Bosgazet 68

I N FO RM AT I E B L AD ANTW E RPSE BOSG RO E PE N D RI EMA AND E L I J K S T I JDSC H RI F T - N° 68 O K TO B E R - NO VE M B E R - DE C E M BE R 2 02 3

A F GI F T EK A N TO O R A N T W ER P EN X M A SSP O ST P 6 0 80 22

Bosgazet

P B - PP B - 1 0 7 7 0 B EL G I E - B E L G I Q U E

© Bosgroep Zuiderkempen

De Bosgazet gaat 100% digitaal! zie p15 voor meer info

Leren over de landsgrenzen heen

4

Dood hout, explosie van leven

8

Zo werkt het Beierse bosbeheer

13 Leren bij onze noorderburen

INHOUD

de bosbode 4 | 2019

3

Blablaadjes

4

Dood hout, explosie van leven

8

Zo werkt het Beierse bosbeheer

12 Bosgroepnieuws 13 Leren bij onze noorderburen

15 Bosrandactie 2023 16 Bramen: pest of deugd?

18 Kalender 19 Zoekertjes

Beste boseigenaar, Beste bosliefhebber, Terwijl de Grieken te kampen hebben met hevige bosbranden en de Italianen met immense hagelbuien, zijn wij voor de Vlaamse bossen enorm tevreden met onze kwakkelzomer. Die kwam net op tijd om de droge start in het voorjaar min of meer goed te maken. Steeds meer geraken we in de ban van de perikelen van de klimaatopwarming.

Bossen nemen hierbij een sleutelpositie in. Dit hebben we mogen ervaren tijdens de bosexcursies in Beieren en Nederland. Meer info hierover vind je verder in onze bosgazet.

Naast een boeiende kijk op dood hout in het bos besteed dit nummer ook aandacht aan de braam. Deze plant wordt door de media veelal in een slecht daglicht geplaatst. Bramen spelen nochtans vaak een belangrijke rol bij de transitie van naaldhout naar meer gemengde bossen. Zodra de bossen terug donkerder worden, verdwijnen ze spontaan.

Werken met spontane processen en geduld zijn twee grote deugden van een bosbeheerder. Observeren, volgen en hier en daar gericht bijsturen zijn veelal voldoende om jouw bos te beheren. Laat je bijstaan door een medewerker van de bosgroep als je hieromtrent met vragen zit: hij zal graag en gratis de nieuwe inzichten rond klimaatslim bosbeheer met jou delen!

Tenslotte hopen we je dit najaar te ontmoeten op de dag van de boseigenaar in Retie.

Daar worden de boseigenaars in de bloemetjes gezet. Zij geven de maatschappij zuurstof, biodiversiteit en duurzaam hout ! Dank je wel!

Jan Milis Voorzitter bosgroep Zuiderkempen

20 Contactgegevens De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar leden en geïnteresseerden.

Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Jan Wauters Lay-out: Koloriet - Leefdaal Contact rond Bosgazet: Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo, 014 27 96 57 zuiderkempen@bosgroep.be www.bosgroepen.be.

Bosgroepen, wat zijn dat?

Veel van de bossen in Vlaanderen zijn in privéhanden. De bosjes zijn vaak kleiner dan een hectare en zeer versnipperd. Om op een duurzame en rendabelere manier aan bosbeheer te doen, zijn De Bosgroepen opgericht ter ondersteuning van de vele boseigenaars.

Boseigenaars krijgen een professioneel advies en kunnen samenwerken met andere boseigenaars in de buurt. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gratis lid te worden en gebruik te maken van De Bosgroep-diensten. Men behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen!

De belangrijkste taken van De Bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. Je kan ons contacteren voor: – gratis, onafhankelijk en vrijblijvend advies – informatie over hoe je bos duurzaam kan beheerd worden – organisatie van wandelingen, cursussen en excursies – uitvoering van gezamenlijke bosbeheerwerken: dunnen, exotenbeheer, houtverkopen – hulp bij de bosadministratie: kapmachtigingen, subsidies en beheerplannen – ondersteuning bij aanplantingen – optimaliseren van de toegankelijkheid van je bos

Contact Verhuisd? Vragen over uw lidmaatschap? Neem dan contact op via 014 27 96 57 of zuiderkempen@bosgroep.be.

De Bosgazet of Nieuwsbrief analoog of digitaal ontvangen? Of dit aanpassen? Kan je zelf doen via de link web.provincieantwerpen.be/cn/avrml/bosgroepen.

2

BLABLAADJES

Enkele opvallende trends in onze Vlaamse bossen

Boomsoortensamenstelling Sinds de eerste metingen in 1997-1999 wijzig-

Procentueel aandeel van alle bosbestanden per hoofdboomsoort

de de boomsoortensamenstelling substantieel. Loofhout neemt toe ten koste van naaldhout, zowel in stamtal als in grondvlakaandeel.

Inlandse eik ------16%

------- Grove den 25%

In de periode 1997 - 2021 is het aandeel bosbestanden waar het grondvlak voor meer dan 80% uit naaldhout bestaat, significant gedaald

Populier ------10%

van 37% naar 28% .

Waar grove den omstreeks 2000 nog hoofdboomsoort was in een op drie bestanden, is dit actueel nog slechts in een op vier bestanden het geval.

Corsicaanse den ------8,5% ------- Fijnspar Berk ------7,5%

------- Amerikaanse eik ------- Wilg

Beuk ------5,5%

Houtvoorraad en groei

I------- Zwarte els

Het volume aan levend hout per ha is met meer dan een kwart toegenomen sinds het begin van metingen: de bosinventaris stelt een stijging vast van 216 m3/ha naar 273m3/ha!

Dood hout Dood hout is een belangrijke parameter voor

Evolutie van het procentuele aandeel van dood hout in de Vlaamse bossen

de biodiversiteit van het bos.

Men onderscheidt staand en liggend dood hout. Beiden zijn ecologisch zeer waardevol.

De bosinventaris toont aan dat het aandeel en volume dood hout in bos is toegenomen sinds 2000.

4,1 8,9 13,6

8,7 10,4 19,1

11,1

1997-1999 (VBI1)

2009-2018 (VBI2)

2012-2021 (VBI1)

Staand dood

Liggend dood

12 23,2

Totaal dood

bron: de derde bosinventarisatie (veldwerk 2019-2022)

3

de bosbode bosbode 44 || 2019 2019 de DOORBOMEN

Dood hout, explosie Er is leven voor, tijdens en na de dood. Alvast bij bomen! Levende bomen staan in verbinding met talloze andere organismen zoals dieren, planten, schimmels, korstmossen en bacteriën. Maar ook dood hout is een onmisbare bron van leven in een bos. Waarvoor is dat dode hout nu zo goed, welke voorraad is er in Vlaanderen en hoe kan je zelf aan de slag in jouw bos?

