57_E1SC3AZ7

E1SC3AZ7

E1SC3AZ7

Taksim Meydanı ve Çevresinin Kamusal Alan Bağlamında Değerlendirilmesi

Arendt, kamusal ve özel alan ayrımı ilk kez şehir-devletlerin doğuşuyla başlatır ve birey bu noktadan itibaren Aristo’nun tabiriyle idios olmaktan çıkıp iki ayrı varoluş düzenine ait bir yurttaş haline gelir. Ev idaresi ile daha önceden ailenin özel alanına dahil olan bütün meseleler de kolektif bir hal alır. Birçok kuramcının uzlaşısına göre ise kamusal alan, en geç Habermas’ın tariflediği burjuva toplumunun ortaya çıkışıyla, yine Habermas’ın iletişimsel eylem dediği, yurttaşların “genel yarara ilişkin meseleler hakkında kısıtlanmamış bir tarzda... kanaatlerini ifade etme ve yayınlama özgürlükleri garantilenmiş” şekilde iletişim kurabildikleri mekan olmaktan çıkar. Kamusal alan kullanımı ise formel bir yükümlülüğe dönüşmüştür, zira Sennett’e göre kamusal aktör “duygularını takdim eden insandır”, ve bu takdim mekanını bulamaz.

Taksim Meydanı’nı bir kamusal alan olarak tanımlayan, Fransız İhtilali’nin hemen ertesinde, merkezden uzaklaşan otoritenin içerisinde pay edildiği askeri-bürokratik sınıfı temsil eden ve 20 yıl içinde bu değişimi Yeniçeri Ocağı’nı yerle bir ederek mühürleyen Topçu Kışlası’dır. Bu olayın üzerinden daha 100 yıl geçmeden, 31 Mart Vakası’nda Osmanlı Tarihi’nin en önemli güç odağı değişimlerinden biri yine Topçu Kışlası odağında gerçekleşir. 1936 yılında İstanbul için kentsel bir planlama yapması isteğiyle ülkeye davet edilen Prost’un tasarımı birçok eleştiri alır. Bunlar içinde proje açısından en çok bağlayıcılığı bulunan ise, çağdaş demokrasi fikrinin küresel olarak tanındığı bir dönemde yapılan planlamanın kamusal alanı kamuya terk etme adına hiçbir gayret göstermeyip, temsiliyetin devir teslimini yapmaktan öteye gitmemesidir. O günden bu yana hala, her 1 Mayıs’ta, her 8 Mart’ta, Haziran Olayları’nda,... yurttaş kamusal alanı müsadere etme mücadelesini yineler.

2

E1SC3AZ7

Fiziksel ve Mekansal Şehir Okumaları İstiklal Caddesi’nin meydan yönündeki girişini tutan Maksem-Hazne ve Ayia Triada Kilisesi önüne denetimsizce getirilen ticari işlevler silüet kaybı yaratmaktadır.

Yayalaştırma ve parkın bütünlüğündeki bozulmalar sonucunda meydan Cumhuriyet Anıtı’yla bulduğu odağını kaybetmiş, kanserleşip kayıp yüzeylere yayılarak yaya hareketi tanımsız bir boşlukta yüzer hale getirmiştir.

Talimhane etki alanı

Atatürk Kitaplığı

Meydanı çevresine bağlayan vektörler, meydanı destekleyecek işlevlerin azlığı nedeniyle bu yüzeylere çarparak geri dönmekte ve meydanı içine kapalı hale getirmektedir.

Alana rastgele serpiştirilmiş gibi duran ve dikey sirkülasyonu sağlamaktan öteye gidemeyen yarıklar olarak tezahür eden ulaşım altyapısı bağlantıları ise algılanamaktadır ve toplu taşımaya ulaşım sorununun ötesinde, ciddi bir güvenlik zaafiyeti de doğurmaktadır.

AKM

Park kullanıma sunulacak işlevler barındırmadığı için davetkarlığını yitirmiş, kayıp bir alan haline gelmiştir.

Talimhane yönündeki topografyanın yalnızca ince merdivenlerle aşılıyor olması, bu alanla kurulan ilişkiyi çok zayıf kılmaktadır.

Tanımsız meydan boşluğu

Vakıflar Oteli’ne açılan alan nedeniyle hem kuzeybatısı köşesi yalnızlaşmış, hem de Atatürk Kitaplığı’yla olan mekansal ilişki tamamen kopmuştur.

