de bosbode 2015- 1

- Goede praktijk van bosexploitatie

- Een gesprek met Jozef Dauwe

- Bosgroepnieuws

- Natura 2000: van plannen naar concrete realisaties

- Activiteitenkalender

- Het bos culinair

- Bos en bomen in het nieuws

- Cursusaanbod

- Boszoekers

VU, Jozef Dauwe, p.a. Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw, Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent

Jaargang 11– nr 1

De bosbode is een tijdschrift van de drie Oost-Vlaamse bosgroepen

Redactie

Hans Scheirlinck, Klaartje Van Loy, Sylvie Mussche, Jakob Derks, Maarten Decoene, Kristof De Rous, Sylvie Focke, Karen Dequidt, David Claeys

Fotografie

Cover: Vildaphoto – Rollin Verlinde

Hans Scheirlinck, Sylvie Mussche, Klaartje Van Loy, Maarten Decoene, Jakob Derks, Kristof De Rous, Miguel Van Houcke, Lars Soerink, Rollin Verlinde, Gilles Wullaert

Lay-out

Koloriet – Leefdaal

Druk

Lowyck Drukkerij – Oostende

Papier

Deze publicatie werd gedrukt op kringlooppapier ‘Reprint’

Oplage

9 000 exemplaren

Verantwoordelijke uitgever

Jozef Dauwe

p.a. Bosgroep Oost-Vlaanderen

Noord vzw

Woodrow Wilsonplein 2

9000 Gent

Raad van bestuur BON

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Leen

Meersschaert, Frans De Jonghe, Ingrid

Puylaert, Jozef Van Eeckhoudt, Jan Van Dooren, Pierre d’Alcantara, Maurits Adriaenssens, Guy Bonsecour, Kristien Dierick.

Raad van bestuur MOV

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Jan Verbeke, Marc Dilewyns, Francis De Beir, Geert de Visscher, Kris Janssens, Willy Van Hoey, Dirk Abbeloos,Werner Pycke, Steven Roosen, Jozef Wittouck, Norbert Van Stichel

Raad van bestuur VAD

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Willy Bauwens, Johan Detemmerman, Raoul D’Hoossche, Paul Lievens, Pierre Depoorter, Jozef Van Crombrugge, Marc De Bock, Wouter Stockman, Peggy Van Laethem

Uw gegevens werden opgenomen in een databank die wordt beheerd door de Bosgroep. De gegevens in deze databank zullen enkel worden gebruikt in het kader van de werking van de Bosgroep en niet voor andere doeleinden. Indien u niet wenst dat uw gegevens in deze databank zijn opgenomen of indien u uw gegevens wenst te wijzigen, kunt u dit steeds doorgeven aan de Bosgroep.

Uw bos, onze zorg

Maak kennis met de bosgroepen

Een bosgroep heeft als doel u als boseigenaar praktische ondersteuning te bieden bij het beheer van uw bos. In een bosgroep zijn vele boseigenaars uit uw streek verenigd.

Samen met hen kan u vrijwillig meewerken aan een mooie toekomst voor het Vlaamse bos.

“Baas in eigen bos”, dat is het basisprincipe van de bosgroepen. De bosgroepen informeren adviseren en organiseren, maar u beslist steeds zelf over het beheer van uw bos.

Wat heeft de Bosgroep zijn leden te bieden?

GRATIS DIENSTVERLENING

1. Informatie

De bosgroep beantwoordt uw persoonlijke vragen over de technische, wettelijke en financiële aspecten van bosbeheer. U kunt ook deelnemen aan theorie- en praktijkcursussen in verband met bosbeheer.

2. Advies op maat van uw bos

U kunt een afspraak maken voor een terreinbezoek aan uw bos. Het resultaat is een beheeradvies op maat van u en uw bos.

3. Hulp bij uw bosadministratie

De bosgroep helpt u bij het aanvragen van subsidies en kapmachtigingen. Ook het opstellen van een bosbeheerplan kan begeleid worden.

DIENSTVERLENING TEGEN VERGOEDING

1. Betaalbare bosarbeid

U kunt een aanvraag indienen om tegen een voordelige prijs onrendabele werken in uw bos te laten uitvoeren. Voorbeelden zijn: bestrijding woekerende exoten, vrijstellen van jonge aanplantingen, onrendabele dunningen en hakhoutbeheer, aanleg van een bosrand,… De juiste tarievenlijst dient u bij uw bosgroep op te vragen.

2. Organisatie van beheerwerken

De bosgroep coördineert de beheerwerken bij meerdere boseigenaars samen zodat ze voor bos en eigenaar efficiënter en goedkoper worden. Wilt u werken uitvoeren in het bos dan kan de bosgroep die organiseren. U kunt deelnemen aan de gezamenlijke houtverkoop van de bosgroepen indien u hulp wenst bij de verkoop van bomen die u wenst te kappen.

3. Cursussen en excursies

De bosgroepen organiseren jaarlijks tal van cursussen zoals ‘kettingzaag, bosmaaier, houten constructies, enz. Leden kunnen hieraan deelnemen tegen een voordelig tarief.

Word gratis lid

Het feit dat u dit tijdschrift ontvangt betekent niet automatisch dat u lid bent. Iedere boseigenaar die dit wenst kan gratis lid worden van de bosgroep die actief is in zijn streek.

Uw lidmaatschap geeft recht op de dienstverlening van de bosgroep. Het lidmaatschap houdt geen verdere verplichtingen in.

Digitale Bosbode

Wil u graag papier besparen en wenst u de Bosbode enkel nog digitaal te ontvangen? Graag een seintje aan uw bosgroepsecreteriaat!

Wenst u vrijblijvend advies en hulp

bij het beheer van uw bos? Contacteer ons:

• Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

p.a. Provincie Oost-Vlaanderen

– Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Sylvie Mussche

• Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw

p.a. Provincie Oost-Vlaanderen

– Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Klaartje Van Loy

• Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

Veemarkt 27 - 9600 Ronse

Tel. 055/21 62 80

vlaamseardennen@bosgroep.be

Coördinator: Hans Scheirlinck

Woord vooraf

Beste boseigenaar en bosliefhebber, De tijd van de nieuwjaarsrecepties ligt al weer ver achter ons, maar die van de Oost-Vlaamse bosgroepen staat nog goed in mijn geheugen. Een recordopkomst van maar liefst 320 genodigden! Hiermee zitten de bosgroepen echt op hun maximumcapaciteit, met spijt moesten we dan ook heel wat geïnteresseerden laten weten dat er geen plaats meer was. Op tijd inschrijven blijft dus de boodschap. Dit jaar werd een nieuw concept uitgeprobeerd met een interessante bijdrage van Jan Verheeke, secretaris van de Milieu- en Natuurraad van Vlaanderen. Hij heeft de aanwezigen een goed beeld kunnen meegeven van wat er momenteel allemaal leeft in de bos- en natuursector. Als u nog vragen zou hebben naar aanleiding van deze voordracht, stel ze dan zeker aan uw bosgroep.

Het bos komt stilaan weer tot leven in dit seizoen. Het doet me altijd deugd te merken dat de natuur zich weet te vernieuwen en haar eigen ritme volgt. Zo ook de bosgroepen met hun uitgebreide ondersteuning en dynamiek. Wie al kennis kon maken met deze ondersteuning, hoef ik niet verder te overtuigen. En voor wie ze nog niet zou kennen: de bosgroep is er om u te helpen met raad en daad voor al uw bosvragen, volledig vrijwillig en zoveel mogelijk op maat. Neem gerust contact op voor een bezoek aan uw bos. Of lees verder in deze bosbode: u komt er alles te weten over de projecten, plannen en cursussen van de Oost-Vlaamse bosgroepen. Uiteraard leert u ook weer bij over bosbeheer en bosbeleid.

Het aantal leden van de Oost-Vlaamse bosgroepen blijft groeien: ondertussen staat de teller op een kleine 1800. Alles samen goed voor meer dan 6500 ha bos in Oost-Vlaanderen! Zoveel eigenaars blijven ondersteunen met een uitstekende dienstverlening is een hele uitdaging voor de kleine teams die de bosgroepen uiteindelijk zijn. Ondersteun ook hen met uw aanwezigheid op activiteiten en interesse voor initiatieven. Zeker de algemene vergaderingen zijn dé kans om u een goed beeld te geven van waar de bosgroepen mee bezig zijn en uw stem te laten horen. De komende maanden is het weer zover, mag ik ook op uw aanwe zigheid rekenen?

