de bosbode 2013-2

- Bosbeheer: spelen met licht

- Bosgroepnieuws

- Weetjes uit de boswetgeving ...

- Verslag cursus visuele boomveiligheidscontrole

- De rosse woelmuis, klauterende bosbewoner

- Teken, wat je zeker moet weten!

- Cursusaanbod

- Brandhoutzoeker s

VU, Jozef Dauwe, p.a. Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw, Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent

Jaargang 9– nr 2

De bosbode is een tijdschrift van de drie Oost-Vlaamse bosgroepen

Redactie

Hans Scheirlinck, Sylvie Mussche, Maud Plouy, Karen Dequidt, Kristof De Rous, Maarten Decoene, Jakob Derks

Fotografie

Cover: Vildaphoto Yves Adams

Hans Scheirlinck, Sylvie Mussche, Maud Plouy, Maarten Decoene, Vildaphoto Rollin Verlinde en Yves Adams, Fotolia, Kristof De Rous, Jeroen Franssens, Jakob Derks

Lay-out

Koloriet – Leefdaal

Druk

Parys Printing N.V – Evergem

Papier

Deze publicatie werd gedrukt op kringlooppapier ‘Reprint’

Oplage

9 000 exemplaren

Verantwoordelijke uitgever

Jozef Dauwe

p.a. Bosgroep Oost-Vlaanderen

Noord vzw

Woodrow Wilsonplein 2

9000 Gent

Raad van bestuur BON

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Leen

Meersschaert, Frans De Jonghe, Ingrid

Puylaert, Jozef Van Eeckhout, Nicole Van Duyse, Pierre d’Alcantara, Maurits

Adriaenssens, Guy Bonsecour, Kristien Dierick.

Raad van bestuur MOV

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Jan Verbeke, Marc Dilewyns, Francis De Beir, Geert de Visscher, Kris Janssens, Willy Van Hoey, Dirk Abbeloos,Werner Pycke, Steven Roosen, Jozef

Wittouck, Norbert Van Stichel

Raad van bestuur VAD

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Willy Bauwens, Johan Detemmerman, Raoul D’Hoossche, Paul Lievens, Pierre Depoorter, Jozef Van Crombrugge, Jan Van Huffel, Peggy Van Laethem, Paul Vanderroost

Uw gegevens werden opgenomen in een databank die wordt beheerd door de Bosgroep. De gegevens in deze databank zullen enkel worden gebruikt in het kader van de werking van de Bosgroep en niet voor andere doeleinden. Indien u niet wenst dat uw gegevens in deze databank zijn opgenomen of indien u uw gegevens wenst te wijzigen, kunt u dit steeds doorgeven aan de Bosgroep.

Uw bos, onze zorg

Maak kennis met de bosgroepen

Een bosgroep heeft als doel u als boseigenaar praktische ondersteuning te bieden bij het beheer van uw bos. In een bosgroep zijn vele boseigenaars uit uw streek verenigd.

Samen met hen kan u vrijwillig meewerken aan een mooie toekomst voor het Vlaamse bos.

“Baas in eigen bos”, dat is het basisprincipe van de bosgroepen. De bosgroepen informeren adviseren en organiseren, maar u beslist steeds zelf over het beheer van uw bos.

Wat heeft de Bosgroep zijn leden te bieden?

GRATIS DIENSTVERLENING

1. Informatie

De bosgroep beantwoordt uw persoonlijke vragen over de technische, wettelijke en financiële aspecten van bosbeheer. U kunt ook deelnemen aan theorie- en praktijkcursussen in verband met bosbeheer.

2. Advies op maat van uw bos

U kunt een afspraak maken voor een terreinbezoek aan uw bos. Het resultaat is een beheeradvies op maat van u en uw bos.

3. Hulp bij uw bosadministratie

De bosgroep helpt u bij het aanvragen van subsidies en kapmachtigingen. Ook het opstellen van een bosbeheerplan kan begeleid worden.

DIENSTVERLENING TEGEN VERGOEDING

1. Betaalbare bosarbeid

U kunt een aanvraag indienen om tegen een voordelige prijs onrendabele werken in uw bos te laten uitvoeren. Voorbeelden zijn: bestrijding woekerende exoten, vrijstellen van jonge aanplantingen, onrendabele dunningen en hakhoutbeheer, aanleg van een bosrand,… De juiste tarievenlijst dient u bij uw bosgroep op te vragen.

2. Organisatie van beheerwerken

De bosgroep coördineert de beheerwerken bij meerdere boseigenaars samen zodat ze voor bos en eigenaar efficiënter en goedkoper worden. Wilt u werken uitvoeren in het bos dan kan de bosgroep die organiseren. U kunt deelnemen aan de gezamenlijke houtverkoop van de bosgroepen indien u hulp wenst bij de verkoop van bomen die u wenst te kappen.

3. Cursussen en excursies

De bosgroepen organiseren jaarlijks tal van cursussen zoals ‘kettingzaag, bosmaaier, houten constructies, enz. Leden kunnen hieraan deelnemen tegen een voordelig tarief.

Word gratis lid

Het feit dat u dit tijdschrift ontvangt betekent niet automatisch dat u lid bent. Iedere boseigenaar die dit wenst kan gratis lid worden van de bosgroep die actief is in zijn streek.

Uw lidmaatschap geeft recht op de dienstverlening van de bosgroep. Het lidmaatschap houdt geen verdere verplichtingen in.

Digitale Bosbode

Wil u graag papier besparen en wenst u de Bosbode enkel nog digitaal te ontvangen? Graag een seintje aan uw bosgroepsecreteriaat!

Wenst u vrijblijvend advies en hulp

bij het beheer van uw bos? Contacteer ons:

• Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

p.a. Provincie Oost-Vlaanderen

– Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Sylvie Mussche

• Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw

p.a. Provincie Oost-Vlaanderen

– Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Maud Plouy

• Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

Veemarkt 27 - 9600 Ronse

Tel. 055/21 62 80

vlaamseardennen@bosgroep.be

Coördinator: Hans Scheirlinck

Woord vooraf

Beste boseigenaar en bosliefhebber,

Op het ogenblik dat deze bosbode bij u in de bus valt, is de zomer in aantocht. De natuur is opnieuw volledig ontwaakt en toont zich in haar volle glorie.

De bosgroepen hebben in de eerste maanden van dit jaar heel wat activiteiten georganiseerd. Zo waren er de drie ledenvergaderingen van elke bosgroep, waarop ik opnieuw veel boseigenaars heb ontmoet. Het enthousiasme en de ‘drive’ van de leden van de bosgroepen, bewijzen telkens opnieuw het succes van de aanpak van de bosgroepen. En bovendien is de inzet van heel wat bosgroepleden voor het behoud en duurzaam beheren van onze bossen echt indrukwekkend. Hopelijk kunnen we nog lang op deze manier samenwerken.

Naast het nieuws uit de drie Oost-Vlaamse bosgroepen vindt u in deze BosBode ook een artikel over de effecten van licht in het bos. Ook bij de bomen, lijkt niet iedereen evenveel van de zon te houden. Wie daar als boseigenaar rekening mee houdt kan op een eenvoudige manier tot een mooier en gezonder bos komen.

Nu het mooie weer ons talrijk naar buiten lokt, maakt deze BosBode u tenslotte ook graag attent op het risico van teken in het bos. U weet wat ze zeggen van gewaarschuwde bosbouwers….

Ik wens u veel leesplezier!

Jozef Dauwe

Voorzitter Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

Voorzitter Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw

Voorzitter Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

Bosbeheer:

Licht is essentieel voor de groei van planten en bossen. En omgekeerd: waar voldoende licht is, zal altijd iets groeien. Maar is dat ook altijd wat we willen?

