Bosgazet 69 by De Bosgroepen

I N FO RM AT I E B L AD ANTW E RPSE BOSG RO E PE N D RI EMA AND E L I J K S T I JDSC H RI F T - N° 69 J A N U AR I - F E B R U AR I - M AART 2 02 4

Bosgazet

Vaarwel bosbeheerplan … hallo natuurbeheerplan

12 Interview

Jan de Haes over FEN

A F GI F T EK A N TO O R A N T W ER P EN X M A SSP O ST P 6 0 80 22

P B - PP B - 1 0 7 7 0 B EL G I E - B E L G I Q U E

18 Kennisuitwisseling bodemleven

INHOUD

de bosbode 4 | 2019

Blablaadjes

Vaarwel bosbeheerplan … hallo natuurbeheerplan

Klimaatslimme Kaat

10 De Bosgroepen

planten nieuw bos op meer dan 300 locaties: Vlaanderen ‘boomt’!

12 Interview Jan de Haes over FEN FAN van FEN (wablief?)

16 Bosgroepnieuws 19 Kalender 20 Contactgegevens De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar leden en geïnteresseerden. Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Joost Malliet Lay-out: Koloriet - Leefdaal Contact rond Bosgazet: Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo, 014 27 96 57 zuiderkempen@bosgroep.be www.bosgroepen.be.

Beste sympathisanten van het bos, Een kwarteeuw. Zolang timmeren de Bosgroepen aan de weg naar meer én beter bos. Dat mochten we wel vieren in 2023. En dat vierden we zeker. Met zowel een echt congres in het Vlaams Parlement in Brussel, als met een prachtig Bosfiejest in de Kempen. Over het congres maakten we reeds een verslag in de zomereditie van de Bosgazet. Dat kan je daar nalezen. We zijn nu wat gekender in het Vlaamse beleid. Hopelijk houden we dit vast na de verkiezingen van 2024. De Dag van de Boseigenaar was een ideaal moment om samen met onze leden te vieren dat we 25 jaar bestaan. Wist je trouwens dat de oorsprong van alle Vlaamse Bosgroepen in de provincie Antwerpen ligt? De eerste Bosgroep werd opgericht rond de Kempische Heuvelrug in de jaren ‘90 als experiment: ‘het bosverplegingsproject’. Daar zijn we trots op. Het feest mocht gezien worden. Samen met de collega’s van het Prinsenpark (waar de eerste kantoren waren), geholpen door een mooi herfstzonnetje, werd het een gezellig feest waar de leden welkom waren. Op deze manier sluiten we het feestjaar af. Schol op de prachtige bossen, al 25 jaar beheerd door boseigenaar en bosgroep. Stan Verschueren voorzitter Bosgroep Kempen Noord

Bosgroepen, wat zijn dat? Veel van de bossen in Vlaanderen zijn in privéhanden. De bosjes zijn vaak kleiner dan een hectare en zeer versnipperd. Om op een duurzame en rendabelere manier aan bosbeheer te doen, zijn De Bosgroepen opgericht ter ondersteuning van de vele boseigenaars. Boseigenaars krijgen een professioneel advies en kunnen samenwerken met andere boseigenaars in de buurt. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gratis lid te worden en gebruik te maken van De Bosgroep-diensten. Men behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen! De belangrijkste taken van De Bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. Je kan ons contacteren voor: – gratis, onafhankelijk en vrijblijvend advies – informatie over hoe je bos duurzaam kan beheerd worden – organisatie van wandelingen, cursussen en excursies – uitvoering van gezamenlijke bosbeheerwerken: dunnen, exotenbeheer, houtverkopen – hulp bij de bosadministratie: kapmachtigingen, subsidies en beheerplannen – ondersteuning bij aanplantingen – optimaliseren van de toegankelijkheid van je bos

Contact Verhuisd? Vragen over uw lidmaatschap? Neem dan contact op via 014 27 96 57 of zuiderkempen@bosgroep.be. De Bosgazet of Nieuwsbrief analoog of digitaal ontvangen? Of dit aanpassen? Kan je zelf doen via de link web.provincieantwerpen.be/cn/avrml/bosgroepen.

BLABLAADJES

Bosfiejest! Op 8 oktober vierden we in het Prinsenpark de Dag van de Boseigenaar én het 25-jarige bestaan van De Bosgroepen! Het begon allemaal eind jaren ’90 op het moment dat de provincie Antwerpen en Agentschap voor Natuur en Bos een experiment starten: het ‘bosverplegingsproject’ op de Kempische Heuvelrug. De 2700 ha bos in eigendom van vele verschillende overheden en 100-en private eigenaars hadden nood aan een betere invulling op ecologisch, economisch en sociaal vlak. Private eigenaar blijft beheerder en verantwoordelijk voor eigen bos. Er kan gewerkt worden vanuit respect en liefde voor het bos. Begin 2023 zijn er in Vlaanderen ondertussen al 10 Bosgroepen die samen met 15.000 leden ruim 56.000 ha bos beheren. Dat is 40% van de Vlaamse bosoppervlakte. Bij de meeste leden gaat het om kleine bossen, maar hun maatschappelijke impact is onmis-

We zetten Chris De Smet (samen met zijn vrouw en Marieke Verreet op de foto) in de bloemen, omdat hij als private eigenaar zijn bos goed beheert. Hij vertelt: “Het was 25 jaar geleden een ‘mastenbos’. Frederik Vaes, de eerste coördinator van de bosgroep kwam bij mij langs. Door zijn inspiratie en later die van andere collega’s van de bosgroep, werd mijn bos omgevormd. Nu, 25 jaar later, is het een gevarieerd bos met 1/3 dennen en vele andere soorten, zoals wintereiken en winterlinde. Het is een heel mooi geheel geworden.”

kenbaar groot.

