en kan vanaf 25 april! Info op www.roodwaternacht.be

Duurzaam bosbeheer

Bossen hebben in het dicht bevolkte Vlaanderen ook een belangrijke recreatieve functie.

De productie van hout blijft steeds een belangrijke functie van het bos.

de schoontijd: rust in het bos

‘Ik heb mijn kapmachtiging gekregen, mag ik morgen in mijn bos beginnen werken?’: een veelgestelde vraag aan de bosgroepen. In deze periode van het jaar luidt het antwoord op deze vraag steevast: ‘in uw vergunning staat er of er een schoontijd van toepassing is’.

Wat is de schoontijd?

De schoontijd is een periode van het jaar dat er niet in het bos mag worden gewerkt. Onder ‘werken in het bos’ verstaat men het vellen en ruimen van bomen. Deze rustperiode wordt ingebouwd om vooral broedende vogels niet te verjagen, maar ook andere dieren en planten worden in het voorjaar niet graag gestoord. ‘In mei leggen alle vogels een ei’ wordt wel eens gezegd. Er zijn er echter heel wat die zich niet zo strikt aan de spreekwoordelijke timing houden. De meeste van onze bosvogels zijn er doorgaans wat vroeger bij. Onze spechten en mezen beginnen er reeds in februari aan. Ze worden nog voorafgegaan door de bosuil die reeds in januari het broeden aanvat. Het broedseizoen is de meest kritieke periode, er zijn echter soorten die even kwetsbaar zijn tijdens de balts en nestbouw. Daarom wordt standaard een periode van 3 maanden rust voorzien, die nog kan uitgebreid worden als er extreem vroege of late broedgevallen van zeldzame vogel- en diersoorten aanwezig zijn. Ook de voorjaarsbloeiers verdienen extra aandacht bij exploitaties. Tijdens een korte periode in het voorjaar bloeien deze planten nog vooraleer het bos in blad komt. Het zijn vaak soorten die zich zeer traag verspreiden. De bloeiperiode is voor deze planten zeer belangrijk. Een schoontijd tijdens deze maanden kan dus ook voor de bosplanten van belang zijn.

Wat zegt onze wetgeving?

In de wetgeving wordt er een onderscheid gemaakt tussen de bossen die gelegen zijn in het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) en de bossen die daar buiten vallen. Voor de bossen gelegen in het VEN zijn de Criteria voor Duurzaam Bosbeheer van toepassing. Indicator 5.1.4. van deze criteria stelt dat ‘de bosbeheerder bij planning en uitvoering van exploitatie speciale aandacht moet besteden aan de broedperiode van vroege of late broedvogels. Hiertoe worden in het lastenboek passende exploitatievoorwaarden vastgelegd. Er is een lange vaste schoontijd, die loopt van 1 april tot 30 juni. Op voorwaarde dat vooraf machtiging van het Bosbeheer werd verkregen, kan van deze standaard schoontijd worden afgeweken: de periode kan zowel verruimd, verengd of opgeheven worden’. Voor de bossen buiten VEN zijn in onze bos- en natuurwetgeving geen specifieke bepalingen over de schoontijd vastgelegd. Niettemin stelt het artikel 14 van het Natuurdecreet dat iedereen die handelingen verricht waarbij de natuurelementen in de omgeving mogelijkerwijs kunnen beschadigd worden, verplicht is om maatregelen te nemen om de schade te voorkomen of te beperken. Dit is de zogenaamde ‘zorgplicht’ die éénieder van ons heeft ten aanzien van de natuur en ons leefmilieu. Op basis van deze zorgplicht hanteert het ANB bij het afleveren van kapmachtigingen of het goedkeuren

Boshyacinten in het Hallerbos.

van bosbeheerplannen, een standaard schoontijd tussen 1 april en 30 juni. Uit een uitspraak van het Grondwettelijk Hof (27 mei 2008) blijkt echter dat niet naleving door de boseigenaar van deze voorwaarde in bossen buiten VEN niet strafbaar zou zijn, omdat het Hof oordeelde dat het begrip zorgplicht in onze wetgeving te vaag is omschreven. Het feit of er al dan niet een standaard schoontijd dient opgelegd te worden tussen 1 april en 30 juni in onze bossen buiten VEN is dan ook een zeer omstreden onderwerp.

schoontijd in uw bos… zorgplicht en een kwestie van gezond verstand!

Het zal u als lezer ondertussen al wel duidelijk zijn dat het in bepaalde periodes van het jaar niet aangewezen kan zijn om exploitaties en eventuele andere boswerken zoals vrijstellingen te laten plaatsvinden. Uiteraard is dit sterk afhankelijk van het bostype, van de bodem, van de voorjaarsflora, van de aanwezige fauna, … . De tijdspanne 1 april tot 30 juni voor de schoontijd is niet zaligmakend. Ze dient te worden gezien als een gulden middenweg. De zorgplicht is het ganse jaar door van toepassing. Er kan dus sowieso -voorafgaand aan exploitaties- best een perimeter rondom bv. vogelnesten, dassenburchten en bijzondere vegetaties worden aangelegd. In een aantal specifieke gevallen kan een uitbreiding van de schoontijd worden voorzien. Anderzijds kan voor uw bos misschien worden aangetoond dat de schoontijd niet leidt tot een betere bosbescherming bv. omdat uw bos gelegen is op een weinig kwetsbare bodem, omdat er geen specifieke voorjaarsflora is of omdat er geen bijzondere broedgevallen zijn. In dat geval kan een inkorting of zelfs een ontheffing van de schoontijd worden aangevraagd. De redenen dienen dan wel duidelijk worden omschreven in de aanvraag tot bekomen van de kapmachtiging of bosbeheerplan.

Conclusie: heeft u een bijzonder waardevol bos met bv. voorjaarsflora en speciale broedgevallen, zorg dan voor een aangepaste schoontijd om de schade aan de natuur te beperken. Heeft u in uw bos geen broedgevallen noch voorjaarsflora, dan kunt u bij het ANB aanvragen om in uw bos geen schoontijd toe te passen.

Auteur: Sylvie Mussche Verschenen in “De Bosbode” tijdschrift van de Oost-Vlaamse bosgroepen

Doel van de schoontijd is het beschermen van kwetsbare soorten, zoals amfibieën.

In natte bossen kan een unieke vegetatie terug te vinden zijn. Vele van deze planten

Bebossen tegen overstroming

bossen kunnen een belangrijke rol spelen in de strijd tegen overstromingen en het behoud van drinkbaar water in de wereld. als echte sponzen kunnen ze zowel een buffer als een reservoir vormen. een zoveelste reden dus voor meer bomen en bos.

Klimaatsverandering heeft er de voorbije decennia voor gezorgd dat intense regenbuien en stormen steeds vaker voorkomen. Veranderingen in de hoeveelheid neerslag hebben een belangrijke invloed op de hoeveelheid en kwaliteit van onze watervoorraad. Omdat rivieren de hoeveelheid af te voeren neerslag niet langer konden verwerken, werden grote delen van Europa al meermaals geteisterd door overstromingen en hinderlijke wateroverlast. En klimaatmodellen voorspellen geen beterschap voor de toekomst. Integendeel: ze zullen nog vaker plaatsvinden en mét een grotere intensiteit.

een bos als spons Naast plaatsgebonden factoren als voedingsstoffen, licht en warmte bepaalt water in zeer grote mate het plantendek op aarde. Het hangt vooral van de factor water af of een gebied verandert in bos, steppe of woestijn. De waterhuishouding en bodemcondities beïnvloeden de soortensamenstelling en bepalen ook welk soort bostype (droog dennenbos, gemengd loofbos, overstroomd rivierbos,…) in een bepaald gebied tot ontwikkeling komt. Voor bomen en planten is water uitermate belangrijk: het is de bouwsteen van weefsels en het staat in voor het transport van voedingsstoffen. Om voedingsstoffen in de boom te transporteren wordt water via de wortels uit de bodem opgenomen. Overtollig water kan via de bladeren verdampen. De waterbehoefte varieert sterk tussen de verschillende boomsoorten. Zo hebben zwarte els, zwarte populier, es en wilg veel water nodig in tegenstelling tot wintereik, linde, berk en trilpopulier die het met veel minder kunnen. Ook de verdamping van water is niet bij alle boomsoorten gelijk. Waar bepaalde bomen zullen voorkomen, hangt dus in belangrijke mate af van de beschikbaarheid van bodemwater, de grondwaterverhouding, de hoeveelheid en verdeling van de neerslag, de watertoevoer en de bodemeigenschappen. Als essentieel onderdeel van het bosecosysteem, mogen we de bosbodem allerminst vergeten. Want die kan gerust vergeleken worden met een spons. In de strooisellaag, het deel van de bodem waar bladeren en naalden nog herkenbaar te vinden zijn, staan talrijke bodemdieren en schimmels (de bodemfauna) in voor de vertering van allerhande organisch materiaal (afgestorven plantaardige en dierlijke resten). Bij het verteren van afgestorven wortels en ander organisch materiaal komen er voedingsstoffen in de bodem terecht en ontstaan er luchten waterkanalen die de bodemstructuur verbeteren. Hoe meer de bodemfauna kan verteren, hoe luchtiger en voedselrijker de bodem zal worden. En laat het nu net die ‘luchtigheid’ zijn die ervoor zorgt

dat de bodem heel wat water kan vasthouden. Bij hevige regen of overstroming komt het water in de luchtkanalen terecht en slorpt de bodem als een spons de grote hoeveelheden water op. Dit water wordt maar zeer geleidelijk terug afgegeven: het sijpelt traag door naar het grondwater of wordt door de planten en bomen via de wortels opgenomen. Terwijl het neerslagwater door de bosbodem sijpelt, verandert de samenstelling ervan en neemt de kwaliteit in belangrijke mate toe. Dat planten en bomen goed geworteld in de bodem vastzitten heeft een bijkomend voordeel: de grond wordt hierdoor stevig vastgelegd en vastgehouden. Bij hevige neerslag verhindert het bos zo dat vruchtbare bodem mee spoelt met het water. Een probleem dat zich heel vaak stelt in ontboste gebieden in de tropen waar alle vruchtbare grond gemakkelijk wegspoelt met dorre akkers als resultaat.

