de bosbode 2017 - 4

- Boseigenaar in de kijker

- Online hout (ver)kopen via brandhoutweb.be

- Criteria voor geïntegreerd natuurbeheer

- Doe-het-zelf met Frans en Simon

- Innovatie dankzij eco2eco

- Bosgroepnieuws

- Private bossen zijn in topvorm

- Hoe plant ik een boom?

VU, Jozef Dauwe, p.a. Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw, Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent

Bezoek ons op  Oost-Vlaamse bosgroepen

Jaargang 13– nr 4

De bosbode is een tijdschrift van de drie Oost-Vlaamse bosgroepen

Redactie

Hans Scheirlinck, Klaartje Van Loy, Sylvie Mussche, Maarten Decoene, Kristof De Rous, Sylvie Focke, Karen Dequidt, Tineke De Smet, Simon Brandt, David Claeys, Bram Coupé

Fotografie

Cover: Erwin Declercq

Hans Scheirlinck, Sylvie Mussche, Klaartje Van Loy, Maarten Decoene, Kristof De Rous, Tineke De Smet, Simon Brandt, Pixabay, Wikimedia Commons, David Claeys, Bram Coupé

Lay-out

Koloriet – Leefdaal

Druk

Lowyck Drukkerij – Oostende

Papier

Deze publicatie werd gedrukt op kringlooppapier ‘Reprint’

Oplage

9 000 exemplaren

Verantwoordelijke uitgever

Jozef Dauwe

p.a. Bosgroep Oost-Vlaanderen

Noord vzw

Woodrow Wilsonplein 2

9000 Gent

Raad van bestuur BON

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Leen

Meersschaert, Jozef Van Eeckhoudt, Jan Van Dooren, Pierre d’Alcantara, Maurits Adriaenssens, Guy Bonsecour, Kristien Dierick, Hendrik Van den Berghe, Dirk Maes, Alex Ruebens.

Raad van bestuur MOV

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Jan Verbeke, Marc Dilewyns, Francis De Beir, Geert de Visscher, Kris Janssens, Dirk Abbeloos,Werner Pycke, Steven Roosen, Jozef Wittouck, Norbert Van Stichel

Raad van bestuur VAD

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Willy Bauwens, Johan Detemmerman, Raoul D’Hoossche, Véronique De Bleeker, Laurens De Cock, Jozef Van Crombrugge, Marc De Bock, Wouter Stockman, Peggy Van Laethem

Uw gegevens werden opgenomen in een databank die wordt beheerd door de Bosgroep. De gegevens in deze databank zullen enkel worden gebruikt in het kader van de werking van de Bosgroep en niet voor andere doeleinden. Indien u niet wenst dat uw gegevens in deze databank zijn opgenomen of indien u uw gegevens wenst te wijzigen, kunt u dit steeds doorgeven aan de Bosgroep.

Uw bos, onze zorg

Maak kennis met de bosgroepen

Een bosgroep heeft als doel u als boseigenaar praktische ondersteuning te bieden bij het beheer van uw bos. In een bosgroep zijn vele boseigenaars uit uw streek verenigd.

Samen met hen kan u vrijwillig meewerken aan een mooie toekomst voor het Vlaamse bos.

“Baas in eigen bos”, dat is het basisprincipe van de bosgroepen. De bosgroepen informeren, adviseren en organiseren, maar u beslist steeds zelf over het beheer van uw bos.

Wat heeft de Bosgroep zijn leden te bieden?

GRATIS DIENSTVERLENING

1. Informatie

De bosgroep beantwoordt uw persoonlijke vragen over de technische, wettelijke en financiële aspecten van bosbeheer. U kunt ook deelnemen aan theorie- en praktijkcursussen in verband met bosbeheer.

2. Advies op maat van uw bos

U kunt een afspraak maken voor een terreinbezoek aan uw bos. Het resultaat is een beheeradvies op maat van u en uw bos.

3. Hulp bij uw bosadministratie

De bosgroep helpt u bij het aanvragen van subsidies en kapmachtigingen. Ook het opstellen van een bosbeheerplan kan begeleid worden.

DIENSTVERLENING TEGEN VERGOEDING

1. Betaalbare bosarbeid

U kunt een aanvraag indienen om tegen een voordelige prijs onrendabele werken in uw bos te laten uitvoeren. Voorbeelden zijn: bestrijding woekerende exoten, vrijstellen van jonge aanplantingen, onrendabele dunningen en hakhoutbeheer, aanleg van een bosrand,… De juiste tarievenlijst dient u bij uw bosgroep op te vragen.

2. Organisatie van beheerwerken

De bosgroep coördineert de beheerwerken bij meerdere boseigenaars samen zodat ze voor bos en eigenaar efficiënter en goedkoper worden. Wilt u werken uitvoeren in het bos dan kan de bosgroep die organiseren. U kunt deelnemen aan de gezamenlijke houtverkoop van de bosgroepen indien u hulp wenst bij de verkoop van bomen die u wenst te kappen.

3. Cursussen en excursies

De bosgroepen organiseren jaarlijks tal van cursussen zoals kettingzaag, bosmaaier, houten constructies, enz. Leden kunnen hieraan deelnemen tegen een voordelig tarief.

Word gratis lid

Het feit dat u dit tijdschrift ontvangt betekent niet automatisch dat u lid bent. Iedere boseigenaar die dit wenst kan gratis lid worden van de bosgroep die actief is in zijn streek.

Uw lidmaatschap geeft recht op de dienstverlening van de bosgroep. Het lidmaatschap houdt geen verdere verplichtingen in.

Digitale Bosbode

Wil u graag papier besparen en wenst u de Bosbode enkel nog digitaal te ontvangen? Graag een seintje aan uw bosgroepsecretariaat!

Wenst u vrijblijvend advies en hulp

bij het beheer van uw bos? Contacteer ons:

• Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

p.a. Provincie Oost-Vlaanderen

– PAC Zuid

Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Sylvie Mussche

• Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw

p.a. Provincie Oost-Vlaanderen

– PAC Zuid

Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Klaartje Van Loy

• Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

Veemarkt 27 - 9600 Ronse

Tel. 055/21 62 80

vlaamseardennen@bosgroep.be

Coördinator: Hans Scheirlinck

Woord vooraf

Beste boseigenaar en bosliefhebber, Het is nauwelijks te geloven, maar de laatste maand van 2017 is alweer aangebroken. Voor u ligt opnieuw een boeiend nummer van de Bosbode, waarin u heel wat nuttige informatie vindt en u op de hoogte gehouden wordt van het reilen en zeilen binnen de Oost-Vlaamse bosgroepen.

De voorbije maanden konden jullie genieten van heel wat mooie activiteiten en acties. Zo vond op woensdag 11 oktober de derde editie van de Dag van de Boseigenaar plaats. Een tachtigtal leden en sympathisanten van de Oost-Vlaamse bosgroepen waren dit jaar de gast in het unieke privébos Makenbos in Munte voor een sfeerwandeling. Op zaterdag 23 september verwelkomde de Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord ongeveer 50 boseigenaars uit het boscomplex De Ster op een infovergadering in Sint-Niklaas. De komende maanden zullen de eigenaars uit dit gebied gratis advies krijgen over het beheer van hun bos en zal de bosgroep helpen bij de organisatie en uitvoering van de werken.

Ook het Interregproject eco2eco draait op volle toeren. U kunt verder in dit nummer heel wat lezen over de realisaties van dit project, waaronder een gloednieuw online platform voor de verkoop van brandhoutloten: www.brandhoutweb.be. Enkele brandhoutkopers mochten in oktober kennismaken met deze website en met succes: de eerste verkopen waren al snel een feit! Hebt u ook interesse in de verkoop van brandhoutloten of wilt u brandhout op stam kopen? Neem dan zeker een kijkje op www.brandhoutweb.be.

U wist het misschien al, maar op 14 juli keurde de Vlaamse Regering de drie langverwachte uitvoeringsbesluiten over de nieuwe bos- en natuurwetgeving goed. Deze besluiten zijn het echte startsignaal voor de nieuwe aanpak van de opmaak van natuurbeheerplannen. Via de Bosbode hebben we u hier al eerder over geïnformeerd en dat gaan we uiteraard blijven doen. Natuurlijk kunt u ook steeds terecht bij uw bosgroep voor meer info.

In deze editie zetten we ook weer een boseigenaar in de kijker, deze keer is dat Geert Van Waeyenberge uit Zottegem. Hij vertelt ons alles over zijn jong bos, dat hij 2 jaar geleden plantte via een compenserende bebossing. Geert is bijzonder trots op zijn eigen stukje bosuitbreiding, en terecht. Samen met hem en vele andere eigenaars gaan we daar het komende jaar verder aan werken.

