de bosbode 2010 - 1

-

Jaargang 6 – nr 1

De bosbode is een tijdschrift van de drie Oost-Vlaamse bosgroepen

Redactie

Hans Scheirlinck, Sylvie Mussche, Maud Plouy, Dominique Lecompte, Limburgse Bosgroepen

Fotografie

Cover: Vilda, L. Goossens

Binnenpagina’s: Vildafoto, Hans Scheirlinck, Sylvie Mussche, Maud Plouy, Karen Dequidt, Dominique Lecompte, Jeroen Grillaert, Marc Seeuws, Mike Abbott – Living Wood, Sylvie Decoster, Lise Hendrickx, Wikimedia Commons

Lay-out

Koloriet – Leefdaal

Druk

Parys Printing N.V – Evergem

Papier

Deze publicatie werd gedrukt op kringlooppapier ‘Reprint’

Oplage

8 600 exemplaren

Verantwoordelijke uitgever

L. Neirynck

p.a. Bosgroep Oost-Vlaanderen

Noord vzw

Gouvernementstraat 1

9000 Gent

Raad van bestuur BON

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Leen

Meersschaert, Luc Neirynck, Frans De Jonghe, Ingrid Puylaert,Yoke Van Riet, Luc Claus, Nicole Van Duyse, Pierre d’Alcantara, Maurits Adriaenssens.

Raad van bestuur MOV

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Jan Verbeke, Marc Dilewyns, Francis De Beir, Geert de Visscher, Kris Janssens, Willy Van Hoey, Dirk Abbeloos,Werner Pycke

Raad van bestuur VAD

Gedeputeerde Jozef Dauwe, Paul Sienaert, Thomas Vanderbeke, Marc De Bock, Willy Bauwens, José Tack, Jozef Van Crombrugge, Jan Van Huffel, Marc Nachtergaele, Raoul D’Hoossche.

Uw gegevens werden opgenomen in een databank die wordt beheerd door de Bosgroep. De gegevens in deze databank zullen enkel worden gebruikt in het kader van de werking van de Bosgroep en niet voor andere doeleinden. Indien u niet wenst dat uw gegevens in deze databank zijn opgenomen of indien u uw gegevens wenst te wijzigen, kunt

Uw bos, onze zorg

Maak kennis met de bosgroepen

Een bosgroep heeft als doel u als boseigenaar praktische ondersteuning te bieden bij het beheer van uw bos.

In een bosgroep zijn vele boseigenaars uit uw streek verenigd.

Samen met hen kan u vrijwillig meewerken aan een mooie toekomst voor het Vlaamse bos.

“Baas in eigen bos”, dat is het basisprincipe van de bosgroepen. De bosgroepen informeren adviseren en organiseren, maar u beslist steeds zelf over het beheer van uw bos.

Wat heeft de Bosgroep zijn leden te bieden?

GRATIS DIENSTVERLENING

1. Informatie

De bosgroep beantwoordt uw persoonlijke vragen over de technische, wettelijke en financiële aspecten van bosbeheer. U kunt ook deelnemen aan theorie- en praktijkcursussen in verband met bosbeheer.

2. Advies op maat van uw bos

U kunt een afspraak maken voor een terreinbezoek aan uw bos. Het resultaat is een beheeradvies op maat van u en uw bos.

3. Hulp bij uw bosadministratie

De bosgroep helpt u bij het aanvragen van subsidies en kapmachtigingen. Ook het opstellen van een bosbeheerplan kan begeleid worden.

DIENSTVERLENING TEGEN VERGOEDING

1. Betaalbare bosarbeid

U kunt een aanvraag indienen om tegen een voordelige prijs onrendabele werken in uw bos te laten uitvoeren. Voorbeelden zijn: bestrijding woekerende exoten, vrijstellen van jonge aanplantingen, onrendabele dunningen en hakhoutbeheer, aanleg van een bosrand,… De juiste tarievenlijst dient u bij uw bosgroep op te vragen.

2. Organisatie van beheerwerken

De bosgroep coördineert de beheerwerken bij meerdere boseigenaars samen zodat ze voor bos en eigenaar efficiënter en goedkoper worden. Wilt u werken uitvoeren in het bos dan kan de bosgroep die organiseren. U kunt deelnemen aan de gezamenlijke houtverkoop van de bosgroepen indien u hulp wenst bij de verkoop van bomen die u wenst te kappen.

3. Cursussen en excursies

De bosgroepen organiseren jaarlijks tal van cursussen zoals ‘kettingzaag, bosmaaier, houten constructies, enz. Leden kunnen hieraan deelnemen tegen een voordelig tarief.

Word gratis lid

Iedere boseigenaar die dit wenst kan gratis lid worden van de bosgroep die actief is in zijn streek.

Uw lidmaatschap geeft recht op de dienstverlening van de bosgroep.

Woord vooraf

Het lidmaatschap houdt geen verdere verplichtingen in. Wenst u vrijblijvend advies en hulp

bij het beheer van uw bos? Contacteer ons:

• Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw

p.a. Provincie Oost-Vlaanderen – Dienst 81

Gouvernementstraat 1 - 9000 Gent

Tel. 09/267 84 60

Fax. 09/267 84 93 bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Sylvie Mussche

• Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw

p.a. Provincie Oost-Vlaanderen – Dienst 81

Gouvernementstraat 1 - 9000 Gent

Tel. 09/267 84 60

Fax. 09/267 84 93 bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Maud Plouy

• Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

De Biesestraat 5 - 9600 Ronse

Tel. 055/21 62 80

Fax. 055/21 62 81 vlaamseardennen@bosgroep.be

Coördinator: Hans Scheirlinck

Beste boseigenaar en bosliefhebber,

U hebt de eerste BOSbode van het jaar 2010 in handen. Tijdens de nieuwjaarsreceptie van de Oost-Vlaamse bosgroepen eind januari, had ik al de kans om samen met honderden onder jullie de bosgroepen een vruchtbaar werkjaar te wensen voor 2010.

In deze BOSBode leest u hoe ook de klimaatveranderingen de bosbeheerder dwingen om bij het beheer van zijn bos goed vooruit te denken. Bossen beheren we voor de lange termijn en ten voordele van toekomstige generaties. Een succesvol schrijver met Oost-Vlaamse roots verwoordt het zo: “Mevrouw Verona was met die gekostumeerde heer het bos in gegaan en dacht aan kathedralen. De vergelijking kwam van meneer Pottenbakker die, toen hij de competitie tussen de dominante bomen stuurde, inzag dat hij nooit de resultaten van zijn arbeid te zien zou krijgen.

Gezonde bossen hebben oude, trotse stronken nodig, zij bevaderen als het ware de kleintjes, stellen een voorbeeld, en verdelen eerlijk het licht. …Stamfoeragerende insecten en hun prooien gaven daar de voorkeur aan, spechten rikketikten er het liefst hun huizen in, een bos zonder reuzen was omzeggens dood. Maar geen enkele bosbouwer is het ooit gegund geweest geniet te hebben van zijn hulp aan de natuur. Je moest, jazeker, de geest van kathedralenbouwers hebben: iets te beginnen waarvan je nooit de voltooiing zou mogen zien.

(Citaat uit “Mevrouw Verona daalt de heuvel af” van Dimitri Verhulst)

Het is me een waar genoegen getuige te mogen zijn van de inzet van vele boseigenaars die, met de geest van kathedralenbouwers, werken aan de toekomst van onze OostVlaamse bossen.

Ik wens u alvast veel leesplezier!

Jozef Dauwe

u dit steeds doorgeven aan de Bosgroep.

Voorzitter Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw Voorzitter Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen vzw Voorzitter Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender vzw

Bos en klimaat een veelzijdige relatie

Dat het klimaat op aarde verandert als gevolg van de toenemende uitstoot van koolstofdioxide – CO 2 – één van de broeikasgassen- staat vast. Het aantal bewijzen van de invloed van klimaatveranderingen op de natuur neemt toe. Het is duidelijk dat de klimaatverandering zeker een factor is geworden om rekening mee te houden bij het beheer van onze bossen. Anderzijds kunnen bossen wereldwijd ook helpen om de klimaatverandering te milderen door CO 2 op te slaan en zo te vermijden dat het broeikaseffect verder toeneemt.

Klimaat bepaalt bostype

Welke bostype ergens voorkomt hangt af van het klimaat ter plaatse. De tropische regenwouden liggen niet zomaar op de evenaar. Het is geen toeval dat in Siberië grote naaldwouden de taïga domineren.

De gemengde loofbossen met prachtige voorjaarsflora komen enkel voor in onze gematigde streken.

Het klimaat in een gebied wordt voornamelijk bepaald door twee elementen: de temperatuur en de neerslag. Daarnaast

spelen ook de luchtdruk en de winden een rol. Welke soorten planten ergens groeien hangt af van de minimum- en maximumtemperaturen en van de beschikbaarheid van water. Niet alleen hoeveel neerslag er valt is belangrijk. Ook wanneer die neerslag valt speelt een rol.

