Bosgazet 59

Bosgazet

4

10 Rijk strooisel, gezond bos

16 De teek: onbemind maakt onbekend?

Interview met minister Zuhal Demir

20 Contactgegevens

Woord vooraf

Beste bosliefhebbers,

Dankzij corona hebben velen de waarde van bos en natuur nóg meer leren waarderen! Het was soms file in de Antwerpse bossen. Extra bos zou welkom zijn om al deze mensen op te vangen. De provincie Antwerpen investeert dan ook met vier extra medewerkers om nieuwe bossen te helpen realiseren in de provincie. De bosgroepen zijn heel blij met deze extra ondersteuning en willen hier volop hun schouders onderzetten. Intussen bereiden de bosgroepen nieuwe verplegingskappen voor met extra aandacht voor een goede communicatie naar omwonenden en wandelaars! En na de kap? Opgeruimd staat netjes? De tijd dat bossen plantages zijn, is verleden tijd. Takkenhout zorgt voor biodiversiteit en nutriënten in de bodem. Door nieuwe soorten aan te planten krijgen we structuurvariatie en verhogen we de weerbaarheid van de bossen. In tegenstelling met de vorige jaren is ons voorjaar koud en nat, ideaal voor het aanslaan van onze aanplantingen. Geleidelijk stijgen de temperaturen en verschijnen de teken opnieuw op het toneel. Je leest er verder meer over.

Ik hoop dat jullie net zoals ik de verkoeling van het bos in de zomer weten te waarderen. Als het straks te warm wordt, neem dan de bosgazet en zoek een mooi koel plekje uit in het bos om het te lezen. Het leven kan eenvoudig zijn.

Veel leesplezier en hou jullie goed!

Jan Milis

Bosgroepen, wat zijn dat?

De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar leden en geïnteresseerden.

Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Jan Wauters

Fotograaf voorblad: Toerisme Westerlo

Lay-out: Koloriet - Leefdaal

Contact rond Bosgazet: Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo, 014 27 96 57 zuiderkempen@bosgroep.be www.bosgroepen.be.

Veel van de bossen in Vlaanderen zijn in privéhanden. De bosjes zijn vaak kleiner dan een hectare en zeer versnipperd. Om op een duurzame en rendabelere manier aan bosbeheer te doen, zijn De Bosgroepen opgericht ter ondersteuning van de vele boseigenaars. Boseigenaars krijgen een professioneel advies en kunnen samenwerken met andere boseigenaars in de buurt. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gratis lid te worden en gebruik te maken van De Bosgroep-diensten. Men behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen!

De belangrijkste taken van De Bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. Je kan ons contacteren voor:

– gratis, onafhankelijk en vrijblijvend advies

– informatie over hoe je bos duurzaam kan beheerd worden

organisatie van wandelingen, cursussen en excursies

– uitvoering van gezamenlijke bosbeheerwerken: dunnen, exotenbeheer, houtverkopen

– hulp bij de bosadministratie: kapmachtigingen, subsidies en beheerplannen

ondersteuning bij aanplantingen

– optimaliseren van de toegankelijkheid van je bos

Contact

Verhuisd? Vragen over lidmaatschap? Neem dan contact op via 014 27 96 57 of antwerpse@bosgroepen.be

De Bosgazet of Nieuwsbrief analoog of digitaal ontvangen? Of dit aanpassen? Kan je zelf doen via de link web.provincieantwerpen.be/cn/avrml/bosgroepen.

Schapenbegrazing cruciaal voor herstel heidegebieden na brand in Brecht

Na de vreselijke brand in Brecht waarbij 500 hectare werd vernield, rijst de vraag hoe de natuur zich gaat herstellen. De focus ligt hierbij op het terugdringen van het pijpestrootje (een vaste plant uit de grassenfamilie). Schapen worden hiervoor ingezet. Die moeten voorkomen dat de heide overwoekerd geraakt door een minder waardevolle vegetatie.

Als het brandt, dan blussen zij het vuur maar ook…

Niet alleen bij brand bellen wij naar de brandweer, zij staan immers ook paraat voor heel wat andere zaken! Een mooi voorbeeld is dit perceel in Meerhout waar de Gemeente melding kreeg van een aantal gevaarlijke bomen. Een ideale zaak voor de Brandweer school om hun brandweermannen en vrouwen in opleiding de kans te geven kennis te maken met het vellen van gevaarlijke bomen. Na 2 dagen cursus, waren de gevaarlijke bomen verwijderd van het perceel. Bedankt Rekruten 33e lichting!

Meer dan 1 miljoen extra bomen geplant sinds aantreden Vlaamse regering

Sinds 11 mei telt de bosteller officieel één miljoen bomen. Begin dit jaar bleek al dat het bebossingstempo in Vlaanderen amper negen maanden na de lancering van het bosuitbreidingsplan vervijfvoudigd was.

Stand bosteller op 26 mei 2021, graag de actuele stand van zaken? Surf dan naar: bosteller.be

Overgenomen

Ik heb in de laatste maanden niemand meer ontmoet die durfde te stellen dat het Zuhal Demir, Vlaams minister van Justitie en Handhaving, Omgeving, Energie en Toerisme ontbrak aan enthousiasme en gedrevenheid. Een minister die de durf heeft om 10.000 ha bijkomend bos tegen 2030 naar voor te schuiven waarvan ze 4.000 ha wil realiseren tijdens deze legislatuur, daar gaan we graag eens op de koffie. Maar met een COVID 19-pandemie die nog steeds niet onder controle is, doen we dat toch liever op een alternatieve wijze. Een e-meeting met de minister op de achterbank van haar wagen, op weg naar Brussel na het openen van het meest duurzame vakantiepark in Vlaanderen, heeft evenwel ook zijn charme.