Om samen te klinken op het komende jaar, hoop ik u te ontmoeten op onze nieuwjaarsbijeenkomst op donderdag 25 januari. Meer details krijgen de leden binnenkort, maar hou alvast de datum vrij.

Ik wens u alvast een bijzonder prettig eindejaar en veel leesplezier!

Jozef Dauwe

Voorzitter Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

Voorzitter Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw

Voorzitter Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

“Tegen mijn pensioen heb ik een

Een jong bos in volle groei in Zottegem

In een prachtig stukje Vlaamse Ardennen zijn we te gast bij boseigenaar Geert Van Waeyenberge, sinds enkele jaren lid van de bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender. Zoals veel boseigenaars besloot hij om een stukje weidegrond om te vormen tot een mooi gemengd bos, compleet met bosrand en een poel. Geert zijn bos is momenteel nog maar 2 jaar oud, maar heeft veel potentieel.

van eik, beuk, kerselaar, linde etc. De boompjes zijn nog klein natuurlijk, maar ze doen het goed.”

Ecologische meerwaarde dankzij bosrand en een poel

Het is een bijzonder idyllische streek in Erwetegem, Zottegem. We bevinden ons immers in de omgeving van de Steenbergse Bossen, aansluitend op de Zwalmvallei. Dit is trouwens ook Natura 2000-gebied, dus Europees beschermd. Hier laat Geert ons trots z’n perceeltje bos zien van 1 hectare, te bereiken via een wandelpad van Toerisme Oost-Vlaanderen. “Ik ben hier vlakbij opgegroeid”, vertelt Geert. “Mijn ouders hadden een boerderij en dit stukje grond deed dienst als weide. Jarenlang hebben onze koetjes er gegraasd, maar 2 jaar geleden besliste ik om er een bos van te maken. De locatie is ideaal en het sluit aan op enkele bossen die eigendom zijn van Natuurpunt.” Via een vriend hoorde hij van de bos-

groepen en kwam hij in contact met Hans Scheirlinck, coördinator van de bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender. “We gaven Geert meteen de goede raad om te kiezen voor een compenserende bebossing”, zegt Hans. “Dat betekent dat je financiële ondersteuning krijgt bij een nieuwe bosaanplant. Jouw nieuw bos compenseert dan een ontbossing elders in Vlaanderen. In Geert zijn geval was dat een perceeltje dat ontbost werd voor het woonproject Hoedhaar in Lokeren. Op die manier wordt een ontbossing in Lokeren gecompenseerd door de aanplant van een nieuw bos hier.” “Als natuurliefhebber was ik meteen te vinden voor dat idee”, vult Geert aan. “ En kijk nu, twee jaar later staat hier een mooi gemengd bos

“Ze doen het inderdaad goed”, zegt Hans, terwijl ze tussen de jonge aanplant wandelen. “De meeste boompjes zijn goed vertrokken en dat is grotendeels te danken aan de vele regen in het voorjaar van 2016. Dit jaar zou het een stuk moeilijker geweest zijn door de bijzonder droge lente. We zien trouwens ook hier dat de beukjes er toch wat last van gehad hebben, er is een lichte uitval van die boomsoort. De eiken hebben daar geen problemen mee, die gedijen goed in een weide.” “Nu staat er ook nog veel gras onder de boompjes?”, vraagt Geert. “Dat is normaal”, zegt Hans. “Binnen 10 jaar zal het er helemaal anders uitzien, dan zie je amper nog gras. We moeten er natuurlijk wel goed op letten dat we de jonge aanplant blijven vrijstellen, zodat de boompjes niet overwoekerd geraken door gras en andere kruiden.” De bosgroep zorgt voor die vrijstellingen, ze hebben trouwens ook het hele dossier van Geert opgevolgd: de volledige administratieve afhandeling van de boscompensatie, het aanplantingsplan en dan natuurlijk de aanplant zelf. “Dat is allemaal heel vlot verlopen”, vertelt Geert. “Ik kende er zelf niet veel van, maar dankzij de begeleiding van de bosgroep, ben ik nu eigenaar

De poel van Geert, die tijdelijk droogstaat door de weinige neerslag.

Een imposante knotwilg van 100 jaar oud, die dienst deed als grensboom aan het perceel van Geert.

bos, waar ik me kan in terugtrekken”

van mijn eigen stukje bos. Een beetje verder heb ik trouwens ook een bospoel. Zullen we eens gaan kijken?” Terwijl we stappen naar de poel, komen we ook de brede bosrand tegen met Gelderse roos, rode kornoelje en meidoorn. Ze moeten ook nog een flink stuk groeien, maar betekenen net als de poel een grote ecologische meerwaarde. “Kijk, de poel staat bijna helemaal droog , is dat normaal?”, vraagt Geert. “Dat kan”, antwoordt Hans. “Dat komt waarschijnlijk omdat de bron ook is drooggevallen door de aanhoudende droogte dit jaar. We zien dat op veel plaatsen, de reservoirs van de bronnen zijn helemaal leeg en moeten weer eerst helemaal aangevuld worden door de regen. Ik vermoed dat de poel weer vol water zal staan in het voorjaar.” “Vorig jaar in de zomer stond de poel ook droog”, zegt Geert. “Toen heb ik een gracht gegraven van aan de bron tot in de poel.” “Je kan proberen de natuur een handje te helpen”, vertelt Hans, “maar als de bronnen droogstaan, is het gewoon wachten op voldoende regen. Dat

de poel droogstaat in de zomer is trouwens niet erg voor de amfibieën die er hun eitjes komen leggen. Zij komen vooral in het voorjaar en zijn tegen de zomer weer weg. Maar 2 jaar is een beetje kort, wellicht moeten ze nog hun weg weten te vinden naar deze poel. Dat komt binnenkort wel in orde.”

Boompje groot, plantertje dood?

Van aan de poel wandelen we nog even door de bossen die grenzen aan Geert zijn perceel. Af en toe zien we ook een buizerd rondvliegen en even verder wijst Hans ons op enkele uitbloeide orchideeën langs het bospad. Voor Geert is dit puur jeugdsentiment. “In deze bossen heb ik als kind enorm veel gespeeld, kampen gebouwd en stiekem zelf eens een fazantje gevangen”, lacht hij. Zo is zijn liefde voor het bos ontstaan. Na een kleine wandeling komen we in een bosje dat een 10-tal jaar geleden is aangeplant. “Geert, zo zal jouw bos er ook

uitzien binnen 10 jaar”, zegt Hans. “Het principe ‘boompje groot, plantertje dood’ klopt dus niet helemaal. Binnen de 10 jaar heb je een echt ‘bos’. Dat zijn natuurlijk geen dikke bomen, maar je hebt wel het gevoel dat je in een bos rondloopt.” “Ideaal”, glimlacht Geert, “binnen 10 jaar ben ik met pensioen en dan kan ik hier elke dag komen wandelen en me even terugtrekken wanneer het thuis te druk is.” Ook de komende jaren zal de bosgroep zijn bos verder opvolgen, van vrijstellingen tot de eerste dunning. Zo wordt mede dankzij het initiatief van Geert, de toekomst van de natuur rond de Steenbergse Bossen een stukje rooskleuriger.

Een bos in de omgeving van 10 jaar oud. Zo zal Geert z’n bos er ook uitzien binnen 10 jaar.

DE KLEINE LETTERTJES VAN HET BOS

Overlast door overhangende takken en doorschietende wortels?

Respecteer de juiste plantafstanden!

Metdeze rubriek staan we in elke Bosbode voor één keer niet stil bij het bosbeheer zelf, maar bij andere (vooral administratieve) zaken waar boseigenaars mee te maken hebben. Geregeld krijgen de bosgroepen vragen over overhangende takken of op welke afstand bomen juist moeten geplant worden.

Wat is de juiste plantafstand?

Bomen en takken hebben een eigen willetje. Het gebeurt regelmatig dat de takken van een boom overhangen bij je buurman of dat wortels doorschieten waar ze dat niet moeten doen. Dat kan dan wel eens voor overlast zorgen en dan komt vaak het argument boven: ‘de boom staat te dicht bij mijn perceel’. Wat is dan wel de juiste plantafstand?

In het Burgerlijk Wetboek staat dat elke eigenaar zijn percelen of gronden naar eigen goeddunken kan beplanten, maar daarbij moet hij wel rekening houden de wettelijke beperkingen en met eventuele erfdienstbaarheden of lasten voor aangrenzende eigenaars. De belangrijkste hiervan zijn de bepalingen over de plantafstanden uit het Veldwetboek. Hierin staat dat je bomen enkel mag planten op een afstand die door een ‘vast en erkend gebruik’ is bepaald. Dit zijn zeker geen algemeen gekende gebruiken, het hangt af van de lokale rechtspraak. Je kan dit eventueel navragen bij de gemeente. Als er geen sprake is van een ‘vast en erkend gebruik’, kunnen hoogstammige bomen geplant worden tot op 2 meter van de perceelsgrens (vanaf het middelpunt van de boom). Andere struiken en hagen mogen tot op een halve meter van de scheidingslijn worden geplant.

