de bosbode 2013 - 1

- Over bomen en hout

- Bosgroepnieuws

- Bossen maken voor vleermuizen een wereld van verschil

- Weetjes uit de boswetgeving

- Gluren bij de buren

- Cursusaanbod

- Brandhoutzoeker s

VU, Jozef Dauwe, p.a. Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw, Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent

Jaargang 9– nr 1

De bosbode is een tijdschrift van de drie Oost-Vlaamse bosgroepen

Redactie

Hans Scheirlinck, Sylvie Mussche, Maud Plouy, Klaas Van Roy, Karen Dequidt, Kristof De Rous, Maarten Decoene, de Limburgse Bosgroepen

Fotografie

Cover: Vildaphoto Yves Adams

Hans Scheirlinck, Sylvie Mussche, Maud

Plouy, Maarten Decoene, Leen Vandaele, Klaas Van Roy, Maria Van Broeck, de Limburgse Bosgroepen, kistenfabriek DDS, www. lefibo.com, duurzaambouwen.wordpress. com, Wikipedia, Hans Scheirlinck, Annemie Hannosset, Pascal Van Hees, Vildaphoto Rollin Verlinde en Yves Adams, Fotolia

Lay-out

Koloriet – Leefdaal

Druk

Parys Printing N.V – Evergem

Papier

Deze publicatie werd gedrukt op kringlooppapier ‘Reprint’

Oplage

9 000 exemplaren

Verantwoordelijke uitgever

Jozef Dauwe

p.a. Bosgroep Oost-Vlaanderen

Noord vzw

Woodrow Wilsonplein 2

9000 Gent

Raad van bestuur BON

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Leen

Meersschaert, Frans De Jonghe, Ingrid

Puylaert, Luc Claus, Nicole Van Duyse, Pierre d’Alcantara, Maurits Adriaenssens, Guy Bonsecour, Tom Van Holsbeke.

Raad van bestuur MOV

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Jan Verbeke, Marc Dilewyns, Francis De Beir, Geert de Visscher, Kris Janssens, Willy Van Hoey, Dirk Abbeloos,Werner Pycke, Steven Roosen, Jozef Wittouck, Norbert Van Stichel

Raad van bestuur VAD

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Willy Bauwens, Johan Detemmerman, Raoul D’Hoossche, Paul Lievens, José Tack, Jozef Van Crombrugge, Jan Van Huffel, Peggy Van Laethem, Paul Vanderroost

Uw bos, onze zorg

Maak kennis met de bosgroepen

Een bosgroep heeft als doel u als boseigenaar praktische ondersteuning te bieden bij het beheer van uw bos. In een bosgroep zijn vele boseigenaars uit uw streek verenigd.

Samen met hen kan u vrijwillig meewerken aan een mooie toekomst voor het Vlaamse bos.

“Baas in eigen bos”, dat is het basisprincipe van de bosgroepen. De bosgroepen informeren adviseren en organiseren, maar u beslist steeds zelf over het beheer van uw bos.

Wat heeft de Bosgroep zijn leden te bieden?

GRATIS DIENSTVERLENING

1. Informatie

De bosgroep beantwoordt uw persoonlijke vragen over de technische, wettelijke en financiële aspecten van bosbeheer. U kunt ook deelnemen aan theorie- en praktijkcursussen in verband met bosbeheer.

2. Advies op maat van uw bos

U kunt een afspraak maken voor een terreinbezoek aan uw bos. Het resultaat is een beheeradvies op maat van u en uw bos.

3. Hulp bij uw bosadministratie

De bosgroep helpt u bij het aanvragen van subsidies en kapmachtigingen. Ook het opstellen van een bosbeheerplan kan begeleid worden.

DIENSTVERLENING TEGEN VERGOEDING

1. Betaalbare bosarbeid

U kunt een aanvraag indienen om tegen een voordelige prijs onrendabele werken in uw bos te laten uitvoeren. Voorbeelden zijn: bestrijding woekerende exoten, vrijstellen van jonge aanplantingen, onrendabele dunningen en hakhoutbeheer, aanleg van een bosrand,… De juiste tarievenlijst dient u bij uw bosgroep op te vragen.

2. Organisatie van beheerwerken

De bosgroep coördineert de beheerwerken bij meerdere boseigenaars samen zodat ze voor bos en eigenaar efficiënter en goedkoper worden. Wilt u werken uitvoeren in het bos dan kan de bosgroep die organiseren. U kunt deelnemen aan de gezamenlijke houtverkoop van de bosgroepen indien u hulp wenst bij de verkoop van bomen die u wenst te kappen.

3. Cursussen en excursies

De bosgroepen organiseren jaarlijks tal van cursussen zoals ‘kettingzaag, bosmaaier, houten constructies, enz. Leden kunnen hieraan deelnemen tegen een voordelig tarief.

Uw gegevens werden opgenomen in een databank die wordt beheerd door de Bosgroep. De gegevens in deze databank zullen enkel worden gebruikt in het kader van de werking van de Bosgroep en niet voor andere doeleinden. Indien u niet wenst dat uw gegevens in deze databank zijn opgenomen of indien u uw gegevens wenst te wijzigen, kunt u dit steeds doorgeven aan de Bosgroep.

Word gratis lid

Het feit dat u dit tijdschrift ontvangt betekent niet automatisch dat u lid bent. Iedere boseigenaar die dit wenst kan gratis lid worden van de bosgroep die actief is in zijn streek.

Uw lidmaatschap geeft recht op de dienstverlening van de bosgroep. Het lidmaatschap houdt geen verdere verplichtingen in.

Digitale Bosbode

Wil u graag papier besparen en wenst u de Bosbode enkel nog digitaal te ontvangen? Graag een seintje aan uw bosgroepsecreteriaat!

Wenst u vrijblijvend advies en hulp

bij het beheer van uw bos? Contacteer ons:

• Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

p.a. Provincie Oost-Vlaanderen

– Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Sylvie Mussche

• Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw

p.a. Provincie Oost-Vlaanderen

– Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Maud Plouy

• Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

Veemarkt 27 - 9600 Ronse

Tel. 055/21 62 80

vlaamseardennen@bosgroep.be

Coördinator: Hans Scheirlinck

Woord vooraf

Beste boseigenaar en bosliefhebber, Het deed me –zoals steeds- veel plezier om tijdens de nieuwjaarsreceptie van de bosgroepen, heel wat boseigenaars en bosgroepsympathisanten te ontmoeten. Het is voor mij altijd opnieuw bijzonder leerrijk om van u te horen wat uw bekommernissen en zorgen over uw bos zijn. Op die manier kan ik me nog beter inzetten om voor u en uw bos het beste na te streven.

Dat 2013 een belangrijk jaar wordt voor onze bossen, staat als een paal boven water. Enerzijds is er de interne staatshervorming, waar ik u in de vorige BosBode reeds over inlichtte. En anderzijds is er de uitdaging van de implementatie van de Instandhoudingsdoelstellingen in de Natura 2000 gebieden. In navolging van de Europese richtlijnen moet Vlaanderen immers aantonen welke maatregelen het gaat nemen om het verlies aan biodiversiteit in deze Speciale Beschermingszones (= de Natura 2000 gebieden) te stoppen. Velen van jullie –boseigenaars– zullen rechtstreeks te maken krijgen met deze nieuwe richtlijnen aangezien deze op bijna de helft van het Vlaamse bosareaal van toepassing zullen zijn. Er is een groeiend besef dat men deze enorme uitdaging enkel tot een goed einde kan brengen als men de private boseigenaar hierbij betrekt als een volwaardige partner. Zo pleitte de Minaraad in haar advies dat het aangewezen is het huidig aankoopbeleid grondig bij te sturen en bijvoorbeeld het voorkooprecht niet langer toe te passen indien de nieuwe boseigenaar zich akkoord verklaart om de Instandhoudingsdoelstellingen te helpen realiseren. Hiervoor zou hij op eenzelfde ondersteuning en subsidiëring moeten kunnen rekenen als de natuurverenigingen actueel krijgen, wordt in ditzelfde advies gesteld. Op die manier zouden private boseigenaars een volwaardige partner worden om het bos- en natuurbeleid in Vlaanderen te helpen realiseren. De Koepel van Vlaamse bosgroepen volgt dit lopend proces van dichtbij en waakt er mee over dat de rechten van de betrokken boseigenaars maximaal gerespecteerd worden.