Natte bossen

Zonder inmenging van de mens, zouden in lager gelegen streken zoals Nederland en Vlaanderen ‘natte bossen’ (ook wel alluviale of rivierbegeleidende bossen genoemd) een vaak voorkomende biotoop zijn. Onder natte bossen verstaan we bossen waar regelmatig of zelfs langdurig water boven of vlak onder het grondoppervlak staat. In Vlaanderen denken we hierbij vooral aan Essenbronbossen, ElzenEssenbossen, Ruigt Elzenbossen en de Essen-Olmenbossen, bostypes die vooral bestaan uit sterk waterverbruikende boomsoorten. Voor deze bostypes is de aanwezigheid van water karakteristiek en van belang voor de talloze aan water gebonden dieren- en plantensoorten die erin voorkomen. Het water is afkomstig uit rivieren, beken of van regen- of grondwater. Helaas zijn deze bijzonder waardevolle en zeer kwetsbare bossen in Vlaanderen sterk bedreigd. Meer natte bossen zijn dan ook meer dan wenselijk. De sponswerking van bossen en het feit dat natte bossen periodieke overstromingen goed verdragen of zelfs nodig hebben, maakt dat bossen kunnen ingezet worden om overstromingen te voorkomen in gebieden met hoge neerslag of waar de ondergrond onvoldoende doorlatend is. Om tegemoet te komen aan de door klimaatverandering gedreven extremere weersomstandigheden waardoor waterlopen steeds grotere hoeveelheden water moeten afvoeren, zullen gebieden heringericht moeten worden. Gezien de enorme grondendruk is de ruimte hiervoor in Vlaanderen beperkt. Nochtans zijn alluviale en rivierbegeleidende bossen (‘natte bossen’) een mooie manier om waterberging met bosontwikkeling te combineren. Op de hoger gelegen gebieden langs waterlopen, zorgt de sponswerking van bossen voor een langzamer afvloeien van de neerslag richting rivier, wordt de oppervlakkige afstroming verhindert en kun je piekbelastingen van rivieren verminderen. In het gebied net naast de rivierbedding zullen natte bossen goed gedijen. Een mooi voorbeeld hiervan is het SIGMA-plan voor de Zeeschelde en haar bijrivieren. Met dit plan trachten de Nederlandse en Vlaamse

hebben veel water nodig om te overleven.

overheid schadelijke overstromingen in het Zeescheldebekken te vermijden. De rivier krijgt opnieuw voldoende ruimte om te overstromen in minder kwetsbare valleigebieden. Bepaalde van deze gebieden geeft men volledig terug aan de rivier waar zich spontaan wilgenvloedbossen ontwikkelen. In andere gebieden, de ‘gecontroleerde overstromingsgebieden’ die slechts sporadisch overstromen, vindt men naast andere landgebruiksvormen, ook vaak natte bossen terug. Ondanks de beperkte ruimte zijn alluviale en rivierbegeleidende bossen (‘natte bossen’) een mooie manier om waterberging met bosontwikkeling en zelfs recreatie te combineren. Niet enkel bieden we op deze manier een positief antwoord aan de klimaatveranderingen, maar kan ook recreatie er baat bij hebben. Door deze verschillende functies te verweven, wordt de multifunctionaliteit en het belang van bossen nog maar eens bewezen.

Auteur: Liselot Leden

Verschenen in “De Boskrant” tijdschrift van de Vereniging voor Bos in Vlaanderen

het agentschap voor natuur en Bos (anB) inventariseert het bos

Worden de bossen langzaam diverser? In welke mate is de eentonigheid van de Kempense naaldhoutaanplantingen doorbroken? Komt er meer inheems loofhout voor dan voorheen? Hoeveel dood hout ligt er eigenlijk in het bos in Vlaanderen?

Het zijn vragen waar we momenteel eigenlijk geen goed antwoord op kunnen geven. Nochtans is dergelijke informatie nodig en nuttig als ondersteuning van het natuur- en bosbeleid in Vlaanderen. Vandaar dat het Agentschap voor Natuur en Bos in 2009 met een nieuwe meetcampagne, een nieuwe bosinventarisatie, is gestart. Omdat meten weten is.

Moeten we om te weten te komen wat er in onze bossen staat alle bomen en planten opmeten? Neen, gelukkig niet! Een goed uitgekiende steekproef volstaat. Daartoe moet een voldoende aantal metingen uitgevoerd worden, evenwichtig verspreid over het Vlaamse boslandschap.

Een netwerk van meetpunten, gelegen op een raster van 1 km x 0.5 km geeft een strakke, symmetrische vorm aan het meetnet van de bosinventarisatie. Zo zijn er 26.730 punten waarvan gecontroleerd zal worden of deze in bos liggen of niet. Tijdens de eerste gewestelijke bosinventarisatie zijn er zo 3.281 proefvlakken bezocht en opgemeten. Dit gebeurde in één keer en nam drie jaar in beslag. Deze keer zal er continu gemeten worden. Elk jaar zal 10% van de meetpunten bezocht worden.

Een meetploeg bezoekt elk rasterpunt dat in bos valt minstens tweemaal. Een eerste keer in de zomermaanden voor de inventarisatie van de kruiden en struiken, een tweede keer voor het opmeten van de bomen en struiken. Dit gebeurt in de wintermaanden omdat anders het loof het zicht te veel hindert om nauwkeurige hoogtemetingen te doen.

De laatste grote bosinventarisatie gebeurde tien jaar geleden. Tijd dus om een tweede gewestelijke bosinventarisatie te doen. Actueel bezoeken de meetploegen van de Cel Beheerplanning en Monitoring weer duizenden bossen en bosjes om de gedetailleerde metingen uit te voeren. Deze metingen zullen ons opnieuw vertellen wat er in onze bossen voorkomt.

Meer info: www.natuurenbos.be of bij de bosgroep.

Natte bossen, zoals deze Elzenbroek, kunnen ervoor zorgen dat overstromingen vermeden of beperkt worden.

ANB inventariseert Vlaamse bossen.

de zwarte els

tijdens de wintermaanden is de zwarte els een makkelijk te herkennen boomsoort. Vooral in natte bossen kan je niet naast de voor de els zo kenmerkende propjes kijken. De soort komt veel voor in Vlaanderen, maar het verspreidingsgebied reikt veel verder. zelfs tot in Japan kan je de soort tegenkomen. zwarte els verkiest natte standplaatsen waar ze onder andere bronbossen ontwikkelen. Deze bossen zijn eerder zeldzaam geworden en zijn daarnaast ook nog eens zeer kwetsbaar. ze kunnen dus best wel wat bescherming gebruiken.

What’s in a name

Namen worden niet zomaar gegeven. Vaak verwijzen ze naar opvallende eigenschappen van een soort. Zo verwijst de toevoeging ‘zwarte’ in de Nederlandse soortnaam naar de donkerbruine kleur van de schors van de zwarte els. De wetenschappelijke naam, Alnus glutinosa, is nog duidelijker: alnus is afgeleid van het oud-Latijn alor amme wat ‘ik word door de stroom verzorgd’ betekent. Een duidelijke verwijzing naar zijn voorkeur voor natte standplaatsen, vaak langs het water. Glutinosa betekent ’kleverig’ en verwijst naar de knoppen en bladeren die bij jonge planten kleverig zijn. De elzen behoren samen met de berk, hazelaar en haagbeuk tot de berkenfamilie (Betulaceae). In deze familie zijn de mannelijke bloeiwijzen gerangschikt in katjes, die lang en hangend zijn. De wind kan zo heel makkelijk het stuifmeel verspreiden. De vrouwelijke katjes hangen aan dezelfde boom als de mannelijke katjes, maar zijn eerder klein en onopvallend. De bevruchting gebeurd tussen februari en april, waarna de vruchten nog lang aan de boom blijven hangen.

