Wycieczkaseniorzy

WYCIECZKA DLA SENIORÓW

PO UZDROWISKACH MAŁOPOLSKI

SPIS TREŚCI

Projekt „Wsparcie działalności MŚP z branży turystyki oraz zwiększenie rozpoznawalności Małopolski jako turystycznej marki gospodarczej” (nr RPMP.03.03.01-12-0593/18) współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego 2014- 2020.

Fundacja Rozwoju Regionów www.f-rr.org Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP www.sgurp.pl

Dyrektor artystyczny: Konrad Rogoziński

Tekst: Maria Kościelniak

Korekta: Agata Kościelniak

Projekt: Klaudia Stochmal

Skład: Klaudia Stochmal

Fotografie: © Konrad Rogoziński / DigitalPlaces.pl

Oprócz:

Strona redakcyjna; str. 75 Wędkowanie na Popradzie; str. 102 zdjęcie nr 2; str. 103 zdjęcie nr 3; str. 137 podhalańskie wędkowanie; str. 165 © Freepik

Str. 10; str. 24; str. 54-55 Kolej Linowa Homole; str. 56; str. 70 zdjęcie nr 1; str. 72 Park Węgielnik-Skałki; str. 73 Baseny na Radwanowie; str. 78; str. 118; str. 134 Torfowisko Baligówka; str. 144; str. 150 Swoszowice; str. 153 Zabłocie, str. 155 Łagiewniki; str. 156 panorama; str. 168 © Łukasz Świętach

Str. 14 © Narodowe Archiwum Cyfrowe

Wykonanie: Wydawnictwo multimedialne Digital Places www.digitalplaces.pl

Kraszewskiego 1/406 33-380 Krynica-Zdrój

Str. 36 © Maciej Zwierz

Str. 42 www.szukajwarchiwach.gov.pl

Str. 53; str. 70 zdjęcie nr 6; str. 74 Wieża widokowa na Eliaszówce

© Wiktor Baron

Str. 55 Kuligi © Adobe Stock

Str. 71 zdjęcie nr 5 i 4; str. 74 Park „U źródeł św. Kingi w Głębokiem”; str. 77 Jackowa Pościel - Dolina Pamięci © Mirosław Hobora

Str. 79 © Marcelina Kubiak.

Str. 81 © Chata pod Pustą

Str. 88; str. 92 Park Zdrojowy i Pijalnia Wód Mineralnych; Str. 97; str. 101 zdjęcia nr 1 i 2 str. 104, str. 105; str. 106 zdjęcie nr 2; str. 107 © Piotr Gaborek

Str. 102 nr 1; str. 103 nr 1, nr 2 © Arch. UM Uście Gorlickie

Str. 110; str. 119; str. 120, 126 zdjęcie nr 4 © Joanna Dragon

Str. 112 zdjęcia nr 1 i 4; str. 115 Leśna ścieżka edukacyjna w Uroczysku Krzywoń; str. 116-117 Wieża widokowa na Polczakówce, Kościół Świętego Krzyża na Piątkowej Górze w Rdzawce; str. 121 zdjęcia nr 2, 3, 4, str. 126 zdjęcie nr 2; str. 127 zdjęcia nr 1 i 2; str. 128; © Piotr Kuczaj

Str. 138 zdjęcie nr 2; str. 139; 140; 141 © Arch. UG Czarny Dunajec

str. 159 Podziemia Rynku © Tomasz Kalarus;

Str. 160 Teatr Bagatela © Dariusz Baran;

Str. 160 Narodowy Stary Teatr © Ryszard Kornecki

Str. 160 Opera Krakowaska © Wiktor Siwanowicz

Str. 160 Filharmona Krakowska © W. Plewiński

Str. 166 © Adobe Stock

Wycieczka dla seniorów przez małopolskie uzdrowiska

Krynica, Muszyna, Szczawnica, Piwniczna, Wysowa, Rabka, Swoszowice... Miejscowości te znane są w całej Polsce i od lat odwiedzają je liczni kuracjusze oraz turyści. Młodsze uzdrowisko, Czarny Dunajec, powoli zyskuje podobną sławę. Wszystkie słyną z dobroczynnego klimaty, wszak, z wyjątkiem krakowskich Swoszowic, są miejscowościami górskimi. Wszystkie mogą poszczycić się obecnością leczniczych wód mineralnych (Czarny Dunajec – wód geotermalnych i torfu), dzięki którym uzyskały status uzdrowiska i sławę. Wszystkie też pełne są atrakcji, dzięki którym kuracjusze chętniej je odwiedzają.

„Wycieczka dla seniorów przez małopolskie uzdrowiska” to zbiór najciekawszych atrakcji wybranych specjalnie

dla osób starszych. Coś dla siebie znajdą tu ci, którzy uwielbiają oglądać wiekowe zabytki, pasjonują się architekturą, sztuką i historią, ale także ci, którzy preferują aktywne sposoby spędzania czasu. Łowcy krajobrazów znajdą tu łatwo dostępne punkty widokowe i trasy wędrówek. Dla miłośników kultury przygotowano kalendarz imprez kulturalnych i informacje o najciekawszych muzeach. W każdej z gmin uzdrowiskowej znajduje się także propozycja spaceru pieszego prowadzącego przez najciekawsze zakątki uzdrowiska lub całej gminy. Dla osób o mniejszej mobilności specjalnie oznaczono atrakcje łatwo dostępne. W e-booku zamieszczono także obszerny opis uzdrowisk i występujących w nich źródeł.

KRYNICA-ZDRÓJ

Uzdrowisko między Beskidami

Perła Polskich Uzdrowisk to klasyk wśród małopolskich gmin uzdrowiskowych, który sprawdzi się zawsze. Krynica-Zdrój położona jest na południu Małopolski, pomiędzy szczytami Beskidu Niskiego i Beskidu Sądeckiego. Miasteczko usytuowane jest w dolinie Kryniczanki, nad nim wznosi się Góra Parkowa (742 m n.p.m.), spod której wypływają krynickie zdroje oraz Jaworzyna Krynicka (1 114 m n.p.m.), szczyt, który sam w sobie jest wielką atrakcją.

Krynica-Zdrój to kierunek dla wszystkich tych, którzy szukają modnego uzdrowiska, z leczniczymi wodami i bogatą ofertą zabiegów, ale i licznymi atrakcjami. Można znaleźć tu wiele zabytków takich jak drewniane wille pamiętające jeszcze swoich wielkich mieszkańców, piękne budynki uzdrowiskowe czy drewniane cerkwie. Aktywnym seniorom Krynica oferuje wiele tras spacerowych oraz rowerowych. Ci, którzy uwielbiają wydarzenia kulturalne, powinni przyjechać tu na Festiwal im. Jana Kiepury, choć dla siebie znajdą tu coś o każdej porze roku – potańcówki, koncerty czy zimowe kuligi z biesiadami.

GŁÓWNA

ŁABĘDZI STAW

WYCIECZKA PIESZA

Pieszą wędrówkę po Krynicy-Zdroju warto rozpocząć w jej centrum, na słynnym deptaku. To miejsce, w którym czuć atmosferę uzdrowiska i jego długą historię. To tam, pod Górą Parkową (742 m n.p.m.), powstała pierwsza osada założona przez Wołochów. To tam wypływają krynickie zdroje. Wreszcie to tam znajdują się najważniejsze krynickie zabytki: Pijalnia Główna z ogrodem zimowym, Stary i Nowy Dom Zdrojowy, Łazienki Borowinowe i Mineralne, Muszla Koncertowa czy Nowy Dom Zdrojowy. Mówi się, że krynicki deptak przypomina wielką salę balową, po której przechadzać można się wśród pięknych zabytków. Dawniej był miejscem, w którym trzeba było przebywać, to tam spotykano znajomych czy znane osobistości, które licznie Krynicę-Zdrój odwiedzały. Z deptaka warto przejść nad Kryniczankę, wzdłuż której prowadzą Bulwary Dietla. To przy nich stoją piękne, drewniane wille. W jednej z nich, niebieskiej „Romanówce”, znajduje się Muzeum Nikifora.

Z Bulwarów ruszamy w stronę dolnej stacji kolei linowo-terenowej na Górę Parkową. Nim dotrzemy do stacji, zobaczymy pomnik Nikifora, a nieco dalej Pijalnię Jana. Zbocza Góry Parkowej to Park Zdrojowy, który przecina wiele ścieżek prowadzących na szczyt. Nasza trasa prowadzi najciekawszą z nich, obok miejsc takich jak Łabędzi Staw, Czarny Staw i Leśne Sanktuarium Matki Bożej Królowej Krynickich Zdrojów. Warto zboczyć też nieco ze szlaku, by zobaczyć Pomnik Jelenia i Źródełko Bocianówka. Dobrze oznaczone ścieżki, z których każda prowadzi na szczyt, na pewno nie pozwolą nam się zgubić.

Na Górze Parkowej można odpocząć na ławeczkach, posilić się i wypić kawę w kawiarni utrzymanej w stylu lat dwudziestych, przez której przeszklone ściany oglądać można panoramę Beskidu Sądeckiego. Z Góry Parkowej zejdziemy na deptak, idąc za znakami niebieskiego i żółtego szlaku pieszego (w stronę Krynicy-Zdrój).

GÓRA PARKOWA

KULTOWE ATRAKCJE

PIJALNIA GŁÓWNA

Pijalnia Główna to jeden z najbardziej charakterystycznych i na pewno jeden z najczęściej odwiedzanych budynków w Krynicy-Zdroju. Została zbudowana w latach 70 XX w. w stylu modernistycznym, a przebudowana w latach 2012 - 2015. To przeszklona konstrukcja przykryta aluminiowym dachem. W środku można spróbować lokalnych wód mineralnych: Jana, Słotwinkę, Tadeusza, Zdrój Główny i Zubera. Ponadto w Pijalni znajduje się kawiarnia, Ogród Zimowy, kramy z pamiątkami i kosmetykami oraz sala koncertowa. Przez cały rok odbywa się tu wiele imprez.

GÓRA PARKOWA

Góra Parkowa wznosi się na 742 m  n.p.m., tuż nad krynickim deptakiem. Na jej północnych i wschodnich stokach rozłożony jest Park Zdrojowy, z licznymi alejkami i ławeczkami. Na zachodnim zboczu Góry Parkowej znajdują jeziorka osuwiskowe – Czaple Stawy. Ciekawym miejscem jest też Polana Michasiowa i Leśne Sanktuarium Matki Bożej Królowej Krynickich Zdrojów. Szlaki na szczyt zaczynają się już na deptaku. Na Górę Parkową można wjechać też koleją linowo-terenową z 1937 roku! To najstarsza tego typu konstrukcja w Polsce. Stacja Dolna i Górna to miejsca, w których można przenieść się w czasie do lat międzywojennych, dzięki specjalnie przygotowanej, interaktywnej wystawie. Na szczycie znajdują się różnorodne atrakcje, punkty gastronomiczne i punkty widokowe, w tym kawiarnia z przeszkolonymi, panoramicznymi ścianami.

BULWARY DIETLA

Przy Bulwarach Dietla, nad Kryniczanką, stoją drewniane wille przypominające te, które zobaczyć można w szwajcarskich kurortach. Krynickie wille powstawały w II poł. XIX w., w czasie rozwoju uzdrowiska, a mieściły w sobie pensjonaty, często bardzo luksusowe, nowoczesne zakłady lecznicze i najlepsze restauracje. Stoi tu między innymi zielona „Wisła” gdzie Emilia Burzyńska, wdowa po krakowskim profesorze, przyjmowała panny z dobrych domów. Stoi „Witoldówka”, zbudowana przez dr. Skórczewskiego, który prowadził tu nowoczesny zakład dietetyczny, czy też „Małopolanka” z Domem Kawy i Wina, a na końcu niebieska, dumnie się prezentująca „Romanówka”, w której dziś znajduje się Muzeum Nikifora , słynnego, krynickiego artysty. W muzealnych salach zobaczymy jego dzieła, portrety, rysunki budynków, autoportrety, ale także narzędzia, którymi artysta się posługiwał i jego osobiste przedmioty.

KOLEJ GONDOLOWA NA JAWORZYNĘ KRYNICKĄ Z PLATFORMĄ WIDOKOWĄ

Dolna stacja Kolei Gondolowej na Jaworzynę Krynicką znajduje się w Czarnym Potoku. Jej wagoniki w 7 minut pokonują 2 km odległości i 465 m różnicy wysokości. Z górnej stacji rozpościera się piękna panorama na okolice, jednak najpiękniejsze widoki można zobaczyć z platformy widokowej zbudowanej na jej dachu. Przy stacji górnej znajdują się też restauracje. Z tego miejsca można także wyruszyć na piesze wędrówki – do schroniska PTTK Jaworzyna Krynicka jest stąd zaledwie kilkaset metrów, a do słynnego Diabelskiego Kamienia nieco ponad 1 km. Przez szczyt Jaworzyny Krynickiej przebiega Główny Szlak Beskidzki (kolor czerwony), którym dotrzemy na krynicki deptak lub na Halę Łabowską (1 061 m n.p.m.).