In deze BosBode leest u opnieuw heel wat interessante zaken over het bos; zowel over de wetgeving, over houtproductie als over de natuurwaarden van het bos. Ook ons cursusaanbod 2013 kunt u in deze BosBode terugvinden. Voor elk wat wils.

Ik wens u veel leesplezier!

Jozef Dauwe

Voorzitter Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw Voorzitter Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw Voorzitter Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

Over bomen en

We staan er vaak niet bij stil, maar hout is alomtegenwoordig in ons dagelijks leven. Boseigenaars zetten er zich sinds mensenheugenis voor in om de maatschappij te voorzien van hout. Tot voor enkele decennia gebeurde de verwerking van de bomen uit het bos zeer lokaal waardoor de ganse houtketen zichtbaar en tastbaar was voor de betrokken boseigenaars.

Tegenwoordig is de houtmarkt een mondiaal gebeuren en worden stammen en afgewerkte houten producten de wereld rond getransporteerd. In dit artikel trachten we een beeld te schetsen wat er gebeurt met de stammen die geoogst worden in onze Vlaamse bossen.

Duurzame houtoogst, een natuurlijk proces

Eenzelfde bos op een gelijkaardige standplaats (d.i. de combinatie bodemgesteldheid en klimaat) groeit jaarlijks gemiddeld evenveel bij, ongeacht of er nu hout uit geoogst wordt of niet. In bossen waar er geen bomen worden geveld zal na verloop van tijd de hoeveelheid hout die jaarlijks bijgroeit, gelijk zijn aan de hoeveelheid hout die op een natuurlijke manier afsterft en krijgt men

VERCHIPPEN

• Spaan- en vezelplaten

• Papier

• Biomassa voor energetische valorisatie

ZAGEN

• Blokplaten

• Pallets en industriële verpakking

• Deuren en ramen (kaders)

• Meubelcomponenten

AFROLLEN EN SNIJDEN

• Fruitkistjes

• Multiplex

hout

bossen met grote hoeveelheden dood hout.

De voorbije decenia werd er in onze Vlaamse bossen vaak veel minder hout geoogst dan er bijgroeide wat geleid heeft tot relatief hoge voorraden hout in onze bossen. Zo zou er naar schatting bijna dubbel zoveel hout staan in een gemiddeld Vlaams bos dan in een even groot bos in het Verenigd Koninkrijk. Symbolisch zou men kunnen stellen dat

door het niet afhalen van de ‘intresten’ (= bijgroei) de ‘spaarboek’ (= houtvoorraad in het bos) aardig is aangedikt. Geschat wordt dat er in Vlaanderen slechts ongeveer een kwart van de jaarlijkse bijgroei wordt geoogst. Uiteraard is dit een gemiddelde en rekening houdend met de bossen waar er weinig of geen hout uit wordt geoogst.

Het wordt algemeen aanvaard dat globaal gezien de bossen in Vlaanderen op

een duurzame manier worden beheerd. Het samenspel van een degelijke wetgeving terzake en de verantwoordelijkheidszin van de betrokken eigenaars liggen hiervan zeker mee aan de basis. Sommige bosgebieden hebben ook reeds een label van goed bosbeheer gekregen. Een vrij hoge instapdrempel ten gevolge van administratieve verplichtingen en controlekosten, zorgt er voor dat dergelijke certificering (voorlopig) hoofdzakelijk beperkt blijft tot de open-

bare bossen. Het blijft uitkijken naar vereenvoudigde systemen die ook private eigenaars met een beperkter bosdomein toelaten het goede bosbeheer dat zij voeren te laten certificeren.

Over het totale volume hout dat jaarlijks wordt geoogst uit de Vlaamse bossen zijn er geen gedetailleerde gegevens beschikbaar, maar dit wordt geschat op ongeveer 300.000 m³. Hiervan is ongeveer 1/3e afkomstig uit openbare bossen en wordt verkocht door het Agentschap voor Natuur en Bos. De boseigenaars verkopen via de Vlaamse Bosgroepen jaarlijks gemiddeld 70.000 m³ hout, waarvan ongeveer 15% brandhout. De rest wordt door private boseigenaars zelf te koop aangeboden.

In Vlaanderen zijn de 3 belangrijkste boomsoorten goed voor ruim de helft van de houtvoorraad in onze bossen. Onze dennenbossen (grove den en Corsicaanse den samen) bevatten meer dan 1/3e van de Vlaamse houtvoorraad op stam. De derde boomsoort nl. populier is goed voor zo’n 15%. Het leeuwenaandeel van de jaarlijks houtoogst bestaat dan ook uit dennen- en populierenhout. We gaan eens van dichterbij bekijken op welke manier de bomen uit onze bossen worden verwerkt.

Populierenhout, van lucifer tot fruitkist

Grote delen van het Vlaamse landschap worden gekenmerkt door aanplantingen van populier, zowel in bosverband als onder de vorm van lijnbeplantingen. Veel van deze aanplantingen kwamen er mede onder impuls van de luciferindustrie die rond de helft van vorige eeuw in onze contreien floreerde. Inmiddels is de luciferindustrie volledig verdwenen en vond de industrie nieuwe toepassingen voor deze grondstof.

Het onderste deel van de populierenstam en mooi gesnoeide exemplaren worden gebruik om als afrolhout. Hierbij wordt een stamstuk geschild en het lange vel hout dat op die manier ontstaat wordt verder verwerkt tot afgewerkte producten. Door het terug verlijmen van de houtvellen krijgt men multiplexen die na het aanbrengen van een afwer-

kingslaag bijvoorbeeld gebruikt worden als keukenbladen of meubelpanelen. Eén van de Vlaamse bedrijven die de populierenstammen verwerkte tot dergelijke hoogwaardige eindproducten heeft enige tijd geleden de deuren gesloten zodat dergelijke verwerkingsunits niet meer in Vlaanderen aanwezig zijn. Een andere toepassing van het afrollen

Per gezin van 4 personen verbruiken we ongeveer 10 kilogram hout per dag! De helft hiervan consumeren we onder de vorm van papier en karton, de rest als verpakkingsmateriaal (paletten, fruitkisten,…) of in hoogwaardige toepassingen zoals houten meubelen en constructiemateriaal. Slechts een klein deeltje wordt gebruikt als brandhout.

De hoeveelheid hout die jaarlijks in Vlaanderen wordt geoogst, is slechts voldoende om de inwoners van een stad als Gent op een duurzame manier van hout te voorzien. Al de rest van het hout dat we in Vlaanderen verbruiken, moeten we importeren. Dit gebeurt voornamelijk onder de vorm van halffabricaten zoals gezaagd hout en papierpulp, of onder de vorm van afgewerkte producten zoals meubels, plaatmateriaal of papier. Een deel wordt ook ingevoerd als rondhout (= stammen) om in Vlaanderen te worden verwerkt.

Populierenstammen liggen klaar voor transport

zijn fruitkistjes. Hierbij wordt het houtvel versneden en de plankjes die men zo bekomt worden gebruikt voor de fabricage van fruitkistjes. Eén van de marktleiders van de Benelux hierin is een Vlaams bedrijf met vestigingen in Oudenaarde en St.-Truiden (DDS Kistenfabriek). Een belangrijk deel van de kwaliteitsstammen van populier afkomstig uit de Vlaamse bossen worden in dit bedrijf verwerkt.

Minder kwaliteitsvolle delen van populierenstammen wordt verzaagd tot vb. blokplaten en verpakkingshout om dan verwerkt te worden tot paletten en houten kisten. In Vlaanderen zijn er diverse zagerijen waar populierenstammen verzaagd worden met onder andere vestigingen in Ieper (zagerij Demey), Ronse (zagerij Van Schorisse), Holsbeek (Caluwaerts) en Lummen (Jorissen). Deze bedrijven verwerken gezamenlijk tientallen vrachtwagens populierenhout per dag en de kans dat een populierenstam afkomstig uit uw bos hier wordt verzaagd is dan ook groot.

