1 8 6 47
Salacak
SU ’ YU HATIRL AMAK İstanbul’un Anadolu yakasında tarih ve kent yaşamına dair en renkli hikayelerin anlatıldığı Üsküdar Salacak semti kentin belleğinde yaşamını sürdürürken yeni hikayelerini yine İstanbul’a anlatmaya devam eder. Önerilen proje Salacak-Harem kıyı izleğinin mevcut doğası ve tarihi ile ortaya çıkan yeni kentsel gereksinimleri sentezleyen bir motivasyon ile Boğaziçi su önü yaşamı bağlamında yapısal çevre, kıyı alanları ve su ilişkileri gibi farklı açık alan ve kentsel tasarım potansiyellerini gözeten bir anlayış ile kurgulanmıştır. Proje, kent belleğindeki Salacak Sahili imgesini ve Boğaziçi kıyı yaşamı kültürünü muhafaza ederken yeni gereksinimleri, toplumsal paylaşımı ve birlikteliği katalize eden aktif, paylaşımcı ve dönüştürücü kentsel mekan programlarını içerir. Bu açık alan programları farklı sportif, kültürel ve sanatsal aktivitelere izin verecek esneklikte düşünülmüş; insan ölçeğindeki deneyim, yeşil alan kurgusu, kıyı sürekliliği, yaya sirkülasyonu ve kentlinin yaşam kalitesi önemsenmiştir.
Ke ntse l Tasarım St ra tej i ler i İstanbul Boğazı’nın Anadolu yakasında Üsküdar ve Harem arasında uzanan proje alanı, Salacak ve Selimiye Mahalleleri ile Boğaz arasındaki kamusal bir arayüz olarak ele alınır. Önerilen yeni kıyı izi tüm İstanbullular için su önündeki yaşamı vurgularken tarihe ve kentin yaşamına tanıklık eden bir kent parçasını tanımlar. Projedeki kentsel tasarım motivasyonu, kentlinin kentin aktif bir parçası ile yakından etkileşime girdiği, belirgin bir kentsel omurga üzerinde gelişen farklı informel programlarla karşılaştığı; verimli kullanılan ve kullanıcı etkileşimi ile dönüşebilen ve yaşayan kamusal mekan olanaklarının yaratılmasıdır. Tasarımın yaklaşımının merkezinde ise bu bölgenin tarihi anlamda karakterize eden su ile beraber yaşamak ve deniz kültürü yer alır. Nesiller boyunca Boğazın suyu ile buluşmaya bu kıyıya gelen İstanbulluların günümüzdeki olanaklarının azalmış ve sınırlanmış olması tasarımı kentsel bellekteki bu kültürel-rekreatif durumu yeniden kurgulamak üzerine motive eder. Alan boyunca uzanan kıyı çizgisi kamusal kullanım, su ile olan ilişkiler, rekreatif programlar çerçevesinde yeniden programlanır. Kıyı boyunca dolaşım sürekli hale getirilirken, Avrupa yakasını da görsel yakınlıklar üzerinden ele alan farklı kullanımlar ve programlar kıyı izi üzerinde yer alır. Alan içerisindeki kıyı kullanım sürekliliğinin sağlanması masterplan ölçeğinde farklı odak alanlarını ve bunlara özgü müdahaleleri gündeme getirir. Önerilen proje Boğaziçi kıyı sisteminin doğu kısmında Üsküdar-Harem bölgelerini içeren bir alanda 3 km uzunluğunda bir kıyı izleğini içerir. Bu bölgenin yeniden programlanması ve canlandırılmasında izlenen ana strateji söz konusu kıyı izleğinin bütüncül anlamda revitalizasyonu olarak özetlenebilir. Bu bütünsel müdahale yaklaşımı farklı “tematik alt alanların tanımlanması”, bu alanların bağlam ile ilişkilerin yeniden belirlenmesi ve bu alanların hassas ve fonksiyonel eklentiler ile aktivasyonunu içerir. Bu çerçevede proje, kıyı bölgesi boyunca her biri farklı bir kamusal işlevler programı barındıran ve kendi içinde örgütlenirken bir sistem örüntüsü içerisinde gelişen aktivite noktaları önermektedir. Söz konusu aktivite noktaları, alanın mevcut kurgusu, yakın çevredeki mahalleler ve yakın zamanda hizmete açılacak Üsküdar Nostaljik Tramvay Hattı’nın alandaki erişim noktaları ile ilişkilendirilmiştir. Kurgulanan tematik aktivite noktaları ise:
• Harem Aktivite Odağı
• Salacak Balıkçı Barınağı
• Kıyı Aktivite İskeleleri
• Salacak Seyir Terasları
• Suüstü Aktivite Platformları
• Falez Deneyim Rotaları şeklindedir.
