de bosbode 2015 - 4

- Bosgroepenreis Lorraine

- Beukennootkoekjes bakken

- Bos in het nieuws

- Wedstrijd

- Boszoekertjes

VU, Jozef Dauwe, p.a. Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw, Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent

Bezoek ons op  Oost-Vlaamse bosgroepen

Jaargang 11– nr 4

De bosbode is een tijdschrift van de drie Oost-Vlaamse bosgroepen

Redactie

Hans Scheirlinck, Klaartje Van Loy, Sylvie Mussche, Maarten Decoene, Kristof De Rous, Sylvie Focke, Karen Dequidt, Tineke De Smet, Simon Brandt

Fotografie

Cover: Pixabay

Hans Scheirlinck, Sylvie Mussche, Klaartje

Van Loy, Maarten Decoene, Kristof De Rous, Wikipedia commons, Miguel Van Hoecke, Tineke De Smet, Gunther Bauters, Simon Brandt, Pixabay

Lay-out

Koloriet – Leefdaal

Druk

Lowyck Drukkerij – Oostende

Papier

Deze publicatie werd gedrukt op kringlooppapier ‘Reprint’

Oplage

9 000 exemplaren

Verantwoordelijke uitgever

Jozef Dauwe

p.a. Bosgroep Oost-Vlaanderen

Noord vzw

Woodrow Wilsonplein 2

9000 Gent

Raad van bestuur BON

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Leen

Meersschaert, Frans De Jonghe, Ingrid

Puylaert, Jozef Van Eeckhoudt, Jan Van Dooren, Pierre d’Alcantara, Maurits Adriaenssens, Guy Bonsecour, Kristien Dierick.

Raad van bestuur MOV

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Jan Verbeke, Marc Dilewyns, Francis De Beir, Geert de Visscher, Kris Janssens, Willy Van Hoey, Dirk Abbeloos,Werner Pycke, Steven Roosen, Jozef Wittouck, Norbert Van Stichel

Raad van bestuur VAD

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Willy Bauwens, Johan Detemmerman, Raoul D’Hoossche, Paul Lievens, Pierre Depoorter, Jozef Van Crombrugge, Marc De Bock, Wouter Stockman, Peggy Van Laethem

Uw gegevens werden opgenomen in een databank die wordt beheerd door de Bosgroep. De gegevens in deze databank zullen enkel worden gebruikt in het kader van de werking van de Bosgroep en niet voor andere doeleinden. Indien u niet wenst dat uw gegevens in deze databank zijn opgenomen of indien u uw gegevens wenst te wijzigen, kunt u dit steeds doorgeven aan de Bosgroep.

Uw bos, onze zorg

Maak kennis met de bosgroepen

Een bosgroep heeft als doel u als boseigenaar praktische ondersteuning te bieden bij het beheer van uw bos. In een bosgroep zijn vele boseigenaars uit uw streek verenigd.

Samen met hen kan u vrijwillig meewerken aan een mooie toekomst voor het Vlaamse bos.

“Baas in eigen bos”, dat is het basisprincipe van de bosgroepen. De bosgroepen informeren, adviseren en organiseren, maar u beslist steeds zelf over het beheer van uw bos.

Wat heeft de Bosgroep zijn leden te bieden?

GRATIS DIENSTVERLENING

1. Informatie

De bosgroep beantwoordt uw persoonlijke vragen over de technische, wettelijke en financiële aspecten van bosbeheer. U kunt ook deelnemen aan theorie- en praktijkcursussen in verband met bosbeheer.

2. Advies op maat van uw bos

U kunt een afspraak maken voor een terreinbezoek aan uw bos. Het resultaat is een beheeradvies op maat van u en uw bos.

3. Hulp bij uw bosadministratie

De bosgroep helpt u bij het aanvragen van subsidies en kapmachtigingen. Ook het opstellen van een bosbeheerplan kan begeleid worden.

DIENSTVERLENING TEGEN VERGOEDING

1. Betaalbare bosarbeid

U kunt een aanvraag indienen om tegen een voordelige prijs onrendabele werken in uw bos te laten uitvoeren. Voorbeelden zijn: bestrijding woekerende exoten, vrijstellen van jonge aanplantingen, onrendabele dunningen en hakhoutbeheer, aanleg van een bosrand,… De juiste tarievenlijst dient u bij uw bosgroep op te vragen.

2. Organisatie van beheerwerken

De bosgroep coördineert de beheerwerken bij meerdere boseigenaars samen zodat ze voor bos en eigenaar efficiënter en goedkoper worden. Wilt u werken uitvoeren in het bos dan kan de bosgroep die organiseren. U kunt deelnemen aan de gezamenlijke houtverkoop van de bosgroepen indien u hulp wenst bij de verkoop van bomen die u wenst te kappen.

3. Cursussen en excursies

De bosgroepen organiseren jaarlijks tal van cursussen zoals kettingzaag, bosmaaier, houten constructies, enz. Leden kunnen hieraan deelnemen tegen een voordelig tarief.

Word gratis lid

Het feit dat u dit tijdschrift ontvangt betekent niet automatisch dat u lid bent. Iedere boseigenaar die dit wenst kan gratis lid worden van de bosgroep die actief is in zijn streek.

Uw lidmaatschap geeft recht op de dienstverlening van de bosgroep. Het lidmaatschap houdt geen verdere verplichtingen in.

Digitale Bosbode

Wil u graag papier besparen en wenst u de Bosbode enkel nog digitaal te ontvangen? Graag een seintje aan uw bosgroepsecretariaat!

Wenst u vrijblijvend advies en hulp

bij het beheer van uw bos? Contacteer ons:

• Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

p.a. Provincie Oost-Vlaanderen

– Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Sylvie Mussche

• Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw

p.a. Provincie Oost-Vlaanderen

– Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Klaartje Van Loy

• Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

Veemarkt 27 - 9600 Ronse

Tel. 055/21 62 80

vlaamseardennen@bosgroep.be

Coördinator: Hans Scheirlinck

Woord vooraf

Beste boseigenaar en bosliefhebber, Het jaar zit er weer bijna op: nog enkele weken en we zeggen 2015 vaarwel. Ik hoop dat het voor u en uw bos een goed jaar is geweest met mooie realisaties op verschillende vlakken. Voor u ligt ook de laatste Bosbode van dit jaar met, zoals altijd, interessant bosnieuws.

Hartverwarmend was alvast de Dag van de Boseigenaar. Ik kom er graag nog even op terug. Het was een geslaagd evenement dat, ondanks het mindere weer, toch zo’n 250 mensen richting Horebeke heeft geleid. Zij konden er kennismaken met de eerste Belgische Wereldboom en zijn beschermheren. Het gevarieerde programma en de Ename werden in elk geval gesmaakt! Het toont ook aan hoe groot de verbondenheid kan zijn tussen boseigenaars: uit elke OostVlaamse bosgroep waren er deelnemers om het hele gebeuren te steunen en mee te maken. Een mooi voorbeeld van fijne samenwerking, ook tussen de drie Oost-Vlaamse bosgroepen. De helden van het bos zijn in goede handen …

Nog meer helden vinden we terug in de arbeidersploegen. Wanneer de bosgroep werken in uw bos laten uitvoeren, gebeurt dat vaak in samenwerking met een partner uit de sociale economie. Voor deze Bosbode ging onze redactie een dagje op stap met één van de arbeidersploegen. Ook op deze manier zorgen de bosgroepen overduidelijk voor maatschappelijke meerwaarde.

Verder is er toch wat beweging op gebied van de boswetgeving. De subsidies voor herbebossing en nieuwe bebossingen zijn namelijk hervormd. De basisprincipes van het nieuwe besluit vindt u terug in dit nummer. Contacteer zeker uw bosgroep wanneer u hiervan gebruik wilt maken! Daarbij sluit het artikel over de evolutie van jong bos mooi aan.

U merkt het al: aan deze Bosbode zal u zich zeker gezellig kunnen verwarmen tijdens de kortste dagen van het jaar. Ik wens u alvast prettige eindejaarsfeesten toe en tot binnenkort op de nieuwjaarsreceptie van de Oost-Vlaamse bosgroepen!

