Bosgazet 71

INFORMATIEBLAD ANTWERPSE BOSGROEPEN

DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT - N ° 71 JULI - AUGUSTUS - SEPTEMBER 2024

Bosgazet

4 Bestuivers in het bos 10 Slotevent van de bosalliantie

16 Poel is cool

De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar leden en geïnteresseerden. Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Jan Wauters

Lay-out: Koloriet - Leefdaal

Contact rond Bosgazet: Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo, 014 27 96 57 zuiderkempen@bosgroep.be www.bosgroepen.be.

Beste bosliefhebber,

Deze lente hebben onze boompjes alvast geen last van de droogte. Door de veelvuldige regen is alles fris groen en in volle groei. Intussen kampt Vlaanderen met een slakkenplaag, zelf bosbomen worden niet gespaard. Dit heb ik moeten vaststellen bij mijn eigen aanplantingen.

Als we door de Antwerpse bossen wandelen, merken we sterk hoe alles aan het veranderen is. Dankzij de inzet van heel wat boseigenaars en de steun van de bosgroep is de soortenvariatie enorm toegenomen. Anders dan in het verleden worden heel wat groepjes bomen onder het scherm van andere bomen aangeplant zodat ze beter beschermd worden tegen klimaatextremen. Om mooie bossen te ontwikkelen is het belangrijk dat het beheer continuïteit kent. Dit baart boseigenaars zorgen. Wie zal het bos na mij beheren? Zullen deze nieuwe eigenaars het geïnitieerde werk verderzetten ? Het zijn terechte vragen waar we als bosgroep stil bij willen staan. We geloven alvast in de maatschappelijke meerwaarde van de vele particuliere boseigenaars. Hun eigenaarschap is een gift van zuurstof, biodiversiteit, hout en gezondheid voor onze samenleving. Het versterkt passie, draagvlak, betrokkenheid, kennis en gemeenschapszin. Doe zo voort, wij ondersteunen jullie zo goed als mogelijk!

Jan Milis

Voorzitter bosgroep Zuiderkempen

Bosgroepen, wat zijn dat?

Veel van de bossen in Vlaanderen zijn in privéhanden. De bosjes zijn vaak kleiner dan een hectare en zeer versnipperd. Om op een duurzame en rendabelere manier aan bosbeheer te doen, zijn De Bosgroepen opgericht ter ondersteuning van de vele boseigenaars. Boseigenaars krijgen een professioneel advies en kunnen samenwerken met andere boseigenaars in de buurt. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gratis lid te worden en gebruik te maken van De Bosgroep-diensten. Men behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen!

De belangrijkste taken van De Bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. Je kan ons contacteren voor: – gratis, onafhankelijk en vrijblijvend advies – informatie over hoe je bos duurzaam kan beheerd worden – organisatie van wandelingen, cursussen en excursies – uitvoering van gezamenlijke bosbeheerwerken: dunnen, exotenbeheer, houtverkopen – hulp bij de bosadministratie: kapmachtigingen, subsidies en beheerplannen – ondersteuning bij aanplantingen – optimaliseren van de toegankelijkheid van je bos

Contact

Verhuisd? Vragen over uw lidmaatschap? Neem dan contact op via 014 27 96 57 of zuiderkempen@bosgroep.be

De Bosgazet of Nieuwsbrief analoog of digitaal ontvangen? Of dit aanpassen? Kan je zelf doen via de link web.provincieantwerpen.be/cn/avrml/bosgroepen.

Save-the-Date: Woensdag 9 oktober 13:30-17:00

Dag van de Boseigenaar 2024

“Een

bosbouwkundige wandeling doorheen

Wist je dat wandelen in het bos…

Tegenwoordig wordt voorgeschreven als medicijn?

Pas in de 19e eeuw begon men de gezondheidsvoordelen in te zien van wandelen. En die zijn divers. Zo mogen artsen in Schotland tegenwoordig officieel natuur voorschrijven als medicijn, omdat het de bloeddruk verlaagt, stress en angst vermindert en helpt tegen hartziektes. Ook in Japan bestaat ‘bosgeneeskunde’: bewust (met aandacht) en langzaam door het bos wandelen. Dit zogenaamde bosbaden kan je immuunsysteem versterken en creativiteit, concentratie en energie stimuleren.

En je kortetermijngeheugen kan verbeteren?

Je kan natuurlijk prima door een stad wandelen, maar uit verschillende studies blijkt toch dat de natuur tijdens het wandelen een toegevoegde waarde heeft. Zo blijkt uit een studie van de Universiteit van Michigan, dat wandelen in de natuur het geheugen meer versterkt dan wandelen door de bebouwde kom. Uit onderzoek van de Universiteit van Pittsburgh blijkt dat regelmatige beweging ervoor kan zorgen dat het volume van de hippocampus met 2% toeneemt. En dat is precies het hersengebied dat over je geheugen en herinneringen gaat. Bij mensen met dementie is gebleken, dat als ze regelmatig wandelen, ze langer op zichzelf kunnen blijven wonen.

Abdij van Tongerlo, Abdijstraat 40, 2260 Westerlo

Bestuivers in het bos

© Bosgroep Oost-Vlaanderen

Ooit al eens over nagedacht hoe bomen zich eigenlijk voortplanten? En welke rol je bos speelt in de voedselzekerheid? In dit artikel geven we een kort overzicht van hoe bomen zich voortplanten en welke rol bestuivers daarin spelen. Daarnaast geven we ook wat tips voor je bosbeheer mee. Want heel wat van onze boomsoorten zijn afhankelijk van bestuivers... en net zij hebben het heel erg moeilijk de laatste tijd.

Hoe werkt bestuiving in bossen?