Onze bossen voelen de klimaatverandering al Dat het klimaat op aarde verandert staat vast. Wetenschappelijke modellen voorspellen voor Europa een grotere temperatuursstijging in de winter dan in de zomer. De winters worden korter en zachter en het voorjaar start voor veel planten en dieren drie tot vier weken eerder dan vroeger. Voor de zomer wordt een toename van langere droogteperiodes verwacht, afgewisseld met hevige korte stortbuien.

Voor onze bossen wordt het groeiseizoen dus langer maar spijtig genoeg zal de droogtestress in het groeiseizoen toenemen. Het risico ontstaat dat op termijn bodem en lucht in de zomer te droog worden opdat de Beuk zich in Vlaanderen nog zou thuis voelen.

Er duiken in onze bossen stilaan meer warmteminnende soorten uit het zuiden op door de algemene opwarming van de aarde.

Door veranderende ecologische evenwichten neemt de kans op ziektes en

(insecten)plagen in de bossen toe. Door warmere, nattere winters en vervroegde lentes wordt de actieve periode van teken verlengd. Bovendien zijn er meer van hun gastheren (o.a. kleine zoogdieren) die de winter overleven. De groei van het aantal teken, en de langere periode waarin teken actief zijn, vergoot de kans op besmetting met de ziekte van Lyme.

Klimaatverandering vraagt aangepast bosbeheer

In Vlaanderen vormt de klimaatverandering geen bedreiging voor het bosareaal op zich. Maar de veranderende omgevingsfactoren vereisen wel een aangepast bosbeheer.

Aangezien we niet zeker weten wat de toekomst brengt, raden wetenschappers een dynamisch bosbeheer aan waarmee we flexibel de risico’s kunnen spreiden.

Werken met verschillende boomsoorten in gemengde bestanden wordt essentieel. Evenals een strategische keuze van standplaatsgeschikte boomsoorten: bomen die nu aangeplant worden moeten immers zowel in het huidige als in het toekomstige klimaat kunnen groeien. Voor Frankrijk, maar ook voor Vlaanderen, wordt verwacht dat Wintereik een betere keuze wordt dan Zomereik. Wintereik verdraagt zowel vorst als warmte en droogte beter. Om het aanpassingsvermogen van bossen te vergroten kunnen ook pioniersboomsoorten gebruikt

worden: den, berk, abeel of els. Zij zijn minder afhankelijk van een fris en vochtig bosklimaat dan Beuk en Zomereik.

Niet enkel het mengen van verschillende boomsoorten maar ook het werken met verschillende genetische herkomsten wordt aanbevolen. Ook een gevarieerde bosstructuur met bomen van verschillende leeftijden en groottes draagt bij aan het spreiden van risico’s en het vermijden van grootschalige schade door bijvoorbeeld ziektes of plagen.

Specifiek voor droogtevoelige standplaatsen en boomsoorten wordt aangeraden om sterker te dunnen. Minder bomen hebben samen minder water nodig om geen last te krijgen van droogtestress. Anderzijds lijkt een gesloten dak van boomkruinen ook van belang om een fris en vochtig bosklimaat te creëren. Het wordt dus zoeken naar een evenwicht tussen beide.

Het staat vast dat het bos op een relatief korte periode, dus minder dan een normale omlooptijd van een boom, reeds belangrijke veranderingen zal ondervinden. De onderzoekers en bosbeheerders zullen deze veranderingen op de voet dienen op te volgen om tijdig te kunnen ingrijpen op het beheer en om de gevolgen zo goed als mogelijk op te vangen.

AAnpAssen, migreren of uitsterven

De mogelijkheden van plantensoorten om zich aan te passen aan klimaatveranderingen zijn beperkt en het is niet geweten of boomsoorten zich voldoende snel kunnen aanpassen. Op 100 jaar tijd brengen bomen slechts 5 nieuwe generaties voort, dat is te weinig voor genetische adaptatie. Als planten en dieren er niet in slagen om zich aan te passen, dan moeten ze hopen dat zij of hun nakomelingen er in slagen te “verhuizen” naar mee geschikte gebieden. Voor oude bosplanten duikt een probleem op: recent toonden wetenschappers aan dat de boshyacint bijvoorbeeld, slechts 4,5m op 45 jaar kon “migreren”.

Soorten die zich niet kunnen aanpassen en ook niet snel genoeg kunnen migreren naar geschiktere leefgebieden lopen het risico uit te sterven. Naar schatting zou dit het lot kunnen zijn van 18 à 30% van onze soorten

Meer bos voor minder CO2

Een belangrijke oorzaak van de klimaatverandering is een sterke toename van CO2 in de atmosfeer. De klimaatverandering dienen we dus in de eerste plaats aan te pakken door de uitstoot van CO2 te beperken. Maar ook alle maatregelen die helpen om CO2 uit de lucht te halen kunnen helpen. Wereldwijd spelen bossen zowel een rol in de uitstoot van CO2 als in de opslag van CO2.

Gemiddeld nemen onze gematigde bossen 6,5 ton CO2 per hectare en per jaar op. Ter vergelijking: elke gemiddelde belg is jaarlijks verantwoordelijk voor de uitstoot van 7 ton CO2. Bijna de helft van de CO2 die bossen opslaan wordt vastgehouden in de levende bomen en planten. De andere helft komt voor 40% terecht in de bodem, voor 6% in dood hout en voor 4% in de strooisellaag.

Ook na het oogsten van bomen blijft een deel CO2 opgeslagen in de houtproducten die de boom levert. Houtproducten gebruiken vergt bovendien minder energie en stoot minder CO2 uit dan het gebruiken van enig ander klassiek bouwmateriaal zoals vb. beton, staal, plastiek,…

Zoals we weten hoeft houtoogst uit onze bossen niet te leiden tot bosdegradatie, of erger nog, bosvernietiging en ontbossing. Via duurzaam bosbeheer kan – in tegenstelling tot diverse vormen van onverantwoord bosbeheer – ontbossing vermeden worden. In Europa en Azië neemt de bosoppervlakte zelfs toe en er wordt gemiddeld slechts 60% van de jaarlijkse aangroei van hout geoogst. Daartegenover staat helaas dat ontbossing

Bos leeft van CO2

wereldwijd verantwoordelijk is voor een vijfde van de emissies van broeikasgassen (cijfers VN). Jaarlijks gaat naar schatting

13 miljoen hectare bos verloren – voor een groot stuk in de tropen – en wordt een nog grotere oppervlakte ernstig gedegradeerd. Niet verwonderlijk dus dat ontbossing, met naar schatting 20% van de globale emissies van broeikasgassen, één van de belangrijke oorzaken van de klimaatwijziging is, zelfs groter dan het aandeel van bijvoorbeeld de mondiale transportsector. Voor vele ontwikkelingslanden is ontbossing de grootste bron van uitstoot van broeikasgassen

De strijd tegen ontbossing is dus ook een strijd tegen de klimaatopwarming. Ook duurzaam bosbeheer kan een belangrijke rol spelen in de strijd tegen zowel ontbossing als klimaatverandering: het zorgt er voor dat het bosecosysteem gevrijwaard wordt terwijl er toch financiële er socio-economische baten zijn dankzij het gevoerde bosbeheer.

Bossen zijn veel meer dan CO2-eters

Bossen vervullen een cruciale rol in de regulering van het klimaat op aarde, terwijl ze ook een schat aan biodiversiteit bevatten én van levensbelang zijn voor circa 1,2 miljard mensen. Duurzaam beheerde bossen verrijken onze levens en onze omgeving op vele manieren: ze beschermen de bodem, zijn een habitat voor vele planten en dieren, zuiveren lucht en water, houden broeikasgassen vast, creëren jobs en inkomsten en zijn gezonde plaatsen voor recreatie.

Bomen en planten halen via hun bladeren CO2 uit de lucht en via hun wortels water uit de bodem. Overdag wordt in de bladeren met behulp van de energie uit zonnestralen, de CO2 en het water omgezet in suikers. Deze suikers worden door de bomen en planten verder omgezet in bouwstenen voor hout, bloemen, vruchten, wortels en bladeren. Dit proces noemt fotosynthese. Enkel de groene delen van bomen kunnen enkel overdag aan fotosynthese doen. De andere delen van de boom, en ‘s nachts ook de bladeren, ademen: daarbij worden suikers en zuurstof omgezet in CO2, water en energie;

Zolang een boom groeit zal hij via fotosynthese meer CO2 opslaan dan dat hij er door te ademen afgeeft. Op deze manier wordt CO2 door bomen en planten vastgehouden als koolstof. Wanneer de boom sterft en langzaam vergaat komt alle eerder opgeslagen CO2 weer vrij in de atmosfeer.