Met de voeten in het water

Elzen houden van zonnige tot licht beschaduwde standplaatsen, maar vooral de beschikbaarheid van water bepaalt hun groei. Zwarte els kom je dan ook vooral tegen langs rivieren en beken en zelfs in moerassen groeien ze optimaal. De soort heeft zich helemaal aangepast aan deze natte omgeving en is voor zijn verspreiding zelfs in grote mate afhankelijk van water. Binnenin de zaden zitten namelijk luchtbellen die er voor zorgen dat de kleine zaden blijven drijven. Als ze worden meegenomen door de rivier kunnen ze nieuwe oevers koloniseren. Voedselarme bodems zijn geen probleem voor de Zwarte els. Als enige soort uit de berkenfamilie gaat de els immers een symbiose aan met een bacterie die de stikstof uit de lucht kan vastleggen als nitraat. In tegenstelling tot de stikstof uit de lucht (N2) kan de plant het nitraat wel gebruiken. In ruil hiervoor

staat de plant een deel van zijn koolstof af aan de bacterie. Als de bladeren van de bomen vallen, keert de stikstof terug naar de bodem en verbetert zo de bodemvruchtbaarheid.

een geliefde boomsoort voor de bosbodem

De els is dus een echte bodemverbeteraar, die er ook nog eens voor zorgt dat de bodem op de oevers van rivieren wordt vastgehouden en erosie vermeden wordt. Dit is te danken aan zijn uitgebreide wortelstelsel. Zijn snelle groei en de licht doorlatende kroon creëren dan weer een ideaal bosklimaat voor andere boomsoorten die minder licht nodig hebben. Maar ook de kruidvegetatie profiteert hiervan! Elzenbroekbossen hebben meestal een soortenrijke ondergroei. Vooral de elzenbroekbossen die als hakhout beheerd worden, laten periodiek meer licht toe op de bosbodem. Ze worden immers eens om de 8-10 jaar gekapt om te dienen als brandhout. Het hout brandt gemakkelijk en geeft ook veel warmte af. Maar het droge hout is ook makkelijk te bewerken, waardoor men het vroeger vaak gebruikte om klompen en bezemstelen van te maken. Een belangrijke eigenschap is dat het hout onder water heel duurzaam is. Het werd dan ook gebruikt voor wanden in waterputten en ook een groot deel van Venetië is op palen van elzenhout gebouwd.

De mannelijke katjes zijn langwerpig en hangend. De wind is dus een ideale bestuiver! De vrouwelijke katjes (rode kleur) zijn veel kleiner.

Vroeger…

Vondsten van stuifmeel tonen aan dat de zwarte els al lange tijd een algemene soort is in Europa, meer bepaald sinds het Holoceen zo’n 9.000 jaar geleden. In die periode zouden de rivier- en beekdalen in Vlaanderen en Nederland uit uitgestrekte elzenbossen bestaan hebben. Vanaf de bronstijd verdwenen vele bossen om plaats te

Elzenbroekbos in de winter.

ruimen voor weiden en akkers en werd het landschap opener. Zelfs de elzenbossen langs rivieren moesten wijken. Het elzenhout werd in die periode wel nog gebruikt in grote woonstalhuizen als belangrijk constructie-element en dit ondanks zijn geringe duurzaamheid. Vermoedelijk was de algemene beschikbaarheid van Zwarte els de oorzaak van zijn populariteit toen. en nu

De huidige elzenbroekbossen kennen heel wat bedreigingen. Vooral de verdroging van de standplaats zorgt op vele plaatsen voor verruiging. Het rechtrekken en verbreden van rivieren en het verstevigen van de oevers zorgt ervoor dat de begeleidende bosjes niet meer overstromen en dus verdrogen. De natte bosjes konden zo ontgonnen worden of worden opgeplant met intensieve, economisch interessantere populierplantages. Het is dan ook belangrijk deze bossen te beschermen en op een juiste manier te beheren. Dit kan op twee manieren: als hakhout of als hooghout. Een elzenhakhoutbos heeft een rijke ondergroei door de periodes van overvloedige lichtinval op de bodem. Het hout kan echter enkel gebruikt worden als brandhout. Om hout met een meerwaarde te verkrijgen moet je 50 tot 80 jaar geduld hebben. Op dat moment heeft de els een omtrek van 150 cm en een perfecte onderstam van 6 à 8 meter. Een perfecte onderstam is helemaal recht en gaaf, wat je alleen bereikt met een goed beheer dat inspeelt op de grote lichtbehoefte van de els.

Zwarte els wordt meestal als hakhout beheerd. Om de 8 jaar vindt dan een kaalkap plaats, waarna de elzen opnieuw uitschieten.

Bronnen: ANWB – Bomengids van Europa; Inheemse bomen en struiken in Nederland en Vlaanderen – red. Bert Maes; Europese beschermde natuur in Vlaanderen en het Belgische deel van de Noordzee – Inbo.

Nieuw leven in het bos

In de lente loopt of vliegt er heel wat nieuw leven in het bos. Tijdens het wandelen kan je af en toe zo een jong dier tegenkomen dat achtergelaten lijkt door zijn ouders. Maar meestal is dit niet het geval. De jonge dieren kunnen hun ouders nog niet de hele tijd volgen en moeten regelmatig rusten. De moeder blijft dan meestal een beetje uit de buurt van het jong, om geen roofdieren aan te trekken. Het beste wat je kan doen is dan ook de dieren met rust laten en ze zeker niet aanraken. De ouders ruiken dit immers meteen en zullen vaak niet meer voor het jong willen zorgen, wat betekent dat het jong zal sterven. Enkel als het absoluut zeker is dat de ouders dood zijn of wanneer de ree gewond is of zich in een levensbedreigende situatie bevindt (in het kanaal) moet er ingegrepen worden. Zelf kan je meestal niets doen, dus bel je best naar een dierenopvangcentrum.

Andere nuttige tips vind je op de website van Natuurhulpcentrum vzw: www.natuurhulpcentrum.be

Als je een jong dier vindt, is de moeder vaak niet ver weg. Het dier met rust laten is de boodschap.

Brandhoutverkoop is opnieuw groot succes

Elk najaar organiseert onze bosgroep een brandhoutverkoop. Leden die zelf niet in hun bos willen of kunnen kappen, bieden hier hout op stam te koop aan. Zo worden ook hun bossen regelmatig gedund. Dit jaar vond de brandhoutverkoop plaats op 28 november 2009 in het Ligahof in Lichtaart. Hij werd georganiseerd in samenwerking met de gemeente Kasterlee en de plaatselijke boswachters. Zij verkochten brandhout uit de openbare bossen. Met 160 aanwezigen was de belangstelling sowieso al groot, maar ook de verkoop draaide op volle toeren. Er was dan ook voor elk wat wils, van Amerikaanse eik over Amerikaanse vogelkers tot den, van arm dik tot bomen met een stamomtrek van 3 meter. Het resultaat was dat alle aangeboden loten een koper vonden. De grote belangstelling zorgde er daarbij voor dat de boseigenaars een goede prijs kregen voor hun hout. Na de verkoop werd er nog een frisse pint bier gedronken, want de verkoopdag is natuurlijk ook de ontmoetingsplaats bij uitstek voor brandhoutverkopers.

De verkoopdag is een ontmoetingsplaats voor brandhoutkopers.

Versnipperd Bosgebied Lille uit de startblokken (deel 2)

De bossen in de gemeente Lille zijn sterk versnipperd, niet alleen ruimtelijk, maar ook qua eigenaarsstructuur. Ze zijn eigendom van enkele honderden verschillende eigenaars. Daarom werden er voor het nieuwe boscomplex “Versnipperd Bosgebied Lille” niet één, maar twee opstartvergaderingen georganiseerd. Het uiteindelijke doel van dit nieuwe boscomplex is te komen tot een gezamenlijk beheerplan, dat geldig is voor 20 jaar. De tweede vergadering vond plaats op 16 januari 2010 in het Gildenhuis op de Poeyelhei in Lille. 35 geïnteresseerde boseigenaars kregen uitleg van adjunct-coördinator Wim Boonen. Hij wees hen o.a. op het nut van exotenbestrijding en vertelde hen over het waarom van een gezamenlijk beheerplan. Om alles wat meer in de praktijk te verduidelijken, volgde nadien nog een wandeling doorheen de bossen van de Poeyelhei. Daarbij konden de wandelaars genieten van het winterse landschap. De wandeling vond plaats in een winters decor.

Boscomplex Herentals-Lichtaart wordt opgevolgd

Een goed beheerd bos moet op regelmatige basis gedund worden. Om die reden keert onze bosgroep om de zes jaar terug naar elk boscomplex voor een opvolging. Zo is dit jaar het boscomplex Herentals-Lichtaart aan de beurt. Op zaterdag 16 januari vond hierover een infovergadering plaats in het Ligahof in Kasterlee. Alle eigenaars uit dit boscomplex waren hierop uitgenodigd. Dit was meteen ook de kans voor boseigenaars, die voordien nog niet aan dit project deelnamen, om toe te treden tot het gezamenlijk bosbeheerplan. Coördinator Stef Vanlommel lichtte eerst de realisaties toe van de voorbije jaren. Zo zijn er momenteel bijna 250 eigenaars toegetreden tot het uitgebreid beheerplan Herentals Lichtaart, en 80 tot het beperkt beheerplan. Samen zijn ze goed voor meer dan 700 ha beheerd bos. Voor de ‘nieuwe’ eigenaars verduidelijkte hij ook de activiteiten van de bosgroep en de voordelen van een gezamenlijk beheerplan. De vergadering werd afgesloten met een wandeling.

Boseigenaars luisteren naar de uitleg van coördinator Stef Vanlommel.

Harvester op pad

Eind februari ging in het boscomplex de Hoeven in Retie en Kasterlee een industriële exploitant aan de slag. Dezelfde exploitant zal nadien ook houtloten in de Beverdonkse Heide en de Looiendse Bergen in Retie oogsten. Bij een industriële exploitatie wordt er gebruik gemaakt van een harvester, een gecomputeriseerde houtoogstmachine (zie foto). Zo’n harvester heeft een lange grijparm waarop onderaan een kettingzaag is gemonteerd. Met deze grijper kan hij de bomen vastpakken, omzagen en meteen ook onttakken en op lengte zagen. Om alle betrokken boseigenaars en omwonenden de kans te geven om met zo’n industriële exploitatie kennis te maken, organiseerde onze bosgroep op vrijdag 5 maart een demonstratie in de Beverdonkse Heide. De 31 geïnteresseerden werden verwelkomd door adjunct-coördinator Chris Meeuws. Die legde hen onder andere uit dat zo’n harvester altijd op vaste pistes rijdt in het bos, dit om beschadiging van de bosbodem te vermijden. Ze kregen meteen ook de mogelijkheid om de machine eens van dichtbij te bewonderen.

