MEVCUT KOŞULLAR Tanımsız Bir Kentsel Boşluk olarak Taksim “… İstanbul'un kargacık burgacık sokaklarından, Berlin'deki ıhlamurlu, Paris'deki gibi yıldız biçiminde ve köprülü bulvarlar açabilmek için, bütün ömrünce haritalar üzerinde elde büyüteç çalışan ve … sonra hayâllerinin hiçbirini gerçekleştiremeden ölüp mezarı kaybolan hayalperestlerin … mankenlerini gördüler.“ Kara Kitap, Orhan Pamuk Herkesin bir Taksim hayali var! Bütün ideolojik kampların ve sosyal kesimlerin, hatta neredeyse tek tek her İstanbullu’nun Taksim için bir önerisi veya talebi var. Ancak yüz yıldır pek çok hayale ve onca müdahaleye rağmen Taksim hala tasarlanmamış bir boşluk olarak duruyor. Geçmişin hayalleri ve mevcut durum arasındaki mesafe göz önüne alındığında Taksim’in bir kentsel tasarım konusu olarak zorluğunu belirtmemiz gerek. Yüz yıldır her büyük kapsamlı müdahale geçmişe ait izleri silerek işe başladı ve her müdahale başlangıçtaki hedeflerine ulaşılmadan yarım kaldı. Tam da bu nedenle bugün Taksim tarihsel katmanların birbirleri ile ilişki kuramadığı, farklı dönemlere ait izlerin okunaksız hale geldiği bir kent parçasıdır. Kent tarihi bu süreci ülkenin siyasi ve kültürel hayatına hakim olan bir “simgeler savaşı” bağlamında okuyacaktır. Nasıl tanımlanırsa tanımlansın, bu sürecin sonucunda kaybedilen kamusal mekan olmuştur.
Taksim’in bir kamusal alan olarak ortaya çıkışı bir planlama sonucu değildir. Taksim’in bir kamusal alan olarak ortaya çıkışı bir planlama sonucu değildir. Topçu Kışlası’nın askeri işlevinin sona ermesinin ardından Talim Alanı resmi kutlamaların, seyir gösterilerinin yapıldığı, farklı toplumsal kesimlerin, cemaatlerin karşılaştığı bir gezinti mekanı olmuştu. Taksim’de çok işlevli açık bir meydan fikri ilk defa Talimhane düzlüğünde ortaya çıkmıştı. Bu tarihten sonra kendiliğinden ortaya çıkan kamusal alana resmi kurumların nizam verme çabaları ile topluma açık boşluğun dinamikleri arasında daima bir gerilim oldu. Önceleri Talimhane düzlüğü, ardından Toçu Kışlası’nın bahçesi, daha sonra Gezi Parkı’nın merdivenlerine bakan çok işlevli boşluk her zaman toplumun her
kesimine açık serbest buluşma ve ifade alanları oldular. Taksim’in morfolojik karakteri Yunan agoralarından veya İtalyan piazza’larından farklıdır, her zaman biraz biçimsiz, biraz kaotik olmuştur. Bu nizam verici karakter, dikkat çekici bir biçimde tüm kentsel düzenleme girişimlerine direnmiştir. 2012’de gerçekleştirilen yayalaştırma projesi Taksim’in tarihi eksenleriyle ilişkilerini kökten zedeledi. Siyasal gerilimler nedeniyle Gezi Parkı'nın fiziksel müdahalelerle değiştirilmesi büyük bir kayıp oldu. Yayalaştırma adı altında yapılan sert müdahaleler neticesinde bugün Taksim Meydanı ve Gezi Parkı nizam verilmiş ıssız bir boşluğa dönüşmüştür. 1
“Taksim Boşluğu” için bir Yenileme Stratejisi Belirlemek Taksim nasıl canlandırılabilir? Önerimiz, mevcut enformel boşluğun, katılımcı bir strateji ile, tarihten gelen izlerine duyarlı ve güncel ihtiyaçlara karşılık veren bir kamusal mekan dizisi olarak düzenlenmesidir. İhtiyacımız olan bir Spektaküler Tasarım veya tarihi herhangi bir katmanın Restorasyonu değil. Bunun yerine kamusal mekanın karmaşık doğasına duyarlı, katılıma açık bir Spektaküler Süreç üzerine düşünmeliyiz. Boşluğun kentliler tarafından bir “yer”e dönüştürülmesine fırsat verecek, esnek bir strateji takip edilmelidir. Kentli tam da bu yolla, kentsel mekanı sahiplenecek ve mekan üzerinde hak talep edecektir. Böylelikle “boşluk” olumlu bir işlev kazanarak yaratıcı toplumsal etkinlikler ve paylaşımlar için bir zemin oluşturabilecektir. İlginç ve umut verici olan, yüz yıldır Taksim’de her ezici planlama hamlesinin ardından canlı bir hayatın kısa sürede yeniden filizlenebilmiş olmasıdır. Aynısı bugün de tekrarlanabilir. Kapsayıcı bir strateji ile kamusal alan tekrar canlandırılabilir ve çok kültürlü metropolün kalbi yeniden Taksim’de atmaya başlayabilir.
Toplumsal müzakere
st Serbe l re kültü ler lik etkin
Er¡şilebilir lik
İfade Ö z g ü r lü ğ ü
D u y a r lı b ir p la t f o r m
l Kamusa e t k il e ş im
Spor parkı
Ak tif ka tıl ım
İlkeler Kamusal alanı tekrar canlandıracak hedefe ulaşmak için altı kılavuz ilke önerilmiştir: 1. Kültürel ve ideolojik referansları olan fiziksel müdahalelerden kaçınılmalıdır. 2. Taksim ve Gezi’ye tepeden inme yeni bir kimlik empoze etmekten uzak durulmalıdır. Bu geçmişte defalarca denenmiş ve başarısızlığı defalarca ispatlanmış bir yöntemdir. 3. Halkın katılımı sağlanmalı ve bu katılım sürekli canlı tutulmalıdır. Hiçbir planlama kararı Taksim’in bütün problemlerini tek hamlede çözemez. Kentsel mekanın karmaşık yapısı zaman ve bütün paydaşların katılımını gerektirir.
Önerilen 4 Katmanlı Program 1. Mekansal Kurgu Taksim’in hafızasına duyarlı, mekanın zaman içinde yitirdiği niteliklerin yeniden kazanılmasını sağlayacak bir mekansal kurgunun oluşturulması gereklidir. 2. Çekim Noktaları Farklı ihtiyaçlara cevap veren esnek program oluşturulmalıdır. 3. Erişim ve Bağlantılar Taksim’in ve Gezi Parkı’nın bağlantılarının artırılması ve kentliyle buluşması sağlanmalıdır. 4. Taksim için Katılımcı bir Platform Dönüşümü katılımcı bir süreç olarak yönetmek amacıyla oluşturulmuş bir organizasyon oluşturulmalıdır.
2
4. Halkın katkılarına açık aşamalı bir tasarım süreci ortaya konmalıdır. Geliştirilecek strateji iyi tanımlanmış bir mekansal çerçeve içinde halk tarafından geliştirilecek önerilerin potansiyellerinden faydalanmayı öngörmelidir. Artık Britannica çağında değiliz, daha ziyade kullanıcıların aktif katılımına açık Wikipedia çağındayız. 5. Sosyal etkinlikler ve forumlar için mekan ve alanlar oluşturulmalıdır. Taksim Meydanı ve Gezi Parkı toplumsal uzlaşmalar için ortak zemin olmalıdır. Kamusal alan olmadığında toplumsal müzakereler zeminden yoksun kalacaktır, karşılıklı etkileşimi mümkün kılacak alanlar oluşturmak bu bağlamda kritiktir. 6. Taksim’i yeniden yüksek maliyetli ve uzun süreli bir inşaat sürecine sokmaktan kaçınılmalıdır. Aşamalı bir imalat süreci ile Taksim’in günlük yaşamını aksatmayacak bir dönüşüm programı önerilmelidir.
MEKANSAL KURGU Spatial Configuration of Taksim
Topografya / koridorlar ve engeller
Kent parkları / Mesafe
Bariyerler / 1. Gezi Parkı sınırlarının tanımsızlaşması, 2. Otellerin sağır bahçe duvarları, 3. Atatürk Kitaplığı’nın bahçe duvarları, 4. Yer altı taşıt yolunun bariyerleri
Kent Morfolojisi / Taksim çevresindeki kentsel dokunun morfolojik çeşitliliği
Kentsel Akslar / 1. Ticaret ve Rekreasyon aksları; 2. Cumhuriyet Anıtı merkezli L formlu akslar; 3. Talimhane sokak dokusu; 4. Gezi Parkı merkezi aksı.
Bariyerler / 1. Gezi Parkı sınırlarının tanımsızlaşması, 2. Otellerin sağır bahçe duvarları, 3. Atatürk Kitaplığı’nın bahçe duvarları, 4. Yer altı taşıt yolunun bariyerleri
Mekansal Kurgunun Bileşenleri Mevcut tanımsız boşluğu esnek bir konfigürasyon içinde biribiri ile irtibatlı mekanlar dizisine dönüştürecek bir kurgu oluşturulmalıdır. Geçmişin kimisi silinmiş kimisi hala okunabilen izleri mekansal tanımlamalar için referans olacaktır. Önerilen mekansal kurgu kentliler için bir altlık görevi görecektir, sonuçta ortaya çıkacak kamusal mekan ancak halkın açık katkısı ile mümkün olacaktır. Taksim boşluğunun parçaları: 1. 2. 3. 4. 5.
Cumhuriyet Anıtı ve ana akslar Gezi Parkı Talimhane’nin meydana uzanan kısmı Taksim Meydanı İstiklal Caddesi ve Sıraselviler bağlantısı 6. Atatürk Kitaplığı 7. Intercontinental Otel’in batısındaki yeşil alan, eski Taksim Bahçesi’nden kalan bölüm 3
1. Cumhuriyet Anıtı ve Ana Eksenler Cumhuriyet Anıtı, açıldığı günden itibaren Taksim’de yaya ve araç hareketleri için daima bir referans noktası olmuştur. Anıt çevresindeki dairesel alan ve bu alanı bölen + şeklindeki iki eksen kentsel mekanın ana referanslarıdır. Yayalaştırma projesinin ardıdnan Anıt’ın okunaklılığını kaybeden bu eksenleri yeniden güçlendirmek amacıyla Anıt’ı merkez kabul eden iki eksen boyunca yayılan bir grid önerilmiştir. Mekan kurgusunu belirleyen gridin katı geometrik düzeni, zemin kaplama desenin yeşillendirilmiş yüzeylerin sınırlarını ve ağaçların konumlarını tanımlamaktadır. Doğu batı ve kuzey güney yönünde Anıt’a varan bu eksenler mevcut Taksim boşluğunu birbiri ile ilişkili 3 bölüme ayıracaktır: İstiklal Caddesi’nin girişi, Talimhane’nin meydana doğru uzanan parçası ve yüzünü Gezi Parkı’na dönmüş olan Taksim Meydanı. Farklı yönlerden yaklaşımda sınırların ve alt parçaların özelleşmiş tarifi için bu bölümlenme işlevsel bir çözümdür. Eksenlerin bitişini vurgulamak üzere iki odak noktası önerilmiştir: Kuzey güney ekseninin ucunda park kotuyla bağlantıyı sağlayan spiral bir rampa Gezi’nin terasına erişim sağlayacak heykelsi bir öğedir. Rampa dijital sanat çalışmaları için geçici sergi imkanı sunacaktır. Doğu batı ekseninde ise Taksim’de düzenlenecek törenler göz önünde bulundurularak Anıt’ın karşısında bir bayrak direği yer almaktadır. Bunlara ek olarak yeni AKM’nin anıtsal cephesi, yapının Taksim tarihi içindeki rolüne saygı gereği açık bırakılmıştır. Bu iki eksen boyunca oluşturulan yeşil alanlar, “iç park” olarak tanımlanabilecek Gezi’yi çevreleyen bir “dış park” işlevi görecektir. «Dış park» Taksim’in yoğun yaya akışını dikkate alan sert zemin ile yeşil arasındaki dengenin kurulduğu, yayalar için konforlu yürüme rotalarını tarif eden, isteyenlerin meydanın veya parkın çeperlerinde vakit geçirmesine imkan veren kentsel park sistemidir.