Specifieke regels en uitzonderingen

Een bosaanplanting in landbouwgebied moet volgens het Veldwetboek wel een afstand van 6 m in acht nemen voor hoog-

stammige bomen. Maar wat zijn hoogstammige bomen? Voor sommigen hangt dit van de boomsoort af, voor anderen van de hoogte, maar ook het beheer kan mee bepalen of een boom uitgroeit tot een hoogstam of slechts een struik blijft. Verder zijn er specifieke regels vastgelegd voor plantafstanden naast autosnelwegen, gewestwegen, spoorwegen of waterwegen, maar evengoed bij leidingen van nutsvoorzieningen (boven- en ondergronds). Zo moet je bvb. naast een onbevaarbare waterloop een afstand houden van 5 meter, in het kader van eventuele onderhoudswerken.

Natuurlijk zijn er ook uitzonderingen: bomen op het openbaar domein, bvb. straatbomen, vallen niet onder de bepalingen van het Veldwetboek. Ook de verjaring telt mee: bomen die er al meer dan 30 jaar staan (en waar niet over geklaagd is), kunnen blijven staan, ongeacht de afstand. Of wanneer twee eigenaars afspreken om bvb. bomen te planten op de scheidingslijn, kan dit ook omdat het gaat om een overeenkomst. Dit staat dan best op papier of je laat het registreren bij de notaris.

Overhangende takken en doorschietende wortels

In de praktijk groeien sommige bomen echter uit tot over de perceelsgrens, waar ze soms hinder kunnen veroorzaken. Ook hier biedt het Veldwetboek een oplossing: waar er overlast is van overhangende takken, mag de buur vragen aan de eigenaar om die takken te snoeien (hij mag dit niet zelf doen). Dat je die vraag kan stellen, betekent niet dat het een recht is. In geval van een betwisting zal de vrederechter een afweging maken tussen de belangen van beide partijen. Wanneer wortels doorschieten op een andere eigendom, mag de buur die daar wel zelf weghakken. Let wel op: als hierdoor bomen zouden afsterven of omvallen, kan de schade verhaald worden op de veroorzaker.

Meer weten?

Kijk eens op navigator.emis.vito.be/mijn-navigator?woId=14373 voor een online versie van het Veldwetboek of informeer je bij je eigen gemeente.

Dedrie Oost-Vlaamse bosgroepen gaan helemaal digitaal met de brandhoutverkoop! Sinds kort kan je het hele jaar door brandhout kopen via de drie Oost-Vlaamse bosgroepen en dit dankzij onze gloednieuwe website www.brandhoutweb.be.

Ons online verkoopplatform is niet alleen bijzonder handig en snel, maar er is ook een voortdurende vernieuwing van het aanbod. Gedaan dus met zoekertjes uit te pluizen op zoek naar brandhout op stam of liggend aan een bosweg, alles is vanaf nu verzameld op een overzichtelijke website.

Op www.brandhoutweb.be kan je zoeken op locatie, type lot (liggend of op stam), houtsoort en nog veel meer. Daarnaast krijg je heel wat informatie over het lot in kwestie. Ben je geinteresseerd? Dan kan je zelfs meteen het lot kopen en veilig online betalen via Bancontact of overschrijving. Nog niet helemaal overtuigd? Ga dan zeker het lot even ter plaatse bekijken of stel een vraag aan de verkoper via het online formulier.

Voor de rest blijft alles hetzelfde: net zoals altijd kan je rekenen op een vlotte opvolging via de bosgroepen en op een goede prijs-kwaliteitverhouding van lokaal en duurzaam brandhout.

Nieuwsgierig? Bekijk de loten op www.brandhoutweb.be of surf naar www.brandhoutweb.be/uitleg-module voor informatie over de werking van de website.

Voor alle vragen kan je bovendien terecht bij de bosgroepen. Aarzel niet om contact op te nemen met David Claeys via info@brandhoutweb.be

We hopen je snel te zien op www.brandhoutweb.be!

Op de homepagina zie je meteen alle loten staan met een korte beschrijving.

NIEUW: online brandhout kopen en verkopen via www.brandhoutweb.be

Als je doorklikt op een lot, krijg je meer informatie te zien.

De criteria voor geïntegreerd natuurbeheer…

Deze zomer hakte de Vlaamse Regering enkele belangrijke knopen door over de nieuwe natuur- en boswetgeving. Op 14 juli 2017 werden de drie langverwachte uitvoeringsbesluiten goedgekeurd: het besluit over de natuurbeheerplannen en natuurreservaten, het besluit over de criteria voor geïntegreerd natuurbeheer en het besluit over de subsidiëring van het geïntegreerd natuurbeheer. Deze 3 besluiten zijn eind oktober ook gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.

Hieronder kan je de grote lijnen lezen van wat bedoeld wordt met de ‘criteria voor geïntegreerd natuurbeheer’. Dit is een vervolg op het artikel ‘hoe is het nog met de nieuwe bos- en natuurwetgeving?’ in de Bosbode van zomer 2017.

Types natuurbeheerplannen?

Er zijn in de nieuwe regelgeving 4 types van natuurbeheerplannen voorzien. Type 1 staat voor het behoud van aanwezige natuurkwaliteit. In een beheerplan type 2 wordt gestreefd naar een hogere natuurkwaliteit en in type 3 naar de hoogste natuurkwaliteit. Een natuurbeheerplan type 4 wordt opgemaakt voor terreinen met een erkende reservaatstatus

Zijn de criteria geïntegreerd natuurbeheer verplicht?

Als beheerder ben je niet verplicht om een natuurbeheerplan op te maken.

Maar als je zelf kiest voor een natuurbeheerplan van type 2, 3 of 4, ben je wel verplicht om je te houden aan de criteria voor geïntegreerd natuurbeheer voor alle terreinen opgenomen in het beheerplan.

Deze criteria vervangen de oude ‘criteria voor duurzaam bosbeheer’ en ze kunnen opgedeeld worden in 3 thema’s:

- Het bereiken van een hogere natuurkwaliteit (de ecologische functie)

- Het rekening houden met de sociale rol van een terrein (de sociale functie)

- Het op duurzame wijze omgaan met de levering van verschillende goederen en diensten (de economische functie) Deze criteria worden verfijnd door middel van indicatoren die bindend zijn.

Criteria met betrekking tot de ecologische functie

De criteria binnen het thema ‘ecologische’ functie gaan uit van het bereiken van een hogere of de hoogste natuurkwaliteit. Dit is afhankelijk van het type beheerplan dat wordt opgemaakt.

natuurbeheer… hoe zegt u?

Criterium 1.1 Algemene milieumaatregelen

Criterium 1.1 behandelt een aantal indicatoren die allemaal te maken hebben met een basismilieukwaliteit die over het hele terrein aanwezig moet zijn. De beheerder van de terreinen moet:

- zorgen voor een natuurlijke waterhuishouding. Zo mag bvb. geen nieuwe drainage voorzien worden en mogen bestaande drainagesystemen niet verder uitgediept worden;

- natuurvreemde stoffen en producten weren. Het gebruik van pesticiden bvb. is niet toegestaan;

- de bodembewerkingen beperken;

- het vermijden van aanrijking met nutriënten. Directe bemesting is bvb. niet toegestaan;

- de beheerresten van de uitgevoerde werken afvoeren. In bossen en mozaieklandschappen, wordt het laten liggen van dood hout wel vaak gestimuleerd;

- schade beperken aan de standplaats door exploitatie en beheerwerken.

