de bosbode 2010 - 2

- Een dag op stap met een bosexploitant…

- Bosgroepnieuws

- Voorjaarsbloeiers in het bos

- Nieuws van het ANB

- Activiteitenkalender

- Cursussen 2010

- Brandhoutzoekertjes

VU, Jozef Dauwe, p.a. Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw, Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent

Jaargang 6 – nr 2

De bosbode is een tijdschrift van de drie Oost-Vlaamse bosgroepen

Redactie

Hans Scheirlinck, Sylvie Mussche, Maud

Plouy, Dominique Lecompte, Sus Willems, Ann Van Oudenhove, Klaas Van Roy

Fotografie

Cover: Vilda, Y. Adams

Binnenpagina’s: Vildafoto, Hans Scheirlinck, Sylvie Mussche, Maud Plouy, Karen

Dequidt, Dominique Lecompte, Jeroen

Grillaert, Sylvie Decoster, Sus Willems, Tuur

De Haeck, Marc De Spiegelaere

Lay-out

Koloriet – Leefdaal

Druk

Parys Printing N.V – Evergem

Papier

Deze publicatie werd gedrukt op kringlooppapier ‘Reprint’

Oplage

8 500 exemplaren

Verantwoordelijke uitgever

Jozef Dauwe

p.a. Bosgroep Oost-Vlaanderen

Noord vzw

Woodrow Wilsonplein 2

9000 Gent

Raad van bestuur BON

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Leen

Meersschaert, Frans De Jonghe, Ingrid

Puylaert, Luc Claus, Nicole Van Duyse, Pierre d’Alcantara, Maurits Adriaenssens, Guy Bonsecour, Tom Van Holsbeke.

Raad van bestuur MOV

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Jan Verbeke, Marc Dilewyns, Francis De Beir, Geert de Visscher, Kris Janssens, Willy Van Hoey, Dirk Abbeloos,Werner Pycke

Raad van bestuur VAD

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Paul Sienaert, Thomas Vanderbeke, Marc De Bock, Willy Bauwens, José Tack, Jozef Van Crombrugge, Jan Van Huffel, Marc Nachtergaele, Raoul D’Hoossche.

Uw gegevens werden opgenomen in een databank die wordt beheerd door de Bosgroep. De gegevens in deze databank zullen enkel worden gebruikt in het kader van de werking van de Bosgroep en niet voor andere doeleinden. Indien u niet wenst dat uw gegevens in deze databank zijn opgenomen of indien u uw gegevens wenst te wijzigen, kunt u dit steeds doorgeven aan de Bosgroep.

Uw bos, onze zorg

Maak kennis met de bosgroepen

Een bosgroep heeft als doel u als boseigenaar praktische ondersteuning te bieden bij het beheer van uw bos.

In een bosgroep zijn vele boseigenaars uit uw streek verenigd. Samen met hen kan u vrijwillig meewerken aan een mooie toekomst voor het Vlaamse bos.

“Baas in eigen bos”, dat is het basisprincipe van de bosgroepen. De bosgroepen informeren adviseren en organiseren, maar u beslist steeds zelf over het beheer van uw bos.

Wat heeft de Bosgroep zijn leden te bieden?

GRATIS DIENSTVERLENING

1. Informatie

De bosgroep beantwoordt uw persoonlijke vragen over de technische, wettelijke en financiële aspecten van bosbeheer. U kunt ook deelnemen aan theorie- en praktijkcursussen in verband met bosbeheer.

2. Advies op maat van uw bos

U kunt een afspraak maken voor een terreinbezoek aan uw bos. Het resultaat is een beheeradvies op maat van u en uw bos.

3. Hulp bij uw bosadministratie

De bosgroep helpt u bij het aanvragen van subsidies en kapmachtigingen. Ook het opstellen van een bosbeheerplan kan begeleid worden.

DIENSTVERLENING TEGEN VERGOEDING

1. Betaalbare bosarbeid

U kunt een aanvraag indienen om tegen een voordelige prijs onrendabele werken in uw bos te laten uitvoeren. Voorbeelden zijn: bestrijding woekerende exoten, vrijstellen van jonge aanplantingen, onrendabele dunningen en hakhoutbeheer, aanleg van een bosrand,… De juiste tarievenlijst dient u bij uw bosgroep op te vragen.

2. Organisatie van beheerwerken

De bosgroep coördineert de beheerwerken bij meerdere boseigenaars samen zodat ze voor bos en eigenaar efficiënter en goedkoper worden. Wilt u werken uitvoeren in het bos dan kan de bosgroep die organiseren. U kunt deelnemen aan de gezamenlijke houtverkoop van de bosgroepen indien u hulp wenst bij de verkoop van bomen die u wenst te kappen.

3. Cursussen en excursies

De bosgroepen organiseren jaarlijks tal van cursussen zoals ‘kettingzaag, bosmaaier, houten constructies, enz. Leden kunnen hieraan deelnemen tegen een voordelig tarief.

Word gratis lid

Iedere boseigenaar die dit wenst kan gratis lid worden van de bosgroep die actief is in zijn streek.

Uw lidmaatschap geeft recht op de dienstverlening van de bosgroep.

Het lidmaatschap houdt geen verdere verplichtingen in.

Wenst u vrijblijvend advies en hulp

bij het beheer van uw bos? Contacteer ons:

• Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

p.a. Provincie Oost-Vlaanderen

– Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

Fax. 09/267 78 00

bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Sylvie Mussche

• Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw

p.a. Provincie Oost-Vlaanderen

– Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

Fax. 09/267 78 00

bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Maud Plouy

• Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

De Biesestraat 5 - 9600 Ronse

Tel. 055/21 62 80

Fax. 055/21 62 81

vlaamseardennen@bosgroep.be

Coördinator: Hans Scheirlinck

Woord vooraf

Beste boseigenaars en bosliefhebbers,

Voor u ligt alweer een gloednieuw zomernummer van de Bosbode, vol met interessante informatie. U vindt in dit nummer zowel een artikel over de natuurpracht van de voorjaarsbloeiers in sommige bossen als een artikel over het belang van de houtproductie in onze bossen. Dit lijkt misschien tegenstrijdig te zijn, maar dat is het niet! Onze bossen hebben namelijk verschillende functies met als belangrijkste drie de ecologische functie, de economische functie en de recreatieve functie. Het is een kunst om het beheer van uw bos zodanig te plannen en organiseren, dat door de houtproductie en/of de recreatie de natuur in uw bos niet te veel in het gedrang komt! Geen gemakkelijke opdracht en net daarom zijn de bosgroepen er: om de boseigenaars te adviseren en te helpen bij het duurzaam beheren van hun bos.

Onze Oost-Vlaamse bosgroepen hebben -zoals steeds- dit voorjaar weer niet stilgezeten! Er waren de drie algemene ledenvergaderingen en tal van activiteiten die werden georganiseerd. Tijdens de ledenvergaderingen kon ik nogmaals aan den lijve ondervinden dat de leden-boseigenaars zich geholpen voelen door de bosgroepen en dat ze tevreden zijn om regelmatig aan activiteiten van de bosgroepen te kunnen deelnemen. En dat doet me oprecht deugd!

Ik wens u veel leesplezier! Jozef Dauwe

Voorzitter Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw Voorzitter Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw Voorzitter Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

Een dag op stap met een bosexploitant ... ...maak kennis met

Opvrijdag 16 april kregen we met de redactie de kans om een dag op stap te gaan met Marc De Spiegelaere. Marc is de zaakvoerder van bvba De Spiegelaere, een houtexploitatie- en houthandelsbedrijf met zetel te Maldegem. We konden Marc een dag lang volgen tijdens zijn terreinbezoeken, bij het laden van bomen en bij het bezoek aan één van zijn afnemers. Hieronder volgt de weerslag van een boeiende dag en interessante gesprekken …

Marc, kan je kort de historiek schetsen van jouw bedrijf?

Marc De Spiegelaere (MDS): Onze firma is een echt familiebedrijf. Mijn grootvader was al houtexploitant. In oorsprong legde het bedrijf zich vooral toe op naaldhout in hoofdzaak voor de steenkoolmijnen in Limburg en Henegouwen. Na het overlijden van mijn grootvader heeft mijn grootmoeder het bedrijf samen met haar beide zonen, waaronder mijn vader, verder gezet. Elk had zijn specialiteit: mijn vader was vooral actief in de Ardennen en hij heeft zich toegelegd op naaldhout. Mijn oom zijn werkterrein was hoofdzakelijk Vlaanderen en de populier. Er werden dus in gans België bomen gekocht en geëxploiteerd. De 2de wereldoorlog heeft het Vlaamse boslandschap grondig gewijzigd: bossen werden massaal gekapt door de Duitsers. De povere houtvoorraad in Vlaanderen heeft er toen mee voor gezorgd dat ons bedrijf ook naar Wallonië trok.

Wat waren toen de belangrijkste afzetkanalen?

