Bosgazet 57

Bosgazet

4

Celtic fields in de Kempen

Kleine bosjes zijn van groot belang

Recepten met planten

De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar leden en geïnteresseerden. Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Joost Malliet,

Secretariaat: Britt Van Cotthem, Fotograaf voorblad: Bosgroep Kempen

Noord, Lay-out: Koloriet - Leefdaal

Contact:

Schildesteenweg 99, 2520 Ranst, 03 355 09 40, antwerpennoord@bosgroep.be www.bosgroepen.be.

Woord vooraf

Beste bosliefhebber,

Dit is een Bosgazet vol hoop in donkere, winterse coronatijden. Merk wel op dat onze bossen nu een meerwaarde bieden aan de gemeenschap ter ondersteuning van de strijd tegen het coronavirus. Nu nog de overheid overtuigen van wat bos allemaal kan betekenen voor de bevolking. We hadden het er vorige keer al over: de Vlaamse Overheid wil werken aan 4000ha extra bos tegen 2024 in Vlaanderen. Daarvoor is er nu een nieuw subsidiesysteem. Minister Demir wil het subsidielandschap voor bebossing vereenvoudigen. Lees zeker na hoe je mee kan werken aan meer bos in Vlaanderen. Of neem een kijkje op de website https://www.plantjeeigenbos.be/ Hoop geeft ook het artikel van prof. De Frenne. Al die kleine bossen of bomengroepen maken een verschil voor de CO2-opslag, voor plant en dier, voor fijnstof en zelf bij de verspreiding van Lyme. Dat horen we graag als Bosgroepen!

Je kan ook wegdromen bij de geheimen van Celtic Fields in de bodem van onze bossen of bij een recept met bosplanten. Bushcraft blijft mogelijk, ook in deze vreemde tijden.

Hou jullie goed.

Stan Verschueren

Bosgroepen, wat zijn dat?

Veel van de bossen in Vlaanderen zijn in privéhanden. De bosjes zijn vaak kleiner dan een hectare en zeer versnipperd. Om op een duurzame en rendabelere manier aan bosbeheer te doen, zijn De Bosgroepen opgericht ter ondersteuning van de vele boseigenaars. Boseigenaars krijgen een professioneel advies en kunnen samenwerken met andere boseigenaars in de buurt. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gratis lid te worden en gebruik te maken van De Bosgroep-diensten. Men behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen!

De belangrijkste taken van De Bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. Je kan ons contacteren voor:

– gratis, onafhankelijk en vrijblijvend advies

informatie over hoe je bos duurzaam kan beheerd worden

– organisatie van wandelingen, cursussen en excursies

– uitvoering van gezamenlijke bosbeheerwerken: dunnen, exotenbeheer, houtverkopen

– hulp bij de bosadministratie: kapmachtigingen, subsidies en beheerplannen

– ondersteuning bij aanplantingen

– optimaliseren van de toegankelijkheid van je bos

Contact

Verhuisd? Vragen over lidmaatschap? Neem dan contact op via 03 355 09 40 of antwerpennoord@bosgroep.be

De Bosgazet of Nieuwsbrief analoog of digitaal ontvangen? Of dit aanpassen? Kan je zelf doen via de link www.web.provincieantwerpen.be/cn/avrml/bosgroepen

Nieuw bos in Vlaanderen

De Vlaamse Overheid wil werken aan nieuw bos in Vlaanderen. Maar liefst 4000ha extra tegen 2024! Wil je hier op een of andere manier een steentje aan bijdragen, ga dan naar https://www. plantjeeigenbos.be/ en meld je aan!

Kronkels van bomen

Als je de natuur z’n gang laat gaan, krijg je soms bizarre maar wondermooie dingen te zien!

In 2010 stuitten medewerkers van het agentschap Onroerend Erfgoed Vlaanderen op enkele vondsten die hun harten sneller deden slaan. Eén daarvan was de aanwezigheid van prehistorische raatakkers (Celtic fields) in de Kempen, waaronder uitgebreide complexen in Postel, de Kempense Heuvelrug en de Hoge Mouw in Herentals en Kasterlee. Ook in de omgeving van Noorderwijk, Merksplas en Vosselaar/ Turnhout (Het Looi) vinden we historische raatakkers terug. Voor de boseigenaars bracht dit onvermoede erfgoed evenwel de nodige vragen met zich mee. Een overzicht van een bijzondere ontdekking en de gevolgen voor het bosbeheer.

Verborgen erfgoed uit de ijzertijd

Even terugspoelen naar 2010. Op dat moment gebruikten ze een nieuwe techniek om vanuit de lucht, met gedetailleerde hoogtemetingen via lasers, naar archeologische vondsten te speuren. Vroeger was dit vooral in bossen moeilijk, omdat het bladerdek luchtfotografie bemoeilijkt. Omdat er in bossen weinig ingrepen gebeuren, zijn hier ook zelden archeologische toevalsvondsten. Dat maakt meteen dat de archeologische relicten in beboste gebieden nog relatief ongeschonden zijn, zeker in vergelijking met bebouwde gebieden en landbouwpercelen.

De zogenaamde laseraltimetrische opnames laten echter toe om door het bladerdek heen te kijken en de topografie van de bossen minutieus in kaart te brengen. Op de beelden van de Antwerpse Kempen en het Kempens Plateau zie je duidelijk de structuren van prehistorische akkers.

©RobinReynders

Celtic fields in de Kempen: bossen als schatkamer voor erfgoed

Deze heten in het Engels celtic fields, maar dateren in feite van 800 vóór Christus (de vroege ijzertijd), een paar honderd jaar voor de komst van de Kelten in onze regio. De Nederlandse benaming raatakkers dekt dan ook beter de lading, want het gaat om vierkante percelen van ongeveer 40 op 40 meter, omgeven door een lage, brede wal. Ter plaatse zie je ze bijna niet door de ondergroei in de bossen, maar op het Digitaal Hoogtemodel, dat werd gemaakt met behulp van de laseropnames, zijn ze zeer goed te zien.

De raatakkers van de Kempen zijn talrijk, uitgestrekt en goed bewaard. Dat maakt hen zelfs op Europees niveau waardevol.