Gezi Parkı’nın Cumhuriyet Caddesi tarafındaki yeşil şev hem parkın bütünlüğünü hem de caddenin mekansal tarifini aşındıran olumsuz bir müdahale olmuştur. Cumhuriyet Caddesi’nin ticari canlılığını artırmak ve cadde ile Gezi Parkı arasındaki bağlantıları güçlendirmek için bu sınır yeniden tarif edilmiştir. Gezi Parkı’nın caddeye bakan tarafında, orijinal tasarımın yeniden yorumu niteliğinde bir dükkan sırası ve iki kot arasındaki yaya bağlantısını sağlayacak yeşil bir amfi önerilmiştir. Güçlü gridal düzendeki eksenler hem küçük ölçekli parçaları organize eden bir kurgu oluşturacak hem de yaya hareketlerini yönlendirecektir.
4
2. Eksik Talimhane Parçası Cumhuriyet Anıtı ve Talimhane arasındaki mevcut boşluk Taksim ve Talimhane arasında bir geçiş noktasıdır. Burada bulunan yapı 80’lerde yıkıldığında geriye tanımsız bir boşluk bıraktı. Bir dönem İstanbul’un popüler kültür hayatının önemli unsurlarından biri olan Kristal Gazinosu’nun da bulunduğu yapı Anıt’ın çevresindeki dairesel formu tarif ediyor ve Talimhane’nin Taksim’e yönelik yüzünü oluşturuyordu. Projede yapı ile aynı zemin izine oturan bir saçak ve Anıt’a doğru bakan bir amfi önerilmektedir. Bu saçak ve amfi Anıt’ın çevresindeki dairesel alanın tanımını güçlendirecek ve günlük açık hava etkinlikleri için cazip bir çekim noktası olacaktır. Bu noktada yayalaştırma projesi ile yer altına alınmış otobüs duraklarının meydanla temasını güçlendiren, gün ışığının yer altındaki mekanlara nüfuz etmesini sağlayacak bir galeri boşluğu planlanmıştır. Yer altındaki duraklardan meydana açılan basamaklı amfi mekan kalitesini artıracak ve yön duygusunu sağlayacak önemli bir katkıdır.
5
3. Gezi Parkı Prost’un İstanbul planlama raporlarında sıklıkla belirttiği “serbest sahalar” (les espaces libres) kavramı; parklar, gezi parkları, gezinti yolları, manzara terasları, meydanlar, bulvarlar, spor alanları dahil tüm açık alanları içermektedir. Bu alanlar parçacıl olarak değil, tam tersine kent strüktürü içinde bir yeşil sistem oluşturacak biçimde planlanıyordu. Taksim Meydanı ile birlikte ele alınan Taksim Gezi’si, Henri Prost tarafından planlanan ve “2 No.lu Park” olarak adlandırılan 30 hektar büyüklüğündeki serbest sahanın Beyoğlu tarafındaki başlangıcıydı. Kent yaşamını destekleyecek unsurları barındıran bu bütüncül kamusal alan, iyi yönetilemeyen planlama kararları neticesinde zamanla parçalanmış, Taksim Gezi’si 2 No.lu Park bütününden kopmuştur. Son dönemde gerçekleştirilen müdahale ile Gezi Parkı ve Taksim Meydanı yapısal karakterinde de ciddi bozulmalar meydana gelmiştir. Bu proje Prost ana hatlarının ve katmanlarının yok olan bölümlerini yerine iade ederek ve bozulmamış bölümlerini koruyarak Gezi Parkı’nda tarihsel sürekliliği sağlamayı hedeflemektedir. Meydan tarafında metro bağlantısı sebebiyle geometrisi değiştirilen rampa, Cumhuriyet Caddesi tarafında park ve caddenin kot ilişkisini kökten değiştiren ile kaldırılan ticari ve sosyal alanlar yerine iade edilmektedir. Gezi’nin Maçka Parkı ile bağlantısını Prost planında olduğu haliyle sağlamak bugün gelinen noktada mümkün değildir. Kentin yeşil alanları arasında tesis edilmesi oldukça kritik görülen yaya bağlantısının yeni tasarlanan bir yaya köprüsü ile sağlanması önerilmektedir. Söz konusu köprü Cumhuriyet Caddesi’nin anıt yönünden başlayıp erişilebilir bir rampa ile yükselerek Gezi Parkı’nı kat edecek, AKM ve Atatürk Kitaplığı’na uğrayarak Taşkışla’nın Doğu yönünde Maçka Parkı’na bağlanacaktır. Yaya Köprüsü Gezi Parkı’na farklı noktalardan engelsiz bağlantılar içermekte, aynı zamanda Prost’un ortaya koyduğu “serbest sahalar” kavramının unsurlarından olan manzara terasını barındırmaktadır. Köprü yaya bağlantısı niteliğinin yanı sıra kültür aksı işlevini üstlenen bir alle olarak Tünel’e kadar uzanmaktadır. Parkın yerinde mevcut özellikleri korumacı bir bakış açısıyla yeniden ele alınacak, ayrıntılı rölöve elde edilerek mevcut-özgün tespiti yapılacak, inşa edildiği dönemki hali ile ele alınması ve bütünlenmesi gereken bölümler planlanacaktır.
6
3. Gezi Parkı Gezi Parkı’nın orijinal planı geniş bir avlu etrafında düzenlenmiş odalarıyla klasik bir sarayı anımsatır. Prost Planı’nın yeniden yorumlanması ile parkın kültürel etkinlikler için bir açık hava mekanına dönüşmesi mümkün görünmektedir. Gezi Protestoları döneminde parkın forumlar, açık hava sergileri ve etkinlikler için kullanılmış olması kamusal mekanın kullanılma imkanlarını en yaratıcı biçimiyle ortaya dökmüştür. Sosyal hafızada hala canlı olan bu deneyim, parkın kullanımına ilişkin cesaretlendirici senaryoları akla getirmektedir. Gezi, mevcut ağaçlar, mekansal akslar ve dolaşım alanları orijinal planda yer aldığı biçimiyle gözetilecek ve yeni bir fonksiyonel konfigürasyonla yeniden canlandırılmaktadır. Yeni konfigürasyon açık hava etkinlikleri için hem sabit donanımlar hem de geçici mekansal organizasyon imkanına sahip esnek kullanım alanları içermektedir. Geçici aktiviteler için çekim noktaları ve pasif rekreasyon alanları park alanı içinde birlikte yer alacaktır. Gezi Parkı’nın merkezinde yer alan çayır ve kaskatlı bir oturma düzeniyle mevcut fıskiyeli havuzun yerinde düzenlenen Forum Alanı bir avlu gibi resmi olmayan toplanma alanlarıdır.
GEÇMİŞ / PROST PLANI
GÜNCEL DURUM
GELECEK / PROJE ÖNERİSİ
7
3. Gezi Parkı Gezi Parkı’nın Cumhuriyet Caddesi tarafındaki yeşil şev hem parkın bütünlüğünü hem de caddenin mekansal tarifini aşındıran olumsuz bir müdahale olmuştur. Cumhuriyet Caddesi’nin ticari canlılığını artırmak ve cadde ile Gezi Parkı arasındaki bağlantıları güçlendirmek için bu sınır yeniden tarif edilmektedir. Gezi Parkı’nın caddeye bakan tarafında, orijinal tasarımın yeniden yorumu niteliğinde bir dükkan sırası ve iki kot arasındaki yaya bağlantısını sağlayacak yeşil bir amfi önerilmiştir. Gezi Parkı orijinal sınırlarına kavuştuğunda güçlü ve formel bir karakter kazanacaktır. Kentsel mekan terminolojisindeki tanımıyla “iç park” olarak Gezi, yine yeşil alanlar ve farklı fonksiyonlar içeren “dış park” ile desteklenecektir. Cumhuriyet Caddesi ve Taksim Meydanı yönündeki eksenlerde oluşturulan dış park küçük ölçekli yeme içme üniteleri ve ticari birimler içerecek, Gezi sınırları içinde ticari alan içermeyen sadece kültürel etkinlikler için ayrılmış kiosklar yer alacaktır. Taksim Bahçesi, Gezi Parkı gibi keskin hatlara sahip değildir, sahip olduğu enformel karakter zaman içinde yaşanan kayıplardan sonra günümüze kalan bölümünde göze çarpmaktadır. Bahçe spor ve çocuk oyun alanları içerecektir. Bir kent parkı olarak Gezi çevrede yaşayanların gündelik hayatının parçası olmalıdır, Taksim Bahçesi’nde yapılacak düzenleme bu bağlamdaki ihtiyaca cevap verecektir.
Taksim Bahçesi
8
4 Taksim Meydanı Henri Prost meydanı Gezi Parkı’nın merkez aksında Tarihi Yarımada ve Boğaz’a bakan bir teras olarak kurgulamıştı. Alanın güneyindeki otel bloğu ve yapı adasının inşaası ile bu fikir terk edilmiş oldu. Taksim Meydanı uzun bir süre sadece gösteriler sırasında büyük kalabalıklar tarafından doldurulan büyük bir röfüj oldu. Şimdi Taksim Meydanı’nı Gezi Parkı’nın mekansal uzantısı olarak tekrar tanımlama zamanı: parkın sonuncu ve en büyük etkinlik alanı. Taksim Meydanı ve Gezi Parkı’nın tarihi mermer merdiveni birbirine bakmaktadır. Her ikisi de izleyicilerin karşı bölümde yer aldığı bir sahne olarak kullanılabilir. Gerektiğinde kurulacak geçici strüktürler meydanın kullanımını artıracaktır. Geniş katılımlı festivaller, konserler, kutlamalar, protestolar için ihtiyaç duyulan zemin Taksim Meydanı’dır. İstiklal Caddesi girişi alandaki bir başka geçiş noktasıdır. Caddeyi meydana bağlayan dar üçgen zemin oryantasyonu sağlayacak, yaya hareketini yönlendirecek, buluşma noktası ve kısa süreli beklemeler için kullanılabilecek kentsel bir öğeye ihtiyaç duymaktadır. Bu ihtiyaçları karşılamak üzere, Cumhuriyet Anıtı çevresindeki dairesel mekanı güçlendirecek hatları olan bir saçak önerilmektedir. Bu saçak aynı zamanda, geçmişte aynı yerde bulunan tramvay durağı saçağının yeni bir yorumudur.
yeşil eksende günlük yaşam
mevcut
Gezi parkından Taksim meydanına bakış
öneri
Yeni Taksim meydanı
9
Taksim Bizim Taksim farklı sezonlarda festivallere, bienallere, sergilere, açık hava konserlerine, gösterilere, kutlamalara, rekreatif etkinliklere ev sahipliği yapacak. Kollektif hafızadaki «Taksim imajı» aktif katılımın ve işbirliğinin neticesi olacaktır. Taksim bizim. Burada “biz” hiçbir ayrım gözetmeksizin tüm İstanbulluları ve dünyanın her yerinden İstanbul’a gelen ziyaretçileri kapsamaktadır.
10
Erişim & Bağlantılar Yaya Köprüsü Taksim ve Gezi bisikletli ve yayalar için iyi tanımlanmamış bir dolaşım ağının içinde yer almaktadır. Mevcut kentsel ulaşım strüktürü ve otobüs ve metro çıkış noktaları dikkate alınarak yayalar için net bir dolaşım- erişim planlaması yapılmalıdır. Bu planlama aynı zamanda “engelsiz” olmalıdır. Öte yandan zemindeki seviye düzenlemeleri ve mekansal unsurlar “engelsiz” yaya dolaşım ağını desteklemelidir. Yeni bir promenad, İstiklal Caddesi Taksim ve Gezi’yi Maçka’ya bağlayan bir Yaya Köprüsü, bu kentsel adaları birbirine bağlayacak ve kentsel erişilebilirliği artıracaktır. Böylesi bir bağlantı farklı mekansal fragmanları sinematik bir gezi yolu boyunca birbirine bağlayacaktır. Köprü aynı zamanda, Prost tarafından öngörülen cazip Boğaz manzarası, kültürel ve rekreatif akslara sahip Gezi Parkı’nın hatırasını canlandıracaktır. Yaya Köprüsü ile oluşan bağlantının bir diğer önemli katkısı Taksim ve Gezi ile Maçka ve Nişantaşı’ndaki yoğun konut bölgesini topografik engellerin üzerinden rahatça geçirerek bibirine bağlamasıdır.
Köprü, yaya ve bisikletlilerin ortak kullanımına açık olacaktır. Bu haliyle bir yürüyüş, koşu ve bisikletli rotası olması beklenmektedir. Bu yeni aktivite imkanlarıyla Gezi Parkı’na yeni bir pasif rekreasyon katmanı kazandırılacaktır. Köprü zemin, mevcut ağaçlar ve kentsel altyapı ile farklı kesitlerde ilişki kuracaktır. Eğrisel geometrisinin sağladığı esneklik sayesinde çevresi ile adaptasyonu kolayca sağlanacaktır.
