Bosgazet 56

Bosgazet

De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar leden en geïnteresseerden. Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Jan Wauters, Secretariaat en vormgeving: Britt Van Cotthem, Fotograaf voorblad: Bosgroep Zuiderkempen, Contact: Schildesteenweg 99, 2520 Ranst, 03 355 09 40, antwerpennoord@bosgroep.be www.bosgroepen.be

Beste bosliefhebber,

We hopen dat jullie de coronaperiode goed doorkomen. Deze crisis bewijst wederom het belang van bossen om zich te ontspannen. Ontspannen mensen zijn weerbaarder tegen ziekten. Zo ook zijn vitale bomen meer bestand tegen allerlei plagen. De droogte en de hitte van de laatste drie zomers hebben echter hun tol geëist in onze bossen. En de klimaatopwarming zal nog toenemen. Welke boomsoorten zullen binnen 50 jaar nog vitaal zijn? De bosgroepen verdiepen zich volop in deze materie om jullie hierin zo goed als mogelijk bij te staan.

Intussen wil de Vlaamse regering 4.000 ha extra bos. De bosgroepen steunen dit ten volle. Bebossen of spontaan laten verbossen?

Meer info hierover vind je alvast in deze bosgazet!

Onze dienstverlening draait ook in coronatijd op volle toeren. Besef dat we met z’n allen de grootste bosbeheerder zijn van Vlaanderen. Samen ontwikkelen we die mooie en gezonde bossen van morgen!

Jan

Milis Bosgroepen, wat zijn dat?

Veel van de bossen in Vlaanderen zijn in privéhanden. De bosjes zijn vaak kleiner dan een hectare en zeer versnipperd. Om op een duurzame en rendabelere manier aan bosbeheer te doen, zijn de Bosgroepen opgericht ter ondersteuning van de vele boseigenaars. Boseigenaars krijgen een professioneel advies en kunnen samenwerken met andere boseigenaars in de buurt. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gratis lid te worden en gebruik te maken van de Bosgroep-diensten. Men behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen!

De belangrijkste taken van de bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. Je kan ons contacteren voor:

– gratis, onafhankelijk en vrijblijvend advies

informatie over hoe je bos duurzaam kan beheerd worden

– organisatie van wandelingen, cursussen en excursies

– uitvoering van gezamenlijke bosbeheerwerken: dunnen, exotenbeheer, houtverkopen

– hulp bij de bosadministratie: kapmachtigingen, subsidies en beheerplannen

ondersteuning bij aanplantingen

– optimaliseren van de toegankelijkheid van je bos

Contact

Verhuisd? Vragen over je lidmaatschap? De Bosgazet per e-mail ontvangen? Neem dan contact op via 03 355 09 40 of antwerpennoord@bosgroep.be

Nooit meer verdwalen in het groenaanbod

Af en toe zijn we wel eens het noorden kwijt als we uit het natuuraanbod moeten beslissen waar we volgend weekend naartoe gaan. Er is heel wat groen in de provincie, alleen wordt het nergens in 1 overzicht of kaart aangeboden. De provincie Antwerpen stelt de nieuwe GroenZoeker voor. Met de GroenZoeker zoek én vind je in 1-2-3 alle mooie stukjes groen op wandelof fietsafstand van huis: www.groenzoeker.be

Bosteller

Heb jij, sinds oktober 2019, bos aangeplant? Dat minstens 10 op 10 meter groot is?

Dan verdient ook jouw bos een plaatsje op de bosteller. Samen met het verhaal achter je bebossing en enkele mooi foto’s kan jouw nieuw bos pronken op deze site. Contacteer even je bosgroep om samen te bekijken hoe dit het beste kan!

Of denk je binnenkort een nieuw bos aan te planten? Aarzel ook dan niet om je bosgroep te contacteren. Midden oktober verneem je hierover in de media meer!

Adder gespot in de Kempen

In Lille (omgeving Bersegembaan) werden in 2019 een aantal beheerwerken uitgevoerd in functie van het leefgebied voor adder. Dit voorjaar kregen we het bericht van een opmerkzame boseigenaar uit de buurt die er een adder spotte !

Wandelen heeft hetzelfde effect als wijn of chocola

Soms heb je behoefte aan een goed glas rode wijn of een lekker stuk chocola om de dag een beetje meer kleur te geven. Wandelen heeft hetzelfde effect, zo blijkt uit onderzoek. Door het positieve effect op je zenuwstel, voel je -naast minder stress en angst- ook minder woede en vijandigheid. Wandelen kan zelfs gebruikt worden als natuurlijk middel tegen de winterblues, omdat je buiten bent in natuurlijk zonlicht (als het een beetje meezit). Daarbij komt dat als we met vrienden, buren of familie wandelen, we ons ook nog eens verbonden voelen met anderen en ook daar worden we blij van. Overigens geldt ook hier: in de natuur is beter. Zo ontdekten onderzoekers dat mensen die 90 minuten in de natuur hadden gewandeld minder negatief over zichzelf dachten.

4.000 ha meer bos voor Vlaanderen

Auteur: Ute De Meyer, Bron: Bosuitbreidingsplan, 2020 Overgenomen uit Landeigenaar nr. 88

Op vrijdag 26 mei stelde Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir, in het bijzijn van onder meer Landelijk Vlaanderen en De Bosgroepen, het bosuitbreidingsplan voor. In dit plan zet de minister uiteen hoe de Vlaamse regering 4.000 ha extra bos wil realiseren tegen 2024, alsook welke voorbereidingen ze treft voor de realisatie van 10.000 ha tegen 2030.

Samenwerking

Met het bosuitbreidingsplan tracht de Vlaamse regering alle burgers te mobiliseren om aan bosuitbreiding te doen. Jeugdverenigingen, bedrijven, particulieren, landbouworganisaties, erfgoedverenigingen: iedereen die meer bos wenst te realiseren wordt betrokken. Initiatieven zoals bos-ambassadeurs, bosaanspreekpunten bij lokale

besturen en een brede en geïndividualiseerde communicatie worden momenteel verder uitgewerkt om het proces te faciliteren en in de kijker te zetten. Samenwerking wordt met andere woorden gezien als de sleutel tot succes.