Onrust bij eigenaars

Welke concrete gevolgen heeft een beschermde status voor beheer en exploitatie? Die vraag stellen de eigenaars zich ook. Akkercomplexen en ander archeologisch erfgoed zijn kwetsbaar. Bosbeheer heeft altijd een bepaalde impact op de bosbodem. Zo kunnen sporen uit het verleden ongewild worden weggevaagd. Soms kan actief beheer dan weer net wenselijk zijn, want schade kan bijvoorbeeld ook ontstaan door het omwaaien van bomen (windval), waarbij wortelkluit wordt losgetrokken. Als Bosgroep erkennen we het belang van deze en andere archeologische vondsten en doen we alle mogelijke inspanningen om waardevolle sites te bewaren. We beschikken over een actuele GIS-laag waarop alle celtic fields zijn aangeduid. Wanneer we een bos beheren waarin raatakkers voorkomen, werken we samen met het agentschap Onroerend Erfgoed Vlaanderen om beschadiging te vermijden. Waar nodig maken we, in samenspraak met de eigenaars, afspraken om bijvoorbeeld exploitatiepistes te verleggen. Bovendien zullen we de komende jaren de bossen van alle leden in deze regio beoordelen op de aanwezigheid van erfgoed en passende beheervoorstellen opmaken.

Bosbeheer en archeologie: tips

Het goede nieuws is dat zelfs kleine aanpassingen in de manier van beheren al een groot verschil kunnen betekenen voor de vrijwaring van historische raatakkers.

1 Beperk de impact van zware machines op de bosbodem

Zware machines kunnen grote schade aan de raatakkers veroorzaken door spoorvorming, bodemverdichting en erosie. Dit dient zoveel mogelijk vermeden te worden. Dat is sowieso beter voor je bosbodem.

Toch machines nodig? Dan kun je de impact verkleinen door:

in droge periodes te beheren om spoorvorming te beperken met rijplaten te werken te kiezen voor machines met lange armen om het aantal rijbewegingen te beperken

gebruik te maken van een optimaal patroon van routes:

– optimaal gebruik van actuele wegen

vooruit en achteruit langs dezelfde route, of vooruit langs een nieuwe route en terug langs een reeds gebruikte route

steeds op dezelfde plek over een

Dank aan Erwin Meylemans (Agentschap Onroerend Erfgoed) en Joyce Paesen (IOED Lage Kempen) voor het leveren van de informatie voor dit artikel.

Het digitaal hoogtemodel kijkt door het bladerdek en legt prehistorische akkers in Postel bloot

wal van het raatakkersysteem rijden om schade te minimaliseren (op de plek zelf zal de schade groter zijn, maar de rest wordt gevrijwaard)

– haaks over een wal rijden in de plaats van schuin om de schade te minimaliseren.

2 Beperk windval

Na een kaalkap of dunning blijkt vaak dat de gespaarde bomen of boomgroepjes, die groot werden in de beschutting van het (te weinig gedunde) bos, niet bestand zijn tegen hevige wind.

3 Maatregelen bij rooien

Vermijd het uittrekken van bomen, zoals dat nu als gifvrije bestrijdingsmethode van Amerikaanse vogelkers populair is. Ook het uitfrezen van stronken is nefast voor het behoud van de wallen en ander archeologisch erfgoed. Affrezen tot op de grond kan wel, als dit noodzakelijk is voor het vervolgbeheer (maaien).

Erfgoed ontsluiten

Bossen blijven verbazen. Ze dragen bij tot het behoud van onze biodiversiteit, het temperen van de klimaatverandering, het filteren van fijn stof uit de lucht. Bossen bieden ontspanning en duurzame grondstoffen. En ze hebben honderden jaren lang belangrijk erfgoed bewaard. Het hoogtemodel bracht nog andere archeologische vondsten in de Vlaamse bossen aan het licht, die dateren van de prehistorie tot de Tweede Wereldoorlog. De bovengrondse sporen zijn daarbij slechts het topje van de ijsberg: men vermoedt dat er in de bossen nog heel wat archeologische schatten rusten. Nu de nieuwste technologieën ons helpen om deze verhalen te ontsluieren, brengt dat uitdagingen met zich mee,

Landbouw in de prehistorie

Raatakkers of celtic fields waren in gebruik vanaf de late bronstijd en plaatselijk mogelijk nog tot in het Romeinse tijdperk. Ze komen voor in België, Nederland, Duitsland, Denemarken, Groot-Brittannië, Ierland, Zweden, Polen en de Baltische staten. Ze verdeelden een groot veld in kleinere, vierkante percelen. Hierop teelden boeren graansoorten. Bij het onderzoek van de site van het Kolisbos in Neerpelt werden verkoolde graankorrels van gerst en tarwe aangetroffen, die dateerden van 800 à 400 voor Christus. De wallen van de raatakkers ontstonden wellicht door de manier waarop de boeren akkerden, waarbij ze bijvoorbeeld zoden en wortels naar de zijkanten van de velden verplaatsten. Er zijn ook aanwijzingen dat er vruchtbare plaggen uit de valleien werden gestoken en op de akkers gebracht. In de buurt van raatakkers bevinden zich vaak grafheuvels.

maar ook heel wat kansen. Zo zou je ervoor kunnen opteren om de verhalen uit het verleden tot leven te brengen met panelen, begeleide wandelingen of apps Wie hier graag meer mee wil doen, kan uiteraard steeds contact opnemen met de Antwerpse Bosgroepen, die je indien nodig in contact brengt met organisaties die hiermee bezig zijn.

Meer info

Voor meer info mag je steeds contact opnemen met Erwin Meylemans (erwin. meylemans@vlaanderen.be) of Joyce Paesen (joyce.paesen@rllk.be).

Doetip

Meer weten? Dan kun je bijvoorbeeld naar het Archeologisch Park De Rieten in Wijshagen, waar de geschiedenis van de grafheuvels en raatakkers tot leven komt. Voor kinderen is er een speciale zoektocht, met een boekje dat je kunt kopen bij de toeristische dienst. Het park kun je gratis bezoeken. www.oudsbergen.be/archeologisch-park-de-rieten/

© Geert de Sutter

© Robin Reynders

Nieuwe subsidiemogelijkheden voor bebossing

Auteur: Ute De Meyer (Aanspreekpunt Privaat Bosbeheer)

Foto’s: Joost Malliet (Bosgroep Kempen Noord)

Op vrijdag 30 oktober keurde de Vlaamse regering het Besluit van de Vlaamse regering over de subsidiëring van bebossing definitief goed. Met dit nieuwe besluit tracht minister van Omgeving, Zuhal Demir, het subsidielandschap voor bebossing te vereenvoudigen en bij te stellen. Hieronder lichten we 2 belangrijke elementen uit dit nieuwe besluit toe, alsook de voornaamste voorwaarden die gekoppeld zijn aan de nieuwe subsidie.