Criterium 1.2 Algemene maatregelen betreffende biodiversiteit

De beheerder moet over het hele terrein maatregelen treffen met het oog op de biodiversiteit. Heel wat van de indicatoren binnen dit criterium hebben betrekking op bosbeheer. Zo moet de terreinbeheerder o.a. zorgen voor:

- een degelijke beschrijving van de uitgangssituatie van de terreinen + het toepassen van de zorgplicht. Zo mag het gevoerde beheer voor de totaliteit van de terreinen niet leiden tot een achteruitgang van de biodiversiteit en de natuurkwaliteit;

- een gepast beheer van aanwezige bijzondere natuurwaarden. Dit gaat bvb.

over bescherming van oude bosplanten, oude bomen met holtes, monumentale bomen, nesten van de rode bosmier, enz.;

- minstens 5% aan gevarieerde bosranden en open plekken in bossen;

- de bestrijding van invasieve uitheemse soorten, bij voorkeur op een mechanische manier;

- passende exploitatietermijnen die rekening houden met de voortplantingsperiode van broedvogels en bijzondere diersoorten;

- een standplaatsgeschikte boomsoortensamenstelling en ruimte om te werken met natuurlijke verjonging;

- kaalslagen die beperkt zijn in oppervlakte. Bij bosverjonging mag de kaalslag maximum 1 hectare zijn. Als het gaat om bosomvorming van nietinheemse bestanden naar inheemse bestanden of van populier, mag er maximum 3 hectare kaalgeslagen worden;

- een gevarieerde bosstructuur en een bosbedrijfsvoering waarin voldoende evenwicht zit tussen de ecologische en de economische functie;

- een omvormingsplan voor alle homogene aanplantingen van uitheemse boomsoorten;

- maatregelen om bomen oud te laten worden op minimum 5% van de oppervlakte van het bos;

- het behoud van de aanwezige hoeveelheid dood hout en maatregelen om deze hoeveelheid te laten toenemen.

Criterium 1.3 Natuurstreefbeelden

De terreinbeheerder zorgt voor de realisatie van natuurstreefbeelden, in functie van de vooropgestelde doelen in het natuurbeheerplan. Indien van toepassing, stemt de beheerder deze natuurstreefbeelden af op de instandhoudingsdoe-

len of de doelen vooropgesteld in het Natura2000-programma.

Criteria met betrekking tot de sociale functie

Deze criteria hebben betrekking op het feit dat er van de terreinbeheerder wordt verwacht dat hij bij zijn beheer rekening houdt met de sociale rol die het terrein vervult.

Criterium 2.1 stelt dat de beheerder aandacht moet hebben voor het recreatief medegebruik en dat hij een minimale toegankelijkheid garandeert. Criterium 2.2 betreft de erfgoedwaarden en stelt dat beheerder het voorziene beheer moet afstemmen op de aanwezige erfgoedwaarden zoals oud hakhout, oud middelhoutbos, archeologische zones e.d.

Behoud van een aantal dode en oude bomen, is van belang voor heel wat organismen zoals paddenstoelen, insecten, vleermuizen, …

Criteria met betrekking tot de economische functie

De beheerder van een terrein zorgt voor het behoud van de ruime maatschappelijke rol die een terrein vervult bij de levering van ecosysteemdiensten.

Criterium 3.1 Duurzame levering van goederen en diensten

De beheerder behandelt zijn terrein als een hernieuwbare hulpbron die goederen en diensten levert. Deze goederen en diensten kunnen ruim geïnterpreteerd worden. Het gaat zowel over vermarktbare diensten (o.a. hout, biomassa, jacht) als over de niet-vermarktbare diensten zoals waterberging, waterkwaliteit, bestuiving, klimaatregulatie e.d. De beheerder houdt rekening met volgende indicatoren:

- goederen en diensten worden zo geleverd dat de biologische diversiteit en de natuurkwaliteit van de terreinen op zijn minst behouden blijven en indien mogelijk vooruitgaan. Indien nodig bakent de beheerder zones af waar bvb. geen productiedoelen voor vooropgesteld worden;

- het voortbrengen van goederen en diensten moet duurzaam zijn op lange termijn. Binnen het natuurbeheerplan wordt een afweging geformuleerd tussen de levering van goederen en diensten en de doelstellingen gerelateerd aan de ecologische functie.

Criterium 3.2 Formulering productiedoelen

De terreinbeheerder formuleert productiedoelen met betrekking tot de vermarktbare goederen en diensten en

houdt daarbij rekening met alle relevante randvoorwaarden.

Specifiek voor bos zorgt de beheerder voor:

- het behoud van de natuurlijke productiecapaciteit van de bosbodem. Onder meer een zorgvuldige exploitatie en een standplaatsgeschikte boomsoortenkeuze zijn hiervoor van belang; - het behoud van een zeker voorraadpeil, door gemiddeld niet meer hout te oogsten dan er bijgroeit.

Criterium 3.3 Een financieel duurzaam beheer

De beheerder gaat op een financieel duurzame en bewuste wijze om met het terrein. Bij het beheer in functie van levering van vermarktbare goederen en diensten, streeft de beheerder naar een

gunstige verhouding tussen kosten en baten. Bij beslissingen inzake natuurbeheer, weegt de beheerder de nodige investeringen af tegen de beoogde milieu- en natuurkwaliteit. De intensiteit van de inspanning moet in verhouding staan met de realisatie van de ecologische en/of economische meerwaarde.

Uitgebreidere info?

Het Aanspreekpunt Privaat Beheer Natuur en Bos (APB-NB) volgde de totstandkoming van de nieuwe bos- en natuurwetgeving de voorbije jaren op de voet op. APB-NB leverde aan de overheid geregeld standpunten aan vanuit de hoek van het private (bos)beheer. In het tijdschrift De Landeigenaar (o.a. de nummers van sept/okt/nov 2017) kan je meer lezen over deze standpunten. Dit is ook digitaal te raadplegen via www.privaatbeheer.be.

Minimale toegankelijkheid van het terrein kan bvb. bestaan uit 1 of meerdere gegidste wandelingen per jaar.

De bosbeheerder zorgt voor gevarieerde bosranden en open plekken over minstens 5 % van de oppervlakte van het bos.

De winnaar van onze fotowedstrijd is bekend!

Bedankt aan alle deelnemers van onze fotowedstrijd! Helaas kan er maar eentje de winnaar zijn. Na het grondig bekijken van alle foto’s koos onze redactie voor deze winterse bosfoto van Erwin Declercq uit Sint-Lievens-Houtem. Erwin is lid van de bosgroep Midden Oost-Vlaanderen en nam deze foto tijdens een mooie, maar koude winterwandeling in het NoordFranse dorpje Avesnelles. “De ochtendmist maakte langzaam plaats voor een zonnige, winterse namiddag en leverde prachtig winters licht op”, schrijft hij ons in de begeleidende e-mail.

Proficiat Erwin! Zoals beloofd staat jouw foto op de cover van deze Bosbode en komt binnenkort een mooie prijs jouw richting uit: een interessant boek over de Meetjeslandse Bossen, met prachtige natuurfoto’s.

De Boskalender Winter: planten, knotten en de houtverkoop voorbereiden

Koning

Winter is in het land! Reden genoeg om te genieten van een knetterend vuurtje bij de kachel om onze koude wintertenen opgewarmd te krijgen. Het klinkt misschien aantrekkelijk om enkele maanden in winterslaap te gaan, maar voor de rasechte bosbeheerder is er in deze periode best nog wel wat werk aan de winkel.

• Het belangrijkste winterwerk in het bos zijn de aanplantingen. In het najaar hebben we ons al goed voorbereid: we hebben toen een aanplantingsplan opgesteld en het plantsoen besteld. Nu is het tijd om de handen echt uit de mouwen te steken. Het plantseizoen loopt van 15 november tot 15 maart. Maar de beste resultaten haal je als je vroeg op het seizoen kan planten. Op die manier heeft het plantsoen al wat voorsprong bij het begin van de lente doordat het al beter ingeworteld is. Vooral bij droge bodems wordt het risico op uitval groter als je (te) laat plant, zeker bij een droog voorjaar, zoals dit in 2017 het geval was. Plant zeker niet bij temperaturen onder het vriespunt. Wees ook voorzichtig op

zonnige of winderige dagen. Hou dan je plantsoen goed afgedekt zodat de wortels niet kunnen uitdrogen.

• Nog een echt winterwerkje is het afzetten van hakhout. Als je de hakhoutstoven in de winter afzaagt, zijn deze in rust, dat wil zeggen dat de sapstroom stilligt. Op die manier zal de stronk in het volgende groeiseizoen heel makkelijk nieuwe scheuten vormen vanuit de slapende knoppen.

• Ook het knotten van bomen is ideaal in deze periode. En dit om dezelfde reden als het afzetten van hakhout. Zo krijgt de boom de beste kansen om opnieuw uit te schieten.

• De winter is ook de ideale periode om een houtverkoop in je bos voor te bereiden. De Oost-Vlaamse bosgroepen organiseren hun gezamenlijke industriehoutverkopen meestal in het voorjaar. Maar het voorbereidingswerk kan nu al gebeuren: bvb. de nodige kapmachtigingen aanvragen. Ook het opmeten en aanduiden (= schalmen) van de bomen kan het makkelijkste in de winter. De meeste bossen, vooral deze met veel bramen, zijn nu heel wat beter toegankelijk voor het schalmwerk.