Toch staan bossen wereldwijd onder zeer zware druk, onder andere door ontbossing voor landbouwdoeleinden en economische ontwikkelingen, door illegale houtkap of door de klimaatverandering zelf. Ooit was

Het bos: een natuurlijke airco…

In een bos heerst een specifiek micro-klimaat.

De boomkruinen verhinderen dat alle zonnestralen de bodem van het bos bereiken. In een bos met een gesloten dak van boomkruinen is de instraling in het bos slechts 5% van die van het open veld. In de zomer is het in een bos daardoor 4°C koeler dan er buiten, in de winter is dit 1,5°C. Bomen verhinderen de wind om zomaar door het bos te waaien: in een bos is de windkracht slechts 45 % - 75 % van die buiten het bos. In een bos regent het ook minder hard: de boomkruinen onderscheppen deels de neerslag. Toch is het in het bos gemiddeld 10% vochtiger dan erbuiten doordat de verdaming geringer is. And last but not least filtert bos de lucht door stofdeeltjes te vangen. Belangrijk in ons land waar fijn stof één van de belangrijkste milieuproblemen aan het worden is.

De spreiding van fijn stof problemen in Europa

80% van onze landoppervlakte bedekt met bossen. Tegenwoordig is dat nog amper 30%. Vlaanderen is, na Ierland en Nederland, bovendien de bosarmste regio van West-Europa, en behaalt een bosindex van slechts 10,8%! In Oost-Vlaanderen moeten we het stellen met 5,6% bos.

Gelukkig is de Oost-Vlaamse boseigenaar of –sympathisant alles behalve met uitsterven bedreigd. Wie lokaal zijn eigen bos duurzaam beheert is ook een ideale promotor van de vele meerwaarden van bos –en bosuitbreiding- voor de samenleving en de toekomstige generaties.

Een kwestie van timing!

In het voorjaar, met het lengen van de dagen, komen de koolmeesjongen uit hun ei. Vroeger kwam deze timing wonderwel overeen met de temeratuurstijging bij het begin van de lente.

Op dat moment ontluiken de verse eikenblaadjes en is er een piek in de rupsenpopulatie. De rupsen smullen van de vers ontloken eikenblaadjes en de koolmezen voeden hun jongen met de rupsen. Maar tegenwoordig wordt het enkele weken vroeger in het voorjaar al warmer:

de zomereik krijgt dus sneller blaadjes en de rupsen komen vroeger uit hun eitjes. De mezen wachten nog steeds op het lengen van de dagen en de mezenjongen mislopen dus de rupsen die tegen dan al veranderd zijn in een onsmakelijke pop. Er is hier sprake van een verstoorde voedselketen, veroorzaakt door mistiming. Dit heeft bovendien ook gevolgen voor de zomereik: nu eten de rupsen veel meer blaadjes wat resulteert in minder groeikracht voor de boom.

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord

Moet er nog hout zijn?

Na enig aarzelen omwille van de minder goede houtmarkt, besliste de bosgroep om in november 2009 toch terug een aantal houtloten voor de industrie te koop aan te bieden. Dit vooral omdat er bij heel wat boseigenaars beheerwerken dienen uitgevoerd te worden.

Meteen was dit ook de eerste houtverkoop voor de industrie waarbij de bosgroep het nieuwe systeem van houtverkopen zoals voorgesteld door de Limburgse cvba, toepaste. Dit nieuwe systeem zal geëvalueerd worden en bijgestuurd indien nodig.

Er werden tijdens de industrieverkoop 11 loten hout van 16 bosbeheerders te koop aangeboden. Tegen de verwachtingen in, waren de geboden prijzen goed en werden 9 van de 11 aangeboden loten verkocht. In totaal werd 2031 m³ hout verkocht voor een bedrag van 47.070 euro. Meer informatie over de verkochte loten is terug te vinden in bijgaande tabel.

Tabel. Resultaten van de gezamenlijke houtverkoop industrie in november 2009 (de weergegeven prijzen zijn de geboden sommen exclusief btw)

geen bod; de overige 20 loten werden allen verkocht. In totaal werd tijdens de brandhoutverkoop 165 m³ brandhout verkocht aan 10 verschillende kopers voor een bedrag van 1886 euro. Het betrof in hoofdzaak hout van Amerikaanse vogelkers met in een aantal loten een aandeel Populier, fijnspar en wilg.

Bent u geïnteresseerd in deelname aan de houtverkoop van de bosgroep? Neem dan vrijblijvend contact op met ons voor meer informatie over onze manier van werken en de voorwaarden van de verkoop.

De Algemene Ledenvergadering 2010

Op zaterdag 24 april vindt de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering van de bosgroep plaats in het Keysershof, Keizerstraat 69 te Sinaai. Om 9 uur is er ontvangst met koffie en om 9.15 uur starten we met het administratieve gedeelte van de vergadering. Tijdens het administratieve gedeelte staan ondermeer het jaarverslag, de balans en begroting en de herverkiezing van een aantal bestuurders op het programma.

Op zaterdag 28 november zo rond half tien ‘s morgens goot het water … Niettemin verzamelden we toch met 22 ‘strijdlustigen’ in het Ontmoetingscentrum Boudelo te Klein-Sinaai. Klaar om de strijd met de weerelementen en met de Amerikaanse vogelkers en het bosplantsoen aan te gaan!

Na het administratieve gedeelte laten we ons door de vzw Durme op sleeptouw nemen doorheen De Fondatie. Rond kwart voor 1 sluiten we de wandeling af en kunnen de aanwezigen genieten van een aperitiefje en een lunch in het Keysershof.

Even praktisch

Tegelijkertijd met de industrieverkoop, organiseerde de bosgroep ook voor de tweede maal een gezamenlijke brandhoutverkoop op stam. Via deze brandhoutverkoop worden kleine loten brand-

hout (zowel op stam als liggend) te koop aangeboden aan particulieren. Tijdens de brandhoutverkoop 2009 werden 23 brandhoutloten van 5 eigenaars te koop aangeboden. Op 3 van de 23 loten kwam

Na een snelle maar deugddoende kop koffie tijdens de korte uiteenzetting, vertrokken we naar het bos. Bedoeling was om met de aanwezige vrijwilligers de handen uit de mouwen te steken in het bos van ons jongste bosgroeplid. Heel wat Amerikaanse vogelkersen werden omgezaagd en opgeruimd. Deze moesten immers plaats ruimen voor de aanplant van een bosrand met inheemse struiken. Een aantal van de vrijwilligers ontfermde zich ook over het aanduiden van de toekomstbomen en de dunning. Op 1 dag tijd werd op deze manier heel wat werk verzet in het bos. Getuige hiervan zijn bijgevoegde foto’s. Deze aangename werkdag werd afgesloten met een deugddoend jenevertje en als aandenken kregen de aanwezigen een vuilboompje mee naar huis.

Wanneer: zaterdag 24 april 2010; ontvangst om 9.00 uur

Locatie: Keysershof, Keizerstraat 69 te Sinaai Kostprijs deelname: deelnemen aan de vergadering + wandeling is gratis; deelnemen aan de lunch kost € 15 per persoon incl. btw

Inschrijven is noodzakelijk!

Meer informatie over de herverkiezing van de raad van bestuur is te bekomen bij de bosgroepcoördinator.

Voor deelname aan de wandeling zijn laarzen of watervaste schoenen aangeraden.

(Ep = fijnspar, Ps = grove den, Pn = Corsicaanse den, Po = populier, AvK = Amerikaanse vogelkers, B = Beuk, TKa = tamme kastanje, Do = Douglas, L = Larix, zE = zomereik, AE = Amerikaanse eik, Psitka = sitkaspar)

Een terugblik op de vrijwilligersdag!

Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen

De vers gegraven poel te Wachtebeke ligt er nog bevroren en doods bij.

Werken in het bos?

Doe beroep op de bosgroep voor een goedkope uitvoering!

Niet elk beheerwerk in het bos brengt geld in het laatje. Om u als lid effectief te helpen bij het beheer van uw bos, biedt de Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen u goedkope bosarbeid aan. U kan een aanvraag indienen om aan een voordelige prijs onrendabele beheerwerken in uw bos te laten uitvoeren. U betaalt gemiddeld slechts 10% van de werkelijke kostprijs van de waarde van de uitgevoerde beheerwerken in uw bos. Dit is mogelijk dankzij de financiële steun van het Vlaams Gewest en de provincie OostVlaanderen.

De bosgroep is hiermee niet meer aan zijn proefstuk toe

In 2008 hielp de bosgroep 16 eigenaars van 13 ha bos bosarbeid ter waarde van 23 000 euro.

In 2009 kon de bos groep met 29 000 euro beheerwerken laten uitvoeren voor 20 eigenaars en 12 ha bos.

Denkt u dat de bosgroep u kan helpen met beheerwerken in uw bos in de loop van 2010? Neem dan snel contact op.

Welke werkzaamheden?