Boseigenaars kennen soms vele frustraties. De bramen groeien sneller dan de jonge aanplant. Onder populieren groeien vooral netelen en distels. De bomen in het bos groeien veel te traag. De bomen krijgen te veel takken zodat er moet gesnoeid worden. En op zandgronden overwoekert de Amerikaanse vogelkers alles. In essentie zijn al deze bosklachten te herleiden tot hetzelfde probleem: LICHT. Meer bepaald, een verkeerde dosering ervan.

En nu het goede nieuws: u hebt dit zelf in de hand. Hoog tijd voor wat meer uitleg dus.

Mensen kunnen geen lichtsterktes inschatten

Wij mensen kunnen moeilijk verschillende lichtsterktes waarnemen. De pupillen in onze ogen passen zich automatisch aan waardoor het voor ons altijd min of meer overal even licht lijkt. Maar voor bomen en planten verschilt de lichtintensiteit tussen volle zon en diepe schaduw soms wel met een factor 100 000! En daarom maken wij veel fouten in het beoordelen van de juiste lichtbehoeften.

Bomen kunnen we grosso modo indelen in een drietal categorieën: lichtboomsoorten, schaduwboomsoorten en iets wat ertussen in zit, over het algemeen halfschaduwsoorten genaamd. Ook bij struiken en andere planten zijn er licht-

spelen met licht

eigen kruin komen, sterven al spoedig af. De kruin laat bijgevolg ook veel licht door. Daarom kunnen allerlei andere bomen, struiken en planten onder deze lichtboomsoorten gedijen.

De parapluvorm als laatste overlevingsmiddel

Sommige soorten gedragen zich eerder als een lichtboomsoort maar kunnen schaduw met een truukje behoorlijk lang tolereren. Als deze soorten teveel schaduw krijgen, stoppen ze met groeien in de hoogte maar gaan ze kronkelen op zoek naar licht en maken ze een brede lage kroon die hopelijk nog zoveel mogelijk licht kan vangen. Dus zie je een boom in parapluvorm, dan heeft die over het algemeen te weinig licht. Een bekend voorbeeld hiervan is de Amerikaanse vogelkers. Ook andere soorten hanteren deze strategie: boskers en soms zelfs onze zomereik.

minnende en schaduwtolerante soorten te vinden.

Lichtbomen verlangen altijd volle zon

Lichtboomsoorten hebben altijd veel licht nodig. Hiermee bedoelen we: volle zon en niets minder. Bekende voorbeelden zijn de inlandse eik, de berk, de den, de lork, de cultuurpopulier (of Canada), de es, de zwarte els, de vals acacia, alle wilgen en abelen.

Deze bomen hebben ook veel licht nodig om te verjongen. Er moet veel zonlicht tot op de bodem komen. Als lichtboomsoorten te weinig licht krijgen, gaan ze dood.

Lichtboomsoorten vertellen het ons wanneer ze te weinig licht hebben. Ze verliezen snel hun onderste takken en eindigen met een heel kleine kroon hoog op de kale stam. De groei valt stil of ze beginnen te kronkelen in alle richtingen. Daarna worden ze vatbaar voor allerlei ziektes. Sommige lichtboomsoorten die tijdelijk in de schaduw gekomen zijn, vallen definitief stil. Zelfs als ze later nog voldoende licht krijgen, herpakken ze moeilijk. Een gekend voorbeeld zijn cultuurpopulieren.

Lichtboomsoorten vormen enkel bladeren en takken waar er voldoende zonlicht is: dus aan de buitenkant van de kruin. Takken die in de schaduw van de

Schaduwsoorten en diffuus licht

Dit brengt ons bij de volgende categorie: de echte schaduwbomen. Schaduwboomsoorten kunnen groeien in de schaduw van andere bomen. In feite groeien schaduwsoorten het best bij diffuus licht. Diffuus licht is een mooi woord voor “het normale licht dat je in een behoorlijk dichtgegroeid bos op de bodem aantreft”.

Notoire schaduwliefhebbers zijn: beuk, linde,haagbeuk, fijnspar, douglas, Amerikaanse eik, hazelaar, taxus, hulst en tamme kastanje

lichtboom kronkelt naar de zon

In tegenstelling tot lichtboomsoorten houden schaduwbomen juist zeer lang hun takken en hebben ze ook zeer donkere kruinen. Onder beuken, bijvoorbeeld, groeit gewoon niets meer omdat de soort het laatste restje licht zelf verorbert.

Schaduwboomsoorten verjongen bij voorkeur onder andere bomen en groeien geleidelijk aan omhoog naar het licht toe. Naarmate ze ouder worden, neemt meestal hun lichtbehoefte toe.

Halfschaduwbomen

En dan zijn er nog bomen die tussen licht- en schaduwboom in zitten. Meestal kunnen ze in hun jeugd tamelijk wat schaduw verdragen maar hebben ze later toch meer licht nodig. Ze evolueren dus naar een lichtboomsoort. Gekende voorbeelden zijn boskers, esdoorn, olm en het merendeel van de struiksoorten. In tegenstelling tot schaduwsoorten moeten die na 5, misschien maximaal 10 jaar, toch min of meer zonlicht hebben.

halfschaduwsoort esdoorn verjongt zelfs in de kleinste open plek

een jonge beuk die te veel licht krijgt, ontwikkelt “plakoksels”

Nu we het gedrag van de meeste boomsoorten ten opzichte van licht beter begrijpen, kunnen we er mee gaan spelen. We geven u enkele algemene beheerrichtlijnen mee:

Zet lichtboomsoorten in de zon

Kijk naar de boomvorm en de groeisnelheid om te weten te komen of er genoeg licht is.

Zie je parapluvormen of kleine kroontjes hoog op de stam, dan is er te weinig licht.

Zitten de onderste levende takken niet hoger dan de helft van de totale boomhoogte, dan is er voldoende licht. Bij een takvrije stamlengte van 8 meter is het hoog tijd om de lichtbomen volledig vrij te zetten door te dunnen. Per hectare worden een 80-tal toekomstbomen gekozen. Elke naburige boom die de kruin van de toekomstbomen raakt wordt verwijderd.

Bosverjonging met lichtboomsoorten kan enkel op grotere open plekken vanaf 0,3ha. Onder scherm of op te kleine open plekken groeien lichtboompjes niet.

Hou schaduwsoorten onder scherm.

Aan een jonge beuk is goed te zien hoe het licht gedoseerd is: groeit hij bijna niet (een paar decimeter per jaar), dan staat hij te donker maar hij vindt dat niet zo erg. Groeit hij mooi met zijn eindscheut ca. 0,5 m per jaar omhoog en vormt hij voor de rest horizontale zijtakken, dat heeft hij voldoende licht. Groeit hij met zowel zijn eindscheut als met meerdere zijscheuten omhoog, dan

heeft hij te veel licht. Jonge beuken die teveel licht krijgen, ontwikkelen immers zijscheuten die net als de hoofdscheut min of meer verticaal uitlopen. De boom staat dan vol V-vormige vorken, “plakoksels” genoemd.

In bestaand bos is verjonging met schaduwsoorten onder scherm mogelijk. De natuurlijke verjonging van schaduwsoorten is mogelijk zonder veel voorafgaande lichtingskappen. Nieuwe aanplantingen in volle zon met schaduwsoorten geeft naar boomvorm en houtkwaliteit nooit mooi resultaat.

Meer variatie in het bos gewenst: speel met licht en schaduw

Overal waar licht is, groeit iets. Bent u uw “doorkijkbos” beu? Breng

door een dunning of groepsgewijze kapping opnieuw licht tot op de bosbodem. Boomsoorten kunnen verjongen en planten duiken weer op uit de zaadvoorraad in de bodem. De structuur van het bos wordt weer gevarieerder.