Een harvester aan het werk.

Natuurbeheerwerken voorlopig ten einde

In het boscomplex Herentals-Lichtaart is begin maart de eerste fase van de natuurbeheerwerken beëindigd. Een aannemer heeft deze werken uitgevoerd bij verschillende privéboseigenaars en dit in opdracht van de Bosgroep Kempense Heuvelrug. In totaal pakte hij een oppervlakte aan van iets meer dan 2 hectare en dit verspreid over 7 verschillende locaties. De uitgevoerde werken waren zeer uiteenlopend: van plaggen met het oog op heideherstel, over klepelen van ruigtes, tot baggeren in functie van venherstel. Hoewel het waarschijnlijk nog een tijdje zal duren vooraleer de natuur zich volledig zal hersteld hebben, verwachten we dat hier in de toekomst enkele pareltjes zullen ontstaan binnen de Lichtaartse en Herentalse bossen.

algemene Vergadering komt eraan

Beste bosgroeplid, noteer het alvast in uw agenda: op donderdag 3 juni 2010 vanaf 20u vindt de jaarlijkse Algemene Vergadering plaats van de Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw. Tijdens deze vergadering wordt dit jaar ook de Raad van Bestuur herverkozen. Plaats van dit gebeuren is het Prinsenpark, Kastelsedijk 5 in Retie. Om 20u begint de bijeenkomst. Voor de geïnteresseerden start er een wandeling om 19u aan het bezoekerscentrum van het Prinsenpark. Alle leden mogen binnenkort nog een officiële uitnodiging in de bus verwachten.

Wandeling in het bos tussen koffie en pistolés

Na een stevig ontbijt was het tijd voor een mooie wandeling.

Bosgroepnieuws

Om onze leden de kans te geven elkaar eens wat beter te leren kennen en ervaringen uit te wisselen, organiseerde de Bosgroep Kempense Heuvelrug een ontbijtwandeling op zondag 7 februari 2010. Een zestigtal vroege vogels werden in de Floreal in Lichtaart op een uitgebreid ontbijt vergast, aangeboden door de bosgroep. Nadien werden de wandelschoenen aangetrokken voor een tocht doorheen de bossen van de Witte Bergen, onder leiding van coördinator Stef Vanlommel. Die vertelde de wandelaars meer over het belang van open plekken en bosranden in het bos. Daarbij werd er onder andere een open terrein bezocht waarvan pas de organische bovenlaag verwijderd was, het zogenaamde ‘plaggen’. Deze kale vlakte riep gemengde gevoelens op bij de boseigenaars, maar Stef verzekerde hen dat dit in de toekomst weer zou veranderen in een mooi stukje natuur.

Een graafmachine plagt het terrein.

het team van

Bosgroep

zuiderkempen

vzw staat ten dienste van jullie!

Het is mooi om zorg te kunnen dragen voor de toekomst van onze kinderen, voor het helpen realiseren van de wensen van de boseigenaar, om te zoeken naar oplossingen rekening houdend met alle belangen die er spelen. Ons bosgroepteam is gemotiveerd en gelooft in de kracht van de respectvolle en participatieve aanpak. Het staat klaar om jullie zo goed mogelijk te helpen. Alle suggesties omtrent onze werking zijn van harte welkom !!

Ondersteuning boseigenaars Winkelomheide

Zaterdag 12 december werd door (toenmalig) schepen Jos Sannen van de stad Geel in zaaltje ‘De Hoef’ in Winkelomheide de start gegeven aan het boscomplex Winkelomheide. De infovergadering kende een mooie opkomst en we konden dus al snel met heel wat enthousiaste eigenaars aan de slag. Begin maart kunnen we met enige fierheid melden dat met ongeveer 25 eigenaars de kaap van de 25 hectare al vlot overschreden is. Alle eigenaars gingen akkoord met de bestrijding van de Amerikaanse vogelkers, waardoor de bossen een serieuze opwaardering zullen krijgen. Hierbij ook een woordje van dank aan de gemeente Geel die de bestrijding van Amerikaanse vogelkers mee helpt financieren. Verder waren verschillende eigenaars vragende partij om bosranden te ontwikkelen met struiksoorten als sporkehout, hazelaar, lijsterbes, vlierbes, meidoorn, sleedoorn. Ook zullen een aantal bossen opgevormd worden waardoor er meer boomsoorten zullen voorkomen zonder verlies van het typische dennenkarakter van de streek. Een gezamenlijke houtverkoop zal dit najaar plaatsvinden, in de loop van 2011 zullen waarschijnlijk de eerste dunningen met harvesters en forwarders gebeuren. Ook worden er in het najaar een aantal brandhoutloten verkocht.

uitnodiging algemene Vergadering

We willen jullie alvast uitnodigen voor de Algemene Ledenvergadering van de vzw. De ledenvergadering van Bosgroep Zuiderkempen vzw zal doorgaan op 22 juni om 19u. Plaats is nog niet bekend, maar daarvoor zullen jullie binnenkort nog een persoonlijke uitnodiging in de bus krijgen. Schrijf alvast de datum in je agenda. We rekenen alvast op je komst en zullen je met open armen ontvangen.

Bosbabbel Keiheuvel

Hoe zouden de bossen van de keiheuvel in de komende 40 jaar verder kunnen evolueren? Dit was het onderwerp van de bosbabbel op zondag 7 maart en voorbereiding op de komende werkgroepvergaderingen waarin een toekomstvisie zal worden vastgelegd voor het grootste boscomplex van de Zuiderkempen. Terwijl een eindje verderop de halfjaarlijkse motocrosswedstrijd aan de gang was, trokken we met een 15-tal mensen de keiheuvel in waarbij een hoop interessante ideeën en visies werden uitgewisseld.

Ondersteuning boseigenaars ‘De Goren - Goorheide‘

Een project dat zich momenteel in de startfase bevindt, is het ondersteunen van de boseigenaars in het projectgebied ‘Buggeneinde - De Goren - Goorheide’ in Heist-op-den-Berg. Hoewel de streek eerder bosarm is, liggen er tussen de gemeenten Hulshout en Wiekevorst enkele opmerkelijk mooie stukken bos. De bossen zijn over het algemeen loofhoutbestanden bestaande uit zomereik en nattere stukken met populier en zwarte els. De opmaak van een gezamenlijk beheerplan en de realisatie van verplegingswerken zijn voorzien.

v.l.n.r. Jeroen Truyen, Jan Seynaeve, Rebecca Himschoot, Chris Meeuws en Pieter-Jan Swinnen

Sfeerbeeld van de wandeling in de Keiheuvel.

Wallonië geïnteresseerd in werking van Vlaamse Bosgroepen

Zondag 31 januari was het Vlaamse concept van de bosgroepen het onderwerp van het programma Jardin Extraordinaire op de RTBF! De prachtige (lucht)beelden in de Kempen van Geel-Bel en de Keiheuvel in Balen waren verrassend voor Wallonië dat Vlaanderen vooral vereenzelvigt met industrie en lintbebouwing. Zowel boseigenaar Gustaaf Berghmans uit Mol als Alan Phillips uit Meerhout kwamen in beeld. De participatieve aanpak van de bosgroep Zuiderkempen wekte heel wat interesse bij onze zuiderburen. Dankzij deze contacten werden de banden met de bosbouwfaculteit van Louvain-la-Neuve aangehaald. Eind 2009 ontving bosconsulent Leo Otten een aantal bosbouwstudenten in Bel. De uitwisseling was zeer hartelijk.

Bosgroep Zuiderkempen telt meer dan 1.000 effectieve leden.

Nadat de Kempense heuvelrug de kaap van de 1.000 reeds enige tijd achter zich heeft, was stilaan de Bosgroep Zuiderkempen vzw aan de beurt. Een korte tijd geleden is namelijk het lidmaatschapsformulier van ons duizendste effectieve lid ingevuld en ondertekend! Echter zonder het zelf te weten, want wie dit is zal pas onthuld worden op de komende algemene vergadering.

Overal te Vlaanderen kennen de bosgroepen groot succes en ledenaantallen blijven stijgen. Hoewel het een vrijblijvend en vrijwillig samenwerkingsverband is, bewijst dit succes dat boseigenaars hun bos op een duurzame wijze willen beheren en hierbij ondersteuning appreciëren.

We bedanken graag alle leden voor hun vertrouwen en inzet! Dankzij jullie worden de bossen verpleegd en krijgen we mooiere Vlaamse bossen waar natuur, recreatie en houtoogst hand in hand gaan!

Nieuwe geïnteresseerden voor bosconsulent zijn steeds welkom!

Niet dat u ons hoort klagen, maar het feit dat ledenaantallen stijgen, nieuwe boscomplexen opgestart worden en oude boscomplexen opgevolgd dienen te worden staat eveneens gelijk aan meer nood aan ondersteuning. Daarom zijn we indertijd ook begonnen met de bosconsulenten: geëngageerde mensen met een hart voor bossen die in hun vrije tijd het boscomplex in zijn/haar buurt graag ondersteunen. Dankzij hun kennis van het gebied en netwerk zijn ze voor de bosgroep dan ook een enorme hulp. Deze hulp kan gaan van het adviseren van boseigenaars rond bosbeheer, het aanvragen van kapmachtigingen, omzagen van gevaarlijke bomen, opruimen van zwerfvuil, enz. Daarom zijn we steeds op zoek naar extra krachten die ons hierbij een handje willen helpen. Je kiest zelf wat je wil doen en hoeveel tijd je hierin wilt steken! Als je interesse hebt, kan je ons steeds contacteren of eens langskomen om ons het een en ander hierover te laten toelichten!