MDS: Op het moment dat mijn vader en mijn oom het bedrijf overnamen situeerde de houtverwerking zich hoofdzakelijk in Vlaanderen met de spaanplatenindustrie in de regio Oostrozebeke, de papierindustrie in de regio Gent, de steenkoolmijnen en de vele specifieke houtverwerkende bedrijven (lattenklievers , wasspelden , borstelhouten , blokplaten enz.)

Wanneer ben jij in het bedrijf gestapt en hoe liep het toen verder?

MDS: Dit was rond de jaren ‘80. Ik stu-

Marc aan het werk bij het opmeten van gevelde bomen

© Marc De Spiegelaere

Marc De Spiegelaere

deerde toen af als Landbouwkundig ingenieur, optie waters en bossen, maar er was toen heel weinig werk in de sector. Dus stapte ik in het bedrijf. Pas in ’95 heb ik het volledig overgenomen. We zijn nog steeds actief in Vlaanderen en Wallonië. In Vlaanderen bestaat er een soort ‘gentleman’s agreement’ tussen de exploitanten. Zo zal ik bv. niet bewust op zoek gaan naar privé-boseigenaars in zuid Oost-Vlaanderen omdat daar verschillende collega’s actief zijn. Ook in Wallonië werk ik binnen een beperkte regio. In de Ardennen heb ik een eigen stapelplaats en werk ik met een vaste exploitant. Ik heb ook regelmatig exploitaties in Henegouwen.

Wat is de reden waarom je ook in Wallonië actief blijft?

MDS: Vooreerst blijft er de factor dat Vlaanderen bosarm is. Daarnaast is er het feit van de ‘schoontijd’. Deze geldt (nog) niet in Wallonië. Ik heb 5 vrachtwagens lopen. Om het jaar rond werk te hebben voor mijn chauffeurs en de vrachtwagens moet ik in Wallonië actief blijven. Om de schoontijd op te vangen werk ik ook met een buffervoorraad in Vlaanderen. Tegen eind maart zorg ik dat er zo veel mogelijk bomen gestapeld liggen langs de weg zodat mijn vrachtwagens nog een tijd aan slag kunnen om dit hout op te halen en te vervoeren. Zo blijft er ook bevoorrading in de fabrieken mogelijk, zij willen immers volcontinu kunnen draaien en tevens vers hout verwerken.

Welke soorten hout koop je aan en welke zijn jouw belangrijkste afzetkanalen?

MDS: Ik koop populier (60%) en naaldhout (40%) aan, hoofdzakelijk voor de binnenlandse markt. De mooiste stukken populier vinden hun weg als fineerhout voor bv. fruitkistjes. De minder mooie stukken krijgen een tweede leven als palettenhout. Tot slot komt een deel van de populier ook terecht in de

We komen aan in Bulskampveld waar een chauffeur van Marc bezig is met het laden van lange Douglasstammen. Het vellen en ruimen van deze bomen gebeurde door een onderaannemer. Soms gebeurt het dat Marc zelf nog een handje helpt met het korten van de bomen vooraleer ze kunnen geladen worden. Het komt echter niet zo vaak voor dat Marc zelf de kettingzaag in zijn handen heeft. In de naaldhoutbossen gebeuren bovendien veel exploitaties tegenwoordig met de harvester of houtoogstmachine; op deze manier komt er zelfs geen gewone kettingzaag meer aan te pas. Dit is noodzakelijk geworden om snel te kunnen werken en omdat er nog weinig handwerkers te vinden zijn. Bovendien is er met een harvester niet meer exploitatieschade dan bij andere exploitaties.

Belangrijk voor het laden is wel dat Marc –vooraleer de vrachtwagen in het bos de stammen gaat laden– vooraf op inspectie gaat in het bos. Hij bekijkt o.a. de toegankelijkheid van de boswegen voor de vrachtwagen: waar kan hij veilig staan tijdens het laden? Hindert hij doorgaand verkeer tijdens het laden? Is er in dat geval een alternatief? Kan de vrachtwagen na het laden doorrijden of moet er een plek voorzien worden waar hij kan keren omdat het hout bv. langs een doodlopende weg gestapeld ligt? Zijn er hindernissen in de hoogte voor de laadkraan zoals elektriciteitskabels? Deze informatie geeft Marc mee aan de chauffeurs: essentieel om hun werk goed te kunnen doen.

spaanplaat- en papierindustrie. Voor het naaldhout heb ik een belangrijke afzetmarkt in de rondhouthandel voor tuinhout: de stammetjes die uit dunningen van naaldhoutbossen komen zijn ideaal voor deze toepassing. Het is jammer dat wij in Vlaanderen geen zagerijen hebben voor hoogwaardige toepassingen van naaldhout. Hierdoor wordt dit mooie hout soms gebruikt voor minderwaardiger toepassingen (bv. paletten) terwijl het eigenlijk geschikt is voor hoogwaardige toepassingen zoals constructiehout in de bouw.

Bij deze nog een opmerkelijke kanttekening: zagerijen van populier zijn bijna uitsluitend in Vlaanderen actief en zijn relatief klein. De naaldhoutzagerijen vinden we bijna uitsluitend in Wallonië en dit zijn meestal echte monsterbedrijven.

Hoeveel hout koop je in particuliere bossen en via welke pistes kom je met deze eigenaars in contact?

MDS: Ongeveer 60 % van mijn houtleveranciers zijn particuliere boseigenaars. Bij hen neem ik vooral populier af. De meesten van hen zitten in één of andere

koepel: een bosgroep, een bosgroepering of voor Wallonië een coöperatie zoals Socofor. Slechts 10 % zijn individuele verkopers zoals boeren die populieren in rijverband verkopen. Van het hout dat ik verhandel komt 40 % dus uit openbare bossen. Dit zijn meestal grotere loten die goed ontsloten zijn en waarvan de meetgegevens van de bomen correct zijn. Interessant dus voor ons als koper.

Hoe ga je concreet te werk bij de aankoop van een lot?

MDS: Een eerste selectie gebeurt op basis van de informatie die ik binnenkrijg via bv. een houtcatalogus. Ik bekijk ook de locatie: ligt het lot op een traject waar mijn vrachtwagens in de buurt komen? Tot slot doe ik in sommige gevallen een

terreincontrole. Op basis van alle informatie bepaal ik dan mijn bod. Je begrijpt wel dat het belangrijk is dat de metingen die ik doorkrijg correct zijn…! De definitieve metingen gebeuren na het vellen door de onderaannemer. Elke boom krijgt een nummer en wordt individueel gemeten. Ik weet dus exact van elke boom hoeveel hout hij opgeleverd heeft.

De schoontijd is al een aantal maal ter sprake gekomen. Ervaar jij deze als een probleem?

MDS: Zoals ik al zei, vraagt het creativiteit om hiermee om te gaan. In elk geval is het een uitdaging voor de sector. Indien de schoontijd nog zou uitbreiden of ook in Wallonië zou toegepast worden dan staan wij toch voor grote proble-

Op onze route wordt een stop ingelast bij spaanplaatproducent Spano in Oostrozebeke, een klant van Marc. Zij kopen vooral rondhout (geen populier omwille van de lange vezels) en vullen dit meer en meer aan met recyclagehout. Ook zij ondervinden aan den lijve problemen door de schoontijd; er is die periode immers te weinig aanvoer van rondhout mogelijk. Hun conclusie is: er is in Vlaanderen nog steeds vraag naar rondhout. Het is belangrijk om een evenwicht te vinden tussen de natuur en de productiefunctie van onze bossen en bomen. Onze beleidsmensen moeten hier zeker aandacht voor hebben.

men. Als het oogsten van hout nog meer aan banden gelegd wordt door onze beleidsmensen dan vrees ik dat er bedrijven zullen sneuvelen. De spaanplaatindustrie is momenteel bijna volledig in buitenlandse handen. Indien toelevering van hun basisgrondstof problematisch wordt dan zullen zij niet aarzelen om de

Op gelijke lengtes gezaagd hout (met de harvester) ligt gestapeld klaar langs de weg om geladen te worden

Vlaamse vestigingen te sluiten. Als houthandelaars weten wij trouwens ook dat er periodes zijn waarbinnen beter niet gekapt wordt. Loofhout wordt in ieder geval best niet gekapt tijdens de schoontijd, de kwaliteit van het hout heeft er immers onder te lijden. Dit kwaliteitsverlies geldt echter niet voor naaldhout en populier. Wij hopen dat we deze problematiek samen met de beleidsmensen op een constructieve manier kunnen bespreken en bijsturen.

Hoe gaat het momenteel met de houtmarkt?

