Bosgazet 60

Page 1

INFORMATIEBLAD ANTWERPSE BOSGROEPEN DRIE MAANDELIJKS TIJDSCHRIFT - N ° 60 OKTOBER - NOVEMBER - DECEMBER 2021
4 Natuurrapport 2020 10 Ontwikkelingen in onze onbeheerde bossen 16 Pastoriemeubelen van lokaal hout! B-10770 P608022
Bosgazet

4

Beste bosliefhebbers,

Onze bossen beleefden dit jaar een echte boszomer. Minder droogte, meer water, goed om zich te kunnen ontstressen. Hopelijk deed dit hen goed, want bos is belangrijk voor Vlaanderen, zegt het Natuurrapport van 2020. Inzetten op meer en beter bos is een vereiste voor een hogere biodiversiteit.

Daaraan werken we elke dag. We krijgen zelfs versterking van 4 nieuwe bebossingsmedewerkers, die zullen begonnen zijn op het moment dat deze Bosgazet in jullie brievenbus valt. 4 enthousiastelingen, die ons zullen helpen bij het bebossen van onze provincie. We stellen ze binnenkort aan jullie voor.

Nog belangrijk nieuws is de fusie van Bosgroep Antwerpen Noord en Zuid. Een nieuwe bosgroep ontstaat: Bosgroep Antwerpse Gordel. Proficiat aan de collega’s!

Lees in deze Bosgazet zeker ook iets over bosreservaten, lokaal hout in meubels en de nieuwe functie van Jurgen Melis (ANB).

Veel leesplezier, Stan Verschueren

Voorzitter Bosgroep Kempen Noord vzw

Bosgroepen, wat zijn dat?

De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar leden en geïnteresseerden.

Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Joost Malliet

Fotograaf voorblad: Joost Malliet

Lay-out: Koloriet - Leefdaal

Veel van de bossen in Vlaanderen zijn in privéhanden. De bosjes zijn vaak kleiner dan een hectare en zeer versnipperd. Om op een duurzame en rendabelere manier aan bosbeheer te doen, zijn De Bosgroepen opgericht ter ondersteuning van de vele boseigenaars. Boseigenaars krijgen een professioneel advies en kunnen samenwerken met andere boseigenaars in de buurt. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gratis lid te worden en gebruik te maken van De Bosgroep-diensten. Men behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen!

De belangrijkste taken van De Bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. Je kan ons contacteren voor:

gratis, onafhankelijk en vrijblijvend advies

– informatie over hoe je bos duurzaam kan beheerd worden

organisatie van wandelingen, cursussen en excursies

– uitvoering van gezamenlijke bosbeheerwerken: dunnen, exotenbeheer, houtverkopen

hulp bij de bosadministratie: kapmachtigingen, subsidies en beheerplannen

– ondersteuning bij aanplantingen

optimaliseren van de toegankelijkheid van je bos

Contact

Contact rond Bosgazet: Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo, 014 27 96 57 zuiderkempen@bosgroep.be www.bosgroepen.be.

Verhuisd? Vragen over lidmaatschap? Neem dan contact op via 014 27 96 57 of antwerpse@bosgroepen.be

De Bosgazet of Nieuwsbrief analoog of digitaal ontvangen? Of dit aanpassen? Kan je zelf doen via de link web.provincieantwerpen.be/cn/avrml/bosgroepen.

de bosbode 4 | 2019
Blablaadjes
3
werken aan biodiversiteit
Professionele Vriend van het Bos, Jurgen Melis, wisselde van ‘petje’
Ontwikkelingen in onze onbeheerde bossen: over dood hout, veteraanbomen en de soortenrijkdom die er mee samen gaat
Bosgroepnieuws
Pastoriemeubelen van lokaal hout!
Kalender 19 Zoekertjes
Contactgegevens
Natuurrapport 2020: bilan van een decennium
8
10
13
16
18
20
INHOUD 2

lk W M e

Welkom aan een leger nieuwe medewerkers!

In september verwelkomen wij bij de Bosgroepen maar liefst 5 nieuwe gezichten!

Bij Bosgroep Zuiderkempen start Isis Veldeman als medewerker bosuitbreiding. Isis, afgestudeerd als geoloog zet zich reeds in als gids bij Natuurpunt Antwerpen. Naast Isis verwelkomen wij ook Camille De Herdt als medewerker toegankelijkheid. Camille is een sociologe en volgde reeds een stage bij Natuurinvest.

En een dankjewel aan onze jobstudenten!

Bosgroep Kempen Noord versterkt zich met Jordan Rodriguez Milis die vooral de bosuitbreiding op zich zal nemen. Matthias Vermeire wordt hiervoor bij Bosgroep Antwerpse Gordel aangetrokken. Tot slot zal Sander De Schryver overkoepelend de bosuitbreiding opvolgen vanuit de provincie Antwerpen.

U merkt het, het thema bosuitbreiding staat hoog op de agenda bij de Antwerpse Bosgroepen! In een volgende editie zullen de nieuwelingen zich uitgebreider voorstellen.

Bij Bosgroep Zuiderkempen hadden ze het geluk maar liefst 2 jobstudenten te mogen ontvangen begin juli. Zowel Lisa als Brent zijn studenten Bio-ingenieurswetenschappen aan de KU Leuven. Zij hielpen met de administratie in onze nieuwe databases, alsook met de inventarisatie voor ons natuurbeheerplan type 1. Wij vonden het alvast een geslaagde werkperiode en danken Lisa en Brent voor hun inzet!

Ruben Huyskens versterkte het team van Bosgroep Kempen Noord tijdelijk in augustus en september. Hij is afgestudeerd als bioloog. Hoofdtaak was vooral hulp bij de administratie maar Ruben heeft toch ook een aantal keer kunnen proeven van terreinwerk.

In het team van Bosgroep Antwerpen Zuid en Noord kwamen Ona Devos en Daan Gyzels terecht. Beiden bioloog in opleiding zijn ze in augustus en september actief geweest zowel op het secretariaat als op terrein.

Ze boden de bosgroepen administratieve ondersteuning bij de digitalisering (ledenbeheer en natuurbeheerplannen) en heel wat logistieke hulp bij de organisatie van de fusie Algemene Vergadering.

Daarnaast werden ze ook ingezet voor inhoudelijke ondersteuning op terrein bij de collega’s.

Een uitgebreide dank voor jullie input in onze bosgroepwerking!