De toppen van populier alsook de houtresten afkomstig van de zagerijen worden verwerkt tot papier. In Lanaken is er een papierfabriek (Sappi) waar het resthout van populier verwerkt wordt tot papierpulp. Ook naar de papierfabriek van Virton wordt resthout afkomstig uit onze bossen afgevoerd.

Een andere toepassing van takhout van populier is de verwerking in spaan- en vezelplaten. Deze industrie heeft belangrijke vestigingen in onze bosarmste provincie meer bepaald in de omgeving van Wielsbeke en Oostrozebeke met bedrijven als Unilin en Spano.

Een verwerkingsproces van houtresten dat de laatste jaren in opmars is, is het verchippen van de takken om gebruikt te worden in verbrandingsinstallaties. Een goede zaak om onze CO2-uitstoot onder controle te helpen krijgen, op voorwaar-

de dat hiervoor geen kwaliteitsvol hout wordt gebruikt. Een gevaar dat echter steeds groter wordt door de toenemende vraag naar houtchips.

nig knoesten) stammen worden verwerkt tot constructiehout en bouwhout (vb. bekistingen). De dunnere naaldhoutstammen worden vaak verzaagd en

Den, van mijnstut tot OSB-plaat

De intensieve bebossingsprojecten die tijdens het Interbellum werden uitgevoerd, hebben er voor gezorgd dat actueel den de meest voorkomende boomsoort is in onze Vlaamse bossen. Deze bossen werden aangelegd met als doel om op jonge leeftijd te worden gekapt en het hout te gebruiken als stutpalen voor de Limburgse mijnen. De mijnen zijn inmiddels al lang gesloten en het dennenhout, vaak afkomstig uit dunningskappen, wordt nu gebruikt in talloze andere toepassingen.

De dikste en meest kwaliteitsvolle (=wei-

gebruikt voor allerlei toepassing in de verpakkingsindustrie: paletten, houten kisten, fruit- en aardappelkisten, enz… Eén van de toonaangevende bedrijven die hierin gespecialiseerd is, is gevestigd in Zulte (Lefibo). Dit bedrijf verwerkt jaarlijks ruim 230.000 m³ rondhout dat deels afkomstig is uit onze Vlaamse bossen.

Een andere belangrijke toepassing voor het Vlaamse naaldhout is de verwerking tot OSB-platen. Hierbij worden de minderwaardige dunne dennenstammetjes verchipt tot dunne houtschilfers die vervolgens terug met elkaar verlijmd worden tot platen. Deze platen worden

Naaldhout van mindere kwaliteit wordt vaak verwerkt tot plaatmateriaal

Ruim 1/3e van de houtvoorraad in de Vlaamse bossen staat in dennenbestanden

gekenmerkt door een hoge sterkte en worden veelvuldig gebruikt in de bouwsector (o.a. in houtskeletbouw). Een productie-eenheid van dergelijke OSBplaten bevindt zich in Genk (Norbord).

Duurzame houtproductie, een blijvende uitdaging

Dit beknopte overzicht, dat zeker verre van volledig is, toont aan dat de bosarme regio Vlaanderen een belangrijke houtverwerkende industrie heeft. Deze industrie verwerkt de duurzaam geproduceerde en hernieuwbare grondstof hout tot hoogwaardige eindproducten en creëert daardoor een grote toegevoegde waarde. De geglobaliseerde houtmarkt zorgt er voor dat nog veel van de stammen afkomstig uit onze bossen onverwerkt worden verscheept naar landen zoals China en India om dan later als afgewerkte producten (gedeeltelijk) op onze (Europese) markt terug te komen. Vanuit duurzaamheidsstandpunt kunnen hierbij grote vraagtekens worden geplaatst en kansen om extra toegevoegde waarde en bijkomende tewerkstelling in eigen regio te creëren blijven zo jammer genoeg onderbenut. Het is duidelijk dat het Vlaamse bosareaal ondanks zijn beperkte oppervlakte een niet te verwaarlozen bijdrage levert aan de grondstoffenvoorziening van deze houtverwerkende industrie. Blijvend investeren in multifunctioneel bosbeheer waarbij naast de natuurwaarden en de recreatieve functie ook evenwaardige aandacht is voor duurzame houtproductie is dan ook noodzakelijk.

OSB-platen vinden vaak een toepassing in

houtskeletbouw

Nieuwjaarsreceptie

Op donderdagavond 24 januari was er -volgens traditie- de nieuwjaarsreceptie van de bosgroepen in Kasteel Sanderling in De Pinte. Enkele sfeerbeelden…

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord

Hou(t) van je bos : een dag waarop meer werd geleerd door samen te werken

Op zaterdag 24 november 2012 had BON haar derde editie van de tweejaarlijkse leer- en werkdag voor leden, vrijwilligers en sympathisanten. Met 24 enthousiaste deelnemers verzamelden we in het Ontmoetingscentrum Boudelo in Klein-Sinaai voor een korte inleiding. Daarna staken we de handen uit de mouwen in het bos tijdens de workshops aanplanten bosrand, vellen van bomen, snoeien, bestrijding Amerikaanse vogelkers en aanduiden dunning. De deelnemers konden zowel in de voor- als in de namiddag 1 workshop kiezen. Dat het concept werd gesmaakt, werd bevestigd tijdens het afsluitend drankje.

Inverde begeleidde de workshop ‘Vellen van bomen’

Workshop ‘bestrijding Amerikaanse vogelkers’

Zoals u reeds eerder in de bosbode kon lezen, is Bosgroep Oost-Vlaanderen

Noord actief bezig met de bestrijding van Amerikaanse vogelkers in verschillende boscomplexen. Amerikaanse vogelkers woekert immers enorm op onze zandige bodems en krijgt bijgevolg als bijnaam ‘bospest’. De soort verdraagt veel schaduw en kan op die manier een dominante positie innemen in onze bossen. Tegelijk worden de inheemse soorten zoals lijsterbes, hazelaar en sporkehout weggeconcurreerd. De aanwezigheid van Amerikaanse vogelkers in onze bossen op zandbodems is een echte hindernis voor een bosbeheer dat meer diversiteit en inheemse soorten nastreeft.

Financiële ondersteuning

van de provincie

Elk jaar voorziet het provinciebestuur van Oost-Vlaanderen een budget voor soortenbeschermingsprojecten waarmee verenigingen aan natuurbeheer kunnen doen. De bosgroep vroeg bij de provincie een budget aan voor bestrijding van Amerikaanse vogelkers. In januari 2012 kreeg de bosgroep bericht dat we een budget toegekend kregen van de subsidie ‘Soortenbescherming’ waarmee Amerikaanse vogelkers in private bossen kon bestreden worden. Samen met de subsidie Groenjobs van het Agentschap voor Natuur en Bos, zette de bosgroep de toegekende middelen prioritair in in het boscomplex Kloosterbos en gedeeltelijk ook in het boscomplex Patotterij.

Wat realiseerden we?

Het boscomplex Kloosterbos is gelegen te Wachtebeke. Ongeveer 90 ha bos is er eigendom van de provincie Oost-Vlaanderen en aansluitend daarop liggen nog heel wat private eigendommen. Zowel de provincie als de bosgroep zijn reeds enkele jaren actief om de Amerikaanse vogelkers in het complex onder controle te krijgen. Daarbij is het belangrijk dat de percelen waar de vogelkers werd bestreden, worden nabehandeld. De zaadbank van Amerikaanse vogelkers is immer meestal zeer groot. In de jaren na de eerste bestrijding kiemen veel van deze zaden en ontstaat in het bos een kruidlaag die bijna uitsluitend uit Amerikaanse vogelkers bestaat. Deze zaailingen moeten op hun beurt aangepakt worden. Met de middelen die ter beschikking waren van de provincie en de groenjobs, kon de bosgroep in 2012 in 12,6 ha privaat bos in het Kloosterbos een

nabehandeling uitvoeren. Bovendien kon ook in 5,1 ha privaat bos een eerste behandeling opgestart worden. Concreet betekent dit dat alle bosbestanden in de kern van het boscomplex nu een eerste behandeling kregen en dat we de toestand in het Kloosterbos momenteel ‘vogelkersarm’ kunnen noemen. Uiteraard moet de ontwikkeling in het bos opgevolgd worden en zal het nodig zijn om in de toekomst nog nabehandelingen van Amerikaanse vogelkers te voorzien. Door de handen in mekaar te slaan, lukt het de provincie Oost-Vlaanderen en de bosgroep zeker en vast wel om de vogelkersarme toestand in het Kloosterbos te behouden!