Bomen hebben verschillende strategieën om zich voort te planten. Bij ongeslachtelijke voortplanting plant een individu zichzelf voort, aan de hand van vermeerdering via bijvoorbeeld stekken, scheuten of wortelstokken. Kampioen hierin is de ratelpopulier. Zo is er een Amerikaanse ratelpopulier in de staat Utah die zich via wortelopslag heeft weten uit te spreiden tot een oppervlakte van 43 hectare. Dit superorganisme bestaat uit 47.000 bomen en wordt ook Pando genoemd.

Ongeslachtelijke voortplanting heeft als voordeel dat het voortplantingsproces erg snel kan verlopen. In korte tijd kan een plant zich snel vermeerderen en voor heel wat nakomelingen zorgen.

Een nadeel is dat de nakomelingen identiek zijn aan de moeder of vaderplant, en door de beperkte genetische verandering kan een soort zich niet of beperkt aanpassen aan veranderingen zoals standplaats, ziektes, context of wijzigende klimatologische omstandigheden.

Bij geslachtelijke voortplanting is er uitwisseling van genetisch materiaal tussen mannelijke geslachtscellen (meeldraden) en vrouwelijke geslachtscellen (stamper), wat zorgt voor meer genetische diversiteit bij de nakomelingen. Wanneer stuifmeel van de meeldraden van een bloem in contact komt met de stamper van een andere bloem, dan spreken we van bevruchting.

Uitwisseling van het stuifmeel is hierbij dus cruciaal. Heel wat bomen maken

hiervoor gebruik van de wind. In het voorjaar zie je vaak een laag stof op het water of op je auto. Of de buurt klaagt van pluis op het terras. Dit zijn de windbestuivers aan het werk. Zeker wilg en populier zijn bekende windbestuivers die massaal veel pluis de lucht in sturen. Sommige mensen merken dit ook op een andere manier.Ze beginnen te niezen, krijgen rode ogen of moeten hoesten. Hoewel hooikoorts voornamelijk veroorzaakt wordt door grassen, kunnen in onze contreien zeker berk en els allergische reacties veroorzaken. Andere bekende windbestuivers zijn beuk, eik, haagbeuk en hazelaar. Loofbomen die aan windbestuiving doen, kan je gemakkelijk herkennen aan de katjes; ze hangen in bepaalde periodes in trossen aan de bomen voor de gemakkelijke verspreiding via de wind. Ook de meeste naaldbomen zijn windbestuivers.

Sommige bomen rekenen niet op de wind voor de verspreiding van al hun stuifmeel. Ze steken hun energie in de productie van veelkleurige en welriekende bloemen met nectar. Insecten zoals hommels, solitaire bijen en honingbijen worden aangetrokken door de nectar in deze bloemen: de suikerrijke vloeistof is namelijk hun belangrijkste voedingsbron. Terwijl ze diep in de bloemen kruipen om de nectar op te likken blijft

heel wat stuifmeel van de meeldraden aan de bezoeker hangen. Het stuifmeel krijgt een gratis lift van de bestuiver. Wanneer een volgende bloem bezocht wordt, blijft een deel van het stuifmeel achter op de stamper van de volgende bloem en is de bevruchting een feit.

De meeste struiken en bosrandsoorten zoals meidoorn, sleedoorn, spork, kornoelje of wilde kardinaalsmuts worden bestoven door insecten. Ook voorjaarsflora in het bos is afhankelijk van bestuivers. Hoogstammige bomen die van deze strategie gebruik maken en die heel wat nectar produceren zijn bijvoorbeeld boskers, linde, wilde appel en peer, vogelkers, acacia en paardenkastanje.

In de praktijk zien we dat bomen zich niet altijd tot één strategie beperken. Sommige boomsoorten zoals de ratelpopulier maken gebruik van zowel geslachtelijke als ongeslachtelijke voortplanting. En hoewel verschillende van de windbestuivers niet door insecten bestoven worden, profiteren vele bestuivers wel van hun stuifmeel. Zo zijn bloeiende wilgen en hazelaars voor heel wat bijen en hommels de eerste bron van stuifmeel van het jaar.

Tips om bossen beter in te richten voor bestuivers

- Plant soorten aan die heel wat nectar en stuifmeel produceren. Besteed extra aandacht aan planten die heel vroeg of laat bloeien in het seizoen, zoals wilg, hazelaar, gele kornoelje als vroege bloeiers en klimop als een van de laatste bloeiers. Zolang de klimop je boom niet overwoekert kan je hem dus gerust laten groeien.

- Leg een langzaam opgaande bosrand aan, liefst gericht op het zuiden of oosten. Via onze jaarlijkse bosrandactie kan dit tegen sterk gereduceerd tarief (zie pagina 8-9).

- Leg houtwallen aan of voorzie stukken naakte bodem (bv een zandwal)

- Laat een grote voorraad dood hout achter in het bos. Zeker staande dode boomstammen zijn erg interessant.

- Gebruik geen (chemische) bestrijdingsmiddelen

het bos zijn de insecten. De honingbij, apis mellifera, is de meest bekende bijensoort. Ze leven in kolonies en worden meestal door een imker in bijenkorven gehouden. Van nature zijn het echte bosbewoners, en leven ze in een holle boomstam in het bos. Naast de honingbij heb je solitaire bijen, hommels, vliegen, kevers, vlinders, motten en wespen. En zelfs vogels en eekhoorns kunnen de rol van bestuiver spelen.

De rol van deze bestuivers is niet te onderschatten. In de eerste plaats zijn ze verantwoordelijk voor de bestuiving van heel wat van onze landbouwgewassen. Dit geldt voor fruit, zoals appels, kersen, aardbeien en bessen, maar ook

voor groenten als courgette, tomaat en tuinboon. Ook koolzaad, een gewas dat vooral voor de olie geteeld wordt, is afhankelijk van bestuiving door insecten. In de natuur heeft meer dan 85% van de wilde planten bestuiving nodig. Insecten zijn daarom niet enkel belangrijk voor de land- en tuinbouw, maar ook voor de biodiversiteit en de bosbouw.