In uw bos is er geen doorkomen aan? Hou dan het “dak” van het bos gesloten. Of plant een nevenetage aan met schaduwsoorten. Enkel schaduw helpt op lange termijn echt tegen netels, bramen,…

Dit artikel is gebaseerd op “Spelen met licht”, een artikel van Jeroen Franssens – coördinator bosgroep Dijle-Geteland- dat verscheen in de “BOSgROEP” van april – juni 2012

toekomstbomen goed vrijstellen

Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen

Sfeerbeeld van een geslaagde ledendag

Op een –onverwacht- mooie zondag eind april mocht de bosgroep zeker zeventig leden verwelkomen op zijn jaarlijkse algemene vergadering. Een recordopkomst in het 6-jarige bestaan van de bosgroep. De keuze van de locatie in Aalst was geen toeval: in deze relatief bosrijke stad heeft de bosgroep het meeste leden – 126 van onze 421 leden beheren bos in Aalst.

Het activiteitenverslag en de rekening van 2012 werden toegelicht en goedgekeurd, net als de planning en begroting voor 2013. Maar bovenal kon iedereen genieten van bosactiviteiten naar keuze. We serveren u enkele sfeerbeelden…

De voorzitter mag een volle zaal verwelkomen

De boseigenaar stond en staat verder centraal in de werking van de bosgroep

Een lesgever van Inverde verzorgt een demonstratie zelf brandhout maken. Met het juiste gereedschap en enkele tips van een professional wordt brandhout maken makkelijker en veiliger”

Een derde groep boseigenaars liet zich inleiden in de visuele controle van de veiligheid van een boom. Ook bomen in volle glorie verdienen bekijkt u soms beter eens van naderbij. U leest hier meer over in het artikel over visuele boomveiligheidscontrole elders in deze BosBode”

Interesseert een dergelijke dag u wel maar ontving u dit jaar geen uitnodiging? Dat betekent dat u nog geen lid bent van de bosgroep. Neem contact op met het secretariaat van de bosgroep om uw lidmaatschap gratis in orde te laten brengen.

In de namiddag werden we toerist in eigen streek. Groot en klein konden mee op Hoppeteeltwandeling in de omgeving van de abdij van Affligem… “

…of op fietstocht langs de groene linten die de bos- en natuurgebieden van de stad verbinden. De ster van deze tocht was een enorme Zwarte populier. Een uniek stukje erfgoed in de streek.

In de voormiddag stonden drie ontspannen vormingsmomenten op de agenda. Om te beginnen het herkennen van bomen en struiken.”

De bosgroep bedankt één van zijn leden in het bijzonder: de beheerders van “De Kluizerij” die hun domein openstelden voor deze geslaagde ledendag. Onrechtstreeks is ook de bijdrage van de paters van Affligem niet te onderschatten: de “Bleken van Affligem” laafde vele dorstigen na de enthousiast gegidste wandelen fietstochten.

Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender

Algemene Ledenvergadering

Op 27 april verzamelden een 95-tal leden en sympathisanten van de Bosgroep voor de jaarlijkse ledenvergadering te Zottegem – Erwetegem. Na een hartelijk verwelkoming door voorzitter gedeputeerde Dauwe startten we met het administratief gedeelte.

voorstel werd met een ruime meerderheid van de aanwezige leden aanvaard.

Aangezien het 3-jaarlijks bestuurdersmandaat van 2 bestuurders dit jaar afliep , stonden er ook bestuurdersverkiezingen op de agenda. Bestuurder José Tack liet weten geen verlenging van zijn mandaat te ambiëren en zo kans te geven aan vernieuwing binnen het bestuur. Vanuit de vereniging houden we er alvast aan José hartelijk te bedanken voor zijn inzet voor de vereniging gedurende de voorbije jaren. Van de 3 kandidaten die er waren voor deze bestuurdersfunctie werd Pierre Depoorter uit Schorisse (Maarkedal) verkozen tot nieuwe bestuurder. Met een ruime meerderheid van stemmen werd tevens het mandaat van de voorzitter gedeputeerde Dauwe verlengd.

en de aanwezigheid van talrijke bronen kwelgebieden ligt mee aan de basis van de hoge biodiversiteit in het gebied. Grote delen van het bos zijn bovendien de voorbije eeuwen onafgebroken bebost geweest waardoor zich een specifieke bosflora heeft kunnen ontwikkelen. Om deze natuurwaarden te beschermen tegen verdere achteruitgang zullen de

Als eerste agendapunt kwam er een kleine aanpassing van de statuten aan bod. Er was immers statutair voorzien dat een bestuurder maximaal 3 opeenvolgende mandaten van telkens 3 jaar kon invullen. Dit was zo bij de oprichting van de vzw vastgelegd om te voorkomen dat er onvoldoende verjonging in de Raad van Bestuur zou zijn. Na ruim 8 jaar werking blijkt dit echter geen probleem te zijn. Om de mogelijkheid open te houden om de aanwezige ervaring in de vereniging te kunnen behouden werd voorgesteld om de beperking op te heffen en bestuurders die dit wensen de mogelijkheid te bieden zich nogmaals kandidaat te stellen voor een bestuursfunctie. Dit

Vervolgens werd het activiteitenverslag en de planning voor 2013 toegelicht. Aansluitend werd de jaarrekening en de begroting besproken waarna de Algemene Vergadering kwijting en ontlasting aan de Raad van Bestuur verleende voor de rekeningen 2012 en de begroting 2013 goedkeurde.

Aansluitend op het administratief gedeelte trokken we voor een deugddoende lentewandeling richting Steenbergse Bossen, op de grens van St.-MariaOudenhove, St.-Goriks-Oudenhove en Erwetegem. Dit bosgebied maakt deel uit van het netwerk van Europees beschermde natuur- en bosgebieden; de zogenaamde Natura 2000-gebieden.

Een aantal hectare binnen de Steenbergse Bossen wordt beheerd door Natuurpunt. Een zeer gevarieerde bodem

komen jaren belangrijke inspanningen moeten geleverd worden. De Vlaamse overheid heeft alvast de intentie om in deze Natura 2000-gebieden eigenaars extra te ondersteunen die willen meewerken aan deze doelstellingen. De bosgroepen volgen dit van nabij op en in één van de volgende nummers van de Bosbode zal u hierover meer nieuws vernemen.

Traditiegetrouw werd de Algemene Vergadering afgesloten met een hapje en een drankje waar de leden de tijd vonden om bij te praten.

Bezoek aan het park van Edingen op 24 augustus 2013

Vormingplus Vlaamse Ardennen –

Dender neemt ons op 24 augustus mee naar een verborgen parel, net over de taalgrens. Edingen, een middeleeuwse stad met een rijk en prestigieus verleden, herbergt een prachtig kasteelpark van ruim 180 ha met één van de mooiste ‘Franse’ tuinen van Europa.

In dit park dat bijna 400 jaar geleden werd aangelegd, vind je monumentale bomen, eeuwenoude zomereiken, een indrukwekkende ginkgo en een zwarte den. Verder zijn er ook de rozen- en dahliatuin (met 750 soorten dahlia’s!), de waterpartijen en uiteraard het kas-

teel met paardenstallen en paviljoenen. Onder de deskundige leiding van Bart Backaert belooft het een boeiende dag te worden voor cultuur- én natuurliefhebbers.

