I N FO RM AT I E B L AD ANTW E RPSE BOSG RO E PE N D RI EMA AND E L I J K S T I JDSC H RI F T - N° 68 O K TO B E R - NO VE M B E R - DE C E M BE R 2 02 3
A F GI F T EK A N TO O R A N T W ER P EN X M A SSP O ST P 6 0 80 22
Bosgazet
P B - PP B - 1 0 7 7 0 B EL G I E - B E L G I Q U E
© Bosgroep Zuiderkempen
De Bosgazet gaat 100% digitaal! zie p15 voor meer info
Leren over de landsgrenzen heen
4
Dood hout, explosie van leven
8
Zo werkt het Beierse bosbeheer
13 Leren bij onze noorderburen
INHOUD
de bosbode 4 | 2019
3
Blablaadjes
4
Dood hout, explosie van leven
8
Zo werkt het Beierse bosbeheer
12 Bosgroepnieuws 13 Leren bij onze noorderburen
15 Bosrandactie 2023 16 Bramen: pest of deugd?
18 Kalender 19 Zoekertjes
Beste boseigenaar, Beste bosliefhebber, Terwijl de Grieken te kampen hebben met hevige bosbranden en de Italianen met immense hagelbuien, zijn wij voor de Vlaamse bossen enorm tevreden met onze kwakkelzomer. Die kwam net op tijd om de droge start in het voorjaar min of meer goed te maken. Steeds meer geraken we in de ban van de perikelen van de klimaatopwarming. Bossen nemen hierbij een sleutelpositie in. Dit hebben we mogen ervaren tijdens de bosexcursies in Beieren en Nederland. Meer info hierover vind je verder in onze bosgazet. Naast een boeiende kijk op dood hout in het bos besteed dit nummer ook aandacht aan de braam. Deze plant wordt door de media veelal in een slecht daglicht geplaatst. Bramen spelen nochtans vaak een belangrijke rol bij de transitie van naaldhout naar meer gemengde bossen. Zodra de bossen terug donkerder worden, verdwijnen ze spontaan. Werken met spontane processen en geduld zijn twee grote deugden van een bosbeheerder. Observeren, volgen en hier en daar gericht bijsturen zijn veelal voldoende om jouw bos te beheren. Laat je bijstaan door een medewerker van de bosgroep als je hieromtrent met vragen zit: hij zal graag en gratis de nieuwe inzichten rond klimaatslim bosbeheer met jou delen! Tenslotte hopen we je dit najaar te ontmoeten op de dag van de boseigenaar in Retie. Daar worden de boseigenaars in de bloemetjes gezet. Zij geven de maatschappij zuurstof, biodiversiteit en duurzaam hout ! Dank je wel! Jan Milis Voorzitter bosgroep Zuiderkempen
20 Contactgegevens De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar leden en geïnteresseerden. Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Jan Wauters Lay-out: Koloriet - Leefdaal Contact rond Bosgazet: Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo, 014 27 96 57 zuiderkempen@bosgroep.be www.bosgroepen.be.
Bosgroepen, wat zijn dat? Veel van de bossen in Vlaanderen zijn in privéhanden. De bosjes zijn vaak kleiner dan een hectare en zeer versnipperd. Om op een duurzame en rendabelere manier aan bosbeheer te doen, zijn De Bosgroepen opgericht ter ondersteuning van de vele boseigenaars. Boseigenaars krijgen een professioneel advies en kunnen samenwerken met andere boseigenaars in de buurt. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gratis lid te worden en gebruik te maken van De Bosgroep-diensten. Men behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen! De belangrijkste taken van De Bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. Je kan ons contacteren voor: – gratis, onafhankelijk en vrijblijvend advies – informatie over hoe je bos duurzaam kan beheerd worden – organisatie van wandelingen, cursussen en excursies – uitvoering van gezamenlijke bosbeheerwerken: dunnen, exotenbeheer, houtverkopen – hulp bij de bosadministratie: kapmachtigingen, subsidies en beheerplannen – ondersteuning bij aanplantingen – optimaliseren van de toegankelijkheid van je bos
Contact Verhuisd? Vragen over uw lidmaatschap? Neem dan contact op via 014 27 96 57 of zuiderkempen@bosgroep.be. De Bosgazet of Nieuwsbrief analoog of digitaal ontvangen? Of dit aanpassen? Kan je zelf doen via de link web.provincieantwerpen.be/cn/avrml/bosgroepen.
2
BLABLAADJES
Enkele opvallende trends in onze Vlaamse bossen
Boomsoortensamenstelling Sinds de eerste metingen in 1997-1999 wijzig-
Procentueel aandeel van alle bosbestanden per hoofdboomsoort
de de boomsoortensamenstelling substantieel. Loofhout neemt toe ten koste van naaldhout, zowel in stamtal als in grondvlakaandeel.
Inlandse eik ------16%
------- Grove den 25%
In de periode 1997 - 2021 is het aandeel bosbestanden waar het grondvlak voor meer dan 80% uit naaldhout bestaat, significant gedaald
Populier ------10%
van 37% naar 28% . Waar grove den omstreeks 2000 nog hoofdboomsoort was in een op drie bestanden, is dit actueel nog slechts in een op vier bestanden het geval.
Corsicaanse den ------8,5% ------- Fijnspar Berk ------7,5%
------- Amerikaanse eik ------- Wilg
Beuk ------5,5%
Houtvoorraad en groei
I------- Zwarte els
Het volume aan levend hout per ha is met meer dan een kwart toegenomen sinds het begin van metingen: de bosinventaris stelt een stijging vast van 216 m3/ha naar 273m3/ha!
Dood hout Dood hout is een belangrijke parameter voor
Evolutie van het procentuele aandeel van dood hout in de Vlaamse bossen
de biodiversiteit van het bos. Men onderscheidt staand en liggend dood hout. Beiden zijn ecologisch zeer waardevol. De bosinventaris toont aan dat het aandeel en volume dood hout in bos is toegenomen sinds 2000.
4,1 8,9 13,6
8,7 10,4 19,1
11,1
1997-1999 (VBI1)
2009-2018 (VBI2)
2012-2021 (VBI1)
Staand dood
Liggend dood
12 23,2
Totaal dood
bron: de derde bosinventarisatie (veldwerk 2019-2022)
3
de bosbode bosbode 44 || 2019 2019 de DOORBOMEN
Dood hout, explosie Er is leven voor, tijdens en na de dood. Alvast bij bomen! Levende bomen staan in verbinding met talloze andere organismen zoals dieren, planten, schimmels, korstmossen en bacteriën. Maar ook dood hout is een onmisbare bron van leven in een bos. Waarvoor is dat dode hout nu zo goed, welke voorraad is er in Vlaanderen en hoe kan je zelf aan de slag in jouw bos?