1. Subsidiëring van bebossing

Het eerste en tevens grootste element uit dit besluit is de nieuwe subsidie. Ben je een particulier en wens je je grond te bebossen? Dan kan je vanaf 1 november 2020 een financiële ondersteuning aanvragen voor de aanplant (plantgoed, wildbescherming…) en het grondwaardeverlies. Door deze aspecten samen te voegen, wordt het Besluit van de Vlaamse regering (BVR) van 28 juni 2019 houdende subsidiëring van grondwaardeverlies bij bebossing, opgeheven.

Zoals bij elke subsidie het geval is, moet je ook hier aan bepaalde voorwaarden voldoen. Zonder te diep in te gaan op alle voorwaarden waarvan de belangrijkste terug te vinden zijn in Tabel 1, willen we toch graag je aandacht vestigen op het volgende:

ten eerste is het mogelijk om te bebossen met populier in combinatie met inheemse soorten; ten tweede ben je, in tegenstelling tot het Besluit van de Vlaamse regering van 2 oktober 2015 betreffende het verlenen van subsidies voor bebossing en voor herbebossing, niet langer verplicht een natuurbeheerplan op te stellen.

Populier stond aanvankelijk niet in het ontwerpbesluit, maar dankzij de gezamenlijke vraag van het APB-NB, De Bosgroepen en Landelijk Vlaanderen heeft deze boomsoort een verdiende plek in dit besluit gekregen. Ook onze vraag aan de minister om geen natuurbeheerplan meer te hoeven opstellen, werd gehoord.

Vergunning

Voor een bebossing op grond met een agrarische bestemming is een gemeentelijke bebossingsvergunning van het College van Burgemeester en Schepenen (Veldwetboek art. 35 bis § 5) verplicht. Na de indiening heeft het Schepencollege 30 dagen de tijd om een beslissing te nemen over het al dan niet verlenen van de vergunning. Wordt de termijn niet gerespecteerd, dan wordt de vergunning geacht verleend te zijn. Daarnaast wordt door de vergunningverlenende gemeente het advies van het Departement Landbouw en Visserij gevraagd. Indien zij binnen een termijn van 20 dagen geen advies heeft verleend, wordt deze geacht gunstig te zijn. Opgelet, dit advies is niet bindend!

Hoe aan te vragen?

Vul het aanvraagformulier van Natuur en Bos in en bezorg dit voor je met de aanplant van je bos begint. Uiterlijk 45 dagen na je aanvraag, ontvang je een bevestiging. Indien er ontbrekende elementen zijn, brengt Natuur en Bos je hiervan op de hoogte en heb je 14 dagen de tijd om de ontbrekende elementen te bezorgen.

Staan je bomen in de grond, dan moet je dit melden aan Natuur en Bos die de subsidie vervolgens uitbetaalt.

Tabel 1: overzicht nieuwe subsidie bebossing

Bestemming Oppervlakte Wie Voorwaarden Bedrag

- Niet

gelegen in:

- industriegebied in de ruime zin

- herbevestigd agrarisch gebied (HAG)

- agrarisch gebied (AG)

vastgesteld in ruimtelijke

uitvoeringsplannen (RUP)

- Min. 0,10 ha

- Min. 0,50 ha als de grond gelegen is in AG in de ruime zin

- Min. 0,25 ha als de grond gelegen is in AG in de ruime zin én aansluit bij bestaand bos

- Natuurlijke personen, privaatrechtelijke en publiekrechtelijke rechtspersonen uitgezonderd de federale staat, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, het Waals Gewest, het Vlaams Gewest of een publiekrechtelijke rechtspersoon van het Vlaams Gewest

- Aanvrager moet eigenaar zijn van de grond, een zakelijk recht hebben of het terrein pachten. Pachters moeten van de eigenaar of zakelijk rechthouder van de grond schriftelijke toestemming hebben.

- Bebossen met inheemse soorten

- Combinatie van populier met inheemse soorten is mogelijk

- Minstens 75% afkomstig van aanbevolen herkomsten

- Geen verplichting tot bebossing

- Geen compensatieplicht

- De grond is bij de subsidieaanvraag nog geen bos volgens art. 3 §1 van het Bosdecreet

- Indien grond in AG in de ruime zin, mag deze gedurende minstens 2 volledige kalenderjaren voorafgaand aan het indienen van de aanvraag niet gebruikt zijn geweest voor professionele land- en tuinbouwdoeleinden

- Geldige vergunning

- Bebossing 25 jaar in stand houden

- Bebossing registeren op www.bosteller.be

- Bij elke overdracht (verkoop, erfenis, erfpacht…) de nieuwe bosbeheerder via de notaris op de hoogte brengen van de verbintenissen die gekoppeld zijn aan de grond

- 2,5€/m2

- 1,96€/m2

- in het geval van natuurlijke verbossing op gronden niet verworven via subsidie, waarvoor geen vergoeding voor grondwaardeverlies werd ontvangen of geen eigendom van besturen als vermeld in artikel 1, eerste lid, 6° , van het BVR van 14 juli 2017 betreffende de subsidiëring van de planning, de ontwikkeling en de uitvoering van het geïntegreerd natuurbeheer.

- 0,54€/m2

- voor gronden in eigendom van besturen als vermeld in artikel 1, eerste lid, 6°, van het BVR van 14 juli 2017 betreffende de subsidiering van de planning, de ontwikkeling en de uitvoering van het geïntegreerd natuurbeheer

- voor gronden waarvoor een subsidie is bekomen voor verwerving van de grond/een vergoeding voor grondwaardeverlies is ontvangen

- en voor grond gelegen binnen AG in de ruime zin met een oppervlakte tussen 25 - 50 are en aansluitend op bestaand bos

Door de invoering van de nieuwe subsidie is het BVR van 2 oktober 2015 betreffende het verlenen van subsidies voor bebossing en voor herbebossing gewijzigd naar het BVR van 2 oktober 2015 betreffende het verlenen van subsidies voor bebossing in

gebied en in

gebied vastgesteld in ruimtelijke uitvoeringsplannen en voor herbebossing. De sub-

sidie voor bebossing uit 2015 zal met andere woorden enkel van toepassing zijn voor gronden in herbevestigd agrarisch gebied, of in agrarisch gebied vastgesteld in ruimtelijke uitvoeringsplannen (Tabel 2). Bij herbebossing en bebossing is het vanaf nu verplicht, als het gebruikte plantgoed via de handel wordt aangeschaft, het plantgoed voor de soorten in bijlage 3 voor minstens 75% van de beboste oppervlakte afkomstig te laten zijn van aanbevolen herkomsten. In dat geval bedraagt de subsidie 3.250€/ha voor herbebossing en 3.750€/ha voor bebossing.