Nieuwe levens beginnen Boseigenaar Jozef koos ervoor om deze majestueuze dode beuk in het Keigatbos niet te kappen bij de her­aanplant van deze dreef, en daar is hij Bosgroepmedewerker Lotte heel dankbaar voor: ‘Lotte heeft onze ogen geopend en met passie de waarde van dood hout toegelicht. Een dode boom is eigenlijk zoals een appartementsgebouw vol leven, het is een thuis voor vele bewoners.’

A fgestorven hout verandert doorheen de jaren van vers, stevig hout tot een broze, vezelige massa. Dit proces is sterk afhankelijk van de boomsoort en situatie. Zo blijft een gestorven eik van 40 cm breed en 70 jaar ‘jong’ nog wel 100 jaar een thuis en voedingsbron.

Beuken en lichtere houtsoorten verteren dan weer sneller.

Veel organismen zijn gebonden aan een bepaalde verteringsfase van het dode hout. Insecten en bacteriën starten de

Gele korstzwam op liggend dood hout, typisch op loofbomen, met een voorkeur voor eik

4

DOORBOMEN

van leven vertering en aan de buitenkant beginnen

riatie in dood hout van belang. Zo zorgt

planten, wat bijdraagt aan hun groei en

mossen en korstmossen te groeien. Ver-

staand dood hout voor een droog en

ontwikkeling. Dood hout vormt dus een

schillende bast- en prachtkevers komen

warm microklimaat in vergelijking met

ideale kiembodem voor allerlei planten.

in dit vroege verteringsstadium voor en

een nat en koud microklimaat bij lig-

zijn specifiek aangepast aan de booms-

gend dood hout. Verschillende gradiën-

Bovendien zijn onze bossen onderhevig

oort. Vervolgens tasten schimmels het

ten trekken diverse soortgroepen aan

aan stikstofdeposities, wat resulteert in

hout aan, waarna een grote diversiteit

en vergroten sterk de biodiversiteit en

een verzuring van de bosbodem. Dood

aan paddenstoelen verschijnt. Onder-

veerkracht van het bos. Talloze bosor-

hout zorgt voor een verhoogde beschik-

tussen zijn heel wat geleedpotigen ac-

ganismen zijn dus afhankelijk van dood

baarheid van calcium en magnesium,

tief die minder sterk gebonden zijn aan

hout voor voedsel, schuil- en overwin-

wat dan weer zorgt voor een vermin-

een specifieke boomsoort. Zo voeden

terplaatsen. Ongeveer 20% van alle

derde zuurtegraad van de bodem. Het

de larven van het vliegend hert zich

soorten in het bos leeft rechtstreeks van

is dus van belang dood hout niet weg te

met rottend (eiken)hout dat aangetast

dood hout, daarbovenop is nog eens 20

halen uit het bos om de nutriëntenkring-

is door witrotschimmels. Talloze larven

tot 30% van de soorten indirect afhan-

loop gesloten te houden en om lokaal

trekken op hun beurt parasitaire wespen

kelijk van dood hout. Kortom, dood hout

verzuring tegen te gaan.

aan die larven van houtkevers gebruiken

weghalen halveert de biodiversiteit in

om er eieren in te leggen. De gangen die

het bos.

In stijgende lijn

de larven in het hout maken worden bewoond door bijen en wespen.

De aanwezige rijkdom aan insecten

Buffer tegen verzuring

Eind jaren negentig bleek uit de eerste

trekt vogels aan. Grote holten ontstaan

Dood hout is een onmisbare schakel in

Vlaamse Bosinventarisatie dat de hoe-

in stammen en takken, vormen ideale

de nutriëntenkringloop in het bos. Tij-

veelheid dood hout behoorlijk laag was:

nestplaatsen voor verschillende gene-

dens het verteringsproces levert dood

gemiddeld 13,5 m3 per hectare, waarvan

raties vogels zoals spechten, maar ook

hout geleidelijk nutriënten af aan de

4 m3 rechtstaand. Waarom er zo weinig

voor eekhoorns en vleermuizen.

bodem. Deze voedingsstoffen kunnen

dood hout was? Elk dood takje was eeu-

Behalve een continu aanbod is ook va-

vervolgens opgenomen worden door

wenlang nuttiger buiten dan in het bos.

Kleverig koraalzwammetje op een vermolmde stronk, typisch op naaldhout

5

de bosbode 4 | 2019 DOORBOMEN

De hoge nood aan gereedschaps- en

teristieken, zoals leeftijd, standplaats en

brandhout en de angst voor plagen en

beheer. In Europese bosreservaten kan

bosbranden leidden tot een opgeruimd

dit makkelijk 3 á 7 keer zoveel zijn.

bos zonder dode takken en bomen. Bovendien liet de intensivering van bosbouw en de evolutie van middel- naar

Aan de slag

hooghout in de 19de eeuw geen ruimte

Voor een rijk en robuust bosecosysteem

voor kapitaalverlies door rottend hout.

is voldoende dood hout van levensbe-

Bomen kregen de kans niet om oud te

lang. Mik op minstens 5 à 8 dode bo-

worden in productiebossen aangezien

men per hectare, met zoveel mogelijk

de optimale kapleeftijd veel vroeger valt

variatie: staand en liggend, zonnig en

dan de natuurlijke dood van een boom.

beschaduwd, dun en dik dood hout, van verschillende boomsoorten én van vers

De opkomst van stookolie en gas, de da-

tot vermolmd.

lende vraag naar mijnhout en een meer internationale houtmarkt verminderden

Hoe kan je dit allemaal tegelijk in jouw

de druk op lokale bossen. Bovendien

bos voorzien? Veel start bij een goed

maakten vernieuwende beheerinzichten

beheer van je levende opstand. Meer

(Geïntegreerd! Multifunctioneel! Natuur-

variatie aan inheemse soorten en leeftij-

getrouw! Klimaatrobuust!) dood hout

den leidt vanzelf tot een gevarieerd aan-

weer bespreekbaar bij bosbeheerders.

bod dood hout, en een weloverwogen beheerplan garandeert de continuïteit.

Vooral dankzij een sterke stijging van

tot 30% van de soorten indirect afhan-

staand dood hout, bevat een Vlaams

kelijk van dood hout. Kortom, dood hout

bos tegenwoordig gemiddeld 23 m3

weghalen halveert de biodiversiteit in

dood hout per hectare. Dit is bijna 8%

het bos.

van het totale houtvolume per hectare, zowel dood als levend.

Ondanks de inhaalbeweging ligt de gemiddelde voorraad dood hout nog ruim onder het ecologisch aangeraden richtcijfer van 30 m3/ha, of een kleine 10%.