Zelden hebben we een Minister gezien die met zo’n gedrevenheid de bosoppervlakte in Vlaanderen wil vergroten. Is dit een lang gekoesterde droom of een nieuw inzicht dat u opdeed als Minister verantwoordelijk voor het Vlaamse bos en de Vlaamse natuur? Als Limburgse zit bos en natuur eigenlijk wel een beetje in mijn DNA. Ik ben opgegroeid aan de Stiemerbeekvallei, ik heb gespeeld in de bossen van de Kattevennen en in het natuurgebied de Maten. Als Limburgse Minister sta je dus wel heel dicht bij natuur en bos, maar ook in de samenleving is er meer vraag naar natuur en bos. In de ruimtelijke plannen van 1997 werd reeds beloofd aan de maatschappij dat er 10.000 ha bijkomend bos zou gerealiseerd worden tegen 2012. Die zijn er nooit gekomen. Ik denk dan ook dat het goed is dat ik die belofte die door de generatie politici van 1997 is gemaakt voor de maatschappij tracht te realiseren. We beginnen daarbij met 4.000 ha deze legislatuur. Natuurlijk is het een pracht van een job om Vlaanderen groener en gezonder te mogen maken. Ik denk dat het ook tijd wordt dat daar werk wordt

van gemaakt. Je merkt immers dat de maatschappij, van jong tot oud, van ondernemers tot particulieren, daar mee bezig is. Vanuit de overheid moet je dan ook het momentum grijpen om daarmee aan de slag te gaan. Mijn engagement kan dan ook gezien worden als een combinatie van een persoonlijke link met natuur en bos en de grote vraag naar bos en natuur vanuit de maatschappij.

De doelstelling om deze legislatuur 4.000 ha bos te realiseren en 10.000 ha tegen 2030 is zeer ambitieus. Zeker binnen een sector die traditioneel op heel lange termijn plannen maakt. Hoe wil u dit realiseren?

Ik weet dat de ambitie heel hoog is. Ik vind dat de lat ook hoog mag gelegd worden. Als ik kijk naar de ontbossingen in Vlaanderen in de afgelopen 20 jaar dan stel ik vast dat er 4.500 ha ontbost werd en er daarvan nog steeds 1.500 ha moet gecompenseerd worden. Er is in die periode ook amper bos bijgekomen.

Natuurlijk is het een pracht van een job om Vlaanderen groener en gezonder te mogen maken.

uit: De Landeigenaar nr 90 (maart 2021).

Interview door Jurgen Tack

Dus ligt de lat eigenlijk nog hoger. Maar ik vind dat ook goed. Dat zorgt voor een sense of urgency. We gaan dit realiseren door goed samen te werken. Dat is voor mij absoluut het sleutelwoord. De realisatie van dit project moet gebeuren in samenwerking met de hele samenleving, gaande van lokale besturen en private eigenaars tot natuurverenigingen en De Bosgroepen. Dus met z’n allen! Dat is voor mij heel belangrijk. Daar moeten ook financiele middelen tegenoverstaan. Het is de eerste keer dat er een plan op tafel ligt en dat er meteen ook € 128 miljoen op tafel ligt om dat plan te realiseren. Maar er moeten ook administratieve drempels weggewerkt worden. Zo moeten subsidies bij private eigenaars sneller uitbetaald worden. Ik vind het heel belangrijk dat je een goede dienstverlening geeft aan de mensen die bereid zijn om mee hun schouders te zetten onder de realisatie van onze doelstellingen. ANB is zich momenteel aan het organiseren om die goede service te garanderen aan iedereen die meewerkt aan de bosuitbreidingsdoelen.

Met het oog op het realiseren van de bosuitbreiding bent u als geen ander in staat geweest de aan bos gerelateerde organisaties samen rond de tafel te krijgen. Hoe belangrijk is die samenwerking voor u?

Die samenwerking is cruciaal en vind ik ook echt heel belangrijk. Het project staat of valt met die samenwerking. Vandaar dat we de bosalliantie hebben opgezet; hierin zitten de mensen die de kennis hebben, de knowhow hebben, die weten hoe je een bos moet planten. Dat gaat van de private landeigenaars

tot natuurverenigingen, van De Bosgroepen tot lokale besturen en provincies. Iedereen moet mee het bad in. Zelfs ondernemingen doen mee. Torfs bijvoorbeeld (keten van schoenenwinkels – nvdr) zet ook zijn schouders onder dit project. En ik zie dat ook heel wat andere ondernemers de afgelopen dagen in de kranten komen aanzetten met allerlei bosprojecten. Ik ben dan ook blij als Minister dat we de bosuitbreiding met z’n allen gaan realiseren en dat iedereen in de bosalliantie ook echt de drive heeft om daar werk van te maken. Ook particulieren kunnen trouwens helpen wanneer ook zij een bos willen planten. Die kunnen meedoen via plantjeeigenbos.be. Er is een hele dynamiek aan de gang in de samenleving en die dynamiek moeten we vasthouden. De dynamiek is zelfs

groter geworden door toedoen van corona. Mensen kunnen niet op café of restaurant en dus gaan ze wandelen. Waar ik ook in het weekend ga wandelen, ik kom heel veel mensen tegen met hun gezin. Dat is een extra push voor beleidsmakers en ook voor mezelf om die bosuitbreiding nu echt wel te gaan realiseren. We moeten dat doen voor onze kinderen en kleinkinderen. Het zal Vlaanderen immers veel mooier maken. De bosuitbreiding is ook een deel van de oplossing voor de klimaatuitdaging waar we voor staan. Bossen zorgen voor afkoeling tijdens de zomer en dragen bij tot de reductie van CO2. Ook voor ons mentaal welzijn zijn bossen belangrijk. Zelf doe ik op maandagochtend steeds een wandelvergadering. Anders zit je steeds weer met 2 in een kantoor te vergaderen, terwijl buitenlucht er net voor zorgt dat je meer inspiratie opdoet. Investeren in bossen is dus echt wel belangrijk voor de toekomst van heel veel mensen.

Het is de eerste keer dat er een plan op tafel ligt en dat er meteen ook € 128 miljoen op tafel ligt om dat plan te realiseren.