3 BLABLAADJES

Natuurrapport 2020: bilan van een decennium werken aan biodiversiteit

Elke twee jaar publiceert het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek (INBO) een natuurrapport. Zij houden de vinger aan de pols van de biodiversiteit in Vlaanderen en maken aanbevelingen voor het beleid. 2020 was een belangrijk jaar voor de biodiversiteitsstrategieën op mondiaal en Europees vlak, dus spitst het Natuurrapport zich toe op de huidige trends in Vlaanderen. Het verdict was niet positief, maar ook niet hopeloos.

4 DOORBOMEN

Europese Natuurdoelen

Biodiversiteit is het geheel van alle levensvormen op een bepaal de locatie. Waarom dit het bescher men waard is, wordt duidelijk als we naar het functioneren van ecosystemen kijken. Als mens zijn we afhankelijk van gezonde, veerkrachtige ecosystemen want zij bepalen ons leefmilieu en onze gezondheid. Biodiversiteit is de natuurlijke motor van elk ecosysteem. Hoe hoger de biodiversiteit, hoe robuuster en veerkrachtiger onze leefomgeving. In een dichtbevolkte regio als Vlaanderen is de druk die we op de biodiversiteit uitoefenen al eeuwenlang te hoog. Eén van de gevaren daarvan is dat we intussen enkel nog over gedegradeerde ecosystemen beschikken en de neiging hebben om die als normaal te beschouwen. Wie nooit een nachtegaal heeft horen zingen, mist zijn lied niet als hij uitsterft. Bij het lezen van het Natuurrapport moet je weten dat positieve trends worden afgewogen tegenover een barslechte uitgangssituatie; het betekent dus niet per se dat het huidige beleid volstaat.

Er werden 6 streefdoelen voor 2020 vooropgesteld vanuit de Europese biodiversiteitsstrategie:

uitvoeren van bestaande vogel- en habitatrichtlijn

herstellen van gedegradeerde ecosystemen en aanleggen van groenblauw netwerk

verhogen van bijdrage land- en bosbouw aan het biodiversiteitsherstel

realiseren van duurzame visserij druk van invasieve soorten op biodiversiteit verminderen

Europese impact op mondiale biodiversiteit verlagen

Van deze doelen werd geen enkele gerealiseerd. Sterker nog, de toestand tegenover het uitgangsjaar 2010 is enkel voor de invasieve soorten deels verbeterd. Vlaanderen heeft zich de voorbije tien jaar niet als voorbeeldregio kunnen waarmaken op vlak van natuurbeleid. Een inhaalbeweging is dus hoognodig, vooral omdat vanuit de EU voor 2030 hogere ambities opgelegd worden. In de Green Deal werd vastgelegd dat klimaatdoelen en biodiversiteitsherstel geintegreerd moeten worden in de economische groei. Ook een aantal concrete

doelen werden opgenomen, zoals het planten van maar liefst 3 miljard extra bomen en het ontsnipperen van 25.000 km rivieren.Als Vlaanderen in 2030 een mooier rapport wil kunnen voorleggen, zal het dus ook regionaal de biodiversiteitsstrategie moeten verweven met alle beleidsdomeinen.

Impact op biodiversiteit

Volgende grafieken schetsen een beeld van de algemene biodiversiteitstrends uit het Natuurrapport.

Vlaams gewest

West-Nederland

Ile-de-France

Nordrhein-Westfalen

Zuid-Nederland

Southeast England

Comunidad de Madrid

Oost-Nederland

Hessen

Ostösterreich

10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% % van de oppervlakte van
Stedelijk en
Bos en open natuur Zoetwater
de regio
bebouwd gebied Akker en grasland
en estuarium
5 DOORBOMEN
Figuur 1: Ruimtegebruik in vergelijking met andere dichtbevolkte regio’s: Vlaanderen heeft zowel het hoogste percentage bebouwing als het laagste percentage bos en natuur

Figuur 2: Biomassa van grote zoogdieren in Vlaanderen:In Vlaanderen bestaat 99,9% van de biomassa uit mensen, runderen en varkens, en 0,1% uit wilde zoogdiersoorten zoals everzwijnen, reeën en herten.

Bos in natuurrapport

Figuur 3: Beoordeling van de staat van instandhouding van habitats van Europees belang in Vlaanderen. Oranje en rood geven respectievelijk het aantal matig ongunstig en zeer ongunstig beoordeelde habitats weer binnen een trend (vooruitgaand, stabiel, achteruitgaand of onbekend).

Gunstig

Ongunstig vooruitgaand

Ongunstig stabiel

Ongunstig achteruitgaand

Ongunstig onbekend

0 5 10 15 20

Zeer ongunstig Matig ongunstig Gunstig

Figuur 4: Overzicht van de belangrijkste drukfactoren voor habitats van Europees belang op Vlaamse schaal en per ecosysteem. Deze factoren vormen een netwerk van oorzaak en gevolg, waarbij landgebruik in grote mate de kansen op natuurherstel bepaalt. Door de afname in open ruimte wordt de resterende oppervlakte steeds intensiever gebruikt. Dit resulteert in een vergaande versnippering, waardoor verontreiniging diep in alle ecosystemen kan doordringen. De intensivering leidt tot overexploitatie, denk maar aan bodemuitputting en grondwaterdaling. Bovenop deze lokale drukfactoren komen de globale problemen van import van invasieve soorten en de klimaatwijziging die in reeds verstoorde ecosystemen extra zwaar wegen.

Vermesting via lucht (i.e. stikstofdepositie)

Versnippering

Vermesting via grond­ en oppervlaktewater en via bodem

Landgebruiksverandering

Verstoring hydro­ en geomorfologie

Verdroging

Verzuring

Invasieve uitheemse soorten

Klimaatverandering

Onaangepast of achterstallig beheer

Verstoring

In het Natuurrapport worden verschillende habitats uit figuur 4 zoals bos, graslanden en moeras verder uitgediept. Hier richten we ons uiteraard op bos. Vlaanderen is één van de bosarmste regio’s van Europa. Toch vormen bossen met ongeveer 10% van de landoppervlakte het grootste halfnatuurlijke ecosysteem van Vlaanderen. Het belang van bossen wordt in het Natuurrapport benadrukt op twee vlakken: Vlaanderen heeft een hoge diversiteit aan mogelijke boshabitats: van wilgenvloedbossen tot droge dennen-eikenbossen, en ze leveren zeer diverse ecosysteemdiensten. Inzetten op meer en beter bos is dus een vereiste voor een hogere biodiversiteit. De oppervlakte bos en houtige vegetatie bleef tussen 2013 en 2016 netto ongewijzigd. Die status quo is het resultaat van enkele duizenden hectare ontbossing en bosuitbreiding die elkaar compenseren. Die omzetting hypothekeert de ontwikkeling van oude bossen met een typische en hoge biodiversiteit. De versnippering van het landschap maakt ook dat al die kleine en overwegend jonge bossen functioneren als eilanden waarbij uitwisseling tussen verschillende bossen moeilijk is, met een grotere kans op lokaal uitsterven van populaties tot gevolg.