Via een overlegstructuur, genaamd ‘Programmabureau’, worden vertegenwoordigers van de overheid,

lokale besturen en experten van het middenveld inzake bebossing bijeengebracht om verschillende aspecten (financiering, wetgeving, knelpunten…) te bespreken. Vanuit het middenveld zetelen Landelijk Vlaanderen, De Bosgroepen, Bos+, Regionale Landschappen en Natuurpunt in het Programmabureau. De Vlaamse administraties die nauw betrokken zijn in het

Departement Omgeving

Natuur en Bos

Kabinet Demir

Bosintendant

Programmabureau

Overheid

Middenveld

Lokale besturen ( VVSG)

Provincies

Lokale besturen ( VVSG)

VLM

INBO

BOS+

Landelijk Vlaanderen

De Bosgroepen

Terreinbeherende verenigingen (Natuurpunt)

Regionale Landschappen

Overlegstructuur

proces, zijn Natuur en Bos van de Vlaamse overheid (ANB), de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) en het Departement Omgeving. Tot slot zijn ook de lokale besturen en de provincies betrokken. Het Programmabureau wordt gecoördineerd door een ‘bosintendant’, die in contact staat met het Kabinet Demir.

Doelstellingen en instrumenten

Per actor werd er een indicatieve verdeling gemaakt over het aantal te bebossen hectare grond, waarbij de zwaarste lasten gedragen zullen worden door de sterkste schouders, m.n. de Vlaamse overheid (zie Figuur 2 voor een overzicht). De verdeling is indicatief en een inschatting van het kabinet Demir op basis van haalbaar geachte doelstellingen.

Om de vooropgestelde doelstellingen te behalen, worden een aantal instrumenten ingezet: Gerichte strategie van Natuur en

Bos om te bebossen gronden aan te kopen. Hierbij zal ook de mogelijkheid gegeven worden aan private eigenaren om aan zelfrealisatie te doen. Aankoopsubsidies voor de aankoop van grond (bos) met het oog op erkenning als natuurreservaat (NBP type 4) en subsidies voor de inrichting van deze nieuwe toegankelijke bossen. Het steunpercentage voor de aankoop van gronden in groene bestemmingen zal verhoogd worden.

Een nieuwe subsidie voor private eigenaren van 2,5€/m2 voor het grondwaardeverlies en de aanplantkost, genaamd ‘investeringssubsidie bos’.

Verschillende instrumenten van VLM zoals recht van voorkeur, recht van voorkoop, … zodat er bebost kan worden op de geschikte plaats. Ook wordt er een grondenbank Bebossing opgezet om het verwerven van gronden te versnellen.

Bestemmingen

In eerste instantie wil men bosuitbreiding realiseren op percelen met een groene bestemming. Uit onderzoek van Natuur en Bos blijkt dat 26.000 ha in Vlaanderen hiervoor in aanmerking komt. Vervolgens wordt er gekeken naar nog te bestemmen gronden, waaronder zo’n 7.000 ha in openbaar eigendom is. Naast deze afbakening, wil men de bosuitbreiding focussen op:

- Uitbreiding bestaande boscomplexen

- Het versterken van de valleien via een blauw-

groene dooradering

- Verbindingen tussen kleinere of geïsoleerde bossen

- Stadsrandbossen en lokale bossen/bosjes – zowel nabij plattelandskernen als in suburbane gemeenten

Daarnaast wordt er ook ingezet op grotere projecten zoals ruimtelijke uitvoeringsplannen, land- en inrichtingsprojecten, ruilverkavelingen en strategische projecten. Een aantal voorbeelden hiervan zijn: het RUP Omgeving Vliegveld Malle (25 ha), het RUP Vallei van de Oude Kale en Vinderhoutse bossen (ca. 155 ha) en Vlaamse Ardennen rond Ronse (ca. 350 ha).

Drempels

Vooraleer de schup in de grond kan, botsen beplantsers vaak op verschillende muren. Het Aanspreekpunt Privaat Beheer - Natuur en Bos heeft begin dit jaar een nota opgemaakt die niet alleen de verschillende knelpunten opsomt, maar ook mogelijke oplossingen voorlegt.

We lezen in het bosuitbreidingsplan dat men een aantal van deze drempels wil

©Ute De Meyer

Indicatieve verdeling per actor.

wegwerken, namelijk de pachtwetgeving, het verkrijgen van vergunningen, subsidiemechanismen en de mestwetgeving. Daarnaast zijn er nog andere hinderpalen waardoor het in de praktijk vaak zeer moeilijk is om meer bos te realiseren en waarvan we hopen dat deze ook aangepakt zullen worden.

Plantgoed

Nieuwe herkomstgebieden voor zaai- en plantgoed worden geselecteerd zodat de bossen klimaatrobuust zijn. Hiervoor wordtslechts - een aantal honderden kilometers zuidelijker gekeken dan vroeger. INBO liet recent een reeks nieuwe geschikte zaadbronnen officieel erkennen. Daarnaast werd de lijst met aanbevolen herkomsten verder uitgebreid met officiële zaadbronnen uit Nederland en Noord-Frankrijk. Onder meer de Europese zwarte populier (Populus

Financiering

Nigra L.) werd hierin opgenomen.

Tevens zullen niet-pro fessionele bebossers via verschillende kanalen (ecopedia, Inverde en bosaanspreekpunten) de juiste informatie en ondersteuning kunnen vinden voor de juiste selectie van het plantgoed, de juiste plantmethode, alsook andere nuttige informatie. Tot slot zijn er zo’n 10 miljoen boompjes nodig om 4.000 ha bos te realiseren. Via een contractteelt met de Vlaamse kwekers wil de Vlaamse regering voldoende plantsoen garanderen.

Voorheen kon je geen aanspraak maken op de subsidie grondwaardeverlies als je je terrein met populieren wou aanplanten. Met de nieuwe subsidie ‘investeringssubsidie bos’ zal dit wel mogelijk zijn, op voorwaarde dat een onderetage aangelegd wordt of tot stand kan komen en in stand gehouden wordt. (Dit alles onder voorbehoud van de goedkeuring van de subsidie.)