Ik wens u veel leesplezier, Jozef Dauwe

Voorzitter Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

Voorzitter Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw

Voorzitter Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

Goede praktijk van

Bosexploitatie is het vellen en uitslepen van bomen in het bos en is één van de mogelijke manieren om het bos te beheren. De laatste tientallen jaren kent bosexploitatie een grote evolutie van werken met het paard naar het gebruik van tractors en meer specifieke machines om het hout te oogsten. De komst van deze machines heeft zeker zijn voordelen. Denk maar aan betere werkomstandigheden en sneller werken. Maar ze kunnen ook extra schade berokkenen aan het bos; het zijn immers vaak zware voertuigen. Er zijn echter manieren om de schade tot het minimum te beperken.

Is schade onvermijdelijk?

Elke vorm van exploitatie zorgt voor schade in het bos, maar vaak is grote of belangrijke schade vermijdbaar. De meest gekende vorm is schade aan de bosbodem. Daarnaast kunnen ook de planten en dieren schade ondervinden van bosexploitatie: denk maar aan het verdwijnen van typische bosflora of nestplaatsen voor fauna. Tenslotte kan het bosmilieu zelf nadelen ervaren, bijvoorbeeld via de smeerolie voor de kettingzaag. Het is onvermijdelijk dat die in het bos terecht komt, daarom is biologisch afbreekbare smeerolie een must.

Naast de meer oppervlakkige en goed zichtbare bodemschade zoals sleep- of rijsporen, mag ook bodemverdichting niet onderschat worden. Het gewicht van een machine drukt hierbij de bodemdeeltjes samen, wat een belangrijke impact heeft op hoe de bodem nadien nog functioneert. Deze schade komt al tot stand van bij de eerste passage van dergelijke voertuigen. Waar dus gereden is in het bos en ook bijvoorbeeld op stapelplaatsen is schade alleszins te verwachten.

Wat is het belang van de bosbodem?

Na het klimaat is de bosbodem de belangrijkste factor voor het bos! Uit de bosbodem halen de bomen en andere planten de voedingstoffen en het water

dat ze nodig hebben om te groeien. Een ongerepte bosbodem is niet te vergelijken met een landbouwbodem die regelmatig bewerkt wordt. In het bos is de grond losser en ligt er meestal een laag strooisel (bladeren of naalden en takken in verschillende fases van afbraak). Dit zorgt mee voor een bijzonder bosklimaat. De bomen kunnen tot diep in de grond wortelen en ook de infiltratie van regenwater verloopt anders dan op een landbouwbodem.

Naargelang de hoeveelheid zand, leem en klei in de grond, veranderen de eigenschappen en dus ook de reactie van de bodem op eventuele bodemverdichting.

Diepe sporen bij exploitatie betekenen vrijwel zeker bodemverdichting.

•GOEDEPRAKTIJK• B OSEXPLOITATIE 

bosexploitatie

Wat betekent bodemverdichting?

Bij bodemverdichting of bodemcompactie zijn de bodemdeeltjes bij elkaar gedrukt door het gewicht van bijvoorbeeld een machine of een gevallen boom. De ruimte tussen de bodemdeeltjes wordt dan kleiner of verdwijnt zelfs, waardoor er minder lucht in de bodem kan en de doorlaatbaarheid voor water verandert.

De compactie zit meestal in de bovenste 30 cm maar het kan zelfs voorkomen tot op 1 meter diepte. Probleem is dat dit vaak onzichtbare schade is.

Het vochtgehalte van de bodem is een sterk bepalende factor. Hoe vochtiger de bodem, hoe meer kwetsbaar hij wordt voor verdichting. Vooral bij kleien leembodems is dat het geval. Meer zandige bodems zijn vaak ook droger en hebben een betere weerstand. Op een natte, verzadigde bodem is exploiteren

af te raden. Ook technisch gezien wordt het dan moeilijker om de bodem te betreden.

Hoe bodemschade herkennen en wat zijn de gevolgen? Rijsporen van meer dan 10 cm diep wijzen meestal al een grondige verstoring aan.

Een eerste en duidelijk effect van bodemverdichting is het blijven staan van water (waterstagnatie), meestal daar waar de machines hebben gereden. Maar soms wordt pas na jaren duidelijk dat er bodemverdichting is opgetreden: een nieuwe aanplanting groeit moeilijk door of bomen sterven plots af omdat hun wortels zijn afgestorven door een gebrek aan zuurstof. Op een helling kan compactie duidelijk worden door een snellere waterafstroming en bijgevolg meer erosie.

Bodemverdichting die vroeger heeft plaatsgevonden, is vaak merkbaar aan een andere vegetatie dan in de rest van het bos. Typische bosplanten hebben immers geen strategie om zware exploitaties door te komen en verdwijnen. In de plaats komen zogenaamde ‘tredplanten’, dit zijn planten die zich thuis voelen op verstoorde bodems en meer vochtiger omstandigheden. Waterpeper, Pitrus, Ijle zegge of Ruwe smele zijn dergelijke indicatoren.

Een beschadigde bosbodem werkt niet meer: de plantengroei wordt verhinderd of verstoord door zuurstofgebrek, te veel of te weinig water of de beperking van wortelgroei. Dit laatste door de weerstand die een compacte bodem biedt. De gevolgen voor de natuurlijke verjonging van een bos of voor nieuwe aanplantingen spreken voor zich. De toekomst van het bos kan in het gedrang komen …

waterpeper ijle zegge ruwe smele

pitrus

Enkele indicatoren van bodemverstoring waterpeper, pitrus, ijle zegge en ruwe smele (bron: Wikimedia commons).

De wortelontwikkeling bij zaailingen van beuk onder toenemende bodemdichtheid (bron: Hildebrand 1983).

Kan een bos herstellen van bodemschade?

Herstel van de bodem is mogelijk, maar in de meeste gevallen is dit een erg traag proces. Aan de oppervlakte herstelt de bodem ook gemakkelijker dan meer in de diepte, waar de bodemverdichting bovendien ernstiger kan zijn. Tot vele tientallen jaren kan het effect van bodemverdichting merkbaar blijven! Plantengroei en activiteit van bodemdiertjes, rottend hout, bodembewerking en in minder mate ook vorstwerking, zorgen ervoor dat de bovenste lagen zich kunnen herstellen.

In bosgroep Houtland (West-Vlaanderen) heeft een boseigenaar geëxperimenteerd met een ‘woeltand’ of dent sous-soleur, gemonteerd op een kleine rupskraan. Hiermee konden harde bodemlagen doorbroken worden en op die manier weer doorlaatbaar gemaakt. Maar voorkomen blijft altijd beter dan genezen.

Goede praktijken

Alle voorgaande informatie pleit in ieder geval voor een doordachte bosexploitatie! En dat begint al bij de beheerdoelstellingen: houtproductie kan een belangrijke functie zijn. Maar het blijft een keuze van de beheerder. In sommige gevallen is het beter niet de exploiteren en te kiezen voor spontane bosontwikkeling of het ringen van bomen. Een kwaliteitsvolle exploitatie legt vaak ook strikte richtlijnen op voor de uitvoering. Dan moet de beheerder zich kunnen neerleggen bij een moeilijkere exploitatie en bijgevolg een relatief lagere prijs voor het hout.

Bij een exploitatie komt zeker meer kij-

ken dan bomen aanduiden, het hout verkopen en zorgen dat er geveld en afgevoerd wordt. Dit zijn de belangrijkste vuistregels:

- Ontsluiting op de openbare weg. Dit klinkt erg logisch, maar moeilijk bereikbare bossen zijn lastiger om goed te exploiteren. Het vellen zelf is dan niet het probleem, maar wel het afvoeren. Wanneer toegang nodig is over naburige percelen, zijn goede overeenkomsten nodig.

- Hou de te berijden oppervlakte zo klein mogelijk zodat eventuele schadelijke effecten geconcentreerd worden. Het werken met vaste pistes is dan evident (zie verder).

- Exploiteren in het juiste seizoen. Vochtigheid is een belangrijke factor voor bodemschade. Daarom vinden exploitaties op meer kwetsbare bodems beter plaats in de zomer, wanneer de bodem voldoende heeft kunnen uitdrogen.

- Exploiteren met geschikte machines De aard en uitrusting van de machines bepalen mee de impact op de bosbodem. Dubbele banden, rupsen, kettingen of het verlagen van de bandendruk kunnen veel bodemschade voorkomen. Het gebruiken van een lier om bomen uit het bos de slepen is aangewezen in

natte of gevoelige zones.

- Het opstellen van exploitatievoorwaarden in de houtcatalogus. Zo weten kopers op voorhand wat de exploitatiemogelijkheden en –beperkingen zijn en laat hen toe een correcte prijs te bieden voor het hout.

- Voorafgaand overleg met de exploitant. Dit is een cruciale stap! De beheerder moet daarbij voldoende informatie bieden en de exploitant moet ervoor zorgen dat alles is begrepen. Het biedt ook de mogelijkheid om bijsturingen te doen voordat gestart wordt met de exploitatie. Regelmatige opvolging tijdens de werken spreekt voor zich.