11
Erişim ve Bağlantı Alternatif Yaya Aksları
Yeni Tramvay Hattı Mevcut tramvay hattı kent sakinleri ve turistler tarafından yoğun kullanılmaktadır. Tramvay hattının Gezi Parkı çevresinde ring oluşturacak şekilde uzatılması tramvay kullanımını artıracak, İstiklal Caddesi, Taksim ve Gezi’nin entegrasyonunu güçlendirecektir. İlave edilen güzergah üzerinde oluşturulan duraklar bu eksen üzerindeki farklı odak noktalarına erişimi kolaylaştıracaktır.
12
Yaya Köprüsü – Tasarım Prensipleri Yaya Köprüsü hafif strüktürlü bir bağlantı elemanı olarak tasarlanmıştır. Bu strüktür kurgusu sayesinde Köprünün topoğrafyaya, mevcut ağaçların konumlarına ve diğer kentsel altyapı elemanlarına göre kolayca uyarlanması sağlanacaktır. Köprünün genişliği 3m ile 5,5m arasında değişmektedir. Genişleyen bölümlerde yumuşak peyzaj oluşturmak üzere sabit çiçeklikler önerilmiş ve bu çiçekliklerin arasına yerleştirilen oturma elemanları ile dinlenme/ seyir köşeleri planlanmıştır. Korkuluk sistemi dairesel kesitli çelik çubuklarla oluşturulmuştur. Köprü, küpeştenin altına yerleştirilmiş gizli LED şerit aydınlatma ile aydınlatılacaktır. Köprünün strüktürü çelik bir merkezi omurga boyunca yerleştirilmiş, konsol çalışan, değişken ebatlı, T kesitli tali kirişler, çelik sac ile oluşturulmuş zemin yüzeyi ve bu üst sistemi taşıyan münferit temeller üzerinde yerleştirilmiş kompozit kolonlardan oluşmaktadır. Köprünün görsel etkisini inceltmek için hafif stürktür tercih edilmiştir.
13
Yaya Köprüsü – Tasarım Prensipleri Detay ve kaplama malzemelerini gösterir Tip Kesitler
14
Yaya Köprüsü – Taşıyıcı Sistem Köprü taşıyıcı sistem analizleri iki farklı model üzerinde gerçekleştirilmiştir. Modellerden biri 3m genişliğinde ve 8m yüksekliğe sahip kesiti göstermektedir. Diğer model ise 5,5m genişliğinde ve 6m yükseklikteki kesit içindir. Her iki modelde de 500 kg/m² hareketli yük, 100 kg/m² ölü yük olduğu kabul edilmiştir. Yürüme yolu, hareketli yüklerin taşıyıcı sistem için yaratabileceği en olumsuz yükleme senaryolarını görmek için farklı kombinasyonlar içerisinde incelenmiştir. Yükün tümüyle sadece eksenin sağında veya solunda olması durumlarına göre de hesap yapılmıştır. Maksimum konsol kiriş sehimi L/200 kriterine göre kontrol edilmiştir. Belirtilen kabuller doğrultusunda yapılan hesaplamalar ile eleman gerilmeleri tahkik edilmiş, yapının düşey ve yatay yöndeki deplasmanları kontrol edilmiş ve titreşim hesabı yapılarak yapının servis yükleri altında yeterli konforu sunması sağlanmıştır. Yapılan hesaplamalar neticesinde kolonlar, üst bölümde D600mm alt bölümde D350 mm çaplı profili olan ve 25mm çelik sacdan özel imalat olarak tasarlanmıştır. Düşey taşıyıcılar arası mesafe 15-17m aralığında olacaktır.
Köprü zeminini taşıyan merkezi omurga birbirine geçirimsiz olarak kaynatılmış iki C profilden oluşmaktadır. C Profiller 400x200x25mm ebadındadır. Profiller arasında bırakılan boşluk drenaj hattı için yer oluşturmaktadır. Konsol çalışan tali kirişler değişken T kesitli çelik profilden imal edilecektir. T kesit T400-150-200-10mm ebadındadır. Yürüme yüzeyi olan platform 5mm kalınlıklı bükme sac ile imal edilecektir. İmalat aşamasında her bir açıklıktaki platform, konsolları ve kolonları bağlayan kirişler birbirlerine kaynaklı tek bir ano oluşturacak şekilde imal edilecek, anolar sahada biribirlerine civata ile bağlanacaktır. Bu sayede imalat kalitesi artacak ve saha imalatının daha hızlı ilerlemesi sağlanacaktır.
15
Çekim Noktaları: Kiosklar ve Çok İşlevli Açık Alanlar Gezi Parkı ve yakın çevresi gün boyu farklı ihtiyaçları olan insanları çeken bir yer. Park içinde farklı noktalarda konumlandırılan hafif strüktürlü Kiosklar uzun soluklu etkinlik mekanları iken, Çok İşlevli Açık Alanlar değişken mevsimsel düzenlemelere açık serbest alanlar olacaktır. Her Kiosk kendi bağlamına uygun olarak farklı fonksiyonlar yüklenecektir. Kiosklardan biri Taksim Kolektifi için ayrılmışken diğerleri, kültürel ve rekreasyonel amaçlar için planlanmıştır. Kiosklardan biri interaktif bir sanat galerisi iken bir diğeri Boğaz’a nazır bir seyir terası olarak kurgulanmıştır. Çok İşlevli Açık Alanlar ihtiyaca göre açık, yarı açık, geçici olarak kapalı veya bunların kombinasyonu şeklinde mekansal kullanım imkanı sunmaktadır. Her alanın mekansal organizasyonu adapte edilebilir niteliktedir ve tasarımları dışarıdan katkılara açık olacaktır. Mevsime veya farklı kullanım senaryolarına bağlı uyarlamalar Taksim’in canlı hayatına ivme kazandıracaktır.
16
17
Çekim Noktaları: Kiosk Tasarım Prensipleri Taşıyıcı Sistem
18
Ulaşım - Tramvay Uzatılan Tramvay Güzergahı Taksim’in araçlı ulaşım sistemi üç ana başlıkta ele alınmıştır: Ulaşım sistemine yapılan ana müdahalelerden biri mevcut tramvay güzergahının uzatılmasıdır. Tünel’den başlayarak Cumhuriyet Anıtı’na ulaşan mevcut hatta, bu noktan itibaren önce Atatürk Kültür Merkezi yönüne devam den, AKM önünden Mete Caddesi üzerinde kuzeye ilerleyen, Gezi Parkı’nın kuzeydoğu köşesine geldiğinde Intercontinental Otel ile arasında bulunan araç yolundan Gezi sınırı boyunca batıya yönelerek devam eden, bu sınırın Cumhuriyet Caddesi ile kesiştiği bölgede tekrar Cumhuriyet Anıtı yönüne dönen bir güzergah ilave edilmiştir. Yeni güzergah oluşturulurken zemin kotları ve eğimler teknik gereklilikler bağlamında kontrol edilmiş ve uygun olduğu görülmüştür. Hattın dönüş kurplarının yarı çapı, gereklilikler doğrultusunda en az 18m olacak şekilde planlanmıştır. Güzergah üzerindeki en eğimli bölüm olan Mete Caddesinde yine teknik olarak gerekli max %6 eğim sağlanmaktadır. Tramvay hattının ilave edilmesi ile Mete Caddesi üzerindeki araç trafiğinin yeniden organize edilmesi önerilmektedir. Caddenin yüksek bloklar tarafında yer alan ve kısa süreli park alanı olarak kullanılan bölüm trafik şeridine dönüştürülecek, böylelikle kaldırımlardaki yaya hareketi rahatsız edilmeden çift yönlü trafik akışı güvenli şekilde sağlanabilecektir. İnşası devam eden yeni AKM yapısının bodrum katlarında planlanan kamusal otoparkın, bu bölgedeki otopark ihtiyacını karşılayacağı düşünülmektedir. Bu yüzden yol kenarındaki park sırasının iptal edilmesinde bir sakınca görülmemiştir.
19
Ulaşım – Araç Yolları Araç Yolu Düzenlemeleri Cumhuriyet Caddesi altına alınan araç yolu ve otobüs durakları yayalar açısından problemlidir. Bu bölümdeki en önemli sorunlardan biri zemin altı mekanın bütünüyle yapay ışıkla aydınlatılmış olması ve buna rağmen yer yer standartlara uygun güvenlik aydınlatması seviyesinin sağlanamamasıdır. Projemizde, alt kottaki otobüs duraklarının gün ışığı ve doğal havadan faydalanmasını sağlayabilmek için Cumhuriyet Caddesi kotunda, Tarlabaşı Harbiye yönündeki durakların üzerinde açıklık oluşturacak şekilde bir galeri boşluğu oluşturulmaktadır. Mevcut asansör ve yürüyen merdiven ekipmanı yeni planlamadaki yerine kaydırılmakta, ek olarak boşluğun cadde ile kesiştiği noktadan başlayarak durak kotuna kadar inen kademeli amfi düzeni sosyal etkinlikler ve yeşil doku için alan oluşturmaktadır. Harbiye Tarlabaşı yönündeki otobüs durağı ise, karşı yöndeki duraktan farklı olarak, gelen- giden ve bekleyen yolcuların rahat hareketine imkan tanımayacak şekilde dar bir kaldırım alanına sahip. Ulaşım verileri üzerinde yapılan değerlendirme ile araç trafiğinin aksamasına mahal vermeyecek ve yayalara yer açacak bir düzenleme yapılabileceği anlaşılmıştır. Bu bölümdeki otobüs cebi kaldırılarak kaldırım genişletilmiş, tünelin başından başlatılan zemin ve duvar işaretlemeleri ile mevcut iki şeritli yolun bir şeridi sadece otobüslerin kullanımına ayrılmıştır. Özel araçlar kaldırımdan uzak olan şeritte hareket etmekle birlikte, herhangi bir kaza anında otobüs şeridini kullanarak problemli bölgeden uzaklaşma imkanına sahiptir. Bu bölgedeki durakların üzerinde Cumhuriyet Caddesi kotunda oluşturulan ışıklıklar doğal ışığın lokal olarak alt kotlara ulaşmasını sağlamaktadır. Araç trafiği ile ilgili yapılan son düzenleme Cumhuriyet Caddesi üzerindeki mevcut HAVAİST bekleme duraklarıdır. Yaklaşık yarım-bir saatlik periyotlarla kalkan servisler bekleme süresi boyunca ve yolcu alımı sırasında yaya hareketini ve araç trafiğini rahatsız etmekte, aynı zamanda yüksek otobüs kütleleri caddenin vizyonunu kapatmaktadır. Projede HAVAİST servis durağının Abdülhak Hamit Caddesi üzerine taşınması önerilmektedir. İstanbul Havalimanı yönüne devam edecek servisler Recep Paşa Caddesini takip ederek Asker Ocağı Caddesi’ne dönecekler, diğer servisler Recep Paşa Caddesinden Cumhuriyet Caddesi üzerindeki bağlantı yolunu kullanarak ana trafik aksına bağlanacaktır. Durak noktasının kalkmasıyla yolun bu bölümü sadece transit geçişler için kullanılacaktır. Aynı bölgedeki mevcut taksi duraklarının da Abdülhak Hamit Caddesi üzerine taşınması planlanmıştır. Böylelikle bölge bekleyen araçların sebep olduğu gürültü ve hava kirliliğinden kurtulacak, Cumhuriyet Caddesi üzerinde yeni planlanan canlı yaşam ile bütünleşecektir.
Havaist for otobüs durak alanı öneri Proposal the HAVAIST busiçin stop area
20
Taksim Kolektifi: Taksim için Duyarlı bir Platform Organizasyon Yapısı Nasıl bir kent inşa etmek istiyoruz – ve bu kenti nasıl yaratabiliriz?