Om 4.000 ha meer bos te realiseren in Vlaanderen deze legislatuur voorziet het bosuitbreidingsplan in totaal 121 miljoen euro. Hieronder vind je een (deel) van het overzicht van de financiering:

Wens je ook te bebossen? Contacteer je plaatselijke Bosgroep via www.bosgroepen.be

©Ute De Meyer

BEBOSSEN OF LATEN VERBOSSEN?

KIEZEN IS NIET ALTIJD VERLIEZEN

Auteur:

Simon Brandt, Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord

Eind vorig jaar laaide de discussie over de juiste methode om aan bosuitbreiding te doen even hoog op in de media. ‘We moeten stoppen met aanplanten’, was de boodschap van bioloog Tobias Ceulemans. Al snel volgden kritische reacties van bosbeheerders en boomkwekerijen. Zoals bij elke discussie hebben beide partijen een deel van de waarheid in pacht. We leggen op een neutrale manier de voor- en nadelen van beide technieken onder de loep.

Werken met spontane verbossingsprocessen is enigszins risicovol omdat men niet weet hoe het proces zal verlopen. De natuur zal aan het toekomstige bos beginnen bouwen op haar manier. Daarbij spelen toevalsfactoren een grote rol. Denk maar aan mastjaren voor de zaadzetting, onvoorspelbare weersfenomenen en toevallige insecten of dieren die het proces verstoren.

Wat zijn de voordelen als je kiest voor de spontane verbossingstechniek? Eerst en vooral zijn de boomsoorten beter aangepast aan de lokale omgeving. Aangezien het om spontaan vestigende soorten gaat, en het zaad normaliter afkomstig is van bomen uit de nabije omgeving, mag je ervan uitgaan dat de omstandigheden voor deze soorten goed zijn. Er is tevens bij aanvang een zeer hoog stamtal wat natuurlijke selectie in de hand werkt. Alleen de best aangepaste en vitaalste exemplaren halen het. Vaak is er ook een meer gevarieerde structuur en boomsoortensamenstelling dan bij aanplanten, al kan het onvoorspelbaar karakter van verbos singen evenwel resulteren in een zeer homogeen bos qua soortensamenstelling.

De aanleg is kosteloos, de verplegingskosten zijn afhankelijk van de doelstelling van de bosbouwer en de dichtheid van de verbossing. Hoewel het moeilijk is om de natuurwaarde in te schatten ligt deze mogelijks hoger bij verbossingen. Vaak wordt bij inschatting gebruik gemaakt van enkele indicatorsoorten als graadmeter. Biodiversiteit is uiteraard veel complexer dus studies kunnen een vertekend beeld geven. Door de grotere structuurdiversiteit kan gesteld worden dat er een uitgebreidere range aan habitats ontstaat bij verbossingen. Dit zou logi scherwijs moeten leiden tot een hogere soortenrijkdom. De natuurwaarde moet echter perceel per perceel bekeken worden, met andere woorden: het is onmogelijk om een eenduidig antwoord te geven op de vraag naar natuurwaarde bij verbossingen.

Er zijn ook enkele nadelen voor de bosbouwer die kiest voor verbossing bij bosuitbreiding. Het brengt risico’s mee want het is moeilijk op voorhand te bepalen of een verbossing zal slagen of niet. Het kan soms jaren duren alvorens de eerste houtachtigen zich vestigen. Dit kan uiteraard niet de bedoeling van de bosbouwer zijn. Ook het resultaat is hoogst onzeker qua soorten en opbrengst. Op marginale gronden zien we vaak dat alleen minderwaardige houtsoorten (klassieke pioniers) zich vestigen, en

dat bijmenging van betere houtsoorten achterwege blijft. Dit zorgt opnieuw voor een lage opbrengst. De verplegingskosten zijn eveneens onvoorspelbaar aangezien men niet weet hoe het bos zal evolueren. Een gevarieerde structuur kan verschillende verplegingsmaatregelen opdringen waardoor de uiteindelijke kost oploopt.

Aan verbossingen zijn dus voor- en nadelen, maar dat geldt net zo goed voor de actieve aanplant. Een eerste voordeel van de actieve aanplant als bosuitbreiding is dat de bosbouwer de soortenkeuze volledig in de hand heeft. Ook het stamtal en het plantverband worden door de bosbouwer bepaald. Dit zorgt voor een meer zekere beginsituatie. De actieve aanplant levert algemeen ook snellere realisatie van het bos op, en dus snellere opbrengst. De winstverwachtingen zijn eveneens te voorspellen terwijl dit bij verbossingen quasi onmogelijk is. Men krijgt een homogenere bosstructuur die beter beheersbaar is, waardoor de kosten voor verpleging lager blijven dan die bij verbossingen.

controleerbaarheid mag je ook een betere stamkwaliteit verwachten, wat een hogere opbrengst met zich meebrengt.

Er zijn ook enkele nadelen. Aanplanten is vaak arbeidsintensief en duur. Door de keuze voor vaste plantverbanden om technisch makkelijker en goedkoper te werken, krijgt het bos vaak een kunstmatig karakter. Dit kan wildschade in de hand werken, aangezien de bomen op rechte lijnen staan wanneer de plantgaten machinaal geboord worden. Dit wordt gedeeltelijk opgelost door steeds diagonaal op aanwezige perceelranden te planten. Toch behoudt het een artificieel

karakter. Bij deze methode moet de selectie van het plantgoed op de kwekerij gebeuren. Natuurlijke selectie speelt veel minder bij dit soort aanplanten.

Algemeen kun je besluiten dat wanneer er opbrengstgericht gedacht wordt, de voordelen van de actieve aanplant sterk doorwegen. Op vlak van beheer en productie is de voorspelbaarheid groot. Wanneer er echter weinig belang gehecht wordt aan de opbrengst van het bos zijn de voordelen die spontane bebossing bieden erg aantrekkelijk en zelfs te verkiezen boven de traditionele aanplant. Het is immers kosteloos in aanleg en het levert een gevarieerd en ongelijkjarig bos op met een potentieel grotere natuurwaarde.