Praktisch: Wanneer? 24 augustus 2013 van 10u tot 17u00 Waar? Verzamelen aan de ingang van het station van Edingen om 10u Kostprijs? € 14 (aangepast tarief € 3), zelf zorgen voor lunchpakket Inschrijven? Via website: www. vormingplus-vlad.be/ cursus/bezoek-aan-hetpark-van-edingen

Wenst u ons te contacteren ? Bosgroep VlaaMse ardennen tot dender VzW

Veemarkt 27 - 9600 Ronse

Tel. 055/21 62 80

vlaamseardennen@bosgroep.be

Coördinator: Hans Scheirlinck

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord

Op bedrijfsbezoek bij

Op zaterdag 27 april werd een delegatie bosgroepleden hartelijk verwelkomd door Marc Van Hulle en Jan Coussement van boomkwekerij Sylva uit Waarschoot. Na een algemene inleiding, werden we rondgeleid op het bedrijf. Boomkwekerij Sylva kweekt momenteel zo’n 120 verschillende boom- en struiksoorten op tot bos- en haagplantsoen, voor het overgrote deel vertrekkend vanuit zaden.

Nieuwe medewerker bosbeheer

Beste bosboders, Na een aantal verraste reacties op de mysterieuze verdwijning van Klaas Van Roy, denk ik dat de tijd rijp is voor enige opheldering. De vroegere medewerker bosbeheer van de Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord is onze provincie ontvlucht en staat nu aan het hoofd van een van onze Brabantse zusterverenigingen, de Bosgroep Groene Corridor. Boseigenaars die Klaas nog eens in levende lijve willen zien, dienen zich tegenwoordig naar Vilvoorde te begeven.

De bosgroep heeft geprobeerd om het gapende gat dat Klaas achterliet, op te vullen met een vervanger. Tot mijn eigen verbazing bleek ik hiervoor uitverkoren te zijn. Ik, Jakob Derks. Na twee studies (Taal- en letterkunde gevolgd door agroen biotechniologie) dan toch aan het werk.

Als kind droomde ik ervan om boswachter te worden. Dit was wellicht grotendeels het gevolg van het feit dat Sinterklaas mij zakmessen en vergrootglazen

cadeau deed, in plaats van een gameboy. Uit pure noodzaak speelde ik dan maar buiten, hierin gesteund door de militaire discipline tijdens mijn scoutscarrière.

Ook toen ik later mijn geluk elders ging beproeven, kwam ik telkens weer in contact met de natuur. Tijdens mijn erasmusverblijf in Duitsland woonde ik naast een bos. Gedurende een jeugdproject in Macedonië werd ik geconfronteerd met een schrijnende nonchalance ten aanzien van de schitterende natuur. In Noorwegen werkte ik als stagiair op een gemengd landbouwbedrijf met eigen houtproductie, en in India ten slotte bracht ik een paar maanden door in een botanische tuin annex boomkwekerij.

Ik hoop dat deze achtergrond mij in staat zal stellen om aan jullie vragen en wensen tegemoet te komen, ook al valt er voor mij nog heel wat te leren over het bosbeheer hier. Ik kijk er alvast postief tegenaan!

Sylva kweekt niet enkel zaden op uit België, maar ook zaden uit Noorwegen, Denemarken, Ierland, Spanje e.a. Dit zijn ‘contractteelten’ waarbij de zaden van ginder naar Sylva worden gebracht. Sylva kweekt de zaden hier op tot 1 of

Jakob

Binnenkort ook in ùw bos

boomkwekerij Sylva

2 jarig plantsoen, waarna de planten terug naar hun land van herkomst gaan. Reden voor deze contractteelten zijn de uitermate gunstige klimaat- en bo-

demomstandigheden en de know how waarmee boomkwekerij Sylva de zaden kan opkweken.

Om de zaden op te kweken tot verkoopbaar plantsoen, worden heel wat handelingen uitgevoerd. Alles start met de goede zaadbehandeling, zodat de uitgezaaide zaden snel en goed tot kieming kunnen komen. Deze zaadbehandeling of stratificatie is verschillend voor elke soort. Voor veel soorten komt de stratificatie neer op het doormaken van een periode in de duisternis en in de koude (in de frigo’s dus).

Ook op het zaaibed is er heel wat werk

aan de jonge plantjes. Eénjarige plantjes worden ondersneden zodat het wortelgestel compact blijft en makkelijker verplantbaar is. Soms worden ze ook ‘verspeend’: dit is het verplanten naar een ander zaaibed.

Tijdens de rondleiding kwamen zowel het machinepark, de frigo’s met zaden en plantsoen, als de gronden van de kwekerij aan bod. Iedereen was het erover eens dat er bij de teelt van bosbomen veel meer komt kijken dan je zou denken.

Een uitermate boeiend bedrijfbezoek dus… hartelijk dank aan Jan Coussement en Marc Van Hulle!

Een geslaagde industriële houtverkoop !

In november vorig jaar startten we alles op voor de organisatie van een nieuwe industriële houtverkoop. Er werden dunningen aangeduid in ongeveer 90 ha bos. De catalogus werd samengesteld en verstuurd aan potentiële kopers. Op maandag 29 april was het zover en werden de biedingen geopend.

In totaal boden we ongeveer 11700 bomen te koop aan, goed voor ongeveer

5400 m³ hout verdeeld over 10 loten. Er zaten enkele echte grote loten tussen afgewisseld met loten van iets bescheidener omvang. De geboden prijzen waren goed en 9 van de 10 loten werden onmiddellijk toegewezen (zie tabel). De meeste loten betreft dunningskappen. Deze kappingen zullen meer licht in het bos brengen en zorgen voor meer groeiruimte voor de resterende bomen.

Af en toe zit er ook een kaalkap tussen. Na deze kappingen zal de eigenaar herplanten.

Interesse om een kapping eens van nabij te zien? Bij de start van de exploitatie van de grote loten (Lembeke, Waasmunster en Zomergem) zullen we een demo-excursie organiseren. Als u hierover graag op de hoogte wordt gebracht, laat het ons dan weten!

Beukennootjes worden eerst enkele maanden in de frigo bewaard vooraleer ze worden uitgezaaid.

Algemene Vergadering

Zaterdagochtend 4 mei: safari in Wachtebeke. Tientallen onverschrokken boseigenaars banen zich langs bochtige, stoffige grindpaadjes een weg door het bos van verkeersborden, niet ontmoedigd door omleidingen, afgesloten wegen en kraters in het wegdek. Bestemming: het cultureel centrum. Hier vond namelijk de jaarlijkse algemene ledenvergadering plaats. Diegenen die de eindmeet wisten te bereiken, werden meteen verwelkomd met een bakje troost, om niet veel later over te gaan tot de orde van de dag.

rick, Jozef Van Eeckhoudt, Leen Meersschaert en de gemeente Stekene van harte proficiat!

De algemene vergadering was ook hét moment bij uitstek om de bestuurders eens in de bloemetjes te zetten! Dank aan de bestuurders om zich in hun vrije tijd met veel overgave in te zetten voor het bos en de bosgroep!

Om het beleid voor de komende zes jaar uit te stippelen, werd er een discussiesessie georganiseerd waarbij elke deelnemer zijn of haar mening kon geven over de prioriteiten van de Bosgroep in de toekomst. De resultaten van deze discussiesessie worden verder verwerkt bij het opmaken van ons beleidsplan. Voor een volledig overzicht zult u moeten wachten op de volgende Bosbode!

Na het serieuze gedeelte kwam de tijd om de innerlijke mens te sterken. Tijdens de lekkere maaltijd ging de discussie onverstoord verder. De onderwerpen varieerden van bosbeheer & successierechten tot scampi’s en aantrekkelijke pastoors. U ziet: de leden van de bosgroep hebben een breed interessespectrum!

we de toestemming om de bospaden te verlaten en zo een aanplanting met zomereik van naderbij te gaan bekijken. Een mooie en boeiende afsluiter voor een mooie en boeiende dag. Volgend jaar meer van dat!