Ik wens u veel leesplezier, Jozef Dauwe

Voorzitter Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

Voorzitter Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw

Voorzitter Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

Een nieuw subsidiebesluit voor …

De Vlaamse Regering keurde op 2 oktober 2015 een nieuw subsidiebesluit voor bebossing en herbebossing goed. Dit besluit vervangt de vroegere subsidieregeling (her)bebossing en het subsidiebesluit over bebossing van landbouwgronden. Vooraleer de nieuwe regeling operationeel wordt, zal het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) nog een aantal criteria verder uitwerken. We geven in dit artikel alvast de basisprincipes mee van het nieuwe systeem.

Waarvoor wordt subsidie gegeven?

Er wordt een eenmalige subsidie verleend voor het uitvoeren van een bebossing (nieuw bos) of een herbebossing. De oppervlakte van de (her)bebossing moet minstens 0,5 ha zijn. Indien het een bebossing betreft die een bosrand vormt aansluitend op een bestaand bos, is de minimale oppervlakte 0,25 ha. Deze subsidie is een tegemoetkoming voor verschillende kosten, namelijk de kosten van de beplanting, de kosten voor wildbescherming en een extraatje voor het gebruik van aanbevolen herkomst. Als je een landbouwer bent, is er bij bebossing een extra tegemoetkoming voor onderhoudskost en inkomenscompensatie

voorzien. Een overzicht van de subsidiebedragen voor bebossing en herbebossing vind je in de tabel.

Wie komt in aanmerking?

Zowel natuurlijke personen, privaatrechtelijke als publiekrechtelijke rechtspersonen (uitgezonderd Vlaams Gewest en de Federale staat) kunnen deze subsidie krijgen. Degene die de subsidie krijgt, moet eigenaar zijn van de grond, pachter of een zakelijk recht hebben dat (her)bebossing toestaat. Indien je pachter bent, moet ook de eigenaar van de grond schriftelijk verklaren dat hij akkoord gaat met de bebossing.

Welke boomsoorten mag je planten?

In geval van herbebossing mag dat uitsluitend met de inheemse soorten die vermeld worden in het uitvoeringsbesluit. De aan te planten soorten moeten ook standplaatsgeschikt zijn. Bij bebossing geldt ditzelfde uitgangspunt. Er kan bovendien ook een subsidie toegekend worden als er populier wordt aangeplant in combinatie met inheemse soorten.

Het nieuwe subsidiebesluit legt geen vaste stamtallen per hectare noch plantverbanden vast. De (her)bebossing moet als inheems bos behouden worden en moet bestaan uit minstens 2 inheemse boomof struiksoorten die elk minimum 10% van het stamtal innemen. Als het bos groter is dan 1 hectare, moeten er minstens 3 boom- of struiksoorten aangeplant worden.

De aanplant van niet-inheemse soorten wordt niet toegestaan. Uitzondering hierop is de aanplant van populier bij bebossing. Natuurlijke verjonging van nietinheemse soorten mag maximaal 10% bedragen van de kroonbedekking.

Het aangeplante plantsoen moet bosplantsoen van erkende herkomst zijn. Het ANB kan ook plantgoed van een andere herkomst goedkeuren, mits het gaat om kwalitatief plantsoen en na voorafgaandelijke keuring. Plantsoen van eigen kweek komt hier niet voor in aanmerking.

Subsidie wildbescherming?

Nieuw in het subsidiesysteem is dat de aanvrager een extra subsidie kan krijgen indien hij wildbescherming aanbrengt. De subsidiebedragen variëren en zijn weergegeven in de tabel. Om deze subsidie te krijgen, moet je in je aanvraag duidelijk vermelden wat je werkwijze en de keuze van materialen zullen zijn.

In geval van collectieve wildbescherming moet de afrastering gedurende 7 jaar na de uitbetalingsaanvraag van de eerste

bebossing en herbebossing

subsidieschijf worden behouden en onderhouden.

Wat zijn de algemene voorwaarden waaraan je moet voldoen?

Om in aanmerking te komen voor de subsidie, zijn er een aantal algemene voorwaarden waaraan je moet voldoen. Heel belangrijk is dat de begunstigde van de subsidie uiterlijk vier jaar na het aanvragen van uitbetaling van de eerste subsidieschijf, een goedgekeurd beheerplan moet hebben.

Verder moet de geplande (her)bebossing in overeenstemming zijn met de afgeleverde vergunningen, het beheerplan en andere wetgeving ter zake. De begunstigde moet de aanplanting uitvoeren zoals aangevraagd en doet de nodige beheerwerken om de (her)bebossing in stand te houden. Er mag op de grond in kwestie ook geen veroordeling of bestuurlijke boete rusten.

In geval van bebossing komen hier nog enkele extra voorwaarden bovenop. De aanvrager van de subsidie moet over de wettelijk vereiste vergunningen en adviezen voor bebossing beschikken. De bebossing mag gedurende een periode van 25 jaar na de indiening van de betalingsaanvraag, niet ontbost worden. Bij verkoop van de beboste grond, moet de verkoper (=begunstigde van de subsidie),

de koper van de grond van bovenstaande voorwaarden op de hoogte brengen via een clausule in de notariële akte.

Aanvraagprocedure?

De begunstigde dient zijn aanvraag in bij het ANB vóór 1 mei of 1 september van elk kalenderjaar. Deze aanvraag kan ingediend worden via een formulier waarvan het model beschikbaar zal zijn op de website van ANB (www.natuurenbos.be).

Naast het inhoudelijke luik en de plannetjes, bevat de aanvraag ook heel wat administratieve gegevens.

Het ANB bezorgt de aanvrager binnen de 30 dagen na ontvangst van de aanvraag een ontvangstmelding. Deze is -tenzij het dossier onvolledig is- tegelijk ook de ontvankelijkheidsverklaring. Als je aanvraag niet ontvankelijk is (dossier onvolledig, niet voldoen aan voorwaarden, …), krijg je 30 dagen de tijd om een bijgewerkt dossier in te dienen.Het ANB neemt een beslissing over je aanvraagdossier binnen de 90 dagen na de uiterste indiendata voor dossiers (1 mei of 1 september).

Beoordeling door ANB?

In tegenstelling tot het vroegere systeem, wordt niet elke subsidieaanvraag die ontvankelijk is, ook automatisch goedgekeurd. Alle ontvankelijke subsidieaanvragen moeten een minimumscore halen.

Tabel. Overzicht subsidie-onderdelen en –bedragen voor bebossing en herbebossing

Onderdeel subsidie

Kosten voor beplanting

BEBOSSING bedragen

€ 3500 /ha

De toe te kennen score zal in hoofdzaak bepaald worden door 1) de mate van bijdrage aan de realisatie van de Instandhoudingsdoelen (IHD) en 2) de mate van bijdrage tot het beperken van de gevolgen van de IHD voor een normale landbouwuitbating. In het geval van herbebossing zal het realiseren van een ecologische verbetering ook belangrijk zijn. De precieze criteria moeten door het ANB nog verder uitgewerkt worden.

De aanvragen zullen via een puntensysteem op basis van bovenstaande criteria, gerangschikt worden. Indien er weinig middelen ter beschikking zijn, zullen enkel de hoogst gequoteerde dossiers goedgekeurd worden.

Uitbetaling en controle subsidies?

De uitbetaling van de subsidies zal in 2 schijven verlopen. Een eerste schijf van 75% van het toegekende bedrag kan aangevraagd worden na uitvoering van de aanplant en binnen een termijn van 3 jaar na goedkeuring van de subsidie. De tweede schijf van 25% kan ten vroegste 3 jaar na aanvraag tot uitbetaling van de eerste schijf, gevraagd worden. Hiervoor zal ANB een modelformulier ter beschikking stellen op www.natuurenbos.be

Details en meer info?

Contacteer je bosgroep!