Het betreft enkel werkzaamheden die nuttig zijn voor het bos maar die de boseigenaar normaalgezien flink wat geld kosten. De beheerwerken moeten aansluiten bij de doelstellingen van de Bosgroep en van het duurzaam bosbeheer. Voor het uitvoeren van dunningen, hakhoutbeheer en het bestijden van Amerikaanse vogelkers zal vooraf grondig onderzocht worden of de werken niet rendabel kunnen uitgevoerd worden door het hout te verkopen als brandhout.De raad van bestuur rangschikte de types beheerwerken die met steun van de Bosgroep kunnen uitgevoerd worden van hoge naar lage prioriteit.

Jaarlijks

keert de Nationale Loterij een deel van haar winsten uit aan projecten van maatschappelijk belang. De bosgroepen kregen in 2009, net zoals in 2008, een deel van deze zogenaamde ‘lotto-gelden’. Met het budget dat in 2009 beschikbaar was, wilde Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord bospoelen aanleggen of herstellen.

De voorbije jaren is het aantal poelen in Vlaanderen drastisch afgenomen. Dit is ondermeer te wijten aan het stijgende grondwaterverbruik, het intensifiëren van de landbouw en het niet langer nuttig zijn van een poel als veedrenkplaats.

Poelen zijn echter een ideaal biotoop voor insecten, amfibieën en waterplanten en leveren zo een meerwaarde aan de lokale biodiversiteit. De huidige bestaande poelen zijn onderhevig aan vervuiling door pesticiden en meststoffen waardoor de kwaliteit achteruit gaat.

Amfibieën brengen hun leven door op maximaal 500 meter van de poel. Het dalende aantal kwaliteitsvolle poelen zorgt dus voor een grote bedreiging voor het voortbestaan van sommige amfibieen populaties.

In de BosBode werd een oproep gepubliceerd naar kandidaten geïnteresseerd in de aanleg van een bospoel.

Een bospoel aanleggen kan echter niet zomaar: het terrein moet voldoende vochtig zijn en de poel moet ook in de zomer water houden. Dit betekent dat er op geringe diepte een ondoordringbare laag in de bodem moet aanwezig zijn. Uiteindelijk bleken twee locaties geschikt voor de aanleg of het herstel van een bospoel. Het betrof het herstellen van een oude veedrenkplaats te Wachtebeke en het herinrichten van een bestaande eendevijver te Zomergem. De nodige kapmachtigingen en stedenbouwkundige vergunningen werden aangevraagd en

na een lange procedure konden de machines eindelijk hun werk aanvatten … en het resultaat mag gezien worden!!

Ons werkingsgebied is twee prachtige poelen rijker. Hopelijk worden deze nu ook snel in gebruik genomen. Wil u ook een poel in uw bos? Contacteer gerust de bosgroep omtrent uw wens.

Wenst u ons te contacteren ?

Bosgroep oost-Vlaanderen noord VzW

P.a. Provincie Oost-Vlaanderen

Dienst Milieubeleidsplanning

Gouvernementstraat 1

9000 Gent

Tel. 09/267 84 60

Fax. 09/267 84 93

bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Sylvie Mussche

DIEN SNEL uW AANVRAAG IN Hoe sneller u de Bosgroep op de hoogte brengt van uw interesse in de uitvoering van beheerwerken, hoe beter. Zo kan de Bosgroep de projecten het beste plannen en voorbereiden en blijft er voldoende tijd om offertes op te vragen. De Bosgroep heeft namelijk geen eigen arbeiders in dienst maar zal steeds op de markt naar de beste uitvoerder zoeken.

moeilijk terrein

250 euro/ha 500 euro/ha + Eq. W (her)bebossing < 0,5 ha

Onrendabele dunning/hakhoutbeheer

Bescherming tegen wildschade

500 euro/ha 1000 euro/ha

100 euro/ha 200 euro/ha + Eq. W

25% van kostprijs op basisvan offerte

De kraan aan het werk bij de inrichting van de poel te Zomergem

Voorziet u houtoogst in uw bos?

Doe beroep

Wat houdt een gezamenlijke houtverkoop via de Bosgroep in?

De kaprijpe bomen van verschillende eigenaars worden samen te koop aangeboden aan een selectie van houtkopers uit de streek.

Daartoe worden alle gegevens van de te koop aangeboden bomen gebundeld in loten en opgenomen in een houtcatalogus.

De houtcatalogus wordt verspreid en de houtkopers kunnen voor de loten die hen interesseren onder gesloten omslag een bod indienen bij de Bosgroep.

Deelname aan de gezamenlijke houtverkoop houdt ook in dat u bij de voorberei-

Enkele cijfers die de bosgroep in 2009 typeerden

bij goedkeuring- uw kapmachtiging verkrijgt. De Bosgroep kan u helpen om de kapmachtiging correct aan te vragen.

UITZONDERING: Indien u beschikt over een goedgekeurd beheerplan waarin het vellen van de bomen die u wens te verkopen opgenomen is, moet u daarvoor geen afzonderlijke kapmachtiging meer aanvragen.

3. Aanduiden en opmeten van de te kappen bomen Opdat een schatting gemaakt zou kunnen worden van het volume hout dat te koop wordt aangeboden, moet de omtrek/diameter gemeten worden en de hoogte bepaald worden van alle bomen die men wenst te verkopen. Verder moet ook in het bos aangeduid worden welke bomen zeker wel gekapt moeten worden (schalmen) en welke bomen absoluut moeten blijven staan. Ofwel kan u dit zelf doen, al dan niet na eerst samen met de bosgroepcoördinator wat te oefenen (gratis). Ofwel kan hiervoor tegen betaling een professionele derde ingeschakeld worden, indien de oppervlakte waar deze werken uitgevoerd moeten worden voldoende groot is. De bosgroep verwerkt de gegegevens en berekent de volumes aangeboden hout en maakt een schatting van de mogelijke opbrengst.

len van lot tot lot en verwoorden eigenlijk specifieke wensen van de eigenaar over de exploitatie of geven meer uitleg over de mogelijke afvoerweg van de gekochte bomen, de te sparen bomen, de termijn waarbinnen de exploitatie uitgevoerd moet zijn,…

Zo weet iedereen, zowel houtkoper, exploitant als eigenaar, op voorhand duidelijk wat de afspraken zijn en worden misverstanden vermeden.

5. Houtverkoop

De Bosgroep organiseert de verkoopsdag waarop de ontvangen biedingen vergeleken worden. Nadien verzorgt de bosgroep de administratie die met de houtverkoop gepaard gaat: overeenkomsten, betalingen,… De bomen mogen pas geëxploiteerd worden als de volledige prijs betaald is. Daarenboven dient de houtkoper een waarborg te betalen die hem moet stimuleren zich aan de verkoopsvoorwaarden te houden en zo weinig mogelijk schade aan te richten.

6. Exploitatie verkochte bomen

In 2009 mocht Bosgroep Midden OostVlaanderen 57 nieuwe leden verwelkomen. Zij zijn samen eigenaar van 93 ha bos. In totaal zijn nu al 261 boseigenaars lid van de bosgroep. Samen beheren ze 960ha bos: dat is 20% van alle bossen in het werkingsgebied.

Iedereen kan lid worden van de bosgroep, er is geen minimumoppervlakte bos voor nodig. Mocht u nog twijfelen om zelf lid te worden van de bosgroep: de helft van onze leden beheert een bosje kleiner dan 1ha. U mag ons ook altijd eens testen vooraleer u lid wordt.

Elke boseigenaar kan een afspraak maken voor een gezamenlijk terreinbezoek aan zijn bos. Terreinbezoeken zijn ideale gelegenheden om kennis te maken en vrijblijvend advies te vragen over het beheer van uw bos. In 2009 maakte de coördinatior op deze manier kennis met een veertigtal nieuwe boseigenaars uit de streek.

Daarnaast gingen er ook nog 60 terreinbezoeken door in functie van de voorbereiding, opvolging en controle van beheerwerken .

ding van de verkoop van uw bomen kunt rekenen op de dienstverlening van de Bosgroep. De Bosgroep geeft u advies, kan de noodzakelijke kapmachtiging aanvragen, begeleidt het schalmen, organiseert de verkoopsdag en volgt nadien de exploitatie op. De dienstverlening van de bosgroep kost u slechts 100 euro.

Mogelijke voordelen van gezamelijke houtverkoop via de Bosgroep

- Minder administratieve lasten voor de boseigenaar

- Betere prijzen voor uw bomen

- Duidelijk vastgelegde afspraken met de houtkopers/exploitanten.

- Opvolging van de exploitatie met aandacht voor de gemaakte afspraken en kwaliteit van het werk

Wat zijn de verschillende stappen van de gezamenlijke houtverkoop?

1. Zijn mijn bomen kaprijp? Bij twijfel kan u advies vragen aan de bosgroep. Wanneer u een afspraak maakt met de bosgroepcoördinator kan dit samen beoordeeld worden. Er kan ook een eerste inschatting gemaakt worden van de kwaliteit van de te verkopen bomen en de aandachtspunten bij de exploitatie van de te kappen bomen.