Na het jaarverslag en de jaarrekening van 2012 was het tijd om de planning en de begroting voor 2013 voor te stellen. Eens die goedgekeurd was, werd de nieuwe raad van bestuur verkozen. Hierbij wensen wij Guy Bonsecour, Ingrid Puylaert, Frans De Jonghe, Kristien Die-

Zoals men van echte buitenmensen kan verwachten, werd de nood aan frisse lucht te groot om binnen te blijven zitten. Onder deskundige leiding van Hubert De Decker van het ANB maakten de volhouders nog een leerrijke wandeling in het Kloosterbos. Uitzonderlijk kregen

Wil u graag meer weten over de discussiesessie of ons beleidsplan? Neem contact op met het bosgroepsecretariaat.

Wenst u ons te contacteren ?

Bosgroep oost-Vlaanderen noord VzW

Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2

9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Sylvie Mussche

Tijdens de discussiesessie konden de deelnemers in groepjes de prioritaire doelstellingen voor onze bosgroep in de komende jaren bespreken.

De bos- en natuurwetgeving in Vlaanderen is complex. Het gebeurt maar al te vaak dat de bosbeheerders door de bomen het bos niet meer zien. Met deze rubriek willen we daar verandering in brengen. Regelmatig krijgt de bosgroep vragen van boseigenaars over hoe het precies zit met randbomen, bomen langs toegankelijke paden e.d. en hun aansprakelijkheid. Hieronder de hoofdlijnen.

Schade en fout

Als persoon is iedereen aansprakelijk voor de schade die hijzelf, zijn minderjarige kinderen, dieren of goederen toebrengen aan derden. Wel moeten de schade, de fout en ook het verband tussen de twee bewezen zijn. Beschadigt een wandelaar zijn bril door even niet op te letten en tegen een boom te lopen, dan is er bewezen schade. Er is echter geen sprake van een fout van de boseigenaar. Dit betekent dat de boseigenaar niet verantwoordelijk (aansprakelijk) is. De wandelaar had beter moeten opletten.

Wanneer diezelfde wandelaar echter een tak van een dode boom op zijn hoofd krijgt, waardoor zijn bril beschadigd geraakt, dan krijgen we een ander verhaal. Er is weer bewezen schade, maar ook een fout. De boseigenaar had kunnen voorkomen dat de tak afviel door de dode boom te verwijderen of te onderhouden. De boseigenaar is verantwoordelijk voor dit gebrek. Er is ook een verband tussen de schade en de fout. Bijgevolg is de boseigenaar aansprakelijk en dient hij de schade te vergoeden.

komt de familiale verzekering tussen?

Door een verzekering ‘Burgerlijke Aansprakelijkheid’ (in de volksmond ‘fa-

miliale verzekering’) te nemen, dekt de boseigenaar zich in tegen de vergoeding die een derde kan eisen voor opgelopen schade. De verzekeringsmaatschappij neemt het risico van het betalen van een schadevergoeding dan over van de boseigenaar, zij het met aftrek van een eventuele vrijstelling ( de zogenaamde franchise). Het is een misvatting te denken dat de verzekering niet zou tussenkomen in het geval van een slecht onderhouden bos. Integendeel, enkel als de boseigenaar een fout heeft begaan en dus aansprakelijk is, komt de verzekering tussen.

Zijn mijn boseigendommen mee verzekerd?

In bijna alle polissen op de Belgische markt staat dat eigendommen of onroerende goederen niet gelegen aan je thuisadres, mee gedekt zijn in de polis Burgerlijke Aansprakelijkheid. Dit betekent dat schade aan derden veroorzaakt door deze goederen wordt vergoed door de verzekeringsmaatschappij. Wel even opletten met de oppervlakte van de goederen : die is namelijk in heel wat polissen beperkt. Indien dit het geval is, kan u contact opnemen met uw verzekeringsagent met de vraag een bijkomende clausule in de polis op te nemen zodat de eigendommen boven de vermelde oppervlakte ook verzekerd zijn.

Wat met opengestelde bossen?

Als je je bos openstelt voor publiek, kan je genieten van een verzekering die werd afgesloten door de Vlaamse overheid. Deze verzekering dekt de burgerlijke aansprakelijkheid van alle eigenaars van opengestelde bossen, gelegen in het Vlaams Gewest, ongeacht of het een private of openbare eigendom is.

Om aanspraak te maken op deze verzekering moet het slachtoffer te gast zijn in het bos en ook de geldende toegankelijkheidswetgeving hebben nageleefd. Gebeurt een ongeval bv. bij het niet naleven van het geldende toegankelijkheidsreglement dan komt de verzekering niet tussen en moet de schade gedragen worden door het slachtoffer.

Wat kan ik doen om ongevallen te voorkomen?

Het is uiteraard altijd van belang dat je je bossen als goede ‘huisvader’ beheert. Het jaarlijks controleren van de gezondheids- en stabiliteitstoestand van de randbomen van je bos en de bomen langs opengestelde wegen of in speelzones, kan hier deel van uitmaken. Het toepassen van de methode van de visuele boomveiligheidscontrole (zie artikel in deze Bosbode) kan hierbij een handig hulpmiddel zijn.

Meer info?

Contacteer uw bosgroep of het Agentschap voor Natuur en Bos (www.natuurenbos.be).

Weetjes uit de boswetgeving ... aansprakelijkheid en verzekeringen

Verslag cursus visuele boomveiligheidscontrole

Op 22 en 23 maart organiseerde de bosgroep Midden Oost-Vlaanderen in samenwerking met Inverde een cursus visuele boomveiligheidscontrole. Doel van deze cursus was om defectsymptomen bij bomen correct te leren inschatten. Lesgever Jos Schenk leerde de cursisten om enkel op basis van wat je ziet, zonder gespecialiseerde technieken, te kunnen beslissen wat er verder met een boom moet gebeuren. Gewoon zijn gang laten gaan? Onmiddellijk vellen? Maatregelen nemen? Of er toch maar een specialist bijhalen? Het zou ons te ver leiden om in dit artikel een zo compleet mogelijk verslag te geven van deze cursus. Wel kunnen we jullie een beknopt overzicht van enkele vaak voorkomende defectsymptomen geven.

Visuele boomveiligheidscontrole ook wel VTA (Visual Tree Assessment) genoemd is een methode die door Dr. Claus Mattheck in het begin van de jaren ‘90 geintroduceerd is.VTA staat voor een wijze van onderzoek naar de stabiliteit en veiligheid van bomen. Het VTA onderzoek is uitsluitend indicatief. Als er geen symptomen zijn die aanleiding geven tot twijfels, dan kan worden aangenomen dat de boom veilig is. Na een visuele boomveiligheidscontrole worden de bomen in verschillende klassen ingedeeld.

• Geen verhoogd risico: er zijn geen onregelmatigheden vastgesteld of de vastgestelde onregelmatigheden zijn van die aard dat de kans op het veroorzaken van schade of letsel zo goed als onbestaande is.

• Verhoogd risico: er zijn onregelmatigheden vastgesteld die wijzen op een reële kans op schade. Deze bomen worden verder ingedeeld in 3 subcategorieën.

• Vellen: bomen met een ernstige verzwakking die een blijvend gevaar vormen voor hun omgeving.

• Maatregelen nemen: bomen waarbij onregelmatigheden vastgesteld zijn die een verhoogd risico inhouden, maar ze kunnen mits het nemen van maatregelen (bijvoorbeeld snoeien) opnieuw in de klasse “geen verhoogd risico” opgenomen worden.

• Nader onderzoek: er zijn tekenen van een mogelijke verzwakking vastgesteld, maar de ernst ervan is enkel door specialisten te bepalen, meestal met behulp van apparatuur.