Door Bosgroepen Oost-Vlaanderen

Welke keuze maken als bosbeheerder?

spontane verbossing actieve aanplant

+ Kostenloos in aanleg

+ Boomsoorten aangepast aan lokale omstandigheden

+ Grotere natuurlijke selectie

+ Vermoedelijk hogere natuurwaarde

+ Gevarieerd en ongelijkjarig bos

- Slaagkans onvoorspelbaar

- Boomsoorten en opbrengst onvoorspelbaar

- Beheerkost onvoorspelbaar

- Mogelijk hoge verpleegkosten door gevarieerde bosstructuur

- Soms jaren wachten op eerste houtachtigen

+ Plantverband- en dichtheid naar keuze

+ Boomsoorten naar keuze

+ Voorspelbare aanlegkosten en beheerkosten

+ Snellere realisatie van het bos

+ Snellere en voorspelbare winsten

+ Lagere verpleegkost door homogene structuur

- Arbeidsintensief en duur

- Kunstmatig karakter door vaste plantverbanden

- Vaak keuze voor hoge kwaliteit climaxbomen zonder inmenging van andere soorten

- Geringere natuurlijke selectie

- Vaak onaangepast plantgoed

Zet je Bos in de Bloemen, met een Bosrand

DE WAARDE VAN EEN DIVERSE BOSRAND:

MEER:

- biodiversiteit aan planten met de bijhorende bloesems, noten en vruchten

- brandhout leverende bomen bij cyclisch

hakhoutbeheer

- vogels, zoogdieren, insecten en zwammen die beschutting en voedsel vinden in de bosrand

- geleidelijke overgang van bos naar open ruimte

MINDER:

- hoog opgaande bomen langs straten, bebouwing, nutsleidingen

- toegang voor sluikstorters of loslopende honden in je bos

- inkijk op je perceel (ter vervanging van een saaie monotone rododendron- of coniferenhaag)

- ruimte voor kolonisatie door vogelkers en andere exoten

- kans op stormschade omdat de struiklaag de wind breekt

Om de Antwerpse bossen mooier, diverser en weerbaarder te maken, bieden de we onze leden elk jaar de mogelijkheid om aan een interessant tarief een bosrand aan te leggen. Je stelt zelf je soortenpakket samen uit het aanbod op de volgende pagina. Neem zeker contact op met je lokale Bosgroepmedewerker bij vragen over welke soorten geschikt zijn voor jouw bos! Als lid krijg je 60% korting op het plantsoen. Er is bewust gekozen om zoveel mogelijk autochtoon plantsoen aan te bieden (voorzien van het label “Plant van Hier” in de tabel www.plantvanhier.be)

Waar en hoe leg je een bosrand aan?

De zonnige zuidkant van je bos is de ideale plek om een geslaagde bosrand aan te leggen. De breedte ligt bij voorkeur tussen 5 en 15 m. Plant de struiken en bomen

Bestel je pakket:

in minstens 2 geschrankte rijen aan. Respecteer een plantafstand van 2 tot 2,5 m in de rij en tussen de rijen. Bij voorkeur plant je aan in groepjes van 5-10 stuks van dezelfde soort. Hoogstambomen plant je minstens 2 m van de perceelgrens, in agrarisch gebied is dat 6m. Struiken moet je op minstens 0,5 m van de perceelgrens planten. Elke soort heeft zijn eigen optimale lichten vochtcondities, aarzel dus zeker niet om advies in te winnen bij je lokale Bosgroep.

Nog enkele praktische planttips

Dek tijdens het transport de wortels van de planten goed af (bv. met een deken, plastic zakken of zeil) zodat ze niet uitdrogen. Als je niet onmiddellijk aanplant, kuil je plantgoed dan zorgvuldig in op een windluwe en schaduwrijke plaats. Dit kan door een ruime geul te graven, en de wortels van de planten met een flinke laag aarde te bedekken en voldoende aan te drukken. De ideale plantperiode is november tot maart, maar hoe vroeger hoe beter. Bij vorst of extreem nat weer plant je beter niet, om wortelschade te voorkomen.

Voor leden van Bosgroep Antwerpen Noord of Zuid: mail naar: antwerpennoord@bosgroep.be of bel 03 355 09 40

Voor leden van Bosgroep Kempen Noord: mail naar: kempennoord@bosgroep.be of bel 014 85 90 19

Ten laatste op 10 november voor 16u!

Na bestelling worden de pakketten voorlopig toegewezen, onder voorwaarde van goedkeuring door de Raden van Bestuur. De prijzen zijn exclusief 6% BTW. Na afhaling bezorgt de boomkwekerij je rechtstreeks een factuur voor 40% van de oorspronkelijke prijs van je pakket. De prijzen en plantmaten kunnen nog wijzigen afhankelijk van de beschikbaarheid van plantsoen. Aanbod geldig zolang de voorraad strekt.

Een bosrand integreert je bos in de omgeving en is een belangrijke ecologische schakel

Bestelformulier

NAAM: GSM:

ADRES:

MAIL: Bos gelegen te:

BOSGROEP: ❏ Antwerpen Noord ❏ Antwerpen Zuid ❏ Kempen Noord

Latijnse naam

Voorkeur groeiplaats*

Vlinders

Goed voor:

Bijen Vogels

Brand-hout Bodem

Autochtoon plantgoed?

Maat Prijs per stuk

Prijs per pakket

Prijs

❏ Ik plant zelf en haal mijn plantsoen af:

❏ In provinciaal groendomein Vrieselhof: Schildesteenweg 99, 2520 Ranst tussen 9u en 12u op 20 november

❏ In provinciaal domein Prinsenpark: Kastelsedijk 5, 2470 Retie tussen 9u en 12u op 20 november

❏ Bij boomkwekerij Armand Op De Beeck: Lierbaan 108, Putte tussen 9u en 12u op 21 november

❏ Ik wens te laten planten door de Bosgroep: Je Bosgroep spreekt hiervoor verder met je af

*Aarzel niet uw bosgroep te contacteren voor meer info over de groeiplaatsvereisten voor de boom- en struiksoorten!