Wandelen in het Prinsenpark met als thema bebossing en beheer van jonge bossen.

Samen genieten van workshops, demonstraties, begeleide wandelingen en fietstochten.

Bosfiejest in het Prinsenpark, waar de eerste plannen rond De Bosgroepen werden gesmeed.

de bosbode bosbode 44 || 2019 2019 de DOORBOMEN

Vaarwel bosbeheerplan … Thomas Van de Peer, Bosgroep Kempen Noord

Met een beheerplan in de hand geniet een boseigenaar van vele voordelen. Er moeten minder vergunningen aangevraagd worden, er zijn vaak subsidies en fiscale vrijstellingen en vooral: je hebt een handige leidraad voor je bosbeheer. Door een wetswijziging kunnen er sinds 2017 enkel nog natuurbeheerplannen ingediend worden. De vroegere bosbeheerplannen behoren dus stilaan tot het verleden. Vanaf 28 oktober 2023 zijn de bosbeheerplannen zelfs niet meer wettelijk geldig! Maar wat gebeurde er dan met die lopende bosbeheerplannen? En wat zijn de verschillen met de nieuwe natuurbeheerplannen? We leggen het graag nog eens uit.

Omzetten van de oude bosbeheerplannen In de nieuwe wetgeving werd gelukkig een procedure voorzien om met ‘minimale inspanning’ de lopende bosbeheerplannen om te zetten in het nieuwe format. Zo zijn al die oude beheerplannen niet plots verloren. De procedure hiervoor verschilt al naargelang het type bosbeheerplan en de ligging van het bos. Wie een beperkt bosbeheerplan heeft voor een bos niet gelegen in een beschermingszone (VEN of SBZ), is het eenvoudig, want het bosbeheer kan gewoon verder gaan. De omzetting is hier louter administratief: het beperkt bosbeheerplan verandert van naam naar Natuurbeheerplan type 1. Dat is het eenvoudigste beheerplan met de bescheiden ambitie, waarbij de boskwaliteit minstens behouden blijft.

Voorbeeld van een waardevol natuurstreefbeeld- bos: het eiken-berkenbos

DOORBOMEN

… hallo natuurbeheerplan Soms zijn beperkte bosbeheerplannen wél gelegen in zo’n beschermingszone. Volgens de nieuwe regels moeten de ecologische ambities hier wat hoger zijn, dus een simpele naamswijziging gaat niet. Het beperkt beheerplan zal dus automatisch aflopen op 28 oktober 2023 en boseigenaars moeten vanaf dan kapmachtigingen aanvragen. Sommige boseigenaars hebben nog een uitgebreid bosbeheerplan. Deze plannen worden omgezet naar een Natuurbeheerplan type 2. Deze omzetting is wel meer dan een naamswijziging. Een subtieler verschil is de overschakeling van Criteria Duurzaam Bosbeheer naar Criteria

Geïntegreerd

Natuurbeheer.

Een belangrijker verschil is de mogelijkheid om je bos te beheren als natuurstreefbeeld. Hier wil je op termijn een natuurlijk inheems bos met hoge natuurwaarde realiseren. Denk bijvoorbeeld aan een eiken-berkenbos op zandgrond met veel structuurvariatie, dood hout en oude bomen. Voor deze bossen ontvangt de boseigenaar jaarlijks een beheersubsidie. Deze subsidie is niet vrij-

De opmaak van het beheerplan start met een inventarisatie van het bos met tablet

blijvend, vraag daarom zeker raad aan je bosgroep.

Wat doet de bosgroep? Het is wel wat, al die omzettingen en de nieuwe spelregels. Maar geen nood! Als je een beheerplan hebt via de bosgroep, moet je zelf geen initiatief nemen. Jouw bosgroep ontvangt eerst een voorstel over de omzetting. Hierin staat bijvoorbeeld welk type beheerplan er mogelijk is, welke natuurstreefbeelden kunnen en hoe het financiële

plaatje eruit ziet. De bosgroep bekijkt dit

dersteuning vragen aan zijn bosgroep.

voorstel grondig en zal de boseigenaren

De bosgroep ontvangt jaarlijks de be-

contacteren wanneer dit nodig is. We in-

heerplan-subsidies en zal deze volgens

formeren je over de nieuwigheden voor

de gemaakte afspraken doorstorten of

jouw bos en maken eventueel afspraken

inzetten voor beheer. Ook deze regeling

over de streefbeelden en subsidies. Hoe

kan verschillen tussen de bosgroepen.

dit contactmoment precies verloopt, verschilt tussen de bosgroepen.

