de bosbode 2014 - 4

- Beleggen in bos, groei verzekerd!

- Het bos culinair

- Soort in de kijker : de vuursalamander

- Bosgroepnieuws

- Eerste dag van de boseigenaar tijdens de Limburgse bos- en houtbeurs

-

-

Verslag Bosgroepenreis Catalunya

Weetjes

- Cursusaanbod

- Boszoekers

VU, Jozef Dauwe, p.a. Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw, Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent

Jaargang 10– nr 3

De bosbode is een tijdschrift van de drie Oost-Vlaamse bosgroepen

Redactie

Hans Scheirlinck, Klaartje Van Loy, Sylvie Mussche, Jakob Derks, Maarten Decoene, Kristof De Rous, Sylvie Focke, Karen Dequidt, Gilles Wullaert

Fotografie

Cover: Vildaphoto

Hans Scheirlinck, Sylvie Mussche, Klaartje Van Loy, Maarten Decoene, Jakob Derks, Kristof De Rous, Thomas Vanderbeke, Fotolia, Michael Linnenbach, William Warby, Gilles Wullaert, Martin Winnock

Lay-out

Koloriet – Leefdaal

Druk

Parys Printing N.V – Evergem

Papier

Deze publicatie werd gedrukt op kringlooppapier ‘Reprint’

Oplage

9 000 exemplaren

Verantwoordelijke uitgever

Jozef Dauwe

p.a. Bosgroep Oost-Vlaanderen

Noord vzw

Woodrow Wilsonplein 2

9000 Gent

Raad van bestuur BON

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Leen

Meersschaert, Frans De Jonghe, Ingrid

Puylaert, Jozef Van Eeckhoudt, Jan Van Dooren, Pierre d’Alcantara, Maurits Adriaenssens, Guy Bonsecour, Kristien Dierick.

Raad van bestuur MOV

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Jan Verbeke, Marc Dilewyns, Francis De Beir, Geert de Visscher, Kris Janssens, Willy Van Hoey, Dirk Abbeloos,Werner Pycke, Steven Roosen, Jozef Wittouck, Norbert Van Stichel

Raad van bestuur VAD

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Willy Bauwens, Johan Detemmerman, Raoul D’Hoossche, Paul Lievens, Pierre Depoorter, Jozef Van Crombrugge, Marc De Bock, Wouter Stockman, Peggy Van Laethem

Uw gegevens werden opgenomen in een databank die wordt beheerd door de Bosgroep. De gegevens in deze databank zullen enkel worden gebruikt in het kader van de werking van de Bosgroep en niet voor andere doeleinden. Indien u niet wenst dat uw gegevens in deze databank zijn opgenomen of indien u uw gegevens wenst te wijzigen, kunt u dit steeds doorgeven aan de Bosgroep.

Uw bos, onze zorg

Maak kennis met de bosgroepen

Een bosgroep heeft als doel u als boseigenaar praktische ondersteuning te bieden bij het beheer van uw bos. In een bosgroep zijn vele boseigenaars uit uw streek verenigd.

Samen met hen kan u vrijwillig meewerken aan een mooie toekomst voor het Vlaamse bos.

“Baas in eigen bos”, dat is het basisprincipe van de bosgroepen. De bosgroepen informeren adviseren en organiseren, maar u beslist steeds zelf over het beheer van uw bos.

Wat heeft de Bosgroep zijn leden te bieden?

GRATIS DIENSTVERLENING

1. Informatie

De bosgroep beantwoordt uw persoonlijke vragen over de technische, wettelijke en financiële aspecten van bosbeheer. U kunt ook deelnemen aan theorie- en praktijkcursussen in verband met bosbeheer.

2. Advies op maat van uw bos

U kunt een afspraak maken voor een terreinbezoek aan uw bos. Het resultaat is een beheeradvies op maat van u en uw bos.

3. Hulp bij uw bosadministratie

De bosgroep helpt u bij het aanvragen van subsidies en kapmachtigingen. Ook het opstellen van een bosbeheerplan kan begeleid worden.

DIENSTVERLENING TEGEN VERGOEDING

1. Betaalbare bosarbeid

U kunt een aanvraag indienen om tegen een voordelige prijs onrendabele werken in uw bos te laten uitvoeren. Voorbeelden zijn: bestrijding woekerende exoten, vrijstellen van jonge aanplantingen, onrendabele dunningen en hakhoutbeheer, aanleg van een bosrand,… De juiste tarievenlijst dient u bij uw bosgroep op te vragen.

2. Organisatie van beheerwerken

De bosgroep coördineert de beheerwerken bij meerdere boseigenaars samen zodat ze voor bos en eigenaar efficiënter en goedkoper worden. Wilt u werken uitvoeren in het bos dan kan de bosgroep die organiseren. U kunt deelnemen aan de gezamenlijke houtverkoop van de bosgroepen indien u hulp wenst bij de verkoop van bomen die u wenst te kappen.

3. Cursussen en excursies

De bosgroepen organiseren jaarlijks tal van cursussen zoals ‘kettingzaag, bosmaaier, houten constructies, enz. Leden kunnen hieraan deelnemen tegen een voordelig tarief.

Word gratis lid

Het feit dat u dit tijdschrift ontvangt betekent niet automatisch dat u lid bent. Iedere boseigenaar die dit wenst kan gratis lid worden van de bosgroep die actief is in zijn streek.

Uw lidmaatschap geeft recht op de dienstverlening van de bosgroep. Het lidmaatschap houdt geen verdere verplichtingen in.

Digitale Bosbode

Wil u graag papier besparen en wenst u de Bosbode enkel nog digitaal te ontvangen? Graag een seintje aan uw bosgroepsecreteriaat!

Wenst u vrijblijvend advies en hulp

bij het beheer van uw bos? Contacteer ons:

• Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

p.a. Provincie Oost-Vlaanderen

– Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Sylvie Mussche

• Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw

p.a. Provincie Oost-Vlaanderen

– Dienst Milieubeleidsplanning

Woodrow Wilsonplein 2 - 9000 Gent

Tel. 09/267 78 60

bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Klaartje Van Loy

• Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

Veemarkt 27 - 9600 Ronse

Tel. 055/21 62 80

vlaamseardennen@bosgroep.be

Coördinator: Hans Scheirlinck

Woord vooraf

Beste boseigenaar en bosliefhebber, Voor u ligt alweer het laatste nummer van de Bosbode in 2014: het winternummer. De winter is traditiegetrouw een periode waarin veel in het bos wordt gewerkt. Vooral aanplanten en het zagen van brandhout zijn activiteiten die nu volop lopend zijn. Onze bosgroepen hebben er momenteel dan ook de handen mee vol.

Alhoewel 2014 niet het makkelijkste jaar was door de vele hervormingen en besparingen, is er ook positief nieuws. Tijdens de eerste dag van de boseigenaar op zondag 19 oktober huldigden de bosgroepen en de provincies het 15.000ste bosgroeplid! Het is een hele prestatie van de bosgroepen dat ze erin slagen om zoveel boseigenaars te bereiken en te helpen. Uiteraard is het ook vooral een prestatie van de boseigenaars zelf die hun bossen goed beheren en zich zo inzetten voor de maatschappij. Van harte proficiat hiervoor!

In dit nummer van de bosbode zijn uiteraard weer verschillende interessante artikels te lezen. In het artikel ‘beleggen in bos’, krijgt u een genuanceerd beeld over wat een bos u kan opleveren. Is investeren in bos financieel ook echt een interessante piste? Bos kreeg recent nog behoorlijk wat media-aandacht als aantrekkelijk beleggingsalternatief, maar wat is hier nu juist van aan?

U kan ook kennismaken met de vuursalamander, een bedreigde diersoort die Europese bescherming geniet. Lees zeker en vast de tips na die u helpen om uw bosbeheer af te stemmen op de noden van de vuursalamander. Bent u ook geïnteresseerd in de bossen van de iets verdere buren, dan is de samenvatting van het reisverslag naar Catalonië vast iets voor u. Wilt u meer details over deze reis, kan u de uitgebreide versie van het verslag opvragen bij uw bosgroep.