Bezoek Waalse studenten.

Enkele bosconsulenten tijdens een dunningsoefening.

Lotto-project

In de vorige editie van de bosgazet kon u lezen dat de bosgroep verschillende natuurbeheerwerken zou uitvoeren in haar werkingsgebied. Naast de economische functie van bossen is het immers ook belangrijk om aandacht te hebben voor de ecologische functie. De natuurbeheerwerken zorgen ervoor dat er meer structuur en variatie in het bos komt. Zo werd in Merksplas een poel heringericht die geschikt is voor libellen en amfibieën. een bosrand zorgt ervoor dat de overgang tussen open ruimte en bos niet te bruusk is en biedt ook ruimte aan vlinders en vogels en centraal in het bosbestand werd een open plek gecreëerd. Deze open plek zou de bijzondere vegetatie, zoals zonnedauw, moeten bevoordelen. Ook in Poppel en Oud-Turnhout zijn de werken intussen afgerond. Na verloop van tijd zullen deze werken de biodiversiteit en natuurbelevenis in de Noorderkempen sterk ten goede komen.

Zonnedauw (Drosera)

Zonnedauw is één van de grootste vleesetende plantenfamilies, met ten minste 188 soorten. Twee daarvan zijn ook in België terug te vinden, kleine zonnedauw en ronde zonnedauw. De planten van deze familie hebben haartjes op hun bladeren, waaraan kleverige druppeltjes hangen. De insecten die hierop neerstrijken maken hierdoor geen kans meer om te ontsnappen en vallen ten prooi aan de vleesetende plant. Deze extra maaltijd zorgt ervoor dat zonnedauw terug te vinden is op zeer arme, zurige bodems, zoals deze in de Kempen. Voorwaarde is wel dat er voldoende licht is en dat de bodem nat is. In Vlaanderen staat zonnedauw op de Rode lijst weergegeven als kwetsbaar. Het is dan ook belangrijk de biotoop van deze plant te beschermen en waar mogelijk open plekken te creëren om de plant meer kansen te geven. Met het project in Merksplas probeert Bosgroep Noorderkempen vzw dan ook een bijdrage te leveren aan de ondersteuning van de zonnedauwfamilie in de Kempen.

Uitgebreid beheerplan Merksplas

Op 4 mei 2009 werd door de gemeente Merksplas en Bosgroep Noorderkempen vzw het initiatief genomen om een uitgebreid beheerplan op te stellen voor openbare en privé bossen in de gemeente. Een uitgebreid beheerplan is een document dat uitvoerig beschrijft hoe het bos er nu uitziet en vooral hoe het bos gedurende 20 jaar beheerd zal worden. Voorwaarde is wel dat het beheer voldoet aan de Criteria voor Duurzaam Bosbeheer. De verschillende functies van het bos moeten dus in rekening gebracht worden en de natuurwaarden van het bos krijgen extra aandacht. Aangezien dit beheerplan opgesteld wordt voor verschillende eigenaars kunnen de beheerwerken op elkaar afgestemd worden.

Nu alle voorbereidingen achter de rug zijn en de bosgroep al een eerste keer met de deelnemende privé eigenaars op terrein geweest is, kan een studiebureau beginnen met de inventarisatie. Het studiebureau dat geselecteerd werd is ABO nv met kantoor in Hasselt. Vanaf de tweede helft van maart 2010 zouden zij beginnen met de algemene en dendrometrische opnamen. Vervolgens zullen zij een voorstel doen voor het beheer, dat teruggekoppeld wordt met de eigenaars. Voor de totale duur van de opmaak van het uitgebreid beheerplan wordt minimum 1,5 jaar uitgetrokken.

Natuurbeheerwerken Merksplas, voor en na.

Zonnedauw

Toegankelijkheidsproject in de “Overheide” in Weelde

Bij de opstart van het beperkt beheerplan (BBP) in de Overheide in Weelde bleken heel wat eigenaars duidelijke afspraken te willen maken omtrent de toegankelijkheid van het gebied. Er werd dan ook een toegankelijkheidsregeling opgemaakt, waarbij de wandelaars, ruiters en fietsers zeker niet uit het oog verloren werden. Momenteel gaat het dossier de laatste fase van de goedkeuring in en is een eerste deel van de subsidies van de provincie Antwerpen gestort. Hopelijk zijn bij het ter perse gaan van dit tijdschrift de werken gestart om van de centrale dreef een aantrekkelijke wandelomgeving te maken. Na afloop zal iedere recreant optimaal kunnen genieten van dit prachtig stukje natuur in Weelde.

nieuwe coördinator

Hallo iedereen,

Begin dit jaar ben ik begonnen als nieuwe coördinator van Bosgroep Noorderkempen. Laat ik mij even voorstellen. Mijn naam is An Vanderhasselt en ik ben afkomstig uit Zellik (VlaamsBrabant). Ik ben deze zomer afgestudeerd als bio-ingenieur land- en bosbeheer aan de KU Leuven en heb daarna een stage gevolgd bij Bosgroep Groene Corridor. Deze stage had mijn enthousiasme om in de bossector te werken nog meer aangewakkerd en toen deze vacature vrijkwam, heb ik dan ook onmiddellijk gereageerd. De voor mij vertrouwde Brabantse bossen verschillen wel sterk van de Kempense dennenbossen, maar ze zijn minstens even interessant om in te werken. Naar mate ik deze streek beter leer kennen, ontdek ik dan ook steeds meer prachtige stukjes bos en heide. De lange afwezigheid van een coördinator bij onze bosgroep heeft ervoor gezorgd dat de onze werking op een laag pitje stond. Er werd dan ook beslist om met een versnelde procedure een voorlopige coördinator aan te nemen, om ondertussen een definitieve kandidaat te zoeken. Het is dus niet helemaal zeker dat ik zal blijven, maar dat doet niets af aan mijn enthousiasme om samen met jullie aan de slag te gaan in jullie bossen!

Hopelijk kunnen we snel eens kennismaken!

Centrale dreef in de Overheide.

uitnodiging voor onze algemene Vergadering op donderdag 3 juni 2010

De bosgroep is aan zijn derde werkingsjaar begonnen met nieuwe plannen en projecten, naast de reeds opgestarte projecten van vorig jaar. We lichten dit graag toe op onze Algemene Vergadering van donderdag 3 juni 2010. De bestuurders vormen de ruggengraat van de bosgroep en zijn een meerwaarde voor de goede werking van onze vzw. De taak van de Raad van Bestuur bestaat voornamelijk uit beslissingen nemen over de dagelijkse activiteiten en werking van de bosgroep. Indien u achter de bosgroep staat en actief wil meedenken over de optimalisatie van onze werking, aarzel dan niet en stel u kandidaat voor verkiezing van de Raad van Bestuur!!

Om 17u zal de Algemene Vergadering voorafgegaan worden door een wandeling in het Arboretum van Kalmthout. We verwelkomen u graag op onze Algemene Vergadering vanaf 19u en sluiten deze bijeenkomst van boseigenaars af met een gezellige receptie.

Programma

17.00u Wandeling doorheen het Arboretum

19.00u ALGEMENE VERGADERING van de Bosgroep vzw

• Verwelkoming

• Realisaties 2009 en Planning 2010

• Voorstelling en goedkeuring jaarrekening 2009

• Voorstelling en goedkeuring van de begroting van 2010

• Kwijting aan de bestuurders voor het gevoerde bestuur

• Rondvraag

20.00u Receptie: ideaal moment om kennis te maken met uw collega-boseigenaars

Plaats

Afspraak start wandeling: ingang Serrenzaal

Afspraak start Algemene Vergadering: Serrenzaal

Arboretum te Kalmthout, Heuvel 2, 2920 Kalmthout

PARKING is voorzien meer info op de website: www.arboretumkalmthout.be

Inschrijven is verplicht wandeling en/of Algemene Vergadering vóór vrijdag 28 mei 2010!

U kan inschrijven door: te bellen op het nummer 03/355.09.40 of te mailen naar antwerpennoord@bosgroep.be

Ben jij ook al overtuigd om je bos te laten certificeren?

boscertificering op maat van de Vlaamse bosbeheerder

Vertrekkende van verantwoord bosbeheer

Wanneer mensen houtproducten in huis halen, houden ze niet alleen rekening met hun portemonnee, maar steeds meer ook met sociale en ecologische aspecten. Er is dan ook een groeiende vraag naar eerlijk hout en papier. Een label zoals het FSC (Forest Stewardship Council) is daarop een antwoord (zie ook onze Bosgazet editie 11 juli-aug-sept 2009) Ook voor de Vlaamse bosbeheerder liggen hiervoor belangrijke kansen. Verantwoord bosbeheer houdt daarbij niet alleen rekening met het milieu, maar heeft bovendien een sociale dimensie én is economisch haalbaar. Anders gezegd, bosbeheer met respect voor mens én natuur, vandaag en voor de komende generaties.

boscertificering in Vlaanderen

Vlaanderen beschikt over een ambitieuze boswetgeving waarin multifunctioneel en duurzaam beheer van onze bossen het uitgangspunt is. De principes van verantwoord bosbeheer werden geïntegreerd via de Criteria Duurzaam Bosbeheer (CDB), gebaseerd op de internationale FSC principes. Voor eigenaars die een goedgekeurd Uitgebreid Bosbeheerplan in handen hebben of plannen, zij weten dat dergelijk beheerplan deze criteria nastreeft. Meteen zijn de fundamenten dan ook gelegd voor het realiseren van kwaliteitsvol bosbeheer en bijgevolg wordt het behalen van een FSC-certificaat een haalbare kaart. Vlaanderen telt vandaag bijna

10.000 ha aan FSC-gecertificeerd bos. Het ANB wil dit succesverhaal resoluut doortrekken naar de rest van Vlaanderen via haar recent behaalde FSC-groepscertificaat.