Dit is nog afhankelijk van de boskarak-

6

Bronnen: Ecopedia; Dieryck Bosrevue 22 2007; Bossenverklaring 2003; Dhiedt E. 2011; De Bock Bosrevue 106a 2023; Moraal L. 2014; Vandekerkhove e.a. 2018; Vandekerkhove, Leyman, en De Keersmaeker 2012; Govaere en Leyman Bosrevue 90a 2020; Joye 2016; Goris 2023 Bosrevue 107b

Tonderzwa

ammen komen vooral voor op loofbomen

DOORBOMEN

10 tips voor dood hout - Aanvaard de ‘chaos’. Het vergt als boseigenaar vaak een grote mentale sprong om een bos met een gezonde fractie dood hout normaal te vinden na het vroegere, meer opgeruimde bosbeeld.

- Veiligheid primeert! Taksnoei kan een stervende of dode boom nabij een pad eventueel wel vrijwaren van een veiligheidskap.

- Verwaarloos de fytosanitaire maatregelen niet en ruim (bijna) dode bomen veilig op bij sterfte door populierenkanker, letterzetter of iepenziekte.

- Laat kroonhout liggen. Zoek de juiste balans tussen stijgende prijzen voor houtsnippers en een robuust ecosysteem.

- Oogst geen windval, tenzij bij grote economische meerwaarde en wanneer er reeds voldoende dood hout is. Ook de open wortelkluit is een grote bron van biodiversiteit. Zelfs in bosbeken kan dood hout blijven liggen, mits aandacht voor overstroming en vismigratie.

- Spaar wegkwijnende bomen. Niet-kwalitatieve bomen zonder negatieve invloed op de toekomstbomen leveren je bos een continue aanvoer van dood hout via natuurlijke concurrentie.

- Selecteer verouderingsbomen of -zones. Geef ze net als toekomstbomen groeiruimte en de kans om oud te worden. Behoud dus niet enkel minderwaardige bomen. Bomen met bliksem-, exploitatie- of velschade zijn hiervoor ook geschikt. Het groeperen van bomen kan de werkveiligheid in je bos verhogen.

- Boost je bos. Verhoog actief de voorraad dood hout bij grote tekorten (< 4%).

Kies volgens dunningscriteria enkele bomen om te ringen, de stamvoet te ontschorsen of te vellen.

- Laat eens een bosdreef (deels) verouderen. Weeg voor afgelegen bosdreven de erfgoedwaarde van een gelijkvormig dreefbeeld af tegen de biodiversiteitskansen bij individuele vervanging en bomenbeheer in functie van veilig verouderen en afsterven.

- Spreek je buren over je beweegredenen rond dood hout, over veiligheid en eventueel een gezamenlijke aanpak voor aangrenzende bossen en houtkanten.

Deze richtlijnen kunnen variëren naargelang de situatie van je bos. Win advies bij onze experts bosbeheer voor een aanpak op maat.

7

BOS DOOR DE BOMEN

Schützen und Nutzen, zo werkt het Beierse bosbeheer Naar jaarlijkse gewoonte gingen ook dit jaar bosbeheerders en boseigenaren samen op studiereis. In Beieren genoten zij van prachtige bossen waar houtproductie en natuurbescherming hand in hand gaan. De ontmoetingen met lokale bosbeheerders van openbare en private bossen leverde heel wat inspiratie.

De beste resultaten worden bereikt als er zo snel mogelijk kan gezaaid worden na het verzamelen.

Om lange, dikke, kaarsrechte eikenstammen te verkrijgen is het van cruciaal belang dat de eiken voldoende ‘ingepakt’ staan gedurende hun levensloop. Hiervoor doen voornamelijk beuk en haagbeuk dienst. Er dient dus een

Topeiken in een

De Spessart kent een eeuwenoude tra-

intensief beheer gevoerd te worden

ditie van eikels inzaaien, sinds 2021 is

om de juiste balans te bewaren tussen

deze traditie zelfs erkend als UNESCO

eik en beuk. Krijgen de beuken vrij spel,

We starten meteen met een hoogte-

Werelderfgoed. De lokale bewoners

dan verdringen ze de eiken; worden de

punt: Spessart, één van de grootste

spelen hierin een cruciale rol. Tijdens

eiken te veel vrijgesteld, dan krijgen ze

aaneengesloten bosgebieden in Europa,

mastjaren gaan de vrouwen en kinderen

waterlot. Bovendien zijn dunne groei-

bekend om eik van topkwaliteit. Spes-

eikels verzamelen in het bos, waarna de

ringen in het eikenhout een belangrijke

sart is van nature een beukenbos. Zon-

eikels gewogen, gesorteerd en dagelijks

eigenschap voor topfineer, dus de eiken

der intensief beheer zouden de beuken

gekeerd dienen te worden. Hiervoor krij-

groeien best traag en gelijkmatig. Een

domineren en de eiken verdwijnen.

gen de verzamelaars een vergoeding.

extra reden om de eiken niet te sterk vrij

beukenbos

te stellen.

Houtopbrengst is een belangrijke functie, elk jaar wordt ongeveer 100.000 m3 gekapt. In dit houtvolume zitten ook altijd enkele 400-jarige topeiken, deze worden verkocht op hun houtpark voor ca 2.000 €/m3! Dankzij de mooie opbrengsten van de houtverkoop (jaarlijks 7 miljoen €) is het bosbeheer volledig zelfbedruipend en winstgevend.

Houtopbrengst en biodiversiteit gaan hier mooi hand in hand. De vier parameters structuur, leeftijd, dood hout en biotoopbomen bepalen samen de biodiversiteitsklasse van een bepaald bosbestand.

Biotoopbomen

De deelnemers luisteren geboeid naar de vakkundige uitleg van plaatselijke bosbeheerders.

8

worden

DOORBOMEN BOS DOOR DE BOMEN

In Spessart worden topkwaliteit-wintereiken gewonnen in een van nature beukenbos.

gekenmerkt door speciale natuurwaar-

heeft zijn eigen kookrecept, dus het is

den zoals holen, grote diameters, hoge

een beetje geheim. We zien vreemde

ouderdom… Er moeten minimaal 10 bio-

afrolstukjes liggen, die afkomstig blijken

toopbomen per hectare aangeduid wor-

van berk uit het hoge noorden. Het hout

den, deze mogen niet gekapt worden.

staat vol mooie kattenpootjes. Bij de

68_p8-11_Spessart-eiken.jpg

afrolmachine gebeurt het echte fineerwerk. Stukken tot 3m lengte kunnen op

Fineerbedrijf Fritz Kohl

De firma Fritz Kohl verwerkt kwaliteitsstammen tot hoogwaardig fineerhout.

de rol worden gezet. Ze kunnen schillen van 0,01 mm tot 2 mm. gaan tot 25 €/m2. De stammen worden