Tot slot : u vindt in dit nummer ook een recept dat aansluit bij het seizoen. Laat u dat konijn uit het bos smaken!

Ik wens u veel leesplezier, Jozef Dauwe

Voorzitter Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw Voorzitter Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

Beleggen in bos, groei verzekerd!

Wie een deel van zijn spaarcentjes spendeert aan de aankoop van een bos, ziet zijn investering jaarlijks letterlijk groeien. Maar is investeren in bos ook financieel een interessante piste? Nu de rente op spaartegoeden gezakt is tot een historisch dieptepunt, zoeken veel mensen naar alternatieven om hun spaargeld in te investeren. De voorbije woelige jaren op de beurs hebben er voor gezorgd dat ook dit voor velen een weinig aanlokkelijk alternatief is. Dit maakt dat investeren in onroerend goed, zoals bijvoorbeeld bos, sinds kort een revival kent. Bos kreeg recent nog behoorlijk wat media-aandacht als aantrekkelijk beleggingsalternatief, maar wat is hier nu juist van aan?

Bos, een schaars goed

De oppervlakte bos neemt nog steeds verder af, zowel in Vlaanderen als in de rest van de wereld. Volgens de economische wetmatigheid dat bij afnemend aanbod en gelijkblijvende vraag de prijzen stijgen, zou de waarde van bosgrond moeten toenemen. Dit is zeker het geval in Vlaanderen waar in een periode van 15 jaar de prijs van bosgrond met volgroeide bomen meer dan verdubbeld is tot actueel een gemiddelde prijs van ongeveer 18.000 €/ha. In sommige regio’s pieken de prijzen echter tot 25 à 30.000 €/ha. Dit heeft soms te maken met een grotere waarde van de houtvoorraad in het bos, maar is vaak ook het gevolg van het aankoopbeleid van overheden en natuurverenigingen. Het onttrekken van die gronden aan de particuliere markt creëert in bepaalde regio’s een bijkomende ‘schaarste’, waardoor de prijzen nog sneller stijgen.

Ten gevolge van de financiële crisis heeft het investeren in grond, en dus ook bosgrond, nog aan populariteit gewonnen. Bos wordt aanzien als veilig toevluchtsoord en vormt dus een interessante diversificatie voor investeerders. Dat is dan ook de reden waarom institutionele beleggers en pensioenfondsen een deel van hun portefeuille aanhouden onder de vorm van (uitgestrekte) bosmassie-

ven. Het beperkte cijfermateriaal dat hierover beschikbaar is (nl. sectorindex NCREIF Timberland), toont aan dat in de Verenigde Staten bossen de voorbije 25 jaar gemiddeld 13 procent rendement (stijgende grondwaarde plus inkomsten uit houtverkoop) per jaar hebben opgeleverd.

Na de goudkoorts, de houtkoorts?

Naast de steeds toenemende grondwaarde, leveren duurzaam beheerde bossen uiteraard nog inkomsten uit de houtproductie. Wanneer men de kosten van aanleg en onderhoud in mindering

verzekerd!

brengt, mag men er van uitgaan dat een goed groeiend populierenbos jaarlijks een nettorendement kan hebben van ongeveer 200 €/ha. Dit is wat lager dan de pachtprijs voor een weiland, maar biedt het grote voordeel dat de eigendom buiten de strenge pachtwetgeving blijft en men als eigenaar meer zeggenschap behoudt over zijn grond. Anderzijds kiest een groeiende groep van eigenaars er ook vaak voor om een stuk grond te beplanten met loofhout om zo op termijn zelfvoorzienend te zijn in brandhout. Dit kan met ongeveer 1 ha bos voor het verwarmen van een gemiddelde gezinswoning. Op die manier kan men jaarlijks al snel 500 € uitsparen aan aankoop van brandhout.

Vroeger dacht iedereen dat hout een grondstof was die altijd tegen een goede prijs voorradig zou zijn. Recente studies

tonen echter aan dat men de komende jaren, wanneer de wereldeconomie terug aantrekt, een mondiaal houttekort mag verwachten. Het bosareaal waarin op een duurzame manier hout gewonnen wordt, neemt op wereldvlak steeds af. Dit enerzijds door ontbossingen voor stadsontwikkeling en landbouw en anderzijds door de bijkomende aanduiding van bosreservaten waar houtkap verboden is. Dit, samen met de toenemende vraag naar hout onder meer vanuit de groeilanden in Azië, maakt dat de houtprijzen substantieel zullen stijgen.

Dit fenomeen wordt nog versterkt door de recente ontwikkelingen in de biomassasector, waarbij de hernieuwbare grondstof hout wordt aangewend voor energieopwekking. Het is een Europese doelstelling om tegen 2020 20% van de totale energieconsumptie te halen uit hernieuwbare grondstoffen. Wil men dit bereiken dan zal het huidig stimuleringsbeleid van wind- en zonne-energie niet volstaan. Bijgevolg wordt nu vanuit de overheid het verbranden van hout (pellets en chips) voor energieopwekking sterk ondersteund. Zo zouden 2 Vlaamse biomassacentrales het komend decennium voor ongeveer 4 miljard euro aan subsidies ontvangen om houtpellets uit Canada te verbranden. De toenemende vraag naar hout die door dergelijke projecten ontstaat, heeft een impact op de mondiale houtprijzen.

Deze trend zal in de toekomst nog versterkt worden door het gebruik van

hout voor allerlei nieuwe toepassingen. De toenemende schaarste aan grondstoffen maakt dat we in de toekomst steeds meer zullen evolueren naar een ‘biobased economy’. Hierbij zullen voornamelijk hernieuwbare grondstoffen, zoals hout, gebruikt worden om via chemische processen producten te maken zoals vb. benzine of plastics die wij dagelijks gebruiken. Dit alles maakt dat bomen die nu geplant worden, een gegeerde grondstof zullen zijn wanneer ze volgroeid zijn. Investeren in bomen blijft dus een interessante zaak.

Opbrengsten, nu en later

Bossen bieden naast hout nog heel wat andere zaken aan de maatschappij. Denken we maar aan het beschermen

Brandhout uit eigen bos, de meest duurzame energie!

Belang van hout als grondstof zal nog verder toenemen

van de biodiversiteit, de mogelijkheden tot recreatie, de opslagcapaciteit van CO2, het verbeteren van de luchtkwaliteit, het beschermen van drinkwaterlagen of klimaat- en waterregulatie. Voor deze ecosysteemdiensten die het bos aan de maatschappij levert, krijgt de boseigenaar actueel geen of slechts een beperkte vergoeding. De subsidie voor ‘ecologische functie’ of voor openstelling van het bos die actueel bestaan, zijn eerste stappen in de richting van een

komst zal toenemen. Dat dergelijke zaken relatief snel kunnen veranderen bewijzen bijvoorbeeld de parkeertarieven. Vele mensen zouden je waarschijnlijk 20 jaar geleden ook niet ernstig hebben genomen, mocht je toen verteld hebben dat zij voor een dag te parkeren in een grootstad een bedrag gingen betalen gelijk aan de toenmalige waarde van een volle benzinetank! En toch is dit vandaag de realiteit. De vergelijking met vergoeding van ecosysteemdiensten moet wel

ook steeds meer en meer te kunnen rekenen op een vergoeding voor andere ecosysteemdiensten die het bos leveren. Zo zullen bijvoorbeeld boseigenaars die zich in de toekomst willen inzetten voor het behoud van onze biodiversiteit in Europees beschermde gebieden kunnen rekenen op een tegemoetkoming hiervoor. Dergelijke vormen van diversificatie van inkomsten uit een bos, maakt investeren in bos interessant.