İBB’nin Mevcut Yapısı içinde Yer Alacak Taksim Kolektifi’nin Kurumsal Yapısı
Taksim Kolektifi içinde İstanbul’un kendini yeniden keşfedeceği bir paylaşım
Taksim Kolektifi’nin kurumsal devamlılığını ve özerkliğini sağlamak için kamu ile
mekanı olarak hayal edildi: halkın buluşacağı, bir kominitenin serpilip gelişeceği
kar amacı gütmeyen özel paydaşlar arasındaki bir işbirliği modelinin oluşturul-
kültürel bir odak, mahallelinin ve sanatçıların birlikte yaratacağı açık bir mekan.
ması gerekmektedir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin halihazırda şehir tiyatro-
Taksim kentlilerin bir araya geleceği bir katalizör, durmaksızın dönüşen ortak bir
larını, orkestraları ve kültürel etkinlikleri içeren bir kültür bölümü vardır. Ancak
deneyim, daha iyi bir kent için bir umut ya da bir vaat olabilir. Bu hayali başarmak
bunların tümü belediyenin finansmanına bağlıdır ve mevcut kamu idare yasala-
için yeni bir ortaklık ve işbirliği modeli kurmaya ihtiyacımız var. Bu yeni modeli
rının ağır bürokratik yükü altındadır.
kamusal mekana şekil vermek ve onu programlamak üzere halkın aktif katılımıyla
İBB’nin ayrıca, belediyeye ait müzelerinin yönetiminden ve kentin pek çok
ortaya çıkarmamız gerekiyor.
kültürel kurum ve etkinliğinin programlanmasından sorumlu Kültür A.Ş adında bir
Ancak halkın katılımı bir günde kendiliğinden sağlanmaz. Katılımın öncelikli
iştiraki bulunmaktadır.
koşulu sabırlı bir planlama sürecidir. Bu proaktif model içinde kent uzman-
Kültür A.Ş karar almada görece daha büyük bir serbestliğe sahiptir, bu doğrultuda
larından kentin hafızasına sahip kent sakinlerine, bağışçılardan pazarlamacılara
ortaklıklar, işbirlikleri kurabilir, etkinliklere sponsorluk yapabilir, etkinlik ve
kadar farklı konularda uzmanlaşmış bir takımın yer alacağı kurumsal bir yapıya
sergiler düzenleme konusunda daha hızlı hareket edebilir. Yeni bir belediye
ihtiyaç duyar. Halkın gerçekten Taksim'in bir parçası olduğunu hissetmesi ancak
iştirakinin oluşturulması, bir bakanlık kararnamesini gerektiren uzun bir süreçtir.
halkla temas kuran iyi organize edilmiş bir sosyal destek programını içeren bir
Bu nedenle Kültür AŞ.’nin şehrin çeşitli kültür kurumlarını yönettiği gibi, Taksim
kültürel planlama yoluyla mümkün olabilir.
Kolektifi’nin yönetiminden de sorumlu olması en hızlı ve pratik çözüm gibi
Ancak bu şekilde kent sakinlerini, yerel ve küresel kültür kurumlarını ve ayrıca
görünmektedir.
özel işletmeleri ile kamu yönetim organlarını içeren geniş bir gönüllüler topluluğu
Ancak karar ve politika oluşturma sürecine halkın katılımını temin etmek için,
yaratılabilir. Bu hedefe ulaşmak için önerilen taslak bir plan aşağıda tartışılacaktır.
Taksim Kollektifi’nin yönetim kurulunun belediyenin kamu görevlilerinin yanı sıra özel kişi ve kurumları da içermesi gereklidir. Yalnızca İBB’nin fonlarına bağlı kaldığında, Taksim Kolektifi’nin gerçek bir özerkliği olmayacağından, mali bağımsızlığı sağlamak için özel bir çaba gösterilmesi gereklidir. Mali bağımsızlık, bağışçılara ve etkinliklerin sponsorluğunu üstlenebilecek kurum ve sosyal gruplarla temas kurulması ile başarılabilir.
“Kamu” Tarafındaki Paydaş
Kar Amacı Gütmeyen “Özel” Paydaşlar
Taksim Kolektifi'nin esas hamisi ve sürecin başlatıcısı İstanbul Büyükşehir Beledi-
Kurumsal yapının bu kısmı halkın büyük bir bölümünü içerecektir. Paydaşlar
yesi olacaktır.
İBB’nin öncülük edeceği sosyal destek programları ve yuvarlak masa toplantılarının ardından belirlenecektir. Mahalle sakinleri, halk içinden katılımcılar, yerel ve küresel kültür kurumları, özel kurumsal ortaklar, bağışçılar ve hayırseverler paydaşlar arasında yer alabilirler.
21
Taksim Kolektifi: Taksim için Duyarlı bir Platform Taksim Kolektifinin Organizasyon Yapısı
desteğini temin etmekten sorumlu olacaktır. Kiralanabilir alanlar, özellikle Cum-
Taksim gibi büyük bir alanın etkinlik programının oluşturulması ve idaresi, etkin-
huriyet Caddesi'ndeki ve Cumhuriyet Anıtı ile AKM arasındaki kiosklar potansiyel
liklerin kalitesinin temini ve bu etkinliklerin kolektifin temel ilkelerine uygun
gelir kaynaklarıdır. Çok İşlevli Açık Alanlar’ın kiralanması mümkündür ancak bu
olarak yüksek düzeyde halk katılımıyla yapılmasının sağlanması için geniş bir
alanlar sürekli gelir sağlayamazlar, bu alanları kiralayacak/kullanacak olanlar
profesyonel ekibe ihtiyaç duyulacaktır. Bu bakımdan Taksim Kollektifi içinde bir
çoğunlukla geçici olacaktır ve daha önemlisi bu alanlar bazen halka açık veya
yönetim ekibinin yanı sıra operasyonel bir ekibinin de yer alması gerekeceği
gönüllü etkinliklere ücretsiz olarak tahsis edilecektir. Ekip ayrıca alternatif gelir
öngörülmelidir. Yönetim kadrosuna İBB ve Kültür A.Ş.'den kamu görevlileri dahil
kaynakları ve sermaye finansmanı oluşturmak için ulusal ve uluslararası bağlantı
edilebilir, ancak süreç içinde, değişime ve büyümeye açık, STK'lar, sanat kolekti-
fırsatlarını takip etmelidir.
fleri, geleneksel kolektifler, kurumsal ortaklar, tiyatrolar, vakıflar veya bağışçılar ve
Taksim Kollektifi’nin amacı halkı bilinçlendirmek ve halk etkinlikleri, seminerler
sponsorların katılmıyla düzenlenecek yuvarlak masa toplantılarının ardından
düzenlemek, platformlar oluşturmak yoluyla kentin yaşamını zenginleştirmektir.
demoratik bir yöntemle seçilecek kişilerin de yönetimde yer alması aynı derecede önemlidir.
Günlük operasyonlar da iyi işleyen bir kamusal alanın önemli bir parçasıdır.
Kolektif’in yönetim organının kapsayıcılığı ve yetkinliği operasyonel yapının
Sürekli yeni fikirler yeni hayaller peşinde koşan, kent girişimcileri gibi yaratıcı ve
başarısının da anahtarıdır. Topluluk Danışma Komitesi, Sanat Danışma Komitesi,
yeni, karma rollere sahip direktörler, kültür planlamacıları, halka açık sergi
Etkinlikler ve Festivaller Danışma Komitesi vb adlar altında oluşturulacak danışma
küratörleri yaratıcı sonuçlar sağlayabilir. Öte yandan, Taksim Kolektifi'nin sorun-
komiteleri kapsayıcılık için programlama hakkında daha fazla girdi sağlayabilir.
suz çalışması için sosyal iletişim ve sosyal destek programlarının yürütücüleri,
Kolektif’in yönetimi içinde finansmana odaklanmış özel bir yönetim ekibi, kirala-
ortaklıklar ve sponsorluklar kurarak süreçlere dahil olacak aktörler, proje ve teklif
nabilir alanlardan elde edilen geliri yönetmek, yeni finansman fırsatları aramak,
sunacak sanat girişimcilerine ihtiyaç duyulacaktır.
Gezi Parkı ve Taksim’de düzenlenecek kültürel ve sosyal etkinliklerin finansal
“Taksim Kolektifi’nin Yönetim Kurulu” Yönetim kurulu, her türlü sesin duyulmasına izin verecek şekilde çeşitli ve kapsayıcı olmalıdır. İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Kültür A.Ş. yönetim kurulunun daimi üyeleri olacaktır. Ancak yönetim kurulunun diğer paydaşları tekrar edecek toplantıların sonuçları ile sağlanacak halk katılımı ile belirlenecektir. Yönetim kurulu üyelerinin rotasyonunu sağlamak için bir yıllığına seçilmesi uygun olacaktır. Kurum?
Sosyal Grup Lideri?
Dergi?
Bağışçı?
İştirakçi?
Şirket?
Sanat Kolektifi?
Özel Müze?
Danışma Komiteleri Çeşitli danışma komiteleri tüm seslerin duyulmasını ve karar süreçlerine dahil edilmesini, ayrıca içerik ve yeni izleyicilerin katılmını sağlayacaktır.
Etkinlik Danışmanı
Müzik Danışmanı
Sosyal Grup Danışmanı
Sanat Danışmanı
Dijital Sanat Danışmanı
Festival Danışmanı
Ekip Üyeleri Sorunsuz bir operasyon sağlamak için kültürel planlama veya sergi / etkinlik planlaması konusunda deneyime sahip profesyonel bir ekibe ihtiyaç vardır. Bu ekibin öncelikli hedefi yeni proje ve fikirler için yeni ortaklıklar ve programlar geliştirilmesi olacağı için ekibin seçiminde yaratıcı katkı önemsenmelidir.
İdari Direktör
Sokak Sanatçısı
Açık Alan Sergi Küratörü
22
Kültür Planlamacısı
Sosyal Temas
Sosyal temas uzmanı
Hikaye anlatıcısı
Sergi Tasarımcısı
Ziyaretçi Tecrübeleri
Pazarlama ve Gelir Temini
Pazarlama ve iletişim
Ortaklıklar ve Sponsorluklar
Finans
Kiralama
Operasyon
Programlama
Planlama ve Tasarım
İçerik Geliştirme
Proje Geliştirme
Taksim Kolektifi: Taksim için Duyarlı bir Platform Sosyal Kuluçka Programlarının Nasıl Çalışacağına Dair Basit Bir Rehber
"Sosyal Kuluçka Programları" Tepeden inmeci bir yaklaşımın Taksim için işe yaramadığı açıktır. Bu yüzden, Taksim'in herkesçe sahiplenmesini sağlamak için etkin bir “sosyal kuluçka programı”na ihtiyaç vardır. Taksim’in herkese ait olması sadece halkın gerçekten sürece dahil edilmesi ile mümkün olabilir. Halkın katılımı, Taksimile katılımcıları birbirine bağlayarak, tüm katılımcıların yararına etkileşim, diyalog, katılım, paylaşma ve birlikte öğrenmeye izin verir. Ancak halkın dahil edilmesi tekrar ederek gelişen süreçlerle mümkündür. Halkın katılımını sağlamak için basit bir açık çağrı yeterli değildir, zira güven kazanmak için uzun bir süreçtir. Sosyal programlar yoluyla halkın gerçek taleplerini belirlemek sürekli bir dinleme, bulguları tasnif etme süreci ile başarılabilir: halkın önerilerinin alındığı ve bu önerilerinin düzenlenerek yeniden halka sorulduğu tekrar eden sabırlı araştırma ile taleplerin somutlaştırılması sağlanacaktır.
NEDEN TAKSİM KOLEKTİFİ? Çünkü Taksim Kolektifi kamusal alanda kültür, sanat, oyun, birlikte öğrenme ve sürpriz karşılaşma deneyimleri yoluyla toplumsal ilişkilerin gelişimini destekleyen bir organizasyon olacaktır. Taksim Kolektifi; •
Farklı toplum kesimlerini bir araya getirecek,
•
Etkinlikler, festivaller ve atölyeler yoluyla birlikte öğrenmeyi sağlayacak,
•
Çevresi için ekonomik gelişimi ve iş imkanlarını teşvik edecek,
•
Sosyal yaşamı ve birlikte eğlenmeyi destekleyecek,
•
Sosyal etkileşim ortamına rehberlik edecek,
•
Farklı kültürel kimliklere saygıyı artıracaktır.
NEDEN HALK KATILIMI? •
Çünkü Taksim SENİN, meydan SENİN.
•
Meydan ve park toplumun ihtiyaçlarına hitap edecek, toplumun taleplerine göre programlanacaktır.
•
Meydanda ve parkta vakit geçirilecek, buluşulacak, beraberce inşa edilecek, yaratıcı etkinliğe dahil olunacaktır. Meydan ve park ortak bir deneyim alanı olarak böylece giderek büyüyüp gelişecektir.
•
Meydan birlikte öğrenme imkanları sağlayacak sosyal bir platformdur.
•
Her birimizin fikirleri değerli ve önemlidir. Meydan ve park bunları paylaşıp büyütmek için vardır.