Nieuwe levens beginnen Boseigenaar Jozef koos ervoor om deze majestueuze dode beuk in het Keigatbos niet te kappen bij de heraanplant van deze dreef, en daar is hij Bosgroepmedewerker Lotte heel dankbaar voor: ‘Lotte heeft onze ogen geopend en met passie de waarde van dood hout toegelicht. Een dode boom is eigenlijk zoals een appartementsgebouw vol leven, het is een thuis voor vele bewoners.’
A fgestorven hout verandert doorheen de jaren van vers, stevig hout tot een broze, vezelige massa. Dit proces is sterk afhankelijk van de boomsoort en situatie. Zo blijft een gestorven eik van 40 cm breed en 70 jaar ‘jong’ nog wel 100 jaar een thuis en voedingsbron. Beuken en lichtere houtsoorten verteren dan weer sneller. Veel organismen zijn gebonden aan een bepaalde verteringsfase van het dode hout. Insecten en bacteriën starten de
Gele korstzwam op liggend dood hout, typisch op loofbomen, met een voorkeur voor eik
4
DOORBOMEN
van leven vertering en aan de buitenkant beginnen
riatie in dood hout van belang. Zo zorgt
planten, wat bijdraagt aan hun groei en
mossen en korstmossen te groeien. Ver-
staand dood hout voor een droog en
ontwikkeling. Dood hout vormt dus een
schillende bast- en prachtkevers komen
warm microklimaat in vergelijking met
ideale kiembodem voor allerlei planten.
in dit vroege verteringsstadium voor en
een nat en koud microklimaat bij lig-
zijn specifiek aangepast aan de booms-
gend dood hout. Verschillende gradiën-
Bovendien zijn onze bossen onderhevig
oort. Vervolgens tasten schimmels het
ten trekken diverse soortgroepen aan
aan stikstofdeposities, wat resulteert in
hout aan, waarna een grote diversiteit
en vergroten sterk de biodiversiteit en
een verzuring van de bosbodem. Dood
aan paddenstoelen verschijnt. Onder-
veerkracht van het bos. Talloze bosor-
hout zorgt voor een verhoogde beschik-
tussen zijn heel wat geleedpotigen ac-
ganismen zijn dus afhankelijk van dood
baarheid van calcium en magnesium,
tief die minder sterk gebonden zijn aan
hout voor voedsel, schuil- en overwin-
wat dan weer zorgt voor een vermin-
een specifieke boomsoort. Zo voeden
terplaatsen. Ongeveer 20% van alle
derde zuurtegraad van de bodem. Het
de larven van het vliegend hert zich
soorten in het bos leeft rechtstreeks van
is dus van belang dood hout niet weg te
met rottend (eiken)hout dat aangetast
dood hout, daarbovenop is nog eens 20
halen uit het bos om de nutriëntenkring-
is door witrotschimmels. Talloze larven
tot 30% van de soorten indirect afhan-
loop gesloten te houden en om lokaal
trekken op hun beurt parasitaire wespen
kelijk van dood hout. Kortom, dood hout
verzuring tegen te gaan.
aan die larven van houtkevers gebruiken
weghalen halveert de biodiversiteit in
om er eieren in te leggen. De gangen die
het bos.
In stijgende lijn
de larven in het hout maken worden bewoond door bijen en wespen. De aanwezige rijkdom aan insecten
Buffer tegen verzuring
Eind jaren negentig bleek uit de eerste
trekt vogels aan. Grote holten ontstaan
Dood hout is een onmisbare schakel in
Vlaamse Bosinventarisatie dat de hoe-
in stammen en takken, vormen ideale
de nutriëntenkringloop in het bos. Tij-
veelheid dood hout behoorlijk laag was:
nestplaatsen voor verschillende gene-
dens het verteringsproces levert dood
gemiddeld 13,5 m3 per hectare, waarvan
raties vogels zoals spechten, maar ook
hout geleidelijk nutriënten af aan de
4 m3 rechtstaand. Waarom er zo weinig
voor eekhoorns en vleermuizen.
bodem. Deze voedingsstoffen kunnen
dood hout was? Elk dood takje was eeu-
Behalve een continu aanbod is ook va-
vervolgens opgenomen worden door
wenlang nuttiger buiten dan in het bos.
Kleverig koraalzwammetje op een vermolmde stronk, typisch op naaldhout
5
de bosbode 4 | 2019 DOORBOMEN
De hoge nood aan gereedschaps- en
teristieken, zoals leeftijd, standplaats en
brandhout en de angst voor plagen en
beheer. In Europese bosreservaten kan
bosbranden leidden tot een opgeruimd
dit makkelijk 3 á 7 keer zoveel zijn.
bos zonder dode takken en bomen. Bovendien liet de intensivering van bosbouw en de evolutie van middel- naar
Aan de slag
hooghout in de 19de eeuw geen ruimte
Voor een rijk en robuust bosecosysteem
voor kapitaalverlies door rottend hout.
is voldoende dood hout van levensbe-
Bomen kregen de kans niet om oud te
lang. Mik op minstens 5 à 8 dode bo-
worden in productiebossen aangezien
men per hectare, met zoveel mogelijk
de optimale kapleeftijd veel vroeger valt
variatie: staand en liggend, zonnig en
dan de natuurlijke dood van een boom.
beschaduwd, dun en dik dood hout, van verschillende boomsoorten én van vers
De opkomst van stookolie en gas, de da-
tot vermolmd.
lende vraag naar mijnhout en een meer internationale houtmarkt verminderden
Hoe kan je dit allemaal tegelijk in jouw
de druk op lokale bossen. Bovendien
bos voorzien? Veel start bij een goed
maakten vernieuwende beheerinzichten
beheer van je levende opstand. Meer
(Geïntegreerd! Multifunctioneel! Natuur-
variatie aan inheemse soorten en leeftij-
getrouw! Klimaatrobuust!) dood hout
den leidt vanzelf tot een gevarieerd aan-
weer bespreekbaar bij bosbeheerders.
bod dood hout, en een weloverwogen beheerplan garandeert de continuïteit.