ŁATWO DOSTĘPNE

ŁATWO DOSTĘPNE

WIEŻA WIDOKOWA ZE ŚCIEŻKĄ W KORONACH DRZEW, SŁOTWINY ARENA

Wieża widokowa ze ścieżką w koronach drzew to jedna z najpopularniejszych atrakcji miasta. Wieża znajduje się na szczycie stacji narciarskiej Słotwiny Arena, na wysokości 896 m n.p.m. Prowadzą na nią szlaki piesze i kolej krzesełkowa. Cała konstrukcja wznosi się na 49,5 m. Podejście jest łagodnie nachylone, dzięki czemu na szczyt dotrzeć można z wózkami, czy z osobami mającymi trudności w chodzeniu, trasa liczy 1030 m. Można tu spacerować wśród natury, podglądać ją z bliska, a przy okazji podziwiać krajobrazy. Ścieżka w koronach drzew jest ścieżką edukacyjno-przyrodniczą. Posiada specjalne tablice z informacjami na temat przyrody, historii i kultury regionu oraz kreatywne instalacje. Atrakcją jest też 60-metrowa zjeżdżalnia, którą można zjechać z wieży.

ŁATWO DOSTĘPNE

TYLICKA GOLGOTA

Tylicz to niewielka wieś zlokalizowana w gminie Krynica. Miejscowość słynie wśród narciarzy z bardzo dobrych stacji narciarskich, ale można znaleźć w niej też kilka ciekawych atrakcji – słynną mofetę, w której hodowano algi dla astronautów, drewnianą cerkiew i drewniany kościół oraz Tylicką Golgotę. Wśród wzniesień Beskidu Sądeckiego i Niskiego, w Tyliczu, tuż za nowym kościołem parafialnym i zabytkowym, drewnianym Kościołem pw. Najświętszej Marii Panny wyrasta wzniesienie z wieżą mająca przywodzić na myśl biblijną Wieżę Babel. Wieża ta zbudowana jest z kamienia pochodzącego z okolic Tylicza, ale i z 120 innych, ważnych dla chrześcijan, miejsc na świecie. Liczy sobie około 25 m wysokości, posiada kilka kaplic, a na jej szczyt prowadzi droga krzyżowa zakończona tarasem widokowym. Wokół wieży stworzono ogród z pomnikami postaci ważnych dla Tylicza i Polski (Jan Paweł II, Kazimierz Wielki) oraz ze ścieżkami różańcowymi. Pod Tylicką Golgotą, pomiędzy dwoma kościołami stoi 350-letnia lipa – pomnik przyrody.

ŁATWO DOSTĘPNE

KULIGI/BRYCZKI

Pędzące po białym puchu sanie, skrzypiący śnieg, zaśnieżone doliny, wieczorem rozgwieżdżone niebo i pochodnie – kuligi to atrakcja dla dużych i małych, coś, czego trzeba spróbować, będąc w górach. W gminie Krynica można skorzystać z kuligów organizowanych w Tyliczu i w Krynicy-Zdrój. Sanie ciągnięte są przez konie lub traktory, w razie zbyt małej ilości śniegu do sań montowane są pomocnicze koła. Po kuligach organizowane są ogniska z góralską muzyką lub biesiady w karczmach. Wiosną, latem i jesienią z krynickiego deptaku wyruszyć można zaś na zielone kuligi – przejażdżkę bryczką pomiędzy zielonymi wzniesieniami Beskidu Sądeckiego.

Krynica-Zdrój

Adres: skrzyżowanie ulic Piłsudskiego i Dąbrowskiego, Krynica-Zdrój

atrakcjekrynicy.pl

Farma Lama, Tylicz

Adres: Konfederatów Barskich 11, Tylicz

farma-lama.pl

HOTEL SPA W GÓRACH

Pensjonat Gaborek

Malowniczo położony, ekskluzywny, a przy tym kameralny, przytulny i serwujący domową kuchnię. Taki jest Gaborek, jedyny w Kryniy-Zdroju 4-gwaizdkowy pensjonat. Obiekt położony jest pod Górą Krzyżową (812 m n.p.m.), zaledwie 200 m od krynickiego deptaku, niedaleko górskich szlaków i tylko kilka kilometrów od krynickich stoków narciarskich. Mimo położenia w centrum miasteczka otacza go zieleń i spokojna atmosfera.

NUTA LUKSUSU

Na gości w pensjonacie czekają eleganckie, bardzo dobrze wyposażone apartamenty oraz pokoje. To jednak nie wszystko! Po zwiedzaniu Krynicy-Zdrój lub aktywnym dniu na szlaku w Pensjonacie Gaborek można się zrelaksować w strefie SPA z sauną, jacuzzi, salą fitness i masażami. Skorzystać można także z zabiegów kosmetycznych.

DLA NAJMŁODSZYCH GOŚCI

Pensjonat Gaborek to doskonałe miejsce dla rodzin z dziećmi. Dla najmłodszych gości przygotowano salę zabaw, nieco starsi korzystać mogą z bilarda i piłkarzyków. W dużym ogrodzie dostępny jest plac zabaw z huśtawkami, zjeżdżalnią i drewnianym domkiem.

GRUPY I KONFERENCJE

Pensjonat przygotowany jest także na obsługę grup (do 60 osób). Oferuje im nie tylko nocleg z pysznym wyżywieniem, ale i organizację konferencji, szkoleń czy spotkań integracyjnych. Każda impreza obsłużona zostanie na najwyższym poziomie, z pełnym profesjonalizmem i zaangażowaniem. Goście do dyspozycji mają salę konferencyjną oraz piękną salę bankietową.

Adres: Ul. Szkolna 7, 33-380 Krynica Zdrój

E-mail: recepcja@pensjonatgaborek.pl

Telefon: +48 18 26 26 710; +48 18 26 26 711

pensjonatgaborek.pl

Pensjonat „Gaborek” Krynica-Zdrój

Krynicka Koliba

NA SZCZYCIE

Na samym szczycie Jaworzyny Krynickiej (1 114 m n.p.m.), w najbardziej urokliwym miejscu Krynicy, a może już Muszyny, na granicy dwóch gmin uzdrowiskowych, stoi Krynicka Koliba - karczma z niepowtarzalnym, górskim klimatem. To też najwyżej położone miejsce noclegowe w Beskidzie Sądeckim! Nigdzie indziej nie znajdziecie tak pięknych widoków z okien pokoi i tak klimatycznych wnętrz.

KUCHNIA LUDZI GÓR

To, co wyróżnia Krynicką Kolibę to pyszna, regionalna kuchnia pełna aromatycznych dań. Zjemy tu potrawy dobrze znane w regionie, bazujące na lokalnych składnikach, zarówno mięsne, jak i wegetariańskie. Zjemy tu także dania stworzone ze składników kojarzących się nam z górami — aromatycznych grzybów i pachnących latem jagód. Klienci zachwycają się serwowanym tu pstrągiem,

moskalami, oscypkiem z grilla czy zupą borowikową. Bogata jest także oferta napojów. Te rozgrzewające najlepiej smakują tu zimą, kiedy za oknem oglądać można zaśnieżone szczyty.

IMPREZY OKOLICZNOŚCIOWE

W restauracji zorganizować można także wszelkiego rodzaju imprezy. Wesele na szczycie Jaworzyny? Albo integracja firmowa z widokiem na Tatry? Tak, Krynicka Koliba zorganizuje dla Was niezapomnianą, pyszną imprezę i zapewni klimatyczne noclegi.

WSZYSTKIE DROGI PROWADZĄ DO KOLIBY

Do Krynickiej Koliby dojść można pieszo wszystkimi tymi szlakami, które prowadzą na szczyt Jaworzyny Krynickiej. Zielonym lub czerwonym z Krynicy-Zdrój, zielonym z Muszyny lub bardziej ambitnie czerwonym z Rytra. Dotrzemy tu także koleją gondolową z Czarnego Potoku.

Adres: Jaworzyna Krynicka - szczyt, 33-380 Krynica-Zdrój

E-mail: krynickakoliba@interia.pl

Telefon: +48 606 114 806

krynicka-koliba.pl

Krynicka Koliba

Muzeum Nikifora

Muzeum Nikifora znajduje się w „Romanówce”, drewnianej willi stojącej przy Bulwarach Dietla. W muzeum prezentowane są dzieła Nikifora, krynickiego artysty prymitywnego. Zobaczyć tam można portrety, rysunki budynków, autoportrety, a także narzędzia, którymi artysta się posługiwał i jego przedmioty osobiste.

Muzeum Zabawek

Muzeum Zabawek prezentuje zabawki pochodzące z różnych okresów, od starożytności po lata 80’ XX wieku. To niezwykłe miejsce zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych.

Muzeum Dziejów Tylicza

Muzeum Dziejów Tylicza zlokalizowane jest w centrum wioski. Na jego wystawach zobaczyć można zbiory związane z historią miasta i ze średniowiecznym rzemiosłem, prace tylickich artystów, stroje regionalne i zabytkowe łyżwy i narty.

Muzeum Przyrodniczo-Łowieckie

Muzeum Przyrodniczo Łowieckie „Łuczakówka” to prywatne muzeum stworzone przez Pana Józefa Łuczaka. Na wystawie przygotowanej przez właściciela prezentowane są spreparowane zwierzęta, wiele z nich to gatunki prawnie chronione. Zbiory były gromadzone przez ponad 30 lat.

„Łuczakówka”

muzeum.sacz.pl

muzeum-zabawek.pl

Fajfy, dancingi i potańcówki

Tradycja krynickich potańcówek sięga lat 20’ ubiegłego wieku. Kuracjusze przyjeżdżali do uzdrowiska, by się leczyć, a po zabiegach szukali tam także okazji do zabawy. Tańce odbywały się przy muzyce na żywo i były świetną okazją do nawiązywania nowych znajomości. W okresie międzywojennym takie imprezy organizowane były

w restauracji Chorążówka, czy też w restauracji na Górze Parkowej, a w latach 70 prym wiodła słynna Hawana, o której śpiewali Pudelsi. Można tam bawić się do dziś. Potańczyć warto też w Starym Domu Zdrojowym, restauracji Artystycznej czy w restauracji CristalPatio.

Restauracja Cristalpatio

Restauracja Artystyczna

Hawana

Jan Kiepura

Zaraz po Nikiforze, a może na równi z nim, najsłynniejszą postacią związaną z Krynicą jest śpiewak Jan Kiepura. Co roku odbywa się w mieście festiwal nazwany

jego imieniem, można tu też zobaczyć jego pomnik, popiersie, a nawet hotel do artysty należący. Choć Jan Kiepura nie urodził się w Krynicy, to był z nią związany! Śpiewak pochodził z Sosnowca, urodził się w 1902 roku jako syn piekarza. Już jako młodzieniec uwielbiał śpiewać. Jego ojciec chciał jednak, by został prawnikiem. Kiepura wyjechał więc do Warszawy na studia, ale w tajemnicy przed ojcem chodził na lekcje śpiewu. Już wtedy zaczął występować na scenie. Zadebiutował w operze Lwowskiej, ale naprawdę głośno o artyście zrobiło się po koncercie w Wiedniu. Koncertował coraz częściej na największych scenach Europy. Paryż, Mediolan, Londyn. Co ciekawe, gdy początkowo śpiewał w „Tosce” (włoska opera) po włosku znał tylko część swojej partii, resztę śpiewał po polsku, ale i tak zebrał gromkie brawa. Dostawał liczne nagrody, a do Polski wracał jako gwiazda. Śpiewał wielkie koncerty, opery, ale też improwizował na ulicach, czy śpiewał z balkonów hoteli, także w swojej ulubionej Krynicy. Wybudował tu nawet własny hotel (Patria). Ożenił się z węgierką, Marthą Edgar. Z żoną wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, tuż przed II Wojną Światową, gdy zaczęły narastać nastroje antysemickie, ponieważ oboje mieli żydowskie korzenie. Po wybuchu wojny angażował się w akcje propagandowe dotyczące Polski, często śpiewał pieśni patriotyczne. Razem z Marthą grali na Broadway’u, wspólnie koncertowali i grali w filmach. Polskę ponownie odwiedził po 19 latach. Jan Kiepura zmarł w 1966 r. na atak serca po otrzymaniu niekorzystnej wiadomości od agenta finansowego.

Koncert Noworoczny

Krynicki Jarmark Wielkanocny

Małopolska Majówka z Kryniczanką

Kuligi z biesiadami

Krynica Źródłem Kultury

LIPIEC SIERPIEŃ WRZESIEŃ PAŹDZIERNIK LISTOPAD GRUDZIEŃ

Festiwal Jana Kiepury

Jesień Literacka KRYNICA POEZJI

Festiwal im. Jana Kiepury Święto Dzieci Gór

Jarmark Bożonarodzeniowy

Koncerty pod Wieżą Wieża Widokowa na Słotwinach

Koncert pod wieżą widokową na Słotwiny Arena

Krynica Źródłem Kultury w Pijalni Głównej

UZDROWISKO

Tam, gdzie bywał Kiepura

Krynica-Zdrój to chyba najbardziej znane uzdrowisko w Polsce, odwiedzane od wieków przez kuracjuszy, modne wśród artystów, a kiedyś wybierane przez arystokratów. Oferuje turystom wiele atrakcji i doskonałą bazę uzdrowiskową. Do tego niezwykły, górski klimat i zapierające dech w piersiach widoki. Prawdziwa perła wśród Polskich uzdrowisk, której skarbem są wody mineralne.