Er zijn nog tal van knelpunten om Vlaanderen massaal aan het bebebossen te krijgen: ik denk aan de pachtwetgeving waarbij eigenaars niet steeds toegang hebben tot hun eigen grond om te bebossen, de administratieve bekommernissen die bosbeheer met zich meebrengt, de hoge druk op nog beschikbare gronden… Worden deze knelpunten in de nabije toekomst ook aangepakt?

Het regeerakkoord stelt dat de pachtwet wordt hervormd. Ik ben zelf jurist. De pachtwet is heel sterk verouderd en voldoet niet meer aan de noden van vandaag. Die hervorming moet evenwel evenwichtig gebeuren met de nodige aandacht voor de vele gevoeligheden. De bedoeling is dat ik dit samen met collega Crevits ga bekijken.

Vele boseigenaars zien omwille van klimaatwijziging en de mogelijk daaraan gelinkte droogte van de afgelopen jaar steeds meer inheemse boomsoorten die het moeilijk hebben. Ziet u het gebruik van meer exotische maar niet-invasieve soorten als een waardevolle aanvulling op de traditioneel Vlaamse boomsoorten?

We krijgen inderdaad heel veel mails van mensen die nog maar pas bomen hebben gepland en die door de droogte van de afgelopen zomers reeds afgestorven zijn. Hier moeten we rekening mee houden. Beleidsmatig kiezen we voor inheemse boomsoorten die klimaatrobuust zijn. Daarvoor kijken we ook al wat meer naar het zuiden: Noord-Frankrijk, Zuid-Duitsland. We zullen samen met de wetenschappers van het INBO kijken welke soorten klimaatrobuust zijn. Zij zullen bepalen welke bomen bijvoorbeeld tegen droogte kunnen. Uiteraard doen we dat ook samen met onze Vlaamse kwekers die hier wereldfaam in hebben en die de komende jaren trouwens heel veel

werk gaan hebben. We hebben immers miljoenen bomen nodig. Maar we moeten ook kijken naar de planttechniek: welke gronden zijn geschikt, moeten we niet denken aan andere planttechnieken? We denken dat we op deze wijze het hoofd kunnen bieden aan de droogte en klimaatproblematiek.

Private eigenaars zijn steeds actief geweest in het bosbeheer. Vaak speelt hier een economische component. Is er in Vlaanderen plaats voor economische bosbouw?

In Vlaanderen is er plaats voor duurza me economische bosbouw. Vlaanderen is uiteraard dichtbevolkt dus wordt er ook veel hout verbruikt. Maar mensen willen ook genieten van natuur en willen het bos in kunnen gaan om te recreëren. Een goed evenwicht vinden is dan ook van groot belang. Een grote uitdaging voor bosbeheerders is goed en transparant communiceren. Ik merk immers dat het kappen van bomen heel gevoelig ligt, ook wanneer bossen worden gekapt om plaats te maken voor heide of andere natuur. Dat is een gevoeligheid in de samenleving waar we rekening moeten mee houden. Ik zeg vaak tegen natuurorganisaties, maar ook tegen bosbeheerders, dat we daar duidelijk moeten over communiceren. Er is plaats voor duurzaam economisch bosbeheer maar we moeten dit verzoenen met andere ecosysteemdiensten die het bos ons levert. Door open en transparant te communiceren, creëer je immers het nodige draagvlak.

Graag geven we u ook de kans om in uw eigen bewoordingen de private eigenaars op te roepen hun schouders

Een grote uitdaging voor bosbeheerders is goed en transparant communiceren. Ik merk immers dat het kappen van bomen heel gevoelig ligt.

onder de bosuitbreiding te zetten. Wat is uw boodschap aan hen?

Ik wil jullie in de eerste plaats bedanken als organisatie voor de goede en constructieve samenwerking voor de realisatie van dit project. Ik wil ook jullie leden bedanken die meewerken aan de realisatie van de bosdoelstellingen. Zij die overwegen om mee te doen: doe het voor onze kinderen en kleinkinderen en voor de toekomst van Vlaanderen. Laten we Vlaanderen mooier en groener maken. Vanuit de overheid beloven we dan dat we de private eigenaars geen bijkomende administratieve rompslomp en procedures bezorgen. De overheid zal zich zo organiseren dat ze een goede dienstverlening kan garanderen voor zij die mee instappen in dit project. En we gaan iedereen nodig hebben want ik alleen ga vanuit Brussel die 4.000 ha niet kunnen realiseren. We hebben jullie nodig. Laat ons dan ook allemaal ons steentje bijdragen aan een groener en mooier Vlaanderen.

Bosliefhebber

en levensgenieter uit de Zuiderkempen met een zwak voor beuk

Herwig Calaerts, de bakker van Olen is bosgroeplid sinds 2007. Hij beheert 6 ha bos in het bosgebied Teunenberg-Nieuwe Hoeve te Oevel, Westerlo. Hij heeft een groot hart voor bos en put plezier uit de ontwikkeling van mooie bossen. We tekenden dan ook graag zijn verhaal op tijdens een informeel interview op 12 mei jongstleden ‘ten huize Calaerts’. Hieronder kan je een sterk ingekorte versie ervan lezen.

samen met andere bosliefhebbers-investeerders, bossen aan te kopen om ze te beschermen. Dat project is uiteindelijk niet van de grond gekomen maar de bosmicrobe heeft me sindsdien niet meer losgelaten. Bos is voor mij ruimte, natuur, buitenlucht, schaduw tijdens warme zomers… Ik geniet ervan om het te zien evolueren tijdens mijn dagelijkse wandelingen.

Hoe doe jij concreet aan bosbeheer?

Herwig, vanwaar jouw interesse in bos?

Mijn liefde ervoor stamt uit de tijd we in ‘het bosje’ achter de bakkerij van grootmoeder speelden. Ook tijdens enkele verre reizen genoot ik van fantastisch mooie bossen. Tegelijkertijd raakte de ontbossingsproblematiek me heel diep.

