Bosgazet 53

Bosgazet

De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar leden en geïnteresseerden. Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Kathleen Vanderheyden, Secretariaat en vormgeving: Britt Van Cotthem, Fotograaf voorblad: Wilfried Boden, Contact: Schildesteenweg 99, 2520 Ranst, 03/355.09.40, antwerpennoord@bosgroep.be,www.bosgroepen.be.

Beste bosliefhebber, Eerst en vooral wil ik u van harte een vreugdevol en gezond 2020 toewensen!

Een nieuw jaar is gestart, met een nieuw kleedje voor de Bosgroep en onze Bosgazet. De Vlaamse Bosgroepen werkten samen om tot een nieuw logo en huisstijl te komen. Dit maakt onze vereniging frisser en moderner. Je kan alles hierover lezen op pagina 2.In de winter zijn de bossen in rust, maar dat geldt niet voor de Bosgroep en de bosbeheerders. Snoeien, kappen, klieven en planten… zo krijgt iedereen het lekker warm! Ook bomen hebben knoesten en kronkels, niet alles groeit vanzelf of zoals we het zouden willen. Waar een gescheurde tak wordt afgezaagd komt er een frisse twijg in de plaats. Gesteund door de veerkracht van het bos, met de nodige wilskracht en doorzetting, komen we er samen uit.

Veel leesplezier in deze nieuwe Bosgazet, Martine Van Goethem

Voorzitster Bosgroep Antwerpen Zuid

Bosgroep, wat is dat?

Veel van de bossen in Vlaanderen zijn in privéhanden. De bosjes zijn vaak kleiner dan een hectare en zeer versnipperd. Om op een duurzame en rendabelere manier aan bosbeheer te doen, zijn de Bosgroepen opgericht ter ondersteuning van de vele boseigenaars. Boseigenaars krijgen een professioneel advies en kunnen samenwerken met andere boseigenaars in de buurt. Elke boseigenaar is vrij om gratis lid te worden en gebruik te maken van de Bosgroep-diensten. Men behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen!

De belangrijkste taken van de bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. Je kan ons contacteren voor:

– gratis, onafhankelijk en vrijblijvend advies

– informatie over hoe je bos duurzaam kan beheerd worden

– organisatie van wandelingen, cursussen en excursies

– uitvoering van gezamenlijke bosbeheerwerken: dunnen, exotenbeheer, houtverkopen

– hulp bij de bosadministratie: kapmachtigingen, subsidies en beheerplannen

– ondersteuning bij aanplantingen

– optimaliseren van de toegankelijkheid van je bos

Contact

Verhuisd? Vragen over je lidmaatschap? De Bosgazet per e-mail ontvangen?

Neem dan contact op via 03 355 09 40 of antwerpennoord@bosgroep.be

primeur: De Bosgroepen in een nieuw jasje

Ute De Meyer, Aanspreekpunt Privaat Beheer – Natuur en Bos, Projectcoördinator Particulier Bosbeheer

Beste bosgroepleden en sympathiserende lezers, Het is zover! Na lang zwijgen, mag het woord eruit: de huisstijl van de Vlaamse Bosgroepen is vernieuwd. Want zoals bomen, blijven de Vlaamse Bosgroepen groeien en is er af en toe nood aan verjonging. Enkel op die manier kan er verder gebouwd worden aan een weerbare vereniging. En met deze Bosgazet krijg je een beeld hoe deze huisstijl er uit ziet.

Proces

Nu wat is een huisstijl exact? Het is een verzameling van elementen die bij elkaar passen en zo een consistent en uniform verhaal brengen. Denk maar aan het logo, het lettertype, de vormgeving, de kleur… Tot voor kort was dit niet hetzelfde voor de verschillende Bosgroepen. Vorig jaar stelden de Antwerpse Bosgroepen dan ook voor om een huisstijl voor de Vlaamse Bosgroepen te laten maken. Om de uniformiteit van de Vlaamse Bosgroepen te bevorderen, beslisten De Bosgroep om voor een en dezelfde uitstraling te gaan. Er werd een bestek uitgeschreven waarbij het communicatiebureau

‘Karakters’ (www.karakters.be) als winnaar uit de bus kwam. Na een eerste verkennend gesprek met Karakters werd al snel duidelijk dat een huisstijl niet los gezien kon worden van een logo. Er werd dan beslist om het oude logo ook onder handen te nemen en te gaan voor een complete make-over.

Verhaal achter het logo en de huisstijl

Aan de hand van de visie en de strategische doelstellingen van De Bosgroep ging Karakters aan de slag om dit grafisch weer te geven. Dit resulteerde in het nieuw – vanaf nu huidige –logo. Sommigen onder jullie zullen in de grillige vorm van het logo de doorsnede van een boomstam zien, waarbij anderen dan weer de structuur van boomschors herkennen. Een ander element van het logo zijn de vijf cirkels. Deze geven aan de ene kant de verschillende Vlaamse Provincies weer waar de Bosgroepen werkzaam zijn. Aan de andere kant verwijzen ze ook naar de jaarringen. Voor de huisstijl heeft het communicatiebureau vier hoofdkleuren geselecteerd die de verschillende functies van het bos weergeven. Deze sluiten aan bij de hoofdkleuren van de Vlaamse Bosgroepen en geeft ook diversiteit van de huisstijl aan. Helemaal uit het straatbeeld verdwijnt het oude logo (nog) niet meteen. Omdat een aantal Bosgroepen nog materiaal hebben met het oude logo, zal er een uitfasering zijn. Indien er nieuw materiaal gekocht wordt, zal dit met het nieuwe logo zijn.

voor je eigen boswil

zoveel bossen, 1 groep

Boomgericht bosbeheer en kwaliteitshout

Etiënne Thomassen, Bosgroep Zuid Nederland e.thomassen@bosgroepen.nl

In ieder bos is het mogelijk om kwaliteitshout te telen. De blesser moet vooral de juiste bomen kunnen herkennen en met gerichte ingrepen hun ontwikkeling bijsturen. Ook als de verjonging zich wat spaarzamer aandient en takkiger is, zoals dat onder een kronendak vaker het geval is, streven we naar kwaliteitshout. Hoe komen we met boomgericht bosbeheer vanuit onze huidige bossen tot dat structuurrijke en weerbare bos met kwaliteitshout?