HERBEBOSSING bedragen

€ 3000 per ha

Aanbevolen herkomst (€ 250/ ha) x (percentage plantgoed van aanbevolen herkomst) (€ 250/ ha) x (percentage plantgoed van aanbevolen herkomst)

Wildbescherming:

- Collectief OF

- Individueel

Kosten onderhoud : enkel voor landbouwers & grond in landbouwgebruik

Verlies aan inkomsten : enkel voor landbouwers & grond in landbouwgebruik

€ 350 per 100 m raster

€ 0,65 per apart beschermingsstuk

€ 185 per ha per jaar gedurende de eerste 5 jaar

€ 75 per ha per jaar gedurende de daaropvolgende

7 jaar

€ 800 per ha per jaar gedurende 12 jaar (wordt verminderd met andere inkomstencompensatie voor hetzelfde perceel)

€ 235 per 100 m raster

€ 0,45 per apart beschermingsstuk

Geen

Geen

Een opgroeiend bos: van 0 tot 13

Heb je na het lezen van het artikel op de vorige bladzijden ook zin gekregen om een lapje grond te bebossen? Natuurlijk ben je dan benieuwd om te weten hoe je bos zal evolueren de komende jaren. Want wellicht heb je heel wat vragen: hoe ziet de aanplant eruit na enkele jaren, wat moet er gebeuren met het onkruid, wanneer moeten we maaien, dunnen, snoeien? De bosgroep geeft je graag advies, maar hieronder zie en lees je al kort hoe jouw bos precies zal opgroeien.

De start

Wie een gemengd inheems bos wil, gaat best niet over één nacht ijs. Heb je een stukje grond dat je kan en mag bebossen? Is de vergunning in orde? Heb je een idee welk soort bomen je wil planten? Is er rekening gehouden met de bodemsoort, vochtgehalte, oriëntatie, etc.? Als je al deze vragen kan beantwoorden, ben je er klaar voor.

Jaar 0: de geboorte van je bos

In een plantverband van 2 keer 2,5 meter planten we zo’n 2000 inheemse loofboompjes per hectare. We kunnen een tractor de putten laten maken of dit manueel doen. De boompjes zijn 80 tot 120 cm hoog en hebben 1 tot 3 jaar kunnen groeien bij de boomkwekerij. Groter bosgoed heeft o.a. het voordeel dat de boompjes makkelijker zichtbaar zijn bij vrijstellingen in de zomer. We plan-

ten bloksgewijs verschillende groepen bomen aan.

Bij bebossingen van akkers kan je kiezen om enkele maanden vóór de aanplant, gras of tarwe te zaaien. Op die manier kan je de onkruiddruk tegengaan in de eerste groeiseizoenen. De afgerijpte tarwe zorgt op het einde van de zomer nog voor voedsel voor verschillende akkervogels. Een andere mogelijkheid is om eerst voor populier te kiezen, die dan na zijn groeicyclus van 25 à 30 jaar, de bodem voorbereidt op de volgende generatie bomen. Als dat het geval is, planten we in een verband van 8 op 8 of 9 op 9 meter. Eventueel kan er al een onderlaag van struiken bijgemengd worden en beheerd worden als hakhout.

Jaar 1: de eerste winter overleefd

De blaadjes ontluiken na de eerste winter op hun nieuwe groeiplaats. Soorten zoals zomereik en beuk groeien de eerste 2-3 jaar na aanplant heel weinig en

Jaar 0: manuele aanplanting van inheemse loofboompjes

Jaar 0: plantgaten maken met de tractor

Jaar 1: de boompjes beginnen te groeien

jaar oud

zijn vooral bezig met ‘overleven’. Andere soorten zoals zwarte els krijgen enorme groeischeuten en groeien zienderogen. In de zomer maaien we de grassen tussen de rijen. Op die manier verlagen we de concurrentiedruk voor het voedsel en zorgen we er ook voor dat muizen minder vreten aan de jonge boompjes. Door het maaien vormen zich minder graspollen waar muizen soms onder verblijven. Ook grote groepen distels kunnen vervelend zijn bij het bebossen van weides, zeker voor aanpalende eige-

naars. Hier is kneuzen beter dan maaien, want anders breidt de soort zich snel verder uit.

Jaar 3: groeien als kool

Na enkele jaren zien we een duidelijk verschil tussen de snelgroeiende en de traaggroeiende soorten. Op de foto hieronder zie je links beuk en rechts zwarte els. De boompjes zijn op dezelfde dag geplant en hadden dezelfde afmetingen. Onder de snelgroeiende zwarte els zien we de onkruiddruk verminderen door de schaduw, maaien is daar niet meer nodig.

jaar 3: bebossing en verdisteling

Jaar 1: vrijstellen van de boompjes met de tractor

Jaar 3: hier zie je duidelijk het verschil tussen de snelgroeiende zwarte els (rechts) en de trager groeiende beuk (links).

Jaar 6: stilaan naar een bos

De aanplant van verschillende blokken van dezelfde soort geeft een mooie variatie in kleuren, bloeitijden en groei. Het bos begint zich stilaan te vormen. Het wordt moeilijker om tussen de rijen te lopen, omdat de zijtakken zich goed sluiten om zoveel mogelijk licht op te vangen. Opsnoeien is nog niet nodig, de bomen doen dit zelf.

In deze fase krijgt het bos een belangrijke ecologische functie voor grondbroeders, vlinders en andere insecten. Er is voldoende plaats om te broeden en te schuilen. Bovendien komen er al heel wat bloemen en bessen op bepaalde struiken en bomen.

Jaar 13: de eerste dunning

In een stuk met essen wordt de eerste dunning noodzakelijk, want de kruinen geven een volledige sluiting. Als we niet zouden dunnen, krijgen we enkel ijle bomen met een kleine kruin, zogenaamde ‘zwiepers’ die niet dik kunnen worden. Er komt maar weinig licht meer op de bosbodem. Daardoor vermindert de onkruiddruk van netels, distels en bramen en er beginnen zich schaduwminnende kruiden te vestigen. Spontaan kunnen ook vlierbes en hazelaar als struiklaag beginnen te groeien.

Je kan nu vlot wandelen door het bos. Natuurlijke takafstoting heeft ervoor gezorgd dat de onderste takken afgevallen zijn, waardoor de boom meer energie in zijn kruin kan steken om in de hoogte te groeien.

Na een eerste lichte dunning van 10 à 15 % van het stamtal, ontstaat er opnieuw meer ruimte in de kronen om bij te groeien. Nu kunnen de bomen ook weer in dikte toenemen. De selectie voor de dunning gebeurt op basis van groeivorm, groeisnelheid, concurrentie met buurbomen, etc. Toch moeten we opletten dat we niet te zwaar dunnen, anders kunnen de bomen doorbuigen en kunnen bramen en ander onkruid terugkomen.

Nu kunnen we ook beginnen denken aan het bovenhalen van de kettingzaag. Afhankelijk van de aangeplante soorten kunnen we voor het eerst brandhout zagen na zo’n 10-15 jaar.

Voor de eerste boomhut is het wel nog even wachten...

Zie je toch de bomen niet door het bos? Laat je adviseren en begeleiden door jouw bosgroep!

Jaar 13: het bos voor de dunning

Jaar 13: het bos na de dunning

Jaar 6: het bos groeit stilaan dicht.

De Dag van de Boseigenaar: een echt succes!

Woensdag 14 oktober vierden we onze tweede Dag van de Boseigenaar. En dat deden we in stijl met de inhuldiging van de Eerste Wereldboom in België: ‘De Grote Meneer’, een eik van 100 jaar oud in het boscomplex van Raoul D’Hoossche in Horebeke. Het werd een bijzonder gezellig (bos)feest. Jullie kwamen massaal meevieren, ondanks het druilerige weer. Dat de afwezigen alweer ongelijk hadden, bewijst deze mooie collectie sfeerfoto’s. Geniet mee of geniet nog even na!

Boseigenaar Raoul D’Hoossche leidt heel wat geïnteresseerde wandelaars rond in zijn bos, met als hoogtepunt een unieke poel.

Klimmen in de Wereldboom en eruit glijden langs de tokkelbaan?

Kinderen beleven de tijd van hun leven met de boomverzorgers van Stichting Wereldboom.

Leonardo van Bushcraft Belgium leert de bezoekers vuur te maken met een firesteel en tondel (droog gras).

Boomacrobate Nina Kerhove verklaart haar liefde aan de Wereldboom door allerlei kunsten uit te halen. Het publiek is onder de indruk.

Francis De Beir, voorzitter van de Koepel Vlaamse Bosgroepen, opent het officiële gedeelte.