MDS: De houtmarkt is heel labiel. Momenteel is er een grote impact van de ‘productie van groene stroom’ en ‘biomassa’. Tot nu werd vooral kroonhout via deze weg verwerkt, momenteel evolueert dit naar de volledige boom. Ook bij andere toepassingen zien we verschuivingen. Vroeger bracht export meer op: de waardevollere onderstammen van rondhout vertrokken naar het buitenland. Jammer dat we zelfs de eerste verwerking van onze grondstof niet in eigen streek kunnen houden!! De houtmarkt is vooral een uitdaging voor de exploitanten omdat de veranderingen op zeer korte termijn gebeuren. Niemand kan voorspellen hoe de markt er binnen 2 maanden zal uitzien, laat staan binnen 2 jaar.

Wat denk jij over labeling van hout?

MDS: De grote afnemers van gelabeld hout waren oorspronkelijk grote bedrijven. Kleinere naaldhoutverwerkers worden nu ook vragende partij en wensen nu ook gelabeld hout aan te kopen. Momenteel is de vraag nog zeer beperkt, maar ik vermoed dat deze zal toenemen, o.a. onder druk van de eindverbruikers waarbij openbare besturen een voortrekkersrol spelen.

We moeten labeling ook ruim durven bekijken: geven we de voorkeur aan FSC-gelabeld hout uit Rusland of is hout afkomstig uit onze eigen duurzaam beheerde bossen -maar zonder FSC-labelook goed? Sommige openbare besturen passen de regelgeving nu zo toe: er

wordt gevraagd naar gelabeld hout of gelijkwaardig.

Ik vraag me ook af waarom er 2 labels naast elkaar bestaan. In Wallonië wordt vooral PEFC gepromoot, in Vlaanderen is het vooral FSC. Hier is dus nog werk aan de winkel vrees ik.

En dan tot slot een vraag over de bosgroepen: hoe kijk jij naar onze werking? Ervaar jij deze als een meerwaarde?

MDS: De bosgroepen hebben volgens mij voor beweging gezorgd. In slapende bossen is er nu ook activiteit; waar lang niets gebeurde wordt nu ook beheerd en gekapt. Dit is goed voor de professionele exploitanten. Volgens mij heeft dit minder effect voor de exploitant die op kleinschalig niveau actief is. Bij de houtverkoop kunnen we er op vertrouwen dat de bosgroepen juiste informatie bezorgen over de bomen die te koop zijn. Dit is voor ons al een belangrijke filter. Ook

de informatie over mogelijke doorgangen, stapelplaatsen, contactpersonen en mogelijke vergoedingen voor passages is voor ons belangrijke informatie. Nadeel van het verkoopsysteem via de bosgroepen is voor de houtkoper wel dat er meer concurrentie is. Maar ikzelf koop graag via een tussenpersoon zoals bv. een bosgroep. Toch heb ik nog een voorstel: voor ons zou het handig zijn dat de bomen bij het meten genummerd worden. Zo kunnen wij via steekproeven een controle doen over de geschatte hoeveelheden.

Na deze dag kan alleen maar besloten worden dat er nog toekomst is voor onze bomen en bossen, maar dat hiervoor alles zo goed mogelijk op elkaar afgestemd moet worden…

Bedankt Marc voor je tijd en je boeiende verhaal!

Elke boom krijgt na het vellen een nummer in de stamvoet

Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender

Algemene vergadering 2010

Op zaterdag 20 maart ging de jaarlijkse Algemene Vergadering van onze Bosgroep door. Dit jaar trokken we hiervoor richting Ninove. Tijdens het administratieve gedeelte werd het activiteitenverslag van 2009 en de planning voor 2010 toegelicht. Vervolgens kwam het financieel verslag van het voorbije boekjaar aan bod alsook de begroting 2010. Het activiteitenverslag, de rekeningen en de begroting werden goedgekeurd door de leden van de Algemene Vergadering. Nadien werd kwijting en ontlasting verleend aan de bestuurders. Dit jaar liep ook het mandaat van 2 leden van de Raad van Bestuur af. Zowel voorzitter Jozef Dauwe als bestuurder José Tack werden herverkozen.

Leaderproject

kunnen we een aantal hoofdstukken toevoegen aan dit project! We trokken voor de laatste maal naar het bos met de klassen die peter werden van een locaal stukje bos, er kwam een 3de workshop rond het thema en we kregen foto’s van de eerste werkstukken die door onze ambachtsmensen gemaakt worden uit het hout dat ter beschikking gesteld werd .

Aansluitend bezochten we het Geitebos te Zandbergen. Dit bos is eigendom van graaf de Lalaing. Deskundige uitleg over het beheer van het bos kregen we van graaf Jacques de Lalaing en van beleidswachter Jerry Cox. Dankzij een doordacht beheer is er in deze bossen ruimte voor zowel houtproductie als ecologische aspecten. De typisch voorjaarsflora, waaronder daslook, zijn hier uitbundig aanwezig. Tijdens de rondleiding werden we zelfs verrast door een reeënfamilie.

De Algemene Vergadering werd afgesloten met een lunch. Dit is altijd het ideale moment om contacten te leggen met collega-boseigenaars.

Woensdag 10 maart: we verzamelen voor de 3de maal rond het thema ‘duurzame houtproductie’. De sterktes en kansen die binnen de sector bestaan kwamen nu aan bod. Dit waren de belangrijkste conclussies:

• Hout als hernieuwbare grondstof wint om economische en ecologische redenen aan belang.

• Samenwerking en draagvlakverbreding op alle niveaus kan bijdragen tot bosbehoud en goed bosbeheer.

• Blijvend locale beschikbaarheid van hout zorgt voor economische verankering in de regio wat zowel de houtverwerkende bedrijven als de lokale tewerkstelling ten goede komt.

• Er is nog potentieel in nichemarkten en in bestaande markten.

Eind juni volgt een afsluitende workshop. Het is de bedoeling om dan concrete voorstellen uit te werken ivm de te nemen acties. Als synthese van dit project zal een tekst uitgewerkt worden die op Vlaams niveau voorgelegd wordt aan de volledige sector. Uiteindelijk is het de betrachting een ruim debat op gang te brengen.

Het volledige verslag van de 3de workshop en het vervolg van dit luik kan u nalezen op www.tweebomeneentoekomst. be

‘Duurzame houtproductie in de Opnieuw

We worden rondgeleid in het bos van Graaf de Lalaing

Boskanterswerk: een geslaagde workshop

Als uitvloeisel van het Leaderproject, waarbinnen ook aandacht is voor artisanale verwerking van hout, organiseerde onze bosgroep een workshop boskanterswerk (zie ook het artikel in Bosbode 2009 nr 4). Jeroen Grillaert nam het op zich om deze te begeleiden. Alle deelnemers waren wildenthousiast. Deze workshop zal na de zomer hernomen worden.

Vlaamse Ardennen’

In de laatste week van april trokken de peters en meters van de scholen in de regio voor de laatste maal naar ‘hun’ stukje bos. Door de lange winter konden zij nog volop kennis maken met de voorjaarsflora. Raoul en Willy, de boseigenaars die het hele jaar gastheer waren voor deze kinderen, vertelden over de werken die zij tijdens de winter uitvoerden in hun bos. In elk geval hebben wij het gevoel dat deze bosbezoeken in de kinderen hun geheugen zullen blijven hangen… Ondertussen kijken wij of dit initiatief ook nà het Leaderproject onder één of andere vorm kan verder gezet worden.

Tot slot nog enkele foto’s van de eerste werkstukken van onze ambachtslieden en kunstenaars…

Coördinator:

Wat groeit hier?

Ignace maakt een zonnewagen

Enkele resultaten

Een schaal wordt geboren uit een stuk essenhout

Het ontstaan van een eiken schaal…

© Tuur De Haeck

Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen

De bosgroep verenigt:

Dit voorjaar organiseerde de Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen lokale ontmoetingen om de concrete samenwerking met en tussen boseigenaars in enkele waardevolle bosgebieden bespreekbaar te maken.

Al vroeg in het voorjaar werden de eigenaars en beheerders van Grembergen(broek) in Dendermonde uitgenodigd voor een ontmoetingsavond vol informatie en gelegenheid om na te praten bij een streekbiertje.

In 2006 stelde de bosgroep zijn dienstverlening al een eerste keer voor in Grembergen. De voorbije 3 jaren werkten meerdere boseigenaars samen met de bosgroep om kaprijpe populieren te verkopen en nieuw bos aan te planten. Hoog tijd dus om te polsen naar hun verwachtingen voor hulp bij het verder beheer van hun jonge gemengde loofbos.

Uiteraard was de ontmoetingsavond ook bedoeld om te bevestigen dat ook de andere boseigenaars in Grembergen, indien zij dat wensen, op elk moment kunnen rekenen op de hulp en dienstverlening van de bosgroep bij het beheer van hun bos.

Uniek aan deze avond was de samenwerking met het Regionaal Landschap Schelde en Durme en de ontmoeting met de eigenaars en gebruikers van landbouwgronden. Grembergen(broek) is immers een verweven mozaiek van bos en open landschap. Regionale landschappen zijn samenwerkingsverbanden die landbouwers en particulieren willen ondersteunen bij het beheer van het landschap.