**Let op: deze soorten zijn beschikbaar in een aantal, afwijkend van de standaard 10 of 25 per pakket.

Voorwaarden voor deelname aan de bosrandenactie:

Je bent boseigenaar en lid bij Bosgroep Antwerpen Zuid, Antwerpen Noord of Kempen Noord

Je koopt minstens 100 plantjes in totaal, van minstens 4 verschillende soorten

Haagbeuk, liguster en veldesdoorn maken maximaal 20% van je pakket uit

De meeste soorten zitten per tien of 25 in een pakket, let op:

brem en hulst koop je per stuk!

Algemene Vergaderingen in Corona-tijden

Alle Antwerpse bosgroepen werden door de Corona-crisis gedwongen hun geplande algemene vergaderingen om te vormen van een fysieke bijeenkomst naar een virtuele bijeenkomst via schriftelijke stemming. Zodoende werden de jaarrekeningen van 2019 en de begrotingen van 2020 met grote meerderheid van stemmen goedgekeurd en werd er kwijting verleend aan alle vier de Raden van Bestuur. De leden van Bosgroep Kempen Noord adviseerden bovendien het

voorstel tot nieuwe samenstelling van de Raad van Bestuur van 2020-2023 positief en de leden van bosgroep Zuiderkempen gaven schriftelijk advies over de opmaak van de ambitienota 2021-2026.

De verslagen van de vergaderingen, de resultaten van 2019 en de planningen voor 2020 kan je nalezen op de website van de bosgroepen. Surfen naar www.bosgroepen.be en verder doorklikken naar de pagina’s van jouw bosgroep!

Nieuws van de doorgedreven samenwerking Antwerpen Noord & Zuid

Bosgroep Antwerpen Noord vzw en Bosgroep Antwerpen Zuid vzw willen fusioneren. Dat konden jullie reeds lezen in de vorige editie van de Bosgazet. In een positieve sfeer werd intussen juridisch, logistiek en inhoudelijk al heel wat afgetoetst en doorgesproken onder de bestuurders en binnen het personeel. Natuurlijk willen we ook jullie inbreng en zo ontvingen jullie digitaal de zoektocht naar de naam van de mogelijke nieuwe Bosgroep. Iedereen kon tot 30 september zijn stem uitbrengen.

Na bevestiging door de Raden van Bestuur, zal de uiteindelijke naam onthuld worden. Spannend! We geven ook al mee dat de Algemene Vergaderingen van BGAZ en BGAN in kader van een mogelijke fusie normaal plaatsvinden in maart 2021. Hopelijk zijn jullie er dan bij!

Nieuwe adjunct-coördinator Bosgroep Kempen Noord

Hallo allemaal, Sinds 15 juni versterk ik het team van Bosgroep Kempen Noord. Ik ben opgegroeid in Merksplas en studeerde biologie in Antwerpen. De voorbije 3 jaar werkte ik voor de West-Vlaamse Bosgroepen waar ik mij vooral bezig hield met het schrijven van beheerplannen, organiseren van de jaarlijkse houtverkoop en het thema bosuitbreiding. Ik miste echter de bosrijkere Kempen en ben dan ook heel blij om terug in mijn geboortestreek te zijn, terwijl ik nog steeds boseigenaars kan ondersteunen bij het duurzaam beheer van hun bos! Ik kijk er naar uit om de Kempense bossen nog beter te leren kennen en mij er samen met jullie voor in te zetten.

Tot in het bos!

Sien

Nieuwe medewerker Bosgroep Zuiderkempen

Beste bosliefhebber, mijn naam is Juul De Witte (° ‘93) en sinds half juni ben ik actief als projectmedewerker bij Bosgroep Zuiderkempen. Hoogtijd dus voor een korte introductie!

Tijdens mijn kinderjaren te Retie ontwikkelde mijn liefde voor bos en natuur zich al snel. Voor mijn hogere studies koos ik dan ook voor de opleiding agro- en biotechnologie met specialisatie

milieubeheer, en na het afstuderen was de stap naar de Bosgroep rap gezet. Als projectmedewerker zal ik me voornamelijk bezighouden met projecten rond bebossing en natuurbeheerplannen. Hiernaast kan je me natuurlijk ook ten velde (of is het ten bossen?) aantreffen voor advies en bijstand op maat. Ook in mijn vrije tijd kan je vaak in

de natuur terugvinden. Ik ben immers gebeten, figuurlijk welteverstaan, door al wat kruipt en vliegt. Ten slotte steek ik regelmatig de handen uit de mouwen om zelf mee te helpen bij het beheer van onze natuur en bossen. Vele onder jullie zullen het wel kunnen beamen: een dagje met kettingzaag of bosmaaier tekeergaan, dit is toch echt wel de ultieme uitlaatklep!

Hopelijk tot binnenkort - Juul

Afscheid van een vaste waarde bij Bosgroep Zuiderkempen

Na 16 jaren intense samenwerking zwaaiden we Rebecca Himschoot, het kloppend administratief hart van Bosgroep Zuiderkempen, op 27 augustus uit. In de tuin van huize Casana te Westerlo zetten we haar in de bloemetjes. Wegens Corona kon dit slechts in beperkte kring… Rebecca was er van bij de start bij. Zij ontwierp en onderhield de volledige administratie van Bosgroep Zuiderkempen, leidde de

houtverkopen in goede banen, hield de boekhouder steeds te vriend, specialiseerde zich in het geografisch informatie systeem, … Maar bovenal was ze een hele fijne collega, vol met humor en steeds behulpzaam. We zijn haar daar enorm dankbaar voor! Alle medewerkers, bestuurders en vrijwilligers wensen haar een heel

fijn pensioen en een goede gezondheid toe. En als kers op de taart meldde Rebecca zich meteen aan om tijdens haar pensioen de bosgroep nog te ondersteunen als vrijwilliger: wat zijn we toch gelukvogels!