Bos Heide en inlandse duinen Moeras Rivieren en stilstaande wateren Kustduinen en strand Estuaria, slikken en schorren

de bosbode 4 | 2019
BIOMASSA (KTON) 0 250 500 750 1000 1250 0.00 0.20 0.40 0.60 Mensen Varkens Runderen Wilde zoogdieren Wilde zwijnen Reeën Herten
6 DOORBOMEN

De functionele diversiteit en de natuurlijkheid van het Vlaamse bos nemen gelukkig wel toe. Er komen gemiddeld meer soorten bomen voor dan tien jaar geleden en ook het aandeel dood hout neemt licht toe. Het om vormen van monotone naald houtbestanden naar inheems loofbos draagt daaraan bij. Ook de typische oud-bosflora (bosanemoon, hyacinth, daslook…) is aan een voorzich tig herstel bezig, vooral in jongere bos sen.

Bijna alle indicatoren van de kwaliteit van het bos wijzen op een positieve evolutie. Bij de kwantitatieve indicatoren blijft de bosoppervlakte dan wel achter, het gemiddelde volume hout in de bossen neemt nog altijd toe, wat erop wijst dat de houtoogst onder de aanwas blijft. Het is echter te vroeg om te besluiten of het bosbeheer via natuurbeheerplannen ook een effect heeft op de biodiversiteit van de bossen, aangezien die effecten pas op lange termijn meetbaar worden.

We zijn er nog lang niet. De staat van instandhouding van boshabitats van Europees belang is over de hele lijn ongunstig. Vooral de vergaande versnippering door ontbossing en het verlies van ruimtelijke samenhang maken dat de oppervlakte en habitatkwaliteit ondermaats zijn. De trends zijn licht positief voor 5 boshabitats, maar er zullen extra inspanningen nodig zijn om de druk van vermesting, verdroging, invasieve soorten en vooral ontbossing tegen te gaan, willen we die trend behouden. Volgende aanbevelingen werden geformuleerd in het Natuurrapport:

Zorg voor een betere bescherming van bossen, ook in harde gewestplanbestemmingen, en voor meer ruimte voor bebossing. De ambitie ligt op 10.000 ha tegen 2030. Fundamentele aanpassingen van het speelveld tussen urbanisatie, landbouw en natuur dringen zich op.

Versterk de oude bossen en zoneer het bosbeheer. Door het beheer in grotere boscomplexen te zoneren, kan het microklimaat in stand gehouden worden. Centraal in het complex komen de onbeheerde zones en zones met kleinschalige kappingen. Natuurdoelen van meer open vegetaties, open plekken en kapvlaktes worden in de buitenrand van een bos geconcentreerd.

Maak van duurzaam bosbeheer de norm. In een sterk versnipperd boslandschap is het belangrijk dat de principes van duurzaam bosbeheer algemeen worden toegepast, ook in de kleine privébossen.

Werk ook buiten bos aan boskwaliteit en zet in op diversiteit. Naast het vergroten van de bestaande boskernen

kan meer landschappelijke verwevenheid de effecten van versnippering milderen. Een verdere verlaging van de stikstofuitstoot is essentieel om de negatieve effecten van vermesting en verzuring op bossen te stoppen. Zet verder in op de verfijning van instrumenten om de oppervlakte en kwaliteit van bossen met voldoende hoge frequentie te monitoren.

Ook De Bosgroepen willen hieraan bijdragen door zoals steeds klaar te staan om private boseigenaars te ondersteunen bij de opmaak van beheerplannen en het duurzaam beheer van hun bos.

Auteur: Simon De Smedt. Met dank aan de auteurs van Natuurrapport 2020: Anik Schneiders, Katrijn Alaerts, Helen Michels, Maarten Stevens, Peter Van Gossum, Wouter Van Reeth, Inne Vught

7 DOORBOMEN

Professionele vriend van het bos, Jurgen Melis, wisselde van ‘petje’

Jurgen Melis werkt al 17 jaar voor Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Bosgroep Kempen Noord en Antwerpen Noord kennen hem goed als beleidsadviseur bij AVES, de instantie bij ANB die adviezen en vergunningen levert. Jurgen kwam regelmatig op terrein met medewerkers van de bosgroep om een bos van een private eigenaar te bespreken. Hij kreeg sinds juli 2021 de kans om boswachter te worden voor Brasschaat. Het Klein Schietveld, De Inslag, het Peerdsbos en de Brusselse bossen zitten in zijn boswachterij. Interessante wissel van ‘petje’, waar we meer van willen weten.

Dag Jurgen, proficiat met je nieuwe job. Bevalt het je? Of mis je de Kempische bossen en haar eigenaars al?

In feite blijf ik als boswachter actief in de Kempen. Als beleidsadviseur was dat grotendeels het geval in de Turnhoutse Kempen en iets minder in het westelijke deel van onze provincie. Nu werk ik voor het regioteam Antwerpse Kempen. Erg veel verschil is er dus niet. Ik kijk zeer dankbaar terug op mijn tijd als beleidsadviseur. Een zeer boeiende job, waarbij het contact met de burger en verschillende partners een belangrijk deel uitmaakt van het dagelijkse werk. AVES Antwerpen is bovendien een zeer bijzonder en gemotiveerd team, met een heel aangename werksfeer. Verder was het takenpakket erg uitgebreid. Naast de kapmachtigingen waren er ook de natuurbeheerplannen, de soor-

tendossiers, de opvolging van vergunningen, subsidiedossiers, enz… Lekker druk! Het leuke aan de job was net om boseigenaars en partners te begeleiden en te adviseren. Kers op de taart is dan om met verschillende partners concrete zaken te realiseren in het terrein.

In feite heb ik altijd een oogje gehad op de schietvelden. Het gaat immers, naar Vlaamse normen, om grotere aaneengesloten gebieden met een rijke biodiversiteit. Afgelopen jaren heb ik als medewerker van het adderteam, onder de zeer deskundige leiding van Katja Claus en Dirk Bauwens, veldgegevens verzameld op het Groot Schietveld. Ik beschouw het als een voorrecht om boswachter in de regio Antwerpse Kempen te kunnen zijn. Maar ook een boswachter staat voor de nodige uitdagingen,

daar ben ik me terdege van bewust. Naast het Klein Schietveld, waar de focus eerder ligt op het natuurbeheer, zijn er natuurlijk ook de overige gebieden, waar de focus toch iets meer ligt op het bosbeheer. Elk van die gebieden heeft zijn specifieke aanpak en beheer nodig. Dit maakt het allemaal nog veel boeiender. De gebieden kennen een rijke geschiedenis, een echte surplus.