Ulaşım altyapısı görünürlük problemi

Çevre ile ilişkisi kopuk ara kesitler

Parkın çekim merkezlerinin eksikliği duvar etkisi Kot farklarının sebep olduğu kopukluk

Osmanbey yönünde ise tarihsel sürekliliği olan güçlü bir bağlantıya karşın araç yollarının yarattığı düğüm yaya akışı imkansız hale getirmiştir.

Görsel kopukluk Masif kütle

Talimhane etki alanı

Atatürk Kitaplığı

Atatürk Kitaplığı

AKM

AKM

Anlamını yitirmiş aks

Araç trafiği öncelikli yollar

Okunurluğu azalmış tarihi doku

Yaya akışı kesintileri

Anıtın konumunu tanımlayan kayıp parçalar

Ulaşım altyapısı görünürlük problemi

Altyapı işlevini yitiren su yapıları

Güvenlik sorunu olan ulaşım kotu yüzeyleri

Kültür Sanat yapıları Tarihi doku ve Kültür Sanat yapıları ile görsel kopukluk

3

Taksim Odağında Kentsel Gelişim Analizi

Antik çağlardan bu yana insan yerleşimine ev sahipliği yapan Galata 19. Yüzyıla kadar kendi surları içerisinde kimliğini korur. Su bütün organik yaşam için elzem olmakla birlikte, insan, medeniyetini sürekli kılabilmesi adına bu elemente bedenle doğrudan ilişkisi olmayan özgün bir ikmal ihtiyacı duyar. Bu ikmal ihtiyacını bayındırlık faaliyetleri içerisinde ürettiği yapısal araçlarla karşılaması nedeniyle, çevre düzenleme ve yapılaşma faaliyetleri medeniyet kurma eylemlerinin önclüğünü yapar.

Taksim, çevresi, ve onu kadim Galata kolonisine bağlayan hattın gelişimi de bu senaryo içerisinde gerçekleştir. 1731’de Taksim maksemi ve buna bağlı hazneyle bölgeye su altyapısı gelir. Devlet temsilcilikleri maksemi Galata’ya bağlayan hat üzerinde sıralanmaya başlar. Modern kent yaşantısı bu hat üzerinde yeşerir, Tarlabaşı ve Cihangir yönünde konutlaşma başlar. Osmanlı Devleti de bu değişimden uzak kalmak istemez, modernleşmesini ordudan başlatır ve Maçka Vadisi’nin etrafı bu yeni düzenin lokomotivi işlevini görecek kışlalarla sarılır. 1856 yılında Saray’ı da Dolmabahçe’ye taşıyarak değişen güç odakları ve kent yaşantısının arasında kendini konumlandırır.

Cumhuriyet döneminde ise modernleşme artık modernizm adıyla tanımlı bir şekilde yapılmaya başlar.

Talimhane modernist yapı stoğu ve gridal planlamasıyla bunun yansımasıdır. Prost Planı’yla da yine ya doğrudan proje alanı ya da etki alanından geçen yeni arterler açılır, modernist bir kent meydanı ve ona eklemlenen büyük bir kentsel yeşil alan planlanır. Uygulamanın nihayete erdirilmesi yaklaşık 50 yıl sürer. Bu süre içerisinde kağıt üzerinde yeşil alan olarak bırakılan Maçka Vadisi’ne adım adım turistik işlevler sokularak bugünkü haline getirilir.

4

E1SC3AZ7

Tasarım Yaklaşımları ve Stratejiler

E1SC3AZ7

Gezi Parkı ve Talimhane bölgeleri, proje alanında iki farklı baskın kentsel geometriyi tanımlamaktadırlar. Bu alanlardan yarışma sınırlarına dahil olan park bölümünde, yalnızca Prost’un özgün planlama vasıflarının yitirildiği kısımlarda müdahale meşru görülmektedir.

Korunan ve Güçlendirilen Akslar: 1.Harbiye yönünden gelen ve tarihsel sürekliliği olan aks 2.AKM ve Atatürk Kitaplığının iki ucunu tuttuğu kültür-sanat işlevlerinin takıldığı aks 3.Tarlabaşı’ndan Kültür Vadisine bağlanan diyagonal aks. Proje alanının Büyük Gezi’yle ilişkisi mülkiyet ilişkileri nedeniyle kopuk durumdadır. Kent için büyük bir kazanım olacak bu birleşmeyi sağlamak, kent ölçeğinde büyük kazanımlar vaadetmektedir

Tarihsel korumacılık metodolojisine göre alanda önem teşkil eden ögeler

Tanımlanan üç aksın kesişimi yeni bir kentsel odak oluşturmaktadır. Bu odak projede bir pivot noktası olarak kullanılmaktadır.