2. Subsidies voor bebossing in herbevestigd agrarisch gebied, in agrarisch gebied vastgesteld in ruimtelijke uitvoeringsplannen

herbevestigd agrarisch

agrarisch

Surf naar www.natuurenbos.be/bebossing voor meer informatie.

Tabel 2: Subsidies voor bebossing in herbevestigd agrarisch gebied en in agrarisch gebied vastgesteld in ruimtelijke uitvoeringsplannen

Bestemming Voorwaarden Bedrag

- Gelegen in herbevestigd agrarisch gebied of - in agrarisch gebied vastgesteld in ruimtelijke uitvoeringsplannen

- Beplanting of natuurlijke verjonging

- Aanvraag: de beste dossiers krijgen subsidies

- Minimum 0,5 ha of 0,25 ha indien bebossing aansluit bij bestaand bos (bosrandontwikkeling)

- Inheemse soorten en populier met onderetage, standplaatsgeschikt!

- Min. 2 soorten met elks minstens 10% van plantaantal, vanaf 1 ha min. 3 soorten

- Geen boscompensatie

- Indienen voor 1 mei of 1

september

- Opmaak van NBP binnen 4 jaar na aanvraag van de subsidie

- 3.750€/ha, indien het gebruikte plantgoed via de handel wordt aangeschaft dan dient dit plantgoed voor de soorten in bijlage 3 voor minstens 75% van de beboste oppervlakte afkomstig te zijn van aanbevolen herkomsten - vergoeding wildbescherming:

- 0,65€/individuele bescherming

- 350€/100m raster

Landbouwers kunnen een onderhoudssubsidie en inkomenscompensatie aanvragen.

Dit is aan de ene kant een versoepeling daar je vroeger de beboste oppervlakte moest aanplanten met 100% afkomstig van aanbevolen herkomsten om aanspraak te kunnen maken op de maximale vergoeding. Aan de andere kant wil men er op die manier voor zorgen dat het gebruik van aanbevolen herkomsten voldoende gevaloriseerd wordt. Buiten deze wijzigingen blijven de voorwaarden en het subsidiebedrag echter ongewijzigd.

Surf naar https://www.natuurenbos. be/subsidieregeling-bebossing-2015 voor meer informatie.

Voor advies op maat van uw percelen, contacteer de lokale bosgroep!

Kleine bosjes zijn van groot belang

Heb jij tussen de vijf en de twintig bomen? Zelfs dan maak je al het verschil. Uit een studie door prof. Pieter De Frenne (UGent) blijkt dat kleine bomengroepen belangrijker zijn dan gedacht. Vlaanderen telt tienduizenden van zulke kleine bossen. Jammer genoeg moeten ze dikwijls plaats maken voor gebouwen, tuinen of landbouw.

2. Ze bevatten geschikter voedsel voor wilde dieren zoals reeën, bijvoorbeeld meer bessen, kruiden en jonge boompjes.

3. Er leven minder teken omdat het klimaat er droger is dan in grote bossen. Dat verkleint het risico op de ziekte van Lyme bij recreanten.

4. Ze halen per ha meer fijn stof uit de lucht. Dit gebeurt namelijk vooral in de bosranden en kleine bosjes hebben proportioneel een grotere randzone.

De onderzoekers bestudeerden 200 bosfragmenten in heel Europa. Daarbij merkten ze de volgende zaken op waarin kleine bosjes beter scoren dan hun grote broers:

1. Ze slaan per oppervlakte-eenheid meer koolstof op in de bodem. Hierdoor worden er meer broeikasgassen uit de atmosfeer gehaald.

In verhouding tot grote bossen bevatten kleine bosjes minder soorten planten en dieren, maar ze leveren wel meer ecosysteemdiensten per oppervlakte. Met ecosysteemdiensten bedoelen we alle diensten die natuurlijke systemen aan de samenleving leveren, bijvoorbeeld bescherming tegen overstroming, bestuiving van gewassen, natuurlijke waterzuivering, klimaatregulering, recreatie, enz.

Kleine bossen hebben dus een groot maatschappelijk belang. De onderzoe-

Aanplant van een Tiny Forest® bij een school te Leeuwarden, Nederland. Dergelijke initiatieven brengen de natuur letterlijk naar de stad.

Artikel door Jan Goris, vzw Bosgroep Houtland, op basis van info door de UGent

kers pleiten er dan ook voor dat het beleid niet alleen focust op grotere natuurgebieden maar ook deze bosjes meeneemt en beschermt. Als bosgroepen kunnen we dit alleen maar toejuichen.

Meer info: https://www.ugent.be/nl/actueel/bos-klein-belang-koolstof-wildteken.htm

Wat is een Tiny Forest®?

Met het voorgaand artikel werd het belang van kleine bosjes wetenschappelijk aangetoond. In onze dichtbevolkte lage landen zijn kleine bosjes erg populair. In Nederland hebben ze de term ‘Tiny Forest®’. Deze uitdrukking is intussen overgewaaid naar onze streken. Hoog tijd dus voor wat meer uitleg.

Een Tiny Forest® is een dichtbegroeid, inheems bos ter grootte van een tennisbaan. Dit bos is niet alleen een prettige plek voor vlinders, vogels, bijen en kleine zoogdieren, maar ook voor mensen. Kinderen leren er buiten over de Nederland-

se natuur en buurtbewoners ontmoeten er elkaar op een prettige en gezonde plek.

Tiny Forest is een concept dat bedacht is door de Indiase ingenieur Shubhendu Sharma (CEO Afforestt). Hij baseerde zich op een Japanse bosbouwmethode om snel veerkrachtige, inheemse ecosystemen te herstellen of te ontwikkelen en vertaalde de werkwijze naar een stadsomgeving. Al gauw plopten in Nederland en België allerlei ‘Tiny Forest’-initiatieven op.