Verder is de boswachter niet enkel een “wachter”, maar ook gastheer. Ik praat graag met mensen en ben zeer geïnteresseerd in hun beleving van het bos en de natuur. Bij ANB streven we hierbij naar een gezond evenwicht tussen wat de maatschappij van ons verwacht en wat de natuur echt nodig heeft. Eén ding is zeker, de natuur maakt mensen gelukkig, het is fijn om daar een steentje toe bij te kunnen dragen.

Was het bos je eerste grote liefde? Of is deze gegroeid door er meer en meer in te werken?

Als klein kind wou ik eigenlijk maar twee dingen doen. Rockster worden of werken in de natuur. Zoals iedereen merkt is dat eerste, na een “verdienstelijke poging” (Spinal Tap in de Kempen), niet gelukt. Ik was als kind voortdurend in de weer met schepnetjes om vlindertjes, stekelbaarsjes en allerhande andere diertjes te vangen. Regelmatig belandde ik in de gracht als ik een Grutto zag vliegen bij het fietsen. Opstaan om 5 uur om mee op stap te gaan met de vogelringer

8 VRIEND VAN HET BOS

en hopen op die “klamper” in de netten. Allemaal leuke jeugdherinneringen , waarbij eigenlijk al vroeg duidelijk was welke richting ik uit zou gaan. Uiteindelijk geen platencontract, maar een contract bij het ANB. Ik kon starten als bosarbeider en heb dat zes jaar, met veel plezier, volgehouden. Ik kan me eigenlijk geen dag herinneren dat ik met tegenzin ben gaan werken. Ik heb dus van mijn hobby mijn beroep kunnen maken.

Wij, de Antwerpse Bosgroepen werkten al regelmatig samen met jou. Hoe verliep dat volgens jou? Heb je nog tips voor ons? Of voor het beheer in het bos?

Eigenlijk heb ik enkel maar goede herinneringen aan de samenwerking met de bosgroep. Het succes van die samenwerking kwam tot stand omdat we altijd hebben gekozen voor een open communicatie. Soms zijn we wel eens gevallen, maar dan hielpen we elkaar recht met als enige doel; samen verder werken aan een betere dienstverlening en mooiere bossen. Ook het aanpassingsvermogen van de bosgroep aan de nieuwe natuurbeerplannen, was mooi om zien. Plots was er de mogelijkheid om PSN’s in te dienen en aan de slag te gaan als natuurbeheerders. Toch hebben de medewerkers zich stevig ingezet om het verhaal van de nieuwe beheerplannen aan de man te brengen en om te zetten in de praktijk, met vaak knappe resultaten in het terrein.

Afgelopen 10 jaar is er toch één en an-

der gebeurd in de Kempense bossen (maar ook in de rest van Vlaanderen).

Hetgeen me het meeste blijft verbazen zijn de extremen in ons klimaat. Ik merk dat onze bossen er erg onder lijden. Veel inheemse soorten hebben het de laatste jaren moeilijk. We kunnen niet in de toekomst kijken, maar het voelt soms aan alsof die klimaatprocessen wel erg snel evolueren de laatste jaren. Verder was er de Letterzetter, de natuurlijke verjonging van soorten zoals de Beuk, de Hulst, de Esdoorn en in feite ook de Fijnspar. En natuurlijk waren er enkele verschrikkelijke natuurbranden in de Kempen.

Wat zouden we hier uit kunnen leren? Ik denk vaak aan Socrates die zei: “Het enige dat ik zeker weet is dat ik niets weet”. In het bos- en natuurbeheer moet je een doel voor ogen hebben, maar over de nodige nederigheid beschikken. Het bereiken van climaxvegetaties in onze bossen duurt immers veel langer dan een mensenleven. Verder is een bos veel meer dan enkel de bomen die er groeien. Er wordt door tal van wetenschappers, ook buiten Vlaanderen, onder andere volop onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van bosbodems en het belang hiervan. Net zoals het ultieme climaxbos, boven de grond, is de ontwikkeling van een gezonde bosbodem een

langdurig, maar zeer belangrijk proces. In die zin zal de toekomst ongetwijfeld tal van nieuwe inzichten bieden waardoor we het bosbeheer, met steun uit wetenschappelijke hoek, zullen kunnen verfijnen. Naar mijn gevoel zal het grimmige klimaat met zijn extremen, de grootste uitdaging blijven de komende decennia.

Zelf geloof ik in het belang van het vergroten van de weerbaarheid van onze bossen door er meer diversiteit en structuur in te brengen, maar in feite zijn we daar allen al jaren mee bezig. Tenminste, dat is toch de bedoeling.

Anderzijds moeten we zeer optimistisch blijven. Als ik bedenk wat er de laatste 10 jaar in de Kempen gerealiseerd is ben ik zeer optimistisch. Ook de terugkeer van bepaalde soorten is hoopgevend.

Ik wens de bosgroepen en alle partners een duurzame, toffe samenwerking toe met het ANB en ik wil jullie zeker een keer ontvangen in Brasschaat.

Bedankt voor dit gesprek, Jurgen! Ook wij kijken terug naar een fijne samenwerking.

We zien elkaar nog, in het bos.

Auteur: Marieke Verreet

9 VRIEND VAN HET BOS
Klein Schietveld: waardevolle open natuur met heischrale graslanden, droge en natte heide, gelegen tussen mooie bosbestanden

Ontwikkelingen in onze onbeheerde bossen: over dood hout, veteraanbomen en de soortenrijkdom die er mee samen gaat

Onze bossen in West-Europa worden al eeuwenlang intensief beheerd door de mens. Hierdoor verschillen deze bossen sterk van natuurlijke bossen. Typische elementen uit de verouderingsfase van natuurlijke bossen, zoals grote hoeveelheden dood hout of oude, monumentale bomen waren er verdwenen. Ook de soorten die hieraan gebonden zijn kregen het moeilijk.

de bosbode 4 | 2019
Ondanks hun grote dimensies en hoge leeftijd zijn de beuken in het bosreservaat van het Zoniënwoud nog zeer vitaal, en kennen nog steeds een goede groei. Het gesloten kronendak zorgt er bovendien voor een vochtig en koel micorklimaat waardoor de bomen weinig te lijden leken te hebben van de voorbije droge zomers.. © Kris Vandekerkhove
10 NOG MEER DOORBOMEN
Auteur Kris Vandekerkhove, Senior onderzoeker bosecologie, INBO Bron : Vandekerkhove K., 2019. Status and development of old-growth elements and biodiversity in secondary succession of unmanaged temperate forests. Doctoraatsscriptie UGent en INBO.