Kwaliteitshout heeft niet of nauwelijks kenmerken die een bepaalde toepassing uitsluit. De bedoeling is dat de onderstam van een boom wordt verkocht als kwaliteitshout. Toen deze boom nog jong was, bestreek de kroon ooit de lengte van deze onderstam. De zijtakken van die kroon zitten nog steeds in die stam. De binnenste kern is daarom niet van de beste kwaliteit. Storingsvrij en waardevol hout vormt zich nadat takstompen netjes overwald zijn. Het meest waardevolle hout zit daarom niet in de kern, maar in de mantel om die kern heen, waarin geen zijtakken meer zitten. Dit hout heeft in het uiteindelijke product geen noesten, is uniform van kwaliteit en heeft daardoor veel toepassingsmogelijkheden. Ook een regelmatige jaarringbreedte is van groot belang. Sprongen in jaarringbreedte zorgen voor verschillen in kwaliteit in de stam en zijn negatief. De jaarringbreedte zelf is minder belangrijk maar extreem brede jaarringen bij naaldhout leiden tot een lage houtsterkte. Bij verspreidporig loofhout als eik zijn brede jaarringen sterker, maar minder makkelijk te bewerken. Het doel is een mantel van 20cm die bestaat uit noestvrij en ongestoord (na overwalling) hout.

Kwaliteitshout zien

Een schalmer selecteert potentiële kwaliteitsbomen die in de toekomst kwaliteitshout gaan leveren. Het belangrijkste criterium is vitaliteit. De kwaliteitsboom moet namelijk nog een hele tijd mee en moet dus kerngezond en groeikrachtig zijn. Na vitaliteit komt pas kwaliteit. Bij kwaliteit gaat het vooral om een rechte spil en een stam die vrij is van beschadigingen. De eisen aan de stam: – De stam heeft de potentie een storingsvrije stammantel van 20cm te vormen en kan dus nog bijna een

halve meter dikker worden. Normaal wordt de stam daarom geselecteerd voordat deze 20cmdik is.

– Geen zijtakken dikker dan 3 cm. Enkele uitzonderingen zijn eik, tamme kastanje en esdoorn die gesnoeid kunnen worden tot circa 7 cm.

– Onbeschadigde, rechte stam.

– Loofhout mag bestaan uit rechte stamdelen van minimaal 2,5 m

– Rechte stand. Een te schuin staande stam leidt tot reactiehout

– De stam is walsrond. Ovaliteit zorgt voor zaagverlies.

– Liever geen waterlot.

– Geen vorstscheur.

– Liever geen vork of zuiger. Deze breken makkelijk uit.

Kwalificeren, dimensioneren en rijpen

De QD-bosbeheerstrategie richt zich op kwaliteitsgroei. Een kwaliteitsboom die zich succesvol gevestigd heeft, gaat volgens de QD-strategie door drie fases voordat deze gekapt en vermarkt

kan worden: de kwalificeringsfase, waarin de kwaliteitsstam wordt gevormd, de dimensioneringsfase waarin aan kroon- en stamomvang wordt gewerkt en de rijpingsfase waarin de

de schalmer bepaalt de stamkwaliteit

kwaliteitsboom aanwezig?

selecteren en zo nodig vrijstellen

voldoende goede opties aanwezig? niets doen

door verzorging zeker te stellen? 1/2 bomen snoeien/ vrijstellen

wachten op juist moment van ingreep / kleinschalige verjonging inzetten

10-15 meter doorlopen

Selectie van kwaliteitsbomen

kroonexpansie grotendeels achter de rug is en de boom wacht op het ideale moment van vermarkting. Bij boomgericht bosbeheer is het de taak van de schalmer te zorgen dat voldoende kwaliteitsbomen deze fases goed doorlopen. Kwaliteitsbomen worden pas definitief geselecteerd en vervolgens vrijgezet bij de start van de dimensioneringsfase. Potentiële kwaliteitsbomen worden opties genoemd. Voor een volwassen kwaliteitsboom gaan we uit van een kroondoorsnede van 15 meter, daarvan passen er ongeveer 40 op een hectare. Als er nog geen kwaliteitsbomen zijn, hebben we liefst twee opties ter beschikking op de plek van een kwaliteitsboom. Die optie kwalificeert zich liefst door natuurlijke tak-afstoting als kwaliteitsboom, maar opties die in meer open omstandigheden opgroeien hebben snoei nodig. Vanaf het moment dat een boom de gewenste takdode stamlengte bereikt heeft, kan deze definitief geselecteerd worden als kwaliteitsboom. Dit is het omslagpunt: de stamkwaliteit is zekergesteld en de dunningsfase begint. Doel is om in relatief korte tijd hoogwaardig kwaliteitshout te produceren. Dat wordt bereikt door volledige vrijstelling van kwaliteitsbomen. Dit zorgt voor groeikrachtige en vitale bomen en daardoor la-

ger teelt-risico. Ook de sprongen in jaarringbreedte die veroorzaakt worden door dunning worden hierdoor geminimaliseerd in de beoogde stammantel. Om dit te bereiken wordt de bomen al vroeg alle ruimte voor kroonuitbreiding gegeven. Wanneer een takdode stamlengte van 25 procent van de verwachtte eindhoogte bereikt is, wordt de kwaliteitsboom geselecteerd en bij voldoende stabiliteit volledig vrijgesteld. Er wordt eerder en steviger ingegrepen omdat flinke doeldiameters worden nagestreefd van meer dan 65 cm wanneer een stam van uitzonderlijke kwaliteit is. Op een groeiplaats waar een boomsoort 24 meter hoog kan worden is dat dus een

Voorbeelden aan de hand van een bosdoorsnede

A Kwaliteitboom/ QD-boom in dimensioneringsfase wordt opnieuw vrijgezet.