Wandelen in je spaarboek

Maar naast alle bovenstaande financiële beschouwingen, moet een investering in bos in de eerste plaats vanuit het hart komen. De ‘opbrengst’ die je hebt van een ochtendwandeling op een mistige herfstmorgen in je bos, valt niet in financiële termen uit te drukken. Evenmin het ‘rendement’ van het zien groeien van een jonge eik die je eigenhandig met veel liefde hebt geplant. Dergelijke zaken maken, naast alle rationele overwegingen, dat investeren in bos wel degelijk loont. Of zoals een boseigenaar het uitdrukte: ‘Ik ga nog eens wandelen in mijn spaarboek.’

Bronnen:

- https://www.ncreif.org/timberland-returns. aspx

tegemoetkoming naar private eigenaars voor enkele van deze ecosysteemdiensten die zij leveren.

Verwacht wordt dat bij verder toenemende schaarste de maatschappelijke bereidheid tot het correct vergoeden van deze ecosysteemdiensten in de toe-

genuanceerd worden. Bossen leveren meestal collectieve diensten (vb. beschermen van biodiversiteit) waarvoor de betalingsbereidheid beperkter is.

Wie vandaag investeert in bos, mag naast een rendement van houtopbrengst, verwachten om in de toekomst

- http://www.economist.com/news/ business/21575771-environmental-lunacyeurope-fuel-future

- http://financieel.infonu.nl/beleggen/87622beleggen-in-bosgrond.html

- http://www.ecomagazine.be/nl/ ecobeheer/384-bosgronden-een-stabiele-enduurzame-belegging.html

- http://www.hbvl.be/cnt/aid1529942/stroom5-procent-duurder-door-biocentrales

HET B O S CULINAIR

Konijn uit het bos met paddenstoelen

Indeze rubriek stellen we gewoontegetrouw een recept voor met ingrediënten uit het bos. In de winter vallen er minder planten, kruiden of vruchten te plukken. De winter is wel de uitgelezen periode om een stuk wild klaar te maken. Smakelijk!

Ingrediënten

- 1 wild konijn, gevild, in stukken

- peper & zout.

- een beetje olijfolie

- 200 gr gerookt spek, in stukjes

- 2 grote sjalotten, gepeld, in grove stukken

- 2 stuks rode ui, gepeld, in grove stukken

- 1 hele rode paprika, ontpit, in grove stukken

- 2 bladen laurier

- 3 tenen knoflook, gepeld, fijngesneden

- 1 handje oregano + tijm

- 150 gr paddenstoelen

- 100 gr zoute zwarte olijven

- 2 filets ansjovis

- water

Bereiden

- verwarm de oven voor op 180 °C

- verwarm op hoog vuur de olijfolie in een grote braadpan

- bestrooi de stukken konijn met peper en zout

- bak ze aan in de pan

- haal ze dan uit de pan en zet apart

- bak de spekblokjes in de braadpan

- voeg sjalot, ui, paprika, knoflook, laurier en kruiden toe en roer om

- voeg paddenstoelen en ansjovis toe

- doe het konijn terug in de pan

- voeg warm water toe tot alles onderstaat

- zet het deksel half over de pan en plaats die een uur in de oven

Bron Menno Steketee in NRC, jan. 2012

Wie heeft deze tropisch uitziende bosbewoner al eens mogen waarnemen in Vlaanderen? Allicht zijn er niet zo veel gelukkigen. Onze inheemse vriend, de vuursalamander (Salamandra salamandra terrestris heeft onze hulp nodig! Deze salamander is beschermd en kwetsbaar. Zonder een actief bosbeheer met soortenbeschermende maatregelen dreigt dit diertje te verdwijnen uit onze streek.

Hij behoort tot de familie van de echte salamanders (Salamandridae) en is een landsalamander. Enkel voor de voortplanting gaat een zwanger vrouwtje op zoek naar water om larven af te zetten. De larven zijn van kop tot staart ongeveer 3,5 centimeter groot. Ze hebben kieuwen om zuurstof op te nemen. In deze fase blijven

De vuursalamander

ze in het water om op kleine waterbeestjes te jagen zoals vlokreeftjes. Na 4 tot 5 maand stoten ze hun kieuwen af en gaan op het land leven. Het duurt dan nog 2 tot 4 jaar tot de salamander volwassen is. Een adult exemplaar heeft een lengte van 14 tot 17 centimeter.

Het unieke kleurenpatroon van zwart met gele vlekken is direct te herkennen en dient als afschrikmiddel voor roofdieren. Ieder diertje heeft zijn eigen uniek patroon, net zoals onze vingerafdruk. Gifklieren achter de ogen en op de rug zijn ook een verdedigingsmechanisme. Bij gevaar kan hij een witachtig gif uit deze klieren persen en zo naar een belager spuiten.

Vuursalamanders zijn uitgesproken nachtdieren en gaan dan actief op zoek naar voedsel. Overdag houdt de volwassen vuursalamander zich schuil in holtes, onder gevallen boomstronken of stapels

hout die aan het ontbinden zijn. Het menu van de vuursalamander bestaat uit slakken, spinnen, duizendpoten, kevers en regenwormen.

Habitat en verspreiding

De vuursalamander is de enige inheemse landsalamander. Zijn ideale leefomgeving is een vochtig, schaduwrijk loofbos met structuurvariatie en voldoende voortplantingsplaatsen. De voortplantingsplaatsen zijn hoofdzakelijk beekjes en bospoelen. Een bosbeek is ideaal als ze traag stroomt, meanders en diepere zones heeft. Een hoog zuurstofgehalte en goede waterkwaliteit zijn essentieel. Schaduwrijke, vegetatieloze bospoelen zijn net zoals een bosbeek geschikt om larven af te zetten. Schaduw is zeer belangrijk. Te veel licht zorgt voor ideale groeiomstandigheden voor waterplanten en dat komt de lar-

ven niet ten goede. Het is zeer belangrijk dat de poelen en beken geen steile wanden hebben, de vuursalamander is een slechte zwemmer.

In Oost-Vlaanderen is de vuursalamander een soort waar we extra aandacht aan moeten schenken. Het grootste aandeel vuursalamanders in Vlaanderen wordt aangetroffen in onze provincie, voornamelijk in de Vlaamse Ardennen.

Problemen

De vuursalamander heeft vooral te kampen met de versnippering en inkrimping van zijn leefgebied, het bos. Ons uitgebreid wegennet zorgt voor ontelbare verkeersdoden onder de salamanders. Door versnippering leven ze nu in kleine groepjes, deelpopulaties genaamd, die op steeds kleinere gebieden moeten overleven. Die deelpopulaties leven dikwijls ver van elkaar af en dat zorgt voor inteelt. Inteelt kunnen we ook genenvervuiling noemen. Genenuitwisseling is echter essentieel om de soort weerbaarder te maken tegen ziektes.

Een uiterste besmettelijke ziekte die op de loer ligt bij de vuursalamander, wordt veroorzaakt door een schimmel. Deze ziekte heeft er in Nederland voor gezorgd dat de populatie vuursalamanders op enkele jaren tijd gedecimeerd werd tot slechts 4% van de oorspronkelijke populatiegrootte. Ook in de Belgische Oostkantons werd al een besmet dier aangetroffen in januari 2014. Voorlopig is de ziekte nog niet aanwezig bij ons in de streek, maar het moet in ieder geval goed in de gaten gehouden worden.

Het leefgebied dat nog rest dreigt te degraderen door ongunstige beïnvloeding van de waterkwaliteit in beken en poelen. Verontreiniging van het water, verlies van structuur, vertroebeling en eutrofiëring zijn meer maat dan uitzondering. Het is duidelijk 5 voor 12 voor de vuursalamander in Oost-Vlaanderen.

Wat kunnen wij doen?

Om de vuursalamander te helpen is het zeer belangrijk om geschikte poelen aan te leggen en verdere afbraak van een gunstige leefomgevingen tegen te houden.

Tip 1. Leg een geschikte bospoel aan. Bospoelen aanleggen waar bomen schaduw werpen is het meest effectief. Voor de aanleg van een poel kan je vaak subsidies krijgen van de Bosgroep in uw regio, contacteer hen voor meer informatie.