Vooral dankzij een sterke stijging van
tot 30% van de soorten indirect afhan-
staand dood hout, bevat een Vlaams
kelijk van dood hout. Kortom, dood hout
bos tegenwoordig gemiddeld 23 m3
weghalen halveert de biodiversiteit in
dood hout per hectare. Dit is bijna 8%
het bos.
van het totale houtvolume per hectare, zowel dood als levend. Ondanks de inhaalbeweging ligt de gemiddelde voorraad dood hout nog ruim onder het ecologisch aangeraden richtcijfer van 30 m3/ha, of een kleine 10%. Dit is nog afhankelijk van de boskarak-
6
Bronnen: Ecopedia; Dieryck Bosrevue 22 2007; Bossenverklaring 2003; Dhiedt E. 2011; De Bock Bosrevue 106a 2023; Moraal L. 2014; Vandekerkhove e.a. 2018; Vandekerkhove, Leyman, en De Keersmaeker 2012; Govaere en Leyman Bosrevue 90a 2020; Joye 2016; Goris 2023 Bosrevue 107b
Tonderzwa
ammen komen vooral voor op loofbomen
DOORBOMEN
10 tips voor dood hout - Aanvaard de ‘chaos’. Het vergt als boseigenaar vaak een grote mentale sprong om een bos met een gezonde fractie dood hout normaal te vinden na het vroegere, meer opgeruimde bosbeeld. - Veiligheid primeert! Taksnoei kan een stervende of dode boom nabij een pad eventueel wel vrijwaren van een veiligheidskap. - Verwaarloos de fytosanitaire maatregelen niet en ruim (bijna) dode bomen veilig op bij sterfte door populierenkanker, letterzetter of iepenziekte. - Laat kroonhout liggen. Zoek de juiste balans tussen stijgende prijzen voor houtsnippers en een robuust ecosysteem. - Oogst geen windval, tenzij bij grote economische meerwaarde en wanneer er reeds voldoende dood hout is. Ook de open wortelkluit is een grote bron van biodiversiteit. Zelfs in bosbeken kan dood hout blijven liggen, mits aandacht voor overstroming en vismigratie. - Spaar wegkwijnende bomen. Niet-kwalitatieve bomen zonder negatieve invloed op de toekomstbomen leveren je bos een continue aanvoer van dood hout via natuurlijke concurrentie. - Selecteer verouderingsbomen of -zones. Geef ze net als toekomstbomen groeiruimte en de kans om oud te worden. Behoud dus niet enkel minderwaardige bomen. Bomen met bliksem-, exploitatie- of velschade zijn hiervoor ook geschikt. Het groeperen van bomen kan de werkveiligheid in je bos verhogen. - Boost je bos. Verhoog actief de voorraad dood hout bij grote tekorten (< 4%). Kies volgens dunningscriteria enkele bomen om te ringen, de stamvoet te ontschorsen of te vellen. - Laat eens een bosdreef (deels) verouderen. Weeg voor afgelegen bosdreven de erfgoedwaarde van een gelijkvormig dreefbeeld af tegen de biodiversiteitskansen bij individuele vervanging en bomenbeheer in functie van veilig verouderen en afsterven. - Spreek je buren over je beweegredenen rond dood hout, over veiligheid en eventueel een gezamenlijke aanpak voor aangrenzende bossen en houtkanten.
Deze richtlijnen kunnen variëren naargelang de situatie van je bos. Win advies bij onze experts bosbeheer voor een aanpak op maat.
7
BOS DOOR DE BOMEN
Schützen und Nutzen, zo werkt het Beierse bosbeheer Naar jaarlijkse gewoonte gingen ook dit jaar bosbeheerders en boseigenaren samen op studiereis. In Beieren genoten zij van prachtige bossen waar houtproductie en natuurbescherming hand in hand gaan. De ontmoetingen met lokale bosbeheerders van openbare en private bossen leverde heel wat inspiratie.
De beste resultaten worden bereikt als er zo snel mogelijk kan gezaaid worden na het verzamelen. Om lange, dikke, kaarsrechte eikenstammen te verkrijgen is het van cruciaal belang dat de eiken voldoende ‘ingepakt’ staan gedurende hun levensloop. Hiervoor doen voornamelijk beuk en haagbeuk dienst. Er dient dus een
Topeiken in een
De Spessart kent een eeuwenoude tra-
intensief beheer gevoerd te worden
ditie van eikels inzaaien, sinds 2021 is
om de juiste balans te bewaren tussen
deze traditie zelfs erkend als UNESCO
eik en beuk. Krijgen de beuken vrij spel,
We starten meteen met een hoogte-
Werelderfgoed. De lokale bewoners
dan verdringen ze de eiken; worden de
punt: Spessart, één van de grootste
spelen hierin een cruciale rol. Tijdens
eiken te veel vrijgesteld, dan krijgen ze
aaneengesloten bosgebieden in Europa,
mastjaren gaan de vrouwen en kinderen
waterlot. Bovendien zijn dunne groei-
bekend om eik van topkwaliteit. Spes-
eikels verzamelen in het bos, waarna de
ringen in het eikenhout een belangrijke
sart is van nature een beukenbos. Zon-
eikels gewogen, gesorteerd en dagelijks
eigenschap voor topfineer, dus de eiken
der intensief beheer zouden de beuken
gekeerd dienen te worden. Hiervoor krij-
groeien best traag en gelijkmatig. Een
domineren en de eiken verdwijnen.
gen de verzamelaars een vergoeding.
extra reden om de eiken niet te sterk vrij
beukenbos
te stellen. Houtopbrengst is een belangrijke functie, elk jaar wordt ongeveer 100.000 m3 gekapt. In dit houtvolume zitten ook altijd enkele 400-jarige topeiken, deze worden verkocht op hun houtpark voor ca 2.000 €/m3! Dankzij de mooie opbrengsten van de houtverkoop (jaarlijks 7 miljoen €) is het bosbeheer volledig zelfbedruipend en winstgevend. Houtopbrengst en biodiversiteit gaan hier mooi hand in hand. De vier parameters structuur, leeftijd, dood hout en biotoopbomen bepalen samen de biodiversiteitsklasse van een bepaald bosbestand.
Biotoopbomen
De deelnemers luisteren geboeid naar de vakkundige uitleg van plaatselijke bosbeheerders.
8
worden
DOORBOMEN BOS DOOR DE BOMEN
In Spessart worden topkwaliteit-wintereiken gewonnen in een van nature beukenbos.
gekenmerkt door speciale natuurwaar-
heeft zijn eigen kookrecept, dus het is
den zoals holen, grote diameters, hoge
een beetje geheim. We zien vreemde
ouderdom… Er moeten minimaal 10 bio-
afrolstukjes liggen, die afkomstig blijken
toopbomen per hectare aangeduid wor-
van berk uit het hoge noorden. Het hout
den, deze mogen niet gekapt worden.
staat vol mooie kattenpootjes. Bij de
68_p8-11_Spessart-eiken.jpg
afrolmachine gebeurt het echte fineerwerk. Stukken tot 3m lengte kunnen op
Fineerbedrijf Fritz Kohl
De firma Fritz Kohl verwerkt kwaliteitsstammen tot hoogwaardig fineerhout.