Bossen als habitat voor bestuivers

Bestuivers dragen bij tot de voortplanting van bomen en planten in je bos, en de gezondheid en diversiteit van je bosbestand. Daarnaast zijn bossen, en zelfs kleine bosfragmenten, een belangrijke habitat voor diverse bestuivers. Een wederkerige relatie dus!

Bossen zijn een belangrijke voedselbron voor bestuivers, waar ze nectar en stuifmeel vinden. Denk maar aan wilg en hazelaar als eerste bron van stuifmeel in de lente, of de voorjaarsflora waar hom-

melkoninginnen zich maar al te graag voltanken voor ze hun jaarlijkse nest stichten. Daarnaast heb je ook struiken in de bosrand, hoogstambomen in je bos en zelfs klimop die voedsel voorzien voor de bestuivers. Bovendien groeien de bestoven bloemen via het vruchtbeginsel uit tot bessen en andere vruchten. Samen met de bestuivers die de bloemen bezoeken, dienen deze op hun beurt dan weer als voedsel voor vogels en kleine zoogdieren.

Naast het produceren van nectar en stuifmeel voorzien bossen ook in nestgelegenheid en een winterschuilplaats. Waar bestuivers zich nesten hangt af van soort tot soort. Zo heb je soorten die nestgangen in de grond maken, kleine holletjes in het zand of gaatjes in dood hout of holle plantenstengels maken. Ook holtes van bomen en oude holen van knaagdieren zijn interessante nestplekken.

De Aziatische hoornaar: een bedreiging voor de inheemse bestuivers

De Aziatische hoornaar heeft een opmars gemaakt in België. Maar de invasieve exoot hoort hier natuurlijk niet thuis. Enerzijds neemt zij de habitat over van de Europese hoornaar waardoor deze verdrongen wordt. Anderzijds kan de Aziatische hoornaar op korte tijd een sterke populatiereductie van inheemse insectenpopulaties veroorzaken. Grootste slachtoffers zijn bijen en libellen.

We roepen bosbeheerders warm op om mee de verspreiding van deze soort tegen te gaan. Zomernesten van de Aziatische hoornaar herken je als een grote donkerbruine papieren bol hoog in de boom, met verschillende openingen. Met een verrekijker kan je de hoornaars zien patrouilleren op het nest. Als je een nest ziet, waarschuw dan meteen de lokale brandweer.

Bosranden als ecologische verbinding in je eigen bos?

Hoera voor de bosrand! Een bosrand biedt namelijk tal aan voordelen voor je bos.

Allerlei insecten en dieren genieten van de extra bloesems, bessen, beschutting en afwisseling. Daarnaast zijn bosranden een belangrijke troef in de strijd tegen de klimaatopwarming! Ze breken de wind waardoor stormschade beperkt wordt en het klimaat constanter blijft in het bos.

Dankzij de financiële steun van de provincie Antwerpen krijg je ook dit jaar als lid van de Bosgroep 70% korting op het plantsoen, de aanplant en het beheer achteraf!

Hoe ga je te werk?

Keuze van je soortensamenstelling. We bieden verschillende soorten aan, die al naargelang je bosbodem, geschikt zijn voor je bosrand.

Ga eerst uit van je bosbodem, waarbij iedere struiksoort een voorkeur heeft aan groeiplaats.

Is je bosbodem arm en zuur?

Kies dan voor hulst, sporkhout, wilde lijsterbes.

Een eerder rijkere bodem?

Ga voor Gelderse roos, sleedoorn, veldesdoorn, kardinaalsmuts, vlier of iep

Soorten zonder echte bodemvoorkeur? Hazelaar, meidoorn, Europese vogelkers, boswilg, hondsroos of ratelpopulier

Wil jij bijdragen aan de biodiversiteit en de klimaatrobuustheid van je bos? Neem dan zeker deel aan onze bosrandactie in het najaar van 2024!

Hieronder wordt stap voor stap uitgelegd hoe jij kan meedoen aan onze actie:

Opstellen plantplan & bestelling samen met de bosgroep

Neem contact op met je bosgroep voor een terreinbezoek

Ophalen bestelling op afhaalpunt op vrijdag 29 november

Aanplanten boompjes door jezelf of bosgroep

Opvolging van je bosrand door bosgroep

Wil je graag een extra inspanning doen voor voor vlinders, bijen, meer vogels, een betere bodem of als brandhout?

Zie hier wat extra inspiratie bij je soortenkeuze.

Sporkehout, Wilde lijsterbes, Eénstijlige meidoorn, Europese vogelkers, Hondsroos, Zwarte els, Gewone vlier, Kardinaalsmuts, Liguster, Sleedoorn Brem,Kruipwilg,Boswilg,Sporkehout,Europese vogelkers,Hondsroos, Kardinaalsmuts, Liguster,Sleedoorn, Veldesdoorn

Brem, Sporkehout, Wilde lijsterbes, Boswilg, Eénstijlige meidoorn, Europese vogelkers, Ratelpopulier, Gladde iep, Liguster, Rode kornoelje,Sleedoorn

Welke boom is waar goed voor?

TammeHaagbeuk,Hazelaar, kastanje,ZwarteEuropeseels,Veldesdoorn, Lijsterbesvogelkers,

Wilde lijsterbes, Europese vogelkers, Haagbeuk, Hazelaar, Zwarte els, Gewone vlier, Gladde Veldesdoorniep,

Voorwaarden voor deelname aan de bosrandenactie

- Je bent boseigenaar en lid bij Bosgroep Antwerpse Gordel, Kempen Noord of Zuiderkempen. Je neemt contact op met je eigen bosgroep en vraagt ondersteuning voor de aanleg van een bosrand. Geef al zoveel mogelijk aan over welke lengte en breedte je wilt aanplanten.