Bij Fritz Kohl komen we meer te weten over het ganse proces van stam tot fi-

Bij de snijfineermachine passeert een

ingekocht aan gemiddeld 625€/m3. Als

neerhout. Op het laadpark liggen indruk-

blok hout aan hoge snelheid langs een

je even rekent, verlaten ze de fabriek als

wekkende stapels rondhout: vooral eik,

dunschiller. Dunne snedes (van 0,01 mm

fineer aan 4.000 tot 25.000 €/m3!

maar ook walnoot en esdoorn en bos-

tot 2,5 mm voor parket) worden als vel-

kers. De man die de selectie en zaagsne-

len op elkaar gestapeld. 1 m3 hout wordt

des maakt ‘leest’ de stam aan de hand

vakkundig verwerkt tot 1000 m2 fineer.

van de dikte van de schors en slapende

Dit alles wordt nadien gerold en geperst

Wijnvatmakerij

knoppen.

aan 150°C om ze klaar te maken voor

Het familiebedrijf Assman staat al vier

toepassing. De kunst is de vochtigheid

generaties bekend om top produc-

In het kookbad wordt het hout zacht.

juist te hebben. Te nat betekent immers

ten, gemaakt van tophout. We hebben

Voor een eik duurt dat gemiddeld 25 da-

schimmel, te droog leidt tot barsten.

de eer om rondgeleid te worden door

gen aan 70°, sommige soorten hoeven

De gemiddelde verkoopprijs van fineer

de 90-jarige Herr Assman. Vol passie

er slechts een halve dag in. Elk bedrijf

bedraagt 4 €/m2, de beste kwaliteiten

neemt hij ons mee naar het houtpark

9

de bosbode 4 | BOMEN 2019 BOS DOOR DE

met zijn voorraad stammen. 95% is eik uit de regio, daarnaast ligt er ook wat

Bosdomein Castel

kers en kastanje.

In bosdomein Castel merkt men de

Elk vat is uniek maatwerk. Het hout

maatverandering. Via kleine lenzen die

moet noestvrij zijn, anders lekken de vaten. Je ziet dat alles hier vakmanschap is, er komen geen computers aan te pas. Men zaagt volgens de radialen om de transportvaten in het hout niet door te snijden, anders loopt de inhoud er geheid uit. De duigen worden conisch gezaagd, met een smalle binnenzijde en dikkere uiteinden. Vervolgens zet men het vat ineen en bindt men het met metaalbanden. Daarna volgt het betere plooi- en buigwerk. Het familiebedrijf

achteruitgang van het bos door de klivoor extra licht zorgen proberen ze hier eikenverjonging in de groei te krijgen.

Het is belangrijk om de lens niet loodrecht boven de verjonging te hebben, want de zon staat immers niet loodrecht boven ons. Met een oriëntatie Z-ZW of Z-ZO ontvangt de verjonging een korte periode direct zonlicht. Dit benadeelt de beuk maar is voordelig voor de eik.

Met goede jeugdzorg kunnen ze de eik zo boven de natuurlijke verjonging van beuk houden.

Het Baumwipfelpfad: een reuzegrote wenteltoren in het Steigerwald.

maakt ongeveer 300 wijnvaten per jaar, daarnaast zo’n 70 giga vaten en nog een hoop Spielerei zoals bloembakken.

Steigerwald

We sluiten af met een bezoek aan het

Schützen und Nutzen, beschermen en

Baumwipfelpfad: een reuzegrote toren

Tot slot komt de uitleg over wat er pre-

benutten. Deze kijk op bosbeheer is de

geeft ons een prachtig zicht tot ver bo-

cies in die vaten gaat: wijn en schnaps.

rode draad tijdens deze reis. We maken

ven de boomkruinen.

En daar moet natuurlijk van geproefd

kennis met de Bayerische Staatsforsten,

worden.

die 800.000 ha bos beheren. Dr Ulli Megner en Dr Daniel Kraus waren 17

Bij de lokale Bosgroep

jaar geleden de grondleggers van een

Beieren is een zeer bosrijk gebied, de

systeem waarbij natuurlijk bos en bos-

bosindex bedraagt 35%. Qua bosop-

beheer hand in hand gaan. Een omme-

pervlakte en (economisch) bosbelang

zwaai in het klassieke Duitse bosbeheer.

is de situatie in Beieren dus niet vergelijkbaar met Vlaanderen. Maar de eigen-

De hoofdregels zijn: veel dood hout, ha-

domsstructuur van hun bosareaal is wel

bitatbomen en verouderingseilanden.

vergelijkbaar met de onze: private ei-

Via de weg van geïntegreerd bosbeheer

genaars bezitten ongeveer 60% van de

kunnen de verschillende functies naast

bossen. De kleine boseigenaars (< 5 ha)

elkaar voorkomen op één oppervlakte

zijn er ook in de meerderheid. Net zo-

in plaats van een in ruimte gescheiden

als bij ons worden private boseigenaars

systeem zoals zonering. In privaat bos

en openbare besturen verenigd in ‘Bos-

zijn er voor deze maatregelen zelfs sub-

groepen’.

sidies.

In Beieren zijn veel verschillende BosIn 17 jaar tijd werd hier van 20m3 dood

groepen actief. Elke Bosgroep heeft

hout naar een voorraad van bijna 40m3

zijn eigen manier van werken, maar de

gegaan. Er werd geen hoger brandri-

basisprincipes zijn overal dezelfde. We

sico vastgesteld. Dood hout slaat wa-

worden ontvangen door Johannes von

ter op en werkt zelfs brandvertragend.

Rotenhan van de lokale Bosgroep die

Het grote gevaar ligt bij droog naald-

650 leden telt, goed voor een totale

houtstrooisel.

bosoppervlakte van 12.000 ha. De werking van deze Bosgroep is gelijkaardig

Familiebedrijf Assman produceert reeds vier generaties eiken wijnvaten.