Indien je zelf indiener bent van je beheerplan, zal Agentschap Natuur en Bos

Ook na de omzetting blijft de bosgroep

jou rechtstreeks contacteren voor de

je aanspreekpunt. Meestal zal de be-

omzetting en voor de opvolging nadien.

heerder zelf verantwoordelijk zijn voor het bosbeheer en kan hij advies of on-

de bosbode 4 | 2019 DOORBOMEN

Stand van zaken

Is het verplicht om mijn

Ongeveer 700 beheerplannen moe-

bosbeheerplan om te

Echt doorbomen? Surf naar de site www.natuurenbos.

juni 2023 waren 270 omgezet en 200

zetten?

vlaanderen.be en klik door naar “Na-

lopend. Tegen 28 oktober 2023 zal er

Nadat u gecontacteerd werd door de

matie. Of handiger: contacteer je bos-

voor elk beheerplan een omzetting lo-

bosgroep kan u, behalve in uitzonde-

groep, ze helpen je met plezier verder.

pende zijn. Tijdens omzettingsperiode

ringsgevallen, beslissen om niet langer

kunnen de voorziene beheermaatrege-

deel te nemen aan het beheerplan.

len nog steeds worden uitgevoerd, ook

Meldt dit duidelijk aan uw bosgroep bin-

na 28 oktober. Financiering volgens ou-

nen de gevraagde termijnen. Denk er

de wetgeving (vb. ecologische bosfunc-

wel aan dat u vanaf dan geen vergun-

tie) is op dat moment gestopt. Voor de

ning meer heeft om uw bos te beheren.

ten worden omgezet, een hele klus! In

tuurbeheerplannen”

voor meer infor-

beperkte beheerplannen wordt er tegen 28 oktober per provincie één goedkeuringsbesluit opgemaakt die de omzettingen administratief regelt.

Tabel overzicht nieuwe natuurbeheerplannen Natuurbeheerplan

Natuurbeheerplan

Type 1

Type 2

Type 3

Type 4

Beperkt bosbeheer-

Uitgebreid bosbe-

Bosreservaat

plan

heerplan

Behouden van

Streven naar

aanwezige na-

hogere natuurkwali-

Hoogste natuurkwa-

tuurkwaliteit

teit

liteit

Natuurstreefbeelden

minstens 25 %

minstens 90 %

Subsidies Beheer

Mogelijk

Subsidies Eénmalige investering

50 %

80 %

90 %

Erfbelasting

50 %

75 %

100 %

Schenkbelasting

75 %

100 %

Komt +/- overeen met Ambitie

Criteria Geïntegreerd Natuurbe-

Natuurreservaat

heer

Subsidies Toegankelijkheid

Mogelijk

Subsidies Aankoop gronden

Mogelijk

Verkooprecht

100 %

Onroerende voorheffing

100 %

Opmerkingen

Niet toegestaan in

Erfdienstbaarheid en

speciale

toetsingskader

mingszones

bescher-

natuurreservaten

DOORBOMEN

Gezamenlijk beheerplan van Bosgroep Kempen Noord voor verschillende private eigenaars in Berkenbossen (Mol)

BOS DOOR DE BOMEN

Klimaatslimme Kaat Hey iedereen! Ik ben Klimaatslimme Kaat en op 8 plaatsen in de provincie Antwerpen toon ik jullie de weg door bossen die een voorbeeld zijn voor klimaatslim bosbeheer. Ik laat jullie via QR-codes die je onderweg tegenkomt kennismaken met verschillende thema’s die betrekking hebben op de effecten van klimaatverandering op bossen en welke maatregelen bossen hiertegen weerbaarder maken. Je komt zo op webpagina’s terecht waar er informatie te vinden is voor volwassenen en spelletjes staan voor zowel kleinere als grotere kinderen die je in het bos kan spelen.

Daarnaast is er een bingo met klimaatgerelateerde elementen die je in het bos kan tegenkomen. Telkens je zo’n element ziet op je wandeling in het bos, kan je deze afvinken. Probeer jij ze allemaal te vinden? Voor meer info en de bingo, check https://bosgroepen.be/praktijkbossen-voor-klimaatslim-bosbeheer

Locaties klimaatwandelpaden: - Heistraat, Herentals (t.h.v. open plek te bereiken via Watervoort) - Broekstraat 11, Laakdal - Kamp C, Britselaan 20, Westerlo - Redemptoristen, Collegelaan 70, Essen - Zellaerdreef 1, Bonheiden - Dwergenbos, Achterstraat 30, Zoersel

DOORBOMEN BOS DOOR DE BOMEN

en elf bosjes over de hele provincie

we een bos kunnen beoordelen op de

Antwerpen werden ingericht als voor-

klimaatweerbaarheid en kwetsbaarhe-

- Ter Loke, kruising Talondreef en

beeldbos als levend experiment. Het is

den. Aan de hand daarvan kunnen er

Lange Dreef, Malle (in aanleg)

de bedoeling dat deze voorbeelden als

gerichter maatregelen genomen wor-

inspiratie dienen voor andere boseige-

den om het bos weerbaarder te ma-

De aanleg van deze klimaatwandel-

naren, experts en beheerders zodat kli-

ken tegen de veranderingen van het

paden kadert in het PDPO-project kli-

maatslim bosbeheer breder zal worden

klimaat.

maatslim bosbeheer. Met dit project

toegepast. BOS+ was partner in het

willen we onze bossen wapenen tegen

project en organiseerde met verschil-

Klimaatslim bos als leerschool is een

wat er ons allemaal te wachten staat de

lende scholen in verschillende bossen

PDPO-project in de subsidielijn “Om-

komende decennia en ons eigen, loka-

workshops om leerlingen tot ambassa-

gevingskwaliteit door samenwerking”,

le steentje bijdragen in de strijd tegen

deurs van het bos te dopen.

gefinancierd door het Europees land-

- Vlinderspoorbos, Safi(spoor)pad, Ranst

de klimaatverandering. Zo werden er

bouwfonds voor Plattelandsontwikke-

bosexperten samengebracht om ken-

Daarnaast werd er een ‘bosscan’ ont-

ling, de Vlaamse overheid en Provincie

nis uit te wisselen tijdens een workshop

wikkeld. Dit is een document waarmee

Antwerpen.