Tip 2. Laat dood hout liggen in het bos. Een “proper” bos heeft een aanzienlijk kleinere ecologische waarde. Zonder dood hout zouden er tientallen diersoorten minder aanwezig zijn en kan de vuursalamander nergens schuilen of jagen. Grote boomstammen die aan het ontbinden zijn hebben de voorkeur. Resthout op een stapel leggen is ook effectief. De takken ontbinden stelselmatig en zo is er altijd wel een ideaal plekje.

Tip 3. Ruim zo min mogelijk je bosbeken Zo behoud je een gevarieerde structuur van het aanwezige water. Is een ruiming echt noodzakelijk, doe het dan in fases. Hou telkens 1/3de in de originele staat zodat de beek nog genoeg water kan bufferen bij hoge stroming en zo schuilplaats kan bieden aan larven.

Tip 4. Trek beken zeker niet recht. Creëer meanders, dit is niet enkel goed voor de vuursalamander maar ook goed tegen

verdroging van de bodem en tegen erosie. Hoe natuurlijker de beek er uit ziet, hoe beter. Stimuleer komvorming in de beek door er bv. hout in te plaatsen. Je maakt als het ware een kleine dam die ideaal is als voortplantingsplaats.

Tip 5. De werken aan poelen en beken uitvoeren tijdens de winterslaap kan ook levens sparen. Als de nachttemperaturen onder de 6 à 8 graden zakken kruipt de vuursalamander weg in zijn veilig overwinteringplaatsje.

Tip 6. Hou bij de planning van een exploitatie rekening met de aanwezigheid van de vuursaIamander Gebruik zo min mogelijk zware machines en voorkom degradatie van het landbiotoop(voornamelijk bodemverdichting). Het werken met vaste ruimingspistes is hiervoor cruciaal. Ook de periode waarin gewerkt wordt heeft grote invloed. Voor vuursalamander is de meest gunstige periode de maand juli. Rondom poelen of bosbeken die als voortplantingsbiotoop dienen, is het belangrijk een bufferzone aan te leggen. In deze bufferzone van 30 à 50 meter vanaf het water wordt er dan niet gekapt. Op die manier blijft er een rustzone in het bos, en blijft het voortplantingswater beschaduwd, wat van belang is om geschikt te blijven voor de soort.

Een ideale bospoel

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord

Openbare brandhoutverkoop

Op donderdag 16 oktober 2014 vond de derde editie van de openbare brandverkoop van Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord plaats. In café de Nieuwe Zwaan in Belsele gingen 21 houtloten onder de hamer. Samen goed voor ongeveer 340 m³ hout op stam. Ruim vijftig geïnteresseerden kwamen toegestroomd – deels kopers en deels kijklustigen.

Voor de verkoop van start ging, kregen de aanwezigen een korte uitleg over pbm’s (persoonlijke beschermingsmiddelen) en veilig werken in het bos, een cruciaal aandachtspunt voor de bosgroep. Daarna werd een korte uitleg gegeven over het verloop van de openbare zitting. Vervolgens stak notaris Muller van wal. Met zijn humoristische insteek zorgde hij ervoor dat het allerminst een saaie bedoening werd en slaagde hij erin de geïnteresseerde warm te maken om effectief een bod uit te brengen.

Het aanbod was zeer divers, en dat weerspiegelde zich in de biedingen. Voor bepaalde loten, vooral met loofhout (Amerikaanse eik, berk,…) werden erg mooie prijzen (tot 28 euro per m³) gehaald.

Voor andere loten werd de vooropgestelde minimumprijs niet gehaald of kwam er geen bod. Enerzijds lagen de bossen in Aalter en Ursel iets te veraf voor het voornamelijk Wase publiek. Anderzijds waren er een aantal loten bij waar wel wat ervaring met veltechnieken voor vereist is, en dit kan potentiële kopers afgeschrikt hebben.

Hoe dan ook blijven de loten die op de openbare zitting niet verkocht werden, beschikbaar. Het wordt een koude winter en met de dreigende stroompannes in het vooruitzicht is het de moeite om een voorraadje brandhout in te slaan! Bij interesse mag u gerust contact opnemen met de bosgroep.

Toelichting over het belang van persoonlijke beschermingsmiddelen bij het werken in het bos

Bestrijding van Amerikaanse vogelkers met middelen van de provincie 0ost-Vlaanderen

De bosgroep is reeds jaren bezig met het bestrijden en onder controle krijgen van de Amerikaanse vogelkers in enkele boscomplexen. Met de financiële steun van het soortenbeschermingsprogramma van de Provincie Oost-Vlaanderen konden ook dit jaar heel wat hectares bos onder handen genomen worden.

Amerikaanse vogelkers

De Amerikaanse vogelkers of Prunus serotina is een boomsoort die reeds lang geleden door de mens is overgebracht uit de Verenigde Staten. Omdat deze boomsoort in onze bossen op zandbodems (typisch voor o.a. het noorden van Oost-Vlaanderen) zeer dominant is, wordt hij ook wel ‘bospest’ genoemd. De Amerikaanse vogelkers domineert in veel van onze dennenbossen de struiklaag en verhindert de spontane bosontwikkeling. Opdat deze bossen zich meer natuurlijk zouden kunnen ontwikkelen, is het nodig om de Amerikaanse vogelkers te bestrijden en onder controle te houden. Het regelmatig verwijderen van zaailingen en jonge planten na de eerste bestrijding is daarom nodig. Dit noemen we een nabehandeling. De bosgroep probeert de Amerikaanse

vogelkers aan te pakken op het niveau van een volledig boscomplex. Het heeft immers geen zin als hij bestreden wordt in het ene bos en in het bos van de buurman blijft staan.

Wat leverde de subsidie van de Provincie in 2014 op?

Met de subsidie soortenbescherming van de provincie Oost-Vlaanderen werden 12,8 ha bos in het boscomplex Patotterij (Waasmunster) en 2 ha in de Lembeekse bossen nabehandeld. Voor het boscomplex Patotterij maakte de bosgroep in 2011 een gezamenlijk beperkt beheerplan op voor 64,5 ha bos van 15 private eigenaars. Reeds sedert 2009 werkt de bosgroep in dit complex aan het onder controle krijgen van de vogelkers. Ook in de Lembeekse bossen maakte de bosgroep een gezamenlijk bosbeheerplan en wordt al jaren Amerikaanse vogelkers bestreden. In beide complexen lijkt de Amerikaanse vogelkers stilaan onder controle te zijn. Opvolgen blijft echter wel de boodschap.

Ook geïnteresseerd hierin?

Neem contact op met de bosgroep om een terreinafspraak te maken in uw bos.

Heeft u een klacht over onze bosgroep?

U hoeft uiteraard niets uit uw mouw te schudden, maar heeft u een klacht over het werk van de bosgroep, dan horen wij het graag van u. Voor ons is een klacht immers de mogelijkheid om iets dat fout loopt te herstellen en te verbeteren.

Zo kunnen we onze werking steeds verbeteren en vermijden we dat we in de toekomst terug dezelfde fouten maken.

Met klachten kan u bij ons terecht op de volgende manier:

- per post kunt u uw klacht richten aan Meldpunt Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw, p.a. PAC Het Zuid, Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent.

- een klacht via e-mail kunt u richten aan meldpuntBON@oost-vlaanderen.be.

- U kunt steeds rekenen op een discrete en correcte afhandeling van uw klacht.

Wenst u ons te contacteren ? Bosgroep oost-Vlaanderen noord VzW

Nieuwe tarieven en afspraken voor bosarbeid

Eén van de doelstellingen van de bosgroep is eigenaars effectief ondersteunen bij het beheer van hun bos. De bosgroep organiseert hiervoor al langer diverse werken onder de noemer bosarbeid. Een herziening van dit systeem was echter nodig: nu de provincie de bevoegdheid heeft over de bosgroepen, zijn immers ook de subsidiekanalen veranderd. Daarnaast is de administratieve kant met deze nieuwe regeling wat eenvoudiger gemaakt.

Waar gaat het over?