De komende maanden maken het Regionaal Landschap en de bosgroep extra tijd en middelen vrij om de eigenaars van Grembergenbroek te ondersteunen bij het realiseren van hun projecten en beheer van hun eigendom. De stad Dendermonde steunt dit initiatief.

een lente vol

Begin april dan, mocht de bosgroep een twintigtal eigenaars van de Makegemse bossen in Merelbeke verwelkomen op een infoavond.

De aanleiding is dat het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) –één van de eigenaars van een deel van de Makegemse bossen- het initiatief neemt om minstens voor zijn deel van het bos een “Uitgebreid Bosbeheerplan” te laten opstellen. Een bosbeheerplan legt vast hoe de boseigenaar zijn ecologische, economische en recreatieve doelstellingen voor het bos in de loop van de tijd gaat realiseren.

In overleg willen het ANB en de Bosgroep graag àlle geïnteresseerde boseigenaars uit het gebied de kans geven om ook met hun deel van het bos deel te nemen aan de opmaak van het uitgebreide bosbeheerplan. Zo kunnen zij mee genieten van de vele voordelen die het hebben van een uitgebreid beheerplan biedt:

• Veel informatie over het bos en een goed onderbouwd beheeradvies

• De eigenaar krijgt een handig actieplan voor het beheer van zijn bos

• De volgende 20 jaar moeten geen aparte kapmachtigingen meer aangevraagd te worden

• De sucessierechten op het bos worden vrijgesteld

• De boseigenaar krijgt toegang tot extra subsidies

De bosgroep zal de opmaak van dit bosbeheerplan voor de eigenaars coördineren. De eigenaars zelf blijven alle beslissingen over het bos zelf nemen. Bovendien zal de opmaak van het beheerplan gratis zijn dankzij de beslissing van de raad van bestuur dat de bosgroep

de opmaak van het beheerplan door een studiebureau zal prefinancieren in afwachting van de kostendekkende subsidies die de eigenaars er kunnen voor krijgen.

De eigenaars en beheerders van Kravaalbos-Herenbos in de omgeving van

Grembergenbroek

Meten in de Makegemse bossen

ontmoetingen en samenwerking

Fotowedstrijd: doe mee en maak kans op een mooie beloning

We gaan op zoek naar de mensen achter het bos. Wat maakt je bos voor jou speciaal? Wie verwelkom je graag in je bos?

Stuur ons je meest geliefde bos(mensen)foto door!

Een natuurfotograaf zal uit de inzendingen 10 winnaars kiezen die in 2011 gratis kunnen deelnemen aan een echte cursus “natuur- en bosfotografie”.

In ruil zal de bosgroep u vragen of uw foto eventueel in een toekomstige Bosbode mag gepubliceerd worden.

Aalst verzamelden op 24 april. Tijdens een eerste ontmoetingsdag een half jaar geleden bleek een interessante groep boseigenaars vragende partij om mekaar regelmatiger te ontmoeten om samen bij te leren over het bos en eventueel concrete afspraken te maken over gezamenlijke bosbeheerwerken.

Tijdens een mooie voorjaarswandeling werd overlegd over de wegeninfrastructuur: hoe bereikbaar is ons bos en voor wie? Vormt de Amerikaanse vogelkers een probleem voor het Kravaalbos? Hoe kunnen we dit samen oplossen? Moet er in het bos gekapt worden? Hoe pakken

we dat aan? Hoe organiseer ik de heraanplantinge en de wildbescherming?

Enzovoort… De samenwerking met de boseigenaars van het Kravaalbos-Herenbos is een gezamenlijk initiatief met onze buren van de Bosgroep Groene Corridor die in Vlaams-Brabant onder andere actief is in de gemeenten en Opwijk en Asse waar ook delen van het Kravaalbos liggen. De collega’s van de bosgroep Groene Corridor toonden ons bijvoorbeeld het resultaat van het restaureren van een poel op een open plek in het bos: na één jaar bleken er al terug salamanders, kevers en watertorren in de poel te zitten.

Aarzel niet, de zomer komt eraan, allen naar het bos…

Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

Fax. 09/267 78 00

bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Maud Plouy

Kravaalbos salamanders, kevers en watertorren in poel

Wenst u ons te contacteren ? Bosgroep midden oost-Vlaanderen VzW

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord

Algemene Ledenvergadering te Sinaai

Op zaterdag 24 april 2010 vond de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering van de bosgroep plaats te Sinaai. Met een 100-tal aanwezigen, fantastisch mooi lenteweer en een goede sfeer werd het een heel geslaagde dag! Het gevulde programma werd gesmaakt door de aanwezigen. Hieronder een verslagje …

Het administratieve gedeelte van de vergadering

De vergadering werd gestart met het gebruikelijke administratieve deel: de voorstelling van het activiteitenverslag 2009 en de planning voor 2010, gevolgd door de jaarrekening 2009 en de begroting 2010.

Coördinator Sylvie Mussche lichtte de werking van 2009 toe. Naast het verderzetten van de basiswerking van de bosgroep, waren nieuwe acties in 2009 de opstart van het boscomplex Drongengoed, de uitvoering van een soortenbeschermingsproject in het boscomplex Blekkervijver, de aanleg van 2 bospoelen, de opmaak van een ontwerp toegankelijkheidsregeling voor de Lembeekse bossen en de trekkersrol die BON speelde in de oprichting van de Koepel van Vlaamse bosgroepen. Op de planning voor 2010 staat in de eerste plaats het verderzetten van de basiswerking van de bosgroep. Wegens mogelijke besparingsmaatregelen, is het echter nog niet duidelijk of BON de aangevraagde project-

subsidies zal toegekend krijgen. Dit kan mogelijks de werking van de arbeidersploeg in het gedrang brengen. Concreet zou dit betekenen dat in 2010 de arbeiders veel minder onrendabele werken bij de leden-boseigenaars kunnen uitvoeren. Hierover hopen we snel meer duidelijkheid te krijgen. Naast het verderzetten van de basiswerking, plant de bosgroep in 2010 nog een aantal nieuwe, specifieke acties zoals het organiseren van een opvolgingsvergadering voor de boscomplexen Stropers en Kloosterbos, het afwerken van de toegankelijkheidsregeling voor de Lembeekse bossen, de opstart van de werking met bosconsulenten, de opmaak van een beknopt communicatieplan en het verderzetten van de trekkersrol in de uitbouw van de Koepel door de aanwerving van een koepelcoördinator. Na deze toelichting keurde de Algemene Vergadering het

jaarverslag 2009 en de planning 2010 goed. Vervolgens lichtte ondervoorzitter Leen Meersschaert de jaarrekening 2009 en de begroting 2010 toe; welke door de Algemene Vergadering eveneens werden goedgekeurd.

Herverkiezing Raad van Bestuur

Dit jaar was het drie jaar geleden dat acht van de bestuursleden werden benoemd door de Algemene Vergadering. Dit betekent dus dat deze acht bestuurdersplaatsen terug vrij kwamen en dat deze bestuurders zich herverkiesbaar konden stellen. Daarnaast hadden uiteraard ook andere werkende leden de mogelijkheid om zich kandidaat te stellen voor de Raad van Bestuur. Het was de Algemene Vergadering die op 24 april

Gezellig napraten tijdens de lunch

Landschap in de Fondatie

besliste over de nieuwe samenstelling van de Raad van Bestuur.

Twee doorwinterde bestuurders nl. Yoke Van Riet en Luc Neirynck -beiden reeds 6 jaar bestuurder bij BON- beslisten om een stapje terug te zetten en zich niet opnieuw kandidaat te stellen voor de Raad van Bestuur. Yoke en Luc, van harte bedankt voor jullie vrijwillige en enthousiaste inzet! Het ga jullie goed! De bestuurders Leen Meersschaert, Frans De Jonghe, Ingrid Puylaert, Luc Claus en de gemeente Stekene stelden zich wel terug kandidaat en werden ook herverkozen als bestuurder voor de komende drie jaar. Ook de afgevaardigden van de provincie Oost-Vlaanderen (gedeputeerde Jozef Dauwe en provincieraadslid Patricia De Meyer) werden door de Algemene Vergadering herbenoemd als bestuurders. Daarnaast mochten we ook 2 gloednieuwe bestuursleden in ons

Heeft u een klacht over onze bosgroep?

U hoeft uiteraard niets uit uw mouw te schudden, maar heeft u een klacht over het werk van de bosgroep, dan horen wij het graag van u. Voor ons is een klacht immers de mogelijkheid om iets dat fout loopt te herstellen en te verbeteren. Zo kunnen we onze werking steeds verbeteren en vermijden we dat we in de toekomst terug dezelfde fouten maken.