Venherstel in Hoogstraten

In Hoogstraten liet BGKN een natuurinrichtingsproject uitvoeren bij een private boseigenaar. Plekjes met oude stuifduinen werden kleinschalig geplagd zodat

heidevegetaties er opnieuw kunnen floreren. Ook de oevers van een naastgelegen ven werden aangeschuind. Kikker en libellen vinden in deze ondiepe oeverzone een

Op een zomerse zondagmorgen in juli fietsten wij met een groepje enthousiaste boseigenaars langs diverse vroegere fijnsparbestanden. Met als fietsthema “Voorbij de fijnspar” bekeken wij in zowel recent als vroeger gekapte bestanden de natuurlijke verjonging en/of aanplanting in verschillende fase van ontwikkeling. Zo bezochten wij een spontaan jong bos met menging van prachtige kloempen, werd ook een recente aanplanting in samenwerking met de buurt Reenheide ondanks de droogte als geslaagd beoordeeld, en werden wij in een oud afgestorven fijnsparbos dat nooit werd gekapt aangenaam verrast door de diversiteit van het spontaan opkomende loofbos. Als leuk toemaatje konden enkele aanwezige boseigenaars het beheer in hun eigen bos in de buurt toelichten. Gesprekstof genoeg dus voor op het welgekomen terrasje…

geschikt leef- en voortplantingsgebied. Om de waterkwaliteit en het waterpeil te verbeteren werd de instroom van voedselrijk water gestopt en werd een overloopstuw geplaatst. Dat was nodig om een uniek stukje met hoogveenvegetaties niet verloren te laten gaan. Nu ziet het er allemaal nog wat kaal uit, maar over enkele jaren zal de nieuwe natuur er zeker schitteren. Hopelijk hebben de Natura 2000 doelsoorten ‘gevlekte witsnuitlibel’ en ‘poelkikker’ dit habitat dan ook ontdekt. Het inrichtingsproject werd medegefinancierd via een projectsubsidie natuur (ANB). Heb je zelf een leuk natuurplekje waar beheerwerken nodig zijn? Aarzel dan niet om de mogelijkheden met ons te bespreken.

Fietstocht “Voorbij de fijnspar” in Oud-Turnhout en Arendonk

BGAN BGAZ BGKN BGZK

Bosbeheerwerken in Hof ter Borght

Recent werd een nieuw natuurbeheerplan goedgekeurd voor het kasteeldomein van Hof Ter Borght te Westmeerbeek, Hulshout. Bosgroep Zuiderkempen organiseert in nauwe samenwerking met de bosbeheerder, Kempens Landschap vzw., de bosbeheerwerken op dit domein van 18 ha groot. Op 25 augustus startte Robbie Goris met kappingswerken. Om de bosbodem, de wandelpaden en de geklasseerde erfgoedinfrastructuur minimaal te beschadigen deden we ook beroep op trekpaarden. Op de foto zie je Ward Janssens aan het werk met zijn 7-jarige topmerrie, Bianca. We zullen het hout in verschillende sortimenten zaag- en brandhout op het voorplein van het kasteel verzamelen om het in het najaar ‘langs de weg’ te koop aan te bieden!

Houtverkoop in Hof Ter Laken

In de bossen van Hof Ter Laken te Booischot, Heist-opden-Berg voerden we in februari een dunningskap uit nadat we er hoofdzakelijk zomereiken en een beperkter aantal Amerikaanse eiken hadden geschalmd. In overleg met de bosbeheerder, Kempens Landschap vzw., werd geopteerd voor een kapping in regie waarna het hout ‘langs de weg’ te koop zou worden aangeboden. Schade aan de bodem en de overige bomen werd maximaal beperkt door de inzet van ervaren houtkappers, het gebruik van lichte machines, ruimingspaden die minstens 40 meter uit mekaar lagen en het werken met de lier. 86 m2 zaaghout werd verdeeld over 5 houtloten en uitgestald in de lindendreef die naar het kasteel leidt. Het hout vond in

juni zijn weg naar kopers uit de buurt, waaronder een trappenmaker, een producent van houten speeltuigen en een producent van eiken bijgebouwen allerhande: lokaal hout, lokaal verwerkt voor een duurzame toepassing!

Uitbreiding in de bosgroepfamilie

In volle zomervakantie kwam Joran Van Gils op de wereld, zoontje van Bert en Hanne. Vanuit de bosgroepen wensen we hen dikke proficiat met de geboorte van Joran. Zeker genieten van dit prille familiegeluk en natuurlijk hopen we stiekem dat papa Bert Van Gils (BGAZ) zijn liefde voor het bos ook doorgeeft aan deze volgende generatie.

BGAN BGAZ BGKN BGZK

Bosbewoners

In deze rubriek willen we jullie graag wat meer informatie geven over enkele typische, alomtegenwoordige boom- en struiksoorten van de Kempen: sporkehout en wilde lijsterbes. Bij een onbeheerd dennenbestand reageren deze twee vaak het snelst op een sterke dunning of bestrijding van Amerikaanse vogelkers, en geven aan dat zomereik, berk en beuk in aantocht zijn. Waar komen deze planten overal voor en waar zijn ze zoal nuttig voor? Dit en meer…

Sporkehout

Sporkehout, ook wel Rhamnus frangula in de Latijnse volksmond genoemd. Deze soort kan qua uiterlijk al eens verward worden met Wegedoorn, die eveneens een telg van de Rhamnus-familie is. Maar terwijl wegedoorn een vrij zeldzame plant is, is sporkehout één van de weinige struiksoorten waarvan er vooral op de zandgronden van de Kempen geen gebrek aan is. Op zowel droge als natte gronden voelt hij zich thuis. Hij groeit trouwens in geheel Europa en West-Azië en zou hier als sinds ruim 5.000 voor Chr. aanwezig zijn.