2. Aanvraag van de kapmachtiging

Om uw kaprijpe bomen te mogen kappen, dient u eerst een kapmachtiging aan te vragen bij het Agentschap voor Natuur en Bos (Vlaamse overheid). Het kan tot 2 maanden duren vooraleer u –

4. Opstellen en verspreiden van de houtcatalogus

De Bosgroep zorgt voor de opmaak en de verspreiding van de houtcatalogus. In de houtcatalogus wordt de samenstelling van de loten beschreven. Een lot is een groep bomen waarvoor het interessant is ze samen te koop aan te bieden. Zo kunnen bijvoorbeeld kleine volumes hout aangeboden door verschillende eigenaars, in één lot gebundeld worden tot een commercieel interessant lot.

Naast de meetgegevens van de bomen zijn in de houtcatalogus ook verkoopsvoorwaarden opgenomen die beschrijven waaraan de houtkoper zich moet houden als hij één van de loten wenst te kopen. De algemene verkoopsvoorwaarden gelden voor alle loten. en beschrijven de veilingsvoorwaarden en de exploitatievoorwaarden. De bijzondere verkoopsvoorwaarden kunnen verschil-

Na de verkoop heeft de koper, bosexploitant, minstens 18 maanden tijd om de bomen te vellen. Deze op het eerste zicht lange exploitatietermijn is echter niet overdreven: (i) van 1 april tot 30 juni zijn er drie maanden waarin wettelijk niet in het bos mag gewerkt (ii) tussen november en april zijn er regelmatig periodes waarin de bossen in onze streek te nat zijn om ze zonder bodemschade te kunnen exploitaren en (iii) zoals alle aannemers hebben bosexploitanten een drukke planning.

De verkoopsvoorwaarden van de gezamelijke houtverkopen via de Bosgroep bepalen dat elke houtkoper/exploitant eerst op het terrein met de boseigenaar/bosgroepcoördinator moet komen overleggen en afspraken maken over de manier van werken en de speciale aandachtspunten. Tijdens en na de werken controleert de Bosgroep of het werk naar behoren wordt uitgevoerd.

Contacteer de bosgroep voor meer informatie en bij interesse om deel te nemen aan de gezamenlijke houtverkoop.

Wenst u ons te contacteren ? Bosgroep Midden oost-Vlaanderen VzW

Dienst Milieubeleidsplanning

Gouvernementstraat 1 - 9000 Gent

bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be

Coördinator: Maud Plouy

Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender

Leader-project ‘Twee bomen, één toekomst’

Invoorgaande nummers van de Bosbode kon u reeds uitgebreid kennismaken met het Leader-project dat actueel loopt bij de Bosgroep en dat tot doel heeft het maatschappelijk draagvlak voor duurzame houtproductie in de regio te vergroten. De voorbije maanden is intensief verder gewerkt aan dit project en werd een tweede workshop ingericht waarbij dieper werd ingegaan op de problemen waar de bos- en houtsector actueel mee te maken heeft. Verder trokken we binnen het luik ‘Open Bossendagen’ (zie ook vorige Bosbode) voor de tweede maal naar het bos met de klassen die peter werden van een lokaal stukje bos. Tenslotte werd het hout van de eik en de populier die werden verzaagd op de starthappening in Herzele op 21 maart 2009 bezorgd aan de deelnemende ambachtslui, kunstenaars en plaatselijke technische scholen. Het hout werd gedroogd in een lokale houtdrogerij in Ronse en is inmiddels klaar om verwerkt te worden.

Op 26 november 2009 ging de tweede workshop door waarbinnen de Bosgroep een debat op gang brengt rond het thema ‘duurzame houtproductie’. De doelstellingen van de workshops werden afgebakend en er werd een duidelijke formulering voor ‘duurzame houtproductie’ uitgewerkt. Nadien volgde een diepgaande bespreking van de bedreigingen voor de sector. Wie het debat van dichtbij wil volgen kan terecht op de website www.tweebomeneentoekomst. be. U kan daar ook uw bedenkingen achterlaten.

De doelstellingen van de workshops:

Algemene Vergadering 2010

Opzaterdag 20 maart organiseert de Bosgroep haar jaarlijkse Algemene Vergadering. Dit jaar zijn we te gast in het privaat domein het Geitebos te Zandbergen. Dit boscomplex van ongeveer 40 ha situeert zich op de overgang van de Dendervallei naar hoger gelegen leemgronden en bezit uitzonderlijke natuurwaarden. Voor het administratieve deel komen we samen in het buurthuis van Pollare (Ninove). Wie dit wenst kan na de wandeling hier ook nog een hapje blijven eten.

Op 19 en 22 januari waren het weer hoogdagen voor de leerlingen die peter of meter werden van een stukje bos. Zij waren opnieuw te gast in het bos van Willy en Raoul. Over de start van dit avontuur kon u lezen in de vorige Bosbode.

Tussen beide bezoeken in gingen de kinderen zelf aan de slag met hout: in de klas hebben zij zelf nestkastjes gemaakt. Deze hangen nu in hun stukje bos en wachten op bezoek van hun gevleugelde vrienden. De kinderen hopen dat de bosuil, de steenuil, de torenvalk en meesjes de weg zullen vinden… De bosgidse was ook weer van de partij. We denken dat het bos slaapt in de winter. Toch is er van alles gaande. Aan de hand van sporen zoeken de kinderen naar de winterse be-

Een breed gedragen toekomstvisie ontwikkelen rond duurzame houtproductie in de Vlaamse Ardennen die een aanzet kan vormen voor een Vlaams debat over lokale houtproductie.

Wat verstaan we onder ‘duurzame houtproductie’?

- Houtproductie die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen

- Houtproductie die een meerwaarde creëert voor de lokale gemeenschap waarbij de drie elementen, people (mensen), planet (planeet/milieu) en profit (opbrengst/winst), op een evenwichtige wijze dienen gecombineerd te worden.

drijvigheid: de knoppen aan de bomen en struiken bereiden zich voor op de lente, overal vinden we knabbel- en ‘toilet’sporen van dieren en hier en daar vinden we ook de restanten van dieren die als maaltijd dienden voor een ander dier. In het voorjaar komen de kinderen opnieuw naar ‘hun’ bos. Misschien heeft er zich ondertussen een vogel genesteld in hun nestkastjes. In elk geval zal het bos dan weer een explosie van kleuren en geuren zijn.

En tot slot krijgt het luik waarbinnen een populier en een eik een nieuw leven krijgen meer en meer vorm. Het hout dat vers (maw nat) bewerkt moet worden is onmiddellijk aan de deelnemers bezorgd. Zij zijn daar ondertussen al mee

aan de slag gegaan. Het hout dat droog verwerkt moet worden is ondertussen uit de droogoven gekomen en ook verdeeld onder de deelnemers.

In totaal gaan 22 verschillende ambachtslieden aan de slag met het materiaal dat ze van ons kregen. Het gaat om scholen, professioneleen particuliere verwerkers. Zij maken zowel gebruiksvoorwerpen (bvb kisten, schalen, lepels) als siervoorwerpen.

Alle resultaten van dit initiatief zullen te bewonderen zijn tijdens de slothappening die eind maart 2011 plaats vindt.

Het programma ziet er als volgt uit:

9u30: - Administratief gedeelte

- Voorstelling van het activiteitverslag 2009 en de planning 2010

- Goedkeuring rekeningen 2009 en begroting 2010

- Herverkiezing bestuurders

10u30: Wandeling in het boscomplex ‘Geitebos’ te Zandbergen

12u30: Broodjeslunch

Deelname aan de Algemene Vergadering is gratis voor onze leden. Inschrijven is verplicht! Iedereen is van harte welkom.

Karen, medewerkster bij de bosgroepen, is op 3 februari mama geworden van een flinke zoon Niels.

Dit project wordt mogelijk gemaakt dankzij de financiële steun van: Het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland

Proficiat Karen en papa Peter!

De zelfgemaakte nestkastjes worden opgehangen

Opnieuw op bezoek in ‘ons’ stukje bos…

Het gedroogde hout ligt klaar om te verdelen onder de deelnemers

Een eerste resultaat: een schaal gedraaid uit nat essenhout

Bosgroepwandelingen

Biomassa uit bossen: interessant voor de eigenaar ?