Klachtenbehandeling gebeurt door bestuurder Frans De Jonghe. Met klachten kan u bij ons terecht op de volgende manier:

- per post kunt u uw klacht richten aan Meldpunt Bosgroep OostVlaanderen Noord vzw, p.a. Provincie Oost-Vlaanderen Dienst Milieubeleidsplanning, Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent.

- telefonisch kunt u met uw klacht terecht bij Frans De Jonghe (tel. 03772 39 19 )

midden verwelkomen nl. Guy Bonsecour en Tom Van Holsbeke. Een welgemeend proficiat aan alle (her) benoemde bestuurders!

Ontspanning na de plicht!

Na het administratieve gedeelte en de herverkiezing van de Raad van Bestuur was het tijd voor een frisse neus. Onder de leiding van drie gidsen van de vzw Durme kwamen we meer te weten over de Fondatie van Boudelo, een prachtig natuurgebied. Aansluitend op de wandeling volgde een lekkere lunch. Een geslaagde dag, al zeggen we het zelf.

Meer info?

Het jaarverslag en de jaarrekening kunnen door de leden steeds worden opgevraagd bij het bosgroepsecretariaat.

- een klacht via e-mail kunt u richten aan meldpuntBON@oost-vlaanderen.be

U kunt steeds rekenen op een discrete en correcte afhandeling van uw klacht.

Wenst u ons te contacteren ?

Bosgroep oost-Vlaanderen noord VzW

P.a. Provincie Oost-Vlaanderen

Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2

9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

Fax. 09/267 78 00

bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Sylvie Mussche

Bloeiende boskers in de Fondatie Op stap in de Fondatie te Sinaai

Voorjaarsbloeiers in

Een paars tapijt van boshyacint in het Brakelbos

het bos

Devoorbije weken zag u waarschijnlijk de bossen veranderen van donker en somber naar groen en fris. De knoppen van de bomen begonnen te zwellen en na die eerste warme lentedagen waren plots de eerste blaadjes zichtbaar. Vogels bakenen hun territorium af en vliegen druk van zangpost naar zangpost. Het is nu volop lente en dat zal iedereen geweten hebben, lijken ze te willen stellen. In sommige van onze bossen voltrekt zich vóór al die activiteit in alle stilte echter elk jaar opnieuw een wonderbaarlijk schouwspel. Voorjaarsbloeiers zetten het bos in geur en kleur en kondigen zo het begin van de lente aan.

Slechte timing?

Waarom sloven deze planten zich zo vroeg op het seizoen uit om het beste van zichzelf te geven? Nachtvorst kan nog steeds toeslaan en de geleverde inspanningen tenietdoen. Het kan niet anders dan dat er een reden is voor deze vroege timing.

Het is inderdaad een strategie die doordacht is. In de zomer zorgen de bomen en struiken er met hun dicht bladerdek voor dat het beneden in het bos vrij donker is. Kruidachtige planten beneden in het bos hebben echter licht nodig om te kunnen groeien en bloeien en dikwijls zijn ze afhankelijk van de wind en insecten voor de bestuiving van de bloemen. Bosplanten moeten zich dus aanpassen aan deze omstandigheden en sommige onder hen doen dit door reeds in de vroege lente -nog voor de bomen en struiken in blad staan- een mooie voorsprong te nemen.

Op enkele dagen tijd kunnen deze planten hun bladeren ontluiken en in volle bloei komen. Die explosieve groei is mogelijk doordat zij het ganse groeiseizoen van het vorige jaar reserves konden opslaan in ondergrondse knollen of wortelstok-

ken. Die reserves worden in het voorjaar aangesproken om snel tot actie te kunnen overgaan.

Oud-bosplanten

Het speculeren op een korte gunstige groeiperiode heeft natuurlijk ook nadelen. De wind waait in het voorjaar nog guur doorheen het bos en kan de bloemen vernietigen. De voortplanting via de bloemen is dus niet vanzelfsprekend. De meeste voorjaarsbloeiers rekenen dan ook op de voortplanting door middel van bollen en wortelstokken. Om via deze weg te vermenigvuldigen is een goede reserve nodig. Gezien de korte dagen wordt deze moeilijker opgebouwd dan bij planten die in volle zomer hun ding kunnen doen.

Kortom, de verspreiding van onze voorjaarsflora gaat trager dan bij andere planten. We vinden vele van deze voorjaarsbloeiers dan ook in oude bossen die reeds lange tijd ononderbroken bos zijn. Vandaar de naam ‘oud-bosplanten’ waarmee een aantal van deze soorten ook wel eens wordt benoemd. Hun voorkomen zegt iets over de historiek van het bos. Hier en daar vind je in het landschap een houtkant of een oever begroeid met salo-

monszegel of bosanemoon. Je kan er dan prat op gaan dat hier ooit een bos stond. Enkel deze planten blijven nog van het bos over en hebben zich lokaal kunnen handhaven.

Waar vind je ze?

De groeiplaats van planten wordt bepaald door de locale omstandigheden. De belangrijkste hiervan zijn de aard van de bodem en de waterhuishouding. Planten komen dan ook steeds in gemeenschappen met dezelfde omgevingsvereisten voor. Je zal de ene soort dikwijls in combinatie met een andere soort in het bos vinden. Ook voor onze voorjaarsflora is dit het geval.

De meeste mensen denken wanneer je het over voorjaarsflora hebt, spontaan aan de wilde hyacint of boshyacint. De spectaculaire beelden van deze voorjaarsbloeier worden door verschillende redacties dan ook elk jaar dankbaar gebruikt in het nieuws. Dikwijls worden deze beelden geschoten in het Hallerbos, maar ook in Oost-Vlaanderen kan deze soort uitbundig bloeien en de bosvloer volledig paars kleuren, denk maar aan het Muziekbos. De boshyacint geeft de voorkeur aan zwaardere leemgronden met een hogere grondwaterstand. Hierop vinden we in Vlaanderen het essen-eikenbos. De boshyacint komt hier dikwijls samen voor met andere voorjaarsbloeiers zoals de bosanemoon en de wilde narcis. Later op het seizoen bloeien in deze bossen ook de gewone salomonszegel en de gele dovenetel. Op

Bosanemonen in het bos van Jozef Van Crombrugge te Sint-Maria-Horebeke

nattere plekken vind je speenkruid en éénbes.

Op plaatsen waar het wat droger wordt, vinden we van nature het eiken-beukenbos. Hier kan de boshyacint ook gedijen. Het gezelschap van de bosanemoon wordt dan echter dikwijls geruild voor het lelietje-van-dalen, het meiklokje. Minder bekend dan voorgaande soorten zijn dalkruid en witte klaverzuring. Beide soorten komen ook voor in het eikenbeukenbos maar dan in de variant op een zure leembodem.

Een andere soort met een opvallende geur is daslook. De plant bloeit massaal in essen-eikenbossen met een minder zure leembodem. Het is er dikwijls natter dan in de bossen met boshyacint en bosanemonen. De heuvelvoeten in het bos zijn een typische groeiplaats voor daslook. In de daslookbossen vind je ook de slanke sleutelbloem en de gevlekte aronskelk, eveneens twee voorjaarsbloeiers.

Bescherming van de voorjaarsflora

De bostypes of boshabitats waartoe onze voorjaarsflora behoren, zijn opge-

Bronnen:

- Cornelis J., Hermy M., Roelandt B., De Keersmaeker L.& Vandekerkhove K. (2009)

– Bosplantengemeenschappen in Vlaanderen, een typologie van bossen gebaseerd op de kruidlaag. INBO.M.2009.5. Agentschap voor Natuur en Bos en Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Brussel, 316 p.

- Decleer K., (red.)(2007) – Europees beschermde natuur in Vlaanderen en het Belgisch deel van de Noordzee. Habitattypen

I Dier- en plantensoorten.Mededelingen van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek INBO.M.2007.01,Brussel, 584 p.

- Weeda E.J., Westra R., Westra Ch., Westra

T. (1995) – Nederlandse oecologische flora. KNNV Uitgeverij

- De Schuijmer C.(2008) – Plantenwerkgroep Oenanthe

- www. wikipedia.org

nomen in het Natura 2000-netwerk. De Vlaamse overheid heeft ondermeer voor deze habitats speciale beschermingszones (SBZ) afgebakend. Gezien de gevoeligheid van de voorjaarsflora en de bodems waarop deze bossen gelegen zijn, kunnen speciale maatregelen worden gevraagd bij beheerwerken.

Een goed gevoerd beheer is cruciaal voor het behoud van de voorjaarsflora. Door licht op de bosvloer te brengen kan een populatie extra kansen krijgen. Regelmatig dunnen of het voeren van een middelhout- of hakhoutbeheer zijn dikwijls bepalend voor de groeikansen en het behoud van de voorjaarsflora.

Tips voor trips

Op verschillende plaatsen in OostVlaanderen kan je een aantal van bovenvernoemde planten terugvinden. De toplocaties vind je in onze provincie in de Vlaamse Ardennen.