Anekdotisch daarvoor was een treinreis van een kleine 200km doorheen Madagaskar. Het was er snikheet. De treinconducteur vertelde me dat in een periode van minder dan 20 jaar de trein nog slechts 30km in de schaduw van het bos reed terwijl dat in het begin tijdens het ganse traject het geval was. Ik heb nadien ernstig overwogen om in de tropen,

Ik onderneem graag en bouw graag iets op. Liefst samen met anderen. Een tiental jaren terug heb ik een verwaarloosd dennenbos en een maisakker omgevormd naar een beukenbos. De meeste voorbereidingswerken heb ik zelf uitgevoerd. Voor de aanplanting nodigde ik de juffen en de leerlingen van de lagere

Bosbeheerders Lut en Herwig Calaerts zichtbaar tevreden met hun bos

school ‘Tongelsbos’ uit. Zij hebben met plezier en in ruil voor koffiekoeken en warme chocomelk, een 4000-tal jonge boompjes aangeplant. Op advies van de bosgroep heb ik elke 10 meter met de klepelmaaier een verzorgingspad aangelegd. Dit is heel erg nodig. De boompjes worden helemaal overgroeid door wilgen en berken. Dankzij de vrijwilligers en de arbeidersploeg krijgen de aangeplante bomen tijdens de EHBO-dagen (eerste hulp bij opgroeiend bos) meer ruimte. We sluiten dan af met een bbq voor alle helpers.

Mijn oudere dennenbossen laat ik elke 8 jaar periodiek dunnen via de gezamenlijke houtverkopen. Door het gericht inplanten van kloempen en bosranden en het opvolgen van de natuurlijke verjonging streef ik naar klimaatrobuuste en gemengde bestanden.

Welke maatschappelijke uitdagingen zie je voor bos en bosbeheerders?

Van het maatschappelijk belang van bossen ben ik reeds lang overtuigd. Zowel hier als in de tropen. Toch vertaalt zich dat vooralsnog niet in de waarde ervan. Bossen zijn in regel ‘goedkoop’ en worden vaak als een last ervaren. Dat is deels te wijten aan de vele complexe regelgeving en administratieve verplichtingen die er vanuit terechte bekommernissen zijn gekomen maar die vaak remmend en ontmoedigend werken. Soms zijn ze zelfs contraproductief en creëren ze frustraties bij boseigenaars die met de beste bedoelingen investeerden maar nadien het deksel op de neus krijgen…

Ondertussen is iedereen overtuigd van het de-vervuiler-betaalt-principe. Op eenzelfde manier moet het besef groeien dat de boseigenaar als leverancier van ecosysteemdiensten vergoed moet worden. Waarom ontvangt de boseigenaar bijvoorbeeld nog geen vergoeding voor CO2-captatie? Pas wanneer de waarde van bos ‘tastbaar’ wordt, zal haar toekomst verzekerd zijn. Zo niet blijft alternatief gebruik van bosgrond lonend. Bos kan dan alleen behouden blijven door strenge regelgeving. Voor ondernemende boseigenaars is dat niet de meest stimulerende context... Hierin ligt voor mij dan ook de belangrijkste meerwaarde van de bosgroepen: ze denken mee met de boseigenaar en bieden positieve ondersteuning. Waardoor we opnieuw plezier beleven aan ons bos!

Interview door Jan Wauters en Jan Seynaeve

Bosbeheerder Herwig Calaerts inspecteert samen met coördinator Jan Seynaeve de jonge beukenaanplant

Rijk strooisel, gezond bos

Het behoud van takhout in onze bossen helpt een versnelde bodemverzuring tegengaan. Een belangrijke maatregel, zeker op zandbodems en op leembodems zonder kwel. Daarnaast is het aanplanten van boomsoorten die een goed verteerbaar strooisel leveren, de zogenaamde rijkstrooiselsoorten, een efficiënte maatregel om de zuurtegraad in de bosbodem te herstellen.

Waarom is verzuring zo’n probleem?

Verzuring van de bosbodem heeft grote gevolgen:

planten en bomen verzwakken door het onevenwicht van nutriënten in de bodem

bepaalde soorten, zoals de zomereik, kunnen zelfs afsterven

– de voor bomen zo belangrijke schimmelnetwerken krimpen drastisch en de typische bosflora verdwijnt

het voedseltekort in de bodem zorgt voor een daling van aminozuren in de bladeren, waardoor rupsen en insecten ondervoed geraken. Dit voedseltekort door in de hele voedselketen.

Hoe herstel je de bodem?

Via veldproeven onderzoeken wetenschappers momenteel mogelijke maatregelen om de verzuring om te keren, namelijk:

– niets doen (wat in de meeste bosreservaten zal gebeuren)

– het beperken van houtoogst door takhout achter te laten in het bos of in bepaalde situaties zelfs geen hout meer te oogsten

– de introductie van rijkstrooiselsoorten

– het gebruik van steenmeel (hierover schrijven we meer in een volgende editie van de bosgazet)

Wat zijn rijkstrooiselsoorten?

Rijkstrooiselsoorten zijn bomen die een goed verteerbaar strooisel leveren. Denk daarbij aan linde, esdoorn, olm, grauwe abeel, populier, grauwe els, boskers, Europese en Amerikaanse vogelkers, hazelaar, spork en lijsterbes. De houtindustrie was in het verleden minder geïnteresseerd in deze soorten, waardoor ze als ‘secundair’ werden geklasseerd naast eik en beuk. Maar ze dragen dus in belangrijke mate bij aan een gezonde bosbodem.

Wat maakt deze bomen zo nuttig?

– Het loof bevat veel basen en krijgt een optimale bacteriële omzetting. Zo zie je bij rijkstrooiselsoorten dat de afgevallen bladeren al verteerd zijn voor de winter om is.

– Een bacteriële omzetting zorgt voor meer voedingsstoffen in de bodemoplossing. Daardoor komt er meer en sneller organisch materiaal in de bodem in de vorm van stabiele humus.