Sommige van deze initiatieven weken wel erg veel af van het oorspronkelijk gedachtengoed waarna IVN (Instituut voor Natuureducatie, NL) en Sharma besloten om van Tiny Forest een Registered Trademark® te maken. Aan de hand van een checklist kan je nagaan of je een echt Tiny Forest® hebt gemaakt. De checklist vind je via https://www.ivn.nl/tinyforest/over-tiny-forestr. Voldoet het niet, noem het dan gewoon een ‘minibosje’ of ‘wonderwoudje’ of … Sowieso is het ongetwijfeld een prachtige aanwinst.

Klein, gevarieerd bosje bij de Waardammebeek te Oostkamp. Wie zulke bosjes te midden van een open landschap bezoekt, ervaart meestal snel dat heel wat dieren hierin een thuis vinden. Wetenschappelijk onderzoekt bevestigt nu dit gevoel.

Enkele interessante zaken uit de checklist:

Een Tiny Forest® bestaat uit min. 25 verschillende inheemse soorten en er komen geen uitheemse soorten in voor. Er staan 3 tot 5 bomen per vierkante meter. Minimaal 10 jaar lang laat je alles ongestoord groeien. Alle takken, blaadjes en dode bomen blijven ter plaatse liggen. Bij aanvang wordt de bodem bewerkt volgens bepaalde richtlijnen, nadien is er een mulchlaag (vb. stro) van min. 15cm dik. In het geval van openbare domeinen zijn er ook sociale voorwaarden. Zo dient er een buitenklas aanwezig te zijn en wordt het bos geplant en geadopteerd door buurtbewoners en/of schoolkinderen.

www.brandhoutweb.be

Het platform voor verkoop van brandhout via de Vlaamse Bosgroepen, www.brandhoutweb.be werd afgelopen herfst weer aangevuld met tientallen loten brandhout uit de regio. Na registratie op de website kan je alle informatie bekijken en de loten bezoeken aan de hand van een kaartje. Bij vragen over bepaalde loten kan je steeds terecht bij de vermelde contactpersoon. Bij interesse kan je een lot online aankopen aan een vastgelegde prijs. Je doorloopt de stappen van de digitale betaling, nadien zal je van de betrokken bosgroep de kapvergunning aankrijgen waarmee je dan in het bos aan de slag kan.

Heb je zelf interesse of ken je iemand in je omgeving? Check dan zeker www.brandhoutweb.be eens!

Industriële houtverkopen 2020

Door de coronacrisis werd er dit jaar minder hout verkocht. Hierbij een overzicht van de geboden prijzen:

Goedkeuring Projectsubsidie

Natuur voor de Koeberg

De Koeberg is een klein duinencomplex langs de Heerlese Loop in Hoogstraten. Het gebiedje is uniek omdat het één van de mooiste ringvennen van de provincie herbergt, en bij uitbreiding zelfs van heel Vlaanderen. De grote veenbulten zijn rijkelijk begroeid met zeer zeldzame soorten als kleine veenbes, dopheide, veenpluis en eenarig wollegras. De private eigenaar is zich zeer bewust van de natuurwaarden en wil de kwaliteit van het ven ook verder verbeteren. Via kleinschalige ingrepen willen we het leefgebied van gevlekte witsnuitlibel en poelkikker rond het Koeven optimaliseren. Dit wil zeggen een korte maar volwaardige ecologische gradiënt creëren van

hoogveen naar natte heide naar droge heide naar een rijke bosrand en uiteindelijk een eiken-berkenbos. Bosgroep Kempen Noord vroeg hiervoor de nodige subsidies aan en die werden recent ook goedgekeurd. Aan de slag nu!

Sarah Frison, de nieuwe administratieve spil van

Bosgroep Zuiderkempen

The heart will go on Hallo allemaal! Ik ben Sarah Frison, een “jonge” dame van 28 jaar en ben sinds oktober het nieuwe hart van de administratie van de Bosgroep Zuiderkempen! In 2013 startte ik mijn carrière bij KPMG als Management Assistant voor de afdeling Tax maar na 4,5 jaar wou ik zien wat de wereld mij verder nog te bieden had. Ik belandde op de planning van een loonbedrijf waar ik een gouden team van 25 arbeiders bijstond en begeleidde. Twee jaar later kwam de vacature van de bosgroep op mijn pad, en die heb ik dan ook met beide handen aangenomen. Wat zou het geweldig zijn om daar te mogen werken.. en zo geschiedde!

Ik zal jullie niet alleen telefonisch te woord staan, maar hoop binnenkort samen met jullie de handen uit de mouwen te steken in het bos. Voorlopig tot hoors en hopelijk tot snel!

Samen aan de slag in het bos!

Op dinsdag 17 november waren medewerkers van Bosgroep Antwerpen Zuid en Revalidatiecentrum Pastel (Mechelen) samen aan de slag in het bos van een bosgroeplid in Bonheiden. Deze werking kadert in het Platteland Plus project Zorgbossen, waarmee de Antwerpse bosgroepen een zinvolle dagbesteding aanbieden aan kwetsbare mensen in onze samenleving. Samen werken in het bos, het contact met de natuur en met elkaar en tegelijk een nuttig beheerwerk uitvoeren waar het bos en de eigenaar mee gediend zijn, iedereen vaart er wel bij. Het resultaat van een namiddag noeste arbeid was een mooi onderhouden wandelpad waardoor de eigenaar en zijn familie weer volop kunnen genieten van het bos!

Van aangetast fijnsparrenbestand tot geslaagd geboortebos

Wolvenbos!

in het

Het is geleden van 2013 dat de scouts van Kapellen, onder impuls van de Bosgroep Antwerpen Noord hun door de letterzetter aangetaste fijnsparren bos kapte. Jammer, maar noodzakelijk en onder deskundige begeleiding van de Bosgroep werd met een grootse plantactie een nieuw divers “geboortebos” aangeplant.

Kapellen plant een geboortebos

Op een terrein van zo’n 4000 m2 aan het scoutsdomein aan de Wolvenbosdreef hebben 800 jonge gezinnen zondagvoormiddag een boom aangeplant. Samen vormen de 1806 bomen een eerste geboortebos in de gemeente. Het ging om wintereiken, winterlindes, haagbeuken, tamme kastanjes, hazelaars, sporkehout én zes grote zomereiken. Rond 11 uur werd het kunstwerk ‘De Ooievaar’ van Peter Quirijnen en Ambrosia Design onthuld.