Wanneer je in de periode april-mei bossen in de Vlaamse Ardennen bezoekt, kan je de voorjaarsflora op haar hoogtepunt treffen. Het Kluisbos te Kluisbergen, Raspaillebos te Geraardsbergen en het Muziekbos te Ronse zijn absoluut de moeite waard.

Boshyacint

Weinig voorjaarsbloeiers kunnen het bos zo betoveren als de boshyacint of wilde hyacint. Zijn wetenschappelijke naam luidt Scilla non-scripta en de plant is net zoals daslook lid van de Leliefamilie. De plant gedijt moeilijk in een te koud of te warm klimaat en de verspreiding is bijgevolg gebonden aan een zeeklimaat. De bloeiwijze bestaat uit een bloeistengel waarlangs een tiental bloemen staan ingeplant. Wanneer de plant in bloei is buigt deze stengel lichtjes tot sterk door. De bloemblaadjes zijn alle aan de basis vergroeid tot een soort kelkjes. In Vlaanderen komt de soort voor in een paarse over roze tot witte vorm. De bloemen worden druk bezocht door hommels. De bladeren zijn lang, lijnvormig en ingeplant als een rozet. De plant komt pas tot bloeien toe na zijn vijfde jaar.

Eénbes onder hakhout in het bos van Jozef Van Crombrugge te Sint-Maria-Horebeke

Slanke sleutelbloem

De slanke sleutelbloem of Primula elatior is één van onze drie soorten inheemse sleutelbloemen (Sleutelbloemfamilie). De bleekgele bloemen staan aan de top van een lange bloeistengel die wat gebogen is. Sommige bloeiwijzen dragen tot 20 bloemen. De groene kelkbladeren zijn vergroeid tot een buis evenals de basis van de gele kroonblaadjes. Aan de binnenzijde van deze kroonblaadjes kan een donkerder geel worden waargenomen. De gerimpelde, frisgroene bladeren werden vroeger gesmaakt als salade en de plant kent nu nog steeds toepassingen in bereidingen tegen epilepsie, hoest en reumatiek. De plant kan dankzij haar sterk wortelstelsel stand houden op eroderende beekoevers.

Gevlekte aronskelk

De bloem van de gevlekte aronskelk of Arum maculatum (Aronskelkfamilie) is niet echt spectaculair van kleur maar des te meer van vorm.

Enkele weken nadat de plant donkergevlekte, pijlvormige bladeren heeft ontwikkeld, kan je temidden een bleekgroene bloeischede waarnemen. Deze bestaat uit een groot schutblad dat de bloeikolf omgeeft. De bloem lokt insecten met een onaangename, rottende geur ter bestuiving van de stempels. Vooral kleine motjes worden aangetrokken en glijden via het schutblad de bloem binnen. Door hun verwoede pogingen de bloem te verlaten, komen ze vol stuifmeel te zitten. Pas de volgende dag -bij het verwelken van de bloem- geraken de motjes eruit en kunnen ze een andere aronskelk gaan bestuiven. In de zomer kan je in het bos het resultaat van de bestuivingen vinden als de roodoranje besjes uitgerijpt tussen de bladeren staan.

Alle plantedelen zijn giftig. Consumptie kan leiden tot irritatie van lippen, mond en tong en kan maagkrampen veroorzaken. Het sap uit de wortels kan de huid irriteren. In het verleden werden de knollen wel gekookt en gegeten.

Daslook

Daslook of Allium ursinum dankt zijn naam aan de doordringende lookgeur die de plant verspreidt wanneer je de bladeren kneust. De plant behoort tot de Leliefamilie en tot hetzelfde geslacht als knoflook en ajuin. De bloeiwijze is ook sterk gelijkend met deze planten. Bovenop een enkele, smalle stengel bevindt zich een scherm met 6 tot 20 witte bloemen die elk zes witte kroonblaadjes dragen. Voor de bloei zijn deze omgeven door twee klepjes. De plant slaat reserves op in een ondergrondse bol van waaruit hij in de lente snel kan gaan uitgroeien. De gesteelde bladeren zijn ingeplant als een rozet tegen de grond en hebben een lichte en donkere zijde. Na de vruchtzetting sterft het bovengrondse deel af na volledig te zijn vergeeld. De plant is eetbaar en het loof kan worden gebruikt in salades. De smaak is het sterkst vóór de bloeiperiode. Determineer de plant dan op geur. Extracten van daslook worden gebruikt als homeopathisch middel ter bevordering van de spijsvertering en ter bestrijding van winderigheid.

© Danni Elskens

© Danni Elskens

© Danni Elskens

Nieuws van het Agentschap voor Natuur

Het ANB inventariseert het bos

Delaatste grote bosinventaris gebeurde 10 jaar geleden. Tijd dus om een tweede, gewestelijke bosinventarisatie te doen. Binnenkort zullen de meetploegen van het ANB weer duizenden bossen en bosjes bezoeken, om er gedetailleerde metingen uit te voeren. Deze metingen zullen opnieuw vertellen wat er in onze bossen voorkomt.

Waarom wordt er gemeten?

Het ANB heeft niet alleen als doel om het huidige, aanwezige bos in Vlaanderen in stand te houden en te beschermen, maar ook om het verder te ontwikkelen. Om dit goed te doen, moet men weten hoeveel bos er is en waar het ligt. Tegelijk wil het ANB ook weten hoe het bos er aan toe is, wat er groeit en bloeit en hoeveel hout er staat.

Wat wil het ANB weten?

Worden de bossen langzaamaan diverser?

Komt er meer inheems loofhout voor dan voorheen? Krijgen we de Amerikaanse vogelkers onder controle? Ligt er meer dood hout? Komt er kwaliteitshout in onze bossen en van welke soorten? …

Niet op alle vragen zal meteen een antwoord komen, maar na verloop van tijd misschien wel. Algemeen wil het ANB via deze inventarisatie meer zicht krijgen op het bosareaal in Vlaanderen (boomsoorten, biodiversiteit, duurzaamheid,…).

Daarnaast zullen de metingen ook antwoord geven op de belangrijke vraag hoe snel onze bomen groeien. Dit laat toe om gemiddelde groeicijfers voor de meest voorkomende soorten zoals eik, beuk en den op verschillende bodemtypes te berekenen. Dit is ondermeer ook belangrijk op internationaal niveau, omdat het een indicatie geeft van hoeveel CO2 er in onze groeiende bossen opgeslagen wordt.

Hoe werkt de meetcampagne?

Gelukkig moet men niet alles meten om een beeld te krijgen van hoe het met onze bossen is gesteld. Een goed uitgekiende steekproef volstaat. Tijdens de eerste gewestelijke bosinventarisatie (2000) zijn 3281 proefvlakken bezocht en opgemeten. Dit gebeurde toen in 1 keer en nam drie jaar in beslag.

Bij de huidige bosinventarisatie zal er continu worden gemeten en wordt jaarlijks

10% van de proefvlakken bezocht en gemeten. Alle proefvlakken zullen twee maal worden bezocht: 1 maal tijdens de winter voor het opmeten van bomen en struiken en 1 maal tijdens de zomermaanden voor de inventaris van de kruiden en struiken.

Bos in Vlaanderen toestand 2000

In Vlaanderen bedraagt de totale bosoppervlakte 146.381 ha. Dit komt overeen met een bosindex (=aandeel van de totale landoppervlakte) van 10,8%. Hiermee is Vlaanderen één van de bosarmste streken in Europa. De bosarmste provincie is West-Vlaanderen (bosindex is 2,3%) en de bosrijkste provincie is Limburg (bosindex van 20,6 %). Met een bosindex van 5,6 % bengelt OostVlaanderen eveneens achteraan bij de bosarme provincies. Oost-Vlaanderen telt in totaal ongeveer 16.700 ha bos, waarvan 14.136 ha particulier bos is. Dit betekent dat in Oost-Vlaanderen slechts 17% of 2830 ha openbaar bos is.

Meer info op www.natuurenbos.be.

Aanspreekpunten bosgroepen zetten samen een boompje op

Het Agentschap voor Natuur en Bos –ANB- heeft voor een aantal beleidsthema’s aanspreekpunten aangeduid. Zo ook voor de thema’s bosgroepen en privébos. Deze vakspecialisten staan ter beschikking van particulieren, gemeenten, bedrijven, verenigingen, bosgroepen, regionale landschappen … kortom alle doelgroepen in de bosgroep- of privébossfeer. Belangrijk is dat de aanspreekpunten de rechtstreekse contacten onderhouden met hun doelgroep. Het zijn de vakspecialisten die hun thema inhoudelijk beheersen en vertrouwd zijn met de doelgroep en op die manier een constructieve samenwerking proberen te stimuleren.