B Habitatboom.

takvrije stamlengte van 6 meter. Dankzij de ruime vrijstelling passen er minder bomen op een hectare. Bij goede verdeling is 40 bomen in theorie haalbaar, maar bij breedkronige boomsoorten die goed reageren op dunning wordt de restopstand in de opeenvolgende dunningen dan snel opgeruimd. Natuurlijk zijn meer bomen haalbaar wanneer de kronen hiervan zich in verschillende boomlagen boven elkaar bevinden.

Oogsten en vermarkten

Bij het bereiken van de 75-80% van de verwachte eindhoogte neemt de groeikracht van een boom snel af. Vrijzetten met het doel om de kroon verder te laten ontwikkelen is dan niet meer nodig. De boom is dan niet goed meer in staat de vrijgekomen ruimte op te vullen. De schalmer zorgt ervoor dat de kroon niet bedreigd wordt door het ingroeien van takken van groeikrachtigere buren. Vanaf dan is het eigenlijk wachten tot een geschikt moment voor vermarkting. De boom dient in elk geval geoogst te worden voordat de waarde van de stam afneemt door het intreden van verval. Maar haasten is ook niet nodig. Als er werkelijk A-kwaliteit hout staat, is de stijging van waarde ook bijzonder hoog en is het wachten op een geschikt moment voor de verkoop.

C Ruim opgegroeide jonge eik in de struiklaag heeft een mooie rechte spil. Er zijn geen andere opties in de buurt. De dikste takken onder de 6 meter worden er nu alvast uitgesnoeid en de overhangende den wordt geveld om verdere rechte groei te stimuleren.

D Kleine horst natuurlijke verjonging. De grootste boom is te krom, maar de boom ernaast voldoet. De grootste wordt verwijderd waardoor de goed gevormde boom vitaal blijft.

E Grote Corsicaanse den boven tamme kastanje. De kastan je heeft kwaliteit en kan nog een tijd ongestoord doorgroeien. De den blijft als toekomstboom.

F Grove den uit vorige generatie heeft een mooie stamvorm, De boom wordt aangewezen als toekomstboom en wordt ontdaan van storende concurrent. Het extra licht maakt de locatie geschikt voor onderplanten.

Bos door de bomen

Auteur artikel jacht: Kathleen Vanderheyden, met info van HVV Auteur artikel beheerplannen: Kathleen Vanderheyden, met info van ANB

Foto: HVV

Start omzetten beheerplannen

Natuur en Bos van de Vlaamse overheid is gestart met het omzetten van bestaande beheerplannen naar natuurbeheerplannen. Een noodzakelijke actie om te kunnen genieten van de vernieuwde financierings mogelijkheden. Alle bosbeheerplannen en beheerplannen van natuurreservaten en bosreservaten worden omgezet. Natuur en Bos gaat van start met de plannen van gebieden die gelegen zijn in de speciale beschermingszones (SBZ’s). Het

le Bosgroep wordt ingelicht over deze methodiek en kan op haar beurt elke boseigenaar bijstaan bij deze omzetting. Samen met o.a. de Bosgroep wil Natuur en Bos een zo efficiënt mogelijke werkwijze opzetten. Beheerders van natuurbeheerplannen die geen binding hebben met één van volgende partners (Bosgroepen, natuurverenigingen, Landelijk Vlaanderen, provincie- en gemeentebesturen, defensie, …) worden individueel gecontacteerd door Natuur

Waar mag gejaagd worden?

Het jachtrecht is onderdeel van het eigendomsrecht. Als boseigenaar heb je dus het jachtrecht op jouw eigen grond. Je kan dat recht (samen met de plichten zoals wildschade) ook verpachten aan een jager, met of zonder vergoeding. Om te mogen jagen met het geweer moet een jager o.a. over een aaneengesloten jachtrevier van minstens 40 ha beschikken, of een aaneengesloten wateroppervlakte van minimaal 3 ha groot voor waterwildjacht. Voor de jacht met de roofvogel of met fret en buidel is geen minimale oppervlakte bepaald. De jachtvelden worden jaarlijks geactualiseerd in een jachtplan. De opname in een jachtplan heeft geen impact op het eigendom en betekent dus niet noodzakelijk dat er in jouw bos gejaagd wordt. Dit kan alleen als je daar mondeling of schriftelijke toestemming toe gaf. Op de website van Hubertus Vereniging Vlaanderen vind je meer informatie en een kaart van de gebieden die opgenomen zijn als jachtterrein: https://hvv.be/info/jachtplannen/.

De boseigenaar aan het woord

We laten graag de boseigenaar zelf aan het woord in de Bosgazet om zijn of haar ervaringen te delen. Dit keer zijn we te gast bij het gezin Vervoort, eigenaar van ongeveer 4 hectare bos in de omgeving van Poortvelden (Putte) aan de Beversluisbeek.

BGAZ: Hoe zijn jullie boseigenaar geworden?

Geert Vervoort: Als kind groeide ik op in een bosrijke omgeving, daar liggen de wortels van mijn interesse en waardering voor natuur en bos. Mijn vader had vele jaren geleden zijn oog laten vallen op een bosperceel maar het kwam toen niet tot een verkoop. Een zeven tal jaren geleden kwam die eigenaar zelf naar ons met een voorstel en toen heb ik mijn eerste stuk bos gekocht. Enkele jaren later werd er drie hectare van het aansluitende bos aangeboden op een openbare verkoop en ik heb niet geaarzeld. Ik vond het een heel mooi en natuurlijk bos, het oogde wild en met veel dood hout. Een bijkomende reden is dat we het bos zien liggen vanuit onze tuin. Door zelf eigenaar te worden, zijn we zeker dat het bewaard blijft voor de toekomst.