Hoe weet je dat jouw bos rijkstrooiselsoorten kan gebruiken?

De toename aan organisch materiaal zorgt voor minder uitspoeling en een bodem die meer voedingsstoffen vasthoudt.

Het type humus in je bos is daarvoor dé indicator. Als er in je bos een dik bladerenpakket ligt, dat lekker meeveert bij het stappen, groeien er veel verzurende soorten en kun je lokaal rijkstrooiselsoorten beginnen inmengen om afbraak te promoten.

– Zo worden mineralen bovenin het bodemprofiel aangevuld in een goed opneembare vorm. Daar profiteren bodemorganismen van, en op die manier verbetert de bodem.

Groeien rijkstrooiselbomen op arme zandgronden?

Algemeen wordt aangenomen dat er niet veel boomsoorten zijn die het goed doen op zandbodems, maar uit pollenonderzoek blijkt dat 5 000 jaar geleden soorten als eik, linde, iep en hazelaar volop groeiden op onze zandbodems. Ook voorbeelden uit Duitsland en Denemarken tonen dit aan. Door de aanplant van deze soorten zal de bodem bovendien stelselmatig rijker worden, waardoor andere bomen nog beter gedijen.

Zijn rijkstrooiselsoorten een mirakeloplossing?

Helaas niet. We moeten de stikstofbelasting ook drastisch terugdringen. Voorkomen in plaats van genezen, dus.

Wat doen de Antwerpse Bosgroepen met deze info?

Jouw Bosgroep plant al jarenlang veel en graag rijkstrooiselsoorten in de Antwerpse en Kempische bossen. We doen dit zowel in vlaksgewijze aanplantingen als via verspreid onderplanten als via het inbrengen van kloempen. De meeste rijkstrooiselsoorten zijn lichtbomen en vragen een iets ander beheer dan de climaxbomen eik en beuk. Bij de Bosgroep ben je steeds welkom met je vragen.

Dank aan Bosgroep Limburg voor het ter beschikking stellen van hun artikel over rijkstrooiselsoorten gepubliceerd in ’t Limburgs Bosbelang nr. 69

Algemene vergadering

KEMPEN NOORD

Eendigitale vergadering voor Bosgroep Kempen Noord, dat hadden we nog nooit meegemaakt. Toch waren er 30 effectieve leden die de vergadering volgden op 17 mei vanaf 20u. Met een filmpje over de resultaten van 2020 waanden we ons even samen in het bos. Meer resultaten werden getoond op basis van cijfers en kaartmateriaal. Ook de plannen voor 2021 werden voorgesteld. Voor 2021 staan er ambitieuze doelstellingen klaar rond meer bos, natuurdoelen in focusgebieden, basiswerk in onze boscomplexen en achter de schermen verbeterde digitalisatie rond ledenbeheer en bosbeheer. Ook de financiële resultaten van 2020 en de begroting van 2021 werd besproken.

De nieuwe statuten konden we pas goedkeuren op een twee Algemene Vergadering op donderdag 3 juni, omdat het quorum van 2/3e van de effectieve leden bij de eerste vergadering niet gehaald werd.

Na de vergadering van 3 juni keurden de Algemene Vergadering van Bosgroep Kempen Noord goed: resultaten van 2020, begroting 2021, kwijting van de bestuurders en nieuwe statuten voor Bosgroep Kempen Noord. Yes, we can!

Bosgroep

Antwerpen Zuid en Bosgroep Antwerpen Noord hebben naar alle waarschijnlijkheid een laatste keer een afzonderlijke Algemene Vergadering georganiseerd.

Alle effectieve leden werden uitgenodigd om online deel te nemen aan de AV (BGAZ op 27 mei 2021. BGAN op 31 mei 2021). Aanpassing van de statuten is pas een agendapunt bij de fusie, waardoor er geen aanwezigheidsquorum van toepassing was. Alles verliep vlot! Het bewogen jaar 2020 kwam aan

bod met cijfers en toelichting, net als onze ambities voor 2021. De jaarrekening 2020 en begroting 2021 werden toegelicht en goedgekeurd. Daarnaast gaf de AV ook kwijting aan het bestuur voor het geleverde werk. Het verloop kende een leuke afwisseling tussen filmpjes in het bos, een presentatie en momenten van inbreng. Toch kijken we er naar uit om onze leden live bij elkaar te brengen om over de fusie te beslissen. We houden jullie op de hoogte!

ZUIDERKEMPEN

Dealgemene vergadering van bosgroep Zuiderkempen keurde op 20 mei jongstleden de nieuwe raad van bestuur goed.

De algemene vergadering van de bosgroep ging ook dit jaar noodgedwongen online door. Voorzitter Jan Milis bedankte uitdrukkelijk de uittredende bestuurders voor het geleverde werk. De 13 kandidaat-bestuurders werden goedgekeurd. Een ruime meerderheid van de nieuwe bestuursploeg – 9 van de 13 leden - beheert private bossen.

Heb je de vergadering gemist, maar ben je wel benieuwd naar de verslagen?

Deze kan je nalezen in onze nieuwsbrief!

Krijg je hem nog niet?

Schrijf je dan snel in via:

antwerpse@bosgroepen.be

Paul Hermans stelde de financiële rekeningen van 2020 en de begroting van 2021 voor en Jos Rijckmans lichtte het bijhorende verslag van de commissarissen toe waarna de algemene vergadering beide goedkeurde. Tenslotte gaf ze kwijting aan de raad van bestuur voor het geleverde werk in 2020.

Het aantal stemgerechte leden dat minimaal moet aanwezig zijn om geldig te kunnen stemmen over de statutenwijziging en het intern reglement werd niet gehaald. Daarom werd dit agendapunt verdaagd naar de volgende algemene vergadering op 9 juni.