•
Bu hayalin gerçekleşmesini hep birlikte görebilmeyi hayal ediyoruz.
SOSYAL PROGRAMLARDA YİNELEMELİ SÜREÇ
STRATEJİ OLUŞTUR
İFADE ET & CEVAPLARI AL
TEKRAR ET VE SONRAKİ AŞAMALARI PLANLA
STRATEJİYİ YENİDEN AYARLA AÇIKLAMALI BİR SÜREÇ TARİF ET & UYGULA
KİMLER PROGRAMA DAHİL OLACAK? STRATEJİNİN TANIMLANMASI Taksim Kolektifi, mevcut kültür kurumlarının ve sosyal örgütlerin deneyimlerini incelemeli ve bu süreçlerden öğrenmelidir. Bu analiz, programın temelini oluşturacaktır. Taksim çevresindeki birçok kültür ve eğitim kurumunun açık kamusal mekanlara erişimi yoktur; imkanları kendi binalarıyla sınırlıdır. Bu eksiklik söz konusu kurumlarla diyalog kurmak için iyi bir başlangıç noktası olabilir. •
Yerel sosyal oluşumlar, müşterekler, gönüllü organizasyonları
•
Mevcut yerel kültür merkezleri, müzeler, tiyatrolar, sergi salonları, sinemalar
•
Mevcut Festivaller, bienaller, konserler ve yıllık etkinlikler
•
Kent Konseyi
•
Yerel işletmeler ve girişimci gruplar
•
Yerel inanç gruplarının temsilcileri ve dini cemaatler (Camiler, Kiliseler, Sinagoglar…)
•
Huzurevleri
•
Mahalle Organizasyonları / Meclisleri
•
Üniversiteler / Öğrenci Kuruluşları
•
Uzun vadede, küresel kültür kurumları ve festivaller
Katılım sürecinde herkese kapılar açık olacaktır.
23
Taksim Kolektifi: Taksim için Duyarlı bir Platform Katilim Nasil Olacak? Topluma Erişim Kamu güveni bir gecede inşa edilmez. Topluluklar için hayatı kolaylaştırmak için, Kolektif hakkında konuşulacak ilk toplantılar, kurumların toplantılarımıza gelmesini sağlamak yerine mevcut ortak toplantılara katılmakla başlayabilir. Taksim Kolektifi, Taksim vizyonu hakkında konuşmak için üniversitelere, okullara, kültür kurumlarının ortak toplantılarına veya toplum merkezi toplantılarına gidebilir. Sosyal yardım süreci esnek olmalı ve birçok yöntemi kullanmalıdır. Bu, topluluğun, hepsi işleyen bir kamu programı için çok önemli olan sahiplenme, güven ve aktif katılımı geliştirmesine izin verecektir.
Bire bir görüşmeler
Yüz yüze atölyeler
Yuvarlak Masa Toplantıları
Broşürler
Anketler
Okul ziyaretleri
Gezici ve geçici sergiler
Web sitesi ve çevrimiçi anket araçları
Üniversite ziyaretleri
Etkileşim sonuçlarının sürekli paylaşımı
Ortaklık geliştirme, araştırma işbirliği
Odak grupları ile temas
APP
Kültür Topluluğu Yuvarlak Masaları
Sosyal Medya ve e-posta abonelikleri
YUVARLAK MASA TOPLANTILARI Taksim'de düzenlenecek etkinliklerin programına dair halkla ve iş birliğine girilecek ekiplerle yapılacak yuvarlak masa toplantıları benzersiz öneriler ve görüşler sağlayacaktır. Bu görüşler –web sitesinden ve sosyal medyadan elde edilecek girdilerle birlikte – sergi ve etkinlik fikirlerine altlık oluşturacak kısa sonuç planlarının derlendiği, bu planların beraberce değerlendirildiği, kısa soru cevaplarla küçük gruplarda test edildiği katılımcı bir sürecin temelini oluşturabilir. Taksim Meydanı'nın
Taslak bir özet plan sunmak
kültürel ortamını ve
1. Aşama: Yuvarlak masa toplantıları sırasında her masa fikirlerin, soruların veya kavramların
donanımını güçlendirebi-
bir listesini oluşturacaktır. (Kime ulaşmalıyız, sormamız gereken sorular nelerdir, Taksim'de
lecek mevcut ortaklıklar
ne görmek istersiniz?, vb)
nelerdir?
Mevcut müze ve kültür kurumları arasında işbirliği için ne gibi fırsatlarımız var?
2. Aşama: Grupla paylaşılacak ilk 3 fikir ve ilk 3 soru’nun sunumu 3. Aşama: İlk 3'e giremeyen diğer fikirler hakkında genişletilmiş bir tartışma Hangi eksiklikler müzenizin sorunsuz bir şekilde işleyişini ve halkla daha güçlü bir etkileşim kurma imkanını olumsuz etkilemektedir? 24
İstanbul’un müze / kültür kurumlarının daha etkin hale gelmesinde kent nasıl bir rol oynayabilir?
Kimlik, Logo ve Yönlendirme Tasarımı Logo ve Yönlendirme Sistemi Taksim Kolektifi'nin logosu rengi ve sade formu ile bağımsız bir kurumsal yapıyı simgeleyecek şekilde belirlenmiştir. Logonun herhangi bir siyasal ve kültürel simgeyi çağrıştırmayan bir form olması önemsenmiştir. Logonun ana rengi çevresinden kolayca ayrışabilmesi için kırmızı olacaktır. Logonun formunu belirleyen iki unsur vardır: 1. Kolektif çalısmayı, konusmayı, dinlemeyi, ortak fikir üretimini ifade eden DİYALOG/KONUŞMA BALONU 2. Hedef gösterme, işaret etme, yön tayini ve hareketi simgeleyen OK DİZİSİ.
Logo bu iki formun üst üste çakıştırılması ile elde edilen basit ve akılda kalıcı bir formdur. Logo çoğunlukla kırmızı zemin üzerine beyaz renkte kurumun adının yazıldığı şekliyle kullanılacaktır. Loguyu oluşturan konuşma balonu ve ok dizisi bir grafik ailesi oluşturarak farklı işlevlere ve temalara göre dönüştürülecektir. Konuşma balonu toplumun bütün kesimlerinin katılımını hedefleyen Taksim Kolektifi'nin kurumsal yapısı için uygun bir simgedir.
Uyarlanabilir grafik serisine sahip bantlar da grafik ailesinin bir parçasıdır. Bantlar ok dizilerinden türetilmiştir, ancak yinelenen oklar, Taksim’deki aktivitenin temasına göre uyarlanacaktır. Bantların çizgisel grafik düzeni, geçici faaliyetler sırasında vatandaşları etkinlik alanına yönlendirecektir.
taksİm kolektİfİ taksİm kolektİfİ MÜZİK meydanda
taksİm kolektİfİ taksİm kolektİfİ
MÜZİK meydanda
İstanbul
taksİm kolektİfİ
MÜZİK meydanda
İstanbul
sokak YEMEKLERİ festİvalİ
taksİm kolektİfİ
taksİm k
MÜZİK meydanda
İstanbul
sokak YEMEKLERİ festİvalİ
sokak YEMEKLERİ festİvalİ 25
Taksim Kolektifi ve Kültür / Sanat Kolektif'in esas amaçlarından biri de Taksim'i festivaller, bienaller, sergiler, açık
Sosyal medya platformlarının organizasyonu ve içerik üretim yöntemleri ilham
hava konserleri, halk gösterileri, kutlamalar ve gayri resmi rekreasyon faaliyetler-
verici örnekler olarak düşünülebilir. Meydanda ve parkta pek çok bölüm için
inin yapıldığı uluslararası bilinirliği olan bir mekan haline getirmektir.
gönüllü katkıların sağlanması için aşamalı bir tasarım yöntemi izlenebilir. Sözgeli-
Taksim ve Gezi Parkı’nın imgesi uluslararası ölçekte sanat ve kültür etkinlikleri ile
mi 6x6m'lik bir zemin kaplama deseni, alanda geçici olarak kurulacak bir sergi
bütünleşmelidir. Ne yazık ki Taksim'i betimleyen çok az sayıda modern sanat eseri
mekanının tasarımı, belirli bir köşede yer alacak bir duvar resmi veya Gezi
vardır. Nostaljik tramvayın bile Taksim Meydanı'ndan çok daha fazla illüstrasyonu
Parkı'ndaki bir sanat objesi gibi konular kısmi sanat katkıları olarak değerlendir-
olması dikkat çekicidir. Gezi ve Taksim, modern sanatın ve popüler kültürün
ilebilir. Sıkça ilan edilen tasarım yarışmaları ile Taksim’in uluslararası tasarım ve
konusu haline getirilmelidir.
sanat çevrelerinde sürekli ilgi odağı haline getirilmesi mümkündür. Taksim
Resim, heykel, performans, müzik, video sanatı, kara sanatı, bahçe sanatı,
Kolektifi, İBB ile koordineli olarak konu seçiminden, kapsamın belirlenmesinden,
seramik, dokuma (kilim ve duvar halısı), kaligrafi, minyatür resim, halka açık
tasarımların ve uygulama süreçlerinin idaresinden sorumlu olacaktır. Bir web
düzyazı ve şiir okumaları gibi pek çok sanat türü sergilenebilir. Taksim Kolektifi'nin
sitesi ve bir Mobil Uygulama, duyurular ve organizasyonlar için etkili araçlardır.
öncülüğü ile meydanın ve parkın her köşesinin, güncel sanat ve kültür eserlerine
Sosyal medya platformları ile fiziksel etkileşim birbirini destekleyecek şekilde
açık olmasını arzuluyoruz.
kullanılabilir.
Bu amaca ulaşmak için aktif katılım kilit önemdedir. Son zamanlardaki kültürel
Mobil Uygulama katılımı artırmak ve pratik hale getirmek için kullanılacaktır.
eğilimler düşünüldüğünde, interaktif ortamların ilgi gördüğü dikkate alınmalıdır.
Taksim yürüyüş güzergahlarında yer alacak bilgi panolarında QR kodu taranarak
Bir kez daha, Wikipedia'nın ilham verici örneği üzerinde dikkatle durulması
uygulamanın kurulumu teşvik edilecektir. Kullanıcılar uygulama üzerinden güncel
gerekiyor. Wikipedia kullanıcılara etkileşimli bir ortam sunduğu için en çok tercih
etkinlikleri görüntüleyecek, yeni etkinlik fikirlerini paylaşabilecektir. Taksim
edilen kaynaktır.
Kolektifi tarafından sunulan fikirleri oylayabilir, önerilerini ve görüşlerini paylaşabilirler.
KATIL ÖNER OYLA TALEP ET PLANLA
dı
ıcı A
an Kull
Şifre
BİZ n
Zate
BARKODU OKUTUN BİZE KATILIN
26
EK
pın.
iş ya
? Gir ısınız
am
ızd aram
L AT I
27
Yönlendirme Sistemi Yönlendirme sisteminin temel amacı Taksim’de olup bitenler hakkında kentlilere kısa bilgi vermek ve kullanıcıları etkinlik noktalarına yönlendirmektir. Üç tür yönlendirme tipi kullanılacaktır: 1. Bilgi Panelleri, kiosklar çekiş noktalarının ve esnek bölgelerin genel yerleşimini göstermek için ana yaya yollarına yerleştirilecektir. Paneller, vatandaşların mevcut konumlarını ve faaliyet noktalarının yerlerini net bir grafik görüntüde anlamalarına olanak tanıyacak. Paneller, Uygulamalara veya sosyal medya platformlarına erişim sağlamak için QR koduna sahip olacaktır. 2. Yönlendirme elemanları etkinlik noktalarını işaretleyecektir. 3. Kentlileri yakın çevredeki etkinlik noktalarına yönlendirmek için zemindeki veya korkuluklarda üzerindeki yönlendirme işaretleri konacaktır. Yönlendirme elemanlarının üzerinde QR kodu bulunması bir seçenek olarak değerlendirilecektir. Yönlendirme sistemi sürekli güncellenen basılı ve dijital grafik malzemelerle desteklenecektir.