- Je koopt minstens 100 plantjes in totaal, van minstens 4 verschillende soorten

- Haagbeuk, liguster en veldesdoorn maken maximaal 25% van je pakket uit

- Let op want iedere soort is gebundeld per 10, 25 of uitzonderlijk per stuk.

Contacteer je Bosgroep om samen een terreinbezoek in te plannen om een gevarieerd bosrandpakket samen te stellen:

- Voor leden van Bosgroep Antwerpse Gordel: mail naar: antwerpsegordel@bosgroep.be of bel 03/355.09.40

- Voor leden van Bosgroep Kempen Noord: mail naar: kempennoord@bosgroep.be of bel 014/85.90.19

- Voor leden van Bosgroep Zuiderkempen: mail naar: zuiderkempen@bosgroep.be of bel 014/27.96.57

Met steun en financiering van Provincie Antwerpen

Geschitter van goud, zilver op het slotevent van de bosalliantie

Op 14 mei vond het slotevent van de bosalliantie plaats in Brugge. Deze alliantie is eind 2019 in het leven geroepen om de op papier reeds lang beloofde 10.000 ha aan nieuw bos in Vlaanderen, om te zetten van woorden in bomen op het veld. Vlaamse en regionale overheden zetten samen met particulieren en de belangrijkste natuurorganisaties, waaronder de Bosgroepen, hun schouders onder deze ambitie.

De lat lag hoog: 4000 ha aan nieuw bos in Vlaanderen tegen 2024. Om een duwtje in de rug te geven, voorzag de Vlaamse overheid subsidies om bebossers te steunen in zowel het bebossen als in de aankoop van grond. Dit samen met het hoge streefcijfer, maakte dat er in een stevig tempo gewerkt werd aan bosuitbreiding. In dichtbebouwd Vlaanderen vormde dat evenwel een hele uitdaging. Er werd uiteindelijk 1.900 ha aan nieuw bos gerealiseerd sinds de start van de bosalliantie. Een ongeziene groei

aan bos op slechts 4 jaar tijd sinds de formulering van deze ambitie in 1997. Er ligt ook nog 925 ha klaar om te bebossen.

Dat het event plaatsvond in Brugge is geen toeval. Deze stad plantte minstens 16 ha nieuw bos om bestaande boskernen te versterken en verbindingen tussen bossen te creëren. De stad won hiervoor het gouden boslabel. Provincie Antwerpen kreeg eveneens een gouden label voor het behalen van meer dan

12 ha nieuw bos dat op een verbazend snel tempo in slechts 2 seizoenen werd aangeplant. Dit kon niet bereikt worden zonder de vele helpende handen van inwoners, jeugdbewegingen, scholen en bosgroep-vrijwilligers. De Antwerpse bosgroepen realiseerden met private eigenaars, openbare besturen en met provincie Antwerpen een 96,3ha bos en streeft naar de kaap van 150 ha na het komend plantseizoen.

Bovendien behaalden 7 andere lokale besturen in onze provincie een boslabel. Bornem behaalde goud, stad Antwerpen en Boechout zilver (> 5 ha), Essen, Heist-o/d-Berg, Lier en Mechelen brons (> 2,5 ha). Wie een bronzen label behaalde, kan nog streven naar zilver en goud de komende jaren.

© Cois Veldeman

en brons bosalliantie

Naast de gekende ecosysteemdiensten die bossen leveren, zoals verkoeling, luchtzuivering en buffer tegen overstro mingen, kunnen ze ook een symbolische waarde hebben. Om diverse redenen, zoals een geboorte, een pensioen, een huwelijk of een herinnering, kan bos worden geplant. ‘Elke emotie en levensgebeurtenis’, zo wist de Brugse schepen van milieu Mercedes Van Volcem te vertellen, ‘kunnen aan een bosaanplant gelinkt worden.’ Bossen helpen droogte tegen te gaan en spelen daarom een belangrijke rol in ons toekomstig landbouwsysteem en onze levenskwaliteit. Bestaande bossen beter beschermen, boskernen uitbreiden en kleine bossen als stapstenen introduceren in het landschap is de boodschap.

Valerie Trouet, Vlaamse dendrochronologe aan de University of Arizona (VS) en recent hoofd van het nieuw Belgische klimaatcentrum, rondde het event af met een interessante uiteenzetting over de noodzaak van bosuitbreiding in het teken van de klimaatverandering. Ze schreef het boek Wat bomen ons vertellen, een aanrader.

De naam “doorstartevent” werd unaniem verkozen die dag boven “slote-

vent”. Dit slotevent stond in het teken van de opstart van de bosalliantie en die is nu goed op dreef. Zolang deze stroom niet stilvalt, zijn we goed op weg om het doel van 2030, namelijk 10.000 ha nieuw bos in Vlaanderen, te behalen. Hierbij willen we alle bebossers, privaat en openbaar en alle vrijwilligers bedanken voor de inspanningen die zij leveren om onze komende generaties een leefbare, veilige toekomst te garanderen.

Nieuw bos Nieuw bos in vooruitzicht

Compensatiebos

Compensatiebos in vooruitzicht

© Mireille Thomas

Algemene vergaderingen 2024

ANTWERPSE GORDEL

Op ontdekking in Vordenstein te Schoten

Op 28 april 2024 vond de Algemene vergadering van Bosgroep Antwerpse Gordel plaats in het prachtige domein Vordenstein te Schoten. Na de verwelkoming van onze leden-boseigenaars werd traditiegetrouw ingegaan op de resultaten van 2023 en de vooruitzichten voor 2024 tijdens een boeiende presentatie door alle bosgroepmedewerkers.