10

aan de onze: adviesverlening, dunningen aanduiden, houtverkopen organi-

BOS DOOR DE BOMEN

seren en aannemers opvolgen behoren

de exploitant weet dat hij jaarlijks een

en daar een eigen ‘vliegend zaaibed’.

tot hun belangrijkste taken. Ze krijgen

bepaald houtvolume kan oogsten bij

Hierbij wordt een beperkte oppervlakte

subsidies van de overheid en de aan-

de Bosgroep. De exploitant brengt de

in het bos omrasterd waar verschillende

gesloten eigenaars betalen een kleine

stammen aan de weg, daar worden ze

soorten ingezaaid worden. Deze zaailin-

som lidgeld. Net zoals bij ons geeft de

opgekocht door houtkopers of hout-

gen worden na 1 à 2 jaar geoogst en el-

Bosgroep advies aan de boseigenaars,

verwerkende bedrijven. De Bosgroep

ders in het bos uitgeplant. Dit systeem

maar zijn het de eigenaars die de eind-

neemt 4% commissie op de opbrengst

heeft belangrijke voordelen: zekerheid

beslissing nemen.

van de houtverkoop.

over beschikbaarheid van plantsoen,

Jaarlijks verkoopt deze Bosgroep zo’n

We merkten het al de ganse week: de

soen is niet bemest, en de wortels wor-

20.000 m3 hout, de laatste 3 jaar is dit

Beierse bosbeheerders trachten zo veel

den niet ondersneden. Moeilijkheden

gestegen naar 45.000 m3 o.i.v. het aan-

als mogelijk met natuurlijke verjonging

die ze ervaren bij het inzaaien zijn o.a.

getaste naaldhout. Ze verkopen alles in

te werken. Waar nodig wordt geplant

slechte zaadkwaliteit, muizen- en ever-

eigen regie. De Bosgroepmedewerker

met plantsoen van kwekerijen, maar dit

zwijnenvraat. Echter, in droge periodes

sorteert tijdens het schalmen de stam-

wordt tot een minimum beperkt want

gaf gezaaide verjonging betere resul-

men al volgens dimensies of toepas-

een boom die vanzelf ontkiemt in het

taten dan een klassieke aanplant met

singen. Ze werken steeds samen met

bos is veel robuuster dan een plantje

plantsoen uit de kwekerij.

dezelfde exploitant tegen een vaste

dat opgekweekt werd in de kwekerij.

kost. De Bosgroep is zeker dat de ex-

Met het oog op klimaatrobuuste herbe-

ploitatie goed zal uitgevoerd worden;

bossingen heeft de Bosgroep ook hier

groeiplaatsgeschikte zaailingen, plant-

Auteur: Bosgroepen Oost-Vlaanderen

Beierse bosbeheerders werken maximaal met natuurlijke verjonging.

11

BOSGROEPNIEUWS

ANTWERPSE GORDEL

Bosklusjes-dag met vrijwilligers in Schoten!

© Stephanie Van Loock

Op 5 juli organiseerde Bosgroep Antwerpse Gordel een bos-

bruikt als pionier die de bodemkwaliteit verbetert en schaduw

klusjes-dag met hun vrijwilligers en personeelsleden. De dag

brengt zodat de ontwikkeling van inheemse soorten zoals es-

had als doel om op 2 plaatsen in Schoten jong opgroeiend bos

doorn, linde, beuk, etc. bevorderd wordt. Onder begeleiding

met exoten in goede banen te leiden. De eerste stop was een

van de bosgroep en boswachter Wouter Huygens werd er sa-

jong opgroeiend bos met veel Amerikaanse vogelkers. Er

men gezocht naar het vitaalste bomen als potentiële toe-

wordt hier gewerkt met een nieuwe techniek in kader van kli-

komstbomen. Inheems loofhout kreeg hierbij de voorkeur maar

maatslim bosbeheer. Hierbij wordt Amerikaanse vogelkers ge-

vitale vogelkersen werden ook aangeduid met als bedoeling de opbrengst van het houtverkoop te gebruiken voor de omvorming. Vervolgens mocht iedereen gewapend met kap- en trekmessen aan de slag om de grootste concurrenten te vellen of te ringen zodat de toekomstbomen zich beter kunnen ontwikkelen. De gekozen toekomstbomen werden ook bijgesnoeid d.m.v. de stokzaag zodat er op termijn mooi kwalitatief hout ontstaat.

Na een voormiddagje hard werken was het eerst tijd om terug op krachten te komen. Hiervoor werd een korte stop in park Vordenstein voorzien om even lekker te picknicken. In de namiddag was het tweede jong opgroeiend bos aan de beurt.

Hier ging het om een nieuw bos van ongeveer 10 jaar oud onder een gedund dennenbestand dat ook vol Amerikaanse vogelkers is geschoten. De bedoeling was om net zoals in de voormiddag het opgroeiend inheems loofhout te zoeken en vrij te stellen met als doel uiteindelijk tot een omvorming naar inheems loofhout te komen. Na het vellen en snoeien werd er ook nog gezellig gediscussieerd over de twee locaties en hoe de aanpak van de nieuwe bossen en de aanwezige exoten het beste kan verdergaan in kader van klimaatslim bosbeheer. De

© Stephanie Van Loock

leuke en vooral interessante dag werd afgesloten met een welverdiend en verkoelend ijsje!

ANTWERPSE GORDEL

Welkom Jasmien Van Gils De Bosgroep familie breidt zich steeds verder uit en niet enkel via nieuwe lidmaatschappen. Bert Van Gils, adjunct-coördinator bij Bosgroep Antwerpse Gordel, wist ons te melden dat er op 27 april gezinsuitbreiding gebeurde bij de familie Van Gils met de geboorte van Jasmien! Met haar 48cm en 2,730kg niet bij de stevigste baby’tjes maar vanaf dag 1 begon ze aan een flinke inhaalbeweging. Broer Joran (3) zorgt ook flink mee voor zijn kleine zus.

Even was het schrikken toen Jasmien, amper 6 weken oud, een hersenvliesontsteking opliep en een week ziekenhuisopname moest ondergaan. Gelukkig liep dit goed af en is ze intussen helemaal hersteld. Het gezin zit terug op de roze wolk!

12

© Bert Van Gils

BOSGROEPNIEUWS

KEMPEN NOORD ZUIDERKEMPEN ANTWERPSE GORDEL

Leren bij onze noorderburen Op initiatief van Bosgroep Zuiderkempen trokken een 25-tal medewerkers en vrijwilligers van de Antwerpse Bosgroepen eind juni op een tweedaagse excursie in het zuiden van Nederland, regio Tilburg: gezien grote gelijkenissen in boomsoorten, bodem en problematieken een bijzonder nuttige uitwisseling en/of weerzien met de collega’s van Bosgroep Zuid-Nederland.

Eén van de grote uitdagingen in ons veranderd klimaat is het behoud van een koeler bosmicroklimaat waarin gewenste boomsoorten zich kunnen verjongen, opgroeien én uitgroeien tot grote vitale bomen. Aangepaste exploitatiestrategieën in de omvorming van homogeen naaldhout zijn kleinere groepenkappen en lichtere dunningskappen. Van die laatste profiteert vooral de zomereik die zich onder een gebroken scherm van den erg goed blijkt thuis te voelen. Nadeel is dat je bos omvormen van hoofdzakelijk den naar hoofdzakelijk zomereik geen surplus aan soortenvariatie brengt, dus het inbrengen van ontbrekende boomsoorten blijft nog steeds wenselijk.