Interesse voor bestrijding in uw bos?

De bestrijding van Amerikaanse vo gelkers vraagt een gezamenlijke aan pak voor alle boseigenaars in een bos complex. Gezien de kostprijs van de werkzaamheden kunnen wij niet in elk boscomplex de bestrijding aanvatten. Contacteer ons om te weten of in uw buurt reeds bestrijding van Amerikaanse vogelkers lopend is. De bosgroep bekijkt per aanvraag wat mogelijk is.

Kloosterbos ‘vogelkersarm’ dankzij steun van de provincie

gesubsidieerd door

Amerikaanse vogelkers woekert in veel bossen op zandbodems

Opmaak beleidsplan 2014-2019

Speciaal op de planning voor 2013 is dat onze bosgroep tegen 1 oktober 2013 de verlenging van haar definitieve erkenning moet aanvragen. Hiervoor zullen wij een beleidsplan opmaken voor de komende 6 jaar. In dit beleidsplan zullen de krijtlijnen voor de bosgroepwerking voor de komende jaren worden vastgelegd. De mening en input van de leden-boseigenaars en de bosgroeppartners is heel belangrijk opdat we een goed beleidsplan zouden kunnen maken. Daarom zullen de leden en de partners via een enquête bevraagd worden over de bosgroepwerking. Tijdens de algemene vergadering wordt tevens een discussie- en denksessie voorzien met de leden over de doelstellingen van de bosgroep voor de komende 6 jaar. Op basis van al deze informatie zal een werkgroep het beleidsplan vormgeven.

Afscheid van Klaas Van Roy

Vanaf 1 april 2013 zal Klaas, die sinds mei 2008 bij ons als medewerker bosbeheer actief was, niet meer bij ons aan de slag zijn. Hij zal zijn loopbaan verder zetten bij de bosgroep Groene Corridor.

‘Na 5 jaar werken in de OostVlaamse bossen, kreeg ik de kans om in de bossen van bosgroep Groene Corridor te starten. Dit zijn de bossen waar ik mijn jeugd sleet en waarmee ik me nauw verbonden voel. Gedurende mijn tijd in Oost-Vlaanderen heb ik veel opgestoken, maar vooral veel leuke, enthousiaste mensen leren kennen. Nu moeten we dus afscheid nemen, maar ongetwijfeld lopen we elkaar nog wel eens tegen het lijf tijdens één of ander bosgroep-evenement. Het ga jullie goed!’

Algemene Ledenvergadering

Opzaterdag 4 mei heeft de bosgroep haar jaarlijkse algemene ledenvergadering. Deze zal plaatsvinden in het Cultureel Centrum van Wachtebeke. Op het programma staan de geijkte punten zoals het jaarverslag en de jaarrekening 2012 en de planning en begroting voor 2013. Aansluitend zal de Algemene Vergadering beslissen over de invulling van 8 bestuurdersmandaten.

Het tweede gedeelte van de algemene vergadering zal dit jaar niet bestaan uit een wandeling, maar wel uit een discussie- en denksessie over het beleidsplan voor de komende jaren. Meer informatie hierover leest u in nevenstaande rubriek. Naar goede gewoonte, zal de algemene vergadering afgesloten worden met een lekkere en gezellige lunch. Wie dit wenst kan na de lunch nog deelnemen aan een gegidste wandeling in het Kloosterbos. Bosgroepleden krijgen half maart hun persoonlijke uitnodiging met de post of via mail toegestuurd.

Bent u nog geen lid, maar wenst u toch graag aanwezig te zijn op de algemene vergadering? Contacteer dan gerust het bosgroepsecretariaat.

Interesse in de Raad van Bestuur?

Als u boseigenaar bent en lid bent van de bosgroep, kunt u zich kandidaat stellen voor onze raad van bestuur. Van een bestuurder bij de Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw wordt het engagement verwacht om -samen met andere bestuurders en de bosgroepcoördinator- te zorgen dat de bosgroep goed functioneert. Meer concreet kunnen volgende zaken aangehaald worden als taken van een bestuurder:

• interesse hebben om mee na te denken over het uitbouwen van een goede dienstverlening voor de boseigenaars,

• ongeveer elke 2 maand een avondvergadering bijwonen die een drietal uur duurt,

• gemotiveerd zijn om mee te helpen aan het uitbouwen van de bosgroep als vereniging en mee na te denken over het optimaal besteden van onze beschikbare middelen,

• voorbereiden van de jaarlijkse Algemene Vergadering,

• (vrijblijvende) deelname aan werkgroepen om bepaalde thema’s meer uit te diepen.

Belangrijk om aan te denken is dat een dergelijke intense zakelijke samenwerking tussen de bestuurders niet kan zonder een flinke dosis kameraadschap, zonder enige inmenging van politieke of maatschappelijke overtuiging. Dit uit zich - ondanks de vaak drukke vergaderagenda - in gezellige vergaderingen en een goede groepsgeest!

Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2

9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Sylvie Mussche

De Algemene Ledenvergadering van 2012

Wenst u ons te contacteren ? Bosgroep oost-Vlaanderen noord VzW

Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen

Dankzij uw vertrouwen haalt de bosgroep mooie resultaten

De bosgroep blijft groeien

In 2012 mocht Bosgroep Midden OostVlaanderen 111 nieuwe leden verwelkomen. Zij zijn samen eigenaar van meer dan 200 ha bos. In totaal zijn nu 421 boseigenaars lid van de bosgroep. Samen beheren ze 1331 ha bos. Dat is al 25% van al het bos in de streek.

Aantal terreinbezoeken verdubbeld

De bosgroep kan sinds de aanwerving van een extra medewerker bosbeheer veel meer aanwezig zijn in het bos. In 2012 legden Maarten en Maud 241 terreinbezoeken af, een verdubbeling in vergelijking met 2011. De helft daarvan om beheerwerken in bossen van de leden voor te bereiden en op te volgen. Zo zijn onze leden zeker dat kappingen en aanplantingen vakkundig worden uitgevoerd door de aangestelde aannemers.

Daarnaast werd een 60-tal keren kennisgemaakt met nieuwe boseigenaars en een andere 60 keer vroegen bekende leden nieuwe adviezen over het verder beheer van hun bos.

Bos in verandering

In het voorjaar van 2012 organiseerde de bosgroep een gezamenlijke houtverkoop voor zijn leden. Twaalf boseigenaars verkochten samen meer dan 5 000m³ hout, een duurzame grondstof. Gemiddeld werd een verkoopsprijs van 36 euro per kubieke meter gehaald. Een onverwacht mooie opbrengst op een sterk schommelende houtmarkt.

Na eindkap van populieren moet uiteraard herbebost worden. De bosgroep maakte ontwerpplannen voor de herbebossing van 16 hectare bos. We mochten ook meerdere enthousiastelingen helpen bij het aanleggen van compleet nieuwe bossen op voormalige

landbouwgrond. Zo kwam er 5 hectare bos bij.

Met hulp van projectsubsidies van het Vlaams Gewest en de Provincie konden een tiental leden geholpen worden met het vrijstellen van jonge bosaanplantingen en het laten kappen van onveilige randbomen.

Samenwerking op lange termijn

Voor ongeveer een vijfde van de bossen in beheer bij de leden, ongeveer 250 ha, werd in 2012 de opmaak van een gezamenlijk uitgebreid bosbeheerplan begeleid. Zo wordt de samenwerking op lange termijn tussen de verschillende eigenaars van één groter bos georganiseerd. De bosbeheerplannen beschrijven de acties die nodig zijn om het actuele bos te laten evolueren tot de door de eigenaars gewenste “ideale” bosbeelden.

Ledendag op 28 april 2013 u komt toch ook?

De bosgroep is een vzw. Suggesties en opmerkingen bij de resultaten, planning en budgetten zijn dus welkom tijdens de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering. Uw mening is van tel. Noteer alvast zondag 28 april 2013 in uw agenda. Boseigenaars die lid zijn van de bosgroep ontvangen hiervoor nog een persoonlijke uitnodiging.