Klimaatbossen: Beheer met de blik op oneindig

de bosbode 4 | 2019 NOG MEER DOORBOMEN

De Bosgroepen planten nieuw bos op meer dan 300 locaties: Vlaanderen ‘boomt’! En of het een druk plantseizoen wordt! De Bosgroepen zullen de komende winter op meer dan 300 locaties in Vlaanderen een nieuw bos planten, alles samen goed voor zowat 150 hectare nieuw bos. Ongeveer de helft van de bossen wordt aangeplant samen met private eigenaars, de andere helft is op grond van lokale besturen. Van deze 300 aanplantingen zijn er 55 waar we een publieke plantactie op poten zetten, vaak samen met buurtbewoners, jeugdbewegingen of scholen.

“We merken dat bosuitbreiding een thema is dat mensen nauw aan het hart ligt, want nooit eerder klopten zoveel private eigenaars bij ons aan om zelf een stuk grond te bebossen. Van jonge gezinnen die een eigen geboortebos willen planten tot mensen die een plekje natuur willen creëren of duurzaam brandhout willen oogsten. De Bosgroepen adviseren en begeleiden deze eigenaars zodat we samen een mooi bosverhaal kunnen schrijven“, aldus Dries Moerloose, medewerker bij de Koepel van Vlaamse Bosgroepen. Naast al de nieuwe bossen zullen we ook bijna 300 hectare aan bestaande bossen omvormen tot klimaatweerbare bossen. Dit zijn bossen die beter bestand zijn tegen de klimaatverandering. We doen dit op verschillende manieren: soms moeten we het bestaand bos volledig kappen en opnieuw aanplanten omdat het hele bos in slechte staat is, maar evengoed planten we groepen boompjes in een bestaand bos, zodat nieuwe bomen klaarstaan om oudere bomen in de toekomst te vervangen. De aftrap van het plantseizoen gaven we op 12 november in de Vlaamse Ardennen, en tijdens de winter die erop volgt zullen we overal in Vlaanderen meer dan 450.000 boompjes planten!

Help je graag mee planten? Check dan hier de agenda voor plantacties van de Antwerpse Bosgroepen en de Provincie Antwerpen en schrijf je in!

NOG MEER DOORBOMEN

4,40

7226

60532

Aantal bomen en struiken - boscompensatie

12,93

Aantal bomen en struiken - bosuitbreiding

0,00

Aantal bomen en struiken - herbebossing of onderplanten

Bebossing bij private eigenaars - boscompensatie(ha)

4,06

Herbebossing of bosomvorming door onderplanten (ha)

Bebossing bij private eigenaars - bosuitbreiding (ha)

Bebossing(bosuitbreiding en boscompensatie) bij openbare besturen (ha)

Aantal plantlocaties (geplant met publiek of aannemers)

BG Ijzer & Leie

BG Houtland

1,37

1,32

0,13

2,74

5800

2785

3055

BG Oost-Vlaanderen

8,02

0,00

3,45

58,61

34384

23135

11,81

0,90

0,50

7,01

12662

25022

1750

4,40

1,10

1,20

18,60

18310

8550

2400

BG Vlaams-Brabant

5,00

6,21

14,14

19,76

23885

42797

17750

BG Antwerpse Gordel

1,22

8,15

20,93

10,62

7860

41093

16302

Noord BG Midden Oost-Vlaanderen BG Vlaamse Ardennen tot Dender

BG Kempen-Noord

0,88

3,55

3,04

32,90

8715

2800

7915

BG Zuiderkempen

1,92

1,94

0,90

58,83

9178

8635

8269

BG Limburg

2,61

11,41

2,35

84,63

14803

7950

28232

Totaal

319

41,30

35,47

59,57

298,10

142823

223299

85673

INTERVIEW

Interview Jan De Haes over FEN FAN van FEN (wablief?) Jan De Haes is de gedeputeerde van Milieu en Natuur voor de provincie Antwerpen. Hij is sinds 2018 tot 2024 op die manier bevoegd voor de samenwerking van de provincie met de Antwerpse Bosgroepen. Hij zetelt eveneens in de drie besturen en voelt zich naar eigen zeggen erg betrokken bij de werking van De Bosgroepen.