Nog een uitermate interessant onderwerp was het gebruik van steenmeel, dat in Zuid-Nederlandse bossen op arme zand-

kopters gedropt of met ventilators in het bos geblazen vanop

grond na grondig chemisch bodemonderzoek wordt toege-

de wegen. De eerste resultaten vanuit Nederland klinken hoop-

past. Historisch gezien zijn door vb. heidebeheer, verzuring,…

vol op voorwaarde dat steenmeel enkel op de geschikte loca-

veel basenkationen (Ca, K, Mg,…), verdwenen uit de bodem.

ties in geschikte doseringen wordt toegepast. De Vlaamse

Steenmeel is een fijngemalen gesteente dat deze ontbrekende

wetgeving verbiedt momenteel het gebruik van steenmeel

mineralen bevat en zo op termijn voor verbeterde bodemcon-

omdat het onder het bemestingsverbod valt. Belangrijk in dit

dities kan zorgen. In Nederland worden verschillende types

verhaal is ook de rol van rijkstrooiselsoorten (hazelaar, ratelpo-

steenmeel, afhankelijk van de lokale situatie, toegevoegd in

pulier, linde, iep…) die via hun bladstrooisel belangrijke nutriën-

plantputten bij aanplantingen of zelfs vanuit de lucht met heli-

ten beschikbaar brengen en houden in de bodem.

KEMPEN NOORD

Op stap in de Beverdonkse Heide Op 15 juni trokken we in het kader van de opvolging van het boscomplex “de Beverdonkse Heide” in Retie met 20 enthousiaste boseigenaars door dit mooie bosgebied, waar de Bosgroep 20 jaar geleden startte. Na afloop werd er bij een zomerse zonsondergang gezellig nagebabbeld op het terras van het Meulezicht.

13

BOSGROEPNIEUWS

ZUIDERKEMPEN

Eén gezamenlijk natuurbeheerplan type-1 én een geïntegreerde toegankelijkheidsregeling voor het ganse werkingsgebied “Zuiderkempen” goedgekeurd in 2023!

O

Om de boseigenaars zoveel mogelijk te ontzorgen en de opvolging van het beheer te vereenvoudigen heeft Bosgroep Zuiderkempen vzw. zoveel mogelijk be-

perkte bosbeheerplannen geïntegreerd in één gezamenlijk natuurbeheerplan type-1 voor heel het werkingsgebied. Op deze wijze werd op 29 maart 2023 een eerste versie van natuurbeheerplan “Zuiderkempen” voor 86 eigenaars en 80 ha bos goedgekeurd! Dit najaar reeds zullen er nog eens 72 boseigenaars en 70 ha bos aan het beheerplan worden toegevoegd.

Dankzij deelname aan het beheerplan hoeft de boseigenaar geen kapmachtigingen meer aan te vragen zolang de doelstellingen van het beheer worden gerespecteerd. Dit werkt alvast veel gemakkelijker!

De vroegere uitgebreide bosbeheerplannen werden via de bosgroep omgevormd naar natuurbeheerplannen type-2. Deze blijven als afzonderlijke natuurbeheerplannen bestaan.

Tegelijkertijd heeft de bosgroep alle oude toegankelijkheids­ regelingen geactualiseerd en geïntegreerd tot één toegankelijkheidsregeling voor heel haar werkingsgebied. Deze nieuwe geïntegreerde

toegankelijkheidsregeling

“Zuiderkempen”

werd bij ministerieel besluit goedgekeurd op 17 juli 2023. Op deze wijze stelt de bosgroep 889 ha bos open voor het publiek. Hierbij werden 117 ha speelbos afgebakend en werden 111 km bospaden opengesteld. Deze openstelling biedt de boseigenaars het voordeel dat ze kunnen genieten van de gratis verzekering van de Vlaamse overheid voor eventuele ongevallen. Bovendien krijgen de boseigenaars de mogelijkheid om via de bosgroep subsidies aan te vragen (40 €/ha). Met deze subsidies kunnen ze beroep doen op de bosgroep om de opengestelde bossen op te volgen (gratis verwijderen van zwerfvuil, gevaarlijke bomen, …).

Jaarlijks, telkens in september-oktober, geeft de bosgroep alle toevoegingen en wijzigingen door aan Agentschap Natuur & bos. Zodoende kunnen nieuwe boseigenaars instappen in het natuurbeheerplan type-1 “Zuiderkempen” en/of in de geïntegreerde toegankelijkheidsregeling “Zuiderkempen”. Ook interesse ? Neem dan zeker contact op met een medewerker van bosgroep Zuiderkempen!

14

BOSGROEPNIEUWS

Herinnering: Vanaf 1 januari 2024 gaat de bosgazet digitaal!

Om kosten en papier te sparen, zal de Bosgazet vanaf 1 januari 2024 aan alle leden digitaal verzonden worden. Toch nog graag de Bosgazet (gratis) via de post ontvangen?

Bezorg ons uw naam, adres en bij welke bosgroep u lid bent via: - telefoon: 03/355.09.40 - mail: antwerpsegordel@bosgroep.be Indien we geen reactie ontvangen, krijgt u de volgende editie digitaal toegestuurd.

Deelnemen aan de bosrandactie?

Contacteer ons vóór 6 november 2023!

Dit najaar organiseren we weer onze jaarlijkse bosrandactie! Dankzij de financiële steun van de provincie Antwerpen krijg je ook dit jaar als lid van de Bosgroep 70% korting op het plantsoen, de aanplant en het beheer achteraf!

Een bosrand biedt tal aan voordelen voor je bos. Allerlei insecten en dieren genieten van de extra bloesems, bessen, beschutting en afwisseling. Daarnaast zijn bosranden een belangrijke troef in de strijd tegen de klimaatopwarming! Ze breken de wind waardoor stormschade beperkt wordt en het klimaat constanter blijft in het bos.

OPHA AL BOSR DAG ANDPLAN TSOE N: VRIJD 1 DEC AG EMBE 2023 R

Hoe ga je te werk?

Opstellen plantplan & bestelling samen met de bosgroep

Neem contact op met je bosgroep voor een terreinbezoek

Aanplanten boompjes door jezelf of bosgroep

Ophalen bestelling op afhaalpunt

Voorwaarden voor deelname aan de bosrandenactie - Je bent boseigenaar en lid bij Bosgroep Antwerpse Gordel, Kempen Noord of Zuiderkempen. Je neemt contact op met je eigen bosgroep en vraagt ondersteuning voor de aanleg van een bosrand. Geef al zoveel mogelijk aan over welke lengte en breedte je wilt aanplanten.

- Je koopt minstens 100 plantjes in totaal, van minstens 4 verschillende soorten - Haagbeuk, liguster en veldesdoorn maken maximaal 25% van je pakket uit - Let op want iedere soort is gebundeld per 10, 25 of uitzonderlijk per stuk.