Nadien gingen we op pad doorheen het domein Vordenstein. Dit jaar werden we gezegend met mooi wandelweer. Onder begeleiding van drie gidsen werd er domein in geuren en kleuren verkend waarbij zowel het doordachte park-en het bosbeheer, de sterk onderhouden heringerichte tuin en de geschiedenis van Vordenstein aan bod kwamen. Nadien genoten we met z’n allen van een lekkere lunch en taart in de Oranjerie. Hier was er volop gelegenheid om als boseigenaars gezellig bij te praten over het afgelopen jaar en de plannen voor 2024.

Verslag van de algemene vergadering

1 Verwelkoming

Frederic van Haaren heet iedereen welkom in de Oranjerie van het prachtige Vordenstein in Schoten. Hij verontschuldigt Martine Van Goethem als co-voorzitster bij deze vergadering. In de dagelijkse aansturing van de Bosgroep zijn ze als co-voorzitters actief. We starten met de bedrijfsfilm van de Vlaamse Bosgroepen. En gaan dan verder door de agenda van de vergadering en de dag.

2 Toelichting realisaties 2023 en vooruitzichten 2024

Het voltallige Bosgroepteam presenteert de mooie resultaten van 2023 in het werkingsgebied. De Algemene Vergadering had hierover geen inhoudelijke vragen.

3 Toelichting jaarrekening 2023 en begroting 2024 Toelichting van de acties en aanpak achter de cijfers. Nieuw tov de vorige jaren is de betrachting om personeelstijd voor nieuwe taken meer te gaan factureren (begeleiding van plantacties, opmaak van beheerplannen, coördinatie van beheer van openbare bossen). Er kwamen geen inhoudelijke vragen over de financiële cijfers. De AV keurde de jaarrekening 2023 en begroting 2024 goed.

4 Kwijting aan het Bestuursorgaan over 2023

Voorzitter Frederic van Haaren vraagt kwijting aan het Bestuursorgaan voor het geleverde werk in 2023. De AV geeft kwijting door middel van handgeklap.

5 Bedanking en tot snel

Voorzitter Frederic van Haaren bedankte de leden voor hun aanwezigheid. Men kon deelnemen aan 3 gegidste wandelingen in het park Vordenstein. Achteraf kon iedereen genieten van een fijne receptie, in gezelschap van andere boseigenaars.

6 Besluit

De jaarrekening van het boekjaar afgesloten op 31/12/2023 en de begroting voor boekjaar 2024 worden unaniem goedgekeurd. Er wordt unaniem kwijting gegeven aan het Bestuursorgaan.

De vergadering werd gesloten op 28 april 2024 om 10u50.

KEMPEN NOORD

Meer Mosten

Voor de locatie van de Algemene Vergadering van Bosgroep Kempen Noord zochten we het dit jaar in de uiterste noordelijke uithoek van het werkingsgebied: Meer in Hoogstraten.

We verwelkomden de leden op zaterdag 23 maart in de Treehousebar van recreatiegebied De Mosten. Een dag met ouderwetse maartse buien: prachtige blauwe luchten afgewisseld met donderwolken en hagelbuien.

Voorzitter Stan Verschueren opende het officiële gedeelte van de vergadering waarna de medewerkers elk een eigen aspect van de bosgroepwerking toelichtten. Coördinator Marieke Verreet stelde de activiteiten en financiële resultaten van 2023 voor. De 100-tal aanwezige leden keurden het werkjaar 2023 over de ganse lijn goed. Lokale boseigenaars Frans en Maria werden gehuldigd met bloemen voor de geleverde ecologische inspanningen in eigen bos, in samenwerking met de bosgroep.

Nadien volgden verschillende rondleidingen op en rond het domein van de Mosten, eigendom van de stad Hoogstraten. Enerzijds kwam de door de bosgroep opgestelde toegankelijkheidsregeling voor het recreatiegebied aan bod. Een moeilijke puzzel met zoveel soorten recreanten maar de regeling zorgt nu voor meer duidelijkheid. Anderzijds werd in het aanpalend gelegen Rommensbos een plek met hersteld hoogveen getoond.

Na de excursies stond voor de leden een lekkere broodjesmaaltijd met warme soep klaar en werd er uitvoerig nagepraat.

ZUIDERKEMPEN

Samenkomst in de Zoerla te Westero

Op dinsdag 12 maart hield Bosgroep Zuiderkempen zijn 21ste algemene vergadering in de Zoerla in Westerlo. Voorzitter Jan Milis verwelkomde 144 leden. Secretaris Eddy Helsen lichtte de agenda toe en de medewerkers stelden de activiteiten en de financiële resultaten van 2023 voor.

Na het verslag van de commissarissen keurden de leden met handengeklap de voorgestelde resultaten van de vzw en de ontlasting en kwijting van de raad van bestuur voor het werkjaar 2023 goed.

Voorzitter Jan Milis bedankte de uittredende bestuurders voor het geleverde werk. De 15 kandidaat-bestuurders werden allen unaniem goedgekeurd.

Coördinator Patrick Meesters van Bosgroep Limburg legt de aanwezigen haarfijn uit hoe het systeem van KAPLA en KAPLA+ in Limburg functioneert. Dit initiatief zorgt ervoor dat bij elke KApping ook een aantal bomen gePLAnt worden. Tot slot ontving bosbeheerder Francois Weyns uit Hulsen de “Halterprijs 2023” van Bosgroep Zuiderkempen voor zijn inzet voor de openstelling, het klimaatslim bosbeheer en de continuïteit in beheer van zijn bossen.

Tijdens de receptie werd er nog heel wat nagepraat. De stand met de vele vogelnestkastjes werd gesmaakt, evenals de lokale hapjes en drankjes!

©

Guy Janssens

ZUIDERKEMPEN

Project ‘Klimaatslim Bosbeheer’, gesponsord door de Nationale Loterij.

In de herfst van 2023 kreeg Bosgroep Zuiderkempen groen licht van de Nationale Loterij om te starten met het project ‘Klimaatslim Bosbeheer’.