Nieuwe handleidingen eco2eco bieden innovatieve handvatten voor boomgericht bosbeheer

Vorig jaar liep het project eco2eco ten einde. Het doel was een hogere economische en ecologische waarden van de bossen in de grensregio Vlaanderen-Nederland realiseren en daarmee aantonen dat economie en ecologie hand in hand kunnen gaan. Daarbij werd gefocust op boomgericht bosbeheer specifiek voor de bossen in de lage landen. Als afronding werden alle bevindingen vertaald naar twee handleidingen – gratis digitaal beschikbaar - waarin je alles kan terugvinden:

Handleiding: ‘Ecologie in Boomgericht Bosbeheer’

Handleiding: ‘Boomgericht Bosbeheer in de praktijk’ Je kan deze handleidingen raadplegen via: https://www. eco2eco.info/nieuwe-handleidingen-eco2eco-bieden-innovatieve-handvatten-voor-boomgericht-bosbeheer/

Grote bezorgdheid over leidingstraat tussen Antwerpse haven en Ruhrgebied

Velen onder jullie hebben het misschien al gelezen via onze nieuwsbrief of een ander kanaal. Sommigen onder jullie hebben eventueel deelgenomen aan de infosessie die hierover georganiseerd werd. Een 45 meter brede en meer dan 100 kilometer lange strook van pijpleidingen moet de Antwerpse haven verbinden met het Ruhrgebied. Het zal je dan ook niet verbazen dat dit plan op weerstand kon rekenen van zowel omwonenden, lokale besturen, landbouwers, natuurorganisaties en boseigenaars. Verschillende bezwaren van privé eigenaars alsook andere instanties werden ingediend. Ook Bosgroep Zuiderkempen diende een bezwaar in bij de Vlaamse regering. Meer info over de leidingstraat vind je op https://omgeving.vlaanderen.be/grups/leidingstraat-antwerpen-ruhr

te adopteren voor jouw bos!

Eind februari 2021 kregen onze bosgroepen Antwerpen Zuid en Noord een bijzonder aanbod van de Universiteit Antwerpen. Na enkele jaren van klimaatonderzoek binnen de Universiteit van Antwerpen, zochten deze boompjes een nieuwe thuis. En waar kwamen deze beter terecht dan in de talrijke bossen van onze boseigenaars? Een nieuwsbrief later, stroomde onze mailbox vol met mogelijke nieuwe locaties voor deze “klimaatbomen”. Met veel meer vraag dan aanbod, konden we een aantal eigenaars toch gelukkig maken met een aantal nieuwe bomen zoals beuk en zwarte populier in hun bos. Eind maart werden deze –met begeleiding vanuit de Bosgroep- opgehaald aan de UA.

Dank aan de UA voor dit mooie aanbod! Aan de nieuwe eigenaars, veel plezier met deze extra aanwinst in jullie bos!

Geslaagde aanplantingen door groeizaam voorjaar

Terwijl de kille wisselvalligheid dit voorjaar onze versoepelingsvreugde temperde heeft net dit weer onze aanplantingen van afgelopen winter bijzonder goed gedaan. Door de koele nachten hebben de wortels zich nog goed kunnen zetten en na het ontluiken van de knoppen was er tijdig voldoende vocht beschikbaar voor mooi verder uitlopen en scheutgroei.

In de voorbije jaren werd het aanslaan van jonge planten vaak bemoeilijkt door te vroege droge periodes in april/mei, waardoor ze niet bestand waren tegen de daaropvolgende hete zomers. Dit jaar merkten wij zelfs op de drogere gronden ook bij voorjaarsaanplanting vaak slaging van 90 à 100%. Hopelijk krijgen we dit jaar een normalere zomer zodat de goede voorjaarsgroei de weerbaarheid van de planten ten goede komt.

Na klimaatonderzoek door UA, kans om een boompje

ANTWERPEN NOORD ANTWERPEN ZUID

Met veel toewijding werd het plantsoen opgehaald door enkele leden-boseigenaars

Mooi ontwikkelde Europese vogelkers in bosrand te Rhoode Oud-Turnhout (aanplant 15/3)

KEMPEN NOORD

De teek: onbemind

Als bosbeheerders zijn we vaak in de natuur. Daarbij lopen we een risico op een tekenbeet. Teken kunnen vervelende ziektes overdragen. Het meest bekend in onze streken is de ziekte van Lyme. Wat weten we over de kleine parasiet die tussengastheer speelt voor deze ziekteverwekkers?

Wat zijn teken?

Teken zijn bruinzwarte bloedzuigende parasieten die behoren tot de spinachtigen. Voor de ontwikkeling van een teek is er steeds een bloedmaaltijd nodig. Daarom bijt een teek zoogdieren (waarbij ook de mens), vogels en soms ook reptielen en amfibieën. Er bestaan vele soorten teken. De meest voorkomende, zeker bij de mens, is de zogenaamde schapenteek of Ixodes ricinus.

Hoe ontwikkelingen ze zich?

De teek kent verschillende levensstadia, die afgesloten worden met een vervelling. Als de jonge teek uit het ei kruipt, wordt deze larve genoemd; die heeft nog zes poten in plaats van acht.

Het extra potenpaar verschijnt na de eerste vervelling, de teek komt dan in het nimfstadium. Na een volgende vervelling is de teek volwassen en kan zich voortplanten. Het kan echter jaren duren voor de teek volledig is ontwikkeld. De larven kruipen, nadat ze uit het ei zijn gekomen, op een grasspriet of plant op enige hoogte boven de grond. Als een mogelijke gastheer langskomt klampen ze zich vast en zuigen zich vol, waarna ze zich weer op de grond laten vallen en vervellen. Een teek in het larvestadium kan nog geen ziektes overbrengen. Na de vervelling van de larve zoekt de nimf naar een nieuwe gastheer, waarna het proces zich herhaalt: de teek klampt zich vast, zuigt bloed, laat zich op de bodem vallen en vervelt. Nu is de teek volwassen en wordt een derde maal een gastheer opgezocht. Ditmaal wordt niet alleen bloed opgezogen, maar ook naar een partner gezocht, waarna de paring plaatsvindt. Het vrouwtje zet na haar laatste bloedmaaltijd tot meer dan 50% van haar lichaamsgewicht in eieren om en produceert dan honderden tot enige duizenden eieren, voor zij sterft.