De afgelopen decennia werden overal in Europa zogenaamde ‘bosreservaten’ opgericht, waar men het bos volledig spontaan laat ontwikkelen. Ook bij ons in Vlaanderen wordt sinds 1995 zo een netwerk van onbeheerde bossen uitgebouwd. De doelstelling van deze reservaten is tweeledig: enerzijds zijn ze belangrijk voor natuurbehoud, anderzijds vormen het belangrijke onderzoeksites, waar we spontane processen kunnen bestuderen. Daardoor kunnen we ons dan een beter beeld vormen van hoe onze bossen functioneren als je de invloed van de mens wegneemt. Ze vormen dus belangrijke referenties voor natuurgetrouw bosbeheer.

Doctoraat

Het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) voert al ruim 20 jaar onderzoek uit in deze reservaten. Dat leverde al heel wat interessante nieuwe kennis op. Een deel van deze kennis is nu gebundeld in een doctoraat (Vandekerkhove, 2019; meer info onderaan het artikel). Het onderzoek is vooral toegespitst op de processen die optreden als voormalig beheerde bossen geleidelijk aan terug ontwikkelen naar een meer natuurlijk bos. De dynamiek in deze voorheen beheerde bossen is anders dan in natuurlijke bossen. Deze bossen vertonen nog niet het typische ‘dynamische evenwicht’ van een natuurlijk climaxbos, maar volgen een geleidelijke successie in de richting van dit evenwicht. Daarbij verandert de soortensamenstelling, neemt de levende en dode biomassa toe, verandert de leeftijdsopbouw… In het doctoraat concentreerde de auteur zich op de ontwikkeling van twee prominente en typische structuurelementen die natuurlijke bossen onderscheiden van halfnatuurlijke beheerde bossen, met name de hoeveelheid dood hout en de aanwezigheid van oude monumentale bomen. Het onderzoek naar de opbouw van

dood hout in onbeheerde bossen was toegespitst op eik- en beukgedomineerde reservaten met uiteenlopende periodes van spontane ontwikkeling. Hieruit kon opgemaakt worden dat de netto toename van dood hout verloopt aan een tempo van 1 - 1,5 m3 ha/jaar. Als we weten dat de hoeveelheid dood hout in natuurlijke bossen fluctueert tussen 50 en 300 m3 per ha, kunnen we besluiten dat het 50 - 100 jaar zal duren vooraleer een voormalig beheerd bos de hoeveelheden dood hout van een natuurlijk bos (in de verschillende afbraakstadia), zal bereiken.

Voor het onderzoek naar oude monumentale bomen werd een casestudie uitgevoerd in het oudste gedeelte van het bosreservaat Zoniënwoud. Er werd vastgesteld dat de grote beuken hier alle verwachtingen, gebaseerd op literatuur, overtreffen. Blijkbaar combineren deze bomen een uitzonderlijk goede groei met hoge leeftijd, wat ervoor zorgt dat ze vermoedelijk behoren tot de grootste beuken ter wereld. Ook hun aantallen per ha zijn uitzonderlijk hoog. De verklaring ligt in een combinatie van zeer gun-

stige groeiomstandigheden, maar ook het vroegere beheer dat ervoor zorgde dat de bomen ook in hun jeugdfase voldoende ruimte hadden om ongehinderd te groeien. Deze resultaten dwingen om een aantal basisaannames over dimensies en maximale leeftijd van beuken in Noordwest-Europa bij te stellen. Het toont ook aan dat het wel degelijk zin heeft om ook in Vlaanderen reservaten in te richten en te bestuderen: vaststellingen en metingen in Duitse of Tsjechische reservaten zijn immers niet zomaar over te nemen in onze klimaatzone.

Ook de gevolgen van nietsdoen op de ontwikkeling van de biodiversiteit werden geanalyseerd. Om de effecten op de kruidlaag te bekijken, werden vier bosreservaten geselecteerd op rijke leembodems, onder andere in Hallerbos en Meerdaalwoud. Op deze bodems heb je van nature een zeer rijke flora, dus kan je ook beter de effecten op de soortenrijkdom bestuderen. Er werd vastgesteld dat de soortenrijkdom in de kruidlaag duidelijk afneemt wanneer nulbeheer wordt geïntroduceerd. Dat was een bétje zoals verwacht. Vooral lichtminnende

11 NOG MEER DOORBOMEN
In onbeheerde bossen neemt de hoeveelheid dood hout geleidelijk aan toe. Gemiddeld duurt het zo’n 100 jaar tot die hoeveelheid vergelijkbaar is met echte oerbossen. © Kris Vandekerkhove

soorten en soorten die gebonden zijn aan verstoring gaan logischerwijze achteruit. Maar de karakteristieke soorten van voedselrijke loofbossen, zoals de typische voorjaarsflora (met bosanemoon, daslook, stekelvarens…), doen het wel zeer goed bij nulbeheer en nemen heel duidelijk toe in bedekking. Dat was wel een verrassing want veel botanici gaan er nog altijd van uit dat ook deze planten baat hebben bij regelmatige kappingen. Wij zagen net het tegendeel: in de aangrenzende beheerde delen van het bos nemen die soorten ook toe (onder invloed van verminderde zure deposities), maar veel minder dan in de reservaten.

Tenslotte werd gekeken naar de soorten die in dood hout leven. Als de hoeveelheid dood hout toeneemt in die onbeheerde bossen zou je verwachten dat dit ook een positief effect heeft op die soorten. Alleen stelt zich de vraag: zijn deze soorten er nog wel, na eeuwen van bosbeheer waarbij alle dode hout werd weggenomen, of hebben ze onze bossen terug kunnen koloniseren? Misschien zorgen we wel voor een biotoop voor soorten die er niet meer zijn? Om dat na te gaan, werden twee soortengroepen geselecteerd: doodhoutpaddenstoelen en doodhoutkevers. Voor het onderzoek naar de paddenstoelen werden enerzijds de verspreidingsgegevens over de laatste 50 jaar bekeken en anderzijds een doorgedreven inventarisatie in het Zonienwoud uitgevoerd. Voor de kevers werd gewerkt met een aantal casestudies waarbij specialisten werden ingehuurd om doodhoutkevers te inventariseren. In beide gevallen werd de vergelijking met buitenlandse reservaten gemaakt, zowel voormalig beheerde bossen als echte oerbossen. Er werd vastgesteld dat de soortgemeenschappen van houtbewonende zwammen en kevers in onze bosreservaten duidelijk verarmd zijn in vergelijking met echte oerbossen in CentraalEuropa, maar toch nog behoorlijk soortenrijk zijn.