28
Aydınlatma Taksim Meydanı'nın Gezi Parkı’nın ve çevre ile ilişkiyi sağlayan bağlantıların aydınlatma stratejisi bütüncül olarak ele alınmıştır. Amaç, oryantasyonu ve yol bulmayı desteklemek, hedeflenen görsel kimliği ortaya çıkararak ve sosyal etkileşimi teşvik ederek gece deneyimini iyileştirmektir. Aydınlatma esnek olmalıdır, özel günler ve kutlamaları desteklemeli, sadece bir mola vermek ve çevrenin tadını çıkarmak için mekanlar yaratmalı, aynı zamanda yayalar ve taşıtlar için güvenli ve emniyetli geçiş imkanı sağlamalıdır. Bu prensipler doğrultusunda geliştirilen konseptte aydınlatma unsurlarının yapılı çevreye dahil edilmesi ve mümkün olduğunca gizli tutulması, görünen öğelerin ise oldukça ince ve zarif olması amaçlanmıştır. Cumhuriyet Anıtı'nı merkez alarak birbirine dik ilerleyen yüksek ağaç dizileri ile oluşturulmuş iki eksenin aydınlatması için çok fonksiyonlu yüksek aydınlatma direkleri seçilmiş, hem yeşil aksların vurgulanması hem de yaya akışına yön verilmesi hedeflenmiştir. Yönlendirilebilir spot ışıkları aydınlatma direklerine
entegre edilerek, ağaçlar, cephe yüzeyleri, tabelalar gibi düşey yüzeyler tek kaynaktan aydınlatılabilir. Böylece nokta kaynakların sayıları sınırlandırılacak ve vandalizm riski azaltılacaktır. Aydınlatma direkleri aynı zamanda sensör ve kameralar gibi akıllı kent modüllerini de üzerinde barındırma imkanına sahiptir. Taksim Meydanı, bugüne kadar olduğu gibi, farklı mevsimlerde festivallere, sergilere, açık hava konserlerine, halk gösterilerine ve kutlamalara ev sahipliği yapacaktır. Meydanın aydınlatması, her biri ayrı ayrı odaklanma imkanına sahip bir dizi LED spot ışığı barındıran altı adet 12 metre yüksekliğinde paslanmaz çelik aydınlatma direkleri ile sağlanacaktır. Aydınlatma direkleri, ortama düşük parlamalı ve homojen aydınlatma sağlarken, üzerinde barındırdığı altı dış mekan haritalama projektörü ile özel günlerde meydana ışık, renk ve hareketle hayat verebilecektir.
29
Aydınlatma Ağaçlar arasında yerleşmiş zarif taşıyıcı çubuklarıyla katener aydınlatmalar Gezi
likli aydınlatma dikmeleri ile beslenmektedir. Merkezdeki çayırda çevredeki
Parkı boyunca uzanan gezinti akslarını aydınlatmakta, iki tarafta bulunan ağaç
alanlarla görsel bağlantı sağlanabilmesi için göz seviyesinin altındaki yüksek-
taçlarını hafifçe vurgulamaktadır. Yaya aksı aydınlatması aynı zamanda az yüksek-
liklerde armatürler kullanılmıştır.
Maksem’in duvarı zemine gönmme duvar yıkayıcı ışıkla aydınlatılarak meydan sınırı ve İstiklal Caddesi girişi vurgulanmıştır.
Cumhuriyet Anıtı’nın vurgulu ışığı alanın pivot noktasını işaret etmektedir.
Aydınlatma direkleri çok fonksiyonlu tasarlanmıştır. Üzerindeki ışık kaynakları yeşil aksı yumuşak bir ışıkla ortaya çıkaracaktır. Bunlar uzaktan yönlendirilebilir aydınlatma elemanları olacaktır. Kamera sensör gibi belediyenin akıllı kent donanımları aydınlatma direkleri üzerinde yer alabilecektir.
Kioskların cephesinde yapılacak mimari aydınlatma yüzey yıkayan ışığı ile gece manzarasına yeni katmanlar eklemektedir.
Rampa parapetinde gömme zemin aydınlatması
Taksim Meydanını aydınlatan 12m yüksekliği olan aydınlatma direkleri tarihi Gezi basamaklarının tam karşısında konumlandırılmıştır. Üzerlerinde multi LED spot ışık kaynakları ile Haritalama Projektörü bulunmaktadır. Projektörler ışık oyunları , sanat etkinlikleri gibi meydana farklı hareketlere hayat verecektir.
Yeşil akstaki ağaçlar aydınlatma direklerinden veya zemine gömülü ışık kaynaklarından gelen ışıkla aydınlatılmaktadır.
Cumhuriyet Anıtı'nnı merkez alarak birbirine dik ilerleyen yüksek ağaç dizileri ile oluşturulmuş iki eksenin aydınlatması için çok fonksiyonlu yüksek aydınlatma direkleri seçilmiş, hem yeşil aksların vurgulanması hem de yaya akışına yön verilmesi hedeflenmiştir. Yönlendirilebilir spot ışıkları aydınlatma direklerine entegre edilerek, ağaçlar, cephe yüzeyleri, tabelalar gibi düşey yüzeyler tek kaynaktan aydınlatılabilir.
Yaya Köprüsü korkuluğu içine yerleştirilmiş lineer aydınlatmanın sıcak ışığı aynı zamanda yakın çevredeki bitkilerin silüetini gece manzarasına dahi ediyor.
Basamak rıhtları altında gömülü lineer aydınlatma
Korkuluk altına entegre edilmiş aydınlatma
Bank oturma yüzeyinin altında yerleştirilmiş lineer aydınlatma
30
Aydınlatma Şehrin gece manzarası ile kesintisiz bir bağlantı oluşturmak için Yaya Köprüsünde
bir hedef, varılacak bir yer olarak aydınlatılacaktır. Kanopiler gibi mimari unsur-
sadece göz seviyesinin altındaki aydınlatma armatürleri kullanılmaktadır. Küpeşte
ların parlamayan bir ışıkla aydınlatılması, gece görünümüne yeni bir katman
içine entegre edilmiş aydınlatma geçide yön verecek ve vurgulu bitki örtüsü
ekleyecek ve yol aydınlatmasının monotonluğunu kıracaktır.
alanları oluşturacaktır. Duraklanma ve çevrenin tadını çıkarma mekanlarındaki
Aydınlatma stratejisi, çevreye duyarlı bir yaklaşımla geliştirilmiştir. Güvenli ve
aydınlatma armatürleri yine göz hizasının altında tutulmuş, ayrıca mimari
emniyetli bir ortam sağlamak için ulusal ve uluslararası aydınlatma standartlarını
elemanlara aydınlatma entegre edilmiştir. Alanın diğer bölümlerinde de mümkün
karşılayacak yeterli ışık seviyeleri korunurken, ışık kirliliğini ve parlamayı önleye-
olan yerlerde banklar, korkuluklar ve basamaklar gibi elemanlara aydınlatma
cek sistemler tercih edilecektir. Alanların doluluk oranı düşük olduğunda aydınlat-
elemanları entegre edilmiştir. Talimhane Uzantısı'nın sosyalleşme basamakları ve
ma seviyesini düşürerek enerji tüketimini azaltmak için akıllı aydınlatma kontrol
Gezi Parkı'nı Cumhuriyet Caddesi'ne bağlayan basamaklar, basamaklara gömülü
sistemleri kullanılacaktır. Akıllı kontrol sistemi, Taksim Meydanı ve Gezi Parkı'nın
ışık hatları ile aydınlatılmıştır.
gelecekteki ihtiyaçlarına göre yeniden programlanabilme imkanı da sağlayacaktır.
Taksim'den Maçka Parkı'na uzanan Yaya Köprüsü boyunca cazibe noktaları olarak konumlandırılan kiosklar, aks üzerinde nirengi noktaları oluşturmakta ve rotaya yön duygusu katmaktadır. İşlevlerine ve bağlamlarına paralel olarak, her bir kiosk,
Taksim'den Maçka Parkı'na uzanan Yaya Köprüsü boyunca cazibe noktaları olarak konumlandırılan kiosklar, aks üzerinde nirengi noktaları oluşturmakta ve rotaya yön duygusu katmaktadır. İşlevlerine ve bağlamlarına paralel olarak, her bir kiosk, bir hedef, varılacak bir yer olarak aydınlatılacaktır. Kanopiler gibi mimari unsurların parlamayan bir ışıkla aydınlatılması, gece görünümüne yeni bir katman ekleyecek ve yol aydınlatmasının monotonluğunu kıracaktır.
Küpeşte içine entegre edilmiş aydınlatma, geçide yön verecek ve vurgulu bitki örtüsü alanları oluşturacaktır. Şehrin gece manzarası ile kesintisiz bir bağlantı oluşturmak için Yaya Köprüsünde sadece göz seviyesinin altındaki aydınlatma armatürleri kullanılmaktadır.
31
Sürdürülebilir Peyzaj: Parkla Başla Kent parkları kullanıcılarının refahına, esenliğine katkıda bulunarak kentlinin
her birinin tek başına sağlayacağı faydanın çok daha fazlası katkı kentlinin hayatı-
insani ihtiyaçlarını destekler. Bir yandan parkın var olabilmek için kente ihtiyacı
na dahil edildi.
vardır, diğer yandan kentin parkın sağlayacağı ekolojik ve sosyal faydalara, bu
Su Yönetimi
sebeple ikisi daima birbirini beslemektedir.
Alanda suyun korunumu ve şebeke suyunun mümkün olduğunca az kullanıl-
Taksim için hazırladığımız yaratıcı bir kimlik oluşturma önerisinde peyzaj konusu
masını sağlamak üzere su yönetimi politikası oluşturulmuştur. Yağmur suyu
toprak, su, bitki örtüsü, malzeme ve insan sağlığı alanlarını içeren sürdürülebilir-
hasadı ve yağış suyunun toprağa daha uzun sürede sızmasını sağlayan bioswale
lik odaklı bir çerçevede ele alınmıştır. Sürdürülebilirlik odaklı çerçeveler ekosis-
sistemi yağışların yönetilmesine destek olacak ve peyzaj sulaması için kullanılan
temi korumak, iklime ilişkin yasal düzenlemeler, karbon depolama, sel etkilerini
su miktarının azalmasını sağlayacaktır.
hafifletme, kültürel süreklilik gibi ekosistemin topluma sağladığı faydalar
Habitatın Korunması ve Yenilenmesi
mozaiğinin katkılarını artırmak hedefindedir. Bu bağlamda projemizin, SITES gibi
Gezi Parkı’nın mevcut bitkisel dokusu gerekli sağlıklılaştırma müdahaleleri ile
açık kamusal alanların sürdürülebilirlik standartlarını belirleyen ve projeleri
mümkün olduğunca korunmakta, aynı zamanda yeni bitki ilaveleri ile yeşil alan
denetleyerek belgeleyen dünya çapında kabul görmüş ekoloji temelli sistemlerle
artırılmaktadır. Bölgenin endemik bitkileri ve bu iklime uyarlanmış bitkiler
uygunluğunun üst düzey sertifika alabilecek seviyede sağlandığını belirtmek
kullanılarak istilacı bitki türlerinin kontrol altına alınarak yok edilmesi hedeflen-
gerekir.
miştir. Bu tercih aynı zamanda sulama ve bakım ihtiyaçlarını en aza indirgeyecek-
Alan
tir.
Taksim ve Gezi Parkı’nın kullanıcıları ve çevresindeki yerleşim için sağladığı
Cumhuriyet Anıtı’nı merkez alarak oluşturulan iki yönlü ağaç aksı için endemic
ekosistem özellikleri en başta üzerinde durulması gereken konudur.
türlerden olan Çınar (platanus orientalis) seçilmiştir.