BGAZ: Hoe beleven jullie het bos, als eigenaar?

Voor ons brengt het bos rust en ontspanning. In het weekend gaan mijn vrouw en ik regelmatig een wandeling doen, daar maken we graag tijd voor. We genieten van het groen en de bosdieren, regelmatig zien we een groepje reeën, konijn, vos, havik en we hebben van jullie gehoord dat er zelfs zwarte specht waargenomen is! Het is niet enkel genieten, we gebruiken het bos ook voor het maken van ons eigen brandhout dat ik zelf zaag, klief en stapel. Het geeft mij een goed gevoel te weten dat het hout dat we stoken uit eigen streek komt en uit een duurzaam beheerd bos.

BGAZ: Met onze ondersteuning hebben jullie beslist om driekwart hectare naaldbos om te vormen naar inheems loofbos. De kapping is vorige week gestart, was de aanblik van die grote machine niet even schrikken?

Dat bosperceel was een combinatie van fijnspar met Corsicaanse den en de letterzetter had al lelijk huisgehouden onder de fijnsparren. Zonder jullie ondersteuning bij de kapmachtiging, plantplan en subsidie herbebossing had ik zo’n ingreep waarschijnlijk niet of pas veel later gedaan gezien ik er zelf nog niet genoeg vertrouwd mee ben. Ik wist dat de kapping een drastische ingreep zou zijn maar eerlijk gezegd valt het me goed mee. De weinige loofbomen die er staan, zijn goed bewaard gebleven. Dat jullie een info-paneeltje hebben gemaakt met uitleg en jullie contactgegevens voor de passanten en omwonenden vond ik ook een zeer goed idee.

BGAZ: Dat is graag gedaan! Hoe zien jullie de toekomst met het bos en het beheer?

Wel op korte termijn is dat heel duidelijk, de aandacht gaat nu naar die bosomvorming en de voorbereiding op het heraanplanten. Verder zetten we ons ‘gewone’ beheer voort en we zijn blij dat we als bosgroeplid kunnen rekenen op jullie advies en ondersteuning.

BGAZ: Geniet nog van jullie bos en we zien elkaar deze winter opnieuw voor het regelen van de herbebossing. Bedankt voor het interview!

(Her)bebossen

Auteur: Ute De Meyer, Kathleen Vanderheyden

Bron: Natuur en Bos van de Vlaamse overheid; www.ikwilbebossen.be

Wanneer je wil bebossen of moet herbebossen is een financiële tegemoetkoming altijd wenselijk. Voor herbebossing kan je aanspraak maken op subsidie van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Voor bebossing zijn er meerder opties die je kan overwegen.

(Her)bebossen

Wanneer je een kapvlakte (minstens 0,5 ha) beplant met inheemse, standplaatsgeschikte bomen of struiken, kan je aanspraak maken op de subsidie herbebossing van ANB. .je dient aan te tonen dat de herbebossing tot een ecologische verbetering leidt maar je hebt geen garantie dat jouw dossier wordt geselecteerd. Je bent niet zeker dat je dossier wordt geselecteerd. Speelbos, stadsbos of bos dat bijdraagt aan de instandhoudingsdoelstellingen heeft een grotere kans om gesubsidieerd te worden. De subsidie bedraagt 3.000 €/ha en wordt vermeerderd met 250 €/ha beplant met plantsoen van aanbevolen

bestemming komen hiervoor in aanmerking. ANB subsidieert 60% van het aankoopbedrag (of 80% in bosgebied of bos/natuurreservaat) met een maximum van 3,5 €/m2 Projecten die natuurdoelen realiseren krijgen voorrang op andere aankoopprojecten.

Subsidie voor bebossing van grond, ANB

Bij ANB kan je een subsidie aanvragen voor percelen van minstens 0,5 ha die je gaat bebossen met inheemse, standplaatsgeschikte soorten of met populier begeleid door een inheemse onderetage. Deze bebossingssubsidie bedraagt

3.500 €/ha (en wordt) vermeerderd met 250 €/ha aangeplant met plant-

(huidige bosbehoudsbijdrage is 3,62 €/ m2 x compensatiefactor) of door te compenseren in natura. Dit laatste kan men eventueel door derden laten doen. In dat geval maken ontbosser en bebosser een overeenkomst op waarin de bebosser de verbintenis aangaat om in de plaats van de ontbosser te bebossen tegen een afgesproken bedrag. Boscompensatie kan gebeuren op groene, gele, oranje en blauwe bestemmingen. De Vlaamse Bosgroepen verzamelen verschillende bebossingen voor grote of kleine compensatiedossiers. Ze onderhandelen met de ontbosser over het compensatiebedrag, zorgen voor de administratieve afhandeling en voor de werkelijke bebossing op terrein.

Alternatieven

neerbaar met de subsidie voor aankoop

waarde van je perceel. Hiervoor kan je gecompenseerd worden. Deze subsidie voor grondwaardeverlies bedraagt 1/3 )

met een maximum van 11.150 €/ha. Ze is

Tot slot zijn er nog een aantal alternatieve financieringsmogelijkheden beschikbaar. Zo kan je gebruik maken van projectsubsidies bij de Koninklijke Bosbouwmaatschappij (KBBM). Het Klimaatbossenfonds van Bos+ kan tot 7.000 €/ha opleveren voor bebossingen en is combineerbaar met de bebossingssubsidie en tegemoetkoming voor grondwaardeverlies.

Bos- en bomenaanplant door landbouwers

Iemand die ontbost moet compenseren. Dit kan op twee manieren. Door

Landbouwers kunnen aanplantsubsidies verkrijgen voor herbebossing, voor aanleg van bos en bijhorend onderhoud- en inkomenscompensatie, alsook subsidies voor boslandbouwsystemen. Neem contact op met de Bosgroep als je hierover meer wil weten.

Aan de slag

Heb je na het lezen van dit artikel interesse gekregen om te bebossen en zoek je financiële of bosbouwtechnische ondersteuning hiervoor? Neem dan zeker contact op met jouw Bosgroep.