- Stapelplaatsen kunnen een meerwaarde bieden voor de exploitatie. Vaak zijn ze vrij eenvoudig aan te duiden in het bos zelf, maar ze moeten wel goed bereikbaar zijn voor vrachtwagens.

- Een goede markering van bomen en aanduidingen in het bos. Duidelijk geschalmde bomen en afgebakende grenzen sluiten vergissingen en dus discussies uit. De meeste Vlaamse bosgroepen gebruiken een standaard manier van aanduiden en kleurgebruik (zie figuur).

- Boswegen zijn er om gebruikt te worden. Beter is om te zorgen dat de be-

Toekomst boom Rand markering Einde markering Ingang van de ruimingspiste Tracé van de ruimingspiste Boom om te kappen Speciale markering

Passeren langs de kant van de horiz. lijn

Geen machines voorbij dit punt Voorbehouden bomen Bomen voor exploitatie Andere

Grensboom De Vlaamse

bosgroepen maakten duidelijke afspraken over markeringen voor exploitatie.

staande wegen voldoen voor machineverkeer, dan dwars door het bos te rijden omdat de wegen te slecht zijn. Dit mag wel geen excuus zijn om ondoordacht extra wegen te voorzien in het bos.

Het beschermen van de bosbodem tegen zware machines is niet enkel een aandachtspunt bij de exploitatie van

de stammen. Ook bij het afvoeren van kroonhout of bij terreinvoorbereiding (klepelmaaien, frezen, …) kunnen machines ingezet worden met een aanzienlijke impact. Daarom kan het geen kwaad om wat kroonhout in het bos te behouden. De afbraak van dit hout draagt trouwens bij tot herstel van de bosbodem. Uiteraard mag het verdere werken zoals nieuwe aanplantingen niet verhinderen.

Er valt nog heel wat meer te vertellen over bosexploitatie en de schade die het met zich mee kan brengen. Vaak is het maatwerk en veel wikken en wegen om het beste resultaat te bekomen. Heeft u nog vragen naar aanleiding van dit artikel of wil u meer weten over technieken, machines en andere systemen? Neem gerust contact op met uw bosgroep.

Vaste ruimingspistes gebruiken

Vaste ruimingspistes zijn bedoeld om te vermijden dat kris kras in het bos wordt gereden. Het zijn onbegroeide, onverharde tracés in het bos waarover de machines moeten rijden om het hout uit het bos te ruimen of om de bomen machinaal te vellen. Het is een beperking voor de exploitant, maar ze zorgen er wel voor dat er een gelijkmatige toegang is tot het bos en dat er vooraf wordt nagedacht over de kwetsbaarheid en de bereikbaarheid voor de machines.

Afmetingen en aanleg

De breedte van een piste is maximum 4 meter. Dit laat voldoende ruimte voor de meeste exploitatiemachines om te passeren. De ruimte tussen de pistes is meer afhankelijk van het type bos en welke machines worden ingezet. In naaldhoutbestanden heeft een harvester een bereik van 10 m met de kraanarm. Pistes liggen daarom op een twintigtal meter uit elkaar. Bij een klassieke exploitatie, waarbij met de kettingzaag bomen geveld worden, kunnen tussenafstanden tot 40 m gelegd worden. Hierbij wordt een boom in de richting van de piste geveld, waarna de machine de boom tot op de piste kan trekken. In moeilijke situaties kan een lier of trekkabel gebruikt worden.

Belangrijk is om de pistes zo parallel mogelijk aan te leggen en liefst met een schuine ontsluiting op de bosweg. Maar het is soms ook nodig om rekening te houden met de toestand van het terrein zelf: een bron- of natte zone, verjongingsgroepen, bijzondere vegetatie of bijvoorbeeld een dassenburcht kunnen aanleiding zijn om van een recht traject af te wijken.

Algemeen wordt aangenomen dat 10 % bereden bosoppervlakte ecologisch aanvaardbaar is. Dit komt overeen met een piste van 4 m om de 40 meter. Bij exploitatie met de harvester of forwarder is de afstand tussen de pistes vaak 20 m. Hier wordt dus 20 % van de bosbodem bereden. Momenteel is dit echter een noodzakelijk kwaad om de exploitatie rendabel te kunnen maken. Het leggen van takhout op de piste helpt hier om de druk op de bodem beter te verdelen.

Ten slotte moet ook de kwaliteit van de pistes bewaard blijven.

Wanneer die te snel aftakelen, bijvoorbeeld door natte omstandigheden of te zware machines, zijn ze niet meer bruikbaar. De exploitatie wordt dan beter stilgelegd.

Bij dunningen en kaalkap

Bij het aanduiden van een dunning is het beter om eerst de pistes vast te leggen en dan pas de toekomstbomen aan te duiden. Dit om te vermijden dat er ‘rond’ gereden moet worden om toekomstbomen te sparen of dat toekomstbomen vlakbij de piste beschadigd worden. Uiteraard moet er dan genoeg potentieel zijn. Ook belangrijk bij het aanduiden van dunningen is om alvast rekening te houden met de latere exploitatie. Een moeilijk bereikbare boom blijft soms beter staan dan dat er aanleiding ontstaat om de piste te verlaten.

Bij het aanleggen van nieuwe bossen kan al rekening gehouden worden met de eerste en latere dunningen door ruimte te voorzien voor ruimingspistes en die op kaart aan te duiden. Blijvend gebruik hiervan levert dan de minste schade op. Het levert direct ook een betere toegang op voor andere verplegingswerken.

Maar ook bij een kaalkap haalt het bos voordeel uit vaste ruimingspistes: de bereden oppervlakte blijft laag en voor het toekomstige bos zijn de pistes opnieuw bruikbaar. Het is zelfs aan te bevelen om bestaande, vroegere tracés te hergebruiken en op die manier geen nieuwe schade te veroorzaken. Het goed documenteren van vaste ruimingspistes helpt om ze later opnieuw terug te vinden zonder al te veel moeite.

Bronmateriaal Goris, R., Vandenbroucke, P., Vandekerkhove K. en Verheyen, K., 2005, Ecologisch verantwoorde houtexploitatiewijzen voor bossen op kwetsbare bodems, Eindrapport. (3 volumes), in opdracht van Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Afdeling Bos en Groen, uitgevoerd door Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer, Vereniging voor Bos in Vlaanderen, Universiteit Gent – Laboratorium voor bosbouw.

Door het gebruiken van een vast tracé wordt de rest van de bosbodem gespaard.

Een gesprek met Jozef Dauwe

Indecember 2014 ondertekenden de bosgroepen en de provincie Oost-Vlaanderen een samenwerkingsovereenkomst. Al sinds begin vorig jaar werken de bosgroepen en de provincie ook nauwer samen. Genoeg redenen dus voor een gesprek met Jozef Dauwe, gedeputeerde bevoegd voor o.a. milieu en natuur en tevens voorzitter van de drie Oost-Vlaamse bosgroepen.

Gedeputeerde Dauwe, nog even ter opfrissing van ons geheugen, hoe komt het dat de bosgroepen en de provincie nog intenser dan vroeger zijn gaan samenwerken?

Reden voor de intensievere samenwerking is dat de provincies sedert 1 januari 2014 bevoegd zijn voor de erkenning en subsidiëring van de bosgroepen en de regionale landschappen. Daarvoor werden de bosgroepen erkend en gesubsidieerd door het Vlaams Gewest. Bij de interne staatshervorming zijn een aantal taken van Gewest, provincies en gemeentes echter herverdeeld. De provincie kreeg de bevoegdheid voor een aantal grondgebonden materies, waaronder de bosgroepen.

Heel concreet nu, wat is er in de samenwerkingsovereenkomst (SO) voorzien?

De provincie heeft veel waardering voor het werk van de bosgroepen en wil dan ook als een goede ‘huisvader’ zorg dragen voor de bosgroepen. Via de SO zijn een aantal spelregels van onze samenwerking vastgelegd. Het behoud en de verderzetting van de bestaande bosgroepwerking staat hierin centraal. In het bosdecreet zijn de concrete doelstellingen die vroeger het werkkader van de bosgroepen vormden, weggevallen. Deze doelstellingen hebben we wel terug neergepend in de SO, zodat de

bosgroepen gerust kunnen zijn dat ze hun bestaande – trouwens zeer goede – werking en dienstverlening kunnen verderzetten. De bosgroepen blijven onafhankelijke vzw’s, die ten dienste staan van de boseigenaars. Daarnaast is ook voorzien dat provincie en bosgroepen nauwer gaan samenwerken om op het terrein te komen tot een meer natuurgericht bosbeheer in de natuurverbindingsgebieden, een andere bevoegdheid van de provincie. Hiervoor zullen de bosgroepen o.a. soortenbeschermingsacties op touw zetten. En tot slot zullen de bosgroepen ook het Vlaams Gewest nog verder blijven ondersteunen voor realisatie van de instandhoudingsdoelen in de Natura 2000 gebieden.