Sporkehout is een struik die tot 5 m hoog kan worden, wat maakt dat ze een grote rol speelt in de onderetage van bossen op armere bodems en dus een belangrijke schakel is in de structuurrijkdom. Als we de plant iets meer onder de loep te nemen zien we dat het blad een gave rand heeft, de twijgen grijsbruin zijn en de kleur van de bessen van geelachtig naar rood en zwart gaan. Deze bessen zijn erg geliefd bij vele vogels, en verder is hij een waardevolle soort als nectarleverancier voor bijen en hommels én een ideale waardplant (planten waarop vlinders hun eieren leggen) voor allerlei vlinders, zoals de citroenvlinder.

Mensen bij wie de naam geen belletje doet rinkelen kennen deze plant misschien onder de naam ‘Vuilboom’ of de echte Kempenaars eerder als hondshout of klotskersjes. Vuilboom zou een verwijzing zijn naar de veelvuldige toepassing van de plant in de vroegere geneeskunde: de gedroogde bast van takken en twijgen werd gebruikt als laxeer- en purgeermiddel. Al kan de naam ook te maken hebben met de bedorven geur van verse bast of de vuile handen die je krijgt als je met deze boom werkt. Nog meer ‘nuttigs’ werd er mee vervaardigd: de houtskool ervan was namelijk uitmuntend om buskruit van te maken, waardoor bossen met sporkehout de voorbije eeuwen gegeerd waren en op bepaalde plaatsen zelfs monoculturen hun intrede deden.

Wilde lijsterbes

Het geslacht Sorbus (lijsterbes) omvat meer dan 200 soorten, waarvan er bij ons slechts één van nature groeit: de wilde lijsterbes. Deze komt in vrijwel geheel Europa voor tot in West-Siberië. Hij stelt bijna geen eisen aan de bodem en het klimaat; hij was dan ook één van de eerste soorten die zich in de Benelux vestigden na de laatste ijstijd. De vruchten zijn zeer in trek bij de koperwiek, kramsvogel en andere lijsterachtigen waardoor verspreiding zeer makkelijk plaatsvindt. De naam aucuparia is trouwens ook afgeleid van het Latijnse avis en capere, wat respectievelijk vogel en vangen betekent: vogelvangers gebruikten de bessen als lokmiddel. Niet alleen vogels weten deze boomsoort te smaken, ook bij zoogdieren en insecten zijn de bessen, bladeren en twijgen zeer in trek.

De bladeren zijn heel herkenbaar aangezien het om een samengesteld blad gaat dat uit meerdere, grof gezaagde deelblaadjes bestaat. Het is één de eerste bomen die in het voorjaar in blad komt. Hoewel hij als struikvorm schaduw verdraagt, heeft hij als pionier nood aan voldoende licht om goed uit te groeien en tot een rijke bloei en vruchtzetting te komen. Hij kan dus zowel als middelgrote boom of als struik voorkomen. Zonder concurrenten van eik of beuk kan het gerust een forse boom van 20 m worden. Ondanks zijn hakhoutverleden zijn zijn potenties op het vlak van houtopbrengst nooit echt erkend geweest. Tegenwoordig wordt hij meer en meer geapprecieerd om diverse redenen: zo kan hij op zwaar vervuilde bodems groeien en als stofscherm dienen rond fabrieken en langs drukke snelwegen. Daarnaast is hij bij nieuwe aanplantingen een ideale begeleider die de hoofdboomsoort dwingt in de hoogte te groeien zodat de

onderste takken worden afgestoten. Toch zal hij geen bedreiging vormen voor de hoofdboomsoort en kan hij later als vooropbrengst geoogst worden. In homogene naald- of beukenbossen kan hij worden aangeplant om de structuurvariatie te verhogen en het bodemleven te stimuleren door zijn goed afbreekbare bladstrooisel en aldus verzuring tegengaan. Dit, gecombineerd met de insecten, zoogdieren en vogels die van allerlei onderdelen profiteren, verklaart de grote natuurwaarde van deze mooie boomsoort.

Deze tekst is gebaseerd op: Bastiaens, J. et al. (2006). Inheemse bomen en struiken in Nederland en Vlaanderen: herkenning, verspreiding, geschiedenis en gebruik. Boom, Amsterdam. Goris, J. (2007). Boom in de kijker: De wilde Lijsterbes. In: ’t Boomblad.

Cursus “Van start met boomgericht bosbeheer : blessen “

Datum: Zaterdag 24 oktober 2020

Uur: 9u / 13u

Locatie: Sylvascoop Tessenderlo, domeinbos Gerhagen

Inschrijven: antwerpenzuid@bosgroep.be

Prijs: € 20, enkel voor leden-boseigenaars

Max deelnemers: 24, de groep wordt in 2 opgedeeld, een voor- en namiddagsessie

Lesgever: Inverde

Organisatie: Bosgroep Antwerpen Zuid

Nog 6 beschikbare plaatsen

Gebruik van de lier bij moeilijke vellingen

Datum: Zaterdag 7 november 2020

Uur: 9u00 – 16u00

Locatie Vrieselhof te Ranst

Inschrijven: antwerpenzuid@bosgroep.be of via 014 85 90 19

Prijs: € 20 voor leden-boseigenaars, € 60 voor leden zonder boseigendom

Max. deelnemers: 9, nog 3 beschikbare plaatsen

Lesgever: Inverde

Organisatie: Bosgroep Antwerpen Zuid

Voorkennis : bij voorkeur kettingzaagcursussen ECS 1 en ECS 2

Kettingzaagcursus niveau ECS 3

Datum: Zaterdagen 14 en 21 november 2020

Uur: 9u00 – 16u00

Locatie: Prinsenpark te Retie

Inschrijven: antwerpenzuid@bosgroep.be

Prijs: € 40 voor leden-boseigenaars, € 120 voor leden zonder boseigendom

Max. deelnemers: 6, nog 3 beschikbare plaatsen

Lesgever: Inverde

Organisatie: Bosgroep Antwerpen Zuid

Voorkennis : gebruik van de lier bij moeilijke vellingen

Kettingzaagcursussen

Inschrijven: antwerpenzuid@bosgroep.be

De Bosgroep organiseert in samenwerking met Inverde opleidingen om veiliger te werken met de kettingzaag. Inverde volgt de Europese Kettingzaagnormen (European Chainsaw Standards of ECS).