Welkom op onze algemene vergadering

De vier Antwerpse Bosgroepen nodigen hun leden graag uit voor de jaarlijkse Algemene Vergadering.

Bosgroep Kempen Noord vzw

Wanneer? Zaterdag 28 maart 2020 van 13u tot 18u

Waar? Polyvalente zaal, De 3Master Campus, Kempenstraat 32, Kasterlee

Inschrijven: vóór 12 maart op 014/85 90 19 of kempennoord@ bosgroep.be met vermelding van aantal personen.

Programma:

– Overzicht van de activiteiten en resultaten van 2019 en vooruitzichten en verwachtingen voor 2020

– Gastspreker Inge Vermeulen: over ecosysteemdiensten en bossen

–

Wandeling over de Kempense Heuvelrug (Hoge Mouw)

– Verkiezing Raad van Bestuur – Prijsuitreiking voor verdienstelijke boseigenaar!

– Receptie

Wenst u deel uit te maken van onze nieuwe Raad van Bestuur voor de volgende 3 jaar, aarzel dan niet om contact op te nemen.

Bosgroep Zuiderkempen vzw

Wanneer? 14 mei 2020 van 19u tot 22u

Waar? Vrijetijdscentrum De Kruierie in Balen: Bevrijdingsstraat 1, 2490 Balen

Inschrijven: vóór 1 mei op 014/27 96 57 of zuiderkempen@bosgroep.be met vermelding van aantal personen.

Programma:

– Lezing en goedkeuring verslag vorige Algemene Vergadering

– Lezing en goedkeuring activiteitenverslag 2019, rekeningen werkjaar 2019 en begroting 2020.

– Rondvraag

– Kwijting en ontlasting aan de Raad van Bestuur

– Lezing door genodigde

– Uitreiking Halterprijs 2020 ‘rendabel weerbaar bos’ – Receptie

Bosgroep Antwerpen Noord vzw

Wanneer? Donderdag 26 maart 2020 om 16u voor wandeling en 19u voor AV

Waar? Firma Luyckx, Abdijlaan 33, Brecht

Inschrijving: Zowel voor de wandeling als de vergadering is vooraf inschrijven noodzakelijk vóór vrijdag 20 maart op 03/355 09 40 of antwerpennoord@bosgroep.be

Programma:

16.00u gegidste wandeling doorheen het bosgebied van de familie Luyckx, Brecht

19.00u Algemene Vergadering

Verwelkoming en goedkeuring verslag AV 2019 –

Realisaties 2019 en vooruitblik 2020

Voorstelling en goedkeuring jaarrekening 2019

– Voorstelling en goedkeuring begroting 2020

Kwijting aan de bestuurders voor het gevoerde bestuur

20.15u Receptie met mogelijkheid tot kennismaking met collega-boseigenaars

Bosgroep Antwerpen Zuid vzw

Wanneer? Zondag 26 april 2020 om 10u voor wandeling en 12u voor AV

Waar? Proefstation voor de groenteteelt, Duffelsesteenweg 101, 2860 Sint-Katelijne-Waver

Inschrijven: voor wandeling en AV kan vóór 16 april op

03/355 09 40 of via antwerpenzuid@bosgroep.be

Programma:

10u Wandeling Bemortelbos

12u Algemene Vergadering

– Realisaties 2019 en vooruitzichten voor 2020

Jaarrekening 2019 en begroting 2020

Kwijting aan de bestuurders

13u Receptie

Houtprijzen staan onder druk door de schorskever ‘de letterzetter’

Op de houtverkopen in het najaar van 2019 werden de bosbeheerders geconfronteerd met lagere houtprijzen voor het naaldhout. Sommige loten kregen biedingen tot de helft minder (16 à 17 euro/m2) dan de gemiddelde prijzen van de vorige jaren (30 à 40 euro/m2). Er werden dan ook heel wat houtloten ingehouden. Dit is het gevolg van een overaanbod van hout op de markt veroorzaakt door de massale kappingen in Europa van aangetaste fijnsparbossen. In vele Europese landen (Duitsland, Frankrijk, Italië, …) heeft de letterzetter na de laatste twee droge zomers voor grote sterfte gezorgd in de fijnspar. Hoelang dit zal blijven duren is moeilijk te voorspellen. Houthandelaars denken dat dit enkele jaren kan blijven duren. Veel zal afhangen van de economie en de al dan niet extreme weersomstandigheden in de toekomst.

Dode fijnspar wordt massaal gekapt wat leidt tot overaanbod op de markt.

Foto: Kathleen Vanderheyden

Jan Seynaeve (coördinator BGZK) mocht dit verhaal toelichten op het VRT-journaal, Radio1, Nieuwsblad en RTL.

Nog een Jan!

Beste bosliefhebber, ik ben Jan Wauters - bouwjaar ’66 - en vanaf januari 2020 kom ik met volle goesting als tweede adjunct de huidige ploeg van bosgroep Zuiderkempen vervoegen. Met heel wat vrijwilligers aldaar wordt het een blij weerzien! Van opleiding landbouwingenieur, specialisatie bosbeheer en bodemkunde, verzeilde ik eerder toevallig als leerkracht wetenschappen in het onderwijs. Mijn liefde voor bos en boer vond een uitlaatklep in mijn hobby’s: hobbyboer en natuur- en bosliefhebber doorheen het ganse jaar. In de periode ’16’17 zei ik het onderwijs vaarwel en bereidde me als vrijwilliger bij Bosgroep Zuiderkempen en als cursist Natuurmanagement bij Inverde voor op een professionele terugkeer naar mijn échte habitat.De voorbije 52 maanden was ik aan de slag bij het Steunpunt Bos van provincie Vlaams-Brabant als verantwoordelijke voor de regio Noord-Hageland, het grensgebied met de Zuiderkempen! Graag tot binnenkort, om samen te werken aan de Zuiderkempense bossen van de toekomst!