Els Eeckhout van Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen licht het Oost-Vlaams Plattelandsprogramma toe.

Dichter Paul Cox leest zijn speciaal geschreven gedicht ‘De Grote Meneer’ voor.

Filiep Cardoen benadrukt het belang van de bosgroepen in naam van Vlaams minister van Leefmilieu, Omgeving en Landbouw Joke Schauvliege.

Het lint wordt doorgeknipt: ‘De Grote Meneer’ is officieel een Wereldboom!

Het feest werd afgesloten met een deugddoende receptie, een lekkere Ename, een streepje muziek en een eigen Wereldboompje om mee naar huis te nemen.

AVS maakte een mooie reportage over het Wereldboomfeest. Maar ook onze eigen cameraploeg maakte een filmpje over de Dag van de Boseigenaar, nog steeds te zien via onze Facebookpagina (Bosgroepen Oost-Vlaanderen) en op de website www.bosgroepen.be

Beschermheer Raoul D’Hoossche en peter Marijn Devalck leggen samen de belofte af aan de Wereldboom.

Met dank aan Gunther Bauters voor de vele prachtige foto’s.

“Wij doen niets liever dan plantjes licht en zuurstof geven”

Op stap met de arbeidersploeg van vzw Grijkoort

“Heeft iedereen zijn bosmaaier nagekeken? Benzinetank vol? Ok, dan kunnen we beginnen.” Het is nog vroeg in de ochtend als William Moerman en zijn 4 doelgroepmedewerkers van de sociale werkplaats Grijkoort zich klaarmaken in het landelijke Vurste, een deelgemeente van Gavere. Om half 8 ’s morgens zijn ze al vertrokken vanuit het depot in Oudenaarde met één doel: een hele voormiddag onkruid maaien om een terrein plantklaar te maken voor een nieuwe bosrand, in opdracht van de bosgroep Midden-Oost-Vlaanderen.

“Alles mag goed kort tot aan die hazelaar, maar hou wel rekening met die struiken daar.” Klaartje Van Loy, coördinator van de bosgroep Midden-OostVlaanderen, geeft nog enkele aanwijzingen aan William. Op die manier kunnen de 4 arbeiders Christophe, Joris, Cher en Veysel snel aan het werk. Met luid geraas starten de bosmaaiers en beginnen de mannen –op veilige afstand van elkaarzich een weg te banen door de wildernis van netels, bramen en distels.

“Hier maken we dus alles klaar voor de aanplanting van een bosrand, maar eigenlijk houden we ons vooral bezig met vrijstellingen”, vertelt William, terwijl hij intussen nauwlettend in het oog houdt of zijn medewerkers maaien op de juiste plaatsen. “Jong plantgoed vrijstellen is ook behoorlijk zwaar werk. Eerst moeten we de rijen uitzoeken en dan werken we in ploegen van 2 mannen. Eén medewerker loopt voorop met een kapmes om de rij vrij te maken en de plantjes aan te duiden door er rond te stappen. Zo kan degene met de bosmaaier zich vooral concentreren op het kortwieken van al het onkruid.”

De Oost-Vlaamse bosgroepen werken regelmatig samen met de groendienst van Grijkoort. Vooral vrijstellingen en klaarmaken voor aanplantingen dus, maar ook bijvoorbeeld bestrijding van Amerikaanse vogelkers en andere groenjobs. Samenwerken met een sociale werkplaats wordt immers beloond onder de vorm van subsidies en daardoor kunnen de bosgroepen de bosarbeid een stuk goedkoper aanbieden aan hun leden.

“Etenstijd”, roept William enkele uren later. Opgelucht leggen de mannen de krachtige bosmaaier even

neer om een boterhammetje te eten en een hete kop koffie te drinken. Kou hebben ze nochtans niet, ondanks het natte, miezerige weer. Het zware werk houdt ze warm. “Soms kom je wel eens je grenzen tegen.”, zegt Christophe, de 39-jarige voorman van de ploeg. “Vooral als het onkruid hoger komt dan je groot bent, want dan moet je voortdurend de bosmaaier heffen boven je normale hoogte. Dan ben je kapot op het einde van de dag, zeker in zo’n weer.” Toch doet Christophe zijn job enorm graag. Hij werkt al sinds 2011 bij Grijkoort in het kader van een gevangenisstraf. “Ik kan mij hierin uitleven, zelfs al moet ik een hele dag maaien. Dankzij deze job heb ik orde op zaken kunnen stellen in mijn leven.”

“Dat zien we vaak”, vult William aan. “De mensen komen bij ons terecht via een trajectbegeleider, bijvoorbeeld van de VDAB. Meestal na een lange periode van werkloosheid. Bij ons krijgen ze de kans om weer structuur in hun leven te krijgen, maar ze mogen fouten maken. Er staat voor iedereen een kredietlijn open, noemen wij dat. Maar ze moeten natuurlijk ook de regels naleven. We houden er wel rekening mee dat ze een periode nodig hebben om zich aan te passen, om zich te organiseren. En die

kans krijgen ze niet op de gewone arbeidsmarkt: daar is de druk meteen veel hoger en dat kunnen ze niet aan. Nadat ze hier een tijdje gewerkt hebben, is het dan de bedoeling dat ze doorstromen naar de gewone arbeidsmarkt, dankzij de structuur en kennis die ze hier aangeleerd hebben.”

“Kom William, terug aan het werk”, grapt Christophe. “We hebben nog heel wat te maaien deze voormiddag.” Opnieuw worden de oorbeschermers opgezet, de regenjassen nog eens extra goed dichtgeritst en de bosmaaiers aangezet. “Prachtig team”, zegt William terwijl hij af en toe de mannen bijstuurt met goede raad. “Bij de groendienst proberen we zoveel mogelijk mensen een grondige opleiding te geven als tuinverzorger. Daarom maaien ze niet alleen, maar laten we ze kennismaken met een brede waaier aan taken: snoeien, hagen scheren, etc. Alle aspecten van de tuin komen aan bod. Op die manier leren ze veel en blijven ze gemotiveerd door de afwisseling. Want elke dag maaien, dat doet niemand graag.”

“Moeten ze daar ook maaien?”, komt voorman Christophe vragen. Terwijl William even gaat kijken, maakt Christophe de messen vrij van zijn bosmaaier. Door het natte weer, blijft het onkruid hardnekkig kleven. “ Het klikt echt goed met William, hij deelt zijn verantwoordelijkheden met mij. We kunnen elkaar alles zeggen. Ik ben veel rustiger geworden dan vroe-

ger en we begeleiden de ploeg met veel geduld. Ik kan nu veel begrip opbrengen voor de jongens die het misschien niet zo snel begrijpen. Hier voel ik mij echt op mijn gemak, er is veel ruimte voor vragen en overleg”, zegt Christophe, terwijl hij zich klaarmaakt om een nieuwe partij onkruid weg te maaien.

“ Die sociale aanpak typeert ons inderdaad”, bevestigt William. “Een goede teamgeest is voor ons even belangrijk als op tijd komen of je werk goed uitvoeren. Ik heb hier al veel mensen zien openbloeien. Velen zijn het niet gewoon om hun gevoelens te verwoorden als ze met iets zitten. Hier leren ze dat het

Sociale Werkplaats Grijkoort

meer opbrengt om te praten dan om hun bosmaaier opzij te gooien en weg te lopen. Ze leren samenwerken, omgaan met elkaar, verdraagzamer worden ook. Dat is voor mij het mooiste: als ik kan terugkijken op een werkdag met gemotiveerde medewerkers die goed hebben samengewerkt en de klant tevreden is. En dat we veel plantjes licht en zuurstof hebben gegeven, natuurlijk.”

Na een stevige halve dag werken ligt het terrein klaar voor de aanplanting van de nieuwe bosrand. In het volgende plantseizoen zal onder meer Gelderse roos, Kardinaalsmuts en Rode kornoelje hier veel kleur en leven brengen.