Źródła wód mineralnych odkryto tutaj na przełomie XVIII i XIX w., choć mieszkańcom znane były już wcześniej. Świadczy o tym, chociażby nazwa gminy i miasta. Pierwsza wioska założona tuż pod Górą Parkową, przez osadników wołoskich w XVI w. nazwana została „Krzenycze”, co oznacza zdrój lub źródło. W 1788 r. Baltazar Hacqet, profesor z uniwersytetu we Lwowie zbadał zdrój główny pod kątem właściwości prozdrowotnych. Pierwszy zakład kąpielowy powstał w 1804 r., a pierwsza pijalnia w 1806 r. W 1807 r. Krynica uzyskała oficjalny status „zdroju kąpielowego”. Już kilkadziesiąt lat później opracowano plan rozwoju uzdrowiska, powstały pierwsze domy uzdrowiskowe i pensjonaty dla kuracjuszy, w tym piękne, drewniane wille, które do dziś podziwiać można przy bulwarach Dietla. Dynamiczny rozwój Krynicy jako uzdrowiska rozpoczyna się w połowie XIX wieku, gdy zajął się nią Józef Dietl, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, ojciec polskiej balneologii. Do oferty uzdrowiska wprowadził kąpiele borowinowe, przyczynił się do

rozwoju technicznego, do powstawania nowych budynków uzdrowiskowych – Łazienek Mineralnych, Łazienek Borowinowych, Domu Zdrojowego czy drewnianej Pijalni Głównej. Deptak cały czas był rozbudowywany, powstawały wokół niego nowe budowle. Z kuracjuszami, pięknie ubranymi, spacerującymi pomiędzy pięknymi budynkami wyglądał niczym sala balowa. Złota era uzdrowiska to czasy międzywojenne, przyjeżdżali tam wtedy wielcy artyści i arystokraci – Tuwim, Solski, Modrzejewska, Gałczyński czy Reymont. W 1922 r. miejscowość uzyskała oficjalny status uzdrowiska. To też czas rozwoju turystyki aktywnej i górskiej. Właśnie wtedy powstało Schronisko na Jaworzynie Krynickiej, czy kolej linowa na Górę Parkową. Krynica stała się też modnym ośrodkiem sportów zimowych, to tu odbywały się Mistrzostwa Europy w Saneczkarstwie. Tuż przed II Wojną Światową do miasta przyjeżdżało 40 tys. osób rocznie. Choć wojna wiele zniszczyła, to uzdrowisko zostało odbudowane. Leon Nowotarski, dyrektor zakładu zdrojowego, tuż przed najazdem Niemców, zdążył wywieźć i ukryć cały pociąg urządzeń uzdrowiskowych. Po wojnie powstały nowe sanatoria czy zakład przyrodoleczniczy. Pensjonaty, hotele, zabudowa uzdrowiskowa budowania była już poza centrum, coraz wyżej, na widokowych zboczach Jaworzyny Krynickiej, przekraczających wysokość 650 m n.p.m.

Pijalnia Jana nieopodal krynickiego deptaku

Co można tu leczyć?

choroby reumatologiczne, choroby górnych dróg oddechowych, cukrzycę, choroby układu nerwowego,

choroby układu trawienia, choroby kobiece,

choroby nerek i dróg moczowych

choroby krwi i układu krwiotwórczego.

Jakie zabiegi?

Największym skarbem Krynicy są wody lecznicze i mineralne, których właściwości znane i cenione są od wieków. Wody te to szczawy alkaliczne. Wykorzystuje się je do krenoterapii, czyli kuracji pitnych. W zależności od schorzenia lekarze dobierają odpowiedni rodzaj wód oraz częstotliwość i okres ich picia. Popularne są także kąpiele i zabiegi borowinowe m.in. okłady i kąpiele. Wśród zabiegów są też inhalacje, okłady, fizykoterapia, masaże,

światłoterapia, kinezyterapia, czy też terapia ultradźwiękami. Zabiegi są różnorodne i dostosowane do potrzeb chorych. Duże znaczenie w leczeniu ma też krynicki klimat, czyste powietrze oraz bliskość beskidzkich lasów. Uzdrowisko posiada klimat o cechach podalpejskich złagodzony przez duże obszary leśne otaczające miasto. Spacery są jedną z metod leczenia. Przy tym pozwalają się zrelaksować, odprężyć umysł i ciało.

Słynny na cały świat Festiwal im. Jana Kiepury

Pijalnia Główna

Stary Dom Zdrojowy

Nowy Dom Zdrojowy

Wody

Zdrój Główny to woda 0,32% szczawa żelazisto-wapienna, manganowa, Słotwinka to woda 0,41% szczawa wodorowęglanowo-sodowo-magnezowo-wapniowa, żelazista, Jan to 0,071% szczawa słabo zmineralizowana, zawierająca wodorowęglan wapnia, Józef to 0,11% szczawa wodorowęglanowo-wapniowa, Zuber to 2,14% szczawa wodorowęglanowo-sodowo-magnezowa, borowa, Mieczysław to 0,42% szczawa wodorowęglanowo-wapniowa, Tadeusz to 0,38% szczawa wodorowęglanowo-wapniowa.

Czekolada i Zdrój, Pijalnia Wody Mieczysław w Starym Domu Zdrojowym

Pijalnia Główna na krynickim deptaku.

Pijalnia Wód Mineralnych Jan przy Alei Nikifora

Źródło Miłości Tylicz Źródło „Ciurkacz” pod Huzarami

Pijalnia Słotwinka w Parku Słotwińskim

Źródło Miłości na zboczach Góry Parkowej

Źródło „Bocianówka” na zboczach Góry Parkowej.

Źródełko Wody Mineralnej Tyliczanka

Lokalizacje pijalni wód mineralnych i źródeł

PopradzkiParkKraj obrazowy

W krynickich pijalniach spróbować można kilku rodzajów wód mineralnych o różnym składzie. Niektóre są bardzo delikatne, inne posiadają charakterystyczny smak i zapach. Wodą najbardziej charakterystyczną i najtrudniejszą do przełknięcia jest „Zuber”. Mówi się, że jej zapach przypomina zapach zgniłych jaj (choć to tylko siarkowodór), a smak jest bardzo metaliczny. Mówi się, że to woda dla odważnych. Z pewnością, dzięki swojemu bogatemu składowi, jest to też woda o dużych właściwościach leczniczych. Zuber jest szczawą hiperosmotyczną, wodorowęglanowo-sodowo-magnezowo, borową. Ma największą ilość składników mineralnych spośród wszystkich krynickich wód. Dzięki temu stosuje się ją w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, w przypadku nadkwasoty, chorób układu krwionośnego, nadczynności tarczycy, czy skazy moczanowej. Co ciekawe pomaga też w leczeniu otyłości i kaca. Wodę wydobywa się z odwiertów zlokalizowanych na południowym stoku Góry Parkowej, na głębokości prawie

1000 m. Swoją nazwę zawdzięcza wybitnemu geologowi Rudolfowi Zuberowi z Uniwersytetu Lwowskiego, który na początku XX wieku zaproponował wykonanie w Krynicy głębokich odwiertów.

Lecznicza czy mineralna?

Woda lecznicza, woda mineralna - zwykle tych wyrażeń używa się zamiennie, określając te wyjątkowe wody, o charakterystycznym smaku, zapachu i właściwościach leczniczych, które pić można w licznych pijalniach czy źródłach na terenie gminy Krynica. Woda mineralna i woda lecznicza to jednak dwa różne pojęcia. Woda mineralna w swoim składzie posiada rozpuszczoną dość dużą ilości soli oraz gazów. Woda lecznicza zaś jest wodą ze źródeł naturalnych, która odznacza się stałymi cechami fizyko – chemicznymi, jej skład nie budzi zastrzeżeń, a właściwości lecznicze zostały potwierdzone przez Radę Ministrów. Jeśli właściwości lecznicze nie zostały potwierdzone przez tę radę, to wodę możemy nazywać tylko wodą mineralną o właściwościach leczniczych

Park Słotwiński z Tężnią Solankową

Nieco dalej od centrum położony jest Park Słotwiński, w którym zobaczyć można Domek Chiński zbudowany w 1808 r. (służył jako pierwsza Pijalnia Wód). Ponadto na

kuracjuszy czeka tam Tężnia Solankowa, w której wykorzystuje się solankę o wysokiej zawartości jodu (warunki porównywalne do nadbałtyckich).

WYCIECZKI ZORGANIZOWANE

pttkkrynica.pl

btjaworzyna.pl

PTTK Krynica Biuro Turystyczne

MUSZYNA

Miasto ogrodów

Jeśli byłeś w Muszynie kilka, kilkanaście lat temu to wiedzieć musisz, że... to już nie jest ta sama Muszyna. Gmina nadal leży w tym samym miejscu. W cudownej, nostalgicznej krainie wciśniętej pomiędzy góry Beskidu Sądeckiego. Nad Popradem, który spokojnie wije się między małymi wioskami. Tuż przy granicy Polski i Słowacki, w Małopolsce. Jednak z roku na rok Muszyna zmienia się nie do poznania. Jak grzyby po deszczu wyrastają tu nowe atrakcje. Dziś Muszyna to miasto ogrodów, pomiędzy którymi znaleźć można zabytkowe budynki – pijalnie wód, świątynie, dwór, czy ruiny wiekowego zamku.

Muszyna to kierunek idealny dla seniora. W gminie znaleźć można bogatą bazę noclegową oraz gastronomiczną, w tym wiele klimatycznych miejsc serwujących pyszną kuchnię regionalną. Miłośnicy spokojnych spacerów znajdą tu wiele ciekawych szlaków, rowerzyści znajdą łatwe i nieco trudniejsze trasy rowerowe, a pasjonaci historii, znajdą tu imponujące zabytki pamiętające jeszcze czasy państwa muszyńskiego i mieszkających tu niegdyś Łemków.

SPACER PO GMINIE

Wycieczkę po Muszynie rozpoczynamy w Ogrodach Biblijnych, przy Kościele św. Józefa Oblubieńca NMP. Po zwiedzeniu ogrodów oraz świątyni ruszamy ul. Kościelną w stronę Rynku. To jedna z najpiękniejszych ulic miasta, zobaczymy przy niej zabytkowe, drewniane domy z bramami wjazdowymi z półkolistym nadprożem, które ułatwiać miały kupcom wjazd na podwórko. Ulica ta kończy się w Rynku, który niedawno został zrewitalizowany. To przyjemne miejsce, którego serce stanowi rekonstrukcja ratusza. W środku znajduje się kawiarnia i Pijalnia Wód Mineralnych. Pod ratuszem zaś zwiedzać można zabytkowe piwnice. Z Rynku ulicą Antoniego Kity przechodzimy w kierunku Dworu Starostów który, kiedyś był siedzibą muszyńskich starostów. Ponad dworem górują ruiny XIV-wiecznego zamku, które otacza Park Zdrojowy. Wycieczkę można wydłużyć o zdobycie

wzniesienia – z Baszty rozpościerają się widoki na dolinę Popradu i okoliczne wzgórza. Następnie podążamy w stronę mostu nad Popradem, którym wejdziemy do dzielnicy Zapopradzie. To tam zlokalizowane są najsłynniejsze atrakcje Muszyny: Ogrody Sensoryczne porastające zbocza Suchej Góry i Ogrody Tematyczne oraz Ogrody Magiczne rozłożone u jej stóp. Do Ogrodów Sensorycznych poprowadzą nas drogowskazy. Będąc w tym miejscu, warto podejść aż do wieży widokowej, z której, przy dobrej pogodzie, można podziwiać wierzchołki Tatr. Ze szczytu zaś zejdziemy, idąc w kierunku Ogrodu Baśni i Legend, a dalej w kierunku Ogrodu Tematycznego i Magicznego, gdzie zobaczyć można Ptaszarnię i alpaki. Idąc wzdłuż Popradu, ścieżką otaczającą ogrody, dojdziemy z powrotem do mostu nad Popradem i znaną już

wrócimy do Rynku.

XIV-wiecznego zamku

ŚW. JÓZEFA OBLUBIEŃCA NMP

KULTOWE ATRAKCJE

ŁATWO DOSTĘPNE

OGRODY BIBLIJNE

Ogrody Biblijne w Muszynie to największe ogrody tego typu w Polsce. Łącznie zajmują 1,2 ha. Podzielono je na 5 stref, w których w artystyczny sposób przedstawiono historię ujętą w Starym i Nowym Testamencie. W ogrodach można podziwiać rośliny występujące na terenie ziemi świętej oraz te wymienione na kartach Biblii, ciekawe instalacje i rzeźby wkomponowane w ogród. W ogrodach znajduje się źródełko wody mineralnej Maryja.

RATUSZ I PIWNICE POD RYNKIEM

Ratusz stojący na rynku to obiekt wybudowany w latach 2019-2021, to jedna z najnowszych atrakcji Muszyny. Architekturą ma nawiązywać do XIX-wiecznych ratuszy, które zachowały się w innych, małych miasteczkach. Miejsce, w którym stoi, nie jest przypadkowe. Pod ratuszem znajdują się historyczne piwnice mające kilkaset lat, składowano tam towary przewożone węgierskim szlakiem handlowym, między innymi wino, które trafić miało na królewskie stoły. Archeolodzy odkryli także, że to właśnie w tych piwnicach znajdowało się kiedyś więzienie. Dlatego też dziś w podziemiach zobaczyć można ekspozycję prezentującą średniowieczne narzędzia tortur, a także schwytanego do celi rabusia i ostatnią muszyńską czarownicę. W drugim pomieszczeniu można zobaczyć, jak składowano setki lat temu wina. Ponad piwnicami znajduje się Centrum Informacji Turystycznej, kawiarenka, pijalnia wody mineralnej i przestrzeń, w której organizowane są różne imprezy kulturalne.

PARK KULTURY I DAWNEGO RZEMIOSŁA

Park Kultury i Dawnego Rzemiosła to przestrzeń składająca się z dawnego Dworu Starostów Muszyńskich, zajazdu i kordegardy. Dwór powstał w XVIII wieku jako siedziba starostów muszyńskich, którzy przenieśli się tu z podupadającego zamku. Dziś w budynku dworu działa Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury oraz Kawiarnia. Zajazd to rekonstrukcja budynku z XVIII wieku, w którym dziś funkcjonuje Muzeum Regionalne oraz Informacja Turystyczna. Można tam zobaczyć zbiory związane z historią i kulturą regionu.