Terreinaffiches duiken weer op!

Het najaar is traditioneel een drukke periode in het bos en dus ook bij de Bosgroep, zowel aanplantingen als kappingen draaien op volle toeren. Bepaalde beheerwerken zoals grootschalige industriehoutkapping roepen soms vragen op bij buurtbewoners en recreanten. Het kan daarom nuttig zijn om een terreinaffiche of infopaneeltje te plaatsen met uitleg en contactgegevens van de Bosgroep. Mensen met interesse in bos en natuur leren zo de Bosgroep kennen, krijgen inzicht in het bosbeheer op die locatie en kunnen

Abdel versterkt de bosconsulenten

We verwelkomen weer een nieuwe vrijwilliger bij Antwerpen Noord. Abdel is al sinds zijn jeugd een grote natuurliefhebber, hij trok er vroeger zelf vaak op uit Toen er een aantal bomen beschadigd raakten bij een storm in 2018 kwam hij met de Bosgroep in contact en hij was meteen enthousiast om meer te doen dan alleen zijn eigen bos beheren. Hij volgde via de Bosgroep de cursus Bosbeheer voor beginners en zet zich nu met veel enthousiasme mee in voor het behoud van de Antwerpse bossen.

ergens terecht met hun vragen of bemerkingen. Bosgroep Antwerpen Zuid investeerde enkele jaren geleden in 30 herbruikbare panelen en palen. Het ontwerp laat toe dat op het paneel een geplastificeerde A4 pagina wordt geplakt met een specifieke uitleg voor het beheerwerk op iedere locatie. De boseigenaren en ook de gemeenten appreciëren het dat de buurt op deze manier geïnformeerd wordt. Misschien ben jij ook al wel eens een terreinaffiche van ons tegengekomen? Laat ons gerust eens horen wat je er van vond.

Brandhoutcafé een succes!

Een 70-tal geïnteresseerden luisterden op vrijdag 8 november geboeid naar de presentatie over brandhout. Robbie Goris van Inverde lichtte brandhout toe van A tot Z, van het kopen en kappen tot drogen en verbranden. Nadien volgde er een presentatie van klieven in praktijk, waar ieder mee aan de slag kan. Met een streekbier aan de vuurkorf werd het een echt brandhoutcafé! Voor wie nog brandhout zoekt, zijn nog steeds heel wat loten te koop op www.brandhoutweb.be.

Opgeruimd staat netjes!

Begin november werd een opruimactie voor twee vervallen weekendhuisjes in de bossen van de Halse Hoek georganiseerd. In samenwerking met de gemeente Ranst, de bosgroep en –vooral- 2 bijzonder enthousiaste en hardwerkende boseigenaren, werden de twee bosjes terug voor 100% aan de natuur gegeven. Deze eerste stappen naar meer en mooier bos in het boscomplex, kaderen in de uitvoering van het natuurbeheerplan Halse Hoek. Door deel te nemen aan het natuurbeheerplan, samen met de intentie om de bospercelen om te vormen naar inheemse eikenbossen, konden de eigenaars rekenen op steun van de gemeente Ranst en de bosgroep. De gemeente Ranst zorgde voor enkele grote containers voor het afval, graag willen we ze op deze manier bedanken voor hun welgekomen ondersteuning: hartelijk bedankt! Het grootste applaus is voor de boseigenaars zelf: zij werkten zich enkele dagen uit de naad om alles mooi opgeruimd te krijgen en worden nu beloond met een proper stukje bos!

Waarom olmen een plekje in het bos verdienen!

Je moet goed zoeken in Vlaamse bossen als je iepen (olmen) wilt vinden. Sinds de iepenziekte in de jaren 1970 veel olmen velde, is de boomsoort een zeldzaamheid geworden. Toch vind je hier en daar nog oude prachtexemplaren, zoals in het Zonienwoud of in het Zoerselbos. Hieronder enkele argumenten om deze inheemse boomsoort terug wat meer in onze bossen aan te brengen.

Al aangeplant door de Romeinen

De vroegste verwijzingen naar het voorkomen van het geslacht Ulmus (die we zowel olmen als iepen noemen) in West-Europa dateren uit de Romeinse tijd. Zeker vanaf de 17de eeuw werden ze regelmatig aangeplant. Ze werden in boomkwekerijen gezaaid en ook vegetatief vermeerderd. Zo ontstonden commerciële klonen, die vanaf het einde van de 18de eeuw namen kregen (Heybroek e.a. 2009). In de 20ste eeuw bleken deze klonen helaas gevoelig voor de zogenaamde iepenziekte, een schimmel uit het geslacht Ophiostoma. Deze parasiet, die zich verspreidt via wortels en iepensprintkevers, woekert in de sapkanalen. De iep sluit vervolgens die kanalen af, waardoor de bladeren verwelken en heel wat takken afsterven. Uiteindelijk sterft de hele boom af. Kort na de Eerste Wereldoorlog was er een grote golf van de iepenziekte, gevolgd door een nog agressievere epidemie vanaf 1970, die de olm in Vlaanderen bijna volledig uitroeide. Deze ziekte is de voornaamste reden waarom olmen slechts nog zelden worden aangeplant. Bij nader onderzoek blijken echter vooral de oude klonen gevoelig voor de iepenziekte. Op niveau van het geslacht en met materiaal

dat niet gedurende eeuwen vegetatief vermeerderd werd, bestaat wel voldoende resistentie.

De drie inheemse soorten

Gladde iep of veldolm

De gladde iep (Ulmus minor Miller) vind je vooral op voedselrijke bodems langs bosranden, bermen en landbouwpercelen, maar ook in eikenbestanden. Van oudsher is het de olm van de grote riviervalleien. De officiële Nederlandse naam slaat op het blad dat inderdaad meestal glad is, maar zeker niet altijd. De wetenschappelijke benaming Ulmus minor verwijst naar de kleine blaadjes, wat dus correcter is. Omdat het geen typische bosboom is, wordt hij ook wel veldolm genoemd. Opvallend is vaak de overvloedige wortelopslag tot op meer dan een meter van de stam, die minder last heeft van de iepenziekte en die ervoor zorgt dat de soort epidemieën kan overleven. Het zware, sterke kwaliteitshout heeft een roodbruine kern. Het is resistenter tegen schimmels dan de meeste inheemse houtsoorten. De mooie streepjestekening van het hout maakt het zeer decoratief.