E s ki Kı yı İ z ini n Hatır lanması ve İşl evse l E kl e ml e me
2
1
3
5
4
Alanda yapılan vurgulu bir peyzaj müdahalesi ile falezlerin kıyı kotunda uzanan bir yürüyüş rotası tariflenirken Salacak sahilindeki tarihi kıyı izi kentliye tekrar hatırlatılır. Bu “iz” aynı zamanda peyzajda farklı formlara dönüşerek işlevsel ve rekreatif çeşitlilik sağlayan bir kentsel eklenti olarak belirginleşir.
Peyza j Mü dah al eler i ve Rev i ta liza syo n Proje alanı mevcut florası ve kıyı karakteri bütüncül bir koruma ve ekolojik geliştirme stratejisini zorunlu kılar. Projede alanındaki mikro-floranın korunması ve geliştirilmesi ile peyzaj ve açık alan rekreasyon olanaklarının arttırılması tasarım yaklaşımı açısından kritiktir. Falezlerdeki mevcut ağaç dokusu ve kıyı izi bir doğal girdi olarak proje tasarım sürecine dâhil olur. Bu bağlam içerisinde yeni eklenen mimari ve peyzaj programları alandaki uygun alanlara konumlanırken alanın yeniden ele alınan yeşil dokusu mimari katman ile bütünleşir.Bu müdahaleler çevresel koruma, geliştirme ile kıyı erişiminin süreklileştirilmesi ve canlandırılması bağlamlarında yapılır. Alan özelindeki peyzaj müdahaleleri farklı tasarım yaklaşımları üzerinden şekillenir buradaki ana yaklaşım ekolojik revitalizasyondur. Bu anlamda kıyı boyunca bitki dokusu ve faunanın tekrar oluştuğu ve doğal biyolojik süreç içerisinde geliştiği bir ekolojik mikroçevrenin oluşumudur. Alan özelinde bulunan mevcut bitki ve ağaç dokusu korunarak ve yer yer çoğaltılarak Salacak kıyısında yeşil dokulu bir rekreatif alt sistem oluşturulur. Bu yeşil dokunun kıyı çevresinde oluşturduğu yeni izlek ve bu dokunun içerisinde eklemlenen kamusal programlar yakın çevredeki baskın yapısal doku ile kontrast biçimde kent içi yeşilin özellikle Harem Aktivite Odağı çeperinde deneyimlenmesini ve kent yaşamına entegrasyonunu sağlar. Alan genelindeki bu temel peyzaj kararı kıyı ve kent algısının derleyici unsuru olurken gerçekten içinde yaşamaktan zevk alınan, dinlendirici, motivasyon geliştirici ve etkileşimli bir ortamın da ana temasıdır. Alandaki farklı türlerdeki ağaçlar ve bitkiler ise mevsim geçişlerinde farklı pittoresk karakterler ortaya koyan türlerin canlı bir koleksiyonudur. Kıyı boyunca uzanan yeni yol kenarlarında yağmur suyunu toplayacak biyo-hendekler yağmur suyundaki organik ve inorganik atık maddeleri bitkileri kullanarak filtreleyen ve temizlenmiş yağmur suyunun toprağa infiltre olmasını sağlayan peyzaj elemanları olarak kurgulanmıştır. Kıyı boyunca oluşturulan bu sistem yağmur suyunu farklı derinliklerde oluşturulmuş sulak alan dizisinden yavaş yavaş geçirir. Bu süreçte fitoremediasyon kapasitesi yüksek bitkiler ile sudaki atık maddeleri temizlenirken çevre ekolojisi ve biyoçeşitliliğe katkıda bulunan bir sistem oluşturulur.
VA Z İ Y E T P L A N I • Ö LÇ E K 1 / 2 0 0 0 ÜSKÜDAR-HAREM KIYI İZLEĞİ
P1