Dit project wordt ingebed in een aantal SDG’s. Dat zijn de Sustaina ble Development Goals waarmee de Verenigde Naties streeft naar een duurzamere wereld. Deze doelen gaan onder andere over gezondheid en welzijn, duurzame energie, klimaatactie en partnerschap. De Nationale Loterij sponsort onze bosgroep met 25000 euro. Hiermee kunnen we investeren in het aanplanten van extra boomsoorten omdat een hogere soortenvariatie de bossen meer klimaatrobuust maakt.

Verder gebruiken we dit bedrag ook voor extra opleidingen voor onze medewerkers én het inrichten van de Bosacademie voor onze leden. Tenslotte konden we dankzij de Nationale Loterij nieuwe spades aankopen en infoborden ontwerpen over het klimaatslim beheren van bossen.

Door deze vernieuwde beheeraanpak met focus op soortenvariatie, bosmicroklimaat, bodemontwikkeling en voldoende dood hout in het bos, zorgen we ervoor dat ook de toekomstige generaties nog van ‘onze’ bossen kunnen genieten.

ZUIDERKEMPEN

Bosgroep Zuiderkempen ontvangt een delegatie van boseigenaars

uit Oost-Vlaanderen

Op 24 april kreeg bosgroep Zuiderkempen bezoek van een 20-tal Oost-Vlaamse bosbeheerders, leden, bestuurders en medewerkers van Bosgroep Oost-Vlaanderen om te leren over de verzorging van kloempen. Onze bosgroep stond aan de wieg van de kloempen in Vlaanderen en heeft in de voorbije tien jaar al heel wat ervaring opgedaan die ze graag willen delen.

Na een inleiding van Jan Seynaeve, toonden Joran Mertens en Jan Wauters tijdens een geleide wandeling in de bossen rondom Kamp C hoe je kloempen best verzorgt. Belangrijk is dat de bomen enerzijds dicht bij elkaar opgroeien en dat ze ander-

zijds, op het juiste moment, de nodige ruimte krijgen voor verdere groei. Ook werd getoond hoe je best de bomen snoeit en beschermt tegen wildschade.

In de namiddag gidste onze vrijwilli ger Jef Mertens hen door de bossen van de abdij van Ton gerlo. De excursie werd broederlijk afgesloten met het plaatselijke abdijbier in de vesperzaal.

ANTWERPSE GORDEL

Wissel in de administratieve opvolging

”Sinds april 2006 ben ik actief geweest bij de Bosgroepen. Nu is voor mij de tijd gekomen om aan een nieuw hoofdstuk te beginnen! Ik wens zowel alle boseigenaars, bestuurders, vrijwilligers en collega’s van de Vlaamse Bosgroepen en de Provincie Antwerpen het allerbeste toe! Dat de Bosgroepen nog goed kunnen groeien en alle doelen kunnen bereiken die ze voor ogen hebben!

Plant ze nog goed!”

Britt Van Cotthem

Zoveel dank aan Britt voor de jaren van inzet en inspanningen om die kleine startende bosgroep administratief op rails te krijgen. Tot op vandaag zien we iedere dag haar inbreng in onze werking. Haar aanpak en gedrevenheid voor digitalisering en positieve verandering, daar kijken we met plezier op terug. Veel succes in je verdere loopbaan!

Hallo, ik ben An Wilmssen en mag mij sinds kort - met enige trots - aankondigen als nieuwe administratieve medewerker naast Marleen Brosens.

Deze vacature en perspectief voelde onmiddellijk als thuiskomen voor mij. Ik ben in mijn kinderjaren “opgegroeid” in het bos en dit is nooit meer uit mijn bloed gegaan. Na een korte omzwerving ben ik in 2020 terug in het bosrijke Westmalle gaan wonen en mag me trotse eigenaar van een (klein) bos noemen. In mijn privé kan je me ook vaak buiten vinden ofwel met mijn groene vingers in onze eigen tuin en bos, al wandelend met de hond in het bos of als amateur natuurfotograaf.

Ik hoop door mijn functie als administratieve, de collega’s te ondersteunen in hun passie voor het veldwerk zodat zij meer ter plaatse kunnen gaan en ik hen administratief kan verlichten. Die passie voel ik in dit team héél sterk, hele fijne mensen met het (bos-)hart op de juiste plaats!

Poel is cool

Bospoelen zijn een hotspot voor biodiversiteit. Heel wat boseigenaars willen dan ook een poel aanleggen. Maar waar leg je zo’n poel best aan, en hoe groot en diep moet die zijn?

Poelen komen vandaag de dag vooral ter sprake wanneer het gaat over het beschermen van bedreigde amfibieënsoorten. Deze kleine, ondiepe waterpartijen hadden oorspronkelijk echter een heel andere functie.

Waarom poelen?

De meeste poelen dienden om water te verzamelen of af te voeren en lagen niet in het bos.

Denk maar aan drinkwater voor vee, bevloeiingswater tijdens droge periodes of om branden te blussen. Daarnaast werden ook specifieke poelen aangelegd zoals echelputten waarin bloedzuigers gekweekt werden, of vlasrootputten om

linnen of koorden te maken. Poelen en kleine waterpartijen die wel in het bos lagen, werden vaak aangelegd voor de jacht.

Met het verdwijnen van deze functies kreeg de natuur vrij spel om deze waterpartijen ten volle te benutten. Met het oog op de steeds droger wordende zomers zijn poelen cruciale biotopen geworden voor de overleving van de lokale biodiversiteit. De ecologische waarde van poelen is jammer genoeg lang onderschat. Aangezien ze niet meer functioneel waren voor de mens, werden ze dichtgegooid met afval, of verlandden

ze spontaan. Nu geweten is hoe waardevol ze zijn, gaat er steeds meer aandacht naar herstel en aanleg van poelen.