Bovendien kunnen ze de vergelijking met reservaten in onze buurlanden goed doorstaan. De resultaten tonen aan dat ook deze soorten gunstig reageren op de toename van het aandeel dood hout en oude bomen. De mate waarin ze deze nieuwe habitat kunnen koloniseren hangt sterk af van de mate dat ze zich kunnen verspreiden en hoe specifiek de habitateisen zijn die ze stellen. Soorten die mobiel zijn en geen al te hoge eisen stellen aan het dode hout dat aanwezig is, kunnen vrij snel koloniseren. Andere soorten die weinig mobiel zijn of heel specifieke eisen stellen, komen achter of zullen nooit in staat zijn om onze reservaten te koloniseren. Soms is het ook gewoon een kwestie van tijd en toeval. Daarbij is ook belangrijk aan te geven dat in beide groepen, net als bij veel andere organismen, er zowel soorten zijn die baat hebben bij meer licht in het bos (bv. windvalgaten), als soorten die heel strikt gebonden zijn aan het typische vochtige en gedempte bosmicroklimaat onder een gesloten kronendak.

Aanbevelingen voor het bosbeheer

Op basis van al deze resultaten werden een aantal aanbevelingen geformuleerd voor het bosbeheer, waardoor de typische soorten van de verouderingsfase in bossen ook in beheerde bossen kansen kunnen krijgen. Daarbij is het belangrijk om te streven naar functionele netwerken van oud-bos-elementen: stukken bosreservaat in combinatie met kleinere ‘set-aside’ percelen en bomengroepen, behoud van dood hout en ‘habitatbo-

men’ in de beheerde bosdelen. Het is ook belangrijk om centraal in het bos bewust te kiezen voor een gesloten boskern die essentieel is voor de schaduwsoorten die het bosmicroklimaat nodig hebben. Ze worden ‘coldspots’ (in contrast tot ‘hotspots’) genoemd. In de beheerde bosdelen ga je daar bewust kiezen voor ‘boomgericht beheer’ en uitkapbossen, zodat het kronendak zo weinig mogelijk verstoord wordt. In de periferie van het boscomplex wordt ruimte voorzien voor lichtminnende soorten (ook boomsoorten). Daar kan bij het beheer gekozen worden voor lichtrijke bosbeheertypes met grotere groepenkappen. Dit zijn ook de plaatsen waar je open plekken in het bos, zowel permanente als tijdelijke, het best kunt leggen.

Aanbevelingen voor het beleid

Het doctoraat eindigt tenslotte met een aantal aanbevelingen voor het beleid: er wordt een pleidooi gehouden voor hernieuwde aandacht voor onbeheerde bossen en hun langlopende wetenschappelijke opvolging en er worden een aantal veelbelovende pistes verkend voor toekomstig onderzoek, zoals radarbeelden (LiDAR) en nieuwe technieken voor DNA-analyse (meta-barcoding) van bodem- en houtstalen.

Je kunt het doctoraat integraal downloaden via www.inbo.be onder ‘publicaties’ (maak gebruik van de zoekfuncties).

Deze kennis uit het bosreservatenonderzoek wordt niet alleen gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften. Regelmatig geeft het INBO een ‘bosreservatennieuws’ uit, een magazine bedoeld voor het bredere publiek, waarin de belangrijkste en meest interessante bevindingen worden gebundeld. Ook deze nieuwsbrieven zijn terug te vinden op de INBO­website.

de bosbode 4 | 2019
12 NOG MEER DOORBOMEN

Nieuw poelencomplex in domein De Welvaart

In De Welvaart in Zoersel worden verschillende poelen ingericht. De werken gebeuren via de Projectsubsidie Natuur

“Stapsteen De Welvaart” en zorgen voor de ontwikkeling van extra leefgebied voor enkele beschermde diersoorten zoals Heikikker, Poelkikker en Kamsalamander.

Domein De Welvaart

Domein De Welvaart ligt aan de rand van het Molenbos, tussen de Emiel Vermeulenstraat en de Raymond Delbekestraat in Sint-Antonius Zoersel. Het 14,5 hectare grote domein was vroeger eigendom van de stad Antwerpen, die het exploiteerde om bosklassen te organiseren voor Antwerpse kinderen. Nu is het domein in eigendom van enkele private eigenaren, de gemeente Zoersel, de intercommunale Igean en de Stichting Kempens Landschap.

Bosbeheerplan

Enkele jaren geleden werd –onder coördinatie van de Bosgroep- een bosbeheerplan opgemaakt voor de bospercelen van Stichting Kempens Landschap, het gemeentebestuur van Zoersel en enkele private eigenaren. In het beheerplan is de toekomstvisie van het bos vastgelegd en worden ook de verschillende beheermaatregelen opgelijst. Binnen het kader van dit beheerplan is het de bedoeling om op termijn een inheems gemengd bos te ontwikkelen. Waar mogelijk worden ook de mogelijkheden benut om meer natuurwaarde te creëren, door bijvoorbeeld bosranden aan te leggen of de (her)inrichting van poelen.

Projectsubsidie Natuur

In december 2019 werd door het Agentschap Natuur en Bos een projectsubsidie Natuur goedgekeurd voor de geplande waterinrichtingswerken. Jan De Haes, gedeputeerde van de

provincie Antwerpen en covoorzitter van Kempens Landschap, Bosgroep Antwerpen Noord en Regionaal Landschap De Voorkempen: “Het project “Stapsteen De Welvaart” is gericht op de ontwikkeling van leefgebied voor Heikikker, Poelkikker en Kamsalamander – drie Europees beschermde diersoorten die in de omgeving nu al voorkomen. Concreet wordt een oude poel zonder ecologische waarde in eigendom van Kempens Landschap heringericht tot 4 verschillende poelen met zachte oevers en wordt op eigendom van het gemeentebestuur een nieuwe poel gegraven. In totaal dus 5 afzonderlijke poelen die een nieuwe thuis kunnen bieden voor verschillende dieren.”

Auteur Griet Limet, Stichting

Kempens Landschap ANTWERPEN NOORD ANTWERPEN ZUID Inrichting poelencomplex Stapsteen De Welvaart ©Bosgroep
13 BOSGROEPNIEUWS
Nieuwe kansen voor leefgebied van enkele diersoorten ©Bosgroep

Bosgroep Antwerpen Zuid en Noord samen verder!

Sinds begin 2020 konden jullie er al heel wat over opvangen. Wat als klein idee ontstond, is verder uitgegroeid tot een sterk verhaal.