De velhevel

Dit jaar laten we je met deze rubriek kennismaken met verschillende soorten handgereedschap uit de bosbouw. Dat is vaak eenvoudig gereedschap dat het werk verlicht en de risico’s een stuk kleiner maakt. Handig dus voor de boseigenaar die graag zelf werkt in zijn bos. Bosgroepmedewerker Simon en boseigenaar Frans geven onmisbare tips bij het gebruik van dat handgereedschap. In deze Bosbode: kleine bomen in de juiste richting laten vallen met behulp van een velhevel.

De velhevel:

Een velhevel gecombineerd met een kantelhaak. Een veelgebruikte combinatie, omdat je de haak ook nog kan gebruiken om bomen gemakkelijk te laten kantelen.

a. Maak een correcte zaagsnede

d. Oefen kracht uit op de velhevel, kijk naar boven om te zien of er beweging is

b. Maak nu aan de andere kant van de stam een nieuwe incisie

e. Laat de stam in de velrichting vallen, blijf op veilige afstand

Wat is het?

Een velhevel ziet eruit als een soort koevoet en wordt gebruikt om kleine bomen (diameter 20-30 cm) in de juiste richting te laten vallen. Deze boompjes zijn niet te zwaar en meestal is er te weinig plaats om een velwig in te slaan. De lengte van de velhevel bepaalt de kracht die nodig is om de boom te laten kantelen.

Hoe gebruiken we dit?

De velhevel wordt met het platte uiteinde in de zaagsnede ingebracht, zoals je dit met een velwig zou doen. Door gebruik te maken van het lange handvat, ontstaat een hefboomeffect waarmee de boom over het dode punt gebracht wordt. Hierdoor gaat de boom vallen in de vooraf bepaalde richting.

Aandachtspunt:

Een velhevel is van staal gemaakt en kan de zaagketting ernstig beschadigen bij contact met de motorzaag. Het zaagblad en de velhevel mogen dus niet gelijktijdig in de zaagsnede aanwezig zijn.

Veiligheid

Tip: Gebruik de sterkste spieren van je lichaam om te kantelen. Dit zijn de dijbeenspieren en niet de rugspieren. Werk daarom met een rechte rug en gebruik de strekbeweging van de benen om de massa te tillen.

Werkzaamheden in het bos zijn gevaarlijk. Daarom is ook bij het gebruik van handgereedschappen veiligheidskledij uiterst belangrijk. Zorg dat je zichtbaar bent en aangepaste kledij draagt met snijprotectie. Veiligheidsschoenen, een helm en een EHBO-set zijn een must. Werk nooit alleen en zorg dat je bereikbaar bent. Aangezien deze gereedschappen vaak in combinatie met de motorzaag gebruikt worden, raden wij sterk aan om de cursussen ECS (European Chainsaw Standards) te volgen, waar ook het gebruik van deze handgereedschappen aan bod komt. Deze cursussen kan je nog altijd volgen met kortingen via de bosgroepen.

c. In deze incisie steek je de velhevel

Eco2eco: de eerste resultaten zijn binnen!

In het EU-Interregproject eco2eco werken de Oost-Vlaamse bosgroepen al anderhalf jaar samen met Vlaamse en Nederlandse partners. In dit driejarige project willen we aantonen dat economie en ecologie hand in hand gaan. Dat betekent concreet: een duurzaam bosbeheer waarin het mogelijk is natuurdoelen te realiseren én tegelijkertijd verschillende sortimenten hout (van bulkhout voor vezelplaten tot kwaliteitshout voor meubels) te oogsten. Om dit te bereiken, werken we nauw samen rond innovatieve beheermethoden, alternatieve manieren om hout te vermarkten en kennisuitwisseling tussen bosbeheerders en boseigenaars.

Innovatie in onze bossen

Sinds de start van het project hebben we in verschillende Oost-Vlaamse bossen experimenten uitgevoerd rond het aanplanten in kloempen, verschillende types wildbescherming en het vrijstellen van bosaanplantingen. Al deze proefopstellingen hebben al heel wat nuttige informatie opgeleverd.

Kloempen voor

kwaliteitshout

Bij traditionele aanplantingen planten we 2000 boompjes per hectare op een plantafstand van 2 x 2,5m. In het kloempensysteem wijken we daarvan af door de bomen in kleine groepjes samen te planten. Een groepje bomen of kloemp bestaat uit 25-40 planten en staat minstens 18 m van de volgende kloemp. Binnen een groepje bomen werken we met een plantverband van 1 x 1 m. Hierdoor ontstaat tussen de kloempen veel ruimte waar de natuur zijn gang kan gaan en duwen de bomen in de kloemp elkaar omhoog waardoor de bomen snel een takvrije stam krijgen. Eens ze een voldoende lange takvrije stam hebben, verwijderen we de concurrenten. Op die manier kunnen de beste bomen zich dan volop ontwikkelen om uit te groeien tot het kwaliteitshout van morgen.

Om ervaring op te doen met deze nieuwe manier van planten hebben de Oost-

Vlaamse bosgroepen vorig plantseizoen 415 kloempen aangeplant op 13,5 hectare. Die zullen elk jaar nauwkeurig opgevolgd worden. Deze winter komt er nog 3,7 hectare bij.

Wildbescherming: wat helpt echt bij hoge wilddruk?

In sommige bossen is de wilddruk zo hoog dat jonge aanplantingen veel schade oplopen door vraat- en veegschade van reeën, konijnen en hazen. Gelukkig bestaat er een groot assortiment aan wildbescherming, om de jonge boompjes te vrijwaren van schade. Om een beter zicht te krijgen welk type wildbescherming het beste werkt in welke si-

tuatie, hebben we een experiment opgestart. Op vier verschillende locaties vergelijken we verschillende types: Certosan, Wöbra, dubbelmazige netjes, enkelmazige netjes, schilderstape, wol en tubex kokers.

Na één groeiseizoen kan de eerste balans opgemaakt worden. Zo bleken tubex kokers en dubbelmazige netjes het beste te werken. Dat mag ook wel voor de kostprijs van respectievelijk 2,3 en 1,8 euro per stuk. Het grootste voordeel is dat deze beschermingen voor meerdere jaren blijven werken. Wildbeschermingen zoals Certosan, Wöbra en wol bieden slechts voor enkele maanden bescherming (afhankelijk van het weer).

Het was wel opmerkelijk dat we bij hoge wilddruk nauwelijks een verschil zagen tussen de tijdelijke wildbeschermingen en het onbeschermde plantsoen, dat diende als controle. Conclusie: enkel de grote middelen (dubbelmazige netjes en kokers) kunnen het plantsoen voldoende beschermen in regio’s met een hoge wilddruk. Maar we blijven verder zoeken, komend plantseizoen testen we enkele nieuwe types wildbescherming uit.

Plantsoen vrijstellen

zonder te maaien

In de meeste bosaanplantingen moeten we in de zomer jonge boompjes in de zomer vrijstellen van ruigtekruiden, bramen of adelaarsvarens. Als we dit niet zouden doen, kunnen de boompjes overgroeid raken of plat worden geduwd. Meestal gebeuren deze vrijstellingen door met een bosmaaier rond het plantsoen te maaien. Maar door het ‘onkruid’ af te snijden, stimuleren we het om opnieuw sterk te groeien. In een ideale situatie nemen de ruigtekruiden, bramen of adelaarsvarens vrede met

onder de bladeren van onze boompjes te groeien. Dit kunnen we bereiken door ze plat te trappen in de plaats van af te snijden. De planten reageren dan veel minder en blijven laag bij de grond.

Om te kijken of deze methode goed werkt, hebben we op vier locaties de proef op de som genomen. Met een mooi resultaat: de bramen, kruiden en varens bleven gedurende heel de zomer onder de bladeren van het plantsoen. Het experiment zal volgend jaar een vervolg krijgen om te kijken hoe we het beste op een snelle manier kunnen werken. Voor de doe-het-zelvers; aangezien tussen bramen of ruigtekruiden stappen geen sinecure is, heb je aangepaste kledij en wat handgereedschap nodig om heelhuids thuis te komen.

Vernieuwde brandhoutverkoop

In het project eco2eco zoeken we ook naar alternatieve manieren om hout te vermarkten. We merkten dat er voor openbare brandhoutverkopende de laatste jaren minder interesse is. Daarom hebben de Oost-Vlaamse bosgroepen de website www.brandhoutweb.be gelanceerd. Op dit verkoopplatform kunnen geïnteresseerde brandhoutkopers alle loten brandhout bekijken, vergelijken en kopen. Dat werkt een stuk gemakkelijker en sneller. Bekijk gerust de

website of lees er meer over op p.7 van deze Bosbode.