Reden genoeg om je als boseigenaar hierover verder te informeren. We organiseren op WOENSDAG 21 april 2010 een infoavond voor alle geïnteresseerde boseigenaars (zie overzicht Kalender in deze Bosgazet). Deze informatieavond is ook specifiek gericht op de deelnemers van het Uitgebreid Bosbeheerplan Kapellen-BrasschaatSchoten voor wie de FSC-labelling slechts een kleine stap wordt na de goedkeuring van het beheerplan.

Meer info via Tim Audenaert, contactpersoon rond FSCgroepscertificering van het ANB; tel. 02/553.27.79 tim.audenaert@lne.vlaanderen.be

Gecertificeerd beukenhout @ FSC Belgium.

onze ploegbaas aan het woord

onze ploegbaas vertelt zijn ervaringen. Natuurwerk vzw die bosbeheerwerken uitvoert voor de bosgroep, het is een samenwerking die al een aantal jaren meegaat. Reden genoeg dus om Ief Janssens, ploegbaas van de ploeg in ons werkingsgebied, even aan het woord te laten .

Ief, hoe kom je bij Natuurwerk vzw terecht?

Ik ben al 10 jaar professioneel actief in de groensector, waarbij de interesse in natuurbeheer gegroeid is in mijn jeugd tijdens het uitvoeren van beheerwerken voor JNM. Na het afronden van mijn schooltijd, ben ik gestart bij Heylen BVBA, een bedrijf gespecialiseerd in aannemingen van natuurbeheerwerken. Daar ben ik jaren actief geweest in het realiseren van natuurtechnische grondwerken zoals onder andere het plaggen van heidegebieden, het herstellen van vennen en het inrichten van een gebied met schuilhutten en knuppelpaden. Vanuit mijn interesse in de sociale sector begon ik daarna bij Lidwina stichting, een beschutte werkplaats die onderhoudswerken uitvoerde in tuintjes allerhande bij privé -en openbare eigenaars. Ik miste echter het natuurbeheerwerk en heb dan ook gezocht naar een combinatie van natuurbeheer met een sociale meerwaarde. Die combinatie heb ik uiteindelijk gevonden bij Natuurwerk vzw.

Wat spreekt je sterk aan bij Natuurwerk?

Het feit dat Natuurwerk duurzame tewerkstelling tracht te realiseren, boeit me wel sterk. Alle natuurwerkers worden gerekruteerd uit de lokale laaggeschoolde en langdurige werkzoekenden en doelgroepwerkers. Ze worden “on the job” geschoold in allerlei groentechnieken en zo krijgen ze dus nieuwe arbeidskansen. We werken met invoegcontracten die na een contract bepaalde duur vast bij ons in dienst kunnen komen. Daarnaast komen er ook Wepplussers in aanmerking, een statuut waar er via een contract van één jaar, gewerkt wordt aan werkattitude, waarna er terug mogelijkheden zijn in de reguliere arbeidscontracten in de privé-sector zoals in een tuinbedrijf of bij een gemeentedienst. Wat mensen echter vaak onderschatten, we werken wel binnen de sociale economie, maar er zijn wel degelijk een minimum aan verwachtingen die gesteld worden. Onze ploegen werken volgens een normaal werkritme en er wordt heel wat gepresteerd en gerealiseerd.

Voor wie werken jullie zoal?

Bij onze vaste klanten horen gemeentebesturen, de provincie en de Antwerpse bosgroepen natuurlijk. De overige uren worden ingevuld door in te gaan op openbare aanbestedingen voor maaiwerken, onderhoud van rasters of bewegwijzering, ...kortom het werk bij al deze verschillende klanten geeft onze ploeg heel wat variatie.

Welke werken voelen jullie zoal uit bij de bosgroep?

Onze meeste uren worden daar ingevuld door exotenbestrijding van onder andere Amerikaanse vogelkers, en vaak Amerikaanse eik en rododendron. Wanneer we bij privé-eigenaars ook een onrendabele dunning mogen uitvoeren (het vellen van een aantal bomen) of een bosrand mogen aanplanten, zijn ons mannen daar steeds voor te vinden.

Wat maakt werken bij privé-boseigenaars via de bosgroep anders dan voor een overheid?

Het persoonlijk contact met een privé-boseigenaar is vooral motiverend voor onze ploeg. Wanneer ze voelen dat ze gewaardeerd worden doordat een boseigenaar hen persoonlijk komt aanmoedigen (en soms zelfs trakteren), dan zie je ons mannen met nog meer plezier werken in het bos. Het bos krijgt voor hen dan ook een gezicht, er staat een eigenaar achter die hun werk ook nuttig vindt en waarvoor ze de nodige erkenning krijgen. Dat is trouwens één van de belangrijkste pijlers bij Natuurwerk, de uitgevoerde werken moeten steeds zin hebben, we hechten ook veel belang om hen het effect op korte of lange termijn duidelijk te maken. Dit doen we door na een aantal maanden eens te gaan terugkijken naar een aangepakt boscomplex om de resultaten te bekijken. Altijd een leuk moment. We proberen ook op geregelde basis zogenaamde opleidingswandelingen te organiseren. Op zo’n wandeling nemen we onze arbeiders op sleeptouw om hen wat bij te brengen over beheertechnieken, plantenkunde, vlinders determineren,…

Je maakt vermoedelijk heel wat mee in het bos, maar heb je ook zo een leuke herinnering aan het contact met een boseigenaar?

Een van ons mannen, Tim, heeft een jachttas die hij al jaren meeneemt naar het werk. Toen we beheerwerken uitvoerden bij één van jullie eigenaars, Dhr. Henry le Grelle, zag Tim zijn kans om te vragen of Henry wist hoe het kwam dat zijn naam ‘H. le Grelle ‘ in die jachttas geschreven stond. Door samen te zoeken naar mogelijke gemeenschappelijke vrienden, vielen de puzzelstukken in elkaar. Bleek dat Henry zijn jachttas ooit vergeten was bij de familie De Beukelaer van de koekjesfabriek in Herentals, vermoedelijk tijdens een jacht. Henry was er zich nooit bewust van dat die daar was achtergebleven. In elk geval, via de chauffeur van Dhr. De Beukelaer, familie van Tim, werd deze tas nu nog elke dag benut. Ze hebben er samen hartelijk om moeten lachen.

Tot slot om af te ronden, waar haal je de gedrevenheid om elke dag het bos in te gaan met de ploeg?

Die komt voor een groot stuk vanuit mijn overtuiging dat we er iets van kunnen maken, zowel op ecologisch als op sociaal vlak. De gedrevenheid komt voort uit de voldoening wanneer je weer eens geslaagd bent om iemand terug op de sporen te krijgen, wanneer je echt hebt kunnen helpen. Ik ben er ook van overtuigd dat de werken die we uitvoeren echt nuttig zijn. Soms is het vechten tegen de bierkaai, denk maar aan onze bospest, maar als je een gans boscomplex hebt kunnen zuiveren weet je gewoon dat de natuur erop vooruit gaat.

Ief, dankjewel voor dit interview, maar zeker ook voor de inzet waarmee jullie ploeg heel wat ‘beter bos’ realiseert voor de bosgroep bij talrijke privé-boseigenaars.

Gemeente Bonheiden en bosgroep slaan handen in elkaar: Bosregio Bruine Beekvallei!

De vallei van de bruine beek is een uniek stukje landschap. aansluitend op de domeinen zellaer, Vredesteen, Krankhoeve, berentrode en de Priorij van bethlehem liggen een aantal fraaie stukjes bos afgewisseld met weilanden en akkers. Het is een boeiend gebied waar wandelaars, joggers, speelvogels, fietsers of natuurliefhebbers regelmatig hun weg naartoe vinden. De gemeente bonheiden en de bosgroep antwerpen zuid vzw gaan een samenwerking aan om het beheer van het bos in het gebied nieuw leven in te blazen.

In de vallei van de Bruine Beek vindt men naast een aantal oude dreven ook een aantal mooie boscomplexen terug. Bovendien is de variatie groot; loof- en naaldbossen, parkbossen en meer natuurlijke bossen. Dit betekent niet enkel een rijkdom aan dieren en planten maar tevens de ingrediënten voor een boeiend, afwisselend landschap. Naast enkele openbare bossen, is een aanzienlijk aandeel van de bossen in de vallei van de Bruine Beek in handen van private

eigenaars. Soms worden deze bossen niet of nauwelijks beheerd. Boseigenaars schrikken vaak terug voor de strikte wetgeving of weten simpelweg niet waar of hoe te beginnen. Deze “slapende bossen” vallen op doordat ze er wat donker en verwaarloosd kunnen uitzien. Dat is een gemiste kans. Een gemiste kans voor de natuur, de boseigenaar en de inwoners of wandelaars die het bos opzoeken. Daarom slaan het gemeentebestuur Bonheiden en de Bosgroep Antwerpen Zuid vzw nu de handen in elkaar om advies en ondersteuning aan te bieden aan de boseigenaars in het gebied en om gezamenlijke beheerwerken te plannen; als het ware een vitaminekuur voor het bos.