De sociale werkplaats Grijkoort is vooral actief in de Vlaamse Ardennen en houdt zich bezig met groenonderhoud, renovaties, traiteur- en strijkdiensten. Er zijn zo’n 60 à 70 doelgroepmedewerkers actief bij de groendienst. Ze werken in kleine ploegen met begeleiders. Het zijn vooral mensen die langdurig werkloos geweest zijn door persoonlijke problemen of omdat ze de Nederlandse taal niet voldoende beheersen. Bij de groendienst leren ze alles over tuinonderhoud en ontwikkelen ze ook betere sociale vaardigheden. De slaagkansen bij de sociale werkplaats zijn hoog: bijna niemand wordt ontslagen. De uiteindelijke bedoeling is dat ze na hun opleiding en werkervaring doorstromen naar de gewone arbeidsmarkt.

Naast gemeentebesturen, scholen en privépersonen, maken ook de bosgroepen regelmatig gebruik van hun diensten.Want dankzij hen kunnen de bosgroepleden genieten van goedkopere bosarbeid. Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender en Midden-Oost-Vlaanderen hebben dit jaar met Grijkoort samengewerkt, bosgroep Oost-Vlaanderen Noord zette hen de voorbije jaren in voor heel wat terreinwerk. Ook andere sociale werkplaatsen krijgen de kans om werken uit de voeren voor de bosgroepen. De maatschappelijke waarde daarvan is zeker niet te onderschatten.

William met zijn team: Veysel, Joris, Cher en Christophe

Nieuwe poelen in het Keigatbos!

Elk jaar krijgt de bosgroep een budget ter beschikking van de provincie OostVlaanderen om ‘soortenbeschermingsprojecten’ mee te realiseren. Dit jaar werden met dit budget in het Keigatbos (Ursel en Zomergem) 2 nieuwe bospoelen aangelegd en 1 bestaande poel geruimd.

Om de nieuwe poelen te kunnen aanleggen, werd vooraf een open plek gekapt in het bos en werd Pontische rododendron verwijderd. De poelen zijn van speciaal belang voor de vinpootsalamander en andere amfibieën. Om de poelen voor deze dieren aantrekkelijk te maken, kregen ze een zacht afgeschuinde, zuidelijk georiënteerde oever en werd ervoor gezorgd dat ze veel licht krijgen. De werken werden uitgevoerd in augustus en september, omdat het dan de droogste periode van het jaar is en omdat er op dat moment het minste verstoring is voor de al aanwezige amfibieën. Deze winter worden daar – als kers op de taart – ook nog enkele bosranden met inheemse struiksoorten aangeplant.

Herprofilering en ruiming van bestaande poel

situatie na de groepenkap poel net na het graven tijdens de graafwerken

Op zoek naar vleermuizen in provinciaal domein Het Leen

Donderdagavond 27 augustus. Het miezerde lichtjes. Niet meteen het beste weer om vleermuizen te gaan ‘spotten’. Gewapend met regenjassen en bat-detectors trokken we toch met een groepje van een 20-tal liefhebbers het bos in. Dit onder de deskundige leiding van Daan De Keukeleire van de Vleermuizenwerkgroep van Natuurpunt. Het provinciaal domein Het Leen maakt deel uit van het netwerk van Natura 2000 gebieden en is van bijzonder belang voor de vleermuizenpopulaties.

Tegen alle verwachtingen in, hielden we het droog en zagen en hoorden we heel wat vleermuizen.

Een nieuw bosgroepgezicht : Simon Brandt

Op 1 september startte Simon Brandt als nieuwe medewerker bosbeheer. Hij volgt Jakob Derks op, die zich momenteel in het verre Finland verder specialiseert in bosbeheer.

Simon stelt zich graag even aan de boseigenaars voor:

“Ik kom uit Wijnendale (Torhout), in West-Vlaanderen. Dat is natuurlijk een eindje van mijn werkingsgebied in Oost-Vlaanderen, maar om mijn passie als job te kunnen uitoefenen, was ik bereid om het wat verder van huis te zoeken. Al van jongs af aan ben ik met de natuur en de bossen bezig. Mijn vader had een voorliefde voor bos en zette bij de ouderlijke woning een halve hectare weiland om in bos. Dus als pa in het bos werkte, dan was ook kleine Simon daar te vinden. Mijn hele jeugd heb ik ettelijke uren in dat bos doorgebracht. Boompjes planten en verplanten, knotten, snoeien en later ook vellen van bomen; ik deed het allemaal even graag. Het lag dan ook voor de hand dat ik in die richting ging verder studeren.

Na het behalen van een onderwijsdiploma en enkele jaren gepassioneerd lesgeven, behaalde ik mijn diploma agro- en biotechnologie richting groenmanagement. Ik liep stage bij het ANB, bij het Regionaal Landschap Houtland en de bosgroep Houtland. Daar deed ik mijn eerste praktijkervaringen op, die ik nu kan gebruiken om jullie verder te helpen.

Ik hoop van harte mijn passie voor het bos met jullie te kunnen delen in de toekomst. Tot binnenkort!

Wenst u ons te contacteren ? Bosgroep oost-Vlaanderen noord VzW

Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2

9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Sylvie Mussche

Oude bomen en ingerichte bunkers maken Het Leen een echte hotspot voor vleermuizen.

Gewapend met een bat-detector werd het ook voor de kleinsten een spannende activiteit.

Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen

Samen hout verkopen in 2016

Het

kappen van bomen in het bos is vaak een noodzakelijk beheerwerk en kan je bovendien nog een mooie opbrengst opleveren. Maar het organiseren hiervan vraagt heel wat voorbereiding en kennis van zaken. De bosgroep organiseert daarom voor de leden een gezamenlijke houtverkoop in het voorjaar van 2016.

Contacteer ons nog in 2015 als je interesse hebt om deel te nemen!

Hoe verloopt de gezamenlijke houtverkoop?

1. Advies over het nut van houtoogst

De bosgroep komt eerst ter plaatse kijken en zal je dan informeren over de kaprijpheid van de populieren of de mogelijkheden van een dunningskap in een gemengd bos. We maken dan ook een eerste inschatting van de waarde van het hout en de aandachtspunten bij exploitatie.

2. In orde brengen van vergunningen

Om kaprijpe bomen te mogen kappen, moet je een kapmachtiging aanvragen bij het Agentschap voor Natuur en Bos (Vlaamse overheid). De bosgroep helpt je om de kapmachtiging correct aan te vragen. Als er een beheerplan is, moet de kapping of dunning opgenomen zijn in de beheertabel.

3. Opmeten en markeren van de bomen (of schalmen)

De bosgroep leert je om de bomen correct op te meten en aan te duiden of zoekt contact met een geschikt bedrijf om dit voor jou te doen. Je krijgt nadien

een overzichtelijk rapport met de berekende volumes van het aangeboden hout. In overleg wordt een minimumprijs afgesproken en vastgelegd in een overeenkomst tussen de bosgroep en de eigenaar.

4. Opmaken en verspreiden van de houtcatalogus

Alle opmetingen worden gebundeld in een houtcatalogus. Die wordt verspreid onder alle erkende houtkopers in de streek. Naast de gegevens van de bomen, staan in de houtcatalogus ook de verkoopsvoorwaarden. Deze werden uitgewerkt door alle Vlaamse bosgroepen en zijn juridisch getoetst om de boseigenaar zo goed mogelijk te beschermen.

5. Houtverkoop

De bosgroep organiseert vervolgens een verkoopdag. Geïnteresseerde houtkopers kunnen die dag een bod doen op jouw bomen. Ze worden vervolgens verkocht aan de hoogste bieder, behalve wanneer dit bod niet voldoet aan de vooraf afgesproken minimumprijs.

6. Exploitatie van de verkochte bomen

De bosgroep volgt de uitvoering van de exploitatie op en beoordeelt deze op het terrein. Exploitanten moeten een schadewaarborg storten bij de bosgroep. Deze wordt pas vrijgegeven als de exploitatie correct beëindigd werd.

7. Tarief voor deelname

De dienstverlening van de bosgroep word je aangeboden tegen een commissie van 5% op de opbrengst van de houtverkoop met een minimum van 150 euro en een maximum van 500 euro (excl. btw).