ŁATWO DOSTĘPNE

ZAPOPRADZIE

Dzielnica uzdrowiskowa Muszyny i jej rekreacyjne centrum. To właśnie tutaj znajdują się największe w Polsce Ogrody Sensoryczne, które na przełomie marca i kwietnia toną w milionach krokusów. Z kolei w Ogrodach Magicznych czekają na turystów alpaki, rzadkie białe daniele czy egzotyczne ptaki. Nie brakuje także ogrodów tematycznych nawiązujących do różnych zakątków świata. Na Zapopradziu można rozpocząć swoją przygodę ze spływem kajakami lub pontonami na górskiej rzece Poprad. Uzupełnieniem infrastruktury są korty tenisowe, skatepark, lodowisko, kompleks basenów, pole do minigolfa, park linowy dla dzieci, aquazorbing, wypożyczalnie gokartów czy elektrycznych rowerów i hulajnóg.

OGRODY SENSORYCZNE

Ogrody Sensoryczne powstały na stokach Suchej Góry (561 m n.p.m.), na Zapopradziu. To miejsce niezwykłe, prawdziwa duma miasta. Nazywane są także Ogrodami Zmysłów, ponieważ podzielono je na kilka stref, z których każda oddziaływać ma na inny zmysł: smak, węch, wzrok, słuch i dotyk. Tak zbudowane ogrody mają mieć, poza funkcją rekreacyjną, funkcję terapeutyczną. Dostępne są dla osób z niepełnosprawnością ruchową i niewidomych, a także dla rodziców z wózkami. Na samym szczycie, w strefie wzroku, znajduje się wieża widokowa, z której oglądać można panoramę na Dolinę Popradu i Pasmo Jaworzyny Krynickiej. Ciekawą strefą ogrodów jest także Ogród Baśni i Legend. Można tam poznać najciekawsze muszyńskie legendy i zajrzeć do chatki czarownicy.

OGRODY MAGICZNE*

Poniżej Ogrodów Sensorycznych położone są Ogrody Magiczne, nazywane też Ogrodami Miłości. To miejsce złożone z uroczych alejek poprowadzonych pomiędzy różnorodną roślinnością i rzeźbami greckimi oraz rzymskimi. Uroku dodają mu szumiące strumyki i małe stawy. Szczególnie przyjemnie jest tutaj wieczorem, gdy ogrody rozświetlają kolorowe iluminacje. Ciekawym miejscem jest także Ptaszarnia, najnowsza atrakcja ogrodów. Można w niej zobaczyć wiele egzotycznych gatunków ptaków np. pawia indyjskiego, kaczkę mandarynkę czy też pięknego łabędzia czarnego. Na terenie Ogrodów znajduje się także Pijalnia Wody Mineralnej „Antoni” – to miejsce, w którym narodziła się historia Muszyny jako uzdrowiska.

CIUCHCIĄ DO OGRODÓW

W sezonie letnim po ulicach Muszyny kursuje kolorowa ciuchcia, którą zwiedzać można miasto. Ciuchcia wyrusza z ulicy Kościelnej, spod Ogrodów Biblijnych o każdej pełnej godzinie. Swoich pasażerów przewozi dookoła rynku, tak by mogli zobaczyć najpiękniejsze miejsca Muszyny, i zawozi aż na Zapopradzie, tuż pod Ogrody Sensoryczne.

RUINY ZAMKU

Pierwsza muszyńska warownia zbudowana na wzgórzu zwanym Basztą (w paśmie Koziejówki) powstać miała w XI wieku. Tak twierdzą niektórzy badacze. Miała być niewielka i już w XIV wieku zastąpiono ją kamienną strażnicą. Zamek, którego ruiny dziś można tam podziwiać, powstał około 1390 r. Inicjatorem budowy był biskup Jan Muskata. Obiekt do 1474 r. był główną rezydencją biskupów krakowskich, miał też chronić granic i szlaku handlowego, a także pełnić funkcję komory celnej. Niemal doszczętnie zniszczono go podczas najazdu króla węgierskiego, Macieja Korwina. Odbudowany został w stylu renesansowym, ale od tego momentu pełnił już tylko funkcję strażniczą, a urzędowali w nim starostowie muszyńscy. Gdy Ci, w XVII wieku, przenieśli się do dworu, zamek popadł w ruinę. Dziś jest sukcesywnie odbudowywany i jest świetnym punktem widokowym na zakole Popradu i okoliczne góry. Legenda głosi, że pod zamkiem znajdują się tajemnicze lochy. Według jednej wersji znajduje się w nich skarb, a według innej uśpiona armia, która ma obudzić się w obliczu zagrożenia, połączyć ze śpiącymi rycerzami z Tatr i razem z nimi bronić granic Polski.

ŁATWO DOSTĘPNE

CERKIEW PW. ŚW. JAKUBA

MŁODSZEGO APOSTOŁA W POWROŹNIKU

Najcenniejsza z drewnianych świątyń gminy stoi w Powroźniku. To Cerkiew pw. Świętego Jakuba Młodszego Apostoła, wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Jest to też najstarsza cerkiew w polskich Karpatach. Jej początki datuje się na rok 1600. To typowa cerkiew trójdzielna, drewniana, z dachem pokrytym gontem. Nad przedsionkiem wznosi się wieża z drewnianym hełmem. Kościół pięknie prezentuje się z zewnątrz, ale warto wejść do środka (przez cały rok na turystów czeka tam przewodnik). Już po przekroczeniu progu, jeszcze zanim wzrok przyzwyczai się od półmroku, zwiedzający mogą poczuć specyficzny, przesiąknięty historią zapach drewna, który dodaje każdej drewnianej świątyni klimatu miejsca przesiąkniętego sacrum. W środku oglądać można XVII-wieczny ikonostas, barokowy ołtarz, czy też cenną polichromię z 1637 roku. Po akcji „Wisła” i wysiedleniu Łemków z tych terenów świątynie zamieniono na kościół katolicki. Parafia dba jednak o to, by zachować jak najwierniejszy klimat cerkwi. Aby odwiedzający ją goście mogli poznać dziedzictwo dawnych mieszkańców Powroźnika.

KULIGI ZE SZCZAWNIKA NA BACÓWKĘ

Ze Szczawnika, doliną potoku Szczawnik, aż do Bacówki nad Wierchomlą prowadzi trasa malowniczego kuligu. Sanie ciągnięte są przez traktory! To wyjątkowa atrakcja. Na polanie pod Bacówką rozpalane jest ognisko, gdzie można upiec kiełbaskę. W schronisku można zjeść ciepły posiłek lub skosztować szarlotki. Powrót do Szczawnika tą samą drogą.

PRZEWODNIK W CERKWI

Piwnice pod ratuszem na muszyńskim rynku

Piwnice pod ratuszem na muszyńskim rynku mają kilkaset lat. Można w nich zobaczyć wystawę prezentującą jak składowano wina i towary, przywożone szlakiem handlowym z Węgier, ale i odtworzone więzienie, na które natrafili archeolodzy podczas badań kilka lat temu, oraz salę tortur z ekspozycją narzędzi kaźni, czarownicą i zbójnikiem.

Muzeum Regionalne „Państwa Muszyńskiego”

Dom Rzemiosła

Muzeum Regionalne „Państwa Muszyńskiego” to lokalne muzeum, w którym prezentowane są eksponaty i pamiątki po długiej historii miasta, a także eksponaty związane z kulturą i tradycjami regionu. mgok.muszyna.pl mgok.muszyna.pl

Dom Rzemiosła to miejsce, w którym można zapoznać się z rzemiosłem dawnych muszynian oraz spróbować swoich sił w lepieniu naczyń z gliny.

Największym dziedzictwem kulturowym gminy, a z pewnością gminnych wiosek, są drewniane cerkwie. Niezwykłe, piękne, pachnące drewnem, idealnie wkomponowane w krajobraz Beskidu Sądeckiego świątynie. Jest ich tu dziewięć, niemal każda ze wsi ma swoją. Każda jest na swój wyjątkowy sposób piękna i cenna. Każda jest dziedzictwem mieszkających tu kiedyś Łemków. To oni je tu wybudowali, dbając o najmniejsze szczegóły budynku. To oni się w nich modlili przez stulecia. Po przymusowych wysiedleniach musieli je opuścić, dlatego dziś większość

z cerkwi pełni funkcje kościołów katolickich. Wszystkie Cerkwie zostały wpisane na Szlak Architektury Drewnianej Województwa małopolskiego, dzięki czemu dziedzictwo Łemków zostało zachowane jako najcenniejsze zabytki kultury ludowej województwa. Obiekty te można zwiedzać w sezonie letnim (wyjątkiem jest Cerkiew w Powroźniku otwarta dla turystów przez cały rok). Warto do nich zajrzeć, by zobaczyć oryginalne bryły i cenne wyposażenie. Latem organizowane są w nich koncerty z cyklu „Muzyka zaklęta w drewnie”.

Na Szlaku Architektury Drewnianej znajdują się:

Cerkiew śś. Kosmy i Damiana w Wojkowej,

Cerkiew pw. św. Michała Archanioła w Dubnem,

Cerkiew pw. św. Dymitra w Leluchowie,

Cerkiew pw. św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku,

Cerkiew pw. św. Łukasza w Jastrzębiku,

Cerkiew pw. św. Dymitra w Złockiem,

Cerkiew pw. św. Dymitra w Szczawniku,

Cerkiew pw. śś. Kosmy i Damiana w Miliku,

Cerkiew pw. Zaśnięcia Bogurodzicy w Andrzejówce.

Poranki, popołudnia i wieczory muzyczne

W sezonie letnim oraz w wybrane weekendy i święta w ciągu roku w muszyńskich kawiarniach organizowane są kameralne koncerty muzyczne. Poranki Muzyczne to spotkania organizowane w sali widowiskowej Dworu Starostów i kawiarni w Ratuszu, a latem także w Ogrodach Sensorycznych. Popołudnia przy Kawie to popołudniowe koncerty, które odbywają się w wybrane niedziele, soboty oraz dni świąteczne, w ogrodzie kawiarni lub sali widowiskowej Dworu Starostów, a także w kawiarni w Ratuszu i w Pawilonie Muzycznym. Pawilon Muzyczny organizuje też Muzyczne Wieczory.

IMPREZY CYKLICZNE

w Gminie Muszyna

Koncert Noworoczny

Kiermasz Wielkanocny

Festiwal Piosenki dziecięcej „Muszyńskie Nutki”

Jarmark Muszyński

Galicyjskie

Sztuka kwitnie w ogrodach!

Muszyńskie ogrody są ozdobą miasta, mimo że stworzono je do celów terapeutycznych i edukacyjnych. Spacerując po nich, można podziwiać dzieła sztuki – kwiatowe kompozycje, rzeźby i instalacje artystyczne. W Ogrodach Sensorycznych, w strefie wzroku, oglądać można kwiatowe dywany wkomponowane w nadpopradzki krajobraz. W strefie Baśni i Legend ekspozycja przedstawia muszyńskie legendy. W Ogrodzie Magicznym prezentowane są rzeźby z piaskowca: muz, bogów greckich i pór

roku. W Ogrodach Biblijnych zobaczyć warto kompozycje roślin pochodzących z kart Biblii i występujących na Bliskim Wschodzie. Całość uzupełniają instalacje architektoniczne, obrazujące Stary i Nowy Testament, wkomponowane w muszyński krajobraz.

Ogrody są też miejscem, w którym organizowane są różnorodne imprezy.

dziecięcej Galicyjskie Spotkania Jazzowe Jarmark Muszyński Jarmark Bożonarodzeniowy „Święto Dzieci Gór”

Festiwal Wód Mineralnych

Zaduszki Jazzowe

UZDROWISKO

Mineralny skarb i nadpopradzki klimat

Muszyna to uzdrowisko z niemal 100-letnią tradycją. Jego początki datuje się na lata 30. XX wieku. Ówczesny burmistrz – Antoni Jurczak oraz doktor Seweryn Mściwujewski docenili lecznicze właściwości występujących tu naturalnie wód mineralnych. Już w 1932 roku w mieście dokonano dwóch pierwszych odwiertów – źródła Antoni (nazwanego na cześć burmistrza) i źródła Wanda (nazwanego na cześć żony doktora Mściwujewskiego). Rozwój uzdrowiska zatrzymał wybuch II Wojny Światowej. Okupant zdewastował wiele budynków i urządzeń uzdrowiskowych. Dopiero w roku 1958 udało się w pełni wznowić jego działalność.

Dziś na terenie gminy zlokalizowane są dwa uzdrowiska Muszyna-Złockie oraz Żegiestów-Zdrój. Ich głównym bogactwem są lecznicze wody mineralne zawierające ważne dla zdrowia pierwiastki takie jak magnez, wapń, selen, potas, sód, żelazo czy lit. Korzystny jest także

nadpopradzki klimat – podgórski, umiarkowany, choć jak to w górach bywa, miejscami zdarza się być silnie bodźcowy. Duże znaczenie dla zdrowia ma także spore zalesienie gminy. Przyroda koi i pozwala jeszcze efektywniej odpocząć kuracjuszom. Od zawsze zwracało się tu uwagę na to, że właściwości zdrowotne ma także ruch. Dlatego też w uzdrowisku promuje się różnorodne formy aktywności fizycznej – spacery, wycieczki górskie, rowerowe, pływanie i wiele innych, a szczególnie tych, które można uprawiać w górskim terenie.