Aynı geometrik ilişkilerin tanımladığı ikincil meydanlar; 1.AKM’nin önünde bir dış fuaye oluşturuyor 2.Kuzey yönünde transfer donatılarını destekleyen bir karşılama alanı ortaya çıkarıyor 3.Atatürk Kitaplığı fiziki engellerinden kurtarılıp alternatif kullanımlarla desteklenirken eski ve yeni işlevleri bütünleştiren bir meydan ortaya çıkıyor

Alan için önemli aksların belirlenmesi ve meydan geometrisinin çıkışı

Yeni Odak yerinin belirlenmesi için uzamsal kütlelerin kesiştirilmesi

Meydanlar Ana akslar

Gezi parkı yeşil doku devamlılığı

Yavaşlatılmıs trafik aksları

Kültür Sanat aksı

İkincil meydanlar ve çevre bağlantıları

5

Ekoloji Katmanı:Yeşil doku ile iç içe geçen bir meydan ve etki alanı

E1SC3AZ7

1. Park içerisine hapsolan yeşil doku çevresine sızarak ve Atatürk Kitaplığı peyzajıyla fiziksel bağlantı kurarak Büyük Gezi’nin varlığını yeniden ihtimaller dahiline sokmaktadır.

2. a) Parkın günlük insan yaşamı ile bitki yaşamı arasına çektiği rijit çizgiler buharlaştırılacak ve tüm biyolojik yaşamın alan ölçeğinde akışkanlığı sağlanacak b) Ulaşım altyapısıyla kurulan fiziki temas, parkı kentin tamamı için günlük yaşamın bir parçası olan, ulaşılabilir ve makul bir seçenek haline getirecek c) Prost’un özgün planınının yıllar içinde yitirdiği davetkarlık, gezinti yolları, karşılaşma ve servis mekanlarının bütüncül kurgusuyla iade edilecek d) Getirilen yeni işlevlerle park, yalnız içinde yürünebilir bir alan olmaktan çıkarılarak peyzaj deneyimi zenginleştirilecek 3. Suyun, kent yaşamını alana getiren unsur olarak analojik bağlamda ele alınması ve park içerisinde kendine ait hacimler verilmesi suretiyle park merkezli güçlü bir peyzaj odağı sağlanarak, tarihsel süreklilik tesis edilecek.

Otel peyzajında tekrarlayarak sınır etkisini kıran bodur peyzaj ögeleri Kuzey parkı transfer merkezi Gezi parkından ayrışan flora Donatı alanları ve bekleme

76.00

Gölet ve Su Yolu Suyun tarihsel sürekliliğini sağlamak için önerilen bir deneyim mekanı Parkın müdahale görmüş alanı Sirkülasyon Bahçesi parka eklenen peyzaj alanı Gezi parkının peyzajı korunmuş merkezi

D2

79.00

82.00

83.00

77.00 80.00

6

73.00

E1SC3AZ7 mevcut peyzaj

sarkık sophora

londra çınarı

yaprak döken ağaçlar

akçaağaç

meşe

ıhlamur

4 mevsim yeşil

manolya

yaprak döken ağaçlar

londra çınarı

çitlembik

erguvan

parkın müdahale görmüş kanadı

kırmızı yapraklı erik

yeni eklenen İstanbul’un kimliğine özgü peyzaj ögeleri

parkın ve yeni eklerin peyzaj anlatımı

Atatürk Kitaplığı Parkı Atatürk Kitaplığı bilgi üretim ve paylaşım mekanları

manzara köprüsüne parktan bakış

80.00

D1

78.00

D2

83.00

D1 Atatürk Kitaplığı bağlantısı ve manzara köprüsü

80.00

83.00

83.00

Kent mobilyaları döşeme kaplamaları ve aydınlatmalar için alternatifler olusturulurken Gezi parkının yeşilinin devamlılığı gözönünde bulundurulmuştur.

Döşemede kademeli yırtıklar acılarak oturma üniteleri konumlandırılmıştır.