De ruwe iep of bergolm

De ruwe iep is een bosboom die tot 40 meter hoog kan worden. De officiële Nederlandse naam slaat op het blad dat inderdaad meestal ruw is, maar zeker niet altijd. Ulmus glabra betekent letterlijk gladde iep: de Latijnse naam verwijst naar de stam die lang glad blijft. Ruwe iep heeft normaal gezien geen worte-

lopslag. Binnen Europa vinden we de ruwe iep veel noordelijker dan de gladde iep. Het is een boom van gemengde loofbossen op heuvels en in lage gebergten, waardoor hij soms ook bergolm wordt genoemd. Kruisingen tussen de gladde en ruwe iep komen veel voor, ook in de natuur, wat de hybride Ulmus x hollandica (Hollandse iep) oplevert.

Fladderiep

De fladderiep (Ulmus laevis Pallas) is een meer oostelijke soort. Het is vooral een boom van moerassige, voedselrijke plaatsen langs waterlopen. Waarschijnlijk dragen zijn opvallende plankwortels bij aan zijn stabiliteit in dit milieu (Roosen, 2011). Met zijn gesteelde bloemen en vruchten is hij niet verwant met de andere inheemse soorten. De Nederlandse naam slaat op de vruchtjes die fladderen in de wind. Het hout heeft de laagste kwaliteit van onze inheemse olmen (Huberty, 1905). Het is bleek en minder sterk, waardoor deze soort minder werd aangeplant. Nochtans is fladderiep in hoge mate resistent tegen de iepenziekte. In het Zoerselbos bevinden zich nog een aantal prachtige, oude exemplaren.

Olmen in het Zoniënwoud

Natuurinvest en Leefmilieu Brussel voerden begin 2019 een onderzoek naar olmen in het Zoniënwoud, waarbij ze onder meer de omtrek en de algemene gezondheid van de bomen bekeken. Je vindt er de drie inheemse soorten en nog enkele andere zoals de

Amerikaanse iep, zowel in de arboreta als daarbuiten. Van sommige exemplaren weten we dat ze door de mens aangeplant zijn, andere iepen getuigen van een lange, spontane aanwezigheid. Een belangrijke vaststelling in het Zoniënwoud is dat veel iepen en hun spontane zaailingen er gezond zijn en dat er zelfs exemplaren van meer dan een eeuw oud voorkomen.

De perfecte kloempboom

Olmenhout is zeldzaam, zeer kwalitatief en ligt qua prijs in dezelfde grootorde als het allerbeste eikenhout. In 2019 werd op een Nederlandse rondhoutveiling olmenhout verkocht aan 750 euro per m3 Vooral fladderiep is resistent tegen de iepenziekte. Ook bij gladde iep is enige resistentie waargenomen en er is zelfs een kloon met een verhoogde resistentie op de markt (Ulmus minor Reverti). Gladde iep is ook goed bestand tegen de klimaatverandering. Olmen zijn halfschaduwboomsoorten die behoorlijk concurrentiekrachtig zijn op goede bodems, zelfs in zeer kleine verjongingsgroepen. Zo hebben ze een gezonde concurrentiekracht en kunnen goed samen gaan met gewone esdoorn en haagbeuk. Over de invloed van hun strooisel op de bodem bestaat niet zoveel informatie, maar onderzoekers vermoeden op basis van observaties dat deze gunstig tot zeer gunstig is. Onze drie inheemse olmen en hun afgeleid materiaal zijn dan ook enorm geschikt als kloempenbomen op iets rijkere gronden, ook in onze zandgronden.

(Artikel door Bosgroep Limburg, gebaseerd op informatie van Peter Roskams, INBO) Bron: ‘Olmen (het geslacht Ulmus) in Zoniën’, Willy Verbeke (Natuurinvest), Tom Joye (Natuurinvest) en Frederik Vaes (Leefmilieu Brussel)

gevleugelde rand. (foto Petr Filippov)

Wandeling doorheen het bosgebied van de familie Liuyckx

Datum: Donderdag 26 maart 2020

Uur: 16.00u

Locatie: Parking firma Luyckx, Abdijlaan 33, Brecht

Inschrijven: Via mail antwerpennoord@bosgroep.be of via 03/355.09.40

Organisatie: Bosgroep

Antwerpen Noord

Uniek bosgebied dat recent ook een lange termijnplan kreeg via een nieuw natuurbeheerplan. De beheerder neemt ons mee langs schitterende biotopen van naalden gemengd bos, nieuwe dreven, mooie open plekken, pareltjes van heide en heuse waterpartijen.

Voorafgaand aan ons Algemene

Vergadering kunnen we kennismaken met deze omgeving. Van harte welkom.

Cursus “Van start met boomgericht bosbeheer”!

Datum: Zaterdag 4 april 2020

Uur: 9.00u t.e.m.16.00u

Locatie: Kasteel Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst

Inschrijven: Via mail antwerpennoord@bosgroep.be of via 03/355.09.40

Organisatie: De 4 Antwerpse Bosgroepen

Deze (extra) cursusdag is een combinatie van theorie en praktijk. Naast de basisaspecten van het bosecosysteem en de groei van bomen, leer je over de verschillende beheermethodes in het bosbeheer. Tijdens het praktijkmoment leer je bij over de keuze van toekomstbomen, dunning, opsnoei, bosontsluiting en de ontwikkeling van individuele bomen tot aan hun doeldiameter.