Kuracjusze i turyści przybywający do Muszyny mają możliwość pobytu w sanatoriach, pensjonatach, domach wypoczynkowych i hotelach z rozbudowaną strefą leczniczą oraz strefą Wellness. Mogą korzystać z wielu nowoczesnych zabiegów, zarówno leczniczych jak i relaksacyjnych, a także pobytów rekreacyjnych. Wizyty realizowane są w ramach umów z NFZ oraz prywatnie.

Widok z Malnika na Dolinę Popradu.

Oficjalne kierunki lecznictwa uzdrowiskowego

Muszyna-Złockie:

choroby reumatologiczne,

choroby górnych dróg oddechowych, choroby układu trawienia, choroby endokrynologiczne.

Jakie zabiegi?

Sanatoria, zakłady lecznicze i hotele oferują szeroką bazę różnorodnych zabiegów leczniczych. Najbardziej popularne są te związane z występującymi tu wodami mineralnymi, na przykład krenoterapia – czyli kuracja pitna wodami leczniczymi, ale także inhalacje, kąpiele solankowe czy okłady borowinowe. Wodę wykorzystuje się także do hydroterapii, czyli różnorodnych hydromasaży. Jak w każdym uzdrowisku, popularna jest tu także fizykoterapia (m.in. pole magnetyczne, prądy, lasery, ultradźwięki) oraz kinezyterapia (ćwiczenia), termoterapia, czy też masaże.

Żegiestów-Zdrój:

choroby reumatologiczne, choroby układu trawienia, choroby nerek i dróg moczowych.

Helioterapia – leczenie słońcem

Helioterapię, czyli metodę leczenia słońcem, odkrył duński lekarz Niels Ryberg Finsen w XX wieku. Za swoje odkrycie otrzymał Nagrodę Nobla. Lekarz udowodnił, że słońce może łagodzić dolegliwości skórne oraz działa na układ nerwowy. Dzięki słońcu wytwarza się także witamina D3, niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. W Muszynie helioterapię wykorzystywano już w pierwszej połowie XX w. Dziś do tradycji tej mają nawiązywać Muszyńskie Ogrody. Znajdują się w nich bardzo dobrze nasłonecznione przestrzenie z ławeczkami i małą architekturą, która kąpiel słoneczną ma ułatwić. Muszyńskie Ogrody sprzyjają relaksowi i wyciszeniu – to bardzo przyjemna forma terapii.

Kiedy woda jest mineralna?

Potocznie każdą wodę butelkowaną nazywa się wodą mineralną. Nie jest to poprawne określenie. Woda mineralna to woda, która zawiera minimum 1000 mg/dm3 rozpuszczonych składników stałych w postaci jonów (np. magnezowych, wapniowych czy sodowych). Najczęściej jest to woda podziemna, która sole mineralne pozyskuje podczas rozpuszczania skał i minerałów, tak jak ta pochodząca z Muszyny.

Wody występujące na terenie uzdrowiska:

Stanisław – szczawa wodorowęglanowo-wapniowa żelazista (polecana w profilaktyce nadciśnienia tęt niczego, przy niedoborach żelaza i wapnia),

Józef – szczawa wodorowęglanowo-wapniowo-magnezowa (polecana w profilaktyce nadciśnienia tętni czego, w chronicznych schorzeniach i infekcjach dróg moczowych, wspomagająco przy biegunkach, w sta nach zapalnych przewodu pokarmowego, przy leczeniu antybiotykami przy niedoborach wapnia i magnezu),

Antoni – szczawa wodorowęglanowo-magnezowo-sodowo-żelazista (polecana przy chorobach układu trawienia, nerek i dróg moczowych, osteoporozie, otyłości, chorobach dolnych dróg oddechowych, reuma tologicznych i niektórych chorób alergicznych),

Milusia – szczawa wodorowęglanowo-magnezowo-sodowo-wapniowa (szczególnie polecana przy cho robach reumatologicznych, chorobach dolnych dróg oddechowych, chorobach nerek i układu moczowego, osteoporozie, chorobach układu trawienia i otyłość),

Anna – szczawa wodorowęglanowo-wapniowo-magn moodezowo-żelazista (polecana w chorobach prze wodu pokarmowego i dróg moczowych, ma właściwości przeciwzapalne, antyalergiczne oraz alkalizujące),

Grunwald – szczawa wodorowęglanowo-magnezowo-sodowo-wapienno-żelazista ( korzystnie wpływa na układ pokarmowy i moczowy, polecana jest do uzupełniania niedoborów magnezu, wapnia i żelaza).

Pijalnie Wód

Pijalnia Milusia

Pijalnia sezonowa „Grunwald”

Pijalnia sezonowa „Anna”

Źródełko z odwiertu Złockie-5 przy obiekcie Geovita w Złockiem

Pijalnia sezonowa „Józef”

Pijalnia „Antoni”

Pijalnia w Sanatorium Wiktor Cechini

Pijalnia „Ratuszowa”

Pijalnia sezonowa „Wapienne”

Źródło „św. Anny”

Źródło „Maryja”

Źródło „Graniczne”

Pijalnia sezonowa „Żródełko za Cerkwią”

Pijalnia sezonowa „Miliczanka”

Pijalnia sezonowa „Jakubianka” w Powroźniku

„Źródło św. Łukasza” w Jastrzębiku

Pijalnia Anna w Żegiestowie Źródło „Marcin” w Złockiem

Lokalizacje pijalni wód mineralnych i źródeł

Pijalnia sezonowa „Źródełko za Cerkwią”

„Źródło św. Łukasza” w Jastrzębiku

Źródło „św. Anny”

Źródełko z odwiertu Złockie-5 przy obiekcie Geovita w Złockiem

Źródło „Marcin” w Złockiem

Pijalnia Anna w Żegiestowie

Pijalnia sezonowa „Jakubianka” w Powroźniku

Źródło „Maryja” Źródło „Graniczne”

Pijalnia sezonowa „Grunwald”

Pijalnia sezonowa „Józef” Pijalnia sezonowa „Anna”

Pijalnia Ratuszowa

Pijalnia sezonowa „Milczanka”

Pijalnia w Sanatorium Wiktor Cechini

Pijalnia Milusia

Pijalnia „Antoni”

Pijalnia sezonowa „Wapienne”

Żegiestów – przedwojenny splendor i szybki upadek

Zakole Popradu i widok na Lopatę Slowacką

Dom Zdrojowy w czasach świetności

Źródlo: www.szukajwarchiwach.gov.pl  – domena publiczna

Willa Żegotka i kościól Św. Kingi

Źródlo: www.szukajwarchiwach.gov.pl  – domena publiczna

Źródlo: www.szukajwarchiwach.gov.pl  – domena publiczna

Przed II Wojną Światową Żegiestów-Zdrój uznawany był za jedno z najbardziej popularnych uzdrowisk w kraju. Był eleganckim i nowoczesnym uzdrowiskiem dla elit –pięknie położonym, ze świetnymi wodami. Pod koniec XX wieku przypominał już miasto widmo – zniszczone, opuszczone, odwiedzane tylko przez szukających adrenaliny fanów urbexu. Dziś jest odbudowywane, inwestorzy chcą przywrócić mu dawną świetność. Jego historia jest niezwykle ciekawa.

Uzdrowisko założył tu Ignacy Medwecki w drugiej połowie XIX wieku, był to węgierski szlachcic zarządzający kąpieliskami w Muszynie, który początkowo w Żegiestowie szukał żelaza. Zamiast żelaza znalazł coś, co okazało się cenniejsze  – zapomniane źródło wody mineralnej „Maria”. Odkupił otaczający je teren od Łemków i niebawem odkrył dwa kolejne źródła. Sprowadzeni do Żegiestowa chemicy, potwierdzili, że bijąca ze źródeł woda, to lecznicza woda mineralna zawierająca żelazo, lit, potas i sód. Medwecki postanowił wykorzystać naturalny potencjał regionu, odkupił całą dolinę i założył tu Park Zdrojowy, pierwsze Łazienki, restaurację, a nawet wybudował drogę do Muszyny.

Uzdrowisko swoją niezwykłą popularność zyskało jednak dopiero, gdy przez Żegiestów poprowadzono kolej. Tych czasów doczekał syn Ignacego, Karol, który wykorzystał kolej najlepiej, jak potrafił. Rozbudował Żegiestów w nowoczesny sposób, tak aby przyciągał kuracjuszy. Przyjeżdżały

tu największe sławy ówczesnej Polski, po to, by korzystać ze specjalistycznych zabiegów i luksusowych pensjonatów. Korzystano z wysoko wartościowych wód szczawiowych i pokładów borowinowych. Dbano także o rozrywkę dla gości – zbudowano salę balową, pijalnie wód, kręgielnie, czy kabiny do kąpieli w Popradzie. Niezwykłe znaczenie miała także okolica Żegiestowa, malownicze wzniesienia Beskidu Sądeckiego i jego „ożywcze powietrze”, o którym pisał sam Józef Dietl. Choć podczas I Wojny Światowej Żegiestów nieco podupadł, to jego kolejni właściciele doprowadzili do tego, że w dwudziestoleciu międzywojennym znowu nazywany został „diamentem polskich uzdrowisk”. Przyćmił Krynicę i Muszynę, konkurował z zagranicznymi kurortami. To wtedy powstały modernistyczne wille, Nowy Dom Zdrojowy i Sanatorium.

Wszystko zniszczyła II Wojna Światowa. Niemcy zajęli piękne i nowoczesne budynki, a pod koniec wojny zniszczyli i splądrowali je, zostawiając Żegiestów w opłakanym stanie. Zarządu Spółki Żegiestów-Zdrój nie było już stać na odbudowę. Uzdrowisko upaństwowiono, ale był to koniec jego wielkiej świetności. Powoli popadało w ruinę. Do 2015 roku. To wtedy potomkowie przedwojennych właścicieli wygrali spór sądowy o majątek bezprawnie zagarnięty po wojnie. Szybko pojawił się nowy inwestor, spółka Cechini z Muszyny, która chce przywrócić Uzdrowisku dawną świetność.

Kościól Św. Kingi obecnie

Wnętrze Pijalni Anna

babazgor.pl

btvector.com

muszyna.pl

Miejsko-Gminny

Kultury w gminie Muszyna

mgok.muszyna.pl

Ośrodek

Centrum Informacji Turystycznej

SZCZAWNICA

Uzdrowisko w sercu Pienin

Szczawnica to jedna z najpiękniej położonych gmin wśród gmin uzdrowiskowych Małopolski. Otaczają ją malownicze Małe Pieniny, Pieniński Park Narodowy oraz Beskid Sądecki. Górskie szlaki przecinają centrum miasta, prowadzą przez główne place i wiodą w urocze zakątki gminy. W większości są to łatwe trasy, dostępne dla każdego.

Serce miasteczka to Plac Dietla i ulica Zdrojowa, uzdrowiskowa część miasta położona u stóp Bryjarki (679 m n.p.m.), spod której wypływają szczawnickie zdroje. To na bazie tych kwaśnych wód, nazywanych tu szczawami, uzdrowisko buduje swoją ofertę. Wody pełne

zdrowych mikroelementów wspierają leczenie różnorodnych chorób. Przez lata chętnie przyjeżdżali tu artyści i znane osobistości. Bywał tu Sienkiewicz, Matejko, Kraszewski, Konopnicka czy Tuwim.

Poniżej zabytkowego centrum znajdują się miejsca idealne dla fanów aktywnego wypoczynku – ścieżki spacerowe i rowerowe, w tym słynna Droga Pienińska. Na wschód od miasta rozciąga się zaś dawna Ruś Szlachtowska – Jaworki i Szlachtowa, dwie wsie, ponad którymi do dziś wypasa się owce na halach. To tam zobaczyć można też piękne wąwozy, będące rezerwatami przyrody.

Promenada nad Grajcarkiem i Droga Pienińska

Szczawnica to gmina otoczona górami, których szlaki potrafią zachwycić, posiada też wiele tras spacerowych, po których wędrówka jest łatwa, a zapewnia kontakt z przyrodą i piękne widoki. Przy szlakach tych zobaczyć można też architektoniczne perełki miasta. Spacer taki warto rozpocząć w centrum, na Placu Dietla. Na wschód od niego rozciąga się Park Górny, w którym przed wędrówką można odpocząć. Przy placu zobaczymy piękne, drewniane wille. W jednej z nich ulokowano Pijalnie Wód Mineralnych. Z placu wychodzimy równie ciekawą pod względem architektonicznym ulicą Zdrojową. Ulicą tą poprowadzono także żółty szlak pieszy, to za nim będziemy podążać aż pod Palenicę (722 m n.p.m.), gdzie szlak przecina Promenadę nad Grajcarkiem. Idąc dalej za żółtymi znakami, weszlibyśmy na Palenicę. My

jednak ruszymy w dół Grajcarka, by razem z nim dotrzeć do Dunajca. Po niecałych 2 km, w miejscu, w którym Grajcarek wpada do Dunajca, skręcamy na południe, by teraz wędrować słynną Drogą Pienińską. Trasa prowadząca wzdłuż rzeki, pomiędzy skałami wapiennymi wysokimi na 300-500 m, jest niezwykle malownicza. Po około 700 m dotrzemy do Pawilonu Edukacyjnego Pienińskiego Parku Narodowego, w którym zobaczyć można wystawę prezentującą zagadnienia związane z leśnymi ekosystemami Pienin. Nieco wcześniej można było zauważyć zakręt oznaczony niebieskim szlakiem i drogowskazy prowadzące do Schroniska PTTK Orlica Warto zajrzeć do tego miejsca i tam zakończyć wycieczkę. Z polany pod schroniskiem rozpościerają się piękne widoki, a w środku serwowana jest lokalna kuchnia.