Opvolging van je bosrand door bosgroep

Hoe terreinbezoek inplannen?

Contacteer je Bosgroep om samen een terreinbezoek in te plannen om een gevarieerd bosrandpakket samen te stellen: - Voor leden van Bosgroep Antwerpse Gordel: mail naar: antwerpsegordel@bosgroep.be of bel 03/355.09.40 - Voor leden van Bosgroep Kempen Noord: mail naar: kempennoord@bosgroep.be of bel 014/85.90.19 - Voor leden van Bosgroep Zuiderkempen: mail naar: zuiderkempen@bosgroep.be of bel 014/27.96.57 Met steun en financiering van Provincie Antwerpen

15

de bosbode 4 | 2019 NOG MEER DOORBOMEN

Bramen, pest of deugd ?

Boseigenaars vragen dikwijls aan de Bosgroep wat ze kunnen doen tegen die vervelende bramen in hun bos: “Alles is overwoekerd door gemeen, stekend onkruid, waardoor het bos totaal ontoegankelijk is”. Zijn bramen nu enkel storend voor uw bos of hebben ze ook een aantal goede eigenschappen? We banen ons een weg door de bramen om ze beter te leren kennen.

bodem vruchtbaar. Jaarlijks produceren ze per hectare vele tonnen loof. Dit loof vormt een goede humus. Een braamstruweel heeft dus onmiskenbaar een vruchtbaarmakend effect. Als je kijkt naar bomen of struiken omringd door bramen, dan zie je dat deze goed groeien.

Bramen, een lekkernij Even voorstellen Er zijn ongeveer 400 moeilijk te onderscheiden soorten Braam (Rubus sp.) waaronder ook de Framboos. Ze behoren tot de rozenfamilie en zijn verwant met heel wat fruitbomen. Er zijn zowel

voor dier en mens

van vruchtbaarheid

In gebieden met overvloedig Zwarte bra-

Bramen tref je massaal aan op iets

voor. Het struweel is immers, in tegenstel-

vruchtbaardere bodems. Vooral op historische akkers, in valleien en in broekbossen met Populier, Zwarte els,

men, komen veel insectenetende vogels ling tot o.a. varens, bijzonder rijk aan insectensoorten.

Anderzijds bieden ze eindeloos nestgele-

Vlier, Brandnetel en Kleefkruid kunnen

genheid. Een bijzondere verschijning in

ze massaal voorkomen. Hetzelfde

deze bossen is de mysterieuze, doortrek-

geldt voor bossen waar via beken en

kende Houtsnip. Deze schitterende vogel

grachten voedselrijk water kan bin-

Zowel op de onderkant van de bladeren

zal de stekelige struwelen opzoeken om

nenstromen. Ook in gedunde dennen-

als op de twijgen staan stekels. De twij-

op de bodem voedsel te zoeken.

bossen op niet te arme zandbodems

gen sterven meestal na het derde jaar.

profiteren bramen van het licht en zor-

Natuurliefhebbers en jagers weten dat in

Bramen vormen reukloze witte of roze

gen ze mee voor een microklimaat

struweelrijke gebieden reeën en ander

bloemen in het voorjaar en de zomer. In

waardoor de bodem minder snel uit-

wild in de grootste dichtheden voorko-

de maand augustus komen de typische

droogt.

men. Bladeren van Braam zijn één van de

vruchten te voorschijn.

Bramen zijn niet enkel een indicator

belangrijkste voedselbronnen voor reeën

voor vruchtbaarheid, ze maken ook de

tijdens de winter.

kruip- en klimplanten als kleine struiken.

Bramen komen vooral voor in het noordelijk halfrond.

16

Bramen, een indicator

NOG MEER DOORBOMEN

En jawel, ook de mens lust wel eens braambessen, al dan niet verwerkt in confituur of taart. Braambessen bevatten veel vitamine C. Bovendien werd de plant vroeger omwille van zijn geneeskrachtige eigenschappen aangewend.

Bramen en bosverjonging

Verjongingsgroepen moeten in de beginfase vaak worden vrijgesteld van bramen; van zodra de jonge boompjes boven de bramen uitkomen zorgen deze voor een natuurlijke bescherming tegen vreet- en veegschade door reewild.

ren wanneer deze echt over de eind-

ren een gemakkelijk verteerbaar strooi-

scheut van de jonge boompjes hangen.

sel. Ook een combinatie is mogelijk. Zo

Door gebrek aan licht op het kiembed,

Als de bosverjonging zich verder ontwik-

kunnen een flink aantal snelgroeiende

veroorzaakt door een dicht kruinendak

kelt, zal deze op termijn de bramen on-

Tamme kastanjes in menging worden

of een afschermend braamstruweel,

derdrukken.

aangeplant om zo snel mogelijk het braamstruweel tot een aanvaardbaar

wordt bosverjonging afgeremd. Toch slagen Zomereik en Lijsterbes er in om

Gelet op de relatief vruchtbare bodem ko-

peil terug te brengen. Na enkele jaren

zich in het struweel te vestigen en er op

men vele boomsoorten in aanmerking

kan je een aantal Tamme kastanjes ver-

de duur door te groeien. Als u uw den-

voor beplantingen op gronden die door

wijderen ten voordele van soorten met

nenbos wilt omvormen naar loofhout, is

bramen overwoekerd worden. Bij de

de eerste ingreep het flink uitdunnen van

boomsoortenkeuze kun je rekening hou-

de dennen. Het nadeel is dat de bramen

den met het bladstrooisel dat je toekom-

dan nog sneller gaan groeien, en het bos

stige bomen gaan produceren. Soorten

nog ontoegankelijker wordt.

die een zware schaduw geven zoals Beuk, Tamme kastanje en Amerikaanse

Wanneer je de verjonging plaatselijk vrij-

eik, geven ook moeilijk verteerbaar

stelt, verhogen hun kansen. Dat kan door

strooisel. Deze soorten hebben wel het

de bramen plaatselijk plat te trappen of

voordeel dat ze het struweel sneller on-

weg te knippen. Let op: hoe meer je

derdrukken. Gewone esdoorn, Boskers,

snoeit, hoe sneller de braam groeit! Het

Ratelpopulier, Haagbeuk… geven een

is pas nodig om de bramen te verwijde-

minder zware schaduw, en ze produce-

een mildere schaduw.

Op gronden waar bramen massaal woekeren plant je best vlak na een kapping.

Neem voldoende groot plantgoed en verzorg ze perfect. Je zal ze immers moeten vrijstellen. De jonge plantjes moeten binnen de 3 jaar op eigen kracht boven de bramen kunnen uitgroeien.