de rol worden gezet. Ze kunnen schillen van 0,01 mm tot 2 mm. gaan tot 25 €/m2. De stammen worden
Bij Fritz Kohl komen we meer te weten over het ganse proces van stam tot fi-
Bij de snijfineermachine passeert een
ingekocht aan gemiddeld 625€/m3. Als
neerhout. Op het laadpark liggen indruk-
blok hout aan hoge snelheid langs een
je even rekent, verlaten ze de fabriek als
wekkende stapels rondhout: vooral eik,
dunschiller. Dunne snedes (van 0,01 mm
fineer aan 4.000 tot 25.000 €/m3!
maar ook walnoot en esdoorn en bos-
tot 2,5 mm voor parket) worden als vel-
kers. De man die de selectie en zaagsne-
len op elkaar gestapeld. 1 m3 hout wordt
des maakt ‘leest’ de stam aan de hand
vakkundig verwerkt tot 1000 m2 fineer.
van de dikte van de schors en slapende
Dit alles wordt nadien gerold en geperst
Wijnvatmakerij
knoppen.
aan 150°C om ze klaar te maken voor
Het familiebedrijf Assman staat al vier
toepassing. De kunst is de vochtigheid
generaties bekend om top produc-
In het kookbad wordt het hout zacht.
juist te hebben. Te nat betekent immers
ten, gemaakt van tophout. We hebben
Voor een eik duurt dat gemiddeld 25 da-
schimmel, te droog leidt tot barsten.
de eer om rondgeleid te worden door
gen aan 70°, sommige soorten hoeven
De gemiddelde verkoopprijs van fineer
de 90-jarige Herr Assman. Vol passie
er slechts een halve dag in. Elk bedrijf
bedraagt 4 €/m2, de beste kwaliteiten
neemt hij ons mee naar het houtpark
9
de bosbode 4 | BOMEN 2019 BOS DOOR DE
met zijn voorraad stammen. 95% is eik uit de regio, daarnaast ligt er ook wat
Bosdomein Castel
kers en kastanje.
In bosdomein Castel merkt men de
Elk vat is uniek maatwerk. Het hout
maatverandering. Via kleine lenzen die
moet noestvrij zijn, anders lekken de vaten. Je ziet dat alles hier vakmanschap is, er komen geen computers aan te pas. Men zaagt volgens de radialen om de transportvaten in het hout niet door te snijden, anders loopt de inhoud er geheid uit. De duigen worden conisch gezaagd, met een smalle binnenzijde en dikkere uiteinden. Vervolgens zet men het vat ineen en bindt men het met metaalbanden. Daarna volgt het betere plooi- en buigwerk. Het familiebedrijf
achteruitgang van het bos door de klivoor extra licht zorgen proberen ze hier eikenverjonging in de groei te krijgen. Het is belangrijk om de lens niet loodrecht boven de verjonging te hebben, want de zon staat immers niet loodrecht boven ons. Met een oriëntatie Z-ZW of Z-ZO ontvangt de verjonging een korte periode direct zonlicht. Dit benadeelt de beuk maar is voordelig voor de eik. Met goede jeugdzorg kunnen ze de eik zo boven de natuurlijke verjonging van beuk houden.
Het Baumwipfelpfad: een reuzegrote wenteltoren in het Steigerwald.
maakt ongeveer 300 wijnvaten per jaar, daarnaast zo’n 70 giga vaten en nog een hoop Spielerei zoals bloembakken.
Steigerwald
We sluiten af met een bezoek aan het
Schützen und Nutzen, beschermen en
Baumwipfelpfad: een reuzegrote toren
Tot slot komt de uitleg over wat er pre-
benutten. Deze kijk op bosbeheer is de
geeft ons een prachtig zicht tot ver bo-
cies in die vaten gaat: wijn en schnaps.
rode draad tijdens deze reis. We maken
ven de boomkruinen.
En daar moet natuurlijk van geproefd
kennis met de Bayerische Staatsforsten,
worden.
die 800.000 ha bos beheren. Dr Ulli Megner en Dr Daniel Kraus waren 17
Bij de lokale Bosgroep
jaar geleden de grondleggers van een
Beieren is een zeer bosrijk gebied, de
systeem waarbij natuurlijk bos en bos-
bosindex bedraagt 35%. Qua bosop-
beheer hand in hand gaan. Een omme-
pervlakte en (economisch) bosbelang
zwaai in het klassieke Duitse bosbeheer.
is de situatie in Beieren dus niet vergelijkbaar met Vlaanderen. Maar de eigen-
De hoofdregels zijn: veel dood hout, ha-
domsstructuur van hun bosareaal is wel
bitatbomen en verouderingseilanden.
vergelijkbaar met de onze: private ei-
Via de weg van geïntegreerd bosbeheer
genaars bezitten ongeveer 60% van de
kunnen de verschillende functies naast
bossen. De kleine boseigenaars (< 5 ha)
elkaar voorkomen op één oppervlakte
zijn er ook in de meerderheid. Net zo-
in plaats van een in ruimte gescheiden
als bij ons worden private boseigenaars
systeem zoals zonering. In privaat bos
en openbare besturen verenigd in ‘Bos-
zijn er voor deze maatregelen zelfs sub-
groepen’.
sidies. In Beieren zijn veel verschillende BosIn 17 jaar tijd werd hier van 20m3 dood
groepen actief. Elke Bosgroep heeft
hout naar een voorraad van bijna 40m3
zijn eigen manier van werken, maar de
gegaan. Er werd geen hoger brandri-
basisprincipes zijn overal dezelfde. We
sico vastgesteld. Dood hout slaat wa-
worden ontvangen door Johannes von
ter op en werkt zelfs brandvertragend.
Rotenhan van de lokale Bosgroep die
Het grote gevaar ligt bij droog naald-
650 leden telt, goed voor een totale
houtstrooisel.
bosoppervlakte van 12.000 ha. De werking van deze Bosgroep is gelijkaardig
Familiebedrijf Assman produceert reeds vier generaties eiken wijnvaten.