Dat is een hele boterham! Hoe gaat de provincie de bosgroepen hierbij ondersteunen?

De provincie levert heel wat inspanningen voor een goede ondersteuning. Deze ondersteuning gebeurt deels via het ter beschikking stellen van personeel en huisvesting van het bosgroepsecretariaat. Zo krijgt elke bosgroep een coördinator ter beschikking en een halftijds administratief medewerker. Ook een gemeubeld kantoor wordt ter beschikking gesteld van elke bosgroep. Daarbovenop is ook financiële ondersteuning voorzien via een toelage voor basiswerking die rechtstreeks van de provinciale middelen komt. De provincie heeft tegelijk ook een subsidie voorzien voor terreinacties die kaderen binnen haar soortenbeleid. Tot eind 2016 komt daarbovenop nog een toelage van het Vlaams Gewest voor acties die de instandhoudingsdoelen in de Natura 2000 gebieden helpen realiseren.

Uit verschillende hoeken horen wij dat er de komende jaren wellicht nog heel

wat besparingen op ons afkomen. Heeft de provincie daar al meer zicht op?

JD (kijkt bezorgd) : Hm, dat is een moeilijke vraag. Maar ook moeilijke vragen verdienen een goed antwoord natuurlijk. In de zomer van vorig jaar kreeg de provincie een besparingsoefening voorgeschoteld door het wegvallen van het provinciefonds. Ik bespaar u daarover details, maar op dat moment was onze begroting voor 2015 al gemaakt. Het was bijgevolg een hele opdracht om daar de besparing in te verrekenen. Niettemin ben ik wel fier te kunnen stellen dat de provincie er in haar begroting voor 2015 een prioriteit heeft van gemaakt om niet te besparen op de bosgroepmiddelen voor 2015. Dit weerspiegelt het belang dat de provincie hecht aan de boseigenaars en de bosgroepen.

Momenteel is het nog niet duidelijk welke besparingen er in 2016 en volgende jaren op de provincie afkomen. De provincie zal binnen haar eigen financiële mogelijkheden de bosgroepen steeds blijven ondersteunen! Maar het is eigenlijk onmogelijk om hierover al heel concrete uitspraken te doen. Ik hoop dat jullie lezers mij dat niet al te kwalijk zullen nemen!

Ik begrijp uit uw antwoord dat de provincie de bosgroepenwerking zeer genegen is. Wat zeker en vast dan toch

een positief signaal voor de toekomst is.

Zeer zeker hebben we veel waardering voor de bosgroepenwerking! De OostVlaamse bosgroepen hebben 1790 leden die samen ongeveer 6500 ha bos beheren. Dat is zo’n 45% van de oppervlakte van de Oost-Vlaamse private bossen!

De private boseigenaars zijn heel belangrijk in het buitengebied! De private eigenaars beheren een heel groot deel van onze bossen en zijn tegelijkertijd ook een zeer grote en diverse groep van mensen. Zij zijn van cruciaal belang voor het behouden en verbeteren van de natuurwaarde van onze bossen. Ook de houtproductie in de private bossen is aanzienlijk en draagt bij tot een duurzame economie met hernieuwbare grondstoffen. En tot slot is ook de belevingswaarde van onze (private) bossen voor de ganse maatschappij essentieel.

Mensen komen tot rust in de natuur. Private boseigenaars worden dus met heel wat uitdagingen geconfronteerd. De opmaak van gezamenlijke beheerplannen waarbij eigenaars samen een visie uitstippelen voor het beheer van hun eigendom, is een enorme meerwaarde om te komen tot een duurzaam beheer. Je hoort het, redenen genoeg dus voor de overheid om de private boseigenaar ondersteuning te geven. Een goede samenwerking tussen de overheid en de privé-eigenaars – met respect voor mekaar- is immers zo belangrijk.

Deze ondersteuning aan de boseigenaars willen wij geven via de bosgroepen, die er naar ons aanvoelen, goed in slagen om de private boseigenaars te bereiken en te verenigen.

Na uw enthousiast pleidooi, graag nog een laatste vraag. Welke uitdagingen ziet u voor de bos-

groepen in de toekomst?

Aangezien de groep boseigenaars zo groot is, zal het voor de bosgroepen niet gemakkelijk zijn om, met de middelen die er zijn, te blijven groeien. De bosgroepen zullen moeten nadenken hoe ze de vele boseigenaars kunnen blijven ondersteunen bij hun beheer.

Ook de realisatie van de instandhoudingsdoelen in de Natura 2000 gebieden zal de komende jaren van groot belang zijn. De private eigenaar heeft hier een belangrijke rol in te spelen en de bosgroepen kunnen de private eigenaars hierbij ondersteunen.

En uiteraard hoop ik dat de bosgroepen hun rol als neutraal intermediair tussen de eigenaars en de overheid kunnen blijven waarmaken.

Dank u wel voor dit gesprek en voor het vertrouwen dat u heeft in de bosgroepen!

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord

Herfstwandeling in de bossen van Schuurlo

Bij een waterig zonnetje waren we op zondag 9 november te gast in de bossen van Schuurlo in Sint-Maria-Aalter. Deze bossen zijn eigendom van de familie de Looz-Corswarem en liggen in de uiterst westelijke hoek van het werkingsgebied van de Bosgroep. De heer en mevrouw François de Looz ontvingen ons zeer hartelijk en gidsten de groep door het bos.

Schuurlo behoorde oorspronkelijk tot het historische bos- en heidecomplex van het Bulskampveld in West-Vlaanderen. Dit strekte zich in de 13de eeuw uit van het West-Vlaamse Torhout over Wingene en Beernem tot Aalter en Bellem. Het huidige Schuurlobos van de familie de Looz is ongeveer een 40-tal ha groot en is grotendeels gelegen op natte tot zeer natte bodems. Laarzen waren tijdens de wandeling dan ook welkom. Het grootste deel van de bosbestanden bestaat er uit loofhout. In 2008 werd het uitgebreid bosbeheerplan voor de bossen van Schuurlo goedgekeurd. De eigenaar gaf tijdens de wandeling toelichting over de geplande beheerwerken en over

de problemen die zich hierbij stellen. Door de natte en zware bodems, is het bos zeer moeilijk toegankelijk. Voor de uitvoering van beheerwerken is dit vaak een probleem. De bossen van Schuurlo herbergen een zeer hoge natuurwaarde. De Alpenwa-

tersalamander die we tijdens de wandeling tegenkwamen, is hier een getuige van.

We sloten de wandeling af met een lekkere traktatie voorzien door onze gidsen. Van harte dank voor de gastvrijheid!

Resultaten houtverkoop industrie

In december organiseerde de bosgroep een houtverkoop op stam van een aantal industrieloten. Er werden 9 loten hout met een gezamenlijk volume van 2450 m³ hout te koop aangeboden. De kopers konden een bod onder gesloten omslag uitbrengen. Op 18 december werden de enveloppes van 10 bieders geopend tijdens de openingszittting. In bijgaande tabel vindt u een overzicht van de verkoopprijzen van de loten. Standaard hebben de kopers tijd tot

31 maart 2016 voor het uitvoeren van de kappingen en mag er niet worden gekapt tijdens de schoontijd (tussen 1 april en 30 juni). Per lot werden uiteraard ook specifieke, bijzondere voorwaarden voorzien.

Meer info over houtverkoop? Contacteer uw bosgroep. Jaarlijks organiseren wij een gezamenlijke houtverkoop industrie waaraan private eigenaars kunnen deelnemen.

Boomsoorten : Ps

Een vernieuwde samenwerking voor onze arbeidersploeg

Al verschillende jaren beschikt onze bosgroep over een arbeidersploeg die onrendabele bos- en natuurbeheerwerken bij de bosgroepleden uitvoert tegen een zeer goedkoop tarief. Deze werken worden grotendeels gesubsidieerd door het Agentschap voor Natuur en Bos en de provincie Oost-Vlaanderen. Voor de uitvoering van de werken, werkt de bosgroep samen met een sociale werkplaats. Vanaf 1 januari 2015 wordt samengewerkt met sociale werkplaats Pro

Natura. Het gaat uitsluitend om onrendabele beheerwerken zoals bv. bestrijding van exoten, vrijstelling van jonge aanplantingen, aanleg van bosranden e.d. Voor de bestrijding van exoten wordt door de bosgroep zoveel mogelijk gewerkt per boscomplex. Heeft u interesse in ondersteuning door onze arbeidersploeg? Neem contact op met de bosgroep en dan bekijken we samen waarover het gaat en wat we kunnen bieden van ondersteuning.