Beste poelplaats

Er zijn tal van factoren waarmee rekening moet gehouden worden bij het kiezen van een locatie voor een bospoel, waaronder de bodem- en watersamenstelling, de bezonning en het grondgebruik.

Een put wordt pas een poel wanneer het regenwater niet wegsijpelt in de bodem. Poelen kunnen dus alleen tot stand komen op kleibodems of leemgronden met weinig zand. Beschik je over een bos met plekken die van nature onder water staan, dan heb je al een streepje voor.

De afbraak van dood organisch materiaal (DOM) vraagt veel zuurstof. Als grote hoeveelheden bladeren terecht komen in de poel kan dit leiden tot zuurstofarmoede, wat nefast is voor veel levende organismen. Door een groot deel van de bomen en struiken aan de rand van de poel weg te nemen, verlaag je de hoeveelheid DOM aanzienlijk, wat de waterkwaliteit bevordert. Als je hierbij focust op de bomen die aan de zuidelijke rand van de poel staan, zorg je er direct voor dat de poel meer zonlicht krijgt. Het water in de ondiepe delen en langs de zacht hellende oever kunnen hierdoor makkelijk opwarmen, wat een ideale omgeving creëert voor amfibieën en insecten.

Naast zuurstofarmoede is eutrofiëring van het water een grote boosdoener voor de waterkwaliteit. Eutrofiëring is het proces waarbij meer nutriënten in het water terechtkomen dan oorspronkelijk. Dit gebeurt door deposities uit de lucht, onder meer door verkeer en industrie, en door overbemesting van akkers waarbij de nutriënten wegspoelen en in de poelen terechtkomen. Je kan in het laatste geval je bospoel wat dieper in het bos aanleggen, mits er voldoende licht is, of je kan afspraken maken met de aanpalende landbouwer omtrent het gebruik van bemesting.

Een laatste aspect waar je rekening mee kan houden is de locatie. Veel bedreigde soorten komen voor op specifieke hotspots. Door poelen aan te leggen in en rond deze locaties vergroot je de bestaande habitat en de overlevingskansen van deze soorten. Voor amfibieën is, naast de aanwezigheid van een waterpartij, de omgeving errond zeer belangrijk. De meeste soorten overwinteren namelijk niet in het water maar op land, meer specifiek in bossen waar ze kunnen schuilen onder takkenhopen, liggend dood hout of in de strooisellaag. De vuursalamander heeft doorgaans meer baat bij een poel aan de bosrand. Ben je geïnteresseerd om een bepaalde soort te helpen, kijk dan op www.waarnemingen.be waar deze voorkomt.

Beste poelontwerp

Een goede poel heeft een aantal cruciale elementen die zorgen dat deze leefbaar is voor veel verschillende soorten. De grootte van je poel is in de eerste plaats afhankelijk van de beschikbare ruimte. De meeste poelen hebben een wateroppervlak tussen 80 en 120 m2. De ecologisch meest optimale grootte is tussen 200 en 250 m2. Je poel groter maken dan dat heeft geen invloed op de soortenrijkdom. Een poel mag een organische vorm hebben, zo creëer je meer gevarieerde oeverzones.

Heb je ooit al eens geprobeerd een steile, modderige helling te beklimmen? Dan weet je dat dit een grote uitdaging kan zijn die niet altijd eindigt in een overwinning. Dit geldt net zo goed voor kleine zoogdieren en amfibieën. Om te voorkomen dat de dieren vast geraken en ver-

drinken, is het noodzakelijk dat de rand van de poel zacht afhelt. De hellingsgraad moet minstens 10° en max 45° zijn. Idealiter maak je de noordelijke en westelijke rand zacht hellend, op deze randen schijnt de zon het felst en kan het ondiepe water in het voorjaar het snelst opwarmen. De andere zijden mogen steiler zijn om meer variatie te brengen in de poel.

De optimale diepte van een poel is 1,5 à 2 meter. Dankzij de diepte kan je voorkomen dat de temperatuur van het water in de zomer te hoog wordt, of dat de poel volledig dicht vriest in de winter.

De beste periode om een poel aan te leggen is de nazomer (eind augustus-eind september.) Dan is de grondwaterstand het laagst en weet je hoe diep je moet graven om water in de poel te houden.

Hou je poel gezond!

Een net gegraven poel ziet er in het begin maar troosteloos uit, maar geen zorgen: de dieren en planten komen gauw vanzelf. Zet dus zelf geen (uitheemse) soorten uit, bij gebrek aan natuurlijke bestrijders gaan deze snel woekeren.

Afhankelijk van de gekozen locatie zal de ene poel sneller beheer nodig hebben dan de andere. Sommige waterplanten zoals liesgras, riet en lisdodde

hebben de neiging snel te woekeren. Je kan deze planten in toom houden door hun wortelstokken weg te nemen wanneer ze nog jong zijn. Het najaar is het beste moment om waterplanten te verwijderen. Dan is de massa het grootst en de verstoring het kleinst. Laat waar mogelijk de uitgetrokken planten een aantal dagen liggen zodat de diertjes verstopt in de planten terug naar de poel kunnen kruipen. Je kan je poel het beste voor de helft vrijhouden van planten. Voedselrijke poelen zijn ideale locaties voor algenbloei. Algen kan je het best wegscheppen, zo geef je andere waterplanten meer kansen.

Het lijkt misschien wat tegenstrijdig, maar in poelen wil je vissen te allen tijde vermijden. Zo goed als alle vissoorten hebben een negatieve impact op het waterleven. Vissen voeden zich met eitjes en larven van amfibieën, ze eten waterplanten en woelen de bodem om. De omgewoelde bodem zorgt ervoor dat planten zich moeilijk kunnen vestigen, het water troebel wordt en libellenlarven en salamanders het moeilijk hebben met jagen. Daarom kan het voordelig zijn dat een poel aan het einde van de zomer, wanneer de meeste amfibieënsoorten aan land gaan om te overwinteren, droogvalt.