10
aan de onze: adviesverlening, dunningen aanduiden, houtverkopen organi-
BOS DOOR DE BOMEN
seren en aannemers opvolgen behoren
de exploitant weet dat hij jaarlijks een
en daar een eigen ‘vliegend zaaibed’.
tot hun belangrijkste taken. Ze krijgen
bepaald houtvolume kan oogsten bij
Hierbij wordt een beperkte oppervlakte
subsidies van de overheid en de aan-
de Bosgroep. De exploitant brengt de
in het bos omrasterd waar verschillende
gesloten eigenaars betalen een kleine
stammen aan de weg, daar worden ze
soorten ingezaaid worden. Deze zaailin-
som lidgeld. Net zoals bij ons geeft de
opgekocht door houtkopers of hout-
gen worden na 1 à 2 jaar geoogst en el-
Bosgroep advies aan de boseigenaars,
verwerkende bedrijven. De Bosgroep
ders in het bos uitgeplant. Dit systeem
maar zijn het de eigenaars die de eind-
neemt 4% commissie op de opbrengst
heeft belangrijke voordelen: zekerheid
beslissing nemen.
van de houtverkoop.
over beschikbaarheid van plantsoen,
Jaarlijks verkoopt deze Bosgroep zo’n
We merkten het al de ganse week: de
soen is niet bemest, en de wortels wor-
20.000 m3 hout, de laatste 3 jaar is dit
Beierse bosbeheerders trachten zo veel
den niet ondersneden. Moeilijkheden
gestegen naar 45.000 m3 o.i.v. het aan-
als mogelijk met natuurlijke verjonging
die ze ervaren bij het inzaaien zijn o.a.
getaste naaldhout. Ze verkopen alles in
te werken. Waar nodig wordt geplant
slechte zaadkwaliteit, muizen- en ever-
eigen regie. De Bosgroepmedewerker
met plantsoen van kwekerijen, maar dit
zwijnenvraat. Echter, in droge periodes
sorteert tijdens het schalmen de stam-
wordt tot een minimum beperkt want
gaf gezaaide verjonging betere resul-
men al volgens dimensies of toepas-
een boom die vanzelf ontkiemt in het
taten dan een klassieke aanplant met
singen. Ze werken steeds samen met
bos is veel robuuster dan een plantje
plantsoen uit de kwekerij.
dezelfde exploitant tegen een vaste
dat opgekweekt werd in de kwekerij.
kost. De Bosgroep is zeker dat de ex-
Met het oog op klimaatrobuuste herbe-
ploitatie goed zal uitgevoerd worden;
bossingen heeft de Bosgroep ook hier
groeiplaatsgeschikte zaailingen, plant-
Auteur: Bosgroepen Oost-Vlaanderen
Beierse bosbeheerders werken maximaal met natuurlijke verjonging.
11
BOSGROEPNIEUWS
ANTWERPSE GORDEL
Bosklusjes-dag met vrijwilligers in Schoten!
© Stephanie Van Loock
Op 5 juli organiseerde Bosgroep Antwerpse Gordel een bos-
bruikt als pionier die de bodemkwaliteit verbetert en schaduw
klusjes-dag met hun vrijwilligers en personeelsleden. De dag
brengt zodat de ontwikkeling van inheemse soorten zoals es-
had als doel om op 2 plaatsen in Schoten jong opgroeiend bos
doorn, linde, beuk, etc. bevorderd wordt. Onder begeleiding
met exoten in goede banen te leiden. De eerste stop was een
van de bosgroep en boswachter Wouter Huygens werd er sa-
jong opgroeiend bos met veel Amerikaanse vogelkers. Er
men gezocht naar het vitaalste bomen als potentiële toe-
wordt hier gewerkt met een nieuwe techniek in kader van kli-
komstbomen. Inheems loofhout kreeg hierbij de voorkeur maar
maatslim bosbeheer. Hierbij wordt Amerikaanse vogelkers ge-
vitale vogelkersen werden ook aangeduid met als bedoeling de opbrengst van het houtverkoop te gebruiken voor de omvorming. Vervolgens mocht iedereen gewapend met kap- en trekmessen aan de slag om de grootste concurrenten te vellen of te ringen zodat de toekomstbomen zich beter kunnen ontwikkelen. De gekozen toekomstbomen werden ook bijgesnoeid d.m.v. de stokzaag zodat er op termijn mooi kwalitatief hout ontstaat. Na een voormiddagje hard werken was het eerst tijd om terug op krachten te komen. Hiervoor werd een korte stop in park Vordenstein voorzien om even lekker te picknicken. In de namiddag was het tweede jong opgroeiend bos aan de beurt. Hier ging het om een nieuw bos van ongeveer 10 jaar oud onder een gedund dennenbestand dat ook vol Amerikaanse vogelkers is geschoten. De bedoeling was om net zoals in de voormiddag het opgroeiend inheems loofhout te zoeken en vrij te stellen met als doel uiteindelijk tot een omvorming naar inheems loofhout te komen. Na het vellen en snoeien werd er ook nog gezellig gediscussieerd over de twee locaties en hoe de aanpak van de nieuwe bossen en de aanwezige exoten het beste kan verdergaan in kader van klimaatslim bosbeheer. De
© Stephanie Van Loock
leuke en vooral interessante dag werd afgesloten met een welverdiend en verkoelend ijsje!
ANTWERPSE GORDEL
Welkom Jasmien Van Gils De Bosgroep familie breidt zich steeds verder uit en niet enkel via nieuwe lidmaatschappen. Bert Van Gils, adjunct-coördinator bij Bosgroep Antwerpse Gordel, wist ons te melden dat er op 27 april gezinsuitbreiding gebeurde bij de familie Van Gils met de geboorte van Jasmien! Met haar 48cm en 2,730kg niet bij de stevigste baby’tjes maar vanaf dag 1 begon ze aan een flinke inhaalbeweging. Broer Joran (3) zorgt ook flink mee voor zijn kleine zus. Even was het schrikken toen Jasmien, amper 6 weken oud, een hersenvliesontsteking opliep en een week ziekenhuisopname moest ondergaan. Gelukkig liep dit goed af en is ze intussen helemaal hersteld. Het gezin zit terug op de roze wolk!
12
© Bert Van Gils
BOSGROEPNIEUWS
KEMPEN NOORD ZUIDERKEMPEN ANTWERPSE GORDEL
Leren bij onze noorderburen Op initiatief van Bosgroep Zuiderkempen trokken een 25-tal medewerkers en vrijwilligers van de Antwerpse Bosgroepen eind juni op een tweedaagse excursie in het zuiden van Nederland, regio Tilburg: gezien grote gelijkenissen in boomsoorten, bodem en problematieken een bijzonder nuttige uitwisseling en/of weerzien met de collega’s van Bosgroep Zuid-Nederland. Eén van de grote uitdagingen in ons veranderd klimaat is het behoud van een koeler bosmicroklimaat waarin gewenste boomsoorten zich kunnen verjongen, opgroeien én uitgroeien tot grote vitale bomen. Aangepaste exploitatiestrategieën in de omvorming van homogeen naaldhout zijn kleinere groepenkappen en lichtere dunningskappen. Van die laatste profiteert vooral de zomereik die zich onder een gebroken scherm van den erg goed blijkt thuis te voelen. Nadeel is dat je bos omvormen van hoofdzakelijk den naar hoofdzakelijk zomereik geen surplus aan soortenvariatie brengt, dus het inbrengen van ontbrekende boomsoorten blijft nog steeds wenselijk. Nog een uitermate interessant onderwerp was het gebruik van steenmeel, dat in Zuid-Nederlandse bossen op arme zand-
kopters gedropt of met ventilators in het bos geblazen vanop
grond na grondig chemisch bodemonderzoek wordt toege-
de wegen. De eerste resultaten vanuit Nederland klinken hoop-
past. Historisch gezien zijn door vb. heidebeheer, verzuring,…
vol op voorwaarde dat steenmeel enkel op de geschikte loca-
veel basenkationen (Ca, K, Mg,…), verdwenen uit de bodem.