Waar komen ze voor?

Teken komen voor in bossen, heide, weilanden, parken, tuinen en zelfs duinen. Ze bevinden zich voornamelijk op de bodem of in de onderste lagen van de vegetatie. Als ze een nieuwe gastheer zoeken, klimmen of kruipen ze op hoog gras, varens en lage struiken van 20 tot 70 centimeter hoog. Teken detecteren hun potentiële gastheer door de uitgestraalde lichaamswarmte, en wellicht ook door de geur. Eenmaal op het lichaam kruipt een teek verder op zoek naar een geschikte plaats om zich vast te hechten. Ze nestelen zich bij voorkeur in huidplooien, maar ook wel gewoon op een been, arm of poot. Een teek springt niet, en laat zich ook niet uit een boom vallen.

Wanneer komen teken voor?

Teken komen het hele jaar door voor, maar ze zijn voornamelijk actief tussen maart en oktober, als de buitentemperatuur meer dan 7-10°C bedraagt. De meeste tekenbeten worden in mei, juni en juli opgetekend, omdat het weer dan warmer is en er meer mensen de natuur in trekken.

De tekenpopulatie stijgt?

De populatie van teken kent een golfbeweging als gevolg van wisselende weersomstandigheden. De larven en nimfen leven op kleine zoogdieren, zoals muizen. In jaren met veel eikels en/of

maakt onbekend?

beukennootjes, de mastjaren, neemt de populatiedichtheid van gastheren toe waardoor de tekenpopulatie groeit. Ook bij het uitblijven van strenge winters, een fenomeen dat met de klimaatopwarming steeds vaker voorkomt, groeit de populatie van teken.

Daarnaast groeit de populatie van teken ook structureel, onder andere door de ontwikkeling van nieuwe natuur(verbindings)gebieden waardoor gastheren als reeën en everzwijnen zich beter verspreiden en in aantal toenemen.

Ben je in het bos geweest?

Dan bestaat de kans dat een teek jou als gastheer heeft uitgekozen. Besef evenwel dat gemiddeld maar 15 à 20 procent drager is van de Lymebacterie. Vervolgens is het nog niet heel waarschijnlijk dat de bacterie overstapt en het lichaam infecteert. Bij de gemiddelde tekenbeet is de kans op de ziekte van Lyme slechts

2 à 3 procent. Heb je de pech dat een volwassen besmette teek zich een week lang volzuigt met jouw bloed, wordt die kans zelfs maar een paar procent hoger. Vind je een teek tijdens je check? Verwijder hem dan met een pincet of een tekentang. Noteer de datum en de plaats van de tekenbeet. In de maand volgend op de tekenbeet hou je de omgeving van de tekenbeet goed in de gaten. Vormt zich een rode ringvormige, zich uitbreidende, plek rond de plaats van de beet, ga dan zeker naar de huisarts en meld de tekenbeet. Hetzelfde doe je als je griepachtige symptomen (koorts, spierpijn

of gewrichtspijn) krijgt binnen de maand na de tekenbeet. De ziekte van Lyme kan zeer goed behandeld worden met antibiotica.

In andere landen zijn er streken waar er door een tekenbeet ook een virus kan worden overgedragen dat aanleiding kan geven tot teken-encefalitis, een hersen(vlies)ontsteking veroorzaakt door het tick-borne encefalitisvirus (TBE-virus). In België is er tot op heden nog

geen infectie bij de mens vastgesteld maar in Zuid-Duitsland, Oostenrijk, Polen, Hongarije, … gebeurde dat wel. Ook in Nederland werden de eerste gevallen gesignaleerd. In die gebieden worden mensen die intensief en langdurig buitenwerken sterk aangeraden zich te laten vaccineren tegen het TBE-virus.

Auteur: Jan Wauters

NIMF VROUWTJE NIMF MANNETJE

Teek

Cursus “ECS Cursus Deel 1”

Datum: 23 en 24 september 2021

Uur: 9u00 - 16u00

Locatie: Vrieselhof (Ranst)

Inschrijven: reeds volzet

Max. deelnemers: 6

Gids: Pronatura

Cursus “ECS Cursus deel 2”

Datum: 14 en 15 oktober 2021

Uur: 9u00 - 16u00

Locatie: Kamp C (Westerlo)

Inschrijven: reeds volzet

Max. deelnemers: 6

Gids: Pronatura

Uitnodiging ‘Bosbaden’ in Hof ter Borght te Hulshout

Datum: 3 oktober 2021

Uur: 9u00 - 12u30

Locatie: Hof ter Borght: Heide 41, 2235 Hulshout

Inschrijven: graag een mailtje naar zuiderkempen@ bosgroep.be waarna je de vraag krijgt om je inschrijving te bevestiging via betaling

Prijs: 10 euro (drank en hapje in het bos is inbegrepen)

Max. deelnemers: 15

Gids: Katriina Kilpi (uit Finland – voertaal Nederlands)

Bosgroep Zuiderkempen vzw organiseert in samenwerking met Stichting Kempens Landschap voor het eerst een sessie ‘bosbaden’ in de Zuiderkempen.

Een bosbad is dus geen doorsnee natuurwandeling. De wandeling waarbij de bosbad-gids je helpt om te verstillen is kort van afstand maar duurt minstens 2 uur.

Wandelingen

Datum: Zondag 8 Augustus 2021

Uur: 14u00

Locatie: Hoofdingang “De Mosten” aan klimpark, Hoogeind 74, Hoogstraten

Inschrijven: Verplicht via kempennoord@bosgroep.be of 014/85.90.19

Max. deelnemers: 15

In Hoogstraten werden natuurinrichtingswerken uitgevoerd aan twee zeldzame hoogveenrelicten. Dankzij de PSN subsidies en de medewerking van de boseigenaars zijn deze Kempense pareltjes nu klaar voor de toekomst. Tijdens deze 5km wandeling tonen we jullie de eerste resultaten. De domeinen zijn rustgebieden en is normaal niet toegankelijk.