Op zondag 2 mei om 10u worden de boseigenaars uit het gebied uitgenodigd in de Krankhoeve voor een infomoment en wandeling. Ze ontvangen daarvoor de komende weken een uitnodiging in de brievenbus. Iedereen die interesse heeft in het gebied, is eveneens welkom.

Info: via de link Bosregio Bruine Beek op de website van de bosgroep: www.bosgroepantwerpenzuid.be.tt of via de milieudienst van de gemeente Bonheiden.

zaterdag 8 mei 2010: algemene Vergadering en ledendag Bosgroep antwerpen zuid vzw te weert, Bornem

Op zaterdag 8 mei is onze bosgroep vzw twee jaar oud. Een prachtige gelegenheid om onze leden te laten kennismaken met de bosrijkste (en misschien ook de meest pittoreske?) deelgemeente van ons werkingsgebied: Bornem - Weert.

Op een schiereiland tussen de Scheldedijken en de Oude Schelde en omgeven door bossen ligt het gehuchtje Weert. Tijdens de wintermaanden gaat het dorp in winterslaap maar zodra de zon er is, vinden fietsers, wandelaars en terrassers hun weg tot in Weert.

De jaarlijkse Algemene Vergadering van onze bosgroep zal plaatsvinden in ‘De Zilverreiger’, een oude jongensschool en gemeentehuis dat intussen streekmuseum werd. Aansluitend op de Algemene Vergadering nodigen we al onze leden uit om een bezoekje te brengen aan het streekmuseum, een spelletje aan de sjoelbak, mannekesspel, vogelpik of blaasbiljart en om samen de bossen in het gebied langs de Oude Schelde te verkennen. Het gebruikelijke natje en droogje zullen daarbij zeker niet ontbreken.

Al onze leden ontvangen voor de ledendag op 8 mei kortelings een uitnodiging in de brievenbus.

Sfeerbeeld vanuit de Bosregio Bruine Beek.

Oude Schelde te Weert – Bornem.

Bosranden zijn vaak saai en betekenen vaak niet meer dan een strakke grens tussen het bos en een weiland, akker of weg. Bosranden kunnen ook mooi en rijk zijn. Dit zijn dan meestal bosranden waar kruiden en/of struiken de geleidelijk overgang maken van het “maaiveld” naar de hogere boomkruinen. Via een bosrandactie kunnen ledenboseigenaars van de Bosgroepen Antwerpen Noord en Zuid in 2010 tegen een (flink) verminderde prijs bosrandplantsoen aankopen. Daarbij wordt zoveel als mogelijk gekozen voor struiksoorten zoals meidoorn, spork, lijsterbes, gelderse roos, … van autochtone (lees: streekeigen) herkomst. Daarnaast kan de boseigenaar indien hij/zij dat wenst een overeenkomst met de bosgroep of de boomkweker afsluiten om de bosrand aan te planten. Afgelopen weken werden bij een 35-tal boseigenaars ongeveer 7.500 struikjes aangeplant, goed voor meer dan 7 kilometer nieuwe bosrand! Gezien het succes zal de bosrandactie ook dit najaar worden verder gezet.

Geïnteresseerde leden-boseigenaars van de twee bosgroepen kunnen contact opnemen met het secretariaat op 03/355.09.40.

Meer info over de voorwaarden van deze actie vindt u ook via www.bosgroepantwerpenzuid.be.tt (voor BG AZ) of via de Bosgazet editie 12 (voor BG AN).

paddenstoelen in uw bos?

Tijdens bosbezoeken komt iedereen wel eens een paddenstoel tegen. Zeker wanneer die paddenstoel zich tegen de stam of op de wortels van bomen bevindt, trekt die vaak onze aandacht. Ervaring leert dat er bij dergelijke “ontmoetingen” meer vragen dan antwoorden zijn.

Plaatjes en buisjeszwammen, smakelijk, giftig, ranzig, kleurrijk … je hebt paddenstoelen in verschillende uitvoeringen maar of het nu om een bovist, bolleet, magic mushroom of honingzwam gaat, het is moeilijk om iemand er met zekere stem over horen te praten. Het herkennen en op naam brengen van paddenstoelen en schimmels is een vak apart. Het is het vak van de Antwerpse Mycologische Kring. Dit najaar zal onze bosgroep in samenwerking met de AMK een voordrachtavond en ochtendwandeling organiseren in het Vrieselhof voor iedereen die meer wil leren over de paddenstoelen en/of te weten wil komen of deze soorten hun bos goed dan kwaad doen. Meer info daarover op pagina 21.

In afwachting van het paddenstoelenseizoen kunnen leden van de Bosgroep die graag paddenstoelengegevens van hun bos wensen, een aanvraag richten tot het AMK. Als er nog geen gegevens beschikbaar zijn van uw bos, kan er beslist worden om met de werkgroep mycologie langs te komen om op zoek te gaan naar interessante plaatsen om de gevonden soorten op naam te brengen. Als eigenaar of beheerder kan u gerust meewandelen tijdens de verkenning. Een aantal vondsten wordt achteraf eventueel microscopisch gedetermineerd. De soortenlijst wordt ingevoerd in onze FUNBEL-databank en kan door de eigenaar of beheerder altijd opgevraagd worden om bijvoorbeeld te gebruiken bij de opmaak van een beheerplan of als interessant weetje. Een excursie kan plaatsvinden van juli tot en met november zolang het niet te droog is of vriest.

Bij interesse om bos te inventariseren op paddenstoelen kan er vrijblijvend contact opgenomen worden met Lieve Deceuninck, AMK afdelingscoördinator (Antwerpse Mycologische Kring). Lieve.deceuninck@skynet.be; 0475/26.81.67 – 03/455.01.27

Honingzwam (Armillaria ostoyae).

Koperwiek in meidoorn. Bosranden zorgen voor meer leven in het bos.

Bosrandactie is succes; al meer dan 7 kilometer nieuwe bosranden!

Woensdag 21 april 2010: Infoavond boscertificering

Meer uitleg kan u terugvinden in het artikel op pagina 17 bij het BosgroepNieuws van Bosgroep Antwerpen Noord vzw.

Wat: Infoavond Wanneer: 21 april 2010 om 20 u

Waar: Pulhof, ’s Gravenwezelsteenweg 59-61, 2110 Wijnegem

Inschrijven: Inschrijven kan via 03/355.09.40 of antwerpennoord@bosgroep.be

Zaterdag 22 mei 2010: Roodwaternacht, alles altijd anders

Tijdens dit feest zal een gloednieuw natuurboek voor kinderen voorgesteld worden. Het boek werd Roodwaternacht gedoopt, verwijzend naar dieren of planten in alle kleuren, te land, ter zee en in de lucht, bij dag of ‘s nachts. Meer uitleg zie artikel op pagina 5.

Wat: Biodivers publieksfeest

Wanneer: 22 mei 2010 vanaf 13.30 u

Waar: Provinciaal Natuur- en Landschapshuis (Nalah), Kasteeldreef 55, 2980 Zoersel

Inschrijven: Inschrijven is verplicht en kan vanaf 25 april! Info op www.roodwaternacht.be

Vrijdag 27 tot zondag 29 augustus 2010: Ledenreis naar Drenthe in Nederland

Bij ons in Vlaanderen is de Nederlandse provincie Drenthe vrij onbekend, daar in het noordoosten tegen de Duitse grens. Onterecht, want je kan er bijzondere natuurwaarden ontdekken en dus heel wat leren van de beheerders. Net zoals bij ons is er bos, heide en grasland, maar dan wel van superkwaliteit. Dat is te danken aan het goede natuurbeheer en het feit dat Drenthe pas later ontgonnen is dan de rest van Nederland. Op deze reis gaan we in de eerste plaats de bossen van Drenthe bekijken, de boswachterijen van staatsbosbeheer en andere. Je loopt door het boomkroonpad en ontdekt het gevoerde multifunctionele bosbeheer. Maar ook de heide en het mysterieuze hoogveen zullen we niet overslaan. De Jeneverbes doet het in Drenthe nog vrij goed op de heide. We bezoeken ook een typische schaapskooi met het lokale oude ras van de Drentse heideschapen. De verschillen met Vlaanderen wat betreft flora en fauna zijn al bij al beperkt, er zijn vooral minder soorten uitgestorven. Op andere vlakken is er ook heel wat te beleven in dit rurale deel van het elders dichtbevolkte Nederland. Zo zijn er de mysterieuze prehistorische hunebedden, die meer dan 5.000 jaar oud zijn. Het hunebedcentrum ontbreekt dan ook niet op ons programma.

Prijs leden boseigenaars: 90 € / persoon Prijs overige deelnemers: 180 € / persoon

In de kostprijs is inbegrepen: 2 overnachtingen in volpension (in tweepersoonskamers), alle bezoeken en de busreis. Inschrijven: vóór 1 juli 2010. Er zijn maar beperkte plaatsen, dus wees er snel bij!

Wo 22 en zo 26 september 2010: Prachtig, giftig of betoverend; paddenstoelen in het bos!

De vliegenzwam is in het geheugen gegrift als de paddestoel waarop kabouter Pinnemuts zit heen en weer te wippen. Maar buiten de naam van deze opvallende rode paddestoel met witte stippen, moeten wij meestal passen wanneer iemand de naam van een paddestoel vraagt en of deze schadelijk voor de bomen is. Lieve Deceuninck is een enthousiaste aanbidster van zwammen en schimmels en bestudeert al jarenlang hun verspreiding in onze regio. Zij is dan ook de ideale persoon om ons in te leiden in het wat slijmerige, weke, duf-riekende wereldje van de paddestoelen. Kom dat zien én ruiken!