Bosgroepen Antwerpen Zuid en Noord bundelen hun krachten en willen graag verder als één gezamenlijke Bosgroep Antwerpse Gordel. Samen staan we sterker om – net zoals onze bossen – de uitdagingen van de toekomst aan te kunnen. Door een fusie kunnen we ons beter organiseren en professionalise-

UITNODIGING

Ben jij erbij op zondag 10 oktober?!

Feest mee want Bosgroep Antwerpen Zuid en Noord gaan samen verder. Op zondag 10 oktober vieren we de nieuwe

Bosgroep Antwerpse Gordel, en daar hebben we je graag bij!

ren. We krijgen een kans om opnieuw te focussen op de kern van de zaak: een goede ondersteuning van onze boseigenaars en duurzame bossen in onze regio.

Ons personeelsteam, bestuurders en vrijwilligers hebben heel wat voorbereidingen achter de rug, zowel inhoudelijk als juridisch en administratief. We zijn nu klaar en kunnen niet wachten om aan jullie leden-boseigenaars en sympathisanten de vernieuwde Bosgroep Antwerpse Gordel voor te stellen!

Programma: Start om 13.30u met onthaal en beide Algemene Vergaderingen. Receptie in feeststemming vanaf 16.30u

Locatie: Den Boomgaard, Antwerpsesteenweg 43, 2520 Ranst (parking voorzien)

Inschrijven: Vieren jullie mee, graag inschrijven tegen 7 oktober 2021: web.provincieantwerpen.be/cn/avrml/bgaz-an-av

ANTWERPEN NOORD ANTWERPEN ZUID
© gemeente Schoten © JOACRI BOSGROEPNIEUWS

De houtprijs stijgt weer… En dat is goed nieuws voor het bos en zijn eigenaars!

Na een jaartje overslaan werd op 1 juli 2021 terug een industriehoutverkoop georganiseerd voor Bosgroep Antwerpen Noord en Zuid. In totaal 8 loten bij 11 eigenaars, goed voor een 2.700m3 hout. De eerder bescheiden verkoop qua volume, blonk voor het eerst in jaren uit in behaalde prijzen. Na enkele jaren van sterke terugval, onder andere door de letterzetterkever, maar evengoed ook door coronacrisis. Voor verschillende loten werden prijzen rond 45€/m3 geboden, eerder uitzonderlijk voor ons werkingsgebied.

De hogere houtprijs maakt het terug interessanter om hout op de markt te brengen. Dat is goed nieuws voor de boseigenaars en de houtverwerkingssector. En het beste nieuws? Dat er terug meer budget ter beschikking komt om in het bos te investeren!

Het omvormen van bestanden wordt terug aantrekkelijker. Het aanplanten, het beheren en onderhouden van waardevolle bo-

men en bosranden of het investeren in andere zaken voor een verhoogde natuurwaarde of klimaatrobuustheid van het bos worden weer eenvoudiger te realiseren op een rendabele wijze. De hogere opbrengsten, met andere woorden, zorgen zonder twijfel voor meer en beter beheerde duurzame bossen en houtproducten!

Bosgroep Zuiderkempen neemt boscomplex Geel-Bel onder handen!

Negen jaar na de laatste grote beheerwerken in de Belse bossen organiseerden we in het voorjaar van 2021 omvormings- en dunningskappen uitgevoerd op een oppervlakte van 50 ha. Na de exploitatie lieten we alle wegen in hun oorspronkelijke staat herstellen. In de zomer plaatsten we een rustieke zitbank als bedanking voor Ludwig en Maria die ons hun bosperceel schonken! In het winterseizoen 21-22 zullen we 1000 wintereiken in groepjes van 10 en 500 hazelaars aanplanten, verspreid over het ganse bosgebied. Zodoende versterken we het inheemse karakter van onze bossen, verhogen de soortenvariatie en zetten een volgende stap in het opkrikken van de weerbaarheid!

*Hoogste ontvangen bieding op loten in Industriehoutverkoop 2021
ANTWERPEN NOORD ANTWERPEN ZUID ZUIDERKEMPEN Lot Gemeente Soort Volume (m3) Hoogste bod Prijs/m3 1 Zandhoven xPo 97,00 € 3.500,00 € 36,08 2 Zandhoven Ep, Do 139,18 € 4.801,71 € 34,50 3 Ranst Ps 776,17 € 35.728,00 € 46,03 4 Bonheiden Pc, Ps 500,93 € 22.817,00 € 45,55 5 Lier xPo 178,10 € 6.060,00 € 34,03 6 Essen aE, Ps, Pc, L 641,38 € 27.145,00 € 42,32 7 Schilde zE 210,25 € 11.550,00 € 54,93 8 Schilde Ep 136,13 € 1.709,00 € 12,55 15 BOSGROEPNIEUWS

Pastoriemeubelen

Zoals bekend verhuisde de Bosgroep Kempen Noord, samen met het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, in 2020 naar de gerenoveerde Pastorie van Oosthoven. Voor de vervaardiging van een aantal nieuwe meubelen zoals een vergadertafel, baliemeubel en een bibliotheekkast kozen we voor hout van bomen uit eigen streek om op een duurzame manier lokale economie te ondersteunen.

16
DO IT YOURSELF

van lokaal hout!

Er werden 5 houtsoorten opgenomen in het ontwerp: beuk, eik, berk, zwarte els en boskers. In het voorjaar van 2020 werden de bomen uitgezocht in de buurt, geveld en naar zagerij Helsen gevoerd. Intussen schoof corona het verzagen van de stammen op naar latere datum in juli. Nadat de planken een ganse zomer rustig aan de warme buitenlucht konden drogen gingen ze in oktober finaal nog even in de droogoven. De houtafdeling van VTST Turnhout stond in voor de vervaardiging van de meubels in het schooljaar 2020-2021 via enkele eindwerkprojecten. Nu kunnen we met fierheid het eindresultaat tonen: onze Kempische bomen krijgen in de Pastorie een mooi nieuw leven!