ties in geschikte doseringen wordt toegepast. De Vlaamse
Steenmeel is een fijngemalen gesteente dat deze ontbrekende
wetgeving verbiedt momenteel het gebruik van steenmeel
mineralen bevat en zo op termijn voor verbeterde bodemcon-
omdat het onder het bemestingsverbod valt. Belangrijk in dit
dities kan zorgen. In Nederland worden verschillende types
verhaal is ook de rol van rijkstrooiselsoorten (hazelaar, ratelpo-
steenmeel, afhankelijk van de lokale situatie, toegevoegd in
pulier, linde, iep…) die via hun bladstrooisel belangrijke nutriën-
plantputten bij aanplantingen of zelfs vanuit de lucht met heli-
ten beschikbaar brengen en houden in de bodem.
KEMPEN NOORD
Op stap in de Beverdonkse Heide Op 15 juni trokken we in het kader van de opvolging van het boscomplex “de Beverdonkse Heide” in Retie met 20 enthousiaste boseigenaars door dit mooie bosgebied, waar de Bosgroep 20 jaar geleden startte. Na afloop werd er bij een zomerse zonsondergang gezellig nagebabbeld op het terras van het Meulezicht.
13
BOSGROEPNIEUWS
ZUIDERKEMPEN
Eén gezamenlijk natuurbeheerplan type-1 én een geïntegreerde toegankelijkheidsregeling voor het ganse werkingsgebied “Zuiderkempen” goedgekeurd in 2023!
O
Om de boseigenaars zoveel mogelijk te ontzorgen en de opvolging van het beheer te vereenvoudigen heeft Bosgroep Zuiderkempen vzw. zoveel mogelijk be-
perkte bosbeheerplannen geïntegreerd in één gezamenlijk natuurbeheerplan type-1 voor heel het werkingsgebied. Op deze wijze werd op 29 maart 2023 een eerste versie van natuurbeheerplan “Zuiderkempen” voor 86 eigenaars en 80 ha bos goedgekeurd! Dit najaar reeds zullen er nog eens 72 boseigenaars en 70 ha bos aan het beheerplan worden toegevoegd. Dankzij deelname aan het beheerplan hoeft de boseigenaar geen kapmachtigingen meer aan te vragen zolang de doelstellingen van het beheer worden gerespecteerd. Dit werkt alvast veel gemakkelijker! De vroegere uitgebreide bosbeheerplannen werden via de bosgroep omgevormd naar natuurbeheerplannen type-2. Deze blijven als afzonderlijke natuurbeheerplannen bestaan. Tegelijkertijd heeft de bosgroep alle oude toegankelijkheids regelingen geactualiseerd en geïntegreerd tot één toegankelijkheidsregeling voor heel haar werkingsgebied. Deze nieuwe geïntegreerde
toegankelijkheidsregeling
“Zuiderkempen”
werd bij ministerieel besluit goedgekeurd op 17 juli 2023. Op deze wijze stelt de bosgroep 889 ha bos open voor het publiek. Hierbij werden 117 ha speelbos afgebakend en werden 111 km bospaden opengesteld. Deze openstelling biedt de boseigenaars het voordeel dat ze kunnen genieten van de gratis verzekering van de Vlaamse overheid voor eventuele ongevallen. Bovendien krijgen de boseigenaars de mogelijkheid om via de bosgroep subsidies aan te vragen (40 €/ha). Met deze subsidies kunnen ze beroep doen op de bosgroep om de opengestelde bossen op te volgen (gratis verwijderen van zwerfvuil, gevaarlijke bomen, …). Jaarlijks, telkens in september-oktober, geeft de bosgroep alle toevoegingen en wijzigingen door aan Agentschap Natuur & bos. Zodoende kunnen nieuwe boseigenaars instappen in het natuurbeheerplan type-1 “Zuiderkempen” en/of in de geïntegreerde toegankelijkheidsregeling “Zuiderkempen”. Ook interesse ? Neem dan zeker contact op met een medewerker van bosgroep Zuiderkempen!
14
BOSGROEPNIEUWS
Herinnering: Vanaf 1 januari 2024 gaat de bosgazet digitaal! Om kosten en papier te sparen, zal de Bosgazet vanaf 1 januari 2024 aan alle leden digitaal verzonden worden. Toch nog graag de Bosgazet (gratis) via de post ontvangen? Bezorg ons uw naam, adres en bij welke bosgroep u lid bent via: - telefoon: 03/355.09.40 - mail: antwerpsegordel@bosgroep.be Indien we geen reactie ontvangen, krijgt u de volgende editie digitaal toegestuurd.
Deelnemen aan de bosrandactie? Contacteer ons vóór 6 november 2023! Dit najaar organiseren we weer onze jaarlijkse bosrandactie! Dankzij de financiële steun van de provincie Antwerpen krijg je ook dit jaar als lid van de Bosgroep 70% korting op het plantsoen, de aanplant en het beheer achteraf! Een bosrand biedt tal aan voordelen voor je bos. Allerlei insecten en dieren genieten van de extra bloesems, bessen, beschutting en afwisseling. Daarnaast zijn bosranden een belangrijke troef in de strijd tegen de klimaatopwarming! Ze breken de wind waardoor stormschade beperkt wordt en het klimaat constanter blijft in het bos.
OPHA AL BOSR DAG ANDPLAN TSOE N: VRIJD 1 DEC AG EMBE 2023 R
Hoe ga je te werk? Opstellen plantplan & bestelling samen met de bosgroep
Neem contact op met je bosgroep voor een terreinbezoek
Aanplanten boompjes door jezelf of bosgroep
Ophalen bestelling op afhaalpunt
Voorwaarden voor deelname aan de bosrandenactie - Je bent boseigenaar en lid bij Bosgroep Antwerpse Gordel, Kempen Noord of Zuiderkempen. Je neemt contact op met je eigen bosgroep en vraagt ondersteuning voor de aanleg van een bosrand. Geef al zoveel mogelijk aan over welke lengte en breedte je wilt aanplanten. - Je koopt minstens 100 plantjes in totaal, van minstens 4 verschillende soorten - Haagbeuk, liguster en veldesdoorn maken maximaal 25% van je pakket uit - Let op want iedere soort is gebundeld per 10, 25 of uitzonderlijk per stuk.