Bosarbeid gaat over werken in het bos, die niet rendabel zijn maar het bos zelf wel ten goede komen. Een belangrijke ingreep is het vrijstellen van jonge aanplantingen. Hiermee voorkomt u dat pas aangeplante bomen weggeconcurreerd worden door andere planten en het nieuwe bos verloren gaat. Een belangrijk werk dus, maar een kost voor de beheerder.

Ook het bestrijden van invasieve exoten kan aangewezen zijn om uw bos gezond te houden, net als bepaalde kappingen zoals een hakhoutkap of dunning. Soms zijn deze kappingen echter te kleinschalig om rendabel te zijn.

Het aanleggen van bosranden of een onderetage verhoogt de diversiteit en dus ook de weerbaarheid van uw bos. En ieder jaar zijn er eigenaars die willen bebossen of herbebossen, maar omdat de te planten oppervlakte kleiner is dan 0,5 ha kan geen gebruik gemaakt worden van reguliere subsidies. Via bosarbeid kan de bosgroep alsnog deze kleinere aanplantingen financieel haalbaar maken.

Ook voor diverse kleinere natuurprojec-

ten kan de bosgroep tussenkomen met deze ondersteuning.

Voor al deze werken zorgt de bosgroep voor de nodige vergunningen, het maken van plannetjes en uitvoeringsdossiers, het eventueel uitbesteden via gezamenlijke offertevragen en natuurlijk ook de opvolging van de werken.

Wat kost het mij?

De bosgroep neemt het grootste deel van de kosten voor zijn rekening, maar wil ook de eigenaar verantwoordelijkheid laten opnemen en hem betrokken houden bij het bos. Daarom is er een vast tarief afgesproken dat de eigenaar betaalt voor deze werken. Het werken met een vast bedrag per hectare is duidelijker en betekent ook minder administratie voor de bosgroep. Via een overeenkomst tussen de bosgroep en de eigenaar wordt

Overzicht tarieven voor bosarbeid

de uitvoering vastgelegd. Een overzicht van de tarieven per type beheerwerk vindt u in de tabel hieronder.

Hoe maak ik er gebruik van?

Wil u gebruik maken van deze ondersteuning? Doe dan een aanvraag voor bosarbeid. Een aanvraag kan eenvoudig per telefoon of per e-mail. Vermeld de locatie en welke werken u voor ogen heeft. Afhankelijk van het type werken moet u de bosgroep op de hoogte brengen voor een bepaalde datum (zie afspraken). Vooraf een afspraak maken voor een ter-

Vrijstelling jonge aanplantingen voor meerdere jaren

Bestrijding invasieve exoten (Amerikaanse vogelkers, Reuzenbereklauw, Reuzenbalsemien, Japanse Duizendknoop)

300 euro/ha

Onrendabele dunning/hakhoutbeheer 250 euro/ha

Aanleggen bosrand (4m breed) of onderetage in bestaand bos of (her)bebossing < 0,5 ha

Aanleggen bosrand (4m breed) of onderetage in bestaand bos of (her)bebossing < 0,5 ha door de eigenaar

Natuurprojecten (vb. aanleg van poel, open plek, bosrandbeheer, …)

500 euro/ha, met de effectief te beplanten ha als basis voor berekening

250 euro/ha, met de effectief te beplanten ha als basis voor berekening

100 euro

*werkende leden zijn boseigenaars die aangesloten zijn bij de bosgroep Midden Oost-Vlaanderen.

reinbezoek is wenselijk, zodat de bosgroep u advies kan geven en zicht krijgt op uw vraag. Komt uw vraag in aanmerking voor bosarbeid, dan nemen wij u op in een prioriteitenlijst. Afhankelijk van de beschikbare middelen zorgt de bosgroep dan voor uitvoering.

Belangrijke afspraken!

De bosgroep werkt vanaf nu met vaste data voor het aanvragen van bosarbeid. Dit laat ons toe om voldoende tijd te maken voor een terreinbezoek en de werken zo goed mogelijk te organiseren. Dit zijn de einddata voor aanvragen:

Voor 1 februari 2015: aanvragen voor onrendabele dunningen, bestrijding van exoten, natuurprojecten.

Voor 1 mei 2015: aanvragen voor vrijstellingen. Uitvoering gebeurt in juni – juli.

Voor 1 september 2015: aanvragen van aanplantingen (bosrand, onderetage, her(be)bossing < 0,5 ha). Uitvoering gebeurt in november – maart.

Dag van de boseigenaar: excursie in de Makegemse bossen

Zaterdag 18 oktober zal iedereen zich nog lang herinneren als een dag met schitterend nazomerweer. Maar hopelijk voor enkelen ook als een fijne voormiddag in de Makegemse bossen in Merelbeke. Samen met de eigenaar konden de deelnemers van deze wandeling een kijkje nemen in dit prachtig boscomplex en meer te weten komen over het beheer.

Belangrijk voor dit bos is de ligging in habitatrichtlijngebied (Natura2000). In het beheer worden er namelijk maatregelen genomen om de boshabitat te verbeteren en beschermde soorten zoals de kam- en vuursalamander, wespendief en een heleboel vleermuizen in stand te houden. De aanleg van bosranden, open plekken en poelen maar ook omvormingen, beheer van exoten en verhogen van het aandeel dood hout zijn maar enkele voorbeelden van werken die op de planning staan. Een gezamenlijk beheerplan voor dit bos en enkele omliggende bossen is intussen in de goedkeuringsfase. De bosgroep vertegenwoordigde hierbij een 140 ha van deelnemende privé-eigenaars.

Een aanvraag doen voor bosarbeid kan via 09 267 78 60 of bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be

Op een recente kapvlakte legde de exploitant zelf uit hoe er gewerkt was.

Een ideale poel voor de kamsalamander met veel lichtinval en proper water.

De herfstzon zorgde voor een bos op zijn mooist.

Gezamenlijke houtverkoop ook in 2015

Het kappen van bomen uit het bos is vaak een noodzakelijk beheerwerk en kan u bovendien nog wat opleveren. Maar het organiseren hiervan vraagt heel wat voorbereidingen en kennis van zaken. De bosgroep organiseert daarom voor de leden een gezamenlijke houtverkoop in het voorjaar van 2015. Contacteer ons nog dit jaar als u interesse heeft om mee te doen!

Hoe verloopt de gezamenlijke houtverkoop?

1. Advies over het nut van een houtkapping

De bosgroep komt eerst ter plaatse kijken en zal u dan informeren over de kaprijpheid van uw populieren of de mogelijkheden van een dunningskap in een gemengd bos. We maken dan ook een eerste inschatting van de waarde van het hout en de aandachtspunten bij exploitatie.

2. Aanvragen van de noodzakelijke vergunning

Om uw kaprijpe bomen te mogen kappen, moet u een kapmachtiging aanvragen bij het Agentschap voor Natuur en Bos (Vlaamse overheid). De bosgroep helpt u om de kapmachtiging correct aan te vragen. Als er een beheerplan is, moet de kapping of dunning opgenomen zijn in de beheertabel.

3. Aanduiden en opmeten van de te kappen bomen (schalmen)

De bosgroep leert u om correct de bomen op te meten en aan te duiden of zoekt contact met een geschikte professioneel om dit voor u te doen. U krijgt nadien een overzichtelijk rapport met de berekende volumes van het aangeboden hout. In overleg wordt een minimumprijs afgesproken en vastgelegd in een overeenkomst tussen de bosgroep en de eigenaar.

4. Opmaken en verspreiden houtcatalogus

Alle opmetingen worden gebundeld in een houtcatalogus. Die wordt verspreid onder alle houtkopers actief in de streek. Naast de gegevens van de bomen, staan in de houtcatalogus ook de verkoopsvoorwaarden, die de rechten en plichten van de koper en verkoper vastleggen. Ze werden uitgewerkt door alle Vlaamse bosgroepen en zijn juridisch getoetst om de boseigenaar zo goed mogelijk te beschermen.