7

E1SC3AZ7

Kamusal Alan Katmanı: Sekansiyel müdahalelerin kazanımları

1. Birbirini tekrar etmeyen ve farklı ölçeklerde ele alınan işlevlerle park ve etki alanında dinamik bir bütün oluşturulacak

A) Meydanın geometrisi yeniden tanımlanacak. Parkın özgün sınırlarıyla kesiştiği noktada pivot işlevi gören ve proje alanını çevreleyen yüksek yapılarla Cumhuriyet Anıtı’nın ara ölçeğini bulan bir kule konumlandırılacak

B) Topçu Kışlası’nın güneydoğu kulesi izdüşümüne, alana ve modernleşme tarihine ışık tutan bir Bellek Galerisi ile, dönemsel olarak kurulacak pavyonlar için bir alan getirilecek. AKM’den Atatürk Kitaplığına uzanan kültür sanat omurgası güçlenecek.

C) Meydan kotu, park ve toplu taşıma istasyonları arasında görsel ilişki kuracak ve kot ilişkilerini düzenleyecek. servis işlevleriyle desteklenen, sürekli yaşayan bir avlu kurulacak

D) Park ile Atatürk Kitaplığı arasındaki mekansal kopukluk bir köprü vasıtasıyla giderilecek. Bu bağlantıya Boğaz’a ve Maçka Vadisi’ne bakı veren bir vista terası eşlik edecek

E) Parkın özgün hali kaybedilen batı kanadında, düşey sirkülasyon ve topografya nedeniyle olmayan dinlenme/oturma işlevi alanın tamamına yayılacak. Talimhane’yle ilişki kurulacak Tarihi doku ile temas halindeki alanların ele alınışı

2. Su haznesine eklemlenen saçak Meydan’ın geometrisinin tanımlanmasına yardımcı olacak ve seyyar satış üniteleri için bir üst örtü yaratacak

3. Aya Triada Kilisesi’nin önündeki bozulan yapılaşma yerine oluşturulacak Kilise Çarşısı İstiklal Caddesi girişi işlev kaybına uğramadan silüetin meydan yönünden algılanabilmesini sağlayacak

4. Modern mimarlık açıkhava müzesi potansiyeli barındıran Talimhane bölgesi yapılan yaya öncelikli hamlelerle gezilebilir hale gelecek

Araç trafiği ile kuzey transfe 76.00

meydandan Gezi seyir teraslarına bakış Talimhane gridinin meydan formun oluşturması

82.00

79.00

seyir terası 83.00

Tarlabaşı vista platformu minibüs aktarma

8

Talimhane ve Gezi Parkı geometri ilişkisinde pivot gorevi üstelenen yeni odak 77.00

73

80.00

meydan platformu

A d A

İstiklal Caddesi girişini tanımlayan Maksem Saçağı ve Kilise Çarşısı Kilise ile görsel ilişki kuran Kilise Çarsısı ve avlusu

8

E1SC3AZ7

talimhane gridi

otobüs gezi parkı

minibüs tarlabaşı platformu

metro otobüs

avlu maksem sacagı sıraselviler guzergahı

MEYDAN-GEZİ PARKI DENGESİ YENİ ODAK PİVOT NOKTASI

YENİ ODAK ETKİ ALANI

minibüs taksi

tramvay

yeme-içme alış veriş sanat

MEYDAN SINIRLARINI TANIMLAYAN UNSURLAR

ULAŞIM NOKTALARI

MEYDANI BESLEYEN FONKSİYONLAR

Taksim meydanının ve yeni odak noktasının şekillenişi

Cumhuriyet anıtına bakı saglayan oturma

80.00

e paylasımlı er meydanı 78.00

Atatürk Kitaplığı ve bilgi üretim paylaşım mekanları 83.00

Atatürk Kitaplığı bağlantısı ve manzara köprüsü

80.00

şehir ölçeği

83.00 83.00

beyoğlu ve çevresi

meydan ölçeği

Yeni odak noktası; demonte edilebilir hafif bir strüktür olarak merkeziyetçi etki alanı tanımlayan ve ulaşım altyapısı ile direkt bağlı dikey bir sirkülasyon elemanıdır. Farklı yüksekliklerde tahmini etki alanları düşünülmüş, kulenin boyutları kentli ile istişareye açık bir konu olarak ele alınmıştır.