Energiewinning uit houtachtige biomassa is één van de manieren om de globale CO2 uitstoot te verminderen. Een aantal bedrijven in de regio hebben de voorbije jaren dan ook geïnvesteerd in nieuwe installaties om energie te winnen uit houtsnippers. Voorbeelden hiervan zijn onder andere de elektriciteitscentrale te Ruien waar samen met steenkool een klein deel hout mee verbrand wordt of Volvo Trucks te Gent waar de bedrijfshallen verwarmd worden door verbranding van onder meer houtsnippers. Een aantal bedrijven in de streek hebben ingespeeld op deze toenemende vraag naar houtsnippers en hebben zich gespecialiseerd in het verwerken van hout- en snoeiafval tot (droge) gesorteerde houtsnippers. Kan deze evolutie mogelijks ook interessant zijn voor de boseigenaars? We trekken alvast enkele conclusies uit een concreet voorbeeld uit de regio.

niet verkoopbaar voor zaaghout. Bovendien waren in de struiklaag onvoldoende toekomstbomen aanwezig om op basis hiervan het bestand te gaan omvormen. De boseigenaar, Willy Bauwens, besloot in samenspraak met de Bosgroep te kiezen voor een eindkap over ongeveer 2ha met behoud van enkele overstaanders (vnl. zwarte els).

In een eerste instantie werd overwogen om het hout te verkopen als brandhout. Professionele brandhoutkopers vertoonden weinig interesse aangezien het hoofdzakelijk zachte houtsoorten betrof (populier en wilg) van kleinere afmetingen. Voor particuliere brandhoutliefhebbers was het lot (ongeveer 500 m³) te groot. Er werd bewust gekozen om niet op te splitsen in kleinere loten omwille van gevaar op: 1) onduidelijkheden inzake aansprakelijkheid tussen de verschillende exploitanten die op hetzelfde terrein actief zijn; 2) langere exploitatietermijnen en 3) bijkomende bodemschade door gebruik van minder geschikt (ruimings)materiaal.

ervoor dat het een nuloperatie was en de eigenaar geen vergoeding ontving voor het geëxploiteerde hout. Voordelen voor hem waren echter een snelle exploitatie (uitvoeringstermijn: 1 week) zonder noemenswaardige bodembeschadiging én een terrein dat plantklaar werd achtergelaten. Dit laatste maakte dat de kost van het klepelen van het terrein (geraamd op 1500 €) kon worden uitgespaard.

Boswandeling in Berlarebroek

Paasmaandag 5 aPril van 14u tot 17u BosgroeP midden oost-vlaanderen

Berlarebroek is gelegen in een oude meander van de Schelde die ongeveer 10 000 jaar geleden is afgesneden van de rivier. Nadien vormde er zich veen en turf. Op het einde van de 17de eeuw begon men de turf te ontginnen. Zo werd de oude rivierbedding grotendeels terug een aaneenschakeling van turfputten en waterplassen. In 1979 is 122 ha aangekocht door het toenmalige Bestuur van Waters en Bossen.

Het huidige domeinbos is grotendeels een nat en venig broekbos. Sinds 1970 werd het beplant met verschillende populierensoorten. Momenteel gebeurt een geleidelijke omvorming naar een gemengd loofbos. Op de natte stukken vooral Elzenbroekbossen, op de drogere donken en oeverwallen vooral Eik en begeleiders. Tijdens de wandeling hebben we extra aandacht voor deze omschakeling. Dit waterrijke gebied is ook goed geschikt voor een beetje wateronderzoek. Aan de hand van visjes en diertjes die we in de sloot kunnen vangen proberen we de waterkwaliteit te bepalen. Hebt u heimwee naar de tijd dat de sloten nog vol dikkopjes, salamanders en stekelbaarzen zaten? Schrijf u dan snel in voor deze boswandeling.

Dauwtrip in het natuurreservaat

Zondag 6 juni van 7 tot 10 uur

Maldegemveld

BosgroeP oost-vlaanderen noord vZw

Een populierenaanplanting met klonen Boelare en Ghoy van ongeveer 18 jaar oud gelegen in Horebeke had reeds enkele jaren sterk te lijden onder roestaantastingen. De aanwezige hakhoutlaag van oa zwarte els en wilg was sterk ontwikkeld mede door het feit dat de kruin van de sterk verzwakte en deels afgestorven populieren zeer ijl was geworden. Aangezien de populieren slechts een diameter hadden van iets meer dan 1m, waren deze

Uiteindelijk werd het perceel na de uitzonderlijke droge zomer van vorig jaar geëxploiteerd door een firma uit Lochristi die het hout ter plaatse versnipperde voor biomassa. Met behulp van een rupskraan met een harvesterkop op de arm werden bomen en hakhout geveld. Via vaste uitsleeppistes werden vervolgens de stammetjes uitgesleept naar de rand van het bos en daar gestapeld. In een laatste fase werd alles met een grote hakselaar versnipperd en in containers geblazen die met behulp van een tractor tot aan de weg werden getransporteerd. Daar werden deze containers overgeplaatst op vrachtwagens en vervoerd naar het bedrijf. Deze snippers moeten immers nog eerst gezeefd worden op grootte en ontdaan van bladresten vooraleer ze aan de verbrandingsinstallaties kunnen worden geleverd.

Enkele factoren (oa extra overslag van snippers aangezien het bos niet bereikbaar was met vrachtwagens en exploitatie in het (droge!) vegetatieseizoen waardoor minwaarde tgv aanwezige bladresten) zorgden

Conclusie: in sommige gevallen (vb. opruimen van kroonhout, afzetten van bepaalde hakhoutpercelen) kan het voor boseigenaars interessant zijn beroep te doen op dergelijke firma’s die hout versnipperen voor biomassa. De prijs die de boseigenaar krijgt voor zijn hout is afhankelijk van de bereikbaarheid, het volume en het tijdstip van uitvoering, maar vaak beperkt dit zich eerder tot een symbolische vergoeding. Andere factoren zoals snel het terrein plantklaar krijgen zonder (of met beperkte) kosten (vb. klepelen) zijn vaak even belangrijk.

Gids? François Van den Broeck, enthousiast bosgids, natuurgids en herborist

Plaats van afspraak? Infopaneel Berlarebroek van ANB in de omgeving van café ’t Half Maantje, kruispunt Turfputstraat, Schuitje en Koolstraat te Berlare. Er is parking in de onmiddellijke omgeving (bij problemen bel 0497 – 76 43 98).

Wegbeschrijving? Aan de kerk op het Dorp van Berlare neemt u de Nieuwstraat richting Nieuwdonk. Na 500m, op het einde van de bebouwde kom maakt de baan een bocht naar links, daar slaat u rechts af de Turfputstraat in. De wandeling is gratis, maar inschrijven is verplicht! Inschrijven kan via bosgroepmidden@oost-vlaanderen.be of 09-267 84 60 (maximum 25 deelnemers)

Het natuurreservaat Maldegemveld sluit aan op de Drongengoedbossen en is ongeveer 90 ha groot. Het wordt beheerd door de plaatselijke Natuurpunt-afdeling Maldegem-Knesselare. De afwisseling van heide en open bos doet terugdenken aan het uitgestrekte 17de eeuwse ‘woeste’ veld. De bodem is er arm en zuur en bestaat uit zand en stugge klei. Daardoor is het er dikwijls nat en moerassig. Dankzij het milde en vochtige zeeklimaat komen er bijzondere planten voor zoals gagel, gaspeldoorn en tweenervige zegge. In de vochtige delen van het reservaat groeit er moeraswolfsklauw, ronde en kleine zonnedauw, dophei en veenmossen terwijl op de drogere plekken struikhei en stekelbrem groeien. Het beheer in dit natuurgebied bestaat uit het omvormen van naaldbos naar eiken-berkenbos en heide. Dit is het ideale leefgebied voor de levendbarende hagedis en heel wat vlinders. Typische vogels die in het Maldegemveld verblijven zijn de boompieper en de boomleeuwerik op de heide en in het open bos huizen zwarte specht, buizerd, bosuil en boomvalk. Tijdens deze dauwtrip gaan we de ontwakende natuur ontdekken samen met een deskundige gids. Aan het eind van de wandeling worden de hongerigen gespijsd met boterkoeken en chocolademelk.

Gids: Steven De Bruycker, projectcoördinator Life+ Vlaams Veldgebied

Plaats van afspraak: Parking van het ANB langsheen de Drongengoedweg te Ursel (bij problemen bel 0473-85 53 35) Wegbeschrijving: komende van Ursel neemt u de weg richting Knesselare, komende vanuit de richting Knesselare neemt u de weg richting Ursel (= Urselseweg). Ongeveer halverwege tussen Ursel en Knesselare slaat u de Westvoordestraat in en van daar af volgt u de pijlen richting Jagershof (Taverne-Restaurant). U volgt de aanduiding Jagershof een 4-tal kilometer. Ongeveer 500 meter voor u het Jagershof bereikt,ziet u op uw rechterzijde de parking van het ANB.

De wandeling is gratis, maar inschrijven is verplicht! Inschrijven kan via bosgroepnoord@oost-vlaanderen.be of 09-267 84 60 (maximum 25 deelnemers).