Kennisuitwisseling

Naast de Oost-Vlaamse bosgroepen werken er nog heel wat partners mee aan het eco2eco-project. Alle kennis en ervaring bundelen we op www.ecopedia.be. Daarnaast organiseren we verschillende cursussen om de kennis zo goed mogelijk te verspreiden onder de boseigenaars. Zo was er in juni de eerste cursusdag van de driedelige reeks ‘Aan de slag in je eigen bos’. Benieuwd naar de tweede cursusdag? Op 20 januari leer je alles rond het aanplanten van bossen in verschillende situaties. Meer info daarover bij het Bosgroepennieuws in deze Bosbode.

Meer weten over eco2eco? Surf naar www.eco2eco.info en schrijf je in op de nieuwsbrief.

Eco2eco wordt gefinancierd binnen het Interreg V programma VlaanderenNederland, het grensoverschrijdend samenwerkingsprogramma met financiële steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling.

GROOTHANDEL IN TUINBOUWMATERIALEN

Boomexpertisecentrum

Vellen van (gevaarlijke) bomen

Bos- en natuurbeheerplanning

Aan- en verkoop van bomen

Privé-bossen doen het even goed als openbare bossen

Resultaten van de Tweede Vlaamse Bosinventarisatie

De Vlaamse bossen zijn in topvorm: het hout is van een betere kwaliteit dan vroeger, er is meer biodiversiteit en er zijn nauwelijks nog verschillen tussen de private en de openbare bossen. Dat zijn de voornaamste conclusies uit de Tweede Vlaamse Bosinventarisatie, die het ANB (Agentschap voor Natuur en Bos) enige tijd geleden bekendmaakte.

De laatste grote bosinventaris dateert al van 1997-1999, bijna 20 jaar geleden. Toen wilde het ANB meer weten over de toestand en de evolutie van de kwaliteit van de bossen in Vlaanderen. Dat gebeurde onder meer door bomen te meten, de hoeveelheden dood hout te tellen en de vegetatie rond de bomen te bekijken. In 2009 startte het ANB met een nieuwe bosinventarisatie om een duidelijk beeld te krijgen van de evolutie na 20 jaar. Na het opmeten van 21 087 meetpunten (of 78% van de te meten punten) zijn de eerste resultaten binnen, met enkele verrassende bevindingen.

Houtvolume en groeisnelheden

Op 20 jaar tijd is het houtvolume van 215 m³ per hectare gestegen naar 264 m³ per hectare. Gemiddeld staat er nu dus

49 m³ meer hout per hectare. Als we dit vermenigvuldigen met de totale bosoppervlakte in Vlaanderen, is er nu bijna 3 miljoen m³ meer hout dan rond ‘98. Opmerkelijk is ook dat de aanwasgegevens (een maat voor hoe snel bomen groeien) sterk boven de verwachtingen liggen. Dit betekent dat de bomen veel sneller groeien, zo groeit de inlandse eik bijna 3 keer zo snel als gedacht. Vermoedelijk heeft dit te maken met de klimaatverandering en met de stikstofdepositie (stikstof uit de lucht).

Bosstructuur

De grootste omslag in onze bossen de afgelopen jaren is een sterke verbetering van de bosstructuur. Zo is het aantal dikke bomen, het volume dood hout, het aantal gemengde bestanden, het aantal verschillende etages in een bos,

etc. sterk toegenomen. Zo komen er steeds minder bossen voor die slechts uit één boomsoort bestaan en ook het aantal inheemse boomsoorten neemt toe. Onze bossen worden dus steeds gemengder en rijker op ecologisch vlak. Dit komt de biodiversiteit ten goede en biedt een betere uitgangssituatie voor de uitdagingen van de toekomst zoals klimaatverandering.

Private bossen en openbare bossen

Tijdens de Eerste Vlaamse Bosinventarisatie was er een duidelijk verschil te zien tussen private en openbare bossen. 20 jaar later is daar nauwelijks nog iets van te merken. Meer dan 60% van het Vlaamse bos is privébezit, maar de private bossen scoren vandaag op de verschillende parameters even goed als de openbare bossen. Ook de positieve evolutie die de bossen sinds de vorige bosinventarisatie hebben ondergaan, verloopt gelijk. Een dikke pluim dus voor de private boseigenaar!

Infovergadering voor boseigenaars uit boscomplex De Ster

Op 23 september nodigde de Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord alle eigenaars uit van het boscomplex De Ster. Dat boscomplex, op de grens van Sint-Niklaas en Beveren, is een zeer versnipperd gebied met heel wat privaat bos. Daarom nodigde de bosgroep alle eigenaars uit voor een infovergadering in Sint-Niklaas.

Wout De Meester, schepen voor Jeugd, Natuur en Duurzaamheid van de stad Sint-Niklaas, heette zo’n 50 boseigenaars hartelijk welkom. Daarna kregen ze een presentatie te zien over de werking van de bosgroepen. Yoke Van Riet, bosconsulente en boseigenares in het gebied, vertelde over de geschiedenis van haar bos en haar ervaringen met de bosgroep. De bosgroep wil de eigenaars uit het boscomplex De Ster helpen om een gezamenlijk bosbeheer te organiseren : dit kan gaan van een gratis terreinbezoek, hulp bij aanvraag van een

kapmachtiging tot organisatie van de werken.

Nadien stond een wandeling in het gebied op het programma. Uitleg over bosbeheer, kun je immers het best geven in het bos zelf! Daar volgde uitleg over het effect van een dunning, over de boomsoorten die thuishoren op een zandgrond, over de aanpak van exoten zoals Amerikaanse vogelkers en nog veel meer. Na de wandeling konden de boseigenaars genieten van een verfrissend drankje op het terras. De meesten waren enthousiast en geïnteresseerd in een gratis terreinbezoek aan hun bos. Deze

Terugblik Dag van de Boseigenaar

Naar goede gewoonte vieren we tijdens de Week van het Bos de Dag van de Boseigenaar. Op deze dag willen de Vlaamse bosgroepen extra aandacht vragen voor de inzet van de private boseigenaars voor het bos in Vlaanderen. Op 11 oktober 2017 waren we daarom te gast

in het Makenbos in Munte, Merelbeke. Maar liefst 80 enthousiastelingen wilden graag kennismaken met dit bijzondere bos. De wandeling passeerde langs verschillende bosbestanden en realisaties. Op een aantal stopplaatsen gaven de eigenaars, de gemeente Merelbeke, Natuurpunt en uiteraard ook de bosgroep toelichting over de vele aspecten die komen kijken bij het beheer van dit gebied. Het Makenbos vormt een ecologische verbinding tussen de Makegemse bossen en de Driesbeekvallei en herbergt o.a. vuursalamanders. De natuurwaarden zijn er groot. Maar ook de houtopbrengst is een belangrijk gegeven. Het is daardoor niet altijd evident een goed evenwicht te vinden tussen de natuur

terreinbezoeken zijn momenteel volop in uitvoering.

Ben jij ook eigenaar in het gebied en krijg je graag meer info? Contacteer dan vrijblijvend de bosgroep.

en economische doelstellingen van het bos. De wandeling werd afgesloten met een verse kom soep (dankzij de Christoforusgemeenschap uit de buurt) bij de sfeervol verlichte bosgroepentent. Een geslaagde editie!

de aanwezigen luisteren geboeid naar het verhaal van Yoke Van Riet, boseigenaar in het gebied

Bosliefhebbers zien ze vliegen in Gavere

De zomer lijkt alweer ver weg, maar eind augustus was een warme zomeravond de perfecte setting om vleermuizen te spotten op de vleermuizenexcursie van de Oost-Vlaamse bosgroepen. Met 50 deelnemers was er alvast een mooie opkomst op het kasteeldomein Borgwal in Gavere. De vrijwilligers van de Vleermuizenwerkgroep van Natuurpunt zorgden eerst voor een beetje theorie: wat voor dieren zijn vleermuizen, wat zijn hun behoeften, wat is het belang van bossen en bomen, hoe kun je ze detecteren, … heel wat informatie kwam aan bod. Ook hoe je rekening kan houden met vleermuizen bij het beheer van je bos: een geschikte periode kiezen om te kappen, een gevarieerd bos nastreven of genoeg bomen laten oud worden, zodat ze een geschikte verblijfplaats worden voor vleermuizen. De deelnemers zagen het helemaal zitten om deze tips effectief toe te passen in hun bosbeheer. Dan be-

gon het te schemeren en dat is natuurlijk het ideale moment om vleermuizen te spotten. Het kasteeldomein herbergt zeer veel vleermuissoorten en ook het bosbeheer is hier op afgestemd. Dankzij het mooie weer was er veel activiteit en met de batdetector konden we dan ook

Dankzij de bosgroep goedkoper beheerwerken uitvoeren

Af en toe moeten er noodzakelijke beheerwerken gebeuren, die niet rendabel zijn, maar wel het bos zelf wel ten goede komen. Bij deze bosarbeid gaat het bvb. over het vrijstellen van jonge aanplantingen of het bestrijden van exoten. Maar ook voor kleinere natuurprojecten, zoals poelen, kan de bosgroep ondersteuning bieden. Wil je gebruik maken van deze ondersteuning? Doe dan een aanvraag voor bosarbeid, telefonisch of per e-mail. Vermeld de locatie en welke werken je voor ogen hebt. Je maakt best ook op voorhand een afspraak voor een terreinbezoek, zodat de bosgroep je advies kan geven en zicht krijgt op jouw vraag. Komt je aanvraag in aanmerking voor bosarbeid, dan nemen wij je op in een prioriteitenlijst. Afhankelijk van de beschikbare middelen zorgt de bosgroep dan voor de uitvoering. Je kan bij elke bosgroep de prijzen van bosarbeid opvragen. Sowieso zal dit een stuk goedkoper uitkomen dan wanneer je de werken op eigen initiatief zou uitvoeren.

verschillende soorten waarnemen. Nadien werd er nog volop nagepraat op het fijne terras van de Borgwalhoeve. Het kasteeldomein Borgwal is trouwens elke dag open voor bezoekers, kom gerust eens een kijkje nemen.