Ondertussen is het bos al goed opgeschoten en zelfs zo goed dat we, willen we onze geplante bomen nog meer kans geven uit te groeien tot een divers gemengd loofbos, we enkele kleine ingrepen moeten doen. Het “vrijstellen” is aanbevolen.

“Vooral de linde haalt voordeel uit het vrijstellen: de kleine boompjes zijn sterk overwoekerd door bramen en berken. Ook de Amerikaanse vogelkers is weer teruggekomen”: vult André aan. “Deze invasieve exoot verwijderen we, waar mogelijk, volledig. Het probleem met deze soort is dat hij veel mineralen, water, plaats en licht wegneemt van de ecologisch veel interessantere soorten die we hebben aangeplant. Een volgroeide eik heeft biologisch veel meer samenhang (insecten, schimmels, voedsel aan dieren,...) dan een struik Amerikaanse vogelkers.”

Bijlange niet alles wat spontaan is opgeschoten, wordt gekapt: er is ook veel beuk en berk die we hun gang laten gaan om later ook de sterke, mooi gevormde exemplaren, vrij te zetten. Kortom, het bos kan nu verder uitgroeien tot een waardevol inheems loofbos!

Wat verder in het bos werden andere aangetaste fijnsparren eind 2019 geveld. We wilden het hout terug in het bos gebruiken. Door het gebruik van de mobiele boomzaag werden balken en planken gezaagd. Samen met een enthousiaste leidingsploeg werd een schitterend creatief speelplatform gecreëerd. Wat een geweldige natuurlijke toepassing!

17/11/2013 HLN

Nicole Verstrepen

Gijs Bracke van de Bosgroep licht toe: “Vooral de trage groeiers, soorten zoals de wintereik en linde kunnen deze actie wel appreciëren. Want de pionier in het bos, de berk, is al goed opgeschoten en haalt heel wat licht weg van onze aanplant. Samen met een aantal enthousiaste vrijwilligers wordt ongeveer 1,5m vrijgemaakt rondom de aanplant. Die afstand zijn we de laatste tijd toch gewoon geraakt. ;) Gelijktijdig kan ingegrepen worden in de groeivorm van de boompjes. De takken die te ver zijdelings uitwijken worden ingesnoeid. Met het oog op een mooie stevige stam in de toekomst is dat belangrijk want sterk afwijkende takken durven vroeg of laat wel voor problemen zorgen.”

“Het gesnoeide hout laten we liggen” zegt Guy. “Het kadert in de praktijk van een goed bosbeheer. De gesnoeide takken zijn voor sommigen afval maar voor het bos is het de bron van energie en nieuw leven. Ook zorgt het voor een verminderde toegankelijkheid want de boompjes zijn nog kwetsbaar. Niks gaat verloren in het bos!”

“Elk nadeel heb zijn voordeel” of hoe de letterzetter ons leerde om het bos duurzaam te beheren!

Joris Breugelmans, boseigenaar bij Bosgroep Antwerpen Noord vzw, november 2020

ANTWERPEN NOORD

Welkom, Bosgroep Antwerpse Gordel!

Je leest het goed, Bosgroepen Antwerpen Noord en Antwerpen Zuid gaan samen verder als Bosgroep Antwerpse Gordel. Bedankt aan alle leden en sympathisanten die de voorbije maanden mee stemden of een idee indienden!

Noord + Zuid = Gordel

We kregen leuke en creatieve ideeën voor de nieuwe naam binnen, maar kozen uiteindelijk bewust voor de term ‘gordel’. Volgens de definitie wordt een gordel als een langgerekt gebied omschreven, wat ook toepasselijk is voor het uitgestrekte en gevarieerde nieuwe werkingsgebied. Ook ruimtelijk roept het woord gordel verschillende associaties op:

- Het verwijst naar de Fortengordels en de Antitankgracht die als kenmerkend lijnelement door het werkingsgebied lopen.

- Het doet denken aan de linken tussen natuur, erfgoed en beleving, thema’s die ook bij ons terugkomen.

- Binnen de ruimtelijke structuurplannen Vlaanderen spreekt men ook over de Antwerpse Gordel, waarbinnen we als nieuwe Bosgroep werken.

- We zijn actief in de brede groene gordel rond de stad Antwerpen.

- Ook blauwgroene netwerken waar onze bossen deel van uitmaken, vormen een gordel in het buitengebied.

Met de term gordel willen we verbinden. Zo maken we werk van verbindingen tussen kleinere individuele bospercelen en zetten we in op een corridorfunctie. Als nieuwe Bosgroep willen we ook mensen verbinden en samenbrengen (boseigenaars, vrijwilligers, burgers, partners …).

Officiële start in 2021

De naam wordt formeel goedgekeurd op de Algemene Vergaderingen in maart volgend jaar. Deze zullen doorgaan in gesloten kring, met de effectieve leden. Zij krijgen nog een persoonlijke uitnodiging per post en per mail. We zouden het begin van de nieuwe Bosgroep graag met iedereen vieren, daarom hopen we om in de zomer van 2021 een groot feest te kunnen geven (als corona het toelaat). We houden jullie hierover op de hoogte. Wij kijken er alvast naar uit om volgend jaar als één nieuwe Bosgroep aan de slag te gaan, in de Antwerpse Gordel!

Creatief met fijnspar in Stabroek

ANTWERPEN NOORD

In het kader van de aanleg van een hondenlosloopzone in het nieuwe gemeentebos van Stabroek, sloegen Bosgroep Antwerpen Noord en scouts Hubertus van Hoevenen de handen in elkaar.

Windgevoelige fijnsparren waren uit de toekomstige hondenzone gekapt, maar het was een onverkoopbaar volume. De jonge sparren hadden wel de ideale afmeting om als sjorbalken te dienen voor de lokale jeugdbeweging, dus met behulp van vrijwilliger Joris Peeters en zijn kettingzaag werden de bomen onttakt en op maat gezaagd. De gemeente zorgde voor transport. De balken moeten nu nog wel een paar maanden drogen voor ze bruikbaar zijn. Wist je trouwens dat je ze net zoals goede wijn best af en toe omdraait? Zo drogen ze aan alle kanten even snel en trekken ze niet krom.

ANTWERPEN NOORD ANTWERPEN ZUID

Recepten met planten

Eind september maakten de Antwerpse Bosgroepen kennis met de beginselen van bushcraft. Hoe (over)leef je in en van de natuur? Hierbij enkele leuke recepten met planten!