Coördinator: Hans Scheirlinck

Perceel na exploitatie, met behoud van enkele overstaanders (zwarte els)

Hakselaar wordt gevuld met behulp van kraan

Soort in de kijker

van de takken. De spork bloeit heel de zomer door met onopvallende groenwitte bloempjes in de bladoksels. De steenvrucht, geliefd bij talloze vogels, is eerst groen, maar naarmate ze rijper wordt, krijgt ze een rode en tenslotte blauw-zwarte kleur. Ook bijen en hommels zoemen er graag rond: de struik is voor hen een waardevolle leverancier van nectar. Voor heel wat vlindersoorten, zoals de citroenvlinder, is de spork dan weer de ideale waardplant, een geschikte plek om eitjes te leggen.

Een algemene struik

Spork, het manusje

van alles in het bos

Vuilboom, sporkehout, pijlhout, buskruithout, stinkboom en bloedboom. Het zijn maar enkele namen van de spork die nog altijd, nu al zeven millennia lang, de schaduwrijke randen van de Vlaamse bossen opfleuren. En zoals deze kleurrijke namen al doen vermoeden: van laxeermiddel tot oversized lucifers, de struik is doorheen de eeuwen voor verschillende toepassingen ingezet.

Een algemene struik

Met een lengte van vijf meter is de spork een flink uit de kluiten gewassen struik, die je in heel Europa (en zelfs tot in NoordAfrika en Centraal-Azië) tegenkomt. De struik stelt dan ook helemaal geen hoge

Met een lengte van vijf meter is de spork een flink uit de kluiten gewassen struik, die je in heel Europa (en zelfs tot in NoordAfrika en Centraal-Azië) tegenkomt. De struik stelt dan ook helemaal geen hoge eisen aan de omgeving. Een vochtige vruchtbare grond met wat schaduw: meer heeft de spork niet nodig om zich ergens thuis te voelen. In de eerste plaats zijn loofbossen, sloten en moerassen de aangewezen plek om te groeien. Maar ook op heel droge plaatsen zoals steile rotswanden kan hij zijn mannetje staan. In Vlaanderen tref je de spork in grote getale aan op de zandgronden in de Kempen. Daar voelt hij zich al eeuwenlang als een vis in het water en verbeteren zijn blaadjes de kwaliteit van de strooisellaag.

Is het nu spork of Amerikaanse vogelkers?

Veel mensen verwarren de spork al eens met de Amerikaanse vogelkers. Als je ze nader bekijkt, merk je al snel enkele verschillen op. Zo zijn de bladeren van de Amerikaanse vogelkers glanzend en hebben ze een subtiel gezaagde bladrand. Die van sporkehout zijn eerder matgroen en hebben een gave rand. Sporkehout kan je ook herkennen aan de kleine bruine behaarde knoppen en de lenticellen op de twijgen: dit zijn stippels tot streepjes in de lengterichting

De spork als medicijn

Ook voor de mens speelde sporkehout lang een belangrijke rol. Al in de dertiende eeuw schreef men deze struik een heilzame werking toe. Zo bereidden de artsen tijdens de middeleeuwen een laxeer- en purgeermiddel uit de gedroogde bast van takken en twijgen. De bekendere naam ‘vuilboom’ zou ook naar deze toepassing verwijzen. Al kan de naam ook te maken hebben met de bedorven geur van verse bast, of met de vuile handen die je krijgt als je deze struik bewerkt. De lijfarts van keizer Ferdinand I ging in 1563 nog een stapje verder en schreef dat de spork niet alleen goed is voor de darmen, maar ook de andere organen versterkt en helpt tegen tandpijn.

Sporkehout werd later ook toegepast als galdrijvend middel en in zuiverende thee. Ook voor de bestrijding van huidziekte, was de struik blijkbaar een doeltreffend medicijn.

Een bron van leven Maar de vuilboom is de voorbije eeuwen nog voor veel meer gebruikt. Omdat de houtskool van de spork van erg goede kwaliteit was, vormde die een van de aangewezen ingrediënten om buskruit te maken. Bossen met sporkehout waren de voorbije eeuwen dan ook gegeerd. Op bepaalde plaatsen deden zelfs monoculturen met alleen spork hun intrede. Ook voor rokers had de spork zijn nut: door de rechte scheuten van het hout af te snijden en in twee te kappen, werden lange spaanders gevormd die ideaal waren om vuur uit de open haard te halen om de pijp aan te steken. Hoewel de medicinale toepassingen van de spork in onbruik geraakt zijn, heeft deze struik zijn pluimen nog niet verloren. De spork blijft mooi om naar te kijken en is voor verschillende dieren in het bos een bron van leven.

Bron: ’t Limburgs Bosbelang, editie 27, 2009

Activiteitenkalender

Vlaamse Ardennendag

Zondag 11 aPril 2010

De 32ste Vlaamse Ardennendag is de trefdag voor alle gezinnen en organisaties met een hart voor natuur, bos en landschap in de Vlaamse Ardennen. Samen bieden deze u een zeer ruime waaier van boeiende activiteiten, die pareltjes natuur, bos en landschap van de Zwalmvallei in de kijker zetten. Centrale plaats voor deze Vlaamse Ardennendag is Kasteel Lilare, gelegen naast de Zwalm rivier. Hier vinden alle activiteiten plaats en starten verschillende landschapswandelingen naar mooie plekjes in de buurt. En wie zich wil specialiseren in een bepaald thema, kan terecht op informatiestanden en de themawandelingen van de vele organisaties die meewerken aan het promoten en beheren van natuur en landschap in de streek.

Programma

In en rond Kasteel Lilare van 14u tot 17u30

- Infostanden van verschillende organisaties actief rond natuur en landschap in de Vlaamse Ardennen.

- Demonstratiestanden met materiaal voor natuur- en bosbeheer.

- Demonstratie en verkoop van verrekijkers en telescopen door Optiek Van Ommeslaeghe.

- Fotowedstrijd: natuurfotografen in opleiding stellen hun werk tentoon en u mag er de mooiste foto’s uit kiezen.

- 17u15: Vrijlating van herstelde vogels door het Vogelopvangcentrum

Doorlopend van 14u tot 15u30

- Vrije landschapswandelingen door de Zwalmvallei

- Elk half uur start een landschapswandeling door de Zwalmvallei onder begeleiding van een natuurgids.

Themawandelingen van 14u tot 17u

- Elk half uur start een thema wandeling. De thema’s zullen binnenkort bekend gemaakt worden.

Plaats van afspraak:?

Centrale afspraakplaats van de Vlaamse Ardennendag is Kasteel Lilare, Kasteeldreef 2, Sint Maria Oudenhove (Brakel). Dit Kasteel bied onderdak aan het Sint-Franciscus instituut en ligt op een flank van de Zwalmvallei. Op wandelafstand liggen verschillende unieke typische Vlaamse Ardennen natuur- en bosgebieden zoals Middenloop Zwalm, Vossenhol, Kloosterbos,… Meer informatie?

info@vlaamseardennen.be, 055 20 72 65 Geert Carpels, www. vlaamseardennendag.be

De deelname aan de Vlaamse Ardennendag is gratis.

Ledenreis Vlaamse bosgroepen naar Drenthe

vrijdag 27 tot Zondag 29 augustus

Bij ons in Vlaanderen is de Nederlandse provincie Drenthe vrij onbekend, daar in het noordoosten tegen de Duitse grens. Onterecht, want je kan er bijzondere natuurwaarden ontdekken en dus heel wat leren van de beheerders. Net zoals bij ons is er bos, heide en grasland, maar dan wel van superkwaliteit. Dat is te danken aan het goede natuurbeheer en het feit dat Drenthe pas later ontgonnen is dan de rest van Nederland.

Op deze reis -die Inverde voor Vlaamse boseigenaars organiseert en begeleidt- gaan we in de eerste plaats de bossen van Drenthe bekijken, de boswachterijen van staatsbosbeheer en andere. Je loopt door het boomkroonpad en ontdekt het gevoerde multifunctionele bosbeheer. Maar ook de heide en het mysterieuze hoogveen zullen we niet overslaan. De Jeneverbes doet het in Drenthe nog vrij goed op de heide. We bezoeken ook een typische schaapskooi met het lokale oude ras van de Drentse heideschapen. De verschillen met Vlaanderen wat betreft flora en fauna zijn al bij al beperkt, er zijn vooral minder soorten uitgestorven.

Cursusaanbod 2010

Uvindthier een overzicht van de cursussen die de OostVlaamse bosgroepen in de loop van 2010 organiseren. De theoretische cursussen worden door de drie bosgroepen samen georganiseerd worden. We zoeken telkens naar een cursuslocatie die centraal gelegen is in Oost-Vlaanderen.

De praktijkcursussen worden door elke bosgroep apart georganiseerd, dit telkens in het eigen werkingsgebied.

Wil u deelnemen aan één of meerdere van onderstaande cursussen schrijf dan snel in, de ervaring leert ons immers dat onze cursussen snel volzet zijn.