Op zaterdag 9 mei 2015 houdt Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord haar algemene ledenvergadering. Mogelijke locaties in het Waasland worden momenteel gescreend, maar de precieze locatie ligt nog niet vast. Het is de bedoeling er opnieuw een boeiende dag voor de leden van te maken. Na het officiële gedeelte zullen een bosexcursie en enkele workshops plaatsvinden. De leden ontvangen nog een persoonlijke uitnodiging hiervoor.

Heeft u interesse om erbij te zijn, maar bent u nog geen lid? Geef ons een seintje, dan brengen we dit in orde!

Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2

9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Sylvie Mussche

Wenst u ons te contacteren ? Bosgroep oost-Vlaanderen noord VzW

= grove den, Pc = Corsicaanse den, Do = douglas, Be = berk, tKa = tamme kastanje, AvK = Amerikaanse vogelkers, Ep = fijnspar, AE = Amerikaanse eik, zE = zomereik

Brandhout kopen of verkopen?

Dat kan via de bosgroep!

De vraag naar brandhout zit in de lift. Meer en meer mensen willen hun brandhout zelf zagen en uit het bos halen. Daarom organiseert de bosgroep dit jaar voor het eerst een gezamenlijke brandhoutverkoop

Door het hout samen te verkopen kan een betere houtprijs verkregen worden met een lagere kost voor de eigenaar. Wat komt in aanmerking voor brandhout? Eerste dunningen, een hakhoutkap of kleinere volumes hout lenen zich tot brandhout.

Heeft u interesse om mee te doen? Contacteer ons dan voor 15 april 2015. De bosgroep bekijkt dan tijdens een terreinbezoek en samen met u wat er mogelijk is.

Ook als u zelf graag de handen uit de mouwen steekt om uw brandhout te

kappen kan u bij ons terecht. Laat dan uw gegevens na bij de bosgroep. We contacteren u in het najaar wanneer de effectieve verkoop plaats zal vinden.

Uitgebreid bosbeheerplan Serskampse bossen goedgekeurd!

De bosgroep is al enkele jaren initiatiefnemer of sterk betrokken bij de opmaak van enkele uitgebreide bosbeheerplannen. Dit is een vrij langdurig proces van inventariseren, plannen, overleggen en afspraken maken, maar het eindresultaat is een handig werkinstrument om aan duurzaam bosbeheer te doen.

Eind 2014 waren drie van de vier in de goedkeuringsfase beland en daar is nu één van goedgekeurd. Acht eigenaars met in totaal 82 ha bos in Wetteren, Wichelen en Lede kunnen beginnen samenwerken aan het beheer van de Serskampse bossen. De komende 20 jaar worden houtproductie en natuurdoelstellingen beter op elkaar afgestemd. De deelnemende eigenaars blijven bij de bosgroep terecht kunnen voor ondersteuning bij de uitvoering van het beheer. Hiervoor vond eind februari al een eerste infovergadering plaats waarbij de mogelijke werken aan bod kwamen.

Ook voor de uitgebreide bosbeheerplannen in Merelbeke en Aalst wordt snel goedkeuring verwacht. De bosgroep zal op dezelfde manier te werk gaan en de betrokken eigenaars samenbrengen om hen verder met het beheer te ondersteunen.

Bosuitbreiding is belangrijk in onze bosarme streek! Elke jaar realiseert de bosgroep samen met eigenaars nieuwe bebossingen, bijvoorbeeld van landbouwgronden. Vaak zijn hiervoor subsidies en extra sponsors beschikbaar. Maar ook een vergunning kan nodig zijn en dat vraagt tijd. Heb je plannen om te bebossen en kun je hulp daarbij gebruiken van de bosgroep? Neem dan tijdig contact op! Liefst nog voor de zomer zodat alles rond geraakt voor het plantseizoen 2015-2016.

De bosgroep ondersteunt u met advies over de boomsoortkeuze, een aanplantingsplan, de eventuele aanvragen voor vergunningen en subsidies tot de uitbesteding van de aanplantingswerken. Deze ondersteuning geldt ook voor herbebossingen.

Elk jaar vind in het voorjaar de Algemene Vergadering plaats: een belangrijk moment om op de hoogte te blijven van de resultaten en planning van uw bosgroep. Of als u suggesties of bemerkingen heeft voor de werking, is dit de ideale gelegenheid om ze kenbaar te maken. Op zaterdag 25 april ontvangen we u in ’t Vertier in Meldert (Aalst). Naast een kort, officieel gedeelte voorziet de bosgroep weer leuke en leerrijke bosactiviteiten. Hou uw brievenbus of mailbox in de gaten voor de uitnodiging en duimen maar voor goed weer!

Noteer in je agenda

Hieronder een kort overzicht van de belangrijkste data van dit voorjaar. Meer informatie over de cursussen of andere gezamenlijke activiteiten vind je verder in deze bosbode.

- 25 april: algemene vergadering in Aalst

- 1 mei: deadline aanvragen bosarbeid – vrijstellingen jonge bosaanplantingen (zie ook vorige bosbode voor de tarieven en mogelijkheden)

- 13 juni: excursie faunabeheer – meer informatie volgt nog per post of per e-mail.

Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender

Algemene Vergadering 23 mei 2015

Op zaterdag 23 mei organiseert de bosgroep haar jaarlijkse Algemene Vergadering. Dit jaar zijn we te gast in Neigembos op grondgebied van Ninove, net aan de grens met Vlaams-Brabant. Neigembos is eigendom van de Vlaamse overheid en wordt beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos. Op de wandeling ontdekken we de prachtige voorjaarsflora met onder meer de boshyacinten of ‘blauwe kousjes’ die de bosbodem in de lente kleuren. Een unieke gelegenheid om dit Oost-Vlaams pareltje te ontdekken. Alle leden en sympathisanten zijn van harte welkom!

Voor het administratieve deel komen we samen in zaal De Parel, Heirebaan 357 te Ninove (Denderwindeke). Onder voorbehoud van eventuele wijzigingen door de Raad van Bestuur, ziet de agenda van de Algemene Vergadering er als volgt uit:

- 9u30: Ontvangst

- 9u45: Administratief gedeelte

Voorstelling van het activiteitenverslag 2014 en de planning 2015

Goedkeuring rekeningen 2014

Invoering presentiegelden Raad van Bestuur

Goedkeuring begroting 2015

- 10u30: Wandeling in Neigembos, Ninove (Neigem)

- 13u00: Mogelijkheid tot deelname aan de lunch

Deelname aan de Algemene Vergadering en de lunch is gratis voor onze leden. Indien gewenst kunnen partners of kennissen van de leden ook deelnemen aan de lunch. Hiervoor wordt wel een bijdrage gevraagd van 15 € per persoon. Schrijf tijdig in bij de bosgroep!

Boseigenaars realiseren Europese natuurdoelen

Vlaanderen is, samen met alle andere regio’s van Europa, de uitdaging aangegaan om de achteruitgang van de biodiversiteit te stoppen. Via een internationaal netwerk van zgn. Natura 2000-gebieden waarbinnen de specifieke fauna en flora extra bescherming krijgt, wenst men het uitsterven van plant- en diersoorten een halt toe te roepen. In deze en voorgaande Bosbodes heb je al veel info kunnen vinden over de aanpak die gevolgd wordt om deze ambitieuze doelstelling te realiseren. Na een uitgebreide periode van planning is het de bedoeling om nu stelselmatig over te gaan tot de uitvoering van de maatregelen die noodzakelijk geacht worden om onze fauna en flora duurzaam in stand te houden.

Enkele boseigenaars uit de Vlaamse Ardennen hebben alvast hun steentje bijgedragen door hun percelen gelegen in Natura 2000-gebied te bebossen. De plannen die de Vlaamse Regering vorig jaar goedkeurde, bevatten voor het zuiden van de provincie Oost-Vlaanderen immers zeer ambitieuze doelstellingen qua bosuitbreiding. In 2015 zullen deze private boseigenaars in samenwerking met de bosgroep anderhalve hectare weiland bebossen. Zo ontstaat er een win-winsituatie voor alle partijen: de betrokken eigenaars krijgen op termijn een waardevol bos, de natuur wordt er beter van en de overheid kan dankzij de inbreng van private middelen op een goedkopere manier de vooropgestelde natuurdoelen bereiken.

VOOR: Private eigenaar beslist z’n steentje bij te dragen aan het natuurbehoud en bosgroep helpt daarbij

NA: 7 jaar later is de streek een stukje natuur rijker…

een interessante formule voor bebossingen!

In de vorige Bosbode hadden we het al kort over het principe van ‘boscompensatie’ en de nieuwe website (boscompenseren.be) die het Agentschap voor Natuur en Bos daarover in het leven riep. Waar gaat het nu over?