Detaylı proje çalışmaları başlatılmadan önce mevcut fiziksel, biyolojik ve kültürel
Sedir (cedrus atlantica), Çitlembik (celtis australis) Huş (betula endula), Erguvan
koşulları ortaya koyup gelecek için en doğru rotanın belirlenmesini sağlayacak,
(cercis siliquastrum), Akdeniz Servisi (cupressus sempervirens), Çiçekli Dişbudak
planlama çalışmalarına rehberlik edecek, farklı disiplinlerden uzmanların katıldığı
(fraxinus ornus), Çınar (platanus orientalis), Pırnal Meşesi (quercus ilex), Ihlamur
entegre bir takım oluşturuldu. Bu takım alanın tüm yönlerine hitap eden,
(tilli tomentosa) are the Gezi Parkı için seçilen ilave ağaçlardır. Bunların tümü
kapsayıcı bir süreç planladı.
yerel bitkidir, çoğu geniş gölgelikli alanlar oluşturur, bazıları ise aks oluşturmak, yüksekliği ile siluetti şekillendirmeleri için tercih edilmiştir, Ağaçların yanı sıra
Bu bağlamda alana ilişkin ortaya konan en önemli kararlardan biri Gezi Parkı ile
toprağın su kaybetmesini engellemek üzere peyzajda yüzey kaplayıcı bitkiler ve
Maçka Parkı’nı birbirine bağlayacak bir yaya köprüsü önerilmesi oldu. Bu bölgesel
doğal taş parçalar kullanılacaktır.
müdahale ile farklı karakterli ve farklı işlevleri olan iki park birbirine bağlanarak
32
Açık Alan Termal Konforu
Tüm bu tasarım kombinasyonu alanın kentsel ısı adası etkisinin azaltılmasını,
Cumhuriyet Anıtı’nı merkez alarak Cumhuriyet Caddesi ve AKM yönünde
kullanıcı konforunun üst seviyelere çekilmesini hedeflemektedir.
oluşturulan L biçimli eksenler ile bölgeye söz konusu alanın %30 oranındaki
Malzeme
bölümünü kaplayan, gölgelikli alan oluşturacak ağaçlar içeren yeşil doku
Projenin malzeme seçimleri yerel, dayanıklı, az bakım gerektiren, zayi edilmeyen
kazandırılmıştır. İlave olarak alana eklenen büfe üniteleri saçakları ile kullanıcıları-
yeniden kullanılan, uygun maliyetli olma kriterleri göz önünde bulundurularak
na gölge sağlanmış alanlarda mola verme imkanı sunmaktadır. Bu müdahaleler
yapılmıştır. Ana eksenlerde farklı bir zemin deseni önerilmesine rağmen, yakın
ile örneğin sıcak bir yaz günü Cumhuriyet Anıtı’ndan AKM’ye doğru ilerleyecek
tarihte yenilenmiş mevcut kaplamanın yeni düzene uygun şekilde tekrar kullanıl-
biri kendini, aynı iklimsel koşullarda, bugün olduğundan 7-8 derece daha serin bir
ması öngörülmüştür. Böylelikle en büyük yüzeyli kaplama alanının maliyeti
ortamda hissedecektir. Aynı zamanda bugün ıssız bir boşluk olan söz konusu
oldukça düşürülmüştür. Taksim Meydanı zemininde kullanılacak doğal taşlar yerel
eksenler kentsel rekreasyon alanına dönüşecektir.
türler arasından seçilmiştir. Yaya Köprüsü zemini ise kolay uygulanan, dayanıklı,
Büyük toplulukların bir araya gelme alanı olan Taksim Meydanı bütüncül hali
tamir ve bakımı kolay ve maliyeti yüksek olmayan renkli elastik malzeme ile
korunmak üzere özellikle açık bırakılmış, herhangi bir sabit gölgeleme elemanı
kaplanacaktır.
eklenmemiştir. Bu bölgedeki termal uzlaşma, zemin altında yerleştirilen su
Esenlik
sistemi ile sağlanmıştır. Sistem aktif halde iken ıslak bir sulu eğlence ve gösteri
Kapsayıcılık bu projenin en temel hedeflerindendir. Alanın erişilebilirliğinin
alanına dönüşen meydan, sistem kapatıldığında su ile ilgili hiçbir elemanın zemin
sağlanması, güvenlik ve yeterli seviyede yönlendirme, etkinlik alanlarının herkes
üstü kota yükselmediği, büyük kalabalıkları barındıran bir zemine dönüşmektedir.
tarafından eşit şekilde kullanımının, fiziksel aktivitelerin, sosyal iletişimin teşvik
Yaklaşık bir kilometreyi bulan güzergahı ile Yaya Köprüsü yaya ve bisikletliler için
edilmesi herkesin istediği zaman dahil olabileceği katılımcı bir Taksim projede yer
araç trafiği ile kesilmeyen, engelsiz bir erişim rotasıdır. Bununla birlikte rota
bulan konulardır. Projenin erişim stratejisi engellilerin alanda kendi başına
üzerinde Boğaz ve kent perspektifleri sunan duraklama alanları köprü bünyesinde
hareket edebilmesini sağlamak üzere geliştirilmiştir. Fiziksel aktivite ve sosyal
planlanmıştır.
karşılaşma etkinlikleri insan sağlığı ve esenliğini destekleyecektir.
Erişilebilirlik Stratejisi Gezi Parkı ve Yaya Köprüsü tasarımında engelsiz erişim kriterleri göz önünde bulundurulmuştur. Gezi Parkı’nın tarihi izleri yeniden canlandırılırken engelli, yaşlı, çocuklu bireylerin tüm alanlara konforlu bir şekilde ve yardım almak zorunda kalmadan erişmesi için gerekli ilaveler yapılmış, park alanının çevresi ile bağlantılarında da aynı prensipler gözetilmiştir. Yaya Köprüsü park kotunun üstünde bir kotta devam etmektedir. Tüm güzergah boyunca köprüye veya köprüden zemine erişim yine engelsiz olarak planlanmış, köprü zemininin eğimli olması gereken bölgelerde %6 eğimin aşılmamasına dikkat edilmiş, zemin ile tüm bağlantılar rampa ve/veya asansör içerecek şekilde düzenlenmiştir.
33
Peyzaj
Projenin ana hedefi, Gezi Parkı’nı Fransız şehir plancı Henri Prost ‘un 1939’da önerdiği çizgilerde formal bir parka dönüştürmek ve bu arada Taksim Meydanı ve Cumhuriyet Caddesinin güçlü varlıklarından faydalanarak bu alanları üst seviyeye taşıyan yeni ve modern bir kamusal alan oluşturmaktır. Taksim Meydanı ve Cumhuriyet Caddesi aktif ve geçiş alanı özellikleri ile ön plana çıkarken, Gezi Parkı pasif ve kültür, sanat ve rekreasyon etkinlikleri alanı olacaktır. Peyzajın yeniden geliştirilmesi üç ana başlık altında ele alınacaktır: • Bitkisel peyzaj; ağaçlar, çalılar, zemin kapatıcılar, çimenlikler. • Sert peyzaj, yaya ve araç trafiğine ayrılmış yüzeyler; doğal taş, beton, sıkıştırılmış veya serbest çakıl yüzeyler. • Kent mobilyaları ve donatılar; mobilyalar, sulu ekipman, aydınlatma ve altyapı elemanları. Bitkisel Peyzaj Gezi Parkı mevcut bitkisel dokusunda yer alan anıtsal ağaçların mümkün olduğu kadar korunması ve sağlıklılaştırılması, parkın hafızalardaki hali ile canlı tutulması için kritik önemdedir. Bu doğrultuda eldeki veriler üzerinde yapılan analizler neticesinde her ağaç için koruma ve bakım stratejisi geliştirilmiştir. İleriki aşamalarda yerinde yapılacak tespitlerle söz konusu stratejiler detaylandırılacaktır. Mevcut palete yeni eklenecek bitkiler iki veya üç tür ile sınırlandırılmış, böylelikle eklemelerin genel peyzaj karakterini daha vurgulu ve güçlü kılması sağlanmıştır. Yeşil yüzey alanları hem yenilenmiş hem de büyütülmüş, pasif rekreasyon zemini artırılmıştır.
34
Peyzaj
•Bitkisel Peyzaj / Bitki Seçimi Gezi Park (Mevcut)
Acer negundo Acer pseudoplatanus Acer spp. Aesculus hippocastanum Ailanthus altissima Albizzia julibrissin Betula pendula Biota occidentalis Buxus sempervirens Catalpa bignonioides Cedrus atlantica Cedrus deodara Cedrus libani Celtis australis Cercis siliquastrum Chamaerops excelsa Chamaerops washingtonia Cupressocyparis leylandii Cupressocyparis x leylandii Cupressus arizonica Cupressus sempervirens Eriobotrya japonica Euonymus japonica "Aurea" Ficus carica Fraxinus angustifolia Fraxinus ornus Ilex aquifolium Juglans regia Juniperus sabina Lagerstroemia indica Laurocerasus officinalis Laurus nobilis Ligustrum japonicum Ligustrum ovalifolium Liquidambar styraciflua Magnolia grandiflora Malus domestica Morus alba Nerium oleander Olea europaea Photinia serrulata "Red Robin" Picea pungens "Glauca" Pinus nigra Pittosporum tobira Platanus acerifolia Platanus orientalis Populus alba Populus nigra Prunus armeniaca Prunus ceracifera Prunus dulcis Prunus laurocerasus Prunus nigra "Pissardi" Prunus serrulata Quercus ilex Quercus robur Quercus rubra Robinia pseudoacacia Sophora japonica Sophora japonica "Pendula" Tamarix tetrandra Taxus baccata Thuja orientalis Tilia rubra Tilia tomentosa Yucca filamentosa
Istanbul (Endemik) Acer campestre Betula pendula Carpinus betulus Cedrus atlantica Cedrus deodara Celtis australis Cercis siliquastrum Cupressus sempervirens Cydonia oblonga Eriobotrya japonica Ficus carica Fraxinus ornus Laurus nobilis Morus ssp. Ostrya carpinifolia Pistacia terebinthus Platanus orientalis Prunus domestica Prunus laurocerasus Quercus cerrris Quercus coccifera Quercus ilex Tilia tomentosa Ulmus ssp.
Gezi Park (Önerilen) Cercis siliquastrum Fraxinus ornus Lagerstroemia indica Quercus ilex Tilia tomentosa
Taksim and Cumhuriyet (Önerilen) Platanus orientalis
Bitki Seçimi Ağaç seçimi mevcut ağaç türleri gözetilerek, bölgenin endemik bitkileri arasından alanın fonksiyonuna ve hedeflenen görsel niteliğe uygun az sayıda tür içerecek şekilde yapılmıştır. Tür sayısının azaltılması park ve meydanın mekansal çerçevesini vurgulamak ve pekiştirmek için gereklidir. Tür çeşitliliğinin artması kararsız ve karmaşık bir bitkisel doku oluşmasına sebep olacaktır, park bir botanik bahçeye benzememelidir. İstenilen büyüklük, nitelik ve adette yeni bitki yerel veya uluslar arası, dikileceği bölge ile benzer iklimsel özelliklere sahip bir bitki fidanlığından temin edilmelidir. Taksim Meydanı ve Cumhuriyet Bulvarı için seçilen türler ile ilgili aranacak nitelikler:
*dikimden 20 yıl sonra erişeceği büyüklük
- Doğu Çınarı/ Platanus orientalis 5x kök topu 25-30cm minimum gövde çapı 4-5m taç yüksekliği 1,5-2m taç genişliği Ağaç yataklarında neme karşı duyarlı otomatik sulama sistemi ve drenaj Zemin örtücü olarak Japon süpürgesi (Pachysandra terminalis ve bodur Yıldız Çalısı (Pittosporum tobira 'Nana’ ) Tüm yeni bitkilerin kalite ve sağlık durumunun nakil öncesinde fidanlıkta kontrol edilmesi zorunludur.
*dikim büyüklğü -Kaskatlı ağaç tepesi Galvanize çelik strüktür üzeri toz boyalı alümünyum kaplama ile oluşturulacak basamak alınları zemin örtücü bitki ve çalılarla kapatılacaktır. Kaskatlı düzen, bitki alanlarını görsel olarak zarifleştirirken kökün ihtiyaç duyduğu genişlikte büyümesini sağlamakta ve ağacın stabilizasyonu için sağlam bir altlık oluşturmaktadır. - Bitkilendirilecek tüm zeminlerde neme karşı hassas otomatik sulama sistemi kurulmalıdır. - Her ağaç için 20m³ toprak sağlanmalıdır (4.6m² profil x 4,5m)
35
Peyzaj
•Bitkisel Peyzaj / Bitki Seçimi
Gezi Parkı – Mevcut Ağaçlar
Gezi Parkı – Yeni Ağaçlar
Cumhuriyet Caddesi Taksim Meydanı
36
Peyzaj
Bitkisel Peyzaj / Yeni Ağaçlar Gezi Parkı
Cs - Cercis siliquastrum Fo - Fraxinus ornus Tt - Tilia tomentosa
Cumhuriyet Caddesi ve Meydan Po - Platanus orientalis
Gezi Park
Tt - Tilia tomentosa
Gezi Park
Qi - Quercus ilex
Gezi Park
Li - Lagerstroemia indica
37
Peyzaj
Bitkisel Peyzaj/ Yaprak Döken Ağaçlar Platanus orientalis Doğu Çınarı
Fraxinus ornus Çiçekli Dişbudak
Quercus ilex Pırnal meşe
Tilia tomentosa Gümüşi ıhlamur
Lagerstroemia indica Oya ağacı
38
Peyzaj
Bitkisel Peyzaj/ Çalılar, Zemin Örtücüler/ Çok Yıllıklar Taxus baccata Porsuk
Pittosporum tobira 'nanum Bodur Yıldız Çalısı
Mevsimlik bitkiler ve Çok yıllıklar
Çayır
39
Peyzaj
Sert Peyzaj Gezi Parkı’nın sert zeminlerinin bütüncül olarak ele alınması, tarihi bölümlerin tespit edilerek orijinal kaplama detaylarının restitüsyonun yapılması, orijinal parçaların mümkün olduğu kadar sağlamlaştırılması, gerekli bölümlerde restorasyon kararlarına uygun olarak yenileme yapılması planlanmıştır. Zemin engelsiz ve güvenli yaya hareketini sağlayacak standartlarda olacaktır. Taksim Meydanı ve Cumhuriyet Caddesi sert zeminleri oldukça yeni imal edilmiş görünmektedir. Kalitesini halen korumakta olan kaplama sökülecek, temizlenecek ve yeni düzenlemeye uygun olarak tekrar kullanılacaktır. Tekrar kullanımın ekonomik ve çevresel kazançları göz ardı edilemez. Artan yüzey alanlarının kaplaması mekanın karakterine uygun olarak benzer nitelikte yeni malzeme ile yapılacaktır. Halihazırdaki tüm sert zeminlerin kalitesinin artırılması yakında bulunan ağaç, çalı ve diğer bitkilerin de sağlıklı büyümesine katkısı olacaktır.