Besluit Bramen komen dikwijls voor tijdens de transformatie van dennenbossen naar

Sterk gedunde naaldhoutbestanden worden vaak, weliswaar tijdelijk, gekoloniseerd door bramen.

loofbossen. Na een tiental jaar verdwijnen deze bramen veelal onder de schaduwdruk van de opgroeiende loofbomen. Indien bramen massaal aanwezig zijn, kunnen deze de natuurlijke verjonging van een bos belemmeren. Een troost hierbij is dat de bramen zowel de bodem verbeteren als het microklimaat van je bos ten goede komen. Via aanplantingen kan je zorgen dat de bramen sneller verdwijnen. Een goede opvolging van je plantsoen is hierbij noodzakelijk.

17

KALENDER de bosbode 4 | 2019

Komen jullie naar het Bosfiejest?

Laten we samen 25 jaar De Bosgroepen vieren!

Al 25 jaar ondersteunen De Bosgroepen over heel Vlaanderen de privé boseigenaar. Ben jij ook zo’n privé boseigenaar die vanuit liefde je bos beheert? Kom dan samen met collega boseigenaars, medewerkers van de bosgroep, vrienden en familie naar het Bosfiejest in Retie op 8 oktober 2023. Vanaf 13u kan je er terecht voor workshops, begeleide wandelingen en demonstraties.

Onze collega’s van de Provinciale Groendomeinen Regio Kempen organiseren deze dag, want in de Week van het Bos is er voldoende reden om een groot bosfeest te organiseren. Gelijk hebben ze. Daarom haken we als Antwerpse Bosgroepen ons wagonnetje aan dit feest. Er zal een stand zijn van De Bosgroepen waar je als boseigenaar iets lekkers kan krijgen.

Ook zullen we enkele wandelingen en fietstochten organiseren. Om 16u komen we samen met medewerkers en leden van De Bosgroepen bij de bosgroepenstand voor een feestelijk moment. Laten we ‘klinken’ op 25 jaar boswerk door private eigenaars op het Bosfiejest! Zij blijven met hun bos zorgen voor heel wat biodiversiteit, een gezond leefklimaat en ontspanning, …

Het Bosfiejest is voor het ganse gezin.

De activiteiten zijn gratis. Inschrijven is voor bepaalde activiteiten nodig (info volgt).

Plaats van afspraak: Prinsenpark, Kastelsedijk 5, 2470 Retie.

Met deze bon krijg je een lekkere verrassing bij de bosgroepstand op het Bosfiejest op 8 oktober eerstkomend.

18

ZOEKERTJES

ZOEKERTJES

TE KOOP

Op zoek naar brandhout?

Wat:

Naaldbossen en loofbos te koop

Surf dan naar www.brandhoutweb.be. Dit is een overzichtelijk

Opp:

0,52 + 0,25 + 0,33 (loofbos) + 0,13 + 0,30 ha

Ligging:

2490, Balen

online verkoopplatform waar je het hele jaar door brandhout

Kad.nrs:

kan kopen. De Antwerpse Bosgroepen zorgen voor een up-to-

- 13342B0971/00W005

date aanbod, een vlotte opvolging en een goede prijs-kwali-

- 13342B0505/00_000

teitverhouding van lokaal en duurzaam brandhout.

- 13342B0278/00_000 - 13342C0220/00_000

U wil ook graag een zoekertje in de Bosgazet?

- 13342C0221/00_000 Vraagprijs: prijs overeen te komen Contact:

of 0495 51 90 45

- Surf dan naar https://ap.lc/7SsOG - Lees de voorwaarden - Geef uw zoekertje en contactgegevens in - En uw zoekertje verschijnt in de volgende Bosgazet

herman.hilde@telenet.be

Wat:

populierenbos

Opp:

+/- 1 ha

Ligging:

Buitenland (Bornem)

Vraagprijs: prijs overeen te komen

Te koop Wat:

Gemengd bos

Opp:

0,311 ha,

Ligging:

2460 Kasterlee-Lichtaart, afd. 2 Sectie B nr 0551P0000

Vraagprijs:

prijs overeen te komen

Contact:

boschmanslfm@gmail.com of 0493 88 50 13

Wat:

Naaldbos te koop

Opp:

0,47 ha

Ligging:

2460 Kasterlee-Lichtaart

Vraagprijs:

vaste prijs

Contact:

Contact:

yvanhuffel@gmail.com

Gezocht!

Wat:

bos voor echte bosliefhebber

Opp:

variabel (>0.10 ha)

Ligging:

regio Herselt - Westerlo

Vraagprijs:

prijs overeen te komen

Contact:

0477 60 69 72

avanlommel029@gmail.com of 0485 51 37 27

19

Contact Bosgroep Antwerpse Gordel vzw Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst T: 03 355 09 40 M: antwerpsegordel@bosgroep.be

Coördinator: Kathleen Vanderheyden - 0476 76 18 25 Coördinator: Karolien Devriendt - 0475 75 77 98 Projectmedewerker: Bert Van Gils - 0476 86 80 01 Projectmedewerker: Gijs Bracke - 0470 21 38 94 Projectmedewerker: Simon De Smedt - 0472 45 19 70 Projectmedewerker: Stephanie Van Loock – 0471 44 92 99 Bosuitbreidingsmedewerkers: Matthias Vermeire - 0471 11 87 40 Julie Doens - 0473 82 12 63 Medewerkers: Britt Van Cotthem, Marleen Brosens

Bosgroep Kempen Noord vzw

Polderstraat 33, 2360 Oud-Turnhout (Oosthoven) T: 014 85 90 19 M: kempennoord@bosgroep.be

Bosgroep Zuiderkempen vzw Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo T: 014 27 96 57 M: zuiderkempen@bosgroep.be Coördinator: Jan Seynaeve - 0474 99 99 35

Coördinator: Marieke Verreet - 0474 74 17 31

Adjunct-coördinator: Joran Mertens - 0475 80 73 36

Adjunct-coördinator: Kevin Greeven - 0477 63 12 47

Adjunct-coördinator: Jan Wauters - 0478 78 20 22

Adjunct-coördinator: Chris Meeuws - 0478 45 51 38

Projectmedewerker: Seppe De Peuter - 0474 84 21 78

Adjunct-coördinator: Joost Malliet - 0477 93 25 51

Bosuitbreidingsmedewerker: Isis Veldeman - 0471 22 14 06

Adjunct-coördinator: Thomas Van de Peer - 0476 96 57 92

Medewerker: Veronique Geerts

Adjunct-coördinator: Sien Van Looveren - 0470 90 57 44

Provincie Antwerpen

Bosuitbreidingsmedewerker: Jordan Rodriguez-Milis – 0471 55 93 80 Medewerkers: Annick Vangenechten, Elly Maes

Algemeen bosuitbreidingsmedewerker: Iliana Janssens, 0477 91 61 56