Wil je de troeven van je bos leren kennen, ontdekken wat het waard is of wanneer je best ingrijpt? En wat je kan op termijn verwachten? Zoveel mogelijk basiskennis op 1 dag. In de loop van 2020 kan je deelnemen aan vervolgdagen van boomgericht bosbeheer.

Wandeling in het Waverwoud, Bemortelbos

Datum: Zondag 26 april 2020

Uur: 10.00 tot 11.30u

Locatie: Parking Proefstation voor de groenteteelt, Duffelsesteenweg 101, Sint-Katelijne-Waver

Inschrijven: Via mail antwerpenzuid@bosgroep.be of via 03/355.09.40

Organisatie: Bosgroep

Antwerpen Zuid

Bemortelbos is één van de kleine bospareltjes van het oude Waverwoud. Verschillende private eigenaars werken daar samen aan het bos. Zo werd er een gezamenlijke visie voor Amerikaanse eik opgemaakt en vastgelegd in een beperkt bosbeheerplan. Het bos heeft ook al twee wereldoorlogen meegemaakt, waarvan je in het bos nog relicten terugvindt.

Particulieren die bos, hout of tweedehands bosmateriaal zoeken of willen verkopen, kunnen hier gratis een zoekertje plaatsen. Via deze rubriek komen geïnteresseerden met elkaar in contact. De Bosgroep beperkt haar inbreng tot het geven van informatie en advies en waakt erover dat het zoekertje bosgerelateerd is. Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating. Het zoekertje bevat maximum 200 tekens (incl. spaties). Het zoekertje verschijnt eenmalig in de Bosgazet. Als u het wil herhalen, dient u opnieuw een aanvraag in. De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop. De zoekertjes worden ten laatste op 15 mei, 15 augustus, 15 november of 15 februari naar antwerpennoord@ bosgroep.be gestuurd. Een zoekertje bevat minstens volgende informatie:

– Bos: ligging, oppervlakte, type bos (loof/gemengd/ naald/populier), telefoon en/of e-mailadres

– Hout: gemeente, staand/liggend/gekliefd, soort, hoeveelheid, prijs, telefoon en/of e-mailadres

– Tweedehands machines/hulpmiddelen/veiligheidskledij: gemeente, beschrijving, merk, prijs, telefoon en/of e-mailadres

Hebt u interesse? Ga dan zeker naar www.provincieantwerpen.be en druk in het vakje ‘zoeken’ het trefwoord “BOSGAZET” in en laat hier uw zoekertje en gegevens achter!

Oproep voor leuke ideeën!

Wil je graag iets kwijt in onze Bosgazet, wil je over een bepaald onderwerp meer weten of heb je een vraag waar je graag een antwoord op krijgt? Aarzel niet en stuur jouw ideeën of vragen naar de Bosgazet antwerpennoord@bosgroep.be.

Dennenbos te koop

0,4030 ha

Meerhout: zijpad van Bredestraat Prijs overeen te komen. Contact: 0475/46 57 18 willy.thielemans@telenet.be

ExotenNet brengt beheerders bij elkaar!

Ben je bosbeheerder of gewoon burger en bezorgen exoten of invasieve uitheemse soorten jou soms ook grijze haren? Vind je de wetgeving en het beleid soms ook zo’n een kluwen? Wil je meer weten over onderzoek en beheer in de praktijk? De stand van zaken in Europa?

Zodat ook jij efficiënt de strijd kan aangaan met reuzenberenklauw, reuzenbalsemien, muskusratten, invasieve rivierkreeften of andere leukerds? Ben je fan van opleidings- of netwerkmomenten met andere beheerders om je kennis bij te schaven of uit te wisselen?

Schrijf je dan nu in voor de e-Nieuwsflash ExotenNet en blijf op de hoogte van het reilen en zeilen! www.inbo.be/ nl/exotennet-brengt-beheerders-bij-elkaar-nb-12-19

Maar er is meer: onze redactie is geïnteresseerd in jouw ervaring! Wil jij een geslaagde of minder geslaagde beheertechniek delen met de praktijkgemeenschap? Of heb je een interessant project rond exotenbeheer? Een opleiding of onderzoek? Laat het ons weten via exoten@ oost-vlaanderen.be.

Want samen kunnen wij bouwen aan een actieve praktijkgemeenschap, waarin terreinbeheerders, beleidsmakers en onderzoekers elkaar kunnen vinden.

Bosgroep Antwerpen Noord vzw

Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst

T: 03/355.09.40

M: antwerpennoord@bosgroep.be

Coördinator: Karolien Devriendt - 0475/75.77.98

Adj.-coördin: Simon De Smedt - 0472/45.19.70

Adviseur: Gijs Bracke - 0470/21.38.94

Medewerkster: Britt Van Cotthem

Bosgroep Kempen Noord vzw

Hoge Mouw, Lichtaartsebaan 45, 2460 Kasterlee

T: 014/85.90.19

M: kempennoord@bosgroep.be

Coördinator: Marieke Verreet - 0474/741731

Adj.-coördin: Kevin Greeven - 0477/63.12.47

Chris Meeuws - 0478/45.51.38

Joost Malliet - 0477/93.25.51

Thomas Van de Peer - 0476/96.57.92

Medewerkster: Annick Vangenechten, Elly Maes

Bosgroep Antwerpen Zuid vzw

Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst

T: 03/355.09.40

M: antwerpenzuid@bosgroep.be

Coördinator: Kathleen Vanderheyden - 0476/76.18.25

Adj.-coördin: Bert Van Gils - 0476/86.80.01

Adviseur: Gijs Bracke - 0470/21.38.94

Medewerkster: Marleen Brosens

Bosgroep Zuiderkempen vzw

Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo

T: 014/27.96.57

M: zuiderkempen@bosgroep.be

Coördinator: Jan Seynaeve - 0474/99.99.35

Adj.-coördin: Joran Mertens - 0475/80.73.36

Jan Wauters - 0478/78.20.22

Medewerkster: Rebecca Himschoot