Nieuwe poelen dankzij bosarbeid

Sinds begin 2015 gebruikt de bosgroep een nieuwe regeling voor bosarbeid. Bosarbeid gaat over werken in het bos, die niet rendabel zijn, maar het bos zelf wel ten goede komen. Voorbeelden zijn het vrijstellen van jonge aanplantingen of het bestrijden van exoten. Maar ook voor kleinere natuurprojecten kan de bosgroep ondersteuning bieden. Begin oktober 2015 zijn op deze manier twee poelen gegraven in het werkingsgebied van de bosgroep Midden OostVlaanderen, namelijk in Oosterzele en in Herdersem (Aalst). Beide poelen zijn ongeveer 75 m² groot en zullen de biodiversiteit van de bossen waarin ze liggen, sterk verhogen.

Vooraf werd eerst nagegaan of het mogelijk was om een poel te graven. Enkele criteria zijn de nabijheid van andere poelen of waterlopen en voldoende bodemvochtigheid, zodat er genoeg water in de poel blijft staan. De bosgroep zorgde nadien voor de nodige vergunningen, het maken van de plannen en uitvoeringsdossiers, het uitbesteden en natuurlijk ook de opvolging van de werken. Voor

Type beheerwerk

Eénmalige vrijstelling jonge aanplantingen

de eigenaars bleef de kostprijs beperkt tot 100 euro, volgens de vastgelegde tarieven.

Overzicht tarieven en werkwijze Wil je gebruik maken van deze ondersteuning? Doe dan een aanvraag voor bosarbeid. Een aanvraag kan eenvoudig per telefoon of per e-mail. Vermeld de locatie en welke werken je voor ogen hebt. Je maakt best op voorhand een afspraak voor een terreinbezoek, zodat de bosgroep je advies kan geven en zicht krijgt op jouw vraag. Komt je aanvraag in aanmerking voor bosarbeid, dan nemen wij je op in een prioriteitenlijst. Afhankelijk van de beschikbare middelen zorgt de bosgroep dan voor de uitvoering. Een overzicht van de kostprijs vind je in de tabel.

Denk aan de afspraken! De bosgroep werkt met vaste data voor het aanvragen van bosarbeid. Dit laat ons toe om voldoende tijd te maken

Tarief (incl BTW)

Voor werkende leden van de bosgroep*

250 euro/ha

voor een terreinbezoek en de werken zo goed mogelijk te organiseren. Dit zijn de einddata voor aanvragen:

• Vóór 1 februari 2016: aanvragen voor onrendabele dunningen, bestrijding van exoten en natuurprojecten.

• Vóór 1 mei 2016: aanvragen voor vrijstellingen. De uitvoering gebeurt in juni – juli.

• Vóór 1 september 2016: aanvragen van aanplantingen (bosrand, onderetage, her(be)bossing < 0,5 ha). De uitvoering gebeurt in november –maart.

Een aanvraag doen voor bosarbeid? Dat kan via 09 267 78 60 of bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be

Wenst u ons te contacteren ? VzW

Vrijstelling jonge aanplantingen voor meerdere jaren

Bestrijding invasieve exoten (Amerikaanse vogelkers, Reuzenbereklauw, Reuzenbalsemien, Japanse Duizendknoop)

Onrendabele dunning/hakhoutbeheer

Aanleggen bosrand (4m breed) of onderetage in bestaand bos of (her)bebossing < 0,5 ha

Aanleggen bosrand (4m breed) of onderetage in bestaand bos of (her)bebossing < 0,5 ha door de eigenaar

Natuurprojecten (vb. aanleg van poel, open plek, bosrandbeheer, …)

650 euro/ha

300 euro/ha

250 euro/ha

500 euro/ha, met de effectief te beplanten ha als basis voor berekening

250 euro/ha, met de effectief te beplanten ha als basis voor berekening

100 euro

*werkende leden zijn boseigenaars die aangesloten zijn bij de bosgroep Midden Oost-Vlaanderen.

bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Klaartje Van Loy

De poel in Herdersem, enkele weken na de graafwerken.

Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender

Private boseigenaars gaan voor meer natuur

De bosgroep kreeg van de Vlaamse regering een projectsubsidie voor de Natura 2000-gebieden rond het Muziekbos in Ronse en het Burreken in Brakel. De bedoeling is dat er de komende jaren, samen met de betrokken private eigenaars, extra maatregelen genomen worden om de natuur te versterken. Denk maar aan de aanleg en het beheer van enkele honderden meters bosranden, vrijstellingen van enkele hectares jonge aanplantingen en de herstelling van meerdere poelen. Meer over de resultaten van deze natuurinrichtingswerken lees je in een volgend nummer van de Bosbode.

De voorbije jaren legde de bosgroep reeds meer dan 50 nieuwe poelen aan in de streek. Om dit netwerk te versterken, werden ook dit jaar 5 nieuwe poelen gegraven en 3 bestaande poelen geruimd. Uit waarnemingen blijkt dat al deze inspanningen hun vruchten afwerpen. Al snel na de aanleg verschijnt in de meeste poelen kikkerdril. Na enkele jaren komen er in sommige poelen ook zeldzamere soorten voor, zoals de alpenwatersalamander of de vinpootsalamander. Niet alleen voor deze amfibieën zijn de nieuwe poelen belangrijk, maar ook watertorren, waterspinnen en libellen vinden er een nieuwe thuis.

Een structuurrijke bosrand bruist van leven

Een eigen paddenstoelenhoekje bij je thuis?

In het vorig nummer van de Bosbode kon je lezen hoe je zelf oesterzwammen kan kweken. Misschien is het gaan kriebelen en heb je zin om enkele stammetjes versgezaagd hout te gaan enten? Maar wist je dat je ook zelf shiitakes of fluweelpootjes kan kweken?

In het boekje ‘Succesvol eetbare houtzwammen kweken’ kom je alles te weten over hoe je hieraan moet beginnen. De info uit dit boek lag trouwens mee aan de basis van het artikel over paddenstoelen, in het vorig nummer van de Bosbode. Dit boekje kan je bestellen via www.mycobois.be. Daar kan je ook terecht voor alle entmateriaal dat je nodig hebt om je eigen paddenstoelenhoekje in te richten. Alvast veel succes en … smakelijk!

Algemeen bosgroepnieuws

Wenst u ons te contacteren ?

Bosgroep VlaaMse ardennen tot dender VzW

Veemarkt 27 - 9600 Ronse

Tel. 055/21 62 80

vlaamseardennen@bosgroep.be

Coördinator: Hans Scheirlinck

Tineke, een nieuw ‘hart voor hout’ bij de bosgroepen

Dag bossympathisanten

Sinds deze zomer maak ik ook deel uit van het bosgroepenteam van OostVlaanderen, als communicatiemedewerker. Na bijna een half jaar, heb ik mij al stevig ingewerkt, maar misschien kennen jullie mij toch nog niet.

Ik heb een grote passie voor media en communicatie. Gedreven en altijd klaar voor een uitdaging. Ik groeide op tussen de Scheldemeersen in Merelbeke, waar ik tijdens talloze wandel- en fietstochten de liefde voor de natuur meekreeg.

Na mijn studies Journalistiek aan de Arteveldehogeschool had ik het zwaar te pakken voor een andere liefde: video en televisie. Ik ging aan de slag als freelance reporter en werkte 10 jaar lang enthousiast voor heel wat productiehuizen en ongeveer alle Vlaamse zenders.

Na enkele jaren wilde ik mijn interesses verbreden. Ik begon op eigen houtje met grafische opleidingen en ging me meer bezighouden met online toepassingen en productie: meer gericht op organisatie.

Wat als ik al die passies en vaardigheden zou kunnen combineren in één job? En net dat kan ik bij de bosgroepen. Ik kan me zowel bezighouden met de sociale media (Facebook, Twitter), als met het schrijven van artikels voor de Bosbode en de nieuwsbrief, foto’s en filmpjes maken en nog zoveel meer.

De Oost-Vlaamse bosgroepen zijn de eersten met een communicatiemedewerker en ik ben van plan om er mee voor te zorgen dat we een stuk beken-

der worden, zodat ons draagvlak groter wordt. Want op die manier gaan we voor een sterker en gestroomlijnder bosbeheer in Vlaanderen.

Heel graag tot snel!

Tineke

P.S.: Vergeet niet om onze Facebookpagina ‘Bosgroepen Oost-Vlaanderen’ leuk te vinden en blijf zo op de hoogte van nieuwe weetjes en activiteiten.