In een grote, dynamische organisatie als ANB zijn er soms verschuivingen van functies en bevoegdheden. Hierdoor bestaat het gevaar dat kennis langzaam aan versnippert. Om dit te voorkomen is een aanspreekpuntenoverleg in het leven geroepen. Heel regelmatig komen de aanspreekpunten samen, om hun kennis en ervaring uit te wisselen. Belangrijk hierbij is dat niet alleen administratieve kwesties aan bod komen, maar dat er ook terreinexcursies voorzien worden, waar men samen “een boompje kan opzetten”.

Op 17 maart vond te Waasmunster een eerste terreinexcursie plaats. Hier werden enkele knappe realisaties van de bosgroep Oost-Vlaanderen Noord bekeken. In het Eeckhoekbos werd de delegatie van ANB rondgeleid door mede-eigenaar Jo De Block en de bestuurders van de bosgroep Frans De Jonghe en Leen Meersschaert. Jo en Frans gaven een nieuwe dynamiek aan het beheer van dit bos. Onder begeleiding van bosgroepcoördinator Sylvie Mussche en met de hulp van commerciële bosbeheerders zijn ondertussen tal van acties succesvol afgerond. Er is een toegankelijkheidsreglement met speelbos ontwikkeld, er is een beperkt beheerplan opgemaakt, de invasieve Amerikaanse vogelkers werd bestreden, er zijn achterstallige dunningen uitgevoerd… Deze prachtige resultaten zijn behaald met een minimale inbreng van de bosgroep. Het engagement van de eigenaars in combinatie met de inbreng van kennis van vrijwilliger en bosgroepbestuurder Frans is hiervoor de verklaring.

Ook de constructieve houding van de gemeente Waasmunster bij dit project was opmerkelijk. Zeker bij het ontwikkelen van een doordacht toegankelijkheidsreglement is de inbreng van de gemeente onontbeerlijk.

In het complex Pattoterij, schetste bosgroepbestuurder Luc Claus de gevoeligheden van de gemiddelde Vlaamse boseigenaar. Ook de Amerikaanse vogelkers, die hier nog massaler aanwezig was dan in Eeckhoekbos, kwam aan bod. Anderzijds bleek eens te meer dat een complexe eigendomsstructuur een doeltreffend beheer bemoeilijkt. Een bijzonder gegeven was een belangrijke zaadproducerende vegetatie van de invasieve kers op de bermen van de autoweg E17. Beleidsadviseur Geert Flamand toonde ons waar men begonnen is met de bestrijding van deze exoot. Bovendien zijn er ook natuurbeheerwerken op de bermen gepland. Dit alles door contacten van zowel de bosgroep als ANB met de beheerder van de E17.

Besluit

Samen met diverse partners investeert het Agentschap al ruim 15 jaar in de bosgroepen. Bosgroepen die door ANB geïnitieerd zijn om Vlaamse particuliere boseigenaars een instrument in handen te geven dat ze op tal van vlakken moet bijstaan in een

steeds complexer wordende samenleving. Om een direct contact met de bosgroepen te garanderen en om binnen het ANB de expertise verder uit te bouwen, is er door het ANB een aanspreekpuntenoverleg in het leven geroepen. Aan deze overlegmomenten worden excursies gekoppeld, zodat niet alleen administratieve maar ook praktische zaken aan bod komen. Deze overlegmomenten worden gecoördineerd vanuit de centrale dienst.

Bij het nakaarten in een pril lentezonnetje, werd door iedereen positief gereageerd op deze excursie. Met het oog op uitwisseling van terreinkennis zullen zeker gelijkaardige initiatieven genomen worden.

Wil u uw aanspreekpunt contacteren?

Het aanspreekpunt voor de Centrale Dienst van ANB is Maarten Reynaert (maarten.reynaert@lne.vlaanderen.be) Maarten wordt bijgestaan door Sus Willems (sus.willems@lne.vlaanderen.be). Sus bereidt ook de terreinexcursies voor. Voor de provincie Oost-Vlaanderen is het aanspreekpunt Jan Menschaert (jan. menschaert@lne.vlaanderen.be).

Meer info is te vinden op www.natuurenbos.be of op www.bosgroepen.be

Op de foto vlnr. Luc Claus, Jo De Block, Geert Flamand, Bram Cannaerts, Danny Maddelein, Jasper Goffin, Frans De Jonghe, Maarten Reynaert. Zittend vlnr. Kaat Bogaerts en Leen Meersschaert.

© Sus Willems

Activiteitenkalender

Dauwtrip in het natuurreservaat Maldegemveld

Zondag 6 juni van 7 tot 10 uur

Bosgroep oost-vlaanderen noord vZw

Het natuurreservaat Maldegemveld sluit aan op de Drongengoedbossen en is ongeveer 90 ha groot. Het wordt beheerd door de plaatselijke Natuurpunt-afdeling Maldegem-Knesselare. De afwisseling van heide en open bos doet terugdenken aan het uitgestrekte 17de eeuwse ‘woeste’ veld. De bodem is er arm en zuur en bestaat uit zand en stugge klei. Daardoor is het er dikwijls nat en moerassig. Dankzij het milde en vochtige zeeklimaat komen er bijzondere planten voor zoals gagel, gaspeldoorn en tweenervige zegge. In de vochtige delen van het reservaat groeit er moeraswolfsklauw, ronde en kleine zonnedauw, dophei en veenmossen terwijl op de drogere plekken struikhei en stekelbrem groeien. Het beheer in dit natuurgebied bestaat uit het omvormen van naaldbos naar eiken-berkenbos en heide. Met de hulp van een actieve vrijwilligersgroep en een professionele terreinploeg worden jaarlijks biezen, grassen, jonge berkenboompjes en bramen gemaaid. Ook wordt er geplagd (afsteken van de humuslaag). De Galloway-runderen zijn niet kieskeurig en begrazen in de lente en zomer dit heideveld. Zo krijgen de zaden van heide in de bodem kansen om te ontkiemen.

Dit is het ideale leefgebied voor de levendbarende hagedis en heel wat vlinders. Typische vogels die in het Maldegemveld verblijven zijn de boompieper en de boomleeuwerik. Op de heide en in het open bos huizen zwarte specht, buizerd, bosuil en boomvalk.

Tijdens deze dauwtrip gaan we de ontwakende natuur ontdekken samen met een deskundige gids. Aan het eind van de wandeling worden de hongerigen gespijsd met boterkoeken en chocolademelk.

Gids: Steven De Bruycker, projectcoördinator Life+ Vlaams Veldgebied

Plaats van afspraak: Parking van het ANB langsheen de Drongengoedweg te Ursel (bij problemen bel 0473-85 53 35)

Wegbeschrijving: komende van Ursel neemt u de weg richting Knesselare, komende vanuit de richting Knesselare neemt u de weg richting Ursel (= Urselseweg). Ongeveer halverwege tussen Ursel en Knesselare slaat u de Westvoordestraat in en van daar af volgt u de pijlen richting Jagershof (Taverne-Restaurant). U volgt de aanduiding Jagershof een 4-tal kilometer. Ongeveer 500 meter voor u het Jagershof bereikt, ziet u op uw rechterzijde de parking van het ANB.

De wandeling is gratis, maar inschrijven is verplicht! Inschrijven kan via bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be of 09-267 78 60 (maximum 25 deelnemers).

Ledenreis Vlaamse bosgroepen naar Drenthe

vrijdag 27 tot Zondag 29 augustus

Bij ons in Vlaanderen is de Nederlandse provincie Drenthe vrij onbekend, daar in het noordoosten tegen de Duitse grens. Onterecht, want je kan er bijzondere natuurwaarden ontdekken en dus heel wat leren van de beheerders. Net zoals bij ons is er bos, heide en grasland, maar dan wel van superkwaliteit. Dat is te danken aan het goede natuurbeheer en het feit dat Drenthe pas later ontgonnen is dan de rest van Nederland.

Op deze reis -die Inverde voor Vlaamse boseigenaars organiseert en begeleidt- gaan we in de eerste plaats de bossen van Drenthe bekijken, de boswachterijen van staatsbosbeheer en andere. Je loopt door het boomkroonpad en ontdekt het gevoerde multifunctionele bosbeheer. Maar ook de heide en het mysterieuze hoogveen zullen we niet overslaan. De Jeneverbes doet het in Drenthe nog vrij goed op de heide. We bezoeken ook een typische schaapskooi met het lokale oude ras van de Drentse heideschapen. De verschillen met Vlaanderen wat betreft flora en fauna zijn al bij al beperkt, er zijn vooral minder soorten uitgestorven.

Op andere vlakken is er ook heel wat te beleven in dit rurale deel van het elders dichtbevolkte Nederland. Zo zijn er de mysterieuze prehistorische hunebedden, die meer dan 5000 jaar oud zijn. Het hunebedcentrum ontbreekt dan ook niet op ons programma.

Inschrijven: vóór 1 juli 2010. Wees er snel bij er zijn max. 5 plaatsen per bosgroep.