5. Houtverkoop

De bosgroep organiseert een verkoopsdag. Geïnteresseerde houtkopers moeten die dag een bod doen op uw bomen. Ze worden vervolgens verkocht aan de hoogste bieder, behalve wanneer dit bod niet voldoet aan de vooraf afgesproken minimumprijs.

6. Exploitatie van de verkochte bomen

De bosgroep volgt de uitvoering van de exploitatie op en beoordeelt deze op het terrein. Exploitanten moeten een schadewaarborg storten bij de bosgroep. Deze wordt pas vrijgegeven als de exploitatie correct beëindigd werd.

7. Tarief voor deelname

De dienstverlening van de bosgroep wordt u aangeboden tegen een commissie van 5% op de opbrengst van de houtverkoop met een minimum van

150 euro en een maximum van 500 euro (excl. btw).

De voordelen op een rijtje

Deelnemen aan de houtverkoop heeft voor u volgende voordelen:

- Minder administratieve lasten

- Betere prijzen voor uw hout

- Duidelijk vastgelegde afspraken met de houtkopers/exploitanten

- Opvolging van de exploitatie met aandacht voor de gemaakte afspraken en kwaliteit van het werk

Wil u deelnemen? Contacteer de bosgroep dan vóór Nieuwjaar voor meer informatie of het maken van een afspraak

Bij de start van de Week van het Bos werd het vernieuwde Lozerbos te Kruishoutem feestelijk ingehuldigd. De familie della Faille d’Huysse besloot reeds 15 jaar geleden om hun eigendom, gelegen binnen het grotere bosgebied van Lozer, officieel open te stellen voor het publiek. Sindsdien is het bos uitgegroeid tot een belangrijke aantrekkingspool voor wandelaars en mountainbikers. Ook honderden kinderen vinden er jaarlijks hun weg naar toe om in klasverband te leren over en te genieten van de wonderen van het bos. De jeugdbewegingen uit de buurt kunnen zich dan weer volop uitleven in de grote speelzone van Lozerbos.

in Lozerbos!

Om deze nog steeds groeiende groep van recreanten in goede banen te leiden was het noodzakelijk dat er een aangepast toegankelijkheidsreglement werd uitgewerkt. Dit gebeurde in samenspraak met alle betrokken partijen en resulteerde uiteindelijk in een plan waarbij de verzuchtingen van de verschillende recreanten (wandelaars, fietsers, mountainbikers, ruiters) maximaal verzoend werden met de belangrijke natuurwaarden die Lozerbos herbergt. Daarom werd er geopteerd om de zone die vroeger niet toegankelijk was voor het publiek, ook in de toekomst te reserveren als rustzone voor fauna en flora.

Vanuit de Bosgroep werd de nodige ondersteuning geboden bij de concrete uitvoering van dit vernieuwde reglement. De inrichtingswerken die werden uitgevoerd moeten er voor zorgen dat het voor de recreant duidelijk is wat er van hem verwacht wordt en aan welke regels men zich dient te houden. Zo werd aan de parking van de Zandvlooi een nieuwe toegang voor wandelaars gecreëerd waardoor de recreanten beter geleid worden naar het opengesteld gedeelte. Verder werden de modderige wandelpaden ook verbeterd en werden, waar mogelijk, de fiets- en wandelpaden van elkaar gescheiden wat de veiligheid ten goede moet komen. Ook door het

plaatsen van natuurlijke afsluitingen in het bos, de zogenaamde ‘takkenwallen’, moet het voor de recreanten duidelijker worden welke paden toegankelijk zijn en welke zones afgesloten blijven om daar de natuur alle kansen te geven. Voor het vullen van deze takkenwallen bood de JNM (Jeugdbond voor Natuurstudie) zijn hulp aan, waarvoor dank!

Al deze inrichtingswerken werden gecoördineerd door de Bosgroep en konden gebeuren dankzij de steun van de Provincie Oost-Vlaanderen, het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en het Plattelandsproject Schelde-Leie van de Vlaamse Landmaatschappij. De uitvoering van het project gebeurde in nauw overleg en met steun van de gemeente Kruishoutem. Deze laatste zal, met hulp van ANB, ook instaan voor een verscherpt toezicht op de naleving van de toegankelijkheidsregels; wat op zijn beurt moet zorgen voor een afname van

conflicten tussen verschillende groepen van recreanten (vb. tussen wandelaars en mountainbikers of ruiters).

Het project rond de inrichtingswerken in Lozerbos werd dan wel beëindigd, maar het is pas het begin van een verder duurzaam beheer van het boscomplex. Dit zal gebeuren in nauw overleg met alle betrokken partijen. Dit project toont nog maar eens aan dat samenwerken steeds loont en dat ook private boseigenaars bereid zijn mee te werken aan de realisatie van de vele verwachtingen die onze maatschappij heeft ten opzichte van bos.

Dit project werd deels gerealiseerd in het kader van het plattelandsproject Schelde-Leie, en gecofinancierd door het Vlaams gewest’

En met de steun van

Aangepaste infoborden verduidelijken de vernieuwde toegankelijkheidsregels

JNM helpt takkenwallen vullen om sluippaden af te sluiten

Aangepaste infrastructuur gidst de bosbezoeker door Lozerbos

De vernieuwde ‘Bosploeg’

Een terugblik op 7 jaar poelenproject

De Bosgroep kreeg de voorbije 7 jaar ondersteuning van de Provincie Oost-Vlaanderen voor de aanleg of het herstel van poelen in private boseigendommen. Op die manier kon de Bosgroep in de Vlaamse Ardennen bijna 50 poelen aanleggen of onderhouden.

Dat al deze inspanningen hun vruchten afwerpen blijkt ook uit de resultaten van de inventarisatie van enkele aangelegde poelen. Al snel na de aanleg verschijnt in de meeste poelen kikkerdril. Wanneer na enkel jaren de poel zich voldoende ontwikkeld heeft, komen er in sommige poelen ook zeldzamere soorten zoals Alpenwatersalamander of Vinpootsalamander voor.

Niet alleen voor deze amfibieën zijn de nieuwe poelen belangrijk, maar ook watertorren, –spinnen en libellen vinden er een nieuwe thuis.

Door een heroriëntatie van de beschik-

bare middelen vanuit de Provincie OostVlaanderen zal het poelenproject onder zijn huidige vorm niet kunnen worden verder gezet. In de toekomst zal de Bosgroep wel blijven onderzoeken op welke manier bepaalde inrichtingswerken op projectmatige basis toch nog zouden kunnen worden ondersteund.

Al ruim 10 jaar voert de Bosgroep bij leden-boseigenaars onrendabele boswerken uit zoals bijvoorbeeld maaiwerken tussen jonge bosaanplanten of aanplantingen van kleine bosperceeltjes. Dit gebeurde met steun vanuit de Vlaamse overheid en in samenwerking met de sociale werkplaats Landschapsbeheer Vlaamse Ardennen. Op die manier kon de kostprijs van deze werken voor de betrokken boseigenaar beperkt gehouden worden.

Vanaf 2015 wijzigt het subsidiereglement van de Vlaamse overheid. Ook volgend jaar zal de Bosgroep kunnen beschikken over een toelage om gedurende 2400 uur onrendabele werken uit te voeren bij leden-boseigenaars. In het kader van besparingen zal deze toelage evenwel lager zijn dan in het verleden. Om de financiering van de Bosploeg rond te krijgen werd beslist om de tarieven vanaf volgend jaar aan te passen naar 3,5€/u/arbeider. Hierbij zullen enkel de effectief gepresteerde uren in het bos worden aangerekend en niet de verplaatsingstijd. Met bijkomende vragen over deze nieuwe regeling kunt u uiteraard steeds terecht op het secretariaat van de Bosgroep.

Wenst u ons te contacteren ?