Bosgroep: Inderdaad. Wij gingen dan op zoek naar die private eigenaar met een idee, dat past in het netwerk voor de natuur. Er werden al heel wat projecten gerealiseerd. Is er één dat je graag wil vermelden? Jan De Haes: Dat is moeilijk. Er zijn veel mooie projecten. Ik kies er toch twee, omwille van hun samenwerking

In dit interview stellen we Jan enkele vragen over een subsidie genaamd FEN. Wat is dit en waarom is het van belang?

tussen meerdere partners. De bosrandactie is een echt bosgroep-project. Het is een sterk project, omwille van verschillende rede-

Bosgroep: Dag Jan, fijn dat je met ons

gingen, die werken aan grote gehele

in gesprek wil gaan over de samen-

natuur. De provincie wil haar steentje

werking met De Bosgroepen. Op met

bijdragen door de natuur tussen die

de deur in huis te vallen: wat is FEN?

grote gehelen te laten ontwikkelen. We werken daarvoor graag samen

Jan De Haes: Met plezier. FEN is de

met De Bosgroepen en de Regionale

afkorting van Functioneel Ecologisch

Landschappen in onze provincie.

Netwerk. En dat woord wijst op de wijze waarop je fauna en flora kan ver-

Bosgroep: Dat is duidelijk. Hoe helpen

binden via natuur. Het gaat dus over

jullie om samen met De Bosgroepen

een weg maken of liefst een auto-

en de Regionale Landschappen dit te

strade voor dieren en planten. Zodat

verwezenlijken?

deze hun natuurlijke gps kunnen te volgen, zonder obstakels. Zo geraakt

Jan De Haes: We slaagden er met de

elke lokale soort veilig thuis.

deputatie in om in 2021 extra budget vrij te maken voor deze organisaties,

Al die natuurwegen samen maken een

wel 120.000 EUR per organisatie. Met

samenhangend natuurnetwerk.

dit bedrag kunnen De Bosgroepen en

daar streven we toch naar. De pro-

de Regionale Landschappen de na-

vincie heeft een belangrijke taak in het

tuurwegen op het terrein realiseren.

maken van dit soort netwerk. Je hebt

We gaan daarbij uit van ‘samen sterk’:

andere partners, zoals de Vlaamse

70% betaald door de provincie, 30%

Overheid of terreinbeherende vereni-

door de boseigenaar.

nen. Omdat het over gans de provincie reikt, de 3 bosgroepen werken er allen aan mee. In dit project doet de bosgroep ook aan nazorg van het jonge plantsoen, zodat de bosrand een echte natuurautostrade wordt langs de privé bossen. Het is ook een prima klimaatmaatregel. De bossen worden er sterker van, beter bestand tegen een veranderend klimaat. Als tweede voorbeeld wil ik de verschillende projecten van de Kempische Heuvelrug aanhalen. Het zijn verschillende acties die het landschap van de Heuvelrug verbeteren en doorheen de bossen voor verbindingen zorgen. Er wordt gewerkt aan: het open maken van paraboolduinen, het beheer van ruigte, hakhoutbeheer, verondiepen van grachten (waterinfiltratie), het verwijderen van verharding. Dit alles op privaat domein. Deze acties passen

INTERVIEW

Jan De Haes (vooraan op foto) wandelt op de Dag van de Boseigenaar samen met enkele private eigenaars door hun bos op de Beverdonkse heide in Retie

binnen de visie van de landschapsbi-

Jan De Haes: Heel veel succes met

ografie van de Kempische Heuvelrug.

het verder bouwen aan de natuur-au-

Een prachtig verhaal over het land-

tostrades!

schap, waar we graag aan meewer-

gerealiseerde GPSen voor planten en

ken. Het Regionaal Landschap Kleine

dieren.

En dank voor de reeds

en Grote Nete trok de opmaak van deze biografie. Zij werkten samen met Bosgroep Kempen Noord aan deze projecten. De bosgroep toonde zich als bosspecialist en had de goede contacten met de private eigenaar. Ik herhaal mijn slogan: ‘samen sterk’

Gedeputeerde Jan De Haes tijdens een plantactie.

Bosgroep: Dankjewel voor je verhaal en je vertrouwen. Wij zullen in de Bosgazet nog enkele andere voorbeelden geven.

FAN VAN FEN VOORBEELDEN

ZUIDERKEMPEN

Bosomvorming in Teunenberg Nieuwe Hoeve

n het bosgebied Teunenberg – Nieuwe hoeve, verspreid

hebben als doel om biodiversiteit en de klimaatrobuustheid

over de gemeenten Herentals, Olen en Westerlo werden er

van de bossen te verhogen. Soortgelijke projecten worden uit-

over een oppervlakte van 45 hectare 235 verjongingsgroe-

gevoerd in de bossen van Geel-Bel, Berkenbos te Balen, De

pen onder een scherm van grove den aangeplant. De soorten

Molen in Westerlo ...

die werden geplant zijn: wintereik, haagbeuk, beuk, gewone esdoorn en winterlinde. Daarnaast werden er ook per hectare 5 taxussen en 50 hazelaars aangeplant. De aanplantingen

KEMPEN NOORD

Landschapsherstel op de Kempense Heuvelrug

p de Kempense Heuvelrug werd de afgelopen maanden hard gewerkt aan natuurverbindingen. Het open maken van een paraboolduin, het beheren van ruigte,

hakhoutbeheer van elzenbossen, het verondiepen van grach-

ten en het verwijderen van verharding voor een betere waterinfiltratie. De werken passen binnen de visie van de landschapsbiografie van de Kempische Heuvelrug, een initiatief van Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete. De open plekken vormen als het ware een ketting doorheen de beboste omgeving, waar lichtbehoevende soorten langs kunnen migreren!