Datum: Zondag 5 september 2021

Uur: 10u00 – 12u00

Locatie: Kloempenbos: broekstraat Vorst-Laakdal

Op 21 november 2021 zal het zes jaar geleden zijn dat Bosgroep Zuiderkempen, de gemeente Laakdal en alle verenigingen uit de gemeente Laakdal de handen in mekaar sloegen voor de aanplant van ‘Het Kloempenbos’ in de Broekstraat. Samen plantten ze een 100-tal verjongingsgroepen op een destijds kale vlakte. Hoog tijd dus om alle planters van toen én alle andere geïnteresseerden het resultaat van hun inspanningen te laten bewonderen! Iedereen is welkom!

Datum: Zondag 19 september 2021

Uur: 10u00 – 12u00

Locatie: Kamp C, Britselaan 2260 Westerlo

In het grensgebied van Olen, Westerlo en Herentals ligt het 300-tal ha groot bosgebied van Teunenberg-Nieuwe Hoeve. Het bosgebied bestaat voornamelijk uit dennen die nog als mijnhout werden aangeplant. Doorheen de wandeling kan je het resultaat zien van de omvorming naar meer diverse en weerbare bossen. In de winter 2021-2022 worden nieuwe verplegingskappen gepland. Hoe economie, ecologie en recreatie hand in hand kunnen gaan, zal tijdens de wandeling duidelijk worden.

Datum: Zaterdag 16 oktober 2021

Uur: 10u00 – 12u00

Locatie: Parking gemeentelijke basisschool De bosmier: streekweg (zijstraat van de wezelbaan te Balen)

Het bosgebied Balen Berkenbos heeft alle kenmerken van de Kempense dennenbossen op zandbodems. De wandeling verkent de kloempen en bosranden die de bosgroep samen met de private boseigenaars in het verleden hebben aangeplant. We genieten van de variatie en de prachtige bosplekjes en lichten toe waarom er nieuwe verplegingswerken worden gepland.

Op zoek naar brandhout?

Surf dan naar www.brandhoutweb.be. Dit is een overzichtelijk online verkoopplatform waar je het hele jaar door brandhout kan kopen. De Antwerpse Bosgroepen zorgen voor een up-to-date aanbod, een vlotte opvolging en een goede prijs-kwaliteitverhouding van lokaal en duurzaam brandhout.

U wil ook graag een zoekertje in de Bosgazet?

Surf dan naar https://ap.lc/7SsOG

Lees de voorwaarden

Geef uw zoekertje en contactgegevens in En uw zoekertje verschijnt in de volgende Bosgazet

Naaldbos te Mol van 0.165 ha

Prijs overeen te komen

Telefoon: 0472 94 00 09 of 0474 41 59 44

E-mailadres: piotrkasia@skynet.be

Naaldbos te Geel van 4.224 ha

Prijs overeen te komen

Telefoon: 0477 20 79 55

E-mailadres: l.coopmans@skynet.be

Bos te Mol van 0,297 ha

Vraagprijs 3000 euro, de kosten van de notaris zijn voor de eventuele koper

Telefoon: 0496 55 46 81

E-mailadres: stef_mertens@telenet.be

Naaldbos te Mol van 0,339 ha

Prijs: 15.000 Euro

Telefoon: 0498/854234 na 16u

E-mailadres: els.cuypers17@gmail.com

Gemengd bos te Meerhout van 1.899 ha

Prijs: prijs overeen te komen

Telefoon: 015 51 31 38 of 0472 35 56 48

Contact: jan.seynaeve@provincieantwerpen.be

Loofbos te Koningshooikt van 5 à 10 ha

Prijs overeen te komen

Telefoon: 0475 41 08 10

E-mailadres: cvd@synergo.be

Kliefmachine met benzinemotor, extra nieuwe motor en trekhaak

Prijs overeen te komen

Gemeente: Halle-Zoersel

Telefoon: 0476 518274

E-mailadres: Smets.eddy2@gmail.com

Houten chalet te Merksplas

houten chalet ± 30m2 geen binnenafwerking noch vloer

Telefoon: 0496 67 10 63

E-mailadres: muzamiekes@gmail.com

Bossen te Mol

Verscheidene bossen te koop te regio mol voor een totale oppervlakte van meer dan 4 hectare, gelieve bij interesse Jan Seynaeve te contacteren. jan.seynaeve@provincieantwerpen.be

Contact

Bosgroep Antwerpen Noord vzw

Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst

T: 03/355.09.40

M: antwerpennoord@bosgroep.be

Coördinator:

Adj.-coördin:

Adviseur: Gijs Bracke - 0470 21 38 94

Medewerkster: Britt Van Cotthem

Bosgroep Antwerpen Zuid vzw

Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst

T: 03 355 09 40

M: antwerpenzuid@bosgroep.be

Coördinator: Kathleen Vanderheyden - 0476 76 18 25

Adj.-coördin: Bert Van Gils - 0476 86 80 01

Adviseur: Gijs Bracke - 0470 21 38 94

Medewerkster: Marleen Brosens

Bosgroep Kempen Noord vzw

Polderstraat 33, 2360 Oud-Turnhout (Oosthoven)

T: 014/85.90.19

M: kempennoord@bosgroep.be

Adj.-coördin:

Medewerkster: Annick Vangenechten, Elly Maes

Bosgroep Zuiderkempen vzw

Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo

T: 014 27 96 57

M: zuiderkempen@bosgroep.be

Coördinator: Jan Seynaeve - 0474 99 99 35

Adj.-coördin: Joran Mertens - 0475 80 73 36

Adj.-coördin: Jan Wauters - 0478 78 20 22

Projectmedewerker: Juul De Witte - 0474 84 21 78

Medewerkster: Sarah Frison