Bosgroep VlaaMse ardennen

tot dender VzW

Veemarkt 27 - 9600 Ronse

Tel. 055/21 62 80

vlaamseardennen@bosgroep.be

Coördinator: Hans Scheirlinck

Al snel na de aanleg verandert de poel in een bron van leven

Kikkerdril, vaak het eerste teken van leven

Eerste dag van de boseigenaar tijdens

Heel wat private boseigenaars zetten zich in om de natuur te beschermen en hun bossen toegankelijk te maken voor hun medeburgers. Deze maatschappelijke inzet verdient waardering en erkenning. Via de ‘Dag van de boseigenaar’ willen de bosgroepen aandacht vragen voor de talrijke realisaties in deze bossen en ook de private boseigenaars bedanken voor hun inzet.

De Bos- en Houtbeurs van de Limburgse bosgroepen op zondag 19 oktober in Zutendaal was een overweldigend succes. Limburgs gedeputeerde Ludwig Vandenhove en koepelvoorzitter Francis De Beir zetten er ook het 15.000ste bosgroeplid in de bloemetjes ter ere van de eerste dag van de boseigenaar. Hieronder volgt een fotoverslag van dit drukbezochte evenement!

Een mobiele boomzaag in actie

Ook kinderanimatie was voorzien

Veel standen en veel bezoekers

Debat op de officiële

Uittesten van het Kloempenbier

Boswerk

de Limburgse bos- en houtbeurs

Het 15000 ste bosgroeplid werd in de bloemetjes en eikjes gezet

Stand van de Bosgroepen

Wat je al kan maken met een kettingzaag

Opluistering door jachthoornblazers

Demonstratie met roofvogels

Uiteraard was er ook tijd voor een natje en een droogje

Een bosleerpad voor de kleinsten

Moderne boswerktuigen in actie

Informatie over aanplantingen

opening

met Paarden

Een blik op de bosgroepenreis naar

Van 2 tot 6 juni 2014 trokken we met een 33 koppige delegatie ‘bosgroepisten’ naar het Spaanse Catalonië. Dit onder deskundige leiding van Alexandra en Martin van Inverde. We gingen op zoek naar de Catalaanse bossen en ontdekten er een enorme diversiteit! Hieronder volgt een kort verslagje van deze leerzame trip.

Wist je dat …?

Catalonië is een autonome regio in het noordoosten van Spanje. Je vindt er zowel het mediterrane klimaat (kustregio), het alpiene bergklimaat (Pyreneeën) als het meer gematigde overgangsklimaat (laaggebergte) tussenin. Dit zorgt ervoor dat Catalonië een zeer hoge biodiversiteit kent.

Ongeveer 70% van Catalonië is bedekt met bos; in naakte cijfers komt dit neer op ongeveer 2 miljoen hectare bos. Van deze bossen is 73% privaat bezit.

Organisatie private bossector in Catalonië

Er zijn ongeveer 1,45 miljoen hectare private bossen in Catalonië. Grote boseigenaars (> 25 ha bos) bezitten samen drie vierden van de totale oppervlakte privaat bos. Daarnaast zijn er behoorlijk veel kleine(re) private boseigenaars die heel wat steun kunnen gebruiken. Er zijn in Catalonië ook verschillende lokale ‘groeperingen’ van boseigenaars (Associació de Proprietaris), vergelijkbaar met onze Vlaamse bosgroepen. De eigenaars betalen lidgeld en krijgen ondersteuning van de Associacio bij het beheer van hun bos. Heel wat eigenaars zijn zelf actief als vrijwilliger binnen hun groepering. Overkoepelend over de Catalaanse groeperingen heen, is er de Consorci Forestal de Catalunya (CFC)

(= koepel) met 1500 leden die samen 200.000 ha bos hebben.

Binnen de overheid is er ook een aparte cel (Centre de Proprietat Forestal) die zich bezighoudt met goedkeuring en opvolging van de bosbeheerplannen voor de private bossen. Bosbeheerplannen voor private bossen zijn niet verplicht, maar wie er geen heeft, kan geen steun krijgen van deze overheidscel.

Beheer van kurkeiken

In de mediterrane bossen van Catalonië groeit o.a. kurkeik, die beheerd wordt om kwaliteitskurk te produceren. Pas als de kurkeik 40 jaar oud is, kan hij voor een eerste keer van zijn ‘jasje’ ontdaan

worden. Nadien is het telkens 14 jaar wachten vooraleer opnieuw kan geoogst worden. Het duurt minstens 3 oogstbeurten – tot de leeftijd van 82 jaar – vooraleer een kurkeik echte kwaliteitskurk kan leveren. Deze kwaliteitskurk kan dan gebruikt worden voor wijnkurken. We bezochten een privaat domein met kurkeiken waar de eigenaar eigenhandig demonstreerde hoe de kurk van de boom wordt gehaald.

Ook het bezoek aan de kurkfabriek ‘Corcho del pais’ in Cassà de la Selva was meer dan de moeite waard! Dit familiebedrijf is een belangrijke werkgever daar in de streek en 80% van hun verwerkt product komt uit de lokale bossen. Zij

Een kurkeik waarvan de schors 1 jaar geleden werd verwijderd

Catalonië

produceren kurken voor wijnflessen en richten zich dus op kwaliteitskurk. Hun maximum jaarproductie bedraagt 200 miljoen kurken.

Gebergtebossen

De echte hoger gelegen gebergtebossen (met bergden) zijn economisch minder rendabel (steile hellingen, kleine en traag groeiende bomen) en zijn vaak eigendom van een overheid. Voor deze openbare bossen is niet enkel de productiefunctie van belang, maar zijn ook de andere functies (natuurwaarde, landschap, recreatie, jacht) zeer belangrijk.

Bij het beheer wordt hier ook veel aandacht gegeven aan bijzondere soorten zoals bv. de auerhoen, lammergier en ruigpootuil die daar voorkomen.

De inkomsten uit deze openbare bossen komen de laatste jaren meer en meer uit de oogst van biomassa voor stookinstallaties. Zo heeft de gemeente Alp bv. een eigen biomassa-installatie en verwarmt ze onder het gemeentelijk sportcomplex met eigen houtsnippers.

Gemengde loofbossen

Het zal je verbazen, maar in de gietende regen bezochten we een privaat loofbos van zo’n 200 ha. De hoofdboomsoort daar was beuk, gemengd met eik, es

en zoete kers. Dit bos ligt in het laaggebergte Serra de Bellmunt, waar jaarlijks ongeveer 900 à 1000 mm neerslag valt, vergelijkbaar met Vlaanderen. De hoogteligging hier zorgt er wel voor dat de bomen een veel tragere diktegroei kennen dan bij ons. Beuken zijn daar kaprijp op een leeftijd van ongeveer 100 à 120 jaar en hebben dan hun doeldiameter van 45 cm bereikt.

Ook exploitaties op de vrij steile hellingen zijn niet vanzelfsprekend. Dit maakt bosbeheer hier weinig rendabel.

Natuurbeheer Ter

De 60 gemeenten uit het stroomgebied van de rivier Ter hebben de handen in mekaar geslagen en het Consortium del Ter opgericht om samen de kostbare, riviergebonden natuur te beschermen. De Ter ontspringt in de Pyreneeën op 3000 meter hoogte en mondt ettelijke honderden kilometers verder uit in de Middellandse zee. Het Consortium del Ter voerde de voorbije jaren een LIFE+ project natuur uit. Er wordt aan de Ter gewerkt op vier vlakken : 1/ herstel van de rivierbegeleidende bossen met zwarte populier, es en els; 2/ herstel en heraanleg van lagunes; 3/ herstel van het cultureel erfgoed en 4/ recreatie. Zo kun je te voet of per fiets de rivier Ter helemaal afreizen.

Buitenbeentjes…

Tijdens de reis bezocht we ook enkele buitenbeentjes. Zo bezochten we in Arenys d’Emporda een 100 ha grote plantage van parasolden voor de productie van pijnboompitten. Een experiment van de enthousiaste eigenaar om zijn landbouwgronden te beplanten en er iets anders dan traditionele landbouw mee te doen.