FAN VAN FEN VOORBEELDEN

ANTWERPSE GORDEL

Zwartven in Kalmthout, een schitterende stapsteen!

n een bosgebied naast de Kalmthoutse Heide ging een private boseigenaar de voorbije jaren geëngageerd aan de slag in zijn bos. In combinatie met de expertise en de hands-

on aanpak van de Bosgroep Antwerpse Gordel heeft dit intussen tot de ontwikkeling van een nieuwe parel in het landschap geleid. Hij ziet het bos naar fauna en flora evolueren en krijgt de smaak te pakken. De opmaak van een natuurbeheerplan type 3 door de bosgroep geeft ook lange termijngaranties naar duurzaam beheer. Wanneer de kans zich bovendien aanbiedt om het bos uit te breiden, aarzelt hij niet en koopt een voormalig landbouwgebied met inbreng van Vlaamse subsidies. In de omschakeling van akker naar bos wordt ook ruimte voor open water voorzien. In de praktijk betekenen deze maatregelen dat leefgebieden van soorten worden verbonden, dat water lokaal kan worden opgehouden, nieuwe bosranden ontstaan en broekbossen terug vernatten. De financiële ondersteuning vanuit de provincie Antwerpen in deze stapsteen maken de realisaties haalbaar. Dit natuurgebied wacht een mooie duurzame toekomst onder begeleiding van zijn eigenaar met de hulp van de bosgroep. De eigenaar aan het woord

Integratie van water in de nieuwe bebossing

de bosbode 4 | 2019 BOSGROEPNIEUWS

ANTWERPSE GORDEL

Oproep houtverkoop Een nieuw jaar, een nieuwe houtverkoop! Heeft uw bos dringend nood aan een beetje meer licht? Hebt u

Bovendien is hout een bijzonder duurzaam materiaal, dat we in

een perceel vol kaprijpe populieren of wilt u de omvorming van

ons dagelijks leven in heel wat verschillende toepassingen te-

uw bos een handje helpen?

genkomen. Het is dan ook erg waardevol dit materiaal op een lokale en duurzame wijze te produceren.

Bomen kappen heeft vaak een negatieve connotatie, maar dat hoeft het zeker niet te zijn. Om onze bossen weerbaar te ma-

De industriehoutverkoop van Bosgroep Antwerpse Gordel is

ken is structuur- en soortendiversiteit erg belangrijk. Veel van

gepland op 8 juni 2024. Wilt u hieraan deelnemen, of heeft u

onze bossen bestaan slechts uit één of een handvol soorten,

vragen over de noden van uw bos, aarzel dan niet contact op

allen geplant op hetzelfde moment. Door hier voorzichtig in te

te nemen voor een terreinafspraak! Samen met u bekijken we

grijpen, kunnen de meest vitale bomen verder doorgroeien in

met plezier hoe we u en uw bos verder kunnen ondersteunen!

de vrijgekomen ruimte en kan een gezonde nevenetage ontwikkelen. Vanuit de struiklaag kan dan- onder de bescherming

Om deel te nemen aan deze verkoop, moet u een afspraak

van de bestaande bomen- een nieuwe generatie bomen op-

maken voor eind februari 2024.

groeien.

KEMPEN NOORD ZUIDERKEMPEN

Resultaten houtverkoop Kempense Bosgroepen De industriële houtverkoop bij Bosgroep Kempen Noord en

Boseigenaars die graag wensen deel te nemen aan de hout-

Bosgroep Zuiderkempen vindt traditiegetrouw eind oktober

verkoop van 2024 of later, aarzel niet om uw

plaats. Er werden in 2023 slechts 2 loten openbaar verkocht.

bosgroep iets te laten weten!

Daarnaast werden ook 8 loten onderhands verkocht omwille van dringende of organisatorische redenen. Zo werd in het Provinciaal Domein Zilvermeer in Mol grootschalig dode of stervende grove den gekapt in het voorjaar. De houtprijs schommelde tussen de 35 en 59 €/m3.

Locatie Kempense Heuvelrug - Herentals Provinciaal Domein Zilvermeer Mol

# bomen

Volume (m3)

grove den, Corsicaanse den, zeeden

2022

1656

grove den, grove den (dood)

3015

1733

grove den, Corsicaanse den, lork

3581

1939

grove den, Corsicaanse den

1282

1015

Berkenbos Balen

grove den

1434

910

Heist-op-den-Berg

grove den, Corsicaanse den, lork, fijnspar

485

250

Herselt

Corsicaanse den

264

211

Straalheide Balen

Cultuurpopulier

580

490

Kasterlee-Geel-Retie Oud-Turnhout

Soorten

Limberg Herselt

Cultuurpopulier

Laakdal - Herselt

Cultuurpopulier

106

252

BOSGROEPNIEUWS

ANTWERPSE GORDEL

Natuurbegrazing in Essen: het moet niet altijd bos zijn…

e gemeente Essen en Bosgroep Antwerpse Gordel

Begrazing is een beheermaatregel die niet zonder meer overal

werken al een hele tijd samen, zo organiseren we al

ingezet kan worden. Daarom werd voor dit project eveneens

jaren een bosrandactie voor de bewoners van het

het advies van boswachter Danny Daelemans gevraagd en

woonbos te Wildert en helpen we naast de private boseige-

werden enkele heidebestanden en voormalige landbouw-

naars ook het gemeentebestuur bij de omvorming van het uit-

graslanden gecombineerd in het graasschema. Zo kunnen de

gebreide bosbeheerplan naar een natuurbeheerplan.