Infusie van dennen of sparren

Eerst en vooral is het belangrijk te vermelden dat bepaalde naaldbomen giftig zijn. De belangrijkste in onze streken zijn:

- Taxus: gekenmerkt door zijn rode bessen en naalden die spiraalvormig op de tak zijn gegroepeerd. Taxus is zeer giftig, dus uitkijken!

- Lork of lariks is niet geschikt voor inwendig gebruik omdat hij irritatie kan veroorzaken.

Ga dus op zoek naar een vitale den of spar (kerstboom). Je doet enkele twijgen van dennen of sparren in een kopje of thermoskan. Je voegt daarna heet, maar geen kokend, water toe. Gewoon laten staan tot de thee de gewenste smaak heeft gekregen. Voor een uitge-

sproken smaak kan je de twijgen minstens een uur laten trekken. Na het verwijderen van de takjes, is de thee klaar om te proeven. Voeg eventueel een bétje honing toe om te zoeten.

De infusie van dennen kan ook worden gebruikt in plaats van water om sauzen, soepen en stoofschotels te maken.

Om te voorkomen dat de smaak na gebruik in je thermos blijft hangen, doe je er best een handvol zuiveringszout en heet water in en laat je het 24 uur staan alvorens goed te spoelen. De geur zal helemaal weg zijn!

De smaak van pijnbomen en dennen is krachtiger in het voorjaar, vooral de smaak van de zachte scheuten. Wees er in de lente dus zeker bij om ook dan eens al deze recepten uit te proberen.

Zeep op basis van klimop

Klimop heeft reinigende eigenschappen. Je kan het gebruiken als basis voor shampoo of om de afwas te doen.

Ingrediënten

- 50 gram verse blaadjes klimop

- 1 L koud water

Aan de slag

De verse klimop bladeren samen met 1 liter water vermalen in een blender. Het brouwsel een tweetal minuten laten koken, daarna laten afkoelen. Na filteren hou je een afkooksel over klaar om te gebruiken.

(Recept met dank aan herboriste Heidelien Bultynck)

Shampoo op basis van een ei

Het idee om een ei door je haar te klutsen lijkt op het eerst idee vreemd. Nochtans heeft het ei een versterkend, voedend, en verzachtend effect op het haar.

Ingrediënten

- 250 ml kruiden infuus (thee) of klimop afkooksel - 1 ei

- 5 druppels etherische olie (lavendel, rozemarijn,…)

Aan de slag

Een tas infuus maken met kruiden (brandnetel, rozemarijn, kamille, salie).

Minimum 10 minuten laten trekken, maar langer kan ook. Daarna mix je een ei door het infuus.

Naargelang de smaak voeg je de druppels etherische olie bij.

Gel van Aloe vera

Aloe vera is een mediterrane plant. Hij groeit echter ook heel makkelijk in pot in ons klimaat. Hij helpt tegen zonnebrand, irritatie en hydrateert de huid.

Aan de slag

Je snijdt een stuk blad van de Aloe vera plant, best een volwassen blad aan de buitenkant. Fileer het blad en haal verzamel de gel in een schaal om te mixen.

Bewaren: 3 à 5 dagen in de koelkast of meerdere dagen als ijsblokjes in de diepvriezer

(Bronnen: www.rewildingdrum.be, met dank aan Kiki Nárdiz; https://www.rewildingdrum.be/boek/ met foto’s van Bert Stephani)

Cursus “Van start met boomgericht bosbeheer: verjonging”

Datum: Zaterdag 8 mei 2021

Uur: 9u00 - 16u00

Locatie: Nog te bepalen in werkingsgebied van een Antwerpse bosgroep

Inschrijven: Via antwerpenzuid@bosgroep.be

Prijs: € 20, enkel voor leden-boseigenaars

Max. deelnemers: 24

Gids: Inverde

Organisatie: Alle Antwerpse bosgroepen

2020 wat een jaar!

Neen, ik heb het niet over Corona. Daar hebben we in ons eigen bos genoeg afstand van kunnen bewaren. En ook niet over Trump die de vele bosbranden in het zuiden van de Verenigde Staten in vergelijking met Scandinavië weet aan het feit dat de bossen door natuurbeheerders niet voldoende ‘opgeruimd’ worden. Het feit dat het in Scandinavië bijna een half jaar donker is met een maximum temperatuur van 25°C in de zomer en een dik pak sneeuw in de winter in tegenstelling tot Californië waar 45°C geen uitzondering is en de zon het hele jaar schijnt als we Beach Boys mogen geloven, daar ging Trump even aan voorbij.

Neen, ik heb het over het gezamenlijk initiatief van de inlandse eiken om eekhoorns in dienst te nemen en die daar rijkelijk voor te belonen. Als ik in oktober door mijn bos liep, leek het alsof ik over rolletjes liep. Een dikke laag eikels bedekte de hellingen van de Wildertse Duintjes. Je leek naar beneden te schuiven of te rollen zoals in het ballenbad van de IKEA. Het is met andere woorden weer een goed eikeljaar.

Dat gebeurt regelmatig, elke 5 à 6 jaar zo ongeveer. En eigenlijk is dat een unieke communicatie tussen fauna en flora. Meer eikels onder de bomen betekent dat eekhoorns meer eikels kunnen verzamelen en verstoppen verspreid in het bos. En dat helpt de bomen. Eikels worden immers amper door de wind verspreid

Cursus “Van start met boomgericht bosbeheer: stakenfase”

Datum: Zaterdag 29 mei 2021

Uur: 9u00 - 16u00

Locatie: Nog te bepalen in werkingsgebied van een Antwerpse bosgroep

Inschrijven: Via antwerpenzuid@bosgroep.be

Prijs: € 20 voor leden-boseigenaars, € 60 voor leden zonder boseigendom

Max. deelnemers: 24

Gids: Inverde

Organisatie: Alle Antwerpse bosgroepen

en nieuwe eikenbomen onder een bestaande eik brengt geen zoden aan de dijk. Eiken leven immers heel lang als we ze laten doen. Vandaar de truk met de eekhoorns. Die zijn immers zowiezo al vergeetachtig en planten dus met al hun verstopplaatsen veel eiken.

Ze reageren ook instinctief op het grote aanbod tijdens een eikeljaar: ze blijven maar verzamelen en voorraad verstoppen en als ze ze al niet vergeten, krijgen ze hun voorraad nooit op tijdens één winter. Één-nul voor de eikenbomen!