Er zijn verschillende modules waarvan de inhoud kan teruggevonden worden op de website van Inverde : www.inverde.be

Indien je interesse hebt om in de toekomst één van de modules te volgen, bezorg dan zeker je gegevens (naam, telefoon, lidmaatschap van de betreffende bosgroep) via mail naar antwerpenzuid@bosgroep.be of telefonisch op het nummer 03 355 09 40

Brandhoutverkoop via Brandhoutweb.be

Datum: Vanaf oktober

Organisatie: De Vlaamse bosgroepen

De winter komt eraan. Misschien heb je zelf brandhout nodig of ken je iemand die zijn houtvoorraad dit najaar wil aanvullen? Aarzel niet om een kijkje te nemen op brandhoutweb.be Daar vind je vanaf eind oktober heel wat nieuwe loten die je kan aankopen. Allicht ook eentje bij jou in de buurt!

BGAN BGAZ BGKN BGZK

BGAN BGAZ BGKN BGZK

BGAN BGAZ BGKN BGZK

BGAN BGAZ BGKN BGZK

BGAN BGAZ BGKN BGZK

Particulieren die bos, hout of tweedehands bosmateriaal zoeken of willen verkopen, kunnen hier gratis een zoekertje plaatsen. Via deze rubriek komen geïnteresseerden met elkaar in contact. De Bosgroep beperkt haar inbreng tot het geven van informatie en advies en waakt erover dat het zoekertje bosgerelateerd is. Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating. Het zoekertje bevat maximum 200 tekens (incl. spaties). Het zoekertje verschijnt eenmalig in de Bosgazet. Als u het wil herhalen, dient u opnieuw een aanvraag in. De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop. De zoekertjes worden ten laatste op 15 mei, 15 augustus, 15 november of 15 februari naar antwerpennoord@bosgroep.be gestuurd. Een zoekertje bevat minstens volgende informatie:

Bos: ligging, oppervlakte, type bos (loof/gemengd/ naald/populier), telefoon en/of e-mailadres

– Hout: gemeente, staand/liggend/gekliefd, soort, hoeveelheid, prijs, telefoon en/of e-mailadres

– Tweedehands machines/hulpmiddelen/ veiligheidskledij: gemeente, beschrijving, merk, prijs, telefoon en/of e-mailadres

Hebt u interesse? Ga dan zeker naar www. provincieantwerpen.be en druk in het vakje ‘zoeken’ het trefwoord “BOSGAZET” in en laat hier uw zoekertje en gegevens achter!

Bos te koop

1,09 ha

Mol -Ezaart , Vosbergen Prijs overeen te komen

Contact: Joseverreyt@gmail.com of 0473 28 43 03

Te koop gemengd bos

prijs overeen te komen

Kasterlee (de goorakkers)

0,4040 ha

Contact: 0473 53 56 46 of hrvd@skynet.be

Te Koop: zware bosfrees op wielen, kan ook een wagentje trekken.

Merk: Eurosystems, Italië – 2-takt Cyl. inh. 47.752 cc

Vraagprijs : 700,00 €

Plaats: Oud-Turnhout

Contact: 014 45 01 18 of vleugels@telenet.be

Bosgroep Kempen Noord is verhuisd!

Op 21 augustus 2020 verhuisde de Bosgroep Kempen

Noord van de Hoge Mouw in Kasterlee naar de Pastorie in Oosthoven. Samen met het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete kan je ons vanaf nu daar vinden.

We zijn trots op het resultaat van de verbouwing. Het is een mooi en licht bos- en landschapshuis geworden, dat als kantoor en voor een groter publiek gebruikt kan worden. Het ontwerp is van Burobill en Artez deed de werken.

Graag willen we ons nieuwe huis aan iedereen tonen. We hopen dat binnenkort te kunnen doen, rekening houdend met coronamaatregelen. Hierover later meer..

Nieuw adres:

Polderstraat 33, 2360 Oud-Turnhout (Oosthoven) Ons telefoonnummer en mailadres blijft hetzelfde:

T – 014 85 90 18

Mail: kempennoord@bosgroep.be

Deze verbouwing was mogelijk met steun van Provincie Antwerpen, Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling en de Klimaatoproep van Vlaams Departement Omgeving.

BGAN BGAZ BGKN BGZK

Bosgroep Antwerpen Noord vzw

Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst

T: 03/355.09.40

M: antwerpennoord@bosgroep.be

Coördinator: Karolien Devriendt - 0475 75 77 98

Adj.-coördin: Simon De Smedt - 0472 45 19 70

Adviseur: Gijs Bracke - 0470 21 38 94

Medewerkster: Britt Van Cotthem

Bosgroep Kempen Noord vzw

Polderstraat 33, 2360 Oud-Turnhout (Oosthoven)

T: 014/85.90.19

M: kempennoord@bosgroep.be

Coördinator: Marieke Verreet - 0474 74 17 31

Adj.-coördin: Kevin Greeven - 0477 63 12 47

Adj.-coördin: Chris Meeuws - 0478 45 51 38

Adj.-coördin: Joost Malliet - 0477 93 25 51

Adj.-coördin: Thomas Van de Peer - 0476 96 57 92

Adj.-coördin: Sien Van Looveren - 0470 90 57 44

Medewerkster: Annick Vangenechten, Elly Maes

Bosgroep Antwerpen Zuid vzw

Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst

T: 03 355 09 40

M: antwerpenzuid@bosgroep.be

Coördinator: Kathleen Vanderheyden - 0476 76 18 25

Adj.-coördin: Bert Van Gils - 0476 86 80 01

Adviseur: Gijs Bracke - 0470 21 38 94

Medewerkster: Marleen Brosens

Bosgroep Zuiderkempen vzw

Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo

T: 014 27 96 57

M: zuiderkempen@bosgroep.be

Coördinator: Jan Seynaeve - 0474 99 99 35

Adj.-coördin: Joran Mertens - 0475 80 73 36

Adj.-coördin: Jan Wauters - 0478 78 20 22

Projectmedewerker Juul De Witte - 0474 84 21 78