schapen hun sturende rol spelen in het heideherstel en aan nabegrazing doen op de weilanden eens ze gemaaid zijn. Op de-

Sinds 2022 sturen we mee het beheer aan in de Horendonkse

ze manier grijpen we kleinschalig in om die kleine stukjes heide

bossen en De Wildertse duintjes. Dit gaat vooral om het terug-

open te houden, zonder het risico te lopen dat ze overbe-

dringen van invasieve exoten, het aanplanten van kloempen en

graasd raken.

de aanleg van bosranden. In deze natuurkernen komen naast bossen echter ook stukjes open natuur voor. Enkele heiderelicten en graslanden zijn ook opgenomen in het beheerplan van de gemeente, maar de uitvoering van het beheer werd de voorbije jaren ietwat stiefmoederlijk aangepakt. Daarom hebben we de handen in elkaar geslagen met natuurbegrazingsbedrijf De Hoeder uit Stabroek. Zij zullen deze open plekken in de gemeentebossen helpen onderhouden met behulp van een kudde van zo’n 50 Kempense heideschapen.

BOSGROEPNIEUWS

ANTWERPSE GORDEL

Kennisuitwisseling bodemleven In het kader van het project rond klimaatslim bosbeheer (zie

hun groei. Zo’n samenwerking heet een symbiose. Het idee is

ook al pg. 8-9) kwam onder meer het belang van de bodem-

om compost te enten met de geschikte schimmels: ga je bij-

kwaliteit aan bod. Veel van onze (bos)bodems zijn niet in de

voorbeeld een bos aanplanten waarin lindes voorkomen, zou

beste conditie. Verdroging, verzuring, verdichting en een on-

je een compost kunnen maken waarin verteerd bladstrooisel

evenwicht in chemische samenstelling bemoeilijken de plan-

van linde vermengd zit. Ga je deze compost dan (in kleine hoe-

tengroei.

veelheden) toevoegen in het plantgat, heeft je kleine linde al een flinke stap voor in het volgende groeiseizoen.

Een vaak onderbelicht aspect is de aan- of eerder afwezigheid van bodemleven. We denken hierbij aan zoogdieren, regen-

Zeker in het licht van het bebossen van weilanden en land-

wormen, bepaalde insecten, bacteriën en schimmels. Hen aan-

bouwgronden kan het aspect van bodemleven bijzonder inte-

treffen in de bodem wijst vaak op een gezondere bodem. En

ressant zijn. Want in deze bodems zijn de geschikte boom-

een gezonde bodem resulteert in een betere bomengroei!

schimmels helemaal nog niet aanwezig. De verwachting is dat

De Antwerpse Bosgroepen hadden een eerste kennisuitwisse-

het toevoegen van de geschikte compost het slaagpercentage

ling met Carlos Verhelst, hoofd van de groendienst van Provin-

van het plantsoen erg zou kunnen verhogen. Het experimente-

ciaal Domein Rivierenhof in Deurne. Hij heeft veel ervaring in de

ren met bepaalde methodes die voor de bosgroepen en bos-

boomkwekerij en heeft zich daarbij in het bijzonder toegelegd

bouwers in de praktijk toepasbaar zijn kan beginnen!

op het maken van geschikte compostmengsels. Belangrijk is dat boomwortels intensief samenwerken met bodemschimmels bij de opname van voedingsstoffen nodig voor

ZUIDERKEMPEN

Bosgroep Zuiderkempen houdt haar ‘Bosacademie’ boven de doopvont onder het motto ‘Samen leren dóór, mét en ván elkaar!’ In 2024 steekt Bosgroep Zuiderkempen haar vormingswerk in een nieuw jasje! We willen onze leden de kans geven om zoveel mogelijk bij te leren over bossen en bosbeheer. Hoe kan dit beter dan door uitwisseling van ervaringen tussen verschillende boseigenaars, begeleid door één van onze medewerkers! Jaarlijks organiseren we een 6-tal thematische sessies. Info en data verneem je via onze nieuwsbrief. Wil je graag deelnemen aan een sessie van de bosacademie of heb je zin om jouw ervaringen met ons te delen? Neem dan zeker contact met ons op. Ben je geen groot liefhebber van digitale communicatie of ben je niet geabonneerd op onze nieuwsbrief? Aarzel niet om ons telefonisch te contacteren voor meer info over ons aanbod!

KALENDER

Welkom op onze Algemene Vergadering: save the date! De drie Antwerpse bosgroepen nodigen hun leden graag uit voor de jaarlijkse Algemene Vergadering. Tijd en ruimte voor ontmoeting en uitwisseling, kans tot terugblikken op de voorbije tijd en vooruitkijken naar wat komen gaat. Alle leden ontvangen nog een persoonlijke uitnodiging per mail of brief: u wordt op de hoogte gehouden. We rekenen op jullie aanwezigheid!

Bosgroep Antwerpse Gordel vzw Van harte welkom dit jaar op onze ledenactiviteit bij uitstek in het parkdomein Vordenstein. Na een terugblik op het voorbije jaar en de voorstelling van het huidig jaar, neemt de boswachter ons mee in dit schitterend openbaar domein, grenzend aan heel wat private leden-boseigenaars. In dit park kan je genie-

Wanneer?