Maar waarom dan niet élk jaar veel eikels produceren? Ten eerste het vraagt veel van de boom, maar vooral: als er altijd veel eikels zijn komen er ook meer eekhoorns en blijven er minder verstopplaatsen onaangeroerd. Een evenwicht met meer eikels en meer eekhoorns, daar hebben de bomen niets aan.

Regelmatig een eikeljaar is veel effectiever. Na een eikeljaar komen er wel meer eekhoorns de winter door en zijn er meer jongen, maar als de volgende jaren er weer minder zijn, neemt de populatie eekhoorns ook weer af. Twee nul voor de eikenbomen!

Eigenlijk laten de eekhoorns zich een beetje misbruiken maar ze krijgen er een Bourgondische winter voor terug met veel eten. Een unieke symbiose.

Het lijkt wel een deel van een ‘Divine plan’. De realiteit is echter gewoon veel harder: bomen die niet mee doen hebben minder kans om hun DNA door te geven en worden verdrukt door bomen die wel meedoen. Het is allemaal communicatie!

Gelukkig zijn wij niet zo vergeetachtig als eekhoorns, dus vergeet je mondmasker niet en vergeet niet hoeveel anderhalve meter wel niet is, want anders kunnen we 2021 ook vergeten!

Mijmering van boseigenaar en bestuurder Jo Vanregemorter.

ANTWERPEN NOORD ANTWERPEN ZUID ZUIDERKEMPEN KEMPEN NOORD ANTWERPEN NOORD ANTWERPEN ZUID ZUIDERKEMPEN KEMPEN NOORD

Particulieren die bos, hout of tweedehands bosmateriaal zoeken of willen verkopen, kunnen hier gratis een zoekertje plaatsen. Via deze rubriek komen geïnteresseerden met elkaar in contact. De Bosgroep beperkt haar inbreng tot het geven van informatie en advies en waakt erover dat het zoekertje bosgerelateerd is. Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating. Het zoekertje bevat maximum 200 tekens (incl. spaties).

Het zoekertje verschijnt eenmalig in de Bosgazet. Als u het wil herhalen, dient u opnieuw een aanvraag in. De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop. De zoekertjes worden ten laatste op 15 mei, 15 augustus, 15 november of 15 februari naar antwerpennoord@bosgroep.be gestuurd. Een

zoekertje bevat minstens volgende informatie:

– Bos: ligging, oppervlakte, type bos (loof/gemengd/ naald/populier), telefoon en/of e-mailadres

– Hout: gemeente, staand/liggend/gekliefd, soort, hoeveelheid, prijs, telefoon en/of e-mailadres

– Tweedehands machines/hulpmiddelen/veiligheidskledij: gemeente, beschrijving, merk, prijs, telefoon en/of e-mailadres

Hebt u interesse?

Ga dan zeker naar www.provincieantwerpen.be en druk in het vakje ‘zoeken’ het trefwoord “BOSGAZET” in en laat hier uw zoekertje en gegevens achter!

Bosgrond in een natuurgebied te koop

Nederland – Noord Brabant - Putte A 531

1,0215 ha

prijs overeen te komen vaniboe@gmail.com of 0486/08 11 81

Naaldbos en gemengd bos te koop

Kasterlee

0,4125 ha en 0,1377 + 0,3220 ha

prijs overeen te komen p.bellemans@gmail.com of 0477/36 52 00

Brandhout te koop (els, accacia)

regio Balen

0,5000 ha

prijs overeen te komen moniek.weckx@sodexo.com of 0477/75 14 87

Gemengd bos te koop

regio Heist op den Berg

1,0000 ha

prijs overeen te komen jozef.de.smet4@telenet.be

Naaldbos te koop

regio Mol

0,5000 ha

prijs overeen te komen janhelenevdb@hotmail.com of 014/31 40 49

Gemengd bos te koop

regio Geel

0,5000 ha

prijs overeen te komen vangeelgreet@outlook.be of 014/21 35 72

Naaldbos bos te koop

Ginderbuiten te Mol “Kalminksche Hoeve”, Langsheen Zuiderring via Lentestraat

0,6725 ha

prijs overeen te komen info@verhuurbeheer.be of Stijn 03/667 77 66 of Gert 0479/27 90 53

Gemengd bos te koop

Herentals, Morkhoven

0,9320 ha

prijs overeen te komen gerdavanlangendonck@gmail.com of 0486/12 43 89

Contact

Bosgroep Antwerpen Noord vzw

Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst

T: 03/355.09.40

M: antwerpennoord@bosgroep.be

Coördinator: Karolien Devriendt - 0475 75 77 98

Adj.-coördin: Simon De Smedt - 0472 45 19 70

Adviseur: Gijs Bracke - 0470 21 38 94

Medewerkster: Britt Van Cotthem

Bosgroep Kempen Noord vzw

Polderstraat 33, 2360 Oud-Turnhout (Oosthoven)

T: 014/85.90.19

M: kempennoord@bosgroep.be

Coördinator: Marieke Verreet - 0474 74 17 31

Adj.-coördin: Kevin Greeven - 0477 63 12 47

Adj.-coördin: Chris Meeuws - 0478 45 51 38

Adj.-coördin: Joost Malliet - 0477 93 25 51

Adj.-coördin: Thomas Van de Peer - 0476 96 57 92

Adj.-coördin: Sien Van Looveren - 0470 90 57 44

Medewerkster: Annick Vangenechten, Elly Maes

Bosgroep Antwerpen Zuid vzw

Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst

T: 03 355 09 40

M: antwerpenzuid@bosgroep.be

Coördinator: Kathleen Vanderheyden - 0476 76 18 25

Adj.-coördin: Bert Van Gils - 0476 86 80 01

Adviseur: Gijs Bracke - 0470 21 38 94

Medewerkster: Marleen Brosens

Bosgroep Zuiderkempen vzw

Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo

T: 014 27 96 57

M: zuiderkempen@bosgroep.be

Coördinator: Jan Seynaeve - 0474 99 99 35

Adj.-coördin: Joran Mertens - 0475 80 73 36

Adj.-coördin: Jan Wauters - 0478 78 20 22

Projectmedewerker: Juul De Witte - 0474 84 21 78

Medewerkster: Sarah Frison

ANTWERPEN NOORD

ANTWERPEN ZUID

KEMPEN NOORD

ZUIDERKEMPEN