Werkende leden hebben voorrang op andere deelnemers als het aantal inschrijvingen groter mocht zijn dan de beschikbare plaatsen.

Prijs: 200 euro per persoon voor werkende leden van de bosgroepen. 360 euro voor andere deelnemers.

In de kostprijs is inbegrepen: 2 overnachtingen in volpension (in tweepersoonskamers), alle bezoeken en de busreis

Cursusaanbod 2010

Uvindt

hier een overzicht van de cursussen die de OostVlaamse bosgroepen in de loop van 2010 organiseren. De theoretische cursussen worden door de drie bosgroepen samen georganiseerd. We zoeken hiervoor telkens naar een cursuslocatie die centraal gelegen is in Oost-Vlaanderen. De praktijkcursussen worden door elke bosgroep apart georganiseerd, dit telkens in het eigen werkingsgebied. Wil u deelnemen aan één of meerdere van onderstaande cursussen schrijf dan snel in, de ervaring leert ons immers dat onze cursussen snel volzet zijn.

PRAkTIJkcURSUSSEN

‘Omgaan met de kettingzaag - module 1: ‘Theorie, onderhoud, ergonomie en zaagtechnieken’ - VOLZET

- Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender(VAD)

Vrijdag 10 & zaterdag 11 september 2010 - VOLZET

‘Veilig werken met de kettingzaag - module 2 : ‘vellen en onttakken van bomen’ (max. 6 deelnemers)

Opgelet: aan deze cursus kunnen enkel personen deelnemen die eerder reeds module 1 of een beginnerscursus kettingzaag volgden.

Deze 2de module richt zich naar iedereen die bomen wil vellen. Na deze cursus kan u dit op een veilige en correcte manier doen. U leert ook velhulpmiddelen zoals velhevel en velwig kennen.

Wanneer ?

- Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen (MOV):

Vrijdag 17 & zaterdag 18 september 2010 - VOLZET!

- Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord (BON):

Vrijdag 12 & zaterdag 13 november 2010 – NOG 1 PLAATS Waar ?

in de werkingsgebieden van de organiserende bosgroepen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ?

Boseigenaars die lid zijn : € 24,50; overige deelnemers : € 97

‘Veilig werken met de kettingzaag module 3 : ‘Hout onder spanning’ - VOLZET

- Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender(VAD)

Vrijdag 10 & zaterdag 11 december 2010 - VOLZET

‘Werking en gebruik van de bosmaaier’ (max. 6 deelnemers)

Tijdens deze cursus leert u op een veilige en ergonomische manier werken met de bosmaaier. U leert de verschillende maai- en zaaggereedschappen kennen en krijgt tips voor het onderhoud van uw machine.

Wanneer ?

- Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord (BON)

Zaterdag 5 juni 2010 Waar ?

In het werkingsgebied van de bosgroep Oost-Vlaanderen Noord. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ?

Boseigenaars die lid zijn : € 12,50; overige deelnemers : € 73

‘Snoeien van bomen’ (max. 10 deelnemers)

Deze cursus is bedoeld voor iedereen die begeleidingssnoei bij bomen wil uitvoeren. U leert waarom & wanneer bomen gesnoeid worden en u leert de juiste snoeitechniek toepassen.

Wanneer ?

- Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen (MOV) : Zaterdag 4 september 2010 Waar ?

in het werkingsgebied van de Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ?

Boseigenaars die lid zijn : € 12,50; overige deelnemers : € 73

Nieuw

‘Workshop boskanterswerk of hout bewerken met handgereedschap’ (max. 8 deelnemers)

Wegens het grote succes wordt deze cursus nog eens hernomen in het najaar van 2010.

Wil u aan de slag met primitieve werkbanken en allerlei handgereedschap om toch tot een afgewerkt product te komen, dan is deze workshop iets voor u. Jeroen Grillaert zet u op weg om zelf aan de slag te gaan met het hout uit uw bos. Als eindresultaat van deze workshop gaat u al met een klein houten werkstuk naar huis… (zie ook Bosgroepnieuws Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender p9)

Wanneer ?

- Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender (VAD):

Najaar 2010, de exacte data verschijnen in de volgende Bosbode. U kan zich nu al op een wachtlijst laten plaatsen!

Waar ?

in het werkingsgebied van de Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ?

Boseigenaars die lid zijn : € 24,50; overige deelnemers : € 97

THEORIEcURSUSSEN

‘Houtgebruik’ (max. 25 deelnemers)

In deze cursus leert u de kenmerken van hout en hun toepassingen kennen. Daarnaast leert u de voornaamste houtsoorten uit de Vlaamse bossen kennen. Een aanrader dus voor iedereen die zelf graag met hout aan de slag gaat.

Wanneer ?

Zaterdag 19 juni 2010

Waar ?

Centraal in Oost-Vlaanderen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ?

Boseigenaars die lid zijn: € 12,50; overige deelnemers : € 36,50

‘Stoken met hout’ (max 25 deelnemers)

Met een toelichting over de koolstofcyclus starten we meteen met het belangrijkste voordeel van verwarmen op hout. Verschillende soorten brandstof en de bijpassende verwarmingsinstallaties worden besproken: houtblokken, chips, pellets. We gaan dieper in op zaken zoals vochtgehalte, stookwaarde en het verbrandingsproces zelf. Tot slot worden verschillende manieren om brandhout te verwerken en op te slaan behandeld.

Wanneer ?

Zaterdag 2 oktober 2010

Waar ?

Centraal in Oost-Vlaanderen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ?

Boseigenaars die lid zijn : € 12,50 overige deelnemers : € 36,50

‘Demo brandhout’ (max. 30 deelnemers)

Zelf brandhout kappen lijkt op het eerste zicht niet moeilijk, maar enkele weetjes maken dit veiliger, efficiënter en leuker. In deze cursus kan u toekijken hoe een ervaren instructeur verschillende materialen en technieken demonstreert en tips aanreikt om uw brandhoutoogst te optimaliseren.

Wanneer ?

- Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen (MOV) : Zaterdag 16 oktober 2010

Waar?

in het werkingsgebied van de Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs?

Boseigenaars die lid zijn : € 12,50 overige deelnemers : € 36,50

Brandhoutzoekertjes

‘Fauna in bossen’ (max. 25 deelnemers)

In het kader van biodiversiteit speelt ook het behoud van de fauna in onze bossen een belangrijke rol. In deze cursus wordt u aangeleerd hoe dierenpopulaties kunnen krimpen of groeien en waarom. De relatie met de omgeving, voedsel, predatoren ed. wordt belicht. Tot slot worden u praktisch tips aangereikt voor een faunagericht bosbeheer.

Wanneer ?

Zaterdag 9 oktober 2010

Waar ?

Centraal in Oost-Vlaanderen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ?

Boseigenaars die lid zijn: € 12,50; overige deelnemers : € 36,50

Via de rubriek brandhoutzoekertjes brengen we verkopers van brandhout en geïnteresseerden met elkaar in contact. Hierbij beperkt de Bosgroep haar inbreng enkel tot het geven van informatie en advies. De verkoop gebeurt rechtstreeks tussen de verkoper en de geïnteresseerde. Eventuele problemen bij deze transactie vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de Bosgroep. Momenteel zijn bij de Oost-Vlaamse bosgroepen onderstaande loten beschikbaar.

Meer informatie is beschikbaar bij de respectievelijke Bosgroep.

BRANDHOUTAANBOD

Bosgroep OOST-VLAANDEREN NOORD 09/267 78 60

Wachtebeke (kloosterbos)

Amerikaanse vogelkers op stam

Bestreden stammen in het bos

Prijs overeen te komen

Geïnteresseerden sturen een mail voor een terreinbezoek naar klaas.van.roy@ oost-vlaanderen.be of tel 0486/12.49.87

ALGEMEEN

Waasmunster

+/- 13m³ grove den op stam.

Prijs: 7€/m³

Bos gezocht om te kopen (Belsele, Puivelde, Sint-Pauwels)

Contacteer: Jan Polfliet 03/766.57.28 of polflietjan@gmail.com

Stekene

- 22m³ fijnspar op stam. Prijs: 4€/m³

- 33m³ fijnspar op stam. Prijs: 3€/m³

Geïnteresseerden sturen een mail voor een terreinbezoek naar klaas.van.roy@ oost.vlaanderen.be of tel. 0486/12.49.87

De secretariaten van Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw en Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw zijn verhuisd naar

een ander kantoor in de provinciale gebouwen te Gent!!

MOV vzw - BON vzw

p.a. Provincie Oost-Vlaanderen

Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2

9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

Fax 09/267 78 00

E-mailadressen en GSM nummers zijn dezelfde gebleven!

Wilt u uw advertentie

zien verschijnen op deze pagina?

Neem dan contact op met Bosgroep

Vlaamse Ardennen tot Dender

De Biesestraat 5, 9600 Ronse

055 21 62 80

Vlaamseardennen@bosgroep.be