Zaterdag 23 maart 2024, 13.30u – 17.30u

ten van zeldzame bomen, brede majestueuze lanen, open

Waar?

Treehouse Bar: Hoogeind 74b,

grasland en natuurlijke vijvers. De gerestaureerde oranjerie, de

2321 Hoogstraten

oranjerietuin en de smeedijzeren toegangspoorten geven het

Inschrijven? Hou hiervoor goed je mail in het oog!

park extra cachet qua erfgoedwaarde. Samen op ontdekking

Meer info volgt.

in ons werkingsgebied met als afsluiter een gezellige receptie in de oranjerie. Graag tot dan!

Bosgroep Zuiderkempen vzw

Wanneer?

zondag 28 april 2024 om 10u

Het is bijna zover – onze jaarlijkse ledenbijeenkomst, de Alge-

Waar?

In de oranjerie van het Park Vordenstein, Horstebaan 2 te Schoten

Inschrijven? Voor 18 april 2024 op 03/355.09.40 of via antwerpsegordel@bosgroep.be met vermelding van aantal personen.

mene Vergadering! Dit jaar zal onze vergadering doorgaan op dinsdag 12 maart vanaf 19u00 in de Zoerla in Zoerle-Parwijs. Naast een overzicht van de resultaten van 2023 en de begroting van 2024 wacht jullie een inspirerend spreker uit bosgroep Limburg. Coördina-

Bosgroep Kempen Noord vzw

tor Patrick Meesters zal jullie vertellen hoe in Limburg het kap-

Editie 2024 van de Algemene Vergadering zal doorgaan in het

Na drie jaar is het terug de moment om nieuwe bestuurders te

meest noordelijke stuk van ons werkingsgebied. Op deze ma-

kiezen. Jullie stem en betrokkenheid zijn cruciaal om de toe-

nier proberen we ook onze leden in deze uithoek van ons wer-

komstige koers van Bosgroep Zudierkempen, mee vorm te ge-

kingsgebied te betrekken bij onze bosgroep. Want ook hier

ven. Tenslotte eindigen we met een smakelijke receptie met

zijn we het voorbije jaar druk aan het werk geweest.

lokale en bosvriendelijke producten waarbij we gezellig kunnen

pen en planten van bomen met elkaar verbonden wordt.

napraten. Zoals elk jaar zullen de medewerkers van de bosgroep tekst en uitleg geven bij de realisaties van de Bosgroep Kempen Noord

Wij hopen van harte op jullie aanwezigheid!

in 2023 en zullen we een licht laten schijnen over de toekomstplannen in 2024. Nadien maken we een mooie wandeltocht in het bos. Zo stellen we enkele mooie voorbeelden van terrein-

Wanneer?

dinsdag 12 maart vanaf 19u00

realisaties voor. Onze medewerkers staan natuurlijk geduren-

Waar?

Zoerla, Gevaertlaan 1, 2260 Westerlo

de de hele dag klaar om jullie vragen te beantwoorden. De af-

Inschrijven? Hou je postbus of mail zeker in het oog.

sluitende receptie is daar de ideale gelegenheid voor!

Meer informatie volgt.

Contact Bosgroep Antwerpse Gordel vzw Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst T: 03 355 09 40 M: antwerpsegordel@bosgroep.be

Coördinator: Kathleen Vanderheyden - 0476 76 18 25 Coördinator: Karolien Devriendt - 0475 75 77 98 Projectmedewerker: Bert Van Gils - 0476 86 80 01 Projectmedewerker: Gijs Bracke - 0470 21 38 94 Projectmedewerker: Simon De Smedt - 0472 45 19 70 Projectmedewerker: Stephanie Van Loock – 0471 44 92 99 Bosuitbreidingsmedewerkers: Matthias Vermeire - 0471 11 87 40 Julie Doens - 0473 82 12 63 Medewerkers: Britt Van Cotthem, Marleen Brosens

Bosgroep Kempen Noord vzw

Polderstraat 33, 2360 Oud-Turnhout (Oosthoven) T: 014 85 90 19 M: kempennoord@bosgroep.be

Bosgroep Zuiderkempen vzw Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo T: 014 27 96 57 M: zuiderkempen@bosgroep.be Coördinator: Jan Seynaeve - 0474 99 99 35

Coördinator: Marieke Verreet - 0474 74 17 31

Adjunct-coördinator: Joran Mertens - 0475 80 73 36

Adjunct-coördinator: Kevin Greeven - 0477 63 12 47

Adjunct-coördinator: Jan Wauters - 0478 78 20 22

Adjunct-coördinator: Chris Meeuws - 0478 45 51 38

Projectmedewerker: Seppe De Peuter - 0474 84 21 78

Adjunct-coördinator: Joost Malliet - 0477 93 25 51

Bosuitbreidingsmedewerker: Isis Veldeman - 0471 22 14 06

Adjunct-coördinator: Thomas Van de Peer - 0476 96 57 92

Medewerker: Veronique Geerts

Adjunct-coördinator: Sien Van Looveren - 0470 90 57 44

Provincie Antwerpen

Bosuitbreidingsmedewerker: Jordan Rodriguez-Milis – 0471 55 93 80 Medewerkers: Annick Vangenechten, Elly Maes

Algemeen bosuitbreidingsmedewerker: Iliana Janssens, 0477 91 61 56