Opvolging van je bosrand door bosgroep
Hoe terreinbezoek inplannen? Contacteer je Bosgroep om samen een terreinbezoek in te plannen om een gevarieerd bosrandpakket samen te stellen: - Voor leden van Bosgroep Antwerpse Gordel: mail naar: antwerpsegordel@bosgroep.be of bel 03/355.09.40 - Voor leden van Bosgroep Kempen Noord: mail naar: kempennoord@bosgroep.be of bel 014/85.90.19 - Voor leden van Bosgroep Zuiderkempen: mail naar: zuiderkempen@bosgroep.be of bel 014/27.96.57 Met steun en financiering van Provincie Antwerpen
15
de bosbode 4 | 2019 NOG MEER DOORBOMEN
Bramen, pest of deugd ? Boseigenaars vragen dikwijls aan de Bosgroep wat ze kunnen doen tegen die vervelende bramen in hun bos: “Alles is overwoekerd door gemeen, stekend onkruid, waardoor het bos totaal ontoegankelijk is”. Zijn bramen nu enkel storend voor uw bos of hebben ze ook een aantal goede eigenschappen? We banen ons een weg door de bramen om ze beter te leren kennen.
bodem vruchtbaar. Jaarlijks produceren ze per hectare vele tonnen loof. Dit loof vormt een goede humus. Een braamstruweel heeft dus onmiskenbaar een vruchtbaarmakend effect. Als je kijkt naar bomen of struiken omringd door bramen, dan zie je dat deze goed groeien.
Bramen, een lekkernij Even voorstellen Er zijn ongeveer 400 moeilijk te onderscheiden soorten Braam (Rubus sp.) waaronder ook de Framboos. Ze behoren tot de rozenfamilie en zijn verwant met heel wat fruitbomen. Er zijn zowel
voor dier en mens
van vruchtbaarheid
In gebieden met overvloedig Zwarte bra-
Bramen tref je massaal aan op iets
voor. Het struweel is immers, in tegenstel-
vruchtbaardere bodems. Vooral op historische akkers, in valleien en in broekbossen met Populier, Zwarte els,
men, komen veel insectenetende vogels ling tot o.a. varens, bijzonder rijk aan insectensoorten. Anderzijds bieden ze eindeloos nestgele-
Vlier, Brandnetel en Kleefkruid kunnen
genheid. Een bijzondere verschijning in
ze massaal voorkomen. Hetzelfde
deze bossen is de mysterieuze, doortrek-
geldt voor bossen waar via beken en
kende Houtsnip. Deze schitterende vogel
grachten voedselrijk water kan bin-
Zowel op de onderkant van de bladeren
zal de stekelige struwelen opzoeken om
nenstromen. Ook in gedunde dennen-
als op de twijgen staan stekels. De twij-
op de bodem voedsel te zoeken.
bossen op niet te arme zandbodems
gen sterven meestal na het derde jaar.
profiteren bramen van het licht en zor-
Natuurliefhebbers en jagers weten dat in
Bramen vormen reukloze witte of roze
gen ze mee voor een microklimaat
struweelrijke gebieden reeën en ander
bloemen in het voorjaar en de zomer. In
waardoor de bodem minder snel uit-
wild in de grootste dichtheden voorko-
de maand augustus komen de typische
droogt.
men. Bladeren van Braam zijn één van de
vruchten te voorschijn.
Bramen zijn niet enkel een indicator
belangrijkste voedselbronnen voor reeën
voor vruchtbaarheid, ze maken ook de
tijdens de winter.
kruip- en klimplanten als kleine struiken. Bramen komen vooral voor in het noordelijk halfrond.
16
Bramen, een indicator
NOG MEER DOORBOMEN
En jawel, ook de mens lust wel eens braambessen, al dan niet verwerkt in confituur of taart. Braambessen bevatten veel vitamine C. Bovendien werd de plant vroeger omwille van zijn geneeskrachtige eigenschappen aangewend.
Bramen en bosverjonging
Verjongingsgroepen moeten in de beginfase vaak worden vrijgesteld van bramen; van zodra de jonge boompjes boven de bramen uitkomen zorgen deze voor een natuurlijke bescherming tegen vreet- en veegschade door reewild.
ren wanneer deze echt over de eind-
ren een gemakkelijk verteerbaar strooi-
scheut van de jonge boompjes hangen.
sel. Ook een combinatie is mogelijk. Zo
Door gebrek aan licht op het kiembed,
Als de bosverjonging zich verder ontwik-
kunnen een flink aantal snelgroeiende
veroorzaakt door een dicht kruinendak
kelt, zal deze op termijn de bramen on-
Tamme kastanjes in menging worden
of een afschermend braamstruweel,
derdrukken.
aangeplant om zo snel mogelijk het braamstruweel tot een aanvaardbaar
wordt bosverjonging afgeremd. Toch slagen Zomereik en Lijsterbes er in om
Gelet op de relatief vruchtbare bodem ko-
peil terug te brengen. Na enkele jaren
zich in het struweel te vestigen en er op
men vele boomsoorten in aanmerking
kan je een aantal Tamme kastanjes ver-
de duur door te groeien. Als u uw den-
voor beplantingen op gronden die door
wijderen ten voordele van soorten met
nenbos wilt omvormen naar loofhout, is
bramen overwoekerd worden. Bij de
de eerste ingreep het flink uitdunnen van
boomsoortenkeuze kun je rekening hou-
de dennen. Het nadeel is dat de bramen
den met het bladstrooisel dat je toekom-
dan nog sneller gaan groeien, en het bos
stige bomen gaan produceren. Soorten
nog ontoegankelijker wordt.
die een zware schaduw geven zoals Beuk, Tamme kastanje en Amerikaanse
Wanneer je de verjonging plaatselijk vrij-
eik, geven ook moeilijk verteerbaar
stelt, verhogen hun kansen. Dat kan door
strooisel. Deze soorten hebben wel het
de bramen plaatselijk plat te trappen of
voordeel dat ze het struweel sneller on-
weg te knippen. Let op: hoe meer je
derdrukken. Gewone esdoorn, Boskers,
snoeit, hoe sneller de braam groeit! Het
Ratelpopulier, Haagbeuk… geven een
is pas nodig om de bramen te verwijde-
minder zware schaduw, en ze produce-
een mildere schaduw. Op gronden waar bramen massaal woekeren plant je best vlak na een kapping. Neem voldoende groot plantgoed en verzorg ze perfect. Je zal ze immers moeten vrijstellen. De jonge plantjes moeten binnen de 3 jaar op eigen kracht boven de bramen kunnen uitgroeien.