DOLNA STACJA KOLEI NA PALENICĘ

PROMENDA NAD GRAJCARKIEM

DROGA PIENIŃSKA

PAWILON EDUKACYJNY PIENIŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO

SCHRONISKA PTTK ORLICA

ŁATWO

DOSTĘPNE

PLAC DIETLA

BRYJARKA (679 M N.P.M.)

Tuż nad uzdrowiskową częścią miasta, niecały kilometr od placu Dietla, znajduje się Bryjarka (679 m n.p.m.), niezwykle ciekawa góra, formalnie leżąca już w granicach Beskidu Sądeckiego, choć przypominająca wzniesienia Pienin. To ciekawe wzgórze pod względem geologicznym, jedno z niewielu w okolicy – to szczyt wulkaniczny. Na szczycie postawiono krzyż, podobny do tego z Giewontu, który widać już z centrum Szczawnicy. Z Bryjarki można dojść żółtym szlakiem na Bereśnik (843 m n.p.m) i do Bacówki pod Bereśnikiem (843 m n.p.m.). To tylko 1,2 km.

ŁATWO DOSTĘPNE

PARK GÓRNY

Park Górny położony jest za Pijalnią Główną. Zbudował go Jan Kutschera już w latach 20’ XIX wieku, a rozbudował Józef Szalaya. To dzięki niemu oglądać można tam rzadkie gatunki roślin. W parku znajduje się też neogotycka Kaplica Zdrojowa z 1847 r. oraz muszla koncertowa. Znajduje się tu także inhalatorium, w którym podczas II Wojny Światowej Polacy ukrywali broń i amunicję.

KOLEJKA LINOWA NA

PALENICĘ

Kolej linowa prowadząca na Palenicę (722 m n.p.m.) to jedna z głównych atrakcji miasta. Podczas 800-metrowej przejażdżki można podziwiać panoramę na miasto i otaczające je góry. Na szczycie Palenicy oraz na polanie Szafranówka (742 m n.p.m.), zimą funkcjonuje ośrodek narciarstwa, a w sezonie letnim zjeżdżalnia grawitacyjna oraz Ścieżka Edukacyjna Mali Zdobywcy Gór na Szlaku Przygody, przez cały rok można znaleźć tam punkty gastronomiczne. Palenica to idealne miejsce do rozpoczęcia wędrówki widokowymi szlakami Małych Pienin.

ŁATWO DOSTĘPNE

ŁATWO DOSTĘPNE

PROMENADA NAD GRAJCARKIEM

Promenada nad Grajcarkiem to popularny szlak spacerowy poprowadzony wzdłuż górskiego potoku. Promenada kończy się w miejscu, gdzie Grajcarek wpada do Dunajca.

DROGA PIENIŃSKA

Droga Pienińska to jedna z najpopularniejszych tras spacerowych w Pieninach, przeznaczona jest dla pieszych i rowerzystów. Szlak ma 9 km i prowadzi wzdłuż Dunajca, pomiędzy skałami wapiennymi wysokimi na 300-500 metrów, aż do Czerwonego Klasztoru na Słowacji. Przy trasie znajduje się Pawilon Edukacyjny, w którym można zobaczyć wystawę dotyczącą pienińskiego ekosystemu oraz makietę Pienin.

ŁATWO DOSTĘPNE

SPŁYW DUNAJCEM

Spływy łodziami flisackimi przełomem Dunajca, to atrakcja, z której Pieniny słyną. Na tradycyjnych drewnianych tratwach, w towarzystwie ubranych w regionalne stroje flisaków, płyniemy malowniczym przełomem rzeki, a flisacy gwarą opowiadają historię tej ziemi i najciekawsze legendy. Podczas spływu podziwiać można wapienne skały budujące Pieniński Park Narodowy. Dla tych, którzy szukają większej adrenaliny, dostępne są spływy pontonami i kajakami.

PIENIŃSKI PARK NARODOWY

Pieniński Park Narodowy to pierwszy polski Park Narodowy. Powołano go do życia w 1932 roku, na terenie, na którym już wcześniej istniały inne formy ochrony przyrody. Park powstał we współpracy z ówczesną Czechosłowacją. Po jej stronie Pienin także postanowiono chronić przyrodę, co cały park czyni pierwszym w Europie międzynarodowym Parkiem Narodowym. Z roku na rok powiększano teren objęty ochroną i dziś to aż 2 372 ha, w tym 744 ha podlegające ochronie ścisłej. Najwyższym szczytem parku są Trzy Korony, ich najwyższy wierzchołek, Okrąglica, sięga na 982 m n.p.m. Mimo niewielkiej powierzchni parku jego flora jest bardzo zróżnicowana. Najciekawsze rośliny zobaczyć można w masywie Trzech Koron. W parku występują także endemity – pszonak i mniszek pieniński. Wśród rzadko występujących w Polsce zwierząt można tu spotkać pięknego motyla – niepylaka apollo.

PIENIŃSKIE REZERWATY

Wąwóz Homole to głęboki wąwóz o długości 800 m. Jego dnem płynie potok Kamionka, a ściany tworzą różnokolorowe skały wapienne sięgające nawet 120 m, przyjmujące fantazyjne kształty. Skały te podlegają ochronie razem z fauną i florą występującą w wąwozie. Zobaczymy tu m.in. lilie złotogłów czy cisa pospolitego, liczne mchy i porosty. Swoje siedliska ma tu też puchacz, sokolik, pustułka czy jaszczur plamisty. W skład rezerwatu wchodzi również znajdująca się za wąwozem Dubantowska Polana, z owianymi legendami skałami – Czajkowską Skałą i Kamiennymi Księgami, gdzie ponoć zapisane są losy świata. Niedaleko znajduje się Rezerwat Biała Woda.

Skały wznoszą się tam ponad potokiem Biała Woda, tworząc malownicze krajobrazy. Wśród nich wyróżnia się wybitna Smolegowa Skała (715 m n.p.m.) przypominająca dinozaura.

ŁATWO DOSTĘPNE

KULIGI

Zimą Pieniny wyglądają magicznie. Najlepiej ogląda się je z poziomu sań, sunąc lekko po białym puchu. Kulig z zaprzęgami konnymi pienińskimi dolinami to atrakcja dla całej rodziny. Zawsze połączony jest z ogniskiem. Wieczorami dodatkową atrakcją są pochodnie i możliwość biesiadowania w karczmie. Latem skorzystać można z przejażdżek bryczką – to równie ciekawa atrakcja, podczas której podziwiamy zielone Pieniny.

Gospodarstwo Agroturystyczne

Andrzej Mos Biała Woda

Adres: Biała Woda 44, 34-460 Jaworki

arenanarciarska.pl

Pienińskie Centrum Turystyki

KOLEJ LINOWA HOMOLE

Na północnym stoku Bukowinek, w malowniczych Małych Pieninach, zaledwie kilkaset metrów od Jaworek i rezerwatu „Wąwóz Homole”, znajduje się kolej linowa „Homole”, z której korzystać można zarówno zimą, jak i latem. Stacja górna kolei to punkt widokowy, z którego obserwować można panoramę na okoliczne wzniesienia. Znajduje się tam także Bacówka „U Wojtka”, gdzie kupić można lokalne sery oraz Szałas Bukowinki serwujący proste dania barowe. Z polany wyruszyć można też na spacer w kierunku Wysokiej (1 050 m n.p.m.) lub do rezerwatu „Wąwóz Homole”.

Adres: ul. Główna 1, 34 - 460 Szczawnica

Hotel SPA Budowlani***

HOTEL Z WIDOKIEM NA PIENINY

Położony pomiędzy Pieninami a Beskidem Sądeckim, w centrum uzdrowiskowej części Szczawnicy, Hotel SPA Budowlani, przyciąga swoim położeniem i bogatą ofertą wszystkich spragnionych relaksu w górach. Hotel leży na stokach Bryjarki (679 m n.p.m.), góry, spod której wypływają szczawnickie zdroje. Obiekt łączy w sobie hotel, sanatorium oraz spa. Każdy, kto marzy o wypoczynku w towarzystwie relaksującej przyrody, połączonym z zabiegami poprawiającymi stan zdrowia, powinien wybrać się w to miejsce. Nie tylko korzystna lokalizacja sprzyja pobytom w tym ośrodku. Hotel SPA Budowlani to szeroki

wachlarz zabiegów rehabilitacyjnych, usługi odnowy biologicznej oraz zabiegi upiększające.

SANATORIUM

Sanatorium uzdrowiskowe „Budowlani” w Szczawnicy oferuje swoim gościom fachowe podejście, możliwość regeneracji i polepszenia samopoczucia. W sanatorium wykonywane są zabiegi dla zdrowia i urody, odbywają się turnusy rehabilitacyjne i wczasy odchudzające. Zabiegi ukierunkowane są na leczenie schorzeń dróg oddechowych i narządu ruchu. Korzystny wpływ na samopoczucie ma również klimatoterapia, która służy polepszeniu stanu zdrowia. Sanatorium posiada również zaplecze odnowy biologicznej - kryty basen, sauny i jacuzzi oraz Salon SPA.

Adres: ul. Zdrojowa 27, 34-460 Szczawnica

E-mail: recepcja@spabudowlani.pl

Telefon: +48 18 262 25 10

spabudowlani.pl

Hotel SPA Budowlani

Przewodnik beskidzki Jakub Wolski

Z dziada pradziada Góral Pieniński, rodem z Krościenka nad Dunajcem. Miłośnik gór od najmłodszych lat je podziwiający. Flisak. Absolwent studiów o kierunku biologia i geografia. Przewodnik Beskidzki klasy III klasy. Jeśli iść w Pieniny, to tylko z nim!

Jakub Wolski pokaże Wam swoje ulubione pienińskie szlaki, zabierze Was w Beskid Sądecki, Gorce, Beskid Żywiecki, a może i jeszcze dalej. Nauczy kochać góry, powie, kiedy warto patrzeć pod nogi w poszukiwaniu najpiękniejszych roślin, grzybów albo jagód. Powie też, kiedy lepiej patrzeć przed siebie, by podziwiać panoramy.

Oprowadza po tych najbardziej znanych szlakach, na przykład na Trzy Korony (982 m n.p.m.), czy po Małych Pieninach, ale chętnie zabiera swoich turystów, na te nieodkryte przez masową turystykę, często ciekawsze. Każdą z tras dopasowuje do indywidualnych potrzeb grupy, tak aby każdy uczestnik wycieczki, wrócił z niej zadowolony i zachwycony górami jeszcze bardziej.

Przewodnik posiada wszystkie wymagane uprawnienia, także do prowadzenia grup w języku angielskim.

E-mail: przewodnikpieninski@gmail.com

Telefon: +48 792 544 791

przewodnikpieninski.pl

Przewodnik Beskidzki Jakub Wolski

Dworek Gościnny w Szczawnicy

Dworek powstał pod koniec XIX w., w czasach gdy szczawnickie uzdrowisko intensywnie się rozwijało. Stanowił wtedy centrum życia kulturalnego, to tam mieściła się okazała sala balowa oraz sala widowiskowa ze sceną, restauracja, cukiernia i sala fortepianowa. Bywała tu Modrzejewska, Frenkiel czy Solski. Dzisiejszy budynek to rekonstrukcja Dworku, który spłonął w 1962 r., jednak pełni podobne funkcje co kiedyś. To centrum kulturalno-biznesowe, w którym organizowane są wydarzenia kulturalne, biznesowe i prywatne. Można tu przyjść na koncert, bal czy sztukę teatralną. Także w znajdującej się tu restauracji Jazz Bar organizowane są różnorodne imprezy, np. koncerty.

Galeria Pijalni Wód Muzeum Pienińskie

W pięknie odrestaurowanych wnętrzach Domu nad Zdrojami, który stoi przy placu Dietla, funkcjonuje pijalnia wód mineralnych, a na piętrze galeria, w której organizowane są różnorodne wystawy. Można tam zobaczyć lokalną sztuk, podziwiać dzieła szczawnickich, i nie tylko, artystów lub poznać historię uzdrowiska.

Zlokalizowane w Szlachtowej Muzeum Pienińskie prezentuje historię, kulturę i geografię regionu. Zobaczymy tu regionalne stroje, eksponaty pokazujące pienińskie zawody czy obrzędy, a także wystawę przedstawiającą rolę Dunajca w życiu górali i wystawę prezentującą lokalne legendy.

szczawnica-galeria.pl

Muzyczna Owczarnia to najbardziej kultowe miejsce w okolicy, niezwykły klub muzyczny. Miejsce stworzył Wieńczysław Kołodziejski, który pod koniec XX w. kupił starą owczarnię i przeniósł ją z pasterskich polan do Białej Wody. W środku stworzył salę koncertową, w której

odbywają się koncerty znakomitych muzyków. Organizowane są także warsztaty muzyczne oraz wystawy sztuki w małej galerii. W Muzycznej Owczarni dostępne jest również 12 miejsc noclegowych.

muzycznaowczarnia.pl

Muzyczna Owczarnia

Cykl wydarzeń odbywających się w ciągu całego roku. Klimatyczne koncerty prezentują muzykę i sztukę baroku. Na wydarzenie zapraszani są najlepsi artyści z całej Europy. Organizatorem Barokowych Eksploracji jest stowarzyszenie Szczawnicki Chór Kameralny.

baroque.szczawnickichor.pl

Uroczyste rozpoczęcie sezonu flisackiego Bieg Żołnierzy Wyklętych „Wilczym

Tropem”

Barokowe Eksploracje

Szczawnicki Koncert Noworoczny Dworek Gościnny

Redyk Wiosenny w okolicach dnia św. Wojciecha (23.04)

Redyki

W kwietniu, gdy hale się zazielenią, w okolicach dnia św. Wojciecha (23.04) odbywa się Redyk Wiosenny, tradycyjne wyjście pasterzy ze stadami owiec na wypas, na hale. Owce z bacami i juhasami pozostaną tam aż do jesieni, kiedy to, w okolicach dnia św. Michała Archanioła (29.09), w uroczysty sposób schodzą w doliny, zejście

to nazywamy redykiem jesiennym. Te dwie imprezy są największymi wydarzeniami w gminie, nawiązują do dawnych tradycji – redyki były najważniejszym świętem w góralskiej wsi. Impreza przyciąga turystów, a towarzyszą jej koncerty i jarmarki.