In het bosarme Vlaanderen is ontbossen in principe verboden. In een aantal uitzonderlijke gevallen (vb bouwrijp maken van een beboste bouwkavel, uitbreiding van een school of ziekenhuis in een bebost perceel, enz.) kan dit wel worden toegestaan op voorwaarde dat de ontbossing gecompenseerd wordt. Deze compensatie kan gebeuren door:

- ofwel een vergoeding te betalen (zgn. bosbehoudsbijdrage) aan de overheid;

- ofwel door het aanplanten van een nieuw bos op een andere locatie op eigen gronden;

- ofwel door een aanplanting te laten uitvoeren door een andere partij die geschikte gronden bezit om te bebossen.

Deze laatste mogelijkheid kan interessant zijn voor eigenaars die van plan zijn een stuk grond te bebossen. De ontbosser betaalt namelijk een vergoeding (vb. 1,5 €/m²) aan de bebosser. Dit is voordelig voor de ontbosser die daarmee goedkoper af is dan de bosbehoudsbijdrage van 1,98 €/m² te betalen (optie 1). Voor de eigenaar die bebost, is dit ook een goede regeling: hij ontvangt een vergoeding van 15.000 €/ha. Naast de kosten voor de aanplant dekt die ook een deel van de grondwaardevermindering ontstaan door de bebossing.

Bovendien wordt de volledige vergoeding ontvangen van de ontbosser voor dat de aanplanting wordt uitgevoerd. Een groot verschil met het jarenlang wachten op het saldo bij de huidige subsidieregeling voor het bebossen van landbouwgronden. Ook compenserende bebossing op percelen die niet in aanmerking komen voor subsidies (vb kleiner dan 0,5 ha) is mogelijk. De eigenaar die bebost blijft uiteraard eigenaar van het perceel en behoudt er alle rech-

ten over. De compenserende bebossingen moeten wel behouden blijven, dus terug omzetten naar landbouwgrond van deze percelen na een aantal jaren is niet mogelijk.

Overweeg je het bebossen van een stuk grond en heb je interesse in dergelijke boscompensatie? Neem dan gerust vrijblijvend contact op met de bosgroep. Wij kunnen helpen met de afhandeling van de administratieve procedure en ook met het uitvoeren van de beplanting.

‘Boscompensatie’,

Natura 2000: van plannen naar concrete realisaties

Natura 2000 is een netwerk van ecologisch belangrijke gebieden over gans Europa in het kader van het Europese natuurbeleid. Het is het meest ambitieuze natuurnetwerk ooit ter wereld. Europa verwacht dat haar lidstaten tegen 2050 elk “een gunstige staat van instandhouding” van deze Europees belangrijke natuur kunnen aantonen op hun territorium. De lidstaten mogen de doelstelling invullen naar eigen wens, maar Europa controleert wel nauwlettend of de methodes en monitoring leiden tot de gewenste resultaten.

Voor dit netwerk werden ruim 20 jaar geleden ook in Vlaanderen de gebieden met ‘topnatuur’ afgebakend en aangemeld bij Europa. De voorbije vijf jaar (2009-2014) werden, in overleg met alle betrokken partijen, de doelen (zgn. InstandHoudingsDoelen of IHD) voor die gebieden vastgelegd. Zo werd onder meer cijfermatig vastgelegd hoeveel ha bos er moet bijkomen en welke bomen en structuur deze bossen moeten hebben; of hoeveel ha heide er in Vlaanderen moet bijkomen; of hoeveel ha bloe-

menrijke weides er moeten bijkomen; enz… Na het proces van de IHD volgt nu het proces van de IHM (instandhoudingsmaatregelen). De abstracte doelen die in de IHD-rapporten per SBZ (Speciale Beschermingszone) besproken werden, moeten nu omgezet worden in maatregelen op het terrein. In deze fase zal dus vastgelegd worden wat waar moet gebeuren. M.a.w. op welke plaats moet er nieuw bos aangeplant worden, met welke boomsoorten moet dat gebeuren, waar gaat men die extra heidegebieden creëren, waar moeten er meer moerasvegetaties komen, enz. Dit alles zal worden vastgelegd in de ‘Managementplannen’ die vanaf dit jaar in overleg met de betrokkenen (boseigenaars, jagers, landbouwers, natuurverenigingen,…) worden opgemaakt.

Managementplannen

Deze managementplannen (MP) zullen stapsgewijs worden samengesteld waarbij 4 verschillende fases (gaande van MP 1.0 tot MP 1.3) zullen worden doorlopen.

MP 1.0 Deze fase is al afgerond. Dit document bevat enkel een opsomming van de doelen (= hoeveel ha er moet gerealiseerd worden van elk habitat) per Natura2000-gebied. In Oost-Vlaanderen zijn er 3 Natura2000-gebieden met belangrijke bosdoelen nl.:

1. ‘Bossen en heiden van Zandig Vlaanderen’ in de regio Meetjesland en Waasland;

2. ‘Bossen van het zuidoosten van de Zandleemstreek’ ten zuiden van Gent;

3. ‘Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen’ in het zuiden van de provincie (van Ronse tot Aalst).

MP 1.1 Deze fase werd begin dit jaar opgestart en verloopt in overleg met de verschillende sectoren die ofwel natuur- of bosdoelen kunnen realiseren of er een significante impact van ondervinden. Uitgangspunt is dat ’de sterkste schouders’ (dit zijn de overheid en de erkende natuurverenigingen zoals vb. Natuurpunt of vzw Durme) maximaal de doelen realiseren op de terreinen die

Het Elzenbroekbos is één van de in stand te houden bostypes.

zij zelf in eigendom hebben of beheren. Door het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) wordt ook een overlegplatform opgestart waarbij alle betrokkenen (landbouworganisaties, natuurverenigingen, bosgroepen, jachtgroeperingen, landeigenaars,…) aanpassingen kunnen voorstellen om bepaalde doelen te verplaatsen naar andere deelgebieden. Een reden hiervoor kan bijvoorbeeld zijn dat deze doelen daar gemakkelijker te realiseren zijn (vb. bij eigenaars die al plannen hebben om te bebossen). Tenslotte worden er ‘zoekzones’ afgebakend waarbinnen dan de resterende doelen moeten worden ingevuld. Deze zoekzones worden berekend met een computermodel dat rekening houdt met de al aanwezige natuurwaarden (vb. er is al bos aanwezig) en de bodemgesteldheid (er kan vb. geen bronbos gemaakt worden op een droge zandgrond).

MP 1.2 Deze fase zal vermoedelijk worden opgestart binnen een tweetal jaar. Dan zal aan de andere private eigenaars gevraagd worden om op vrijwillige basis zoveel mogelijke resterende doelen te helpen realiseren. Deze moeten dan in een natuurbeheerplan opgenomen worden waardoor de realisatie op lange termijn verzekerd wordt. Tegen dan moet er ook duidelijkheid zijn op welke financiële ondersteuning private eigenaars kunnen rekenen om deze natuurdoelen te helpen realiseren. Wanneer duidelijk is waar welke doelen effectief zullen worden gerealiseerd, kunnen ook de zoekzones evenredig verkleind worden waardoor de rechtszekerheid van eigenaars-beheerders groter wordt.

MP 1.3 De huidige planning voorziet dat deze fase zal ingaan vanaf 2019. Het is de ambitie om tegen 2020 aan Europa te kunnen meedelen op welke terreinen welke natuurdoelen zullen worden gerealiseerd. De oppervlakte die tegen dan niet gerealiseerd kan worden op terreinen van de overheid, van natuurverenigingen of op private terreinen op vrijwillige basis is, dan het ‘openstaand saldo’. Bedoeling is dat in deze fase van ‘verplichting’ alle nog openstaande doelen verplicht zullen worden opgelegd aan de betrokken private eigenaars. Hoe dit concreet zal worden uitgewerkt, is nu nog onduidelijk.

Natuurbeheerplannen

In de Managementplannen wordt vastgelegd waar welke bos- of natuurtype moet komen. De maatregelen die er concreet moeten gebeuren om deze bio-

topen goed te beheren of kwalitatief te verbeteren worden in een natuurbeheerplan opgenomen. In zo’n beheerplan wordt voor de komende 24 jaar vastgelegd waar er vb. moet gekapt worden, met welke soort opnieuw aangeplant, welke maaiwerken er moeten worden uitgevoerd enz. Naargelang het ambitieniveau van de eigenaar-beheerder om meer of minder inspanningen te leveren om bepaalde natuurwaarden te realiseren, worden vier types onderscheiden. Hierbij is het de bedoeling dat men hogere tegemoetkomingen zal krijgen, naarmate men meer natuur realiseert. Meer info over deze types beheerplannen vindt u terug in het lentenummer van 2014 van de Bosbode.

Concreet

De ganse regelgeving is nog in volle ontwikkeling. In het bijzonder is het wachten op de uitvoeringsbesluiten over de natuurbeheerplannen en de bijhorende subsidieregeling. Eens hierover meer duidelijkheid is, zal ook een betere inschatting kunnen gemaakt worden van de voor- en nadelen voor een private eigenaar om in te stappen in het nieuwe systeem.