In de vallei van de rivier Ter bezochten

we zelfs populierenplantages. De alluviale, rijke gronden lenen zich zeer goed om daar populieren te telen. Door een 2-wekelijkse bevloeiing van de populierengronden, groeien de populieren daar zeer snel en zeer goed. De aanwas van de bezochte bestanden bedraagt maar liefst 30m³ per ha per jaar. Na ongeveer 8 à 10 jaar zijn de populieren kaprijp. Het beheer van de populieren is volledig gericht op de productie van kwaliteitshout (fineerhout voor triplexplaten).

Wil je meer weten?

Er is een volledig reisverslag beschikbaar; vraag het gerust op bij je bosgroep!

De eigenaar demonstreert hoe de schors van de kurkeik manueel wordt verwijderd

Heeft u te bebossen gronden voor boscompensatie?

U weet als geen ander dat Vlaanderen een bosarme regio is. Meer nog, ieder jaar verdwijnt heel wat bos. Bij ontbossing is compenseren steeds wettelijk verplicht. De ´ontbosser´ heeft drie opties: 1/ hij betaalt een bosbehoudsbijdrage aan Vlaamse overheid, 2/ hij plant een nieuw bos aan op eigen gronden óf 3/ hij maakt afspraken met een partij die geschikte gronden bezit om voor hem te bebossen tegen vergoeding. Het Agentschap voor Natuur en Bos wil boscompensatie in natura stimuleren, en ontwikkelde daarom www.boscompenseren.be. Dit is een website waarop partijen die willen of moeten ontbossen in contact kunnen treden met partijen die te bebossen gronden aanbieden.

Hoe werkt het?

Als je te bebossen grond aanbiedt, voeg je via de knop ‘ik heb grond’ de gegevens in van jouw gronden en uiteraard ook jouw contactgegevens. Het is vervolgens afwachten tot geïnteresseerden contact met je opnemen. Daarna is het aan beide partijen om de nodige afspraken over o.a. de prijs per m² te maken. Zoek je aanbieders van te bebossen gronden? Dan kom je via de knop ‘ik zoek grond’ terecht op de overzichtspagina van alle gronden die aangeboden

BOSWEETJES

worden voor boscompensatie. Je neemt zelf contact op met een aanbieder naar keuze en maakt de nodige afspraken. Als je een akkoord hebt bereikt, kun je het formulier dat hoort bij de aanvraag voor een stedenbouwkundige vergunning voor de ontbossing samen invullen en dat bij de gemeente waar de ontbossing plaatsvindt indienen. Het is een heel gemakkelijk systeem, waarbij ontbosser en bebosser volledig zelfstandig afspraken maken. Het Agentschap voor Natuur en Bos speelt geen actieve rol als bemiddelaar.

Op alle vragen een antwoord

De website geeft ook antwoorden op veel gestelde vragen: hoe regel ik de vergunning(en)?, wat moet er in een overeenkomst tussen partijen staan?, hoe plant ik een waardevol bos? … Op www.boscompenseren.be vind je bovendien enkele handige documenten, zoals een voorbeeldovereenkomst. Op die manier wordt boscompensatie in natura heel eenvoudig, voor iedereen.

Nog vragen?

Neem vrijblijvend contact op met de medewerkers van uw Bosgroep. Zij kunnen u verder helpen om bv. een beplantingsplan voor de bebossing op te maken.

Vernieuwd provinciaal subsidiereglement knotwilgen en veedrinkpoelen

In september keurde de provincieraad van Oost-Vlaanderen een vernieuwd subsidiereglement goed voor subsidiëring van onderhoud en (her)aanleg van knotwilgen en veedrinkpoelen.

In bepaalde aandachtsgebieden geeft de provincie Oost-Vlaanderen een subsidie aan particulieren die hun steentje bijdragen aan het knotten van wilgen en het aanleggen van poelen.

Deze aandachtgebieden zijn het Krekengebied (in het noorden van OostVlaanderen), de Vallei van de Poekebeek (in de omgeving van Aalter, Nevele en Deinze), de Vallei van de Bovenschelde (tussen Kluisbergen en Gent) en de Vallei van de Benedenschelde en Durme (tussen Gent en Kruibeke).

Meer informatie en het volledige subsidiereglement kan u nalezen op de website van de provincie : www. oost-vlaanderen.be > Wonen & milieu > Milieu > Subsidies > Knotwilgen en poelen

Plantactie bij bebossing van een landbouwgrond

B O SW OO RDR AAD SE L

In deze rubriek testen we jullie kennis over bos en natuur! Voor de aandachtige lezer van de Bosbode zouden deze vragen geen probleem mogen zijn…

verticaal

1. minister van leefmilieu

2. invasieve exoot (japanse…)

3. locatie bos- en houtbeurs 2014

5. vrouwelijk hert

7. boom waarvan de schors geoogst wordt

8. voornaam voorzitter bosgroepenkoepel

horizontaal

4. zwart-geel gevlekt amfibie

Cursusaanbod 2015

De Oost-Vlaamse bosgroepen organiseren jaarlijks heel wat interessante cursussen, met een zeer aantrekkelijke korting voor de werkende leden. Voor 2015 is de planning van de cursussen nog niet rond, maar de gebruikelijke kettingzaagcursussen zullen zeker niet ontbreken in het aanbod.

Heb je interesse voor de cursus ECS 1, ECS 2, ECS 3, ECS 4 of ‘Liggend Hout Onder Spanning’, laat het ons zeker weten, zodat we onze planning kunnen aanpassen aan de vraag.

- Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw: 09-267 78 60 of bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

- Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw: 09-267 78 60 of bosgroepmidden@oost-Vlaanderen.be

- Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender: 055-21 62 80 of vlaamseardennen@bosgroep.be

6. voedsel salamanderlarve

9. locatie brandhoutverkoop BON

10. organisator kettingzaagcursussen

Boszoekers

Via deze rubriek zoekertjes brengen we regelmatig verkopers van brandhout, … en geïnteresseerde afnemers met elkaar in contact. Hierbij beperkt de Bosgroep haar inbreng enkel tot het geven van informatie en advies. De verkoop gebeurt rechtstreeks tussen de verkoper en de geïnteresseerde.

Momenteel zijn bij de Oost-Vlaamse bosgroepen volgende zaken beschikbaar gemeld. Meer informatie is beschikbaar bij de respectievelijke bosgroep.

BRANDHOUT

Bosgroep OOST-VLAANDEREN NOORD 09/267 78 60

- Stekene : 100-tal sparren: dienen geveld en opgeruimd te worden, goed bereikbaar, gratis.

- Aalter (Bellem) : Hakhoutkap van vnl. zomereik en gewone esdoorn - Bomen op stam, hoeveelheid nog op te meten Bod uit te brengen bij Bosgroep

- Eksaarde : Beuk op stam (3 loten van elke ongeveer 10 à 15 m³) Bod uit te brengen bij de eigenaar

Bosgroep MIDDEN OOST-VLAANDEREN 09/267 78 60

- Deinze (Sint-Martens-Leerne) : brandhout op stam, diverse loten esdoorn en haagbeuk. Makkelijk bereikbaar, prijs o.t.k.

BOS TE KOOP

Bosgroep MIDDEN OOST-VLAANDEREN 09/267 78 60

- Wetteren (Massemen) : ongeveer 70 are, Vraagprijs : 20 000 euro

- Lede (Smetlede) : jong bos (+/- 0,75 Ha)

Bosgroep OOST-VLAANDEREN NOORD 09/267 78 60

- Moerbeke : 0,583 ha grenzend aan het Heidebos, Vraagprijs : 18 000 euro

- Stekene : 0,27 ha. Vlot bereikbaar, gelegen langs Donkerhofstede. Kaprijpe fijnspar met bijmenging van lork en eik.

Vraagprijs: €9000

De bosgroepen krijgen regelmatig vraag naar brandhout. Meestal van particulieren die bereid zijn om ervoor te werken. Zoekt u als boseigenaar dus naar een goedkope manier om uw hakhout nog eens af te zetten of om kroonhout te laten opruimen: contacteer ons!