SIERPIEŃ WRZESIEŃ PAŹDZIERNIK LISTOPAD GRUDZIEŃ

Redyk Jesienny w okolicach dnia św. Michała Archanioła (29.09)

Dziecięce Lato Pienińskie

Dni Przyjaźni Polsko-Węgierskiej

Festiwal Muzyka nad Zdrojami

Święto Dzieci Gór LIPIEC

muzykanadzdrojami.pl

UZDROWISKO

Tam, gdzie leczył się Sienkiewicz

Wielu z nas Szczawnicę kojarzy z jej dolną częścią, z Drogą Pienińską, z Dunajcem i spływami, z flisakami, z promenadą nad Grajcarka i z Pieninami otulającymi miasto. Jednak uzdrowiskowe serce Szczawnicy bije nieco wyżej. Na ulicy Zdrojowej i na placu Dietla. Tam, gdzie przechadzał się Sienkiewicz, Asnyk i Konopnicka. Tam, gdzie Szalay z Dietlem realizowali swoje wielkie plany!

Status uzdrowiska Szczawnica otrzymała w roku 1924. Jej uzdrowiskowa historia jest jednak dłuższa. Wystarczy spojrzeć na nazwę miejscowości. Słowo „Szczawnica” wzięło się od „szczawy”, nazwy wody o kwaśnym smaku, którą tutejsi górale musieli znać dużo wcześniej, skoro w nawiązaniu do niej nazwali swoją miejscowość.

O rozwoju Szczawnicy jako uzdrowiska mówi się od czasów Józefa Stefana Szalaya. Odziedziczył on Szczawnicę po ojcu i zrobił dla niej dużo dobrego. To za jego czasów powstały pierwsze budynki uzdrowiskowe i pensjonaty. Szalay organizował pierwsze turystyczne spływy Dunajcem i był inicjatorem powstania Drogi Pienińskiej. Jeszcze za jego życia do Szczawnicy przybył drugi Józef, tym razem Dietl – lekarz, balneolog, propagator polskich uzdrowisk, który pomógł nakreślić kierunek

rozwoju uzdrowiska. Wtedy też odkryto wiele ważnych źródeł wody mineralnej. Obaj panowie mieli ambicje zrobić ze Szczawnicy uzdrowisko na miarę wielkich, europejskich kurortów. Cel szybko został osiągnięty – już w drugiej połowie XIX wieku bywał tu Matejko, Prus, Konopnicka i Sienkiewicz. Przy ulicy Zdrojowej do dziś zobaczyć można piękne budynki pamiętające czasy początków uzdrowiska.

W 1909 roku Szczawnica przeszła w ręce hrabiego Adama Stadnickiego, który zarządzał wtedy okolicznymi ziemiami sięgającymi aż po Nawojową. To czasy wielkiego rozkwitu miejscowości. Po wojnie uzdrowisko zostało upaństwowione. To wtedy powstawało wiele sanatoriów branżowych, szczególnie tych ukierunkowanych na leczenie chorób zawodowych górników i hutników. Spadkobiercy hrabiego odzyskali uzdrowisko w 2005 r.

Dziś Szczawnica nadal jest dobrze znanym i często wybieranym przez kuracjuszy uzdrowiskiem. Korzysta się tu z dobroczynnych wód oraz pienińskiego klimatu. Przy tym kusi wieloma atrakcjami, czystym powietrzem i pięknymi widokami!

Centrum, Szczawnicy z jej zabytkową zabudową

choroby układu trawienia, choroby układu nerwowego, schorzenia górnych i dolnych dróg oddechowych, choroby układu moczowego,

Co można tu leczyć?

choroby reumatologiczne, otyłość, osteoporozę, cukrzycę, urazy ortopedyczne.

Jakie zabiegi?

sodowe, borowe, bromkowe, chlorkowe, wapniowe), które wykorzystuje się do picia, płukanek, kąpieli i inhalacji. Ważny jest także klimat uzdrowiska. Górskie, pienińskie powietrze sprzyja nie tylko leczeniu, ale i wypoczynkowi.

Magdalena

Sezonowe źródlo Pitoniakówka

Szymon

Szczawnickie wody mineralne

Pitoniakówka i Józefina II Helena

Józefina Stefan Józef

Wanda

Szymon

Waleria (nieczynne)

Magdalena

WYCIECZKI ZORGANIZOWANE

Miejski Ośrodek Kultury

PTTK Szczawnica

PIWNICZNA-ZDRÓJ

Zielona kraina Czarnych Górali

Spokój i wszechobecna zieleń. Taka na pierwszy rzut oka jest Piwniczna-Zdrój, uzdrowisko położone w sercu Beskidu Sądeckiego, w malowniczej dolinie Popradu, na południu województwa małopolskiego. To miejsce, idealne dla każdego, kto potrzebuje chwili wytchnienia. Kto chce pobyć sam na sam z przyrodą, wsłuchać się w szelest lasu i szum rzeki. Kto chce podziwiać niczym niezmącone widoki i popijać zdrową wodę mineralną.

Taka Piwniczna-Zdrój jest na pierwszy rzut oka. Gdy pozna się ją bliżej, można zobaczyć jej drugie oblicze – krainę z bogatą historią i bogatym folklorem. Wędrując po zielonych, piwniczańskich lasach, można zobaczyć ślady

długiej historii regionu. Można poznać historię kurierów, którzy podczas II Wojny Światowej chodzili tędy w stronę zielonej granicy, czy partyzantów, którzy walczyli w tych lasach. Dolina Popradu przywodzi zaś na myśl kupców, którzy z wozami pełnymi węgierskiego wina podążali szlakiem handlowym w stronę Krakowa.

Piwniczna-Zdrój to też bogate tradycje góralskie. Od wieków żyją tu Czarni Górale, którzy tworzą kulturę tego regionu – tkają furmańskie rękawice, wypasają owce i wyrabiają owcze sery, gotują regionalne potrawy, malują i rzeźbią. Ich folklor poznać można na licznych, gminnych imprezach.

WYCIECZKA PIESZA

Rynek i Park Węgielnik-Skałki

Spacer po uzdrowisku Piwniczna-Zdrój rozpoczynamy w jego centrum. To małe miasteczko posiada niewielki, otoczony zabytkowymi budynkami Rynek, którego układ zachował się z czasów lokacji miasta. Ponad Rynkiem wznoszą się zbocza Beskidu Sądeckiego. To na nich usytuowane są osiedla i małe wioski. W Rynku warto przyjrzeć się zabytkowej cysternie stojącej na jego środku, która niegdyś zaopatrywała mieszkańców w wodę, to rekonstrukcja z 1913 r. W południowej pierzei Rynku znajduje się Ratusz, a po przeciwnej stronie Ośrodek Kultury, Centrum Informacji Turystycznej i małe Muzeum Regionalne, w którym zobaczyć można zabytkową kolekcję nart i eksponaty związane z historią i kulturą regionu. Z Rynku wyruszamy na północny-wschód w kierunku Kościoła Narodzenia Najświętszej Marii Panny. W środku zobaczyć można obraz Bolesława Barbackiego. Spod kościoła ruszamy w dół, w kierunku stacji kolejowej (za żółtymi znakami szlaku pieszego). Tuż przed stacją zobaczymy zieloną i czerwoną kropkę – to początek

dwóch szlaków, które zaprowadzą nas do Parku Węgielnik-Skałki. Początkowo poruszamy się wzdłuż Popradu ulicą Kazimierza Wielkiego, aby po kilkuset metrach dotrzeć do ul. Daszyńskiego. To wzdłuż niej, skrajem parku, prowadzi ścieżka, którą dalej wędrujemy. Można się tu zatrzymać przy źródełku wody i przy pomniku upamiętniającym Bitwę pod Grunwaldem. Tuż za źródełkiem należy wypatrywać schodów, które poprowadzą nas na górę. Skręcamy na nie w prawo, pozostawiając za sobą zielony i czerwony szlak (prowadzą na Obidzę i Eliaszówkę (1 023 m n.p.m.)). Do platformy widokowej dojdziemy skalistą ścieżką wyposażoną w łańcuchy – to krótka, ale trudna trasa, którą można pominąć i ruszyć od razu, parkową drogą, w kierunku wieży widokowej. Po obejrzeniu panoramy na Dolinę Popradu, leśną ścieżką, docieramy do okopów z II Wojny Światowej. Przy okopach znajdują się tablice informacyjne, ławeczki i plac zabaw. Kierując się na północny-wschód, schodzimy w dół, w stronę ulicy Daszyńskiego, która doprowadzi

nas do Rynku.

RYNEK Z ZABYTKOWĄ CYSTERNĄ

WIEŻA WIDOKOWA W PARKU WĘGIELNIK-SKAŁKI

PLATFORMA WIDOKOWA W PARKU WĘGIELNIK-SKAŁKI

OKOPY Z CZASÓW II WOJNY ŚWIATOWEJ W PARKU WĘGIELNIK-SKAŁKI

WODY PRZY FIGURZE MATKI BOSKIEJ

Z ZABYTKOWĄ CYSTERNĄ

KULTOWE ATRAKCJE

ŁATWO DOSTĘPNE

PIWNICZAŃSKI RYNEK

Układ Rynku w Piwnicznej pochodzi z czasów lokacji miasta (XIV w.), choć jego zabudowa jest młodsza. Ratusz wybudowano w XIX w., a studnia znajdująca się w centrum to rekonstrukcja spalonej cysterny zaopatrującej miasto w wodę, pochodząca z 1913 r. W wieżyczce studni stoi figura św. Floriana, jedyny element, którego nie strawił pożar. Na wschodniej pierzei Rynku znajduje się Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, a w nim Muzeum Regionalne, w którym można zobaczyć przedmioty wytwarzane przez Czarnych Górali, sprzęty pochodzące z dawnych pracowni z ludowymi zdobieniami oraz elementy stroju

Czarnych Górali. Ciekawą wystawą jest kolekcja sprzętu narciarskiego złożona z ponad 300 eksponatów, z których najstarsze mają ponad 200 lat. Wśród nich jest m.in. narta Adama Małysza.

PARK WĘGIELNIK-SKAŁKI

Park Węgielnik-Skałki rozłożony jest na wzgórzu Węgielnik (498 m n.p.m.). Sieć ścieżek spacerowych prowadzi tu pomiędzy wychodniami skalnymi oraz zrekonstruowanymi okopami z czasów II Wojny Światowej. W parku dostępna jest infrastruktura sportowa i rekreacyjna, miejsca do grillowania, altana, boisko do siatkówki, plac zabaw oraz platforma widokowa, do której prowadzi ścieżka z łańcuchami. U podnóża wzgórza znajduje się figura Matki Boskiej z bijącym u jej stóp źródełkiem wody mineralnej.

ŁATWO DOSTĘPNE

SPŁYW ŁODZIAMI DOLINĄ POPRADU

Dolina Popradu to jedna z najbardziej malowniczych dolin rzecznych w Polsce. W Piwnicznej rozpoczynają się 10-kilometrowe spływy pontonowe i kajakowe Popradem, prowadzące do Rytra. Do bezpieczna, niewymagająca specjalnych umiejętności czy też kondycji, atrakcja dla każdego.

BASENY NA RADWANOWIE

Baseny na Radwanowie to kolejna letnia atrakcja uzdrowiska. Można tu korzystać z dużego zewnętrznego basenu z torami do pływania, wanny z hydromasażem, sauny i brodzika dla dzieci.

ŁATWO DOSTĘPNE

WIEŻA WIDOKOWA NA ELIASZÓWCE

Eliaszówka wznosi się ponad Piwniczną-Zdrój na 1 023 m n.p.m. Mimo że jest zalesiona, to piękne widoki oglądać można z 20-metrowej wieży znajdującej się na szczycie. Na Eliaszówkę prowadzi zielony szlak z centrum

Piwnicznej-Zdrój (ok. 8 km). Na trasie znajduje się Schronisko „Chata Magóry”.

PARK „U ŹRÓDEŁ ŚW. KINGI W GŁĘBOKIEM”

Park św. Kingi w Głębokiem to zielone, spokojne miejsce poświęcone św. Kindze. Bije w nim jedno z najstarszych źródeł wody mineralnej w regionie, można zobaczyć tam też posąg św. Kingi i spacerować ścieżką przyrodniczo-edukacyjną.

ŁATWO DOSTĘPNE

WĘDKOWANIE NA POPRADZIE

Na odcinku od Leluchowa do Piwnicznej-Zdrój Poprad jest prawdziwie górską rzeką, ma kręte zakola i kamieniste dno z rynnami i bystrzami. Żyje tu 25 gatunków ryb, przeważają klenie, pstrągi potokowe, lipienie, jelce, brzany, brzanki, płocie, ukleje, okonie, świnka, strzeble, głowacze, kiełby. Rzadsze są pstrągi tęczowe i źródlane, trocie jeziorowe, a nawet głowacice.

CERKIEW ŚWIĘTEGO MICHAŁA ARCHANIOŁA W WIERCHOMLI WIELKIEJ

Ta grekokatolicka cerkiew została zbudowana w roku 1821. Jej budowa jest typowym przykładem architektury łemkowskiej. We wnętrzu znaleźć można barokowo-klasycystyczne polichromie z 1928 roku. Po akcji „Wisła” w roku 1947 cerkiew została przejęta przez parafię rzymskokatolicką. Od 1964 roku jest ona zabytkiem, została także włączona do małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej.