PRAKTIJKCURSUSSEN

‘Omgaan met de kettingzaag - module 1 : ‘Theorie, onderhoud, ergonomie en zaagtechnieken’ (max. 6 deelnemers)

Deze cursus richt zich naar iedereen die een kettingzaag wil gebruiken. Na deze 2-daagse opleiding kent u het gebruik en de werking van de kettingzaag en kan u deze onderhouden. Ook het veiligheidsaspect komt aan bod. In het praktijkgedeelte leert u op een veilige en verantwoorde manier gevelde stammen verzagen.

Wanneer ?

- Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen (MOV): Vrijdag 12 & zaterdag 13 maart 2010

- Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender(VAD)

- Vrijdag 10 & zaterdag 11 september 2010

Waar ?

In de werkingsgebieden van de organiserende bosgroepen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ?

Boseigenaars die lid zijn: € 24,50; overige deelnemers: € 97

‘Veilig werken met de kettingzaag - module 2 : ‘vellen en onttakken van bomen’ (max. 6 deelnemers)

Opgelet: aan deze cursus kunnen enkel personen deelnemen die eerder reeds module 1 of een beginnerscursus kettingzaag volgden.

Deze 2de module richt zich naar iedereen die bomen wil vellen. Na deze cursus kan u dit op een veilige en correcte manier doen. U leert ook velhulpmiddelen zoals velhevel en velwig kennen.

Wanneer ?

Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen (MOV):

Vrijdag 17 & zaterdag 18 september 2010

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord (BON):

Vrijdag 12 & zaterdag 13 november 2010

Waar ?

in de werkingsgebieden van de organiserende bosgroepen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ?

Boseigenaars die lid zijn: € 24,50; overige deelnemers: € 97

‘Veilig werken met de kettingzaag – module 3 : ‘Hout onder spanning’ (max. 6 deelnemers)

Op andere vlakken is er ook heel wat te beleven in dit rurale deel van het elders dichtbevolkte Nederland. Zo zijn er de mysterieuze prehistorische hunebedden, die meer dan 5000 jaar oud zijn. Het hunebedcentrum ontbreekt dan ook niet op ons programma.

Inschrijven: vóór 1 juli 2010

Wees er snel bij er zijn max. 5 plaatsen per bosgroep. Werkende leden hebben voorrang op andere deelnemers als het aantal inschrijvingen groter mocht zijn dan de beschikbare plaatsen.

Prijs: 200 euro per persoon voor werkende leden van de bosgroepen. 360 euro voor andere deelnemers.

In de kostprijs is inbegrepen: 2 overnachtingen in volpension (in tweepersoonskamers), alle bezoeken en de busreis

Opgelet : aan deze cursus kunnen enkel personen deelnemen die eerder reeds module 1 of een beginnerscursus kettingzaag en module 2 volgden.

Wie zich nog verder wil bekwamen na het volgen van de 1ste en 2de module kettingzaaggebruik, en nu en dan te maken heeft met moeilijk velbare bomen, komt hier aan zijn trekken.

Wanneer ?

Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender(VAD)

Vrijdag 10 & zaterdag 11 december 2010

Waar ?

In het werkingsgebied van de Bosgroep Vlaamse Ardennen tot Dender. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ?

Boseigenaars die lid zijn: € 24,50; overige deelnemers: € 97

‘Werking en gebruik van de bosmaaier’ (max. 6 deelnemers)

Tijdens deze cursus leert u op een veilige en ergonomische manier werken met de bosmaaier. U leert de verschillende maai- en zaaggereedschappen kennen en krijgt tips voor het onderhoud van uw machine.

Wanneer ?

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord (BON)

Zaterdag 19 juni 2010

Waar ?

in het werkingsgebied van de Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ?

Boseigenaars die lid zijn: € 12,50; overige deelnemers: € 73

‘Snoeien van bomen’ (max. 10 deelnemers)

Deze cursus is bedoeld voor iedereen die begeleidingssnoei bij bomen wil uitvoeren. U leert waarom & wanneer bomen gesnoeid worden en u leert de juiste snoeitechniek toepassen.

Wanneer ?

Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen (MOV) :

Zaterdag 4 september 2010

Waar ?

in het werkingsgebied van de Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ?

Boseigenaars die lid zijn: € 12,50; overige deelnemers: € 73

‘Houten constructies’(max. 6 deelnemers)

Deze 2-daagse cursus is bedoeld voor iedereen die met eenvoudige middelen houten toestellen (banken, tafels…) uit ruwe stamstukken wil maken. U leert verschillende houtsoorten en hun toepasbaarheid kennen, met de kettingzaag rechte planken zagen uit een boomstam en verschillende verbindingen maken om tot een werkstuk te komen.

Wanneer ?

Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord (BON):

Vrijdag 19 en zaterdag 20 november 2010

Waar ?

in het werkingsgebied van de Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ?

Boseigenaars die lid zijn: € 24,50; overige deelnemers: € 97

THEORIECURSUSSEN

Nieuw

‘Houtgebruik’ (max. 25 deelnemers)

In deze cursus leert u de kenmerken van hout en hun toepassingen kennen. Daarnaast leert u de voornaamste houtsoorten uit de Vlaamse bossen kennen. Een aanrader dus voor iedereen die zelf graag met hout aan de slag gaat.

Wanneer ?

Zaterdag 19 juni 2010

Waar ?

Centraal in Oost-Vlaanderen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ?

Boseigenaars die lid zijn: € 12,50; overige deelnemers: € 36,50

‘Stoken met hout’ (max. 25 deelnemers)

Met een toelichting over de koolstofcyclus starten we meteen met het belangrijkste voordeel van verwarmen op hout. Verschillende soorten brandstof en de bijpassende verwarmingsinstallaties worden besproken: houtblokken, chips, pellets. We gaan dieper in op zaken zoals vochtgehalte, stookwaarde en het verbrandingsproces zelf. Tot slot worden verschillende manieren om brandhout te verwerken en op te slaan behandeld.

Wanneer ?

Zaterdag 2 oktober 2010

Waar ?

Centraal in Oost-Vlaanderen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ?

Boseigenaars die lid zijn: € 12,50; overige deelnemers: € 36,50

Nieuw Nieuw

Demo brandhout’ (max. 30 deelnemers)

Zelf brandhout kappen lijkt op het eerste zicht niet moeilijk, maar enkele weetjes maken dit veiliger, efficiënter en leuker. In deze cursus kan u toekijken hoe een ervaren instructeur verschillende materialen en technieken demonstreert en tips aanreikt om uw brandhoutoogst te optimaliseren.

Wanneer ?

Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen (MOV) : Zaterdag 16 oktober 2010

Waar ? in het werkingsgebied van de Bosgroep Midden Oost-Vlaanderen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ?

Boseigenaars die lid zijn: € 12,50; overige deelnemers: € 36,50

Fauna in bossen’ (max. 25 deelnemers)

In het kader van biodiversiteit speelt ook het behoud van de fauna in onze bossen een belangrijke rol. In deze cursus wordt u aangeleerd hoe dierenpopulaties kunnen krimpen of groeien en waarom. De relatie met de omgeving, voedsel, predatoren ed. wordt belicht. Tot slot worden u praktisch tips aangereikt voor een faunagericht bosbeheer.

Wanneer ?

Zaterdag 9 oktober 2010

Waar ?

Centraal in Oost-Vlaanderen. De exacte locatie wordt later meegedeeld.

Kostprijs ?

Boseigenaars die lid zijn: € 12,50; overige deelnemers: € 36,50

Brandhoutzoekertjes

Via de rubriek brandhoutzoekertjes brengen we verkopers van brandhout en geïnteresseerden met elkaar in contact. Hierbij beperkt de Bosgroep haar inbreng enkel tot het geven van informatie en advies. De verkoop gebeurt rechtstreeks tussen de verkoper en de geïnteresseerde. Eventuele problemen bij deze transactie vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de Bosgroep. Momenteel zijn bij de Oost-Vlaamse bosgroepen onderstaande loten beschikbaar. Meer informatie is beschikbaar bij de respectievelijke Bosgroepen.

BRANDHOuTAANBOD

Bosgroep VLAAMSE ARDENNEN TOT DENDER 055/21 62 80

Dikkelvenne

wat: 54 kruinen van populieren prijs: 25

25 euro / kruin.62 80

Het OCMW van Oudenaarde verkoopt 2

afstervende bomen:

- 1 zomereik – omtrek >200 cm – 5 m³

- 1 beuk – omtrek >200 cm – 3 m³

Plaats: Koppenbergbos te OudenaardeMelden

Prijs: bieding

Bosgroep OOST-VLAANDEREN NOORD 09/267 84 60

Sint-Niklaas (Belsele)

20 stère populier

Gezaagd en gekliefd (1 jr gedroogd)

40 euro/stère0

Beveren

3 m³ fijnspar op stam

Gratis in ruil voor het werk8

Bosgroep MIDDEN OOST-VLAANDEREN 09/267 84 60

Binnenkort waarschijnlijk aanbod van kruinen van populier.

Regio Aalst

Gratis in ruil voor werk

Stekene

7 m³ grove den op stam, dunning

7 €/m³