BOSGROEPENREIS Lorraine

Dejaarlijkse studiereis van de bosgroepen voerde ons deze keer langs enkele parels in de Lorraine en het massief van de Argonne in Noord-Oost-Frankrijk.

Na het vertrek uit Brussel, bezochten we eerst drie gemeentebossen in de buurt van Dalstein en Bouzonville. Hier werden we opgewacht door twee boswachters van het Office Nationale des Forêts (de Franse evenknie van het ANB) die ons inwijdden in de wereld van de productie van eikenhout. We werden langs een aantal bestanden geleid die zich in verschillende ontwikkelingsfasen bevonden. We zagen de vestiging van zaailingen, natuurlijke verjonging die aan een eerste dunning toe was, een aanplanting van een jaar of 30 oud, een volwassen bos en ten slotte een bos in de eindfase, waar een paar grote eiken gespaard werden om als zaadboom te dienen. Op die manier maakten we als het ware een reis door de tijd. In Frankrijk ligt de focus nog altijd sterk op de productie van eik. De houtsoort wordt veel gebruikt voor het maken van merrain, duighout voor de wijnvaten. Anderzijds is er geen enkele andere boom die de francitude beter belichaamt. De eik werd al in de tijd van de Galliërs vereerd als heilige boom (denk maar aan druïdes) en het eikenblad siert de uniformen van bepaalde legereenheden en van het ONF.

De volgende dag was het de beurt aan twee uitgestrekte privébossen, onder andere het bos van Robert-Espagne. Tijdens een storm in 1999 werd maar liefst een derde van het 160 hectare grote bos vernield. De ‘chablis’ of windval werd geruimd en deels opnieuw geplant met eik aan een lage dichtheid. In de rijen werden overal ruime pistes voorzien, om snel en gemakkelijk (onrendabele) dunningen te kunnen uitvoeren. De resterende oppervlakte werd gekoloniseerd door natuurlijke verjonging. We kregen een demonstratie van een minigraver die verschillende taken kon uitvoeren, met als doel een luchtige, goed doorwortelbare bodem waarin natuurlijke verjonging een

optimaal kiembed vindt.

De derde dag brachten we door in het prachtige forêt de la Haie Guérin in Châtrices, in het zuiden van het massief van de Argonne. Dit privébos van 800 hectare binnen een aaneengesloten massief van 4000 hectare wordt voornamelijk gebruikt voor de jacht, maar tegelijk willen de eigenaars het uitzicht van het bos zoveel mogelijk bewaren. Tijdens de wandeling werden edelhert, ree en boommarter gespot. Het wild in het woud wordt bijgevoederd, en de populatiedichtheid van edelhert en everzwijn zijn ongekend hoog. Dat gegeven maakt het moeilijk om voldoende natuurlijke verjonging te laten doorgroeien. Enkel beuk en haagbeuk maken door hun massale verjonging een kans om door te groeien. Om dit te verhelpen, werd een ‘kleine’ oppervlakte van 70 hectare afgesloten met een draad van twee meter hoog. Binnen die omheining groeien er wel jonge eiken, boskersen en esdoorns. We zagen prachtige kwaliteitsstammen van boskers, wintereik en zelfs kaarsrechte dikke zwarte elzen van meer dan 30 meter hoog! We waren nog niet uitgekeken op die bomen of we bevonden ons in een perceel van douglassparren van nauwelijks 50 jaar oud met een gemiddelde omtrek van bijna 2 meter. Dat komt ongeveer overeen met de groei van populieren bij ons op gunstige standplaatsen!

Voor wie graag nog extra beelden wil zien: een uitgebreid fotoverslag is te vinden op de website van de bosgroepen (www.bosgroepen.be).

HET B O S CULINAIR

Van alle planten die in onze streken voorkomen, is een groot deel eetbaar. Zelfs de culinaire top gebruikt steeds meer pure en seizoensgebonden ingrediënten uit de natuur. Ook in jouw bos of tuin groeit van alles dat eetbaar én ook erg lekker is. In deze rubriek stellen we enkele recepten voor waarmee je zelf kan experimenteren.

In de winter is er minder te vinden in het bos, maar misschien heb je een voorraadje noten bewaard in de herfst. Daar kan je heel wat lekkers mee klaarmaken, zoals deze beukennootkoekjes. Dit recept lukt ook prima met hazelnoten, maar als je eens wat anders wil proberen is dit een leuk idee…

Voor 12 koekjes heB je nodig:

75 gram bloem

50 gram havermout

50 gram roomboter

50 gram suiker

25 gram pure chocolade

40 gram bruine suiker

50 gram gepelde beukennootjes

½ theelepel bakpoeder

1 ei

1 zakje vanillesuiker

1 eetlepel cacaopoeder Snuifje zout

Bereidingswijze:

Beukennootkoekjes

Van beukennootjes wordt wel eens gezegd dat ze giftig zijn. En dat klopt ook een beetje. Van rauwe nootjes moet je niet te veel eten, omdat er blauwzuur in zit. Daarvan kan je hoofdpijn en buikpijn krijgen. Maar als je de beukennootjes verhit, wordt het blauwzuur onschadelijk gemaakt. Bovendien is het gewoon ook veel lekkerder om de nootjes even te roosteren.

Het pellen van beukennootjes is wel een hele klus. Gelukkig heb je voor dit recept amper 50 gram nodig.

Rooster de beukennootjes gedurende 10 minuten in een droge pan met anti-aanbaklaag, op een niet te hoog vuur. Hak de nootjes daarna klein en hak de chocolade in stukjes.

Verwarm de oven op 180 graden en bedek een bakplaat met bakpapier.

Meng alle droge ingrediënten, behalve de chocolade en de beukennootjes, door elkaar. Doe de boter en het ei erbij en meng goed. Meng er tenslotte snel de chocolade en de nootjes door, zonder dat de chocolade smelt. Maak er ongeveer 12 balletjes van en duw ze plat op de bakplaat.

Bak de koekjes een half uur in de oven.

Smakelijk!

BOS EN BOMEN IN HET NIEUWS

BELGISCHTOONTONDERZOEKBIODIVERSITEITBELANG IN BOS AAN

Doet een bos met veel boomsoorten het beter dan een bos met weinig boomsoorten? Dat is de opzet van het FORBIO-onderzoek, een samenwerking van de universiteiten van Gent, Leuven, Luik en Louvain-La-Neuve. Op drie locaties (Zedelgem, HechtenEksel en Gedinne) bekijken onderzoekers het belang van de mix van boomsoorten binnen bestanden. Hiervoor werd 27 hectare bos aangelegd, goed voor 90 000 boompjes op de drie proeflocaties. Na vijf jaar zijn de eerste resultaten binnen en ze bevestigen wat vele bosbouwers al jaren vermoeden:

• De kans dat er veel bomen tegelijk sterven is groter bij monoculturen. Een gemengd bestand is dus beter.

• De kans dat het bestand getroffen wordt door ziekten en plagen is kleiner wanneer het bestand gemengd is. Gemengde bestanden zijn minder zichtbaar en minder aantrekkelijk voor natuurlijke belagers.

• Door verschillende boomsoorten te combineren, verloopt de afbraak van strooisel sneller en dat is goed voor de kwaliteit van de bosbodem.

Let wel, je kan niet zomaar alle boomsoorten mengen. Een doordachte keuze op basis van de groeisnelheid, de boomeigenschappen en de geschikte standplaats zijn absoluut noodzakelijk.

Na vijf jaar zijn de resultaten uiteraard nog beperkt. Maar de wetenschappers gaan nog minstens 20 jaar door met hun onderzoek. Zo zullen ze nagaan wat de invloed van boomsoorten is op droogte, hoe ze de klimaatverandering doorstaan, of ze sneller groeien en hoe ze water en licht verdelen.

Het onderzoek FORBIO behoort trouwens tot TreeDivNet, een globaal netwerk van gelijkaardige experimenten over de hele wereld. Op die manier maakt het onderzoek deel uit van het grootste biodiversiteitsexperiment ter wereld.