De Bosgroepen zullen dit volledige proces van nabij verder opvolgen en via de Bosbode hierover regelmatig berichten. Indien u interesse zou hebben om zelf actief mee te werken aan de realisatie van deze bos- en natuurdoelen, dan kan u hierover altijd contact opnemen met uw Bosgroep.

Gebaseerd op artikels van Valérie Vandenabeele uit De Landeigenaar nr 61 en 64

Activiteitenkalender

Lentewandeling

Bosgroep oost-Vlaanderen noord

Naar aloude traditie vieren wij ook dit jaar de terugkeer van de lente met een wandeling! De wandeling in het Heidebos was door een combinatie van goed weer, toffe mensen, een uitstekende gids en prachtige natuur een succes. Dit jaar proberen we dat uiteraard te evenaren.

Ons pad leidt deze keer naar het Stropersbos. Dit is een naar Oost-Vlaamse normen vrij groot boscomplex op de zandrug Maldegem-Stekene, gekneld tussen de expressweg Antwerpen-Knokke in het zuiden en de Nederlandse grens in het noorden.

Excursie faunabeheer

Op zaterdag 13 juni 2015 organiseert bosgroep Midden OostVlaanderen een excursie in het thema faunabeheer. Bij het bosbeheer kan namelijk veel rekening gehouden worden met de typische diersoorten uit het bos. De details worden nog verder uitgewerkt, we houden je op de hoogte.

Zomeruitstap Demo Forest in Bertrix

De Oost-Vlaamse bosgroepen organiseren op dinsdag 28 juli 2015 voor hun leden een daguitstap naar Demo Forest in Bertrix (provincie Luxemburg). Deze bosbouwbeurs is een organisatie van de (veel grotere) landbouwbeurs van Libramont en één van de grootste in Europa. Je vindt er meer dan 150 exposanten. Daarnaast zijn er ook demonstraties in het bos en diverse wedstrijden. Wil je graag meegaan? Hou de datum alvast vrij en hou je mailbox of brievenbus in de gaten voor meer informatie!

Typerend aan het Stropersbos is de grote variatie in bos- en natuurtypes: van nat elzenbroekbos over hooigrasland tot vochtige heide en dennenbos. Ook wordt er plaatselijk ingezet op heideherstel. Het gebied vormt dus echt een mozaïek van biotopen, wat zeldzame soorten als de boomleeuwerik en de veldkrekel aantrekt. Bij het diverse beheer worden de boswachters bijgestaan door runderen, pony’s, schapen en geiten.

Praktische informatie

Gids: Joris Goossens

Tijdstip: zondag 24 mei om 9u

Plaats van afspraak: Parking Sint-Jansfort, Stroperstraat in Stekene

Deelname aan de wandeling is gratis, maar inschrijven is verplicht via bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be of 09-267 78 60. Maximum 25 personen kunnen deelnemen.

HET B O S CULINAIR

Lentesla

Inhet voorjaar bevatten de groenten uit de natuur een schatkamer aan vitaminen! Als we terugkeren naar de natuur en voor pure smaken gaan, dan nemen kruiden een centrale plaats in.

Wat groeit in de natuur of rond uw huis is vaak ook gezond voor u. Wilde planten zijn kruidiger en rijker aan eiwitten dan onze gekweekte groenten. Maak dus tijd om deze lente nog eens in de natuur (of je tuin) te gaan wandelen en daarna dit gerechtje uit te proberen:

Lentesla

In een slaatje kan je heel wat (on)kruiden mengen zoals paardenbloemblaadjes en bloemen van smalle en breedbladige weegbree, brandnetel, duizendblad,… Let goed op waar je ze plukt (niet langs de weg) en goed wassen en drogen in de slazwierder.

Ook jonge blaadjes van sommige bomen zijn eetbaar: meidoorn, linde, beuk, berk en es.

Op smaak brengen kan je doen met pijnboompitten. Je kan ze roosteren door een beetje sojasaus in de pan te doen en de zaden daar even in te leggen.

Om het helemaal af te maken kan je het versieren met maarts viooltje, uitgetrokken bloemblaadjes van de paardenbloem, madeliefjes, …

Tot slot nog overgieten met zuringsaus van ½ liter yoghurt, 250 dl mayonaise, 5 eetlepels vers gehakte zuring en 5 eetlepels vers gehakte waterkers. Roer alles door elkaar en laat even rusten.

Geniet van deze gezonde lekkernij!

BOS EN BOMEN IN HET NIEUWS

Misschien heeft u onlangs in het nieuws ook gehoord over de dalende grondwatertafel in Vlaanderen. Verdroging bij ons? Dat klinkt vreemd in een streek waar het meer regent dan ons lief is. Toch is het zo. De belangrijkste oorzaak is onze versnipperde bebouwing en de bijhorende verdichting van de bodem met bestrating, gebouwen of parkings. Maar liefst 27% van de Vlaamse oppervlakte is verhard! Neerslag op die plaatsen loopt direct in de riolen en kan dus niet infiltreren in de grondwatertafel. En hoe meer land we volbouwen, hoe erger dit probleem wordt.

Gelukkig kunnen boseigenaars hun steentje bijdragen aan de oplossing want bossen vangen net wel goed het regenwater op en voeden daarmee het grondwater. En wist u dat 70% van de neerslag op de wereld niet afkomstig is van verdamping boven de zee, maar van verdamping van vegetatie? En de kampioenen van die zogenaamde evapotranspiratie zijn de bomen. Bomen slaan dus niet enkel het broeikasgas CO2 op, ze zorgen ook nog eens voor een meer evenwichtige regenval.

Wat doet u met uw afgedankte kerstboom? Misschien organiseert uw gemeente wel een jaarlijkse kerstboomverbranding. Misschien krijgt u het niet over uw hart om het boompje dat u gedurende de donkerste maanden licht schonk, te verbranden of versnipperen en geeft u de boom een plaatsje in uw tuin of in het bos. Soms slaat de boom aan, maar dikwijls niet. Bovendien zijn de groeiomstandigheden hier niet optimaal voor fijnspar of zilverspar.

In de zoo van Linton in Engeland hebben ze er nog iets anders op gevonden: uitgerangeerde kerstbomen worden gebruikt als speeltjes voor de leeuwen. De geur van de hars en de naalden zou op leeuwen een gelijkaardig effect hebben als kattenkruid op hun kleinere verwanten. Zeg nu zelf: ziet deze leeuw er niet dolgelukkig uit?

Cursusaanbod 2015

De cursussen van de bosgroepen zijn elk jaar een groot succes. Ook in 2015 hebben de 3 Oost-Vlaamse bosgroepen opnieuw een mooi aanbod klaar. De kettingzaagcursussen zijn altijd snel volzet, dus wees er als de kippen bij als je interesse hebt!

Voor het eerst zijn een aantal cursussen op 2 zaterdagen georganiseerd (ipv een vrijdag en zaterdag), zodat er geen verlof voor moet worden genomen.

Hoe inschrijven?

Inschrijven kan via de website van de bosgroepen www.bosgroep.be

Stap 1: Ga naar www.bosgroep.be

Stap 2: Op de blauwe balk klikt u op “Vorming” en daarna

“Cursussen BG” (= cursussen Bosgroep).

Stap 3: Selecteer de organiserende bosgroep (OostVlaanderen Noord, Midden Oost-Vlaanderen of Vlaamse Ardennen tot Dender).

Stap 4: Kies de gewenste cursus en schrijf uw gegevens in de voorziene ruimte.

Uiteraard kunt u zich ook nog steeds telefonisch of via e-mail inschrijven bij de organiserende bosgroep.

Kettingzaaggebruik: ECS 1 – onderhoud en afkorttechnieken (max. 6 deelnemers)

Tijdens deze tweedaagse opleiding maak je kennis met de kettingzaag in al haar facetten, zowel wat betreft onderdelen en werking, als onderhoud en gebruik. Je leert hout met beperkte doorsnede afkorten en hoe je hulpmiddelen veilig gebruikt bij het manipuleren en stapelen van hout.

Voorkennis ? Geen voorkennis vereist

Wanneer ? Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen

Zaterdag 5 en zaterdag 12 september 2015

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord

Zaterdag 19 en zaterdag 26 september 2015

Waar? in het werkingsgebied van de organiserende bosgroep. De exacte locatie wordt later meegedeeld. Kostprijs? Boseigenaars die werkend lid zijn: € 40, overige deelnemers: € 220

Kettingzaaggebruik: ECS 2 – Basisveltechnieken (max. 6 deelnemers)

Tijdens deze tweedaagse opleiding leer je de basisveltechnieken aan om kleine (diameter < 40 cm) en hellende bomen te vellen en op te werken.