Als boseigenaar is het uiteraard ook zeer belangrijk om rekening te houden met de locatie van een boom in het bos. Afhankelijk van de locatie van de boom kan het mogelijke gevaar anders ingeschat worden. Een boom met gebreken die in het midden van het bos staat kan weinig kwaad doen. Het zijn vooral bomen dicht bij wegen, huizen of andere risicovolle locaties die extra aandacht vragen.

Plakoksel

Een plakoksel is een verbinding tussen 2 takken of tussen de stam en een tak waarbij er ingegroeide schors tussen beide delen aanwezig is. Dit zorgt dat de er geen goede vergroeiing is, de beide delen “plakken” als het ware tegen elkaar. Hierdoor is een plakoksel gevoelig voor uitscheuren. Bomen die zware takken hebben met plakoksels komen terecht in de groep “verhoogd risico”. Een plakoksel herken je doordat de verbinding tussen beide takken V-vormig is en diep ingesneden. Een goede takaanzet moet U-vormig zijn.

Schuurtak

Soms kruisen takken elkaar en schuren ze daarbij ook over elkaar. De verwonding die zo ontstaat, kan een toegangspoort zijn voor allerlei aantasters, maar geeft ook een mechanische verzwakking. Zware schuurtakken kunnen op die manier een oorzaak zijn van verhoogd risico. Als de takken te dik zijn om in zijn geheel weg te snoeien, kan het risico op

uitscheuren beperkt worden door de tak uit te lichten. Hierbij worden delen van de tak weggesnoeid om zo de mechanische belasting te verlagen.

Holle bomen

Dr. Mattheck heeft als vuistregel vooropgesteld dat een boom geen verhoogd risico vertoont op breuk zolang de dikte van de restwand minstens 1/3 van de oorspronkelijke dikte is. Bovendien mag er naast de stamholte ook een stamopening aanwezig zijn. Zolang deze opening niet groter is dan 1/3 van de totale stamomtrek blijft het risico op stambreuk minimaal.

Scheefstand

Scheefgegroeide bomen hebben of hadden een hindernis die hen belette om recht omhoog te groeien. Dit zie je bijvoorbeeld vaak bij bomen in de bosrand die weggroeien van de schaduw van hun buren. De jonge scheuten wijzen wel recht naar boven. Als de jonge scheuten ook scheef staan wijst dit erop dat deze boom rechtstond en door een plotse gebeurtenis, bijvoorbeeld een storm, scheef kwam te staan. Scheefgegroeide loofbomen hebben vaak aan de trekzijde een verstevigd wortelgestel en compensatiegroei, ook wel “trekhout” genoemd. De trekzijde is de tegengestelde zijde aan de richting naar waar de boom

scheef groeit. Naaldbomen vormen “duwhout”, zij doen dus aan compensatiegroei aan de tegengestelde zijde. Als bomen deze aanpassingssymptomen vertonen, kunnen ze tot de klasse “geen verhoogd risico” behoren.

Uitwendig kankers

Soms komen op de stam of takken uitwendige kankers voor. Deze hebben geen enkele invloed op de houtkwaliteit en beïnvloeden dus de breukgevoeligheid niet.

Wil je hierover meer te weten komen? Overweeg dan zeker om ook eens een cursus visuele boomveiligheidscontrole te volgen!

stamopening en stamholte bij linde, geen verhoogd risico

uitwendige kanker bij taxus

plakoksel bij beuk

scheefgegroeide beuk met trekhout

De rosse woelmuis,

De muizen die hier bij ons in Vlaanderen voorkomen kan je grofweg in 4 grote groepen indelen

WARE MUIZEN WOELMUIZEN

Tot deze groep behoren de huismuizen en ratten. Deze zijn aan bewoning gebonden en komen in de natuur niet veel voor.

Tot deze groep behoort ook de rosse woelmuis. Dit zijn vegetariërs die voornamelijk ‘s nachts en in de schemering actief zijn.

SPITSMUIZEN SLAAPMUIZEN

Dit is een omvangrijke groep insecteneters. Spitsmuizen zijn giftig, hun speekselklieren scheiden een giftige substantie uit. Dit is de reden waarom de kat spitsmuizen vaak ongeschonden op de deurmat komt leggen.

Deze zeldzame diertjes voeden zich met plantaardig materiaal en leven hoofdzakelijk in bomen en struiken. Door hun pluimachtige staart hebben ze wat weg van eekhoorns.

klauterende bosbewoner

In Europa komen er 26 soorten woelmuizen voor. De rosse woelmuis, Myodes glareolus is hiervan bij ons de meest algemeen voorkomende. Een belangrijke eigenschap van de woelmuizen, die ze delen met hamsters en veel ware muizen is het uitzonderlijke voortplantingsvermogen Voor sommige soorten kan dit leiden tot ware populatie-explosies. De grote aantallen woelmuizen én soorten maakt deze dieren tot een gewilde prooi voor predatoren.

Lichaamsbouw

De rosse woelmuis heeft een kastanje tot roodbruine rugvacht, de flanken zijn grijzig met een rode glans en de buikzijde is geel of gebroken wit. Sommige rosse woelmuizen zijn bleek zandkleurig. Bij jonge dieren is de vacht veel grijzer van kleur. In de winter is de vacht langer, voller en roder. Zijn kop is voor een woelmuis relatief lang en spits. De rosse woelmuis heeft grote donkere ogen, duidelijk zichtbare oren en een roze neus met lange snorharen. Van kop tot romp meet hij 8 tot 14 cm. Zijn staart is redelijk lang (3 tot 7 cm ) en tweekleurig, boven donker en onder wit.

Waar vind je de rosse woelmuis?

Het verspreidingsgebied van de rosse woelmuis ligt in grote delen van Europa. Hij ontbreekt in Noord-Scandinavië, Ierland, Midden- en Zuid-Spanje, ZuidItalië en de Balkan. Oostwaarts komen ze voor tot in China en Mongolië. In België is de rosse woelmuis in het ganse land een algemeen voorkomende soort. De rosse woelmuis heeft een duidelijke voorkeur voor loofbos en gemengd bos. Een goed ontwikkelde struik- en kruidlaag is van belang. Je vindt hem ook

in jonge aanplantingen, naaldbossen, boomgaarden, houtwallen, bosranden en parken. In open gebieden zonder enige beschutting zal je hem niet gauw aantreffen. Hoge grassen en kruiden kunnen voldoende zijn als beschutting. Soms kan je de rosse woelmuis ook in huis aantreffen.

Een glimp opvangen

Rosse woelmuizen zijn weinig schuw en overdag vaak te zien, vooral in het voorjaar op zonnige plekken in het bos en aan bosranden. Ze verraden zich dikwijls door geritsel in droge bladeren. Na het wegvluchten in hun holletjes, komen ze vaak binnen enkele minuten weer naar buiten. Als je je even roerloos houdt en hierop wacht kan je dus makkelijk een exemplaar waarnemen. De rosse woelmuis is zowel ‘s nachts als overdag actief. Ook in de winter is hij actief, want hij houdt geen winterslaap. Hij kan goed klimmen en rennen. De rosse woelmuis maakt gebruik van routes door het kreupelhout, ondiepe ondergrondse gangen en voldoende dichte ondergroei. De routes lopen kriskras door zijn territorium en hij gebruikt ze om te foerageren of te vluchten voor roofdieren. Hij graaft minder dan andere woelmuizen maar legt toch gangen aan. De rosse woelmuis is meestal stil. Hij kan echter ook korte diepe, trillende of piepende geluiden, zangvogelachtig gekwetter en ultrasone geluiden maken. De rosse woelmuis maakt bolvormige nesten, bestaande uit mos en bladeren, meestal ondergronds maar soms ook bovengronds in een boomholte of spleet.