EN DE MOOISTE BOOM VAN VLAANDEREN IS…. EEN KASTANJEBOOM IN OVERPELT

Sinds 14 oktober weten we waar de Mooiste Boom van Vlaanderen staat. Namelijk in de Limburgse gemeente Overpelt. Het gaat om een kastanjeboom van ongeveer 300 jaar oud, op het landgoed Hobos. Hij staat in een oude boomgaard, waar in de 2de helft van de 18de eeuw een jeneverstokerij gevestigd was. De tamme kastanjebomen in de boomgaard werden waarschijnlijk aangelegd in functie van de productie van Hobosser brandewijn. Op de topografische kaart van 1849 kan je de boomgaard al duidelijk zien liggen.

De organisatie (Landelijk Vlaanderen, Landmax en de Bosgroepen) verkoos de kastanjeboom tot Mooiste Boom door zijn ouderdom, schoonheid en de interessante geschiedenis van de locatie. “Het publiek was zeer gecharmeerd door deze boom en ook de jury vond de schoonheid van de boom indrukwekkend. Een levend geschiedenisboek waarbij de knokige vorm laat zien dat de boom heel wat gevechten met de natuur en zijn bewoners heeft uitgevochten de afgelopen honderden jaren.”

De winnaar mag volgend voorjaar deelnemen aan de wedstrijd ‘European Tree of The Year’. ‘The Major Oak’ in Sherwood Forest, de mentorboom van onze eigen Wereldboom in Horebeke, mocht vorig jaar trouwens ook meedoen aan deze verkiezing en behoort daarmee tot de mooiste bomen van Europa.

B O SW OO RDR AAD SE L

In deze rubriek testen we jullie kennis over bos en natuur! Voor de aandachtige lezer van de Bosbode zouden deze vragen geen probleem mogen zijn…

Horizontaal

2. Boomsoort met een groeicyclus van 25 à 30 jaar

3. Instandhoudingsdoelstelling

5. Lekkere herfstvrucht, waar je ook koekjes mee kan bakken

8. Hiermee gaan de Fransen bodemcompactatie te lijf.

11. Zeldzaam diertje dat in poelen leeft

13. Naam van het diversiteitsonderzoek

14. Woonplaats van de nieuwe medewerker bosbeheer

Verticaal

1. Locatie van de Mooiste Boom

4. Andere naam voor arbeiders van de sociale werkplaats

6. Locatie van de poelen van het soortenbeschermingsproject

7. Woord gebruikt voor het markeren van bomen

9. Familienaam van de peter van de Wereldboom

10. Met deze machine werken de arbeidersploegen vaak

12. Enkel deze soort komt in aanmerking voor subsidies bij aanplant

1 o v e r 2 p o p u l i e r 3 i h 4 d e o l 5 b e u k e n n o o t 6 k e g 7 s 8 m i n i g r a v e r c 9 d g o 10b h e a e o a v t 11v 12i n p o o t s a l a m a n d e r b n m m m l 13 o r b i o h e a e c s e d a n k e e i m 14w i j n e n d a l e s e r r k e r s

R AA D H ET PL AAT JE

M et deze nieuwe rubriek laten we je elk seizoen kennis maken met een bijzondere foto uit het bos. Kun je raden wat dit voorstelt?

................................................................................................

Doe mee en win!

Maak kans op een gratis deelname aan een theoriecursus van de Oost-Vlaamse bosgroepen! Stuur daarvoor het ingevulde boswoordraadsel, samen met het antwoord op de fotovraag naar Bosgroepen Oost-Vlaanderen, Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent, met de vermelding ‘bosbodewedstrijd’ of e-mail naar bosgroepen@oostvlaanderen.be. Uit alle correcte inzendingen (raadsel + fotovraag) trekt een onschuldige hand één winnaar. Die wordt persoonlijk op de hoogte gebracht en krijgt een eervolle vermelding in de volgende Bosbode. Deelnemen kan tot en met 20 januari 2016.

Boszoekers

Via deze rubriek brengen we regelmatig verkopers van brandhout en geïnteresseerde afnemers met elkaar in contact. Ook als je een bos te koop hebt, kan je dat hier aankondigen. Andere zoekertjes zoals werkmateriaal, bosplantsoen, … worden niet gepubliceerd. De inbreng van de bosgroepen is beperkt tot het geven van informatie en advies. De verkoop gebeurt rechtstreeks tussen de verkoper en de geïnteresseerde.

Momenteel zijn bij de Oost-Vlaamse bosgroepen volgende zaken beschikbaar gemeld: (meer informatie is beschikbaar bij de respectievelijke bosgroep)

PUBLICATIEAFSPRAKEN

- Uw zoekertje verschijnt maar één keer

- GEEN verkoop van tweedehands materiaal

- GEEN verkoop van bosplantsoen

- Telefoonnummers worden enkel vermeld bij de zoekertjes ‘bos te koop’

BRANDHOUT

Bosgroep OOST-VLAANDEREN NOORD 09/267 78 60

- STEKENE (Donkerhofstede) te koop: brandhout den: Dunning/kapping nog uit te voeren. Prijs overeen te komen met de eigenaar

Bosgroep VLAAMSE ARDENNEN TOT DENDER 055/21 62 80

- MAARKE-KERKEM Droog brandhout es, eik (30-35 cm lang): 30 stère. Makkelijk oplaadbaar. Prijs overeen te komen met de eigenaar.

Bosgroep MIDDEN OOST-VLAANDEREN 09/267 78 60

- HAMME (’s Heren Streek)

25,5 m³ populier (staand)

Hout in ruil voor het werk

Meer info bij Maarten Decoene

- ERPE MERE (Merestraat)

13,1 m³ stamhout, verschillende loofhoutsoorten

Kapping nog uit te voeren

60 €

Meer info bij Maarten Decoene

- OOSTERZELE (Kouterweg - Hettingen)

Diverse stapels kroonhout populier, gezaagd op meters en droog

- OOSTERZELE (Kouterweg - Hettingen)

Diverse stapels kroonhout populier, gezaagd op meters en droog

27,5 stère – 31,5 stère – 4,5 stère –

25 stère – 24 stère

Zelf uit het bos te halen

Prijs overeen te komen met de eigenaar

Meer info bij Klaartje Van Loy

- OOSTERZELE (Kouterweg)

9,7 m³ stamhout (berk, es, wilg, zwarte els)

Bosgroep MIDDEN OOST-VLAANDEREN 09/267 78 60

- ERPE-MERE (Visser) Totale oppervlakte 2,80 ha

Contact: 053/78 98 65

Dunning/kapping nog uit te voeren

Prijs overeen te komen met de eigenaar

Meer info bij Klaartje Van Loy

- SINT-LIEVENS-HOUTEM (Hazenakkerstraat)

12 m³ stamhout van es en wilg (knotwilgen)

Dunning/knotten nog uit te voeren

Prijs overeen te komen met eigenaar

Meer info bij Klaartje Van Loy

- MERELBEKE (Caritasstraat)

8,5 m³ stamhout van berk, esdoorn, zoete kers, wilg en populier

Kapping nog uit te voeren

Prijs overeen te komen met eigenaar

Meer info bij Klaartje Van Loy

- MERELBEKE (Caritasstraat)

35 m³ stamhout van tamme kastanje

Kapping nog uit te voeren

Prijs overeen te komen met eigenaar

Meer info bij Klaartje Van Loy

- Vlierzele (Thontboschveld) Totale oppervlakte 1,13 ha. Niet verpacht, natuurgebied. Contact: 0486 61 54 76

De bosgroepen krijgen regelmatig vraag naar brandhout. Meestal van particulieren die bereid zijn om ervoor te werken. Zoek je als boseigenaar dus naar een goedkope manier om hakhout af te zetten of om kroonhout te laten opruimen: contacteer ons!

NIEUWE FACEBOOKPAGINA

De Oost-Vlaamse bosgroepen beschikken sinds kort over een eigen Facebookpagina. Daar posten we heel wat leuke weetjes, foto’s en aankondigingen op. Ideaal dus om snel en eenvoudig op de hoogte te blijven dus.

Zoek op Facebook ’Oost-Vlaamse bosgroepen’ en vind ons leuk. Bekijk gerust ook eens de pagina en geniet van de foto’s. Makkelijk toch?

BOS TE KOOP