Gids: Lieve Deceuninck - AMK - Antwerpse Mycologische Kring www.kamk.be

Organisatie: Bosgroep Antwerpen Zuid vzw

Afspraak: woensdag 22 september 2010; voordracht van 19.30 – 21.30 u. zondag 26 september; ochtendwandeling van 10.00 u – 12.30 u.

Adres: Provinciaal domein Vrieselhof, Schildesteenweg 95, 2520 Ranst

Inschrijven: Inschrijven voor voordracht en/of wandeling via Bosgroep Antwerpen Zuid vzw.

Wat: bosrandbeheer

Wanneer: Di 8 juni ‘10 Waar: Kamp C te Westerlo

Duur: 1 dag

Code: Cursus 1 Uur: 9-16u

Omschrijving: Bosranden vormen de contactzone tussen het bos en een aanliggend perceel. We bekijken hoe deze perceelsgrens het best is opgebouwd en welke ecologische functies een goed ontwikkelde bosrand kan vervullen. We leren hoe we best een bosrand vormen en beheren. Tijdens de terreinexcursie bekijken we verschillende types bosranden en stellen we een aangepast beheer voor.

Prijs leden-boseigenaars: 30 €

Prijs overige deelnemers: 60 €

Wat: Faunabeheer Waar: Pulhof te Wijnegem en Weert-Bornem Duur: 1 avond en voormiddag

Wanneer: Wo 9 juni en za 12 juni ‘10 Code: Cursus 2

Uur: 18.30-21.30u en 9-12u

Omschrijving: Vroeger werd enkel rekening gehouden met economisch interessante soorten, nu is alle fauna belangrijk in het kader van behoud van biodiversiteit. Er zijn echter zoveel soorten dat in deze les eerder voor een algemene aanpak gekozen wordt. Er wordt aangeleerd hoe dierpopulaties kunnen krimpen of groeien en waarom. De relatie met de omgeving, voedsel, predatoren en dergelijke wordt belicht. Er worden tenslotte praktische tips gegeven voor een faunagericht bosbeheer.

Prijs leden-boseigenaars: 30 €

Wat: beheerkeuzes voor ouder wordende dennenbossen

Wanneer: Za 11 september ‘10

Waar: Vrieselhof te Ranst

Prijs overige deelnemers: 60 €

Duur: 1 dag

Code: Cursus 3 Uur: 9-16u

Omschrijving: Wat kunnen we doen met onze ouder wordend dennenbestand. Welke beheeropties zijn er mogelijk? Wat moet ik doen om een nieuw dennenbos, gemengd bos of een loofbos te krijgen?

Prijs leden-boseigenaars: 10 €

Wat: Kettingzaag module 1

Wanneer: Za 11 en 18 september ‘10

Wanneer: Za 18 en 25 september ‘10

Wanneer: Di 21 en wo 22 september ‘10

Wanneer: Za 2 en 9 oktober ‘10

Waar: Prinsenpark te Retie

Waar: Kamp C te Westerlo

Waar: Kamp C te Westerlo

Waar: Pulhof te Wijnegem

Prijs overige deelnemers: 20 €

Duur: 2 dagen

Code: Cursus 4 Uur: 9-16u

Code: Cursus 5 Uur: 9-16u

Code: Cursus 6 Uur: 9-16u

Code: Cursus 8 Uur: 9-16u

Omschrijving: Dag 1: Theorie over de werking, het gebruik en de veiligheid van de kettingzaag. Theorie en praktijk over het dagelijks onderhoud en scherpen van de ketting. Dag 2: Eenvoudige zaagoefeningen op horizontale en verticale stamstukken. Geen vellingen!

Prijs leden-boseigenaars: 30 €

Wat: Lees eens een bos

Wanneer: Do 30 september ‘10

Waar: Hoge Mouw te Kasterlee

Prijs overige deelnemers: 60 €

Duur: 1 dag

Code: Cursus 7 Uur: 9-16u

Omschrijving: Met de principes van duurzaam bosbeheer in het achterhoofd, trekken we de hele dag het bos in zonder boeken. Kijken en analyseren staan centraal: op basis van een goede observatie gaan we dan beheeropties voor bepaalde bossen uitstippelen. In de marge komen zaken aan bod zoals houtprijzen, natuurwaarden, dunning, bosexploitatie, houtkwaliteit en boomsoortenkeuze.

Prijs leden-boseigenaars: 10 €

Prijs overige deelnemers: 20 €

Wat: Kettingzaag module 2

Wanneer: Do 7 en vr 8 oktober ‘10

Wanneer: Za 9 en 23 oktober ‘10

Wanneer: Za 16 en 23 oktober ‘10

Wanneer: Za 20 en 27 november ‘10

Waar: Prinsenpark te Retie

Waar: Prinsenpark te Retie

Duur: 2 dagen

Code: Cursus 9 Uur: 9-16u

Code: Cursus 10 Uur: 9-16u

Waar: Kamp C te Westerlo Code: Cursus 14 Uur: 9-16u

Waar: Pulhof te Wijnegem Code: Cursus 7 Uur: 9-16u

Omschrijving: Dag 1: Theorie over het vellen van bomen. Demo-velling door instructeur. Veloefeningen door de cursisten.

Dag 2: Veloefeningen door de cursisten. Gebruik van hulpmiddelen bij het vellen.

Prijs leden-boseigenaars: 30 € Prijs overige deelnemers: 60 €

Wat: Kettingzaag module 3

Wanneer: Za 6 en 13 november ‘10

Duur: 2 dagen

Waar: Prinsenpark te Retie Code: Cursus 12 Uur: 9-16u

Wanneer: Za 20 en 27 november ‘10 Waar: Kamp C te Westerlo Code: Cursus 13 Uur: 9-16u

Wanneer: Do 25 en vr 26 november ‘10

Waar: Kamp C te Westerlo Code: Cursus 15 Uur: 9-16u

Omschrijving: Dag 1: Theorie over de impact van het werken bij hout onder spanning. Hoe verwerkt men deze stammen. Zaagoefeningen aan de spanningsbank.

Dag 2: Oefeningen bij bomen die onder spanning staan.

Prijs leden-boseigenaars: 30 €

Prijs overige deelnemers: 60 €

Sympathisanten en brandhoutkopers betalen vanaf 2010 de prijs vermeld bij ‘overige deelnemers’.

Leden-boseigenaars blijven de eerste kortingsprijs betalen.

inschrij V ing cursussen

Terug te sturen naar Bosgroep Zuiderkempen vzw, Britselaan 20, 2260 Westerlo of deze gegevens doorsturen naar: rebecca.himschoot@admin.provant.be

Naam: Tel. Nr.:

Adres:

Lid van bosgroep: q KH q ZK q NK q AN q AZ

Cursuscode(s):

U bent zeker van uw inschrijving na overschrijving van het cursusgeld op rekeningnummer 778-5912507-24 van de Bosgroep Zuiderkempen vzw met vermelding van initialen van uw bosgroep (zoals hierboven), uw naam en de cursuscode.

Na inschrijving krijgt u de laatste gegevens toegestuurd.

Alle prijzen zijn BTW inclusief. Bevestig tijdig je deelname, aantal plaatsen is beperkt.

Bosgroep Antwerpen Noord vzw

’s Gravenwezelsteenweg 59-61, 2110 Wijnegem

Tel.: 03/355.09.40

Fax.: 03/355.09.45

Coördinator: Devriendt Karolien • 0475/75.77.98 antwerpennoord@bosgroep.be

Medewerkster: Van Cotthem Britt

Bosgroep Antwerpen Zuid vzw

’s Gravenwezelsteenweg 59-61, 2110 Wijnegem

Tel.: 03/355.09.40

Fax.: 03/355.09.45

Coördinator: Laeremans Luc • 0476/76.18.25 antwerpenzuid@bosgroep.be

Medewerkster: Van Cotthem Britt

Bosgroep Noorderkempen vzw

Hoge Mouw

Lichtaartsebaan 73

2460 Kasterlee

Tel.: 014/85.90.19

Fax.: 014/85.90.21

Coördinator : noorderkempen@bosgroep.be

Medewerkster : Elly Maes

Bosgroep Zuiderkempen vzw

Kamp C

Britselaan 20

2260 Westerlo

Tel.: 014/27.96.57

Fax.: 014/27.96.69

Coördinator: Seynaeve Jan • 0474/99.99.35 jan.seynaeve@groenkempen.provant.be

Adj.-coördin.: Pieter-Jan Swinnen • 0478/78.20.22 pieterjan.swinnen@groenkempen.

Truyen Jeroen • 0475/80.73.36

Jeroen Truyen@groenkempen.provant.be

Medewerkster: Himschoot Rebecca

Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw

Hoge Mouw

Lichtaartsebaan 73

2460 Kasterlee

Tel.: 014/85.90.17

Fax.: 014/85.90.21

Coördinator: Vanlommel Stef • 0479/20.93.11

kempenseheuvelrug@bosgroep.be

Adj.-coördinator: Boonen Wim • 0472/50.05.11

kempenseheuvelrug@bosgroep.be

Medewerkster: Vangenechten Annick

Elly Maes

Medewerker terreinwerkzaamheden

Chris Meeuws 0478/45.51.38

chris.meeuws@groenkempen.provant.be