Neem naast het beheren van je poel vooral de tijd om te genieten van de natuur en het leven dat een poel met zich meebrengt.

Realisatie van een bospoel bij een private eigenaar met ondersteuning van Provincie Antwerpen (FEN)

Veilig werken met de kettingzaag!

Volg de verschillende modules in volgorde met de professionele lesgevers van 4ESTRY volgens de Europese kettingzaagnormen.

ECS 1: onderhoud van kettingzaag en doorkorttechnieken

18 & 19 september 2024 Nog 2 plaatsen vrij!

Vrieselhof in Ranst, Schildesteenweg 95-99

ECS 2: basisveltechnieken

21 & 22 oktober 2024 Nog 2 plaatsen vrij!

Kamp C in Westerlo, Britselaan 20

ECS 3: gevorderde veltechnieken

12 & 13 november 2024 Nog 4 plaatsen vrij!

Pastorie Oosthoven in Oud-Turnhout, Polderstraat 33

Aantal deelnemers per module: maximaal 6

Kostprijs per module voor leden-boseigenaars/niet-leden: €120,00/€240,00

Inschrijven kan via mail naar Zuiderkempen@bosgroep.be of via 014/27.96.57

Examens kettingzaaggebruik

Graag het certificaat behalen? het European Chainsaw Certificate (ECC), voor elk niveau van de kettingzaagstandaarden, wordt behaald na afleggen van een examen. Actief in de Vlaamse openbare bossen? Een certificaat is verplicht. Veiligheid voor alles, en dus een bosgroepenaanbieding om tegen gereduceerd tarief deel te nemen aan deze examens.

ECC1 - Voorbereiding op het examen

9 oktober 2024 (duurtijd 1 dag) Nog 2 plaatsen vrij!

Kamp C in Westerlo Kostprijs voor leden-boseigenaars/niet-leden: €60,00/€120,00

ECC1 – Examen

30 oktober 2024 Nog 2 plaatsen vrij!

Kamp C in Westerlo Kostprijs voor leden-boseigenaars en niet-leden: €180,00

ECC2 - Voorbereiding op het examen

23 oktober 2024 Nog 3 plaatsen vrij!

Kamp C in Westerlo Kostprijs voor leden-boseigenaars/niet-leden: €60,00/€120,00

ECC2 – Examen

6 november 2024 Nog 3 plaatsen vrij!

Kamp C in Westerlo, Britselaan 20 Kostprijs voor leden-boseigenaars en niet-leden: €240,00

Aantal deelnemers is beperkt. Inschrijven kan via mail naar Zuiderkempen@bosgroep.be of via 014/27.96.57

U wil ook graag een zoekertje in de Bosgazet?

- Surf dan naar https://ap.lc/7SsOG

- Lees de voorwaarden

- Geef uw zoekertje en contactgegevens in

- En uw zoekertje verschijnt in de volgende Bosgazet

Bos te koop

Opp: 1,14 ha naaldbos

Ligging: 2490 Balen 13003E1799/00G000

Contact: 0497 523941 of bart.vansichen@pandora.be

Opp: 0,31 ha gemengd bos

Ligging: 2270 Herenthout (De Bergen)

Contact: 0473 82 04 37 of lbeerlandt@gmail.com

Opp: 0,32 ha naaldbos

Ligging: 2490 Balen (Hulsen)

Contact: 0495 629635 of verbraeken-marien@hotmail.com

Contact

Bosgroep Antwerpse Gordel vzw Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst

T: 03 355 09 40

M: antwerpsegordel@bosgroep.be

Coördinator:

Kathleen Vanderheyden - 0476 76 18 25

Coördinator:

Karolien Devriendt - 0475 75 77 98

Projectmedewerker:

Bert Van Gils - 0476 86 80 01

Projectmedewerker:

Gijs Bracke - 0470 21 38 94

Projectmedewerker:

Simon De Smedt - 0472 45 19 70

Projectmedewerker:

Stephanie Van Loock – 0471 44 92 99

Bosuitbreidingsmedewerkers:

Matthias Vermeire - 0471 11 87 40

Julie Doens - 0473 82 12 63

Administratief medewerkers:

Marleen Brosens - 03 355 09 40

An Wilmssens - 03 355 09 40

Bosgroep Kempen Noord vzw

Polderstraat 33, 2360 Oud-Turnhout (Oosthoven)

T: 014 85 90 19

M: kempennoord@bosgroep.be

Coördinator:

Marieke Verreet - 0474 74 17 31

Adjunct-coördinator:

Kevin Greeven - 0477 63 12 47

Adjunct-coördinator:

Chris Meeuws - 0478 45 51 38

Adjunct-coördinator:

Joost Malliet - 0477 93 25 51

Adjunct-coördinator:

Thomas Van de Peer - 0476 96 57 92

Adjunct-coördinator:

Sien Van Looveren - 0470 90 57 44

Bosuitbreidingsmedewerker:

Jordan Rodriguez-Milis – 0471 55 93 80

Administratief medewerkers:

Annick Vangenechten - 014 85 90 19

Pascale Weckhuysen - 014 85 90 19

Bosgroep Zuiderkempen vzw

Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo

T: 014 27 96 57

M: zuiderkempen@bosgroep.be

Coördinator:

Jan Seynaeve - 0474 99 99 35

Adjunct-coördinator: Joran Mertens - 0475 80 73 36

Adjunct-coördinator:

Jan Wauters - 0478 78 20 22

Projectmedewerker:

Seppe De Peuter - 0474 84 21 78

Bosuitbreidingsmedewerker: Isis Veldeman - 0471 22 14 06

Administratief medewerker: Veronique Geerts - 014 27 96 57

Provincie Antwerpen

Algemeen bosuitbreidingsmedewerker: Iliana Janssens - 03 240 66 89

iliana.janssens@provincieantwerpen.be