In onderstaande tabel vind je de meest voorkomende mogelijkheden van bosarbeid (contacteer jouw bosgroep voor andere soorten bosarbeid):

Type beheerwerk

Vrijstelling jonge aanplantingen

Bestrijding invasieve exoten (Amerikaanse vogelkers, Reuzenbereklauw, Reuzenbalsemien, Japanse Duizendknoop)

Onrendabele dunning/hakhoutbeheer

Aanleggen bosrand (4m breed) of onderetage in bestaand bos of (her)bebossing < 0,5 ha

Aanleggen bosrand (4m breed) of onderetage in bestaand bos of (her)bebossing < 0,5 ha door de eigenaar Natuurprojecten (vb. aanleg van poel, open plek, bosrandbeheer, …)

Opstart boscomplex

‘Nieuw Kasselrij van Anzegem tot Oudenaarde’

Momenteel wordt er gewerkt aan de opmaak van een natuurbeheerplan voor bossen op de grens tussen Oost- en

West Vlaanderen. Dit initiatief is een samenwerking tussen de Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender en onze West-Vlaamse collega’s van Bosgroep IJzer tot Leie.

De naam ‘Nieuw Kasselrij’ verwijst naar een manuscriptkaart uit de 17de eeuw. Vergelijking van deze kaart met de huidige situatie toont aan dat de grote boskernen relatief goed bewaard zijn.

Het boscomplex Nieuw Kasselrij van Anzegem tot Oudenaarde bevat bossen uit de gemeentes Wortegem-Petegem, Oudenaarde, Kruishoutem, Anzegem, Waregem en Avelgem met als voornaamste boskernen de Spitaelsbossen en Oud-Moreghem (Wortegem-Petegem en Waregem), Hemsrode (Anzegem), Bouvelobos (Wortegem-Petegem) en Lozerbos (Kruishoutem). Tussen deze boskernen liggen nog talloze kleinere bospercelen die o.a. een belangrijke rol spelen als corridor voor veel fauna. Het

totale projectgebied omvat ongeveer 950 hectare bos, verdeeld over meer dan 200 boseigenaars. Alle betrokken boseigenaars krijgen de mogelijkheid om op vrijwillige basis deel te nemen aan dit gezamenlijk beheerplan waarin de wensen en beheerdoelstellingen van iedereen zullen worden geïntegreerd.

Deze zomer namen al tientallen eigenaars deel aan enkele infovergaderingen. Zij kregen uitleg over de aanpak van het gezamenlijk beheerplan en zullen in de komende periode een bezoekje krijgen van de bosgroep. Eigenaars die bos beheren in het projectgebied, kunnen uiteraard nog steeds contact opnemen voor bijkomende info.

Resultaten houtverkoop bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender

De Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender organiseerde op 11 oktober een gezamenlijke houtverkoop voor zijn leden. De verkoop verliep volgens het systeem van biedingen onder gesloten omslag, zonder recht van opbod. Er werden in totaal 11 loten aangeboden met een totaal volume van 3900 m³, goed voor 3178 bomen. De prijs per m³ werd berekend op basis van het ‘totaal volume’ d.w.z. inclusief het kroonhout. Exploitanten rekenen meestal op basis van het ‘commercieel volume’, dat gemiddeld zo’n 15% lager ligt dan het ‘totaal volume’.

20

januari: cursus ‘aan de slag in je eigen bos’ deel 2: aanplantingen

Deze cursus maakt deel uit van een 3-delige reeks, op maat van boseigenaren die graag zelf aan de slag gaan in hun bos. Tijdens deze tweede cursusdag ligt de focus op bosaanplantingen, zoals bebossingen op voormalige landbouwgronden. De cursus vindt plaats op een bijzondere locatie: een aanplanting van populieren die de bosgroep vorig jaar realiseerde. Zo zie je duidelijk welke keuzes je moet maken bij bosaanplantingen. Na de theorie is het tijd om de handen uit de mouwen te steken en zelf enkele bomen te planten.

Ga je graag aan de slag in je bos? Dan is deze cursus iets voor jou! De deelname is gratis, maar schrijf je wel op voorhand in.

Waar? Paulatem (Hembeke, Zwalm)

Wanneer? Zaterdag 20 januari van 9u tot 12.30u Kostprijs? Gratis

Inschrijven? Via vlaamseardennen@bosgroep.be of via het nummer 055/21 62 80

Gezamenlijke houtverkoop, ook in 2018!

Het kappen van bomen in het bos, het vraagt heel wat voorbereidingen en kennis van zaken. De 3 Oost-Vlaamse bosgroepen organiseren daarom voor de leden een gezamenlijke houtverkoop in 2018. Heb je interesse? Contacteer ons dan zo snel mogelijk.

Deelnemen aan de houtverkoop heeft de volgende voordelen:

· Minder administratieve lasten

Betere prijzen voor het hout Duidelijk vastgelegde afspraken met de houtkopers/ exploitanten

Opvolging van de exploitatie met aandacht voor de gemaakte afspraken en kwaliteit van het werk

Wil je deelnemen? Contacteer jouw bosgroep dan vóór nieuwjaar voor meer informatie of maak een afspraak.

Veemarkt 27 - 9600 Ronse

Tel. 055/21 62 80

vlaamseardennen@bosgroep.be

Coördinator: Hans Scheirlinck

bosgroep oost-VlaaNdereN Noord Vzw

P.a. Provincie Oost-Vlaanderen

Woodrow Wilsonplein 2

9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Sylvie Mussche

bosgroep middeN oost-VlaaNdereN Vzw

P.a. Provincie Oost-Vlaanderen

Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Klaartje Van Loy

Neem coNtact op met je bosgroep: bosgroep Vlaamse ardeNNeN tot deNder Vzw

Sfeerbeeld van deel 1 ‘aan de slag in je eigen bos, over vormsnoei en wildbescherming.

Nog op zoek naar een ‘bossig’ cadeautje?

Schenk dan het mooie boek over de Meetjeslandse Bossen! Kijk op www.demeetjeslandsebossen.be en bestel jouw exemplaar. Een ideaal eindejaarsgeschenk voor natuurliefhebbers!

Pro Natura is een sociale en duurzame onderneming met 130 werknemers gevestigd in Eeklo, Vilvoorde en Pamel. Al 25 jaar kunnen overheden, bedrijven en particulieren bij ons terecht voor allerlei groenaannemingen en voor professionele oplossingen en advies om hun groengebieden ecologisch te beheren.

wat wij voor u kunnen doen:

• aanplanten van bosplantsoen

• wildbescherming plaatsen

• erosiebestrijding

• constructie van knuppelpaden

• vellen en snoeien van bomen

info@pronatura.be www.pronatura.be

• maaibeheer

• bloemenweides inzaaien

• exotenbestrijding

• plaatsen van omheiningen

• hakhoutbeheer

• Aankoop van bomen

• Demonteren van moeilijk bereikbare bomen

• Uitfrezen van stronken

• Bosfrezen Vrijblijvend plaatsbezoek en offerte +32 (0) 490 11 82 98 - info@ecosnoei.be

+32 (0) 490 11 82 98 - info@ecosnoei.be - www.ecosnoei.be

Ecosnoei bvba - Haagstraat 63 - 9890 Asper

Vraag van de lezer

Hoe plant je best een boom?