Net als vorig jaar maken we er een aangename en leerrijke bosdag van. U kan kiezen uit meerdere activiteiten: een boswandeling met gids, een mini-cursus bosbeheer, een lezing, een praktische demonstratie,….enzovoort. Kortom, voor ieder wat wils én met tijd voor een babbel, hapje en drankje.

Om alle misverstanden te vermijden: dat u de Bosbode ontvangt betekent niet automatisch dat u echt lid bent van de bosgroep. Ontving u geen uitnodiging voor onze nieuwjaarsreceptie? Ontving u vorig jaar geen uitnodiging voor de Algemene Vergadering? Dan bent u nog niet geregistreerd als lid van de bosgroep. Uw lidmaatschap is belangrijk voor u, voor uw bos en voor de bosgroep. Contacteer het secretariaat van de bosgroep om dit gratis in orde te laten brengen.

Wat mag u in 2013 van de bosgroep verwachten?

Beschikbaar voor elk lid

Terreinbezoeken voor advies, cursussen, het organiseren van een gezamenlijke houtverkoop, het organiseren van bebossingen en herbebossingen …de basisdienstverlening zetten we uiteraard onverminderd voort.

Extra aandacht voor enkele focusgebieden

De eigenaars van bos in Deinze en Melle zullen in 2013 voor de eerste keer kunnen kennismaken met de werking en dienstverlening van de bosgroep. Zij zullen hier persoonlijk toe uitgenodigd worden.

In Oosterzele en Berlare is de bosgroep al langer actief. In 2013 zal het 5 à 6 jaar geleden zijn dat de eerste beheerwerken werden uitgevoerd. Tijd voor een opvolgingsronde. In deze gebieden zullen alle boseigenaars opnieuw de kans krijgen om beroep te doen op de diensten van de bosgroep. De bosgroep maakt hier tijd en middelen voor vrij.

In Sint-Lievens-Houtem en Serskamp wordt, na een wervingsronde in 2012, gestart met de opmaak van nieuwe gezamelijke beheerplannen.

De leden die deelnemen aan de lopende initiatieven rond de Makegemse bossen

in Merelbeke en het Kravaalbos – Herenbos – Kluisbos in Aalst kunnen er op rekenen dat de bosgroep deze met veel inzet verder zal begeleiden.

Vraag uw gratis en vrijblijvend terreinbezoek aan

Wenst u ondertussen meer informatie over de dienstverlening van de bosgroep -die eventueel kan helpen bij het beheer van uw bos- dan kan u steeds contact opnemen met het bosgroepsecretariaat om een afspraak te maken voor een gratis en vrijblijvend terreinbezoek aan uw bos.

Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender

Algemene Vergadering 2013

Op zaterdag 27 april organiseert de Bosgroep haar jaarlijkse Algemene Vergadering. Dit jaar zijn we te gast in het bosgebied Steenbergse Bossen gelegen in Zottegem, meer bepaald op de grens van Erwetegem en St-Goriks-Oudenhove. Het boscomplex ligt op een heuvelflank en bevat talrijke bronbosjes. Het zuivere kwelwater dat hier naar boven komt in combinatie met een grote verscheidenheid aan bodemtypes zorgt voor een gevarieerde en prachtige voorjaarsflora. Deze wandeling is een unieke gelegenheid om dit pareltje van de Vlaamse Ardennen te ontdekken. Alle leden en sympathisanten zijn van harte welkom!

Voor het administratieve deel komen we samen in Feestzaal De Linde, Gaverland 55 te Zottegem (Erwetegem). Dit jaar loopt het 3-jaarlijks mandaat van enkele bestuurders af en zullen er dus bestuurdersverkiezingen plaatsvinden. Elk werkend lid dat gemotiveerd is om zo’n mandaat op te nemen kan zich kandidaat stellen om bestuurder te worden bij de Bosgroep. Voor meer informatie

over het engagement als bestuurder kunt u steeds contact opnemen met het secretariaat. Kandidatuurstellingen dienen uiterlijk op maandag 15 april binnen te zijn.

Onder voorbehoud van eventuele wijzigingen door de Raad van Bestuur, ziet de agenda van de Algemene Vergadering er als volgt uit:

9u30: Ontvangst

9u45: Administratief gedeelte

• Voorstelling van het activiteitverslag 2012 en de planning 2013

• Goedkeuring rekeningen 2012 en begroting 2013

• Wijziging van de statuten

• Verkiezing leden Raad van Bestuur

10u30: Wandeling in de Steenbergse Bossen te Zottegem

13u00: Mogelijkheid tot deelname aan lunch

Deelname aan de Algemene Vergadering is gratis voor onze leden en hun partner.

Wie dit wenst kan na de wandeling ook nog een hapje blijven eten. Inschrijven bij de Bosgroep is evenwel verplicht!

Wenst u ons te contacteren ?

Bosgroep VlaaMse ardennen tot dender VzW

Veemarkt 27 - 9600 Ronse

Tel. 055/21 62 80

vlaamseardennen@bosgroep.be

Coördinator: Hans Scheirlinck

De

Bossen maken voor vleermuizen een wereld van verschil

Vleermuizen zijn dol op bossen. Tussen de bomen jagen ze op insecten, in holle bomen en achter loshangende boomschors verschuilen ze zich en brengen ze hun jongen groot. De bosranden gebruiken ze dan weer als trekroute en open plekken doen ‘s nachts dienst als jachtterrein. Met enkele eenvoudige maatregelen wordt jouw bos een plek waar heel wat soorten vleermuizen zich prima thuis voelen!

Van schuilplaats tot vliegroute

Bomen zijn op de één of andere manier van belang voor zowat alle 21 vleermuissoorten die Vlaanderen rijk is. Naast de bosvleermuis verkiezen ook de baardvleermuis, de watervleermuis, de rosse vleermuis, de franjestaart, de ingekor-

ven vleermuis, de Bechsteins vleermuis en nog zes andere soorten het bos als leefgebied. Een aantal soorten gebruikt boomholtes als schuilplaats of brengt er zijn jongen groot. Andere soorten gebruiken bomen of bos alleen om voedsel te zoeken of als vliegroute. Voor vleermuizen is het belangrijk dat er een gevarieerd aanbod van bomen aanwezig is. Sommige soorten schuilen het liefst onder loshangende boomschors, terwijl andere liever holtes bewonen die door een specht werden uitgehakt. Ook voor hun voedsel zijn vleermuizen afhankelijk van bomen. In de buurt van bomen leven immers veel vliegende insecten, en die zijn het geliefkoosde hapje van zowat alle vleermuissoorten. Bomen in lanen, langs bosranden en in houtwallen vormen ten slotte ook onmisbare ‘vliegroutes’ tussen en binnen leefgebieden.

Vleermuizen en structuur

Zoals voor veel planten- en diersoorten is een gevarieerd bos ook voor de vleermuis een verademing. Het bos gewoon zijn gang laat gaan (=nulbeheer) is niet

Vliegende franjestaart in de kruinen

Een boom als deze biedt nog vele jaren mogelijkheden voor vleermuizen

noodzakelijk de beste manier om er vleermuisvriendelijk bos van te maken. Door bosranden aan te planten, deze gericht te beheren, het bos te dunnen en open plekken te maken, creëer je een bos waar vleermuizen zich thuis voelen. De vrijgekomen ruimte wordt immers snel ingenomen door kruiden en natuurlijke verjonging en op die manier bekom je al snel een grotere variatie in de bosstructuur.

Voor vleermuizen is het ook belangrijk dat oude, zelfs dode bomen blijven staan. Vleermuiskenners raden aan om minstens één dikke dode boom per hectare te laten staan. Zo krijgen spechten en schimmels de kans om holtes te maken waar vleermuizen zich in kunnen verschuilen en jongen kunnen groot brengen. Heb je een jong bos met weinig holle bomen, dan kunnen vleermuiskasten tijdelijk een oplossing bieden.