OŚRODEK JAZDY KONNEJ I SCHRONISKO CHATA MAGÓRY

Ośrodek Jeździecki Magóry to jeden z najwyżej położonych punktów na mapie turystyki konnej w Polsce (831 m n.p.m.). Na Magórach mieszkają hucuły, małopolaki i arab – towarzystwo mieszane, jeśli chodzi o wiek, rasę i doświadczenie. Jednak wszystkie świetnie odnajdują się w warunkach chowu bezstajennego. Spędzają cały rok na pastwiskach i wybiegach otulonych lasem, z dostępem do otwartych wiat. Jazdy prowadzi się tu z jeźdźcami na każdym poziomie, z dziećmi lub osobami zupełnie niedoświadczonymi. Można tu skorzystać z jazd indywidualnych, grupowych, kolonii jeździeckich lub weekendów w siodle, wyjazdów w teren, spacerów do lasu lub jazdy po placu. Jest też możliwość przyjazdu z własnym koniem na jakiś czas lub na stałe w formie hotelu dla koni. Chata Magóry dysponuje prawie 30 miejscami noclegowymi.

JACKOWA POŚCIEL - DOLINA PAMIĘCI

Miejscem, które warto odwiedzić, ze względu na niezwykłą historię, jest Jackowa Pościel. To Dolina Pamięci, w której zobaczyć można obeliski poświęcone ludziom, którzy zginęli w górach. Historia Doliny zaczęła się dwadzieścia lat temu. Dziś już nieżyjąca babcia Nowakowa, zwana Królową Beskidu Sądeckiego, mieszkała samotnie pod Kordowcem. Przewodnik beskidzki Jacek Durlak często zaglądał do niej i przynosił najpotrzebniejsze artykuły. W 2004 roku, wracając z odwiedzin, na polanie przy żółtym szlaku z Piwnicznej na Niemcową (977 m n.p.m.), zasłabł i zmarł. Działacze turystyczni i przewodnicy chcieli upamiętnić miejsce jego śmierci i tak powstał pierwszy obelisk, do którego wkrótce dołączyły kolejne. Powstało miejsce, gdzie wspomina się przyjaciół, którzy zginęli w górach. Z centrum Piwnicznej dotrzemy tam żółtym szlakiem (kierunek Niemcowa) w nieco ponad godzinę.

BACÓWKA NAD WIERCHOMLĄ

Bacówka nad Wierchomlą to górskie schronisko PTTK położone bez wątpienia w jednym z najbardziej widokowych miejsc w całym Beskidzie Sądeckim. Wielu turystów przyjeżdża tutaj, aby usiąść na tarasie i nacieszyć się niesamowitymi widokami na Pasmo Radziejowej i Tatry, zjeść pyszną szarlotkę i wypić gorącą herbatę. Do schroniska dotrzemy łatwym szlakiem prowadzącym wzdłuż drogi dojazdowej ze Szczawnika lub wyciągiem krzesełkowym z Wierchomli Górnej. Stacja Górna wyciągu znajduje się 2 km od bacówki. Do schroniska prowadzi z niej niebieski szlak, przewyższenia są niewielkie.

MUZEA/GALERIE/SZTUKA

Miejsko Gminny Ośrodek Kultury

Miejsko Gminny Ośrodek Kultury w Piwnicznej-Zdrój to kulturalne centrum gminy usytuowane w centrum miasta (Rynek 11). W budynku znajduje się sala widowiskowa, w której organizowane są koncerty i sztuki teatralne. Ośrodek zajmuje się także organizacją imprez

plenerowych. W budynku funkcjonuje Centrum Informacji Turystycznej i Muzeum Regionalne Towarzystwa Miłośników Piwnicznej, w którym, prócz regionalnych pamiątek, zobaczyć można kolekcję nart, w tym nartę należącą do Adama Małysza.

mgok.piwniczna.pl

Lokalne rękodzieło to niezwykły składnik kultury każdego regionu. Wytwarzane przez wieki produkty zawsze mają wysoką jakość, są szczegółowo dopracowane i posiadają bogatą historię. W Piwnicznej takim produktem są rękawice furmańskie, tkane tu od wieków w tradycyjny, przestrzenny sposób. Początkowo wykonywano je dla furmanów (stąd nazwa) pracujących przy zwózce drewna. W gminie stworzono „Szlak Tkacki”, który skupia lokalnych twórców tkających rękawice o tradycyjnych i współczesnych wzorach, a także tkających czapki, czy opaski. Na szlaku znajduje się też Muzeum Regionalne, gdzie zobaczyć można zabytkowe rękawice. Twórcy rozpoczęli starania o wpisanie Rękawic Furmańskich na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. W gminie organizowane są warsztaty tkania, wystawy i różnorodne imprezy skupione wokół tego tradycyjnego rękodzieła.

rekawicefurmanskie.pl

Pijalnia Artystyczna w Piwnicznej-Zdroju zlokalizowana jest w Parku Zdrojowym. To miejsce o niepowtarzalnym klimacie. Można tam spróbować naturalnej wody geomineralnej „Piwniczanka”, zjeść pyszny deser czy wypić kawę. Organizowane są tu koncerty muzyczne, przedstawienia i wystawy, promowana jest kultura, także ta lokalna.

pijalnia-artystyczna.pl

IMPREZY CYKLICZNE

w Gminie Piwniczna-Zdrój

Orszak Trzech Króli

Kolędowanie małemu bacy

Konkurs Palm Wielkanocnych

Kiermasz potraw i ozdób wielkanocnych

Bitwa Breakdance

Nadpopradzkie Sobótki

Pijalnia Artystyczna w Piwnicznej-Zdroju

Koncerty pod gwiazdami i przy kominku

12 km od Piwnicznej-Zdroju, u podnóża gór, położona jest klimatyczna Chata pod Pustą. To ośrodek wypoczynkowy, w którego skład wchodzi duża, podmurowana chata o drewnianej konstrukcji. Chata pod Pustą, poza swą piękną lokalizacją, wyróżnia się jeszcze czymś, co czyni ją wyjątkową. Kultowe już stały się koncerty, które

w lecie odbywają się na zewnątrz pod gwiazdami, a w zimie wewnątrz lokalu, przy kominku. Zawsze zapraszani są wybitni polscy artyści, a niezwykłe miejsce, położone w sercu gór, dodaje koncertom klimatu. W Chacie można zjeść też dania kuchni regionalnej.

LIPIEC SIERPIEŃ WRZESIEŃ PAŹDZIERNIK LISTOPAD GRUDZIEŃ

Festiwal Czarnej Owcy

Święto Dzieci Gór

Festiwal Lachów i Górali na Sądecczyźnie

Rajd Szlakiem Kurierów

Festiwal Pieroga Łomniczańskiego

Dni Piwnicznej

Konkurs Kolęd i Pastorałek

UZDROWISKO

Podziemne skarby

Beskid Sądecki słynie z wód mineralnych, które wypływają spod ziemi. Ten wielki skarb zawdzięczamy skałom płaszczowiny magurskiej, z której tutejsze góry są zbudowane. Skały te pełne są minerałów, a minerały te nasycają wodę opłukującą je.

Pod koniec XIX wieku lwowski lekarz dr Juliusz Korwin Gąsiorowski odkrył w Piwnicznej źródła wód mineralnych o cennych właściwościach, ale pierwsze odwierty wykonane zostały dopiero w roku 1932. Nadało to Piwnicznej nowego charakteru – stała się znanym w całej Polsce ośrodkiem wypoczynkowo-uzdrowiskowym. Woda w butelkach zaczęła wyjeżdżać w świat w roku 1968. Piwniczna-Zdrój jest obecnie jednym z 9 uzdrowisk w powiecie nowosądeckim.

Dla kuracjuszy, którzy chcą zakosztować piwniczańskiej wody, powstał Park Zdrojowy wraz z Pijalnią, która stała

się też centrum różnego rodzaju wydarzeń kulturalnych jako Pijalnia Artystyczna. W Parku znajdziemy też amfiteatr wykorzystywany do koncertów plenerowych i urokliwe alejki idealne do cichych przechadzek oraz plac zabaw dla dzieci.

Początek XX wieku wiąże się z rozwojem drugiego zdroju w gminie – Łomnicy. Pierwsze wzmianki o użytkowaniu tutejszych wód mineralnych pochodzą z 1910 roku. Doktor Ziarko w swojej willi utworzył dom kąpielowy, a potem łazienki gdzie można było zażyć kąpieli borowinowych i mineralnych. Miejsce to zostało jednak zniszczone przez powódź, która nawiedziła Łomnicę-Zdrój w 1939 roku, i nie zostało już odbudowane.

Dziś źródło Stefan opatrzone kamienną podmurówką wypływa wprost ze stoku ponad wsią. Każdy może tu przyjechać i spróbować wody Łomniczanki.

Pijalnia wody mineralnej na Zawodziu

Co można tu leczyć?

Tutejsze wody mineralne, nazywane przez miejscowych „kwaśnymi”, charakteryzują się wysoką zawartością wodorowęglanów magnezu i wapnia. Dzięki nim są pomocne w leczeniu:

wrzodów żołądka i dwunastnicy, stanów zapalnych jelit i trzustki, stanów zapalnych,

cukrzycy, chorób układu oddechowego: nieżytu oskrzeli, rozedmy i pylicy płuc.

Jakie zabiegi?

W ośrodkach wypoczynkowo-leczniczych i sanatoriach można zażyć różnorodnych kuracji i zabiegów z wykorzystaniem wód mineralnych. Popularnością cieszą się np. kąpiele w wodach mineralnych, hydromasaże i zabiegi

borowinowe. Duży pozytywny wpływ na układ oddechowy mają też inhalacje. Stosuje się tu też krenoterapię, czyli kurację pitną na bazie wód mineralnych.

Lokalizacje pijalni wód mineralnych i źródeł

Pijalnie i źródla wód mineralnych

Wody występujące na terenie Gminy Piwniczna-Zdrój można znaleźć w pijalniach lub bezpośrednio w miejscach, gdzie wypływają z ziemi czy ze skały:

„Piwniczanka” to szczawa o charakterze wodorowęglanowo-magnezowo-wapniowym. Jest pomocna dla wzmocnienia układu kostnego, poprawy przyswajalności żelaza, poprawy przemiany materii. Działa przeciwalergicznie, wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu krwionośnego i nerwowego.

„Hanna” w Wierchomli Wielkiej to szczawa o charakterze wodorowęglanowo-wapniowo-magnezowym. Cech leczniczych wodzie nadaje też znajdujący się w niej dwutlenek węgla. Zaleca się ją do leczenia nadciśnienia tętniczego, niedokrwienia kończyn dolnych na tle miażdżycy lub cukrzycy i czynnościowych chorób serca.

Źródło św. Kingi w Głębokiem to szczawa o charakterze wodorowęglanowo-sodowo-wapniowo-magnezowym. Jest pomocna przy leczeniu: choroby wrzodowej, zaparć, skazy moczanowej, cukrzycy, kamicy nerkowej i anemii.

„Stefan” w Łomnicy-Zdroju to szczawa o charakterze wodorowęglanowo-wapniowo-magnezowym. Wskazana jest do picia przy następujących schorzeniach: przewlekłe stany zapalne przewodu pokarmowego, zaparcia.

„Łomniczanka” w Łomnicy-Zdroju to szczawa o charakterze wodorowęglanowo-wapniowo-magnezowym. Zaleca się ją stosować przy przewlekłych stanach zapalnych przewodu pokarmowego i zaparciach.

„Zdrój” w Wierchomli to szczawa o charakterze wodorowęglanowo-siarczanowo-wapniowo-magnezowym. Wodę z tego źródła zaleca się pić przy: przewlekłych stanach zapalnych dróg oddechowych, przewodu pokarmowego, zaburzeniach przemiany materii, zatruciach metalami.

„Wierchomlanka” w Wierchomli to szczawa o charakterze wodorowęglanowo-wapniowo-magnezowym. Jest pomocna przy leczeniu: choroby wrzodowej, przewlekłego zapalenia pęcherzyka żółciowego, zaparć, skazy moczanowej, cukrzycy, kamicy nerkowej i anemii.

UŚCIE GORLICKIE

Uzdrowisko w Beskidzie Niskim

Uście Gorlickie to gmina uzdrowiskowa położona w Beskidzie Niskim, krainie zielonej, idealnej dla tych, którzy szukają spokoju i kontaktu z przyrodą, ale i miejsca z bogatą i długą historią. Choć nie znajdziemy tu tylu atrakcji co w kultowej Krynicy-Zdrój, czy pełnym zabytków Krakowie, to z pewnością odnajdziemy malownicze krajobrazy, zdrową wodę i pasjonujące historie ludzi, którzy żyli tu setki lat temu.

Miejscowością uzdrowiskową gminy jest mała wieś, Wysowa-Zdrój, leżąca tuż przy granicy ze Słowacją. To tu biją źródła leczniczych wód mineralnych, dla których kuracjusze odwiedzają ten region. Centrum miejscowości to

piękny Park Zdrojowy z zabytkowym budynkiem Pijalni Wód Mineralnych. Wysową-Zdrój otaczają wzniesienia Beskidu Niskiego porośnięte lasami. Ich bliskie sąsiedztwo sprawia, że w uzdrowisku tworzy się wyjątkowy, bardzo korzystny dla zdrowia mikroklimat, a także atmosfera błogiego spokoju.

Fani zabytków i historii