3.00

83.00 Avlu donatılarıyla dış fuaye hizmeti verecek Akm meydanı

Aya Triada Kilisesi önünde bozulan yapı grubu yerine kurgulanan mekan 9

E1SC3AZ7

Geçiçi Pavyon Bellek Galerisi ve Atatürk Kültür Merkezi

Taksim meydanının kent ölçeğinde kültür sanat mekanları ile kurduğu ilişki Lütfi Kırdar Kongre Merkezi Cemal Reşit Rey dolapdere Arter Plevneli

İstiklal Caddesi

Dolmabahce sarayı Denizcilik muzesi Atatürk kitaplığı

Yapı kredi Pera Salt

AKM

Bogazkesen Galerileri Tophane-i amire Mimar Sinan resim heykel muzesi İstanbul modern Galata kulesi Yuksekkaldırım Salt Galata

salt

anıttan akm yönüne bakış

10

Topçu Kışlası ve tanımladığı Taksim Meydanı’nın siyasal ve toplumsal tarihimizin ana sahnesi oluşu, modernleşme sürecimizle yaşıttır. Topçu Kışlası’nın okunabilen sayılı izlerinden olan kule izdüşümünde, meydanın ulaşım odağından doğrudan ulaşılabilen bir Bellek Galerisi yerleştirilmesi, bireye hemen ardından deneyimleyeceği mekanı gerçek anlamda okuyabilme olanağı sunar.

akm’den pavyon yönüne bakış

E1SC3AZ7

Kent Avlusu

avludan otobus duraklarına giriş ve meydana bakış

avludan pavyon girişi ve akm yönüne bakış

11

E1SC3AZ7

Atatürk Kitaplığı bilgi üretim ve paylaşım mekanları Atatürk Kitaplığı’nın işlevi, halihazırda kullanıldığı şekliyle bir veri tarama merkezi olarak sadeleştirilir. Açık çalışma alanları ve bir kurul tarafından önerileri uygun bulunan ekiplere proje ortaklığı esasıyla bedelsiz kiralanacak özelleşmiş ofislerle desteklenir. Verinin yalnızca kullanılmadığı, paylaşıldığı ve üretildiği bir şemaya kavuşur.

kütüphane meydanı

12

kütüphane meydanı

E1SC3AZ7

Hareket Akışı Katmanı: Alanın dinamizmine cevap veren geçirgen ve sürekli bir akış 1. Rekreatif ve ulaşıma dair işlevlere göre yaya öncelikli akslar tanımlanacak. Eklenen yatay ve dikey sirkülasyon elemanlarıyla akışın devamlılığı sağlanacak.

2. Taşıtların akışı akıllı yol sistemleri adapte edilerek yavaşlatılacak. Trafik yalnız fiziksel değil, algısal olarak da yaya öncelikli hale gelecek.

3.Toplu taşıma durakları metro altyapısıyla ilişkili transfer noktalarında regüle edilecek. Kolay ulaşılabilir ve hızlı bir ulaşım ağına kavuşulacak.

kuzey transfer saçağı metro ve otobüs durakları

otobüs durakları yeni odak metro ve otobüs durakları

Ataturk Kitaplığı otobüs durakları

Kent avlusu metro ve otobüs durakları Batı transfer saçağı minibüs ve taksi durakları

meydan platformu minibüs durakları

6d

ak.

yol yönetim sistemleri

tram

asfalt yol sınırı

yeni odak

kent avlusu

toplu taşıma

2da tramvay

. ak 1d . ak

meydan kaplama malzemesi

5d

k.

2.5dak.

1.

havayolu tasımacılığı

2 dak. sivil araç

4 da

k.

kuzey transfer zemin dosemesi ile yavaşlatılmış trafik

4 dak.

5.5

4.5 dak.

da k.

kuzey transfer saçağı

3d

ak.

minibus-taksi saçağı

aktarmalar arası yürüme mesafeleri 13

E1SC3AZ7

EKİP ORGANİZASYON ŞEMASI

14

-

Mimar 4 kişi

-

Mimar (Restorasyon alnında yüksek ihtisaslı) 1 kişi

-

Mimar (Mimarlık tarihi alanında yüksek ihtisaslı) 1 kişi

-

Şehir Plancısı 1 kişi

-

Peyzaj Mimari 1 kişi

-

İnşaat Mühendisi (Çelik yapılar alanında yüksek ihtisaslı) 1 kişi

-

Makine Mühendisi

-

Elektrik Mühendisi

E1SC3AZ7

15