Vleermuizen en boomsoorten

Ook voor de samenstelling van je bos geldt: hoe gevarieerder, hoe beter. Met bepaalde soorten zit je sowieso goed. Boskers, Europese vogelkers, linde en zelfs robinia zijn toppers omdat ze veel insecten aantrekken. Ook eik en beuk zijn voor vleermuizen een meerwaarde. Eiken kunnen erg oud worden, en krijgen in de loop der jaren heel wat natuurlijke holtes waarin vleermuizen zich kunnen verschuilen. Beuken worden minder oud, maar hebben toch al snel heel wat spechtengaten en holtes. De Amerikaanse eik krijgt dankzij de vleermuis toch nog een ecologische waarde. In onze bossen is deze soort namelijk vaak de enige oudere loofboom met geschikte nestholtes.

Verstoring door boswerkzaamheden

Een kapping zorgt voor variatie in het bos, en dat is precies waar vleermuizen tuk op zijn. Maar de werkzaamheden kunnen het leven van de vleermuis ook danig verstoren. Het hele jaar door kunnen er immers vleermuizen in de bomen huizen. In bepaalde periodes zijn vleermuizen echter extra kwetsbaar: tijdens de lente, wanneer de jongen worden grootgebracht, en tijdens de winter, wanneer de vleermuis zijn winterslaap houdt. Wanneer je weet hebt van koloniebomen in je bos laat je de werken dan ook best tussen half september en half oktober gebeuren. Op dat moment zijn de vleermuiskolonies meestal al uiteengevallen in kleinere groepen en moet de winterslaap nog beginnen. Wanneer je beslist te kappen, kan je beroep doen op een specialist ter zake om goed te

De rosse vleermuis bewoont oude spechtengaten

controleren of er nog vleermuizen in de boomholtes zitten. Die observeert dan of er in de avondschemering dieren uitvliegen.

Bomen kappen is trouwens niet altijd een must om je bos te dunnen. Je kan de bomen ook ringen, en dat is meteen de meest vleermuisvriendelijke dunningstechniek. Een geringde boom kan nog een hele tijd rechtop staan en biedt in de loop der jaren veel mogelijkheden als schuilplaats voor vleermuizen. Het hout kan dan uiteraard niet als grondstof worden gebruikt. Geringde bomen kunnen na een tijdje onstabiel worden, en dat kan gevaarlijk zijn. Daarom ring je niet nabij paden en wegen. Ook het rooien van bomenlanen doe je best zo geleidelijk aan mogelijk. Vleermuizen kunnen dan langer in de bomen verblijven of de tijd nemen om te verhuizen.

Bosbeheerplan Blekkervijver

Toen de bosgroep Oost-Vlaanderen Noord plannen maakte om een bosbeheerplan te laten opmaken voor het boscomplex Blekkervijver te Sint-MariaAalter rees al snel de vraag ‘Wat met de vleermuizen?’. Het bos heeft immers een gezegende leeftijd en er zijn talrijke dreven dode en holle bomen aanwezig. Aangezien wij geen kenners zijn, werd beroep gedaan op enkele locale specialisten die met een bat-detector (toestel die het ultrasone geluid van de vleermuizen hoorbaar maakt) aan een inventarisatie begonnen. Toen het hele bos gescreend was, bleken er een groot aantal soorten -waarvan zelfs enkele bedreigde- aanwezig te zijn. Van enkele soorten werden zelfs koloniebomen vastgesteld. Er werden in het beheerplan dan ook maatregelen voorzien die de dieren ten gunste moeten komen. Dreven worden gefaseerd gekapt, open plekken worden open gehouden en in zones met koloniebomen worden geen werken uitgevoerd.

aanwezig in het boscomplex

Vleermuis gevonden: wat nu?

Tref je tijdens boswerken een boom met vleermuizen aan? Neem dan deze regels in acht:

- In de zomer, wanneer de vleermuizen erg actief zijn, is het beter de werken een tijdje te stoppen. Het diertje krijgt zo de kans een andere schuilplaats te zoeken.

- In de winter houden vleermuizen een winterslaap, en zijn ze niet in staat om zelf uit te vliegen. Je brengt het dier dan best naar een andere, gelijkaardige plek (een boomholte of vleermuiskast). Een ijskelder is niet geschikt voor vleermuizen uit boomholtes. Hier overwinteren andere soorten, met andere klimaateisen.

- Draag stevige handschoenen om te beletten dat je gebeten wordt. Een vleermuis die wordt opgepakt, zal bijten om zich te beschermen. Er bestaat dan een (weliswaar kleine) kans dat ze een ernstige ziekte overdraagt.

- Als blijkt dat je een vleermuisboom hebt geveld, laat je de gekapte boom best nog een nacht liggen vooraleer je ze verzaagt. De vleermuizen kunnen ‘s nachts een andere schuilplaats zoeken.

- Vleermuizen zijn vaak veel kleiner dan verwacht. Ze kruipen weg in gaten of spleten. Wees tijdens boswerken dus extra waakzaam.

Van de Grootoorvleermuis is een kolonieboom

Blekkervijver

BRON: ’t Limburgs Bosbelang nr 33, zomer

Weetjes uit de boswetgeving ... aanleg en onderhoud van boswegen ?

Debos- en natuurwetgeving in Vlaanderen is complex. Het gebeurt maar al te vaak dat de bosbeheerders door de bomen het bos niet meer zien. Met deze rubriek willen we daar verandering in brengen.

De wetgeving die relevant is voor de aanleg en het beheer van boswegen en verhardingen is zeer uiteenlopend. Het gaat onder meer over de wetgeving inzake ruimtelijke ordening, bos, natuur en onroerend erfgoed. Dit artikeltje probeert kort de hoofdlijnen weer te geven waar u als bosbeheerder rekening moet mee houden.

Aanleg van een nieuwe bosweg of verbreding van een bestaande bosweg?

Als u een nieuwe bosweg wil aanleggen of een bestaande verbreden, is de eerste vraag die u zich moet stellen of dit een ontbossing is. Indien de werken gebeuren in functie van het bos zelf (bv. voor exploitatie of aanleg van een wandelpad), dan is het geen ontbossing. In dat geval dient u de aanleg van de nieuwe bosweg/verbreding van de bestaande bosweg duidelijk te omschrijven in het (uitgebreid) bosbeheerplan. Is er geen bosbeheerplan, dan kunt u hiervoor een machtiging aanvragen bij het Agentschap voor Natuur en Bos.

Indien de nieuwe bosweg niet in functie van het bos wordt aangelegd, maar bv. een doorgangsfunctie heeft, dan is het wel een ontbossing. In dat geval dient u voor de aanleg van de nieuwe bosweg/ verbreding van de bestaande weg alle geldende regels voor ontbossingen te volgen. In dat geval moet je steeds een stedenbouwkundige vergunning voor

ontbossing aanvragen bij de gemeente. Indien de bosweg niet gelegen is in woongebied of industriegebied, dient bovendien eerst een ontheffing op het ontbossingsverbod aangevraagd te worden (meer info hierover in een volgende bosbode).

Aanbrengen van verhardingen aan een bosweg

Een verharding aangebracht op de grond, wordt volgens onze wetgeving ruimtelijke ordening beschouwd als het ‘realiseren van een constructie’. Voor de aanleg van een verharde weg is bijgevolg steeds een stedenbouwkundige vergunning vereist. Onder de aanleg van een weg valt niet alleen het realiseren van een nieuwe weg, maar ook het aanpas-

sen van een bestaande weg waarbij de verharding gewijzigd wordt of het wegprofiel aangepast wordt. Een verharding omvat alle verhardingen waarbij nieuwe materialen, die niet eigen zijn aan de bodem, worden gebruikt.

De stedenbouwkundige vergunning moet aangevraagd worden bij de gemeente die dan zelf advies hierover zal vragen aan het Agentschap voor Natuur en Bos.

Voor de aanleg van een niet-verharde bosweg die geen ontbossing betreft (bv. exploitatieweg, wandelpad, brandweerweg) is geen stedenbouwkundige vergunning noodzakelijk. Er worden immers geen constructies aangebracht en het reliëf van de bodem wordt niet gewijzigd.

Onderhoudswerken aan bestaande boswegen?

Onder onderhoudswerken wordt volgends de wetgeving ruimtelijke ordening verstaan ‘werken, andere dan stabiliteitswerken, die het gebruik van een constructie voor de toekomst ongewijzigd veilig stellen door het bijwerken, herstellen of vervangen van geërodeerde of versleten materialen of onderdelen’. Voor het onderhouden van een bestaande weg is geen stedenbouwkundige vergunning vereist. Concreet betekent dit dat een bestaande weg waar een verharding aanwezig is, mag onderhouden worden met hetzelfde materiaal zonder dat daarvoor een stedenbouwkundige vergunning moet aangevraagd worden.

Meer info?

Contacteer het Agentschap voor Natuur en Bos (www.natuurenbos.be) of uw bosgroep!

Aanleg van uw bosweg : hoe zit het met de vergunningen?

Gluren bij de buren

Indeze nieuwe rubriek ‘Gluren bij de buren’, bespreken we een speciale verschijning, opmerkelijke vondst of tip uit het bos van één van onze leden. In dit nummer hebben we het over een wonderlijk massale groei van paddestoelen op een boom in het bos van Ferdi en Maria Van Broeck uit Sint-Niklaas.

‘In ons bos in de Puitvoet, hebben we een boom die sinds enkele jaren dood is. Zo’n dode boom is leuk want er komen spechten naartoe en af en toe groeide er een paddestoel op. Er was dus steeds wat te beleven bij deze boom.’ begint Ferdi zijn verhaal.

‘Op een mooie herfstdag eind oktober vorig jaar, schrokken we ons echter een hoedje. De boom stond opeens volledig bedekt met grote beige paddestoelen. De paddestoelen groeiden van de voet van de boom tot wel 10m hoog en sommige waren wel 15cm groot!’

Maria: ‘Zoiets mooi hadden we in ons bos, maar ook in de omringende bossen nog nooit gezien! Die paddestoelen moeten er echt op één of twee nachten gekomen zijn want tevoren hadden we nooit iets opgemerkt.’

De paddestoelen in kwestie bleken Honingzwammen te zijn. Dit is een zwam waarvan bij ons in België verschillende varianten voorkomen. Ze groeien altijd op hout en je kan ze herkennen aan de zwarte schoenveters (dit zijn de ‘wortels’) die je net onder de schors van de geïnfecteerde bomen aantreft. De zwam heeft een kwalijke reputatie want hij zou gezonde bomen dood kunnen maken. Dit is niet de volledige waarheid. De wortels van de zwam beschikken over het vermogen om beschadigde wortels te detecteren van op een afstand.

De schoenveters kunnen dan verzwakte bomen aanvallen totdat ze het begeven. Bij een gezonde boom zal de Honingzwam dus niet tot de aanval over gaan.

Bij Ferdi en Maria is de boom waarschijnlijk gestorven door toedoen van de zwam na verzwakking door te laat dunnen, bodemverdichting of een schommeling in de grondwatertafel. De zwam nam dan enkele jaren de tijd om met zijn ‘wortels’ de volledige stam te doorgroeien. Daarbij worden de toekomstige paddestoelen reeds als knopjes aangelegd. Wanneer het weer geschikt is –vorige herfst was niet té nat en zacht- kunnen deze plots op enkele dagen ‘als paddestoelen uit de grond’ schieten.

In dit geval gebeurde dit op een dode grove den in het boscomplex Puitvoet te SintNiklaas.

De volgende dagen liepen op het bosgroepsecretariaat nog enkele meldingen binnen van stammen met paddestoelen erop. Dikwijls ging het hier ook om de Honingzwam.

Oproep!

Hebt uzelf ook een speciale verschijning, opmerkelijke vondst of tip te melden? Contacteer dan snel het secretariaat van uw bosgroep. Het is altijd een troef wanneer u er ons een mooie foto kan bij bezorgen!

Ferdi bij zijn prachtige boom vol Honingzwammen. Auteur : Maria Van Broeck

De zwarte schoenveters net onder de schors zijn de ‘wortels’ van de zwam.

Foto: Fabio Stergulc

Activiteitenkalender

Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen Gegidste wandeling – Buggenhoutbos

Over Wintereiken en lenteblOemen; Over duurzame kappingen en bOsuitbreiding.

zOndag 12 mei van 14.30u tOt 17u

U bent van harte welkom voor een lentewandeling in Buggenhoutbos op zondag 12 mei. Onze gids kent het gebied op zijn duimpje. Als voormalig boswachter kent hij zowel de geschiedenis, de toekomst als het praktisch beheer van het bos.

De eyecatchers van het Buggenhoutbos zijn ongetwijfeld de imposante eikenbomen die het bos domineren. Nergens in Vlaanderen staan zoveel wintereiken als in het Buggenhoutbos. Voordien vond je hier vooral beuken, waaraan het domein én de gemeente hun naam te danken hebben. Enkele oude beukenbestanden van 1850 getuigen nog van dat oude Buggenhoutbos. In de lente ontdek je bosanemoon en gele dovenetel. In de vallei van de Hollebeek tref je de vuursalamanders aan, waarvoor het Buggenhoutbos hun meest noordelijke woonplek is in België.

Het oorspronkelijke Buggenhoutbos van ongeveer 400 hectare groot heeft heel wat bedreigingen moeten doorstaan. Zo verdween 240 hectare bos tijdens de Eerste Wereldoorlog om plaats te ruimen voor landbouwgrond. In 1933 kocht de Belgische overheid de resterende 140 hectare Buggenhoutbos en hield het houtrovers buiten het domein. Het Agentschap voor Natuur en Bos streeft naar een herstel van het oude bos. Zo plant het in de toekomst nog eens twintig hectare bosuitbreiding.

Gids: Gustaaf Van Gucht, de vorige boswachter van Buggenhoutbos

Plaats van afspraak: om 14.30 u op de parking van Buggenhoutbos op de Kasteelstraat recht tegenover de boskapel en rechts van taverne “De Groene Wandeling”.

De wandeling is gratis, maar inschrijven is verplicht! Inschrijven kan via bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be of 09/267 78 60 (maximum 25 deelnemers)

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord

Bedrijfsbezoek bij bosboomkwekerij Sylva Van Hulle, Waarschoot

zaterdag 27 april, van 14u tOt 17u

In de vorige editie van de Bosbode kon u al kennis maken met het reilen en zeilen in de boomkwekerij. Verschillende bosgroepleden lieten weten geïnteresseerd te zijn in een bedrijfsbezoek om alles met eigen ogen te mogen aanschouwen. Op 27 april is het zover en gaan we op bezoek bij de bosboomkwekerij Sylva Van Hulle in Waarschoot.

De familie Van Hulle kent een lange traditie in de boomkwekerij. Sinds ze zich meer gingen toeleggen op de bosboomkwekerij konden ze doorgroeien tot een topper van wereldformaat. Momenteel wordt de firma gerund door bosbouwingenieur Jan Coussement. In de lente draait alles om het zaaien en (ver)planten van nieuw plantsoen. We maken kennis met verschillende soorten en methodes. De firma bezit verschillende certificaten omwille van zijn succesvolle, milieubewuste teelt die uitgebreid wordt toegelicht.

Onder begeleiding van Jan Coussement en zijn team komen we te weten welke weg ons plantsoen al heeft afgelegd vooraleer het in onze bossen wordt aangeplant.

Begeleiding: Jan Coussement, zaakvoerder Plaats van afspraak: ‘t Hand 10, 9950 Waarschoot Het bezoek is gratis, maar inschrijven is verplicht! Inschrijven kan via bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be of 09-267 78 60 (maximum 25 deelnemers).

Vlaamse Ardennendag - zondag 26 mei

Beleef de Scheldevallei

Zondag 26 mei 2013 is dé trefdag voor alle gezinnen en organisaties met een hart voor natuur, bos en landschap in de Vlaamse Ardennen. Wij bieden je een zeer ruime waaier van boeiende activiteiten aan waarbij je kennismaakt met pareltjes bos, natuur, water en landschap in de Scheldevallei. Zo zit je meteen ook goed om de biodiversiteit in de regio te verkennen!

De uitvalsbasis voor deze Vlaamse Ardennendag is het Provinciaal Natuureducatief Centrum De Kaaihoeve in Zwalm (Oude Scheldestraat 16, Meilegem). Op het programma staan tal van vrije en gegidste wandelingen, fietstochten, een zoektocht, avontuurlijke activiteiten voor jong en oud in en rond het centrum. Je kan er ook kennismaken met de organisaties die zich inzetten voor de natuur in de Vlaamse Ardennen.

Kinderen worden verwend in en rond De Kaaihoeve met een wateractiviteit, een creastand, een kookactiviteit, braakballen pluizen, een blotevoetenpad, speciale activiteiten voor kleuters over dieren in de tuin, grime en andere randanimatie

Meer info op: www. vlaamseardennendag.be

Cursusaanbod 2013

Dekettingzaagcursussen zijn dit jaar opnieuw een succes. De inschrijvingen lopen heel snel binnen. Alle cursussen Kettingzaag ECS1 (Onderhoud & afkorttechnieken), Kettingzaag

ECS3 (Gevorderde technieken) en Kettingzaag ECS4 (Moeilijke vellingen) zijn volzet.

Voor de andere cursussen zijn er nog plaatsjes vrij. Dus wees er snel bij als je interesse hebt.

Nieuw!

Inschrijven kan nu ook via de vernieuwde website van de bosgroepen www.bosgroep.be.

Stap 1: ga naar www.bosgroep.be

Stap 2: Op de bruine balk klikt u op Vorming en daarna Cursussen BG (= cursussen Bosgroep).

Stap 3: selecteer uw bosgroep (Oost-Vlaanderen Noord, Midden Oost-Vlaanderen of Vlaamse Ardennen tot Dender).

Stap 4: kies de gewenste cursus en schrijf uw gegevens in de voorziene ruimte.

Uiteraard kan u zich nog steeds telefonisch of via email inschrijven bij de betreffende bosgroep.

PRAKtIJKcURSUSSEN

Kettingzaag: Liggend hout onder spanning (LHOS) (max. 6 deelnemers)

Tijdens deze eendaagse cursus leer je op een veilige, ergonomische en efficiënte manier omgaan met hout onder spanning. Dit voornamelijk voor het opwerken van kruinhout, stormschade en wegen vrij te maken van omgewaaide bomen. De aangeleerde technieken zijn zeer nuttig voor het onttakken van gevelde bomen. Ook het werken met de Tophendel kettingzaag komt aan bod.

Voorkennis ? Kettingzaag Module I of ECS 1.

Wanneer ? Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender (VAD): Vrijdag 8 november 2013(NOG 4 PLAATSEN) Waar? in werkingsgebieden van organiserende bosgroepen.

De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 12,50; overige deelnemers : € 73

‘Hakhoutbeheer en knotten van bomen ‘ (max 6 deelnemers)

Tijdens deze tweedaagse cursus leert u hoe u op een veilige manier bomen kan knotten. Ook het beheer van hakhout komt uitgebreid aan bod. Hakhoutbosjes en/of knotbomen zijn immers een ideale manier om in je eigen brandhout te voorzien.

Voorkennis ? Kettingzaag Module I of ECS 1.

Wanneer ? Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender (VAD): Vrijdag 29 en zaterdag 30 maart 2013 (NOG 2 PLAATSEN)

Waar? in werkingsgebied van VAD. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 24,50; overige deelnemers : € 97

‘Snoeien van bomen’ (max 10 deelnemers)

Deze cursus is bedoeld voor iedereen die begeleidingssnoei bij bomen wil uitvoeren. U leert waarom en wanneer bomen gesnoeid worden en u leert de juiste snoeitechniek toepassen.

Wanneer ? Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen (MOV): Zaterdag 28 september 2013

Waar? in werkingsgebied van MOV. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 12,50; overige deelnemers : € 73

‘Houten constructies’(max. 6 deelnemers)

Deze tweedaagse cursus is bedoeld voor iedereen die met eenvoudige middelen houten toestellen (banken, tafels…) uit ruwe stamstukken wil maken. U leert verschillende houtsoorten en hun toepasbaarheid kennen, met de kettingzaag rechte planken zagen uit een boomstam en verschillende verbindingen maken om tot een werkstuk te komen.

Voorkennis ? Kettingzaag Module I of ECS 1.

Wanneer ? Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender (VAD): Vrijdag 22 en zaterdag 23 november 2013

Waar? in werkingsgebied van VAD. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 24,50; overige deelnemers : € 97

‘Werken met de bijl’ (max 8 deelnemers)

Je maakt kennis met de verschillende soorten gereedschappen terwijl theorie en praktijk voortdurend worden afgewisseld. De nadruk ligt op slaggereedschap zoals bijlen en kapmessen. Over deze laagtechnologische werktuigen valt heel wat te leren: vorm en functie, kwaliteit, gereedschapskeuze, werktechniek en slijpen. Handzagen en takkenscharen komen zijdelings aan bod. Ze zijn handig voor specifieke klussen of in combinatie met slaggereedschap.

Wanneer ? Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen (MOV): Zaterdag 9 november 2013

Waar? in werkingsgebied van MOV. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 12,50; overige deelnemers : € 73

tHEORIEcURSUSSEN

‘Herkennen van boom- en struiksoorten in de zomer’ (max. 25 deelnemers)

Aan de hand van een rijk geïllustreerde presentatie worden de inheemse bomen en struiken en enkele veelvoorkomende exoten besproken. De nadruk ligt op eigenschappen voor de soortherkenning, maar ook standplaatskenmerken en mogelijk (hout)gebruik worden besproken. Tijdens een terreinexcursie wordt het herkennen van bomen en struiken grondig geoefend.

Wanneer ? zaterdag 25 mei 2013

Waar? Centraal in Oost-Vlaanderen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 12,50; overige deelnemers : € 30

‘Houtsoorten herkennen en toepassen’ (max 25 deelnemers) Houtsoorten herkennen is helemaal niet zo moeilijk als vele mensen denken. Een korte inleiding volstaat om je het verschil te leren kennen tussen de belangrijkste houtsoorten van onze West-Europese bossen. Na afloop van deze cursus bekijk je meubels, vloeren en houten constructies gegarandeerd met andere ogen.

Wanneer ? Zaterdag 23 november 2013

Waar? Centraal in Oost-Vlaanderen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 12,50; overige deelnemers : € 30

Brandhoutzoekertjes

Via deze rubriek brandhoutzoekertjes brengen we regelmatig verkopers van brandhout en geïnteresseerde afnemers met elkaar in contact. Hierbij beperkt de Bosgroep haar inbreng enkel tot het geven van informatie en advies. De verkoop gebeurt rechtstreeks tussen de verkoper en de geïnteresseerde.

Momenteel zijn bij de Oost-Vlaamse bosgroepen volgende loten brandhout beschikbaar gemeld. Meer informatie is beschikbaar bij de respectievelijke bosgroep.

BRANDHOUTAANBOD

Bosgroep OOST-VLAANDEREN NOORD 09/267 78 60

- Aalter

- 40 cm droog en gekliefd hout: 3/4 Beuk, Eik en 1/4 Els en Berk, 65 € / stère

- Stekene

- Kroonhout afkomstig van kaalkap, gratis

- Lokeren (Eksaarde)

- Kroonhout populier, gratis, omgeving Kruiskapel

Bosgroep MIDDEN OOST-VLAANDEREN 09/267 78 60

- Aalst

- 60-tal bomen fijnspar, gezaagd maar nog niet gekliefd

- Hamme

- 10 m³ afgezaagd loofhout, diam. tussen 10 en 20 cm van dunning. Het hout dient nog in stukken gezaagd te worden

Ook uit andere Oost-Vlaamse regio’s krijgen de bosgroepen regelmatig vraag naar brandhout. Meestal van particulieren die bereid zijn om ervoor te werken. Zoekt u als boseigenaar dus naar een goedkope manier om uw hakhout nog eens af te zetten of om kroonhout te laten opruimen: contacteer ons!

Bos te koop:

- Te Herzele (Hillegem) 3.5 ha bos (Populier) + 3 ha akkerland (boomkwekerij)

Contacteer Bosgroep Vlaamse Ardennen voor meer informatie

- perceel te koop : Erpe-Mere (Erondegem)

contacteer : eigenares 0494/62 73 78

- diverse bosjes o.a. Hamme, Moerzeke, Lede en Belsele

contacteer de eigenaar 0475/70 54 28

- Te Oudenaarde (Leupegem) 0,80 ha (gemengd loofbos)

- Te Ninove (Aspelare) 0,60 ha (gemengd loofbos) + 0,16 ha weiland

Contacteer Bosgroep Vlaamse Ardennen voor meer info