Doğal taş kaplama öngörülen bölümler için yapılan taş seçimleri öneri niteliğindedir, kesin karar ilgili proje aşamasında belirlenecektir. Teknik konular, maliyet ve kullanıcı önerileri kesin seçimi etkileyecek unsurlardır. Tüm büyük boyutlu kaplama elemanlarının dayanıklılık, kırılmazlık ve doku nitelikleri bakımından gerekli teknik nitelikleri sağladığına özellikle dikkat edilmelidir. Kaplama yüzeyinin altındaki katmanlaşmaya ilişkin detaylar alanın fonksiyonu ve üzerine alacağı trafik yükü dikkate alınarak ve çevresel etkiler, bitkiler üzerindeki etkileri, drenaj sistemi gibi konular değerlendirilerek geliştirilmelidir. Yerel doğal taş türü olarak üç alternatif bulunmaktadır, kiraç taşı, granit ve bazalt. Taş kalitesi ocakta kontrol edilmeli ve tanımlanan niteliklere uygun miktarda taş elde edilebileceğinden emin olunmalıdır. Taksim için kapasitesi küçük bir ocağın yeterli olmayacağı açıktır.
teraslar ve yürüme yolları (alandaki kullanım oranı %90)
Kaplamada çeşitlilik sağlamak ve özellikli alanlara kimlik kazandırmak üzere farklı türde taşların kullanılması mümkündür. Hatta bu tür bir karma kullanım özellikle tavsiye edilmektedir.
bordürler/ çerçece ve basamaklar (alanda kullanım oranı %10)
Doğal Taş
Beton kaplama elemanı (mevcut kaplama yeni düzenleme ile tekrar kullanılacak)
40
Doğal Taş
Beyaz Avşar Beyaz Avşar Granit Türkiye’de çıkan bir beyaz granit türüdür. Bu taş inşaat sektöründe her alanda kullanılabilir. Afşar Beyazı granit olarak da anılır. Develi Bazalt Develi Bazaltı koyu griden siyaha değişen renklerde poröz lav taşıdır ve Türkiye’de bulunmaktadır. Bu taş özellikle dış mekan kullanımları için uygundur. Develi Siyah Bazalt, Kayseri Siyah Bazalt, Siyah Kayseri Taşı olarak da anılır. Osmaniye Siyah Lav Taşı Osmaniye siyah lav taşı Türkiye’de çıkan bir çeşit bazalttır. Bu taş özellikle dış cephe ve zemin kaplamaları için uygundur. Osmaniye Bazaltı, Osmaniye siyahı olarak da bilinir.
Susam Beji Kiraçtaşı Susam Beji Kireçtaşı açık renkli bir kireç taşıdır ve Türkiye’de ocağı bulunmaktadır. Susam Beji olarak da anılır.
Adalya Kireçtaşı Adalya kireçtaşı Trkiye’de kireçtaşı çıkarılan yerlerde tuhaf yoğunluklar veya halkalar halinde bulunan, fildişi bej renginde, ince dokulu bir taştır. Açık Adalya Taşı, Finike Adalyası, Finike Taşı olarak da adlandırılır. Kardelen Granit Kardelen Granit pembe-gri renkli yerel bir granittir. Özellikle dış cephe ve zemin kaplamalarında kullanılmak için idealdir. Diyadin granit, Gri Kardelen Granit olarak da anılır.
Peyzaj Beton Kaldırım Taşı Mevcut beton kaldırım taşlarının tekrar kullanımı sürdürülebilirlik ve kamu kaynaklarının korunumu açısından oldukça önemli bir karardır.
Beton bloklar belirsiz hareket yükleri veya araç trafiğine maruz kalma olasılığı bulunan alanlarda oldukça kullanışlıdır, bu tür öngörülemeyen kullanımlara dayanıklılık gösterecektir. Beton bloklar doğal taş agrega içe çimento karışından elde edilmektedir. Bu komponentler ile akla gelebilecek her renk ve tonda blok tasarlanması mümkündür. Bu bakımdan zeminde yer alan beton kaldırım taşlarının yeniden kullanımında eksik kalan veya yenilenecek taşların eskileri ile renk ve doku uyumu kolayca sağlanacaktır. Form olarak da tasarlanacak birleşim ve yerleşime uygun imal edilebilmektedir. Bu tür beton bloklarla kent mobilyası, duvar, basamak gibi elemanların da üretilmesi imkanı vardır.
Sıkıştırılmış Çakıl Gezi Parkı’nda ağaçların gölgesinde kalan alanlarda çim yetişmesini sağlamak oldukça zordur. Bu alanlardaki kimi faaliyetler sabit bir sert kaplamayı bile gerektirebilir, ancak tamamen asfaltlanmış yüzeyleri gerektirmez. Bu tür alanlarda sıkıştırılmış çakıl ile oluşturulan katman üzerinde yerleştirilmiş bezelye büyüklüğündeki serbest çakıl ile yüzey oluşturmak oldukça avantajlıdır.
41
Peyzaj
Sert Peyzaj
Doğal Taş Kaplama Sıkıştırılmış Çakıl Beton Blok Kaldırım Taşı Doğal Taş Kaplama (büyük boy)
42
Peyzaj Peyzaj Donanımları
Peyzaj Donanımları
Su Etkinlikleri
Su Etkinlikleri Alanda biri Taksim Meydanı’nda diğeri Gezi Arkı’nda Forum Alanında olmak üzere iki adet sulu etkinlik alanı Alanda biri Taksim diğeri Gezi Parkı’nda planlanmıştır. Sert Meydanı’nda zemin yüzeylerin kullanımını oluşturulan Forumve Alanında olmak üzere iki adet sulu etkinlik alanı maksimize etmek su ynetimi/tamir bakımı planlanmıştır. Sert zemin yüzeylerin kullanımını periyotlaeını kontol altında tutmak için her iki alan da maksimize etmeksistemine ve su yönetimi/tamir bakımıparçaları zemin altı tesisat sahiptir. Su teknik periyotlarını kontrol altında tutmak için her ikikapalı alan da gizli ve neredeyse görünmezdir. Su etkinlikleri zemin altı tesisat sistemine sahiptir. Su teknik parçaları olduğunda bu alanlar tümüyle yaya tarafından veya gizli neredeyse görünmezdir. Su etkinlikleri kapalı farklıveetkinlikler için kullanılabilecektir. olduğunda bu alanlar tümüyle yaya tarafından veya farklıteknolojiler etkinlikler için kullanılabilecektir. Yeni suyun kamusal alanda çok sayıda farklı kullanımına izin vermektedir; su jetleri, Yeni teknolojiler kamusal alanda çok sayıdave fokurdayan sudansuyun tekli jetler, sis bulutu, titreşimli farklı kullanımına izin vermektedir; su jetleri, ses sistemi ile entegre programlanabilir gösterimler fokurdayan su, tekli jetler, sis bulutu, titreşimli ve gibi. ses sistemi ile entegre programlanabilir gösterimler gibi. Su etkinlikleri sisteminin drenaj ve geri dönüş sistemleri yüzey kaplaması ile entegre olacaktır. Su etkinlikleridirekt sisteminin ve geri dönüş kullanıcılarla temasdrenaj ettiğinden havuz suyu gibi sistemleri yüzey kaplaması ile entegre olacaktır. tasavvur edilmeli, tüm su sürekli döngüde mekanik kullanıcılarla direkt temas ettiğinden havuz suyu gibi olarak filtrelenerek kullanılmalıdır. tasavvur edilmeli, tüm su sürekli döngüde mekanik olarak filtrelenerek kullanılmalıdır.
43
Peyzaj Kent Mobilyaları/ Oturma Elemanları Özgün karakteri güçlendirmek ve alanlar arasındaki farklılığı vurgulamak amacıyla Taksim Meydanı ve Cumhuriyet Caddesi ile Gezi Parkı ‘nda kullanılacak kent mobilyaları iki farklı stilde olacaktır. Biri daha sağlam ve çok yönlü, diğeri daha geleneksel ve klasik formlu . Taksim Meydanı büyük ölçüde metro ve bağlantı tünellerinin üstünde yer almaktadır. Bu sebeple hedeflenen niteliklere haiz ağaçlar ve bitkisel peyzaj için etrafı bank olarak kullanılarak yükseltilmiş toprak alanlar oluşturulmuştur. Bu blok oturma alanları aynı zamanda bitkisel dokunun korunmasında yardımcı olacaktır. Merdivenler, basamaklar ve duvarlar gayrı resmi, teraslı oturma mekanı olarak kullanılacaktır.
44
Peyzaj Kent Mobilyası Gezi Parkı’ndaki mobilyalar modern çizgilerle şekillendirilmiş olmalarına rağmen daha geleneksel form ve fonksiyonda olacaktır; “Aileden” olarak tanımlanabilecek mobilyalar. Farklı fonksiyonlara hizmet edecek elemanlarda benzer çizgiler ve malzemeler kullanılacaktır. Bulunduğu lokasyona göre farklı uzunluklara sahip oturma bankları olacaktır, bazıları daha kısa ve daha özel, bazıları daha uzun ve küçük grupların bir arada oturmasına imkan verecek şekilde. Banklar kollu veya kolsuz olarak da ayrışacaktır.
45
Peyzaj Yaya Köprüsü.
Bitki örtüsü
Gezi Parkı’nı üst kottan kateden Yaya Köprüsü yürüme yolu, enformel bitki saksıları ve oturma bölümlerinden oluşmaktadır. Köprünün genişlediği bölümlerde oluşturulan bitkilendirilmiş alanlar için Corten Çelik Levha ile oluşturulmuş geniş saksılar planlanmıştır. Bu saksılar atölyede imal edilerek yerine getirilecek ve monte edilecektir. Bitkilendirme için hafif toprak karışımı kullanılacak, karışımın içine su tutucu malzemeler katılacaktır. Saksıların içinde su birikmesinin yaratacağı problemlere engel olmak üzere drenaj sağlanacaktır. Toprağın altına yerleştirilecek su tutucu şilte hem yağmur suyu hem sulama suyu tasarrufu sağlayacaktır. Seçilen mevsimlik bitkiler ve ot türleri, görsel nitelikleri yanısıra sürdürülebilir peyzaj kriterleri göz önüne alınarak belirlenmiştir.
Saksı. Proje ebatlarına uygun prefabrike olarak Corten Levha ile imal edilecektir ve drenaj sistemine bağlanacaktır. İntensif bitkilendirme için hafif toprak karışım (230-350mm) Jeoteksitil FIL 105 Drenaj ve su tutucu örtü FKD60BO (60mm), arası perlit dolgu (8/16) Kayma önleyici ayırıcı filtre (RMS 500) Suya dayanıklı membran (kök tutucu özellikte) Çelik sac platform.
Yeşil bölümlere entegre edilmiş oturma bankları pasif rekreasyon için bakış noktaları oluşturmak üzere planlanmıştır.
Acanthus mollis Agapanthus `Blue Storm´ Corzaderia selloana Festuca glauca
46
Geranium macrorrhizum Geranium sanguineum Geranium renardii Hermerocallis fulva
Lavandula ssp. Linope muscari Miscanthus sinensis `grazillimus´ Origanum ssp. Potentilla erecta
Salvia ssp. Sedum mix Stipa tenuissima Thymus ssp.