Menu

Op het menu van de rosse woelmuis staat voornamelijk plantaardig mate-

riaal zoals zaden, vruchten, bladeren, kruiden en boomschors. Maar ook paddenstoelen, mossen, wortels, noten, knoppen, gras en ook insecten, wormen en slakken worden gegeten. Hij past zich aan volgens de seizoenen. Groene plantendelen in het voorjaar, zaden in de herfst en winter, dierlijk voedsel enkel in de zomer. De rosse woelmuis neemt het voedsel vaak mee naar zijn hol om het daar op te slaan of veilig op te eten. Waar de ondergroei voldoende dicht is, foerageert hij dag en nacht via een netwerk van gangen door de planten of in de grond. In de herfst legt de rosse woelmuis kleine voedselvoorraden aan in ondergrondse kamers in zijn gangenstelsel, maar ook in boomholten, vogelnesten en onder takken, puinhopen of platte stenen. Ze slaan hier noten en andere plantendelen op.

Vlijtige voorplanter

Het voortplantingsseizoen van de rosse woelmuis begint tussen februari-april en loopt tot september-oktober. Het begin van de voortplantingstijd hangt vooral af van het voedselaanbod, minder van de koude. In de voortplantingstijd gedraagt het vrouwtje zich territoriaal. Na een draagtijd van 18-24 dagen, worden 2 tot 7 jongen geboren. De zoogtijd duurt 2 weken en nog eens 10 à 15 dagen later verlaten de jongen het nest. Vrouwtjes kunnen na 1 tot 2 maanden al geslachtsrijp zijn, maar jongen uit late worpen planten zich meestal pas na de winter voort. Vrouwtjes krijgen meestal 3 tot 4 worpen per jaar. De rosse woelmuis wordt gemiddeld 3 maanden en maximaal 18 maanden oud. De soort kan explosief groeien in 1 jaar, toch sterft meer dan 50% al binnen enkele maanden. De belangrijkste natuurlijke vijanden van de rosse woelmuis zijn roofvogels en kleine roofdieren zoals wezels, vossen en katten.

Vraatschade bij bomen

In tijden van voedselschaarste kunnen hongerige woelmuizen de bast bij de stamvoet of de wortels van jonge bomen afknagen. Dit noodvoedsel is echter van slechte kwaliteit, waardoor het overgrote deel van de muizen alsnog van de honger sterft. De voedseltekorten komen vooral voor in de herfst en winter. De grootste muizensterfte vindt dan plaats in februari en maart. In de meeste gevallen wordt de schade pas later in het jaar op -

gemerkt, als de bomen niet meer uitlopen of gaan kwijnen. Daar waar verse muizenvraat aan boompjes zichtbaar is, kan men niet veel muizen meer vangen aangezien de ineenstorting van de muizenpopulatie al is ingezet. Doordat de rosse woelmuis goed kan klimmen, kan hij de bast soms over meters lengte aanvreten. De meeste schade wordt aangetroffen bij bebossingen op landbouwgrond, voornamelijk op rijke gronden. Doordat er snel verruiging optreedt, ontstaat er een gunstig biotoop, met veel dekking en een ruim voedselaanbod. In aangelegde herbebossingen van loofhout kan er ook schade optreden, bij natuurlijke verjonging veel minder. Bij aanplanting ontstaan er onvermijdelijk ondergrondse holtes, ideaal voor de woelmuis om gangen te graven. De rosse woelmuis heeft een sterkere voorkeur voor boomwortels dan voor de bast. Vooral eik, es, beuk, boskers en haagbeuk blijken smakelijk te zijn. Berk, linde en els hebben nauwelijks te lijden. Naaldhout wordt ook wel aangetast, maar loofhout wordt in het algemeen verkozen boven naaldhout.

Muizenschade kan in principe worden voorkomen. Direct, door de muizen zelf te bestrijden of indirect, door het ongeschikt maken van hun biotoop, of door individuele boombescherming toe te passen. Vergiftiging van muizen heeft vaak niet het gewenste effect op de populatie en de daarmee samenhangende schade aan bomen. Meestal wordt een bestrijding pas uitgevoerd wanneer er schade is opgemerkt. In dat stadium is bestrijding echter zeer moeilijk en tamelijk zinloos geworden. De rosse woelmuis is makkelijk te vangen met vallen. Maar als methode om schade te voorkomen is het buitensporig arbeidsintensief en onpraktisch. Het gebruik van boomnetjes of kokers is meestal niet effectief om schade te voorkomen omdat de diameter van de kokers het de muizen mogelijk maakt om hierin nesten te maken en om juist meer beschut van de bast te kunnen knagen. De meest effectieve

methode is het bevorderen van de natuurlijke vijanden. Dit kan bijvoorbeeld door het plaatsen van nestkasten voor torenvalken en uilen. Ook het slaan van lange palen, liefst met een dwarslat die als zitstok fungeren is een mogelijkheid. Dit vermijdt dat de roofvogels jonge boompjes als zitstok gaan gebruiken waardoor deze kunnen afbreken. De aanwezigheid van marterachtigen of een vos is dus zeker ook geen slechte zaak om muizenschade te beperken!

Bronnen: Veldgids Europese zoogdieren, www.zoogdiervereniging.nl, Preventie van muizenschade bij bomen: een literatuuronderzoek door L.G. Moraal

muizenvraat bij beuk

teken, wat je zeker moet weten!

De gezonde buitenlucht opzoeken, een heerlijke wandeling in het bos of een bezoekje aan parken of tuinen. Van zodra het weer aangenaam wordt, trekken kampeerders en wandelaars de natuur in. Laat zulke mooie tochten niet bederven door een beet van een teek. Deze kan immers besmet zijn met een bacterie of een virus die de mens ziek kan maken.

Wat is een teek?

Teken zijn spinachtige huidparasieten die bloed zuigen bij dieren en mensen. Teken kunnen niet springen of vliegen; daarom zitten ze vaak te wachten in lage begroeiing zoals struiken, varens en hoog gras en laten ze zich vallen op de gastheer.

Waar en wanneer vind je een teek?

Vochtige, bosrijke gebieden, parken en weilanden zijn favoriete schuilplekken van teken. Het hele jaar door zijn ze aanwezig. Wanneer de temperatuur boven 10°C komt, worden de teken actief. De meeste tekenbeten komen voor in de periode van maart tot oktober.

Zijn teken gevaarlijk?

Een tekenbeet is vaak onschuldig en pijnloos. Na enkele uren kan deze wel jeuk veroorzaken. Teken kunnen echter besmet zijn met een bacterie (Borrelia burgdorferi) die de ziekte van Lyme kan veroorzaken. Om je ziek te maken moet de teek besmet zijn met deze bacterie en moet ze voldoende lang op de huid gezeten hebben (12 tot 24 uur).

Wat is de ziekte van Lyme?

Ongeveer 1,1 tot 3,4 % van de personen met een tekenbeet krijgt de ziekte van Lyme. Afhankelijk van de plaats van de beet, komt de ziekte van Lyme vaak (60% van de gevallen) tot uiting door een rode, ringvormige uitslag met een doorsnede groter dan 5 centimeter. Deze vlek wordt groter en voelt warmer aan. Er kunnen

Onthoud:

na verloop van tijd griepachtige verschijnselen optreden zoals hoofdpijn, keelpijn, vermoeidheid en koorts. Vaak verdwijnen de symptomen weer spontaan. Als de ziekte van Lyme niet op tijd wordt ontdekt, bestaat de kans op meer ernstige verschijnselen waarbij spieren, gewrichten, het zenuwstelsel en het hart kunnen aangetast worden. De meeste symptomen zijn omkeerbaar. De gewrichtsklachten kunnen van blijvende aard zijn. De ziekte is goed te behandelen met een antibioticakuur. Hoe langer men wacht met de behandeling, hoe langer het herstel kan duren. De boodschap is dus: tekenbeten voorkomen en uitkijken voor ziekteverschijnselen.