Besluit Bramen komen dikwijls voor tijdens de transformatie van dennenbossen naar
Sterk gedunde naaldhoutbestanden worden vaak, weliswaar tijdelijk, gekoloniseerd door bramen.
loofbossen. Na een tiental jaar verdwijnen deze bramen veelal onder de schaduwdruk van de opgroeiende loofbomen. Indien bramen massaal aanwezig zijn, kunnen deze de natuurlijke verjonging van een bos belemmeren. Een troost hierbij is dat de bramen zowel de bodem verbeteren als het microklimaat van je bos ten goede komen. Via aanplantingen kan je zorgen dat de bramen sneller verdwijnen. Een goede opvolging van je plantsoen is hierbij noodzakelijk.
17
KALENDER de bosbode 4 | 2019
Komen jullie naar het Bosfiejest? Laten we samen 25 jaar De Bosgroepen vieren! Al 25 jaar ondersteunen De Bosgroepen over heel Vlaanderen de privé boseigenaar. Ben jij ook zo’n privé boseigenaar die vanuit liefde je bos beheert? Kom dan samen met collega boseigenaars, medewerkers van de bosgroep, vrienden en familie naar het Bosfiejest in Retie op 8 oktober 2023. Vanaf 13u kan je er terecht voor workshops, begeleide wandelingen en demonstraties. Onze collega’s van de Provinciale Groendomeinen Regio Kempen organiseren deze dag, want in de Week van het Bos is er voldoende reden om een groot bosfeest te organiseren. Gelijk hebben ze. Daarom haken we als Antwerpse Bosgroepen ons wagonnetje aan dit feest. Er zal een stand zijn van De Bosgroepen waar je als boseigenaar iets lekkers kan krijgen. Ook zullen we enkele wandelingen en fietstochten organiseren. Om 16u komen we samen met medewerkers en leden van De Bosgroepen bij de bosgroepenstand voor een feestelijk moment. Laten we ‘klinken’ op 25 jaar boswerk door private eigenaars op het Bosfiejest! Zij blijven met hun bos zorgen voor heel wat biodiversiteit, een gezond leefklimaat en ontspanning, … Het Bosfiejest is voor het ganse gezin. De activiteiten zijn gratis. Inschrijven is voor bepaalde activiteiten nodig (info volgt). Plaats van afspraak: Prinsenpark, Kastelsedijk 5, 2470 Retie. Met deze bon krijg je een lekkere verrassing bij de bosgroepstand op het Bosfiejest op 8 oktober eerstkomend.
18
ZOEKERTJES
ZOEKERTJES
TE KOOP
Op zoek naar brandhout?
Wat:
Naaldbossen en loofbos te koop
Surf dan naar www.brandhoutweb.be. Dit is een overzichtelijk
Opp:
0,52 + 0,25 + 0,33 (loofbos) + 0,13 + 0,30 ha
Ligging:
2490, Balen
online verkoopplatform waar je het hele jaar door brandhout
Kad.nrs:
kan kopen. De Antwerpse Bosgroepen zorgen voor een up-to-
- 13342B0971/00W005
date aanbod, een vlotte opvolging en een goede prijs-kwali-
- 13342B0505/00_000
teitverhouding van lokaal en duurzaam brandhout.
- 13342B0278/00_000 - 13342C0220/00_000
U wil ook graag een zoekertje in de Bosgazet?
- 13342C0221/00_000 Vraagprijs: prijs overeen te komen Contact:
of 0495 51 90 45
- Surf dan naar https://ap.lc/7SsOG - Lees de voorwaarden - Geef uw zoekertje en contactgegevens in - En uw zoekertje verschijnt in de volgende Bosgazet
herman.hilde@telenet.be
Wat:
populierenbos
Opp:
+/- 1 ha
Ligging:
Buitenland (Bornem)
Vraagprijs: prijs overeen te komen
Te koop Wat:
Gemengd bos
Opp:
0,311 ha,
Ligging:
2460 Kasterlee-Lichtaart, afd. 2 Sectie B nr 0551P0000
Vraagprijs:
prijs overeen te komen
Contact:
boschmanslfm@gmail.com of 0493 88 50 13
Wat:
Naaldbos te koop
Opp:
0,47 ha
Ligging:
2460 Kasterlee-Lichtaart
Vraagprijs:
vaste prijs
Contact:
Contact:
yvanhuffel@gmail.com
Gezocht! Wat:
bos voor echte bosliefhebber
Opp:
variabel (>0.10 ha)
Ligging:
regio Herselt - Westerlo
Vraagprijs:
prijs overeen te komen
Contact:
0477 60 69 72
avanlommel029@gmail.com of 0485 51 37 27
19
Contact Bosgroep Antwerpse Gordel vzw Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst T: 03 355 09 40 M: antwerpsegordel@bosgroep.be
Coördinator: Kathleen Vanderheyden - 0476 76 18 25 Coördinator: Karolien Devriendt - 0475 75 77 98 Projectmedewerker: Bert Van Gils - 0476 86 80 01 Projectmedewerker: Gijs Bracke - 0470 21 38 94 Projectmedewerker: Simon De Smedt - 0472 45 19 70 Projectmedewerker: Stephanie Van Loock – 0471 44 92 99 Bosuitbreidingsmedewerkers: Matthias Vermeire - 0471 11 87 40 Julie Doens - 0473 82 12 63 Medewerkers: Britt Van Cotthem, Marleen Brosens
Bosgroep Kempen Noord vzw
Polderstraat 33, 2360 Oud-Turnhout (Oosthoven) T: 014 85 90 19 M: kempennoord@bosgroep.be
Bosgroep Zuiderkempen vzw Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo T: 014 27 96 57 M: zuiderkempen@bosgroep.be Coördinator: Jan Seynaeve - 0474 99 99 35
Coördinator: Marieke Verreet - 0474 74 17 31
Adjunct-coördinator: Joran Mertens - 0475 80 73 36
Adjunct-coördinator: Kevin Greeven - 0477 63 12 47
Adjunct-coördinator: Jan Wauters - 0478 78 20 22
Adjunct-coördinator: Chris Meeuws - 0478 45 51 38
Projectmedewerker: Seppe De Peuter - 0474 84 21 78
Adjunct-coördinator: Joost Malliet - 0477 93 25 51
Bosuitbreidingsmedewerker: Isis Veldeman - 0471 22 14 06
Adjunct-coördinator: Thomas Van de Peer - 0476 96 57 92
Medewerker: Veronique Geerts
Adjunct-coördinator: Sien Van Looveren - 0470 90 57 44
Provincie Antwerpen
Bosuitbreidingsmedewerker: Jordan Rodriguez-Milis – 0471 55 93 80 Medewerkers: Annick Vangenechten, Elly Maes
Algemeen bosuitbreidingsmedewerker: Iliana Janssens, 0477 91 61 56