17
DO IT YOURSELF

ANTWERPEN NOORD ANTWERPEN ZUID

Algemene vergadering

Datum: 10 oktober 2021

Uur: Start om 13.30u met onthaal en beide Algemene Vergaderingen. Receptie in feeststemming vanaf 16.30u

Locatie: Den Boomgaard, Antwerpsesteenweg 43, 2520 Ranst (parking voorzien)

Inschrijven: Vieren jullie mee, graag inschrijven tegen 7 oktober 2021: web.provincieantwerpen. be/cn/avrml/bgaz-an-av of telefonisch op 03 355 09 40

Organisatie: Bosgroep Antwerpen Zuid en Noord

Wandeling Balen Berkenbos

Datum: 16 oktober 2021

Uur: 10u00 – 12u00

Locatie: Parking gemeentelijke basisschool

De Bosmier: Streekweg (zijstraat van de Wezelbaan te Balen)

Organisatie: Bosgroep Zuiderkempen

Het bosgebied Balen Berkenbos heeft alle kenmerken van de Kempense dennenbossen op zandbodems. De wandeling verkent de kloempen en bosranden die de bosgroep samen

met de private boseigenaars in het verleden hebben aangeplant. We genieten van de variatie en de prachtige bosplekjes en lichten toe waarom er nieuwe verplegingswerken worden gepland.

Plantactie Meerhout

Datum: 21 november 2021

Uur: doorlopend tussen 13u00 en 16u30

Locatie: Parkeren t.h.v. de Sportlaan, 2450 Meerhout. Rechts van het jeugdhuis kan je het bos in wandelen. Bij de y-splitsing in het bos rechts aanhouden. Het perceel bevindt zich wat verder aan je linkerkant.

Inschrijven: tot en met 17 november, online via het inschrijvingsformulier op www.meerhout.be of telefonisch op 014 24 99 50

Organisatie: Bosgroep Zuiderkempen

Op 21 november organiseert de gemeente Meerhout een boomplantdag. Met zo’n 1300 boompjes zal hier gezorgd worden voor ca. 60are nieuw bos. Bosgroep Zuiderkempen begeleidt de gemeente bij deze bebossing. Iedereen is hierbij welkom om een handje toe te steken! Breng wel zeker je eigen werkhandschoenen en spade mee. Dit project wordt uitgevoerd met steun van de Vlaamse overheid en BOS+.

de bosbode 4 | 2019
18 KALENDER
ZUIDERKEMPEN ZUIDERKEMPEN

Op zoek naar brandhout?

Surf dan naar www.brandhoutweb.be. Dit is een overzichtelijk online verkoopplatform waar je het hele jaar door brandhout kan kopen. De Antwerpse Bosgroepen zorgen voor een up-to-date aanbod, een vlotte opvolging en een goede prijs-kwaliteitverhouding van lokaal en duurzaam brandhout.

U wil ook graag een zoekertje in de Bosgazet?

Surf dan naar https://ap.lc/7SsOG

Lees de voorwaarden

Geef uw zoekertje en contactgegevens in En uw zoekertje verschijnt in de volgende Bosgazet

Loofbos te koop te Geel van 0,4645 ha

Prijs overeen te komen

Telefoon: 014 58 69 33

E-mailadres: joz.peeters.2440@telenet.be

Bos te Brasschaat van 0.3025 ha

Prijs overeen te komen

Telefoon: 0497 24 84 31 na 16u

E-mailadres: hermanskaroline@gmail.com

Bungalow op 6725m2 naaldbos

Ginderbuiten te Mol “Kalminksche Hoeve”

Langsheen Zuiderring via Lentestraat

Telefoon: Stijn 03 667 77 66 of Gert 0479 27 90 53

E-mailadres: info@verhuurbeheer.be

1,94 ha bos aan Knodbaan te Ranst

3 bestanden: jonge dennen (recent gedund - 0.77ha), oude dennen (recent gedund – 0.90ha), nat berken-eikenbos (0.27ha).

Opgenomen in Natuurbeheerplan.

Interesse? Neem contact op met 0495 45 65 10

Naaldbos te koop in Mol 0,339ha

Prijs overeen te komen

Telefoon: 015 51 31 38 of 0472 35 56 48

E-mailadres: els.cuypers17@gmail.com

Bos te koop te Geel en te Mol

Oppervlakte: Geel: 1,4650 ha en Mol: 0,2615

Prijs overeen te komen

E-mailadres: fverbist_2@hotmail.com

Gezocht bos

Prijs overeen te komen

Gemeente: Koningshooikt

Oppervlakte (ha): 5 à 10 ha

Type bos: loof

Telefoon: 0475 41 08 10

E-mailadres: cvd@synergo.be

Gezocht bos

Prijs overeen te komen

Gemeente: Lille, Gierle, Poederlee, Wechelderzande

Oppervlakte (ha): 800m2 of meer

Type bos: gemengd

Telefoon: 0494 92 43 02

E-mailadres: daan77@mac.com

Te koop Kettingzaag

Kettingzaag met benzinemotor voor fulltime gebruik, Husqvarna 545 mark II 45 cm. 325 Auto Tune. 2 Jaar oud in perfecte staat. Prijs 400 EUR.

Telefoon : 0473 82 98 94

E-mailadres: van.goethem.willy@gmail.com

19 ZOEKERTJES
ZOEKERTJES TE KOOP

Contact

Bosgroep Antwerpen Noord vzw

Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst

T: 03/355.09.40

M: antwerpennoord@bosgroep.be

Coördinator:

Adj.-coördin:

Adviseur: Gijs Bracke - 0470 21 38 94

Medewerkster: Britt Van Cotthem

Bosgroep Antwerpen Zuid vzw

Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst

T: 03 355 09 40

M: antwerpenzuid@bosgroep.be

Coördinator: Kathleen Vanderheyden - 0476 76 18 25

Adj.-coördin: Bert Van Gils - 0476 86 80 01

Adviseur: Gijs Bracke - 0470 21 38 94

Medewerkster: Marleen Brosens

Bosgroep Kempen Noord vzw

Polderstraat 33, 2360 Oud-Turnhout (Oosthoven)

T: 014/85.90.19

M: kempennoord@bosgroep.be

Adj.-coördin:

Medewerkster: Annick Vangenechten, Elly Maes

Bosgroep Zuiderkempen vzw

Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo

T: 014 27 96 57

M: zuiderkempen@bosgroep.be

Coördinator: Jan Seynaeve - 0474 99 99 35

Adj.-coördin: Joran Mertens - 0475 80 73 36

Adj.-coördin: Jan Wauters - 0478 78 20 22

Projectmedewerker: Juul De Witte - 0474 84 21 78

Medewerkster: Sarah Frison

Karolien Devriendt - 0475 75 77 98
Simon De Smedt - 0472 45 19 70
Marieke Verreet - 0474 74 17 31 Adj.-coördin: Kevin Greeven - 0477 63 12 47 Adj.-coördin: Chris Meeuws - 0478 45 51 38
Coördinator:
Malliet - 0477 93 25 51
Adj.-coördin: Joost
Peer - 0476 96 57
Adj.-coördin: Thomas Van de
92
Sien Van Looveren - 0470 90 57 44

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.