Wat te doen na een beet?

Je kunt een teek het beste verwijderen met een speciale tekenverwijderaar van goede kwaliteit of met een pincet met dunne uiteinden. Indien je niet beschikt over een pincet, probeer de teek zo dicht mogelijk op de huid bij de kop vast te houden. Neem indien mogelijk de huid zo vast dat er een “heuveltje” ontstaat. Let hierbij goed op dat je het achterlichaam van de teek niet knijpt of eraan trekt, want dan kan de teek in tweeën scheuren. Trek daarna voorzichtig de teek uit de huid zonder het lichaam te verpletteren.

Ontsmet nadien de wonde, was uw handen en steriliseer het gebruikte pincet (in kokend water leggen).

Noteer in uw agenda de datum dat u een tekenbeet opliep. Als u dan ziek wordt, kan de huisarts beter bepalen of de tekenbeet daarvan de reden kan zijn.

U hoeft niet bij elke tekenbeet naar de dokter te lopen. De kans dat de ziekte optreedt is klein. Wees de eerste dagen wel aandachtig voor mogelijke symptomen. Verschijnt er een rode ring of wordt u ziek raadpleeg dan uw huisarts.

Bron: informatiefolder van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid (www.zorg-en-gezondheid.be/teken.aspx)

• Controleer na iedere wandeling in de natuur grondig je huid en die van je kinderen en verwijder de teek

• Vergeet bij kinderen ook hun hoofdhuid niet

• Niet iedereen die een tekenbeet krijgt, wordt ziek

• De verschijnselen van de ziekte kunnen van persoon tot persoon verschillen

• Ga naar de huisarts indien je na een tekenbeet ziekteverschijnselen vertoont

• Neem nooit op eigen initiatief preventief antibiotica

Cursusaanbod 2013

De kettingzaagcursussen zijn dit jaar opnieuw een succes. De inschrijvingen lopen heel snel binnen. Alle cursussen Kettingzaag ECS1 (Onderhoud & afkorttechnieken), Kettingzaag ECS3 (Gevorderde technieken) en Kettingzaag ECS4 (Moeilijke vellingen) zijn volzet.

Voor de andere cursussen zijn er nog plaatsjes vrij. Dus wees er snel bij als je interesse hebt.

Nieuw!

Inschrijven kan nu ook via de vernieuwde website van de bosgroepen www.bosgroep.be.

Stap 1: ga naar www.bosgroep.be

Stap 2: Op de bruine balk klikt u op Vorming en daarna Cursussen BG (= cursussen Bosgroep).

Stap 3: selecteer uw bosgroep (Oost-Vlaanderen Noord, Midden Oost-Vlaanderen of Vlaamse Ardennen tot Dender).

Stap 4: kies de gewenste cursus en schrijf uw gegevens in de voorziene ruimte.

Uiteraard kan u zich nog steeds telefonisch of via email inschrijven bij de betreffende bosgroep.

PRAktIJkCURSUSSEN

kettingzaag: Liggend hout onder spanning (LHOS) (max. 6 deelnemers)

Tijdens deze eendaagse cursus leer je op een veilige, ergonomische en efficiënte manier omgaan met hout onder spanning. Dit voornamelijk voor het opwerken van kruinhout, stormschade en wegen vrij te maken van omgewaaide bomen. De aangeleerde technieken zijn zeer nuttig voor het onttakken van gevelde bomen. Ook het werken met de Tophendel kettingzaag komt aan bod.

Voorkennis ? Kettingzaag Module I of ECS 1 (zie hoger).

Wanneer ? Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender (VAD): Vrijdag 8 november 2013(NOG 2 PLAATSEN)

Waar? in werkingsgebieden van organiserende bosgroepen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 12,50; overige deelnemers : € 73

‘Snoeien van bomen’ (max 10 deelnemers)

Deze cursus is bedoeld voor iedereen die begeleidingssnoei bij bomen wil uitvoeren. U leert waarom en wanneer bomen gesnoeid worden en u leert de juiste snoeitechniek toepassen.

Wanneer ? Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen (MOV): Zaterdag 28 september 2013

Waar? in werkingsgebied van MOV. De exacte locatie wordt later meegedeeld. Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 12,50; overige deelnemers : € 73

‘Houten constructies’ (max. 6 deelnemers)

Deze tweedaagse cursus is bedoeld voor iedereen die met eenvoudige middelen houten toestellen (banken, tafels…) uit ruwe stamstukken wil maken. U leert verschillende houtsoorten en hun toepasbaarheid kennen, met de kettingzaag rechte planken zagen uit een boomstam en verschillende verbindingen maken om tot een werkstuk te komen.

Voorkennis ? Kettingzaag Module I of ECS 1 (zie hoger).

Wanneer ? Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender (VAD): Vrijdag 22 en zaterdag 23 november 2013 (nog 2 plaatsen)

Waar? in werkingsgebied van VAD. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 24,50; overige deelnemers : € 97

‘Werken met de bijl’ (max 8 deelnemers)

Je maakt kennis met de verschillende soorten gereedschappen terwijl theorie en praktijk voortdurend worden afgewisseld. De nadruk ligt op slaggereedschap zoals bijlen en kapmessen. Over deze laagtechnologische werktuigen valt heel wat te leren: vorm en functie, kwaliteit, gereedschapskeuze, werktechniek en slijpen. Handzagen en takkenscharen komen zijdelings aan bod. Ze zijn handig voor specifieke klussen of in combinatie met slaggereedschap.

Wanneer ? Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen (MOV): Zaterdag 9 november 2013 (nog 2 plaatsen)

Waar? in werkingsgebied van MOV.

De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 12,50; overige deelnemers : € 73

tHEORIECURSUSSEN

‘Houtsoorten herkennen en toepassen’ (max 25 deelnemers)

Houtsoorten herkennen is helemaal niet zo moeilijk als vele mensen denken. Een korte inleiding volstaat om je het verschil te leren kennen tussen de belangrijkste houtsoorten van onze West-Europese bossen. Na afloop van deze cursus bekijk je meubels, vloeren en houten constructies gegarandeerd met andere ogen.

Wanneer ? Zaterdag 23 november 2013

Waar? Centraal in Oost-Vlaanderen.

De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ? Boseigenaars die lid zijn : € 12,50; overige deelnemers : € 30

Brandhoutzoekertjes

Via deze rubriek brandhoutzoekertjes brengen we regelmatig verkopers van brandhout en geïnteresseerde afnemers met elkaar in contact. Hierbij beperkt de Bosgroep haar inbreng enkel tot het geven van informatie en advies. De verkoop gebeurt rechtstreeks tussen de verkoper en de geïnteresseerde.

Momenteel zijn bij de Oost-Vlaamse bosgroepen volgende loten brandhout beschikbaar gemeld. Meer informatie is beschikbaar bij de respectievelijke bosgroep.

BRANDHOUTAANBOD

Bosgroep MIDDEN OOST-VLAANDEREN 09/267 78 60 -

Hamme - 10 m³ afgezaagd loofhout, diam. tussen 10 en 20 cm van dunning. Het hout dient nog in stukken gezaagd te worden

Ook uit andere Oost-Vlaamse regio’s krijgen de bosgroepen regelmatig vraag naar brandhout. Meestal van particulieren die bereid zijn om ervoor te werken. Zoekt u als boseigenaar dus naar een goedkope manier om uw hakhout nog eens af te zetten of om kroonhout te laten opruimen: contacteer ons!