Indeze rubriek geven we telkens antwoord op een vraag van de lezer. Nu het plantseizoen volop bezig is, krijgen we regelmatig deze vraag van boseigenaars: “Hoe plant je best een boom?”. Het planten van een boom lijkt op het eerste gezicht niet zo moeilijk, maar er zijn toch een aantal basisregels die je moet volgen, om het plantsoen een goede start te geven.

Kies voor de juiste boom

Een boom zal goed groeien wanneer hij ergens graag staat. Is het een natte of een eerder droge bodem, een armere zandgrond of een compacte kleigrond, is het volle zon of is er veel schaduw?

Al deze elementen bepalen mee welke boomsoorten het beste zullen groeien op die plek. Een eerste screening voor het bepalen van de meest geschikte soorten kan gebeuren met behulp van de module BOBO, ontwikkeld door het Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek (meer info op http://data.inbo.be/bobo).

Deze snelle toets moet je dan nog aanvullen met een grondige verkenning van het te beplanten perceel. Want vaak kunnen de bodemomstandigheden op enkele tientallen meters sterk verschillen en moet de boomsoortenkeuze hierop worden afgestemd. Kies ook voor kwaliteitsvol plantsoen met een goed wortelgestel (veel fijne worteltjes) en voldoende stevigheid.

Plant op het juiste moment

Bosplantsoen met naakte wortel kan je planten vanaf half november tot eind maart. Planten in het najaar heeft veel voordelen, want dan is de kans op langdurige droogte klein en is de grond nog warm. Hierdoor groeien de worteltjes nog verder tijdens de ‘winterrust’ en kan de boom zich settelen om tegen het voorjaar voldoende water te kunnen opnemen. Planten tijdens vorstperiodes of bij uitdrogende (noordoosten)wind moet je zeker vermijden. Want dan gaan de fijne haarworteltjes zo snel uitdrogen

dat de overlevingskansen van het boompje zeer sterk afnemen. Ook bij te nat weer, is aanplanten niet aangewezen. Wanneer er water in de plantput staat, is het immers moeilijk om het boompje goed aan te aarden.

Leg de worteltjes in de watten

Een jong boompje heeft de fijne haarworteltjes nodig om water en voedingsstoffen te kunnen opnemen. Het is dan ook heel belangrijk om deze maximaal te beschermen tegen uitdroging. Dat doe je vanaf het moment dat het plantsoen de kwekerij verlaat tot wanneer het in de grond zit. Vervoer daarom nooit boompjes in een aanhangwagen zonder afdekzeil. Als je het plantsoen niet meteen kan planten, kuil het dan voorlopig in of dek het af met een plastic zeil om uitdroging te voorkomen en te beschermen tegen vorst. Als je het boompje in de plantput zet, aard dan onmiddellijk aan. Zorg voor een voldoende ruime plantput, vul aan met fijne verkruimelde grond en druk vervolgens goed aan. Dit mag je gerust met de voet aandrukken, zodat het boompje voldoende stevig vast staat. In sommige gevallen kan het ook nodig zijn om een gepaste wildbescherming te voorzien. Meer info hierover vind je in de Bosbode van de zomer van vorig jaar (2/2016).

In het kort:

- Kies de juiste boom in functie van de locatie en de bodem.

- Ga voor kwaliteitsplantsoen.

- Plantseizoen: van half november tot eind maart, best niet bij vorst, felle wind of te nat weer.

- Bescherm de wortels tegen uitdroging vanaf de kwekerij tot aan de plantput.

Boszoekers

Via deze rubriek brengen we regelmatig verkopers van bos en geïnteresseerde kopers met elkaar in contact. De inbreng van de bosgroepen is beperkt tot het geven van informatie en advies. De verkoop gebeurt rechtstreeks tussen de verkoper en de geïnteresseerde. Andere zoekertjes zoals werkmateriaal, bosplantsoen, … worden niet gepubliceerd. Voor brandhoutverkopen verwijzen we je graag door naar ons online platform www.brandhoutweb.be

Momenteel zijn bij de Oost-Vlaamse bosgroepen volgende percelen beschikbaar gemeld: (meer informatie is beschikbaar bij de respectievelijke bosgroep)

PUBLICATIEAFSPRAKEN

• Uw zoekertje verschijnt maar één keer

• GEEN verkoop van tweedehands materiaal

• GEEN verkoop van bosplantsoen

• Brandhout kopen en verkopen gebeurt voortaan via www.brandhoutweb.be

BOS TE KOOP

Bosgroep OOST-VLAANDEREN NOORD 09/267 78 60

- SINT-NIKLAAS : Sint-Niklaas 6 AFD, sectie F, nr 329 A, oppervlakte: 0,6174 hectare. Gelegen aan de Beeldstraat in Sint-Niklaas. Info: 03/775 82 19.

Bosgroep MIDDEN OOST-VLAANDEREN 09/267 78 60

- BERLARE : Berlare 1 AFD, sectie C, nr 1093 A, oppervlakte: 2680 m². Populieraanplant, kaprijp binnen 4 jaar. Gelegen aan de Overheet./Berlare 1 AFD, sectie D, nr 913 A, oppervlakte: 2950 m². Populieraanplant met rijke onderbouw. Gelegen aan de Bergstraat. Prijs overeen te komen. Meer info: jelle.bertin@gmail.com

- LEDE : bos gelegen te Lede in agrarisch gebied, sectie A, nr 232b, oppervlakte: 1660 m². Beplant sedert tientallen jaren. Inheems en populieren. Prijs 3154 euro. Info : Michel Verbeke 053/77 35 81.

Bosgroep VLAAMSE ARDENNEN TOT DENDER 055/21 62 80

- GERAARDSBERGEN: Geraardsbergen 10 AFD/IDEGEM, sectie A, nr 419 B, oppervlakte: 0,4610 hectare. Gelegen in de Kulvestraat. Kreupelhout en enkele bomen. Meer info : 058/51 25 20.

- NINOVE (ASPELARE): Ninove, 11 AFD, sectie A, nrs 231, 232a, 232b, oppervlakte: 56 are. Te bebossen perceel. Bereikbaar vanop de Damweg te Aspelare. Meer info verkrijgbaar bij de bosgroep.

- HAALTERT (DENDERHOUTEM): Haaltert, 2 AFD, sectie B, nr 1462A, oppervlakte: 70 are. Beplant met dikke populieren. Goede bereikbaarheid via Teerlingstraat. Prijs: 22 700 euro. Meer info bij michel.vosje@telenet.be of 0475/95 15 37.

- ZOTTEGEM (GROTENBERGE): Zottegem, 4 AFD, sectie A, nr 1050k, oppervlakte: 26 are. Hakhout van ongeveer 10 jaar oud. Gelegen aan de Pardassenhoek te Grotenberge. Meer info verkrijgbaar bij de bosgroep.

BOS TE KOOP GEZOCHT

Bosgroep OOST-VLAANDEREN NOORD 09/267 78 60

- ZOMERGEM : in de omgeving van Zomergem (+10 km): privébos van 10 à 20 hectare, liefst gevarieerd loofbos, met werk aan. Beschikbare aanpalende landbouwgronden zijn een pluspunt. Meer info: 0478/21 73 55.

NIEUW! ONLINE HOUT KOPEN EN VERKOPEN VIA WWW.BRANDHOUTWEB.BE

Het is je misschien opgevallen dat je via deze pagina geen brandhout meer kan kopen of verkopen. Dat komt omdat we sinds kort onze houtverkoop helemaal hebben gedigitaliseerd. Nu kan je het hele jaar door brandhout kopen via de Oost-Vlaamse bosgroepen en dit dankzij de website www.brandhoutweb.be

Dit online verkoopplatform is niet alleen bijzonder handig en snel, er is ook een voortdurende vernieuwing van het aanbod. Gedaan dus met zoekertjes uit te pluizen, alles is vanaf nu verzameld op een overzichtelijke website. Maar je nog altijd rekenen op een vlotte opvolging via de bosgroepen en op een goede prijs-kwaliteitverhouding van lokaal en duurzaam brandhout. Kijk dus zeker eens op www.brandhoutweb.be

BLIJF OOK DIGITAAL OP DE HOOGTE VAN HET BOSNIEUWS!

De Oost-Vlaamse bosgroepen beschikken al een tijdje over een eigen Facebookpagina. Daar posten we heel wat interessante weetjes, foto’s, filmpjes en aankondigingen op. Zoek op Facebook ‘Oost-Vlaamse bosgroepen’ en vind ons leuk.

Af en toe brengen we ook een digitale nieuwsbrief uit. Zo kunnen we jou nog beter en sneller op de hoogte brengen van alles wat er beweegt rond bossen. Wens je deze nieuwsbrief graag te ontvangen? Stuur dan een mailtje naar bosgroepen@oost-vlaanderen.be, met vermelding van je naam en adres.