Voorkennis ? ECS 1 gevolgd hebben (ook al heb je zelf al wat kettingzaagervaring)

Wanneer ? Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender

Zaterdag 10 en zaterdag 17 oktober 2015

Waar? in het werkingsgebied van de organiserende bosgroep. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs? Boseigenaars die werkend lid zijn: € 40, overige deelnemers: € 220

Kettingzaaggebruik: ECS 3 – Gevorderde veltechnieken (max. 6 deelnemers)

Deze opleiding richt zich tot de meer ervaren kettingzaaggebruiker die de basistechnieken lichte vellingen perfect onder de knie heeft.

Tijdens deze cursus leer je middelgrote en grote bomen (diameter > 40 cm) vellen aan de hand van gevorderde technieken, grotere takken verwijderen en werken met geschikt handliermateriaal.

Voorkennis ? ECS 1 + ECS 2 gevolgd hebben

Wanneer ? Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord

Zaterdag 14 en zaterdag 21 november 2015

Waar? in het werkingsgebied van de organiserende bosgroep. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs? Boseigenaars die werkend lid zijn: € 40, overige deelnemers: € 220

Kettingzaag: Liggend hout onder spanning (LHOS) (max. 6 deelnemers)

Tijdens deze eendaagse cursus leer je op een veilige, ergonomische en efficiënte manier omgaan met hout onder spanning. Dit voornamelijk voor het opwerken van kruinhout, stormschade en om wegen vrij te maken van omgewaaide bomen. De aangeleerde technieken zijn zeer nuttig voor het onttakken van gevelde bomen. Ook het werken met de Tophendel kettingzaag komt aan bod.

Voorkennis ? ECS 1 gevolgd hebben

Wanneer ? Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender

Zaterdag 28 november 2015

Waar? in het werkingsgebied van de organiserende bosgroep. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs? Boseigenaars die werkend lid zijn: € 20, overige deelnemers: € 100

Kettingzaaggebruik: ECS 4 – Windval en beschadigde bomen (max. 6 deelnemers)

Deze opleiding richt zich tot de meer ervaren kettingzaaggebruiker die goed vertrouwd is met het vellen van bomen die dikker zijn dan de lengte van het zaagblad. Tijdens deze cursus leer je: het veilig opwerken van ontwortelde bomen en beveiligen van wortelplaten, het vellen van potentieel gevaarlijke bomen (beschadigde, dode kruinen), werken met trek- en stuurlijnen.

Voorkennis ? ECS 1 + ECS 2 + ECS3 + LHOS of KZ1, 2 en 3 gevolgd hebben

Heb je interesse? Laat iets weten aan je bosgroep. Bij voldoende deelnemers organiseren we deze cursus.

NIEUW DIT JAAR - Bosranden: aanleg en beheer (max. 25 deelnemers)

Bosranden vormen de overgangszone tussen een bos en de omgeving. Die zone is heel belangrijk voor tal van libellen, vlinders en andere insecten. Hoe bouw je een goede bosrand op? Welke ecologische voordelen heeft dit? Hoe beheer je de rand na aanleg?

In de voormiddag krijg je de theorie, na de middag trekken we de natuur in. Dan is het tijd om met de groep te discussiëren over de aanleg en het beheer van bosranden.

Voorkennis ? Je hebt voor deze opleiding geen voorkennis nodig. Enige kennis van inheemse struiken boomsoorten is wel nuttig.

Wanneer ? Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord

Zaterdag 5 september 2015

Waar? De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs? Boseigenaars die werkend lid zijn: € 15, overige deelnemers: € 25

NIEUW DIT JAAR - Wetgeving (max. 25 deelnemers)

Deze cursus behandelt de relevante wetgeving en de recente beleidsopties inzake de open ruimte. We concentreren ons op beleid en wetgeving die gericht is op bos- en natuurbeheer. Bij deze cursus koppelen we de wetgeving aan (recente) beleidsopties.

Voorkennis ? Je hoeft zeker geen specialist te zijn

Wanneer ? Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender

2 Donderdagavonden: 19 en 26 november 2015

Waar? De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs? Boseigenaars die werkend lid zijn: € 30, overige deelnemers: €35

NIEUW DIT JAAR - Verwarmen met Hout (max. 25 deelnemers) Stijgende brandstofprijzen, klimaatsverandering, CO2, duurzame ontwikkeling … Tenzij je de afgelopen jaren op de maan zat, heb je die woorden al vaak gehoord. Maar hoe zit dat nu precies? Is verwarmen met hout echt zoveel beter voor het milieu? En voor je portefeuille? Wat bestaat er ondertussen op het vlak van houtkachels en aanverwanten? En welke installatie is het best voor jouw woning?

Tijdens deze cursus krijg je een duidelijk én milieuvriendelijk antwoord op al deze vragen. Verder leer je meer over verschillende soorten brandstof: houtblokken, chips en pellets. Je leert hoe het verbrandingsproces precies verloopt. En met deze kennis haal je het beste rendement uit je brandhout.

Voorkennis ? Geen voorkennis vereist

Wanneer ? Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord

Zaterdag 26 september 2015

Waar? De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs? Boseigenaars die lid zijn: € 15, overige deelnemers: € 25

B O SW OO RDR AAD SE L

In deze rubriek testen we jullie kennis over bos en natuur! Voor de aandachtige lezer van de Bosbode zouden deze vragen geen probleem mogen zijn…

verticaal

1. fleurig ingrediënt lenteslaatje

2. speelgoed voor leeuwen in de zoo

4. ademhaling van een boom

5. goedgekeurd beheerplan MOV: …bossen

6. MP staat voor…

7. gedeputeerde voor natuur en milieu horizontaal

3. zeldzame amfibie in het Schuurlo

8. locatie lentewandeling BON

9. toepasselijke naam locatie ledendag MOV

10. S in SBZ staat voor

R AA D H ET PL AAT JE

M et deze nieuwe rubriek laten we je elk seizoen kennis maken met een bijzondere foto uit het bos. Kun je raden wat dit voorstelt?

Doe mee en win!

Maak kans op een gratis T-shirt van de Oost-Vlaamse bosgroepen! Stuur daarvoor je ingevulde boswoordraadsel, samen met het antwoord op de fotovraag naar Bosgroepen Oost-Vlaanderen, Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent, met de vermelding ‘bosbodewedstrijd’ of e-mailen naar bosgroepen@oost-vlaanderen.be. Uit alle correcte inzendingen (raadsel + fotovraag) trekt een onschuldige hand één winnaar. Die wordt persoonlijk op de hoogte gebracht en krijgt een eervolle vermelding in de volgende bosbode. Deelnemen kan tot en met 15 april 2015.

Boszoekers

Via deze rubriek zoekertjes brengen we regelmatig verkopers van brandhout, … en geïnteresseerde afnemers met elkaar in contact. Hierbij beperkt de Bosgroep haar inbreng enkel tot het geven van informatie en advies. De verkoop gebeurt rechtstreeks tussen de verkoper en de geïnteresseerde.

Momenteel zijn bij de Oost-Vlaamse bosgroepen volgende zaken beschikbaar gemeld. Meer informatie is beschikbaar bij de respectievelijke bosgroep.

PUBLICATIEAFSPRAKEN

- Uw zoekertje verschijnt maar één keer

- ENKEL verkoop van brandhout en bossen te koop !

- Telefoonnummers worden enkel vermeld bij de zoekertjes ‘bos te koop’

BRANDHOUT

Bosgroep MIDDEN OOST-VLAANDEREN 09/267 78 60

- Deinze (Sint-Martens-Leerne) : brandhout op stam, diverse loten esdoorn en haagbeuk. Makkelijk bereikbaar, prijs o.t.k.

- Gavere (Dikkelvenne) : knotwilgen en populier, rand van akker, werken uitvoeren ism de eigenaar. Er is ook gedroogd brandhout ter beschikking.

BOS TE KOOP

Bosgroep MIDDEN OOST-VLAANDEREN 09/267 78 60

- Lede (Smetlede) : jong bos (+/- 0,75 Ha) 0475/70 54 28

- Merelbeke (Schelderode): 0,65 ha jong bos zomereik en es 09/362 88 73

- Buggenhout (Opdorp) : 0,3 ha tel. 0479/71 08 12

Bosgroep OOST-VLAANDEREN NOORD 09/267 78 60

- Moerbeke : 0,583 ha grenzend aan het Heidebos Vraagprijs : 15 000 euro 03/778 08 70

De bosgroepen krijgen regelmatig vraag naar brandhout. Meestal van particulieren die bereid zijn om ervoor te werken. Zoekt u als boseigenaar dus naar een goedkope manier om uw hakhout nog eens af te zetten of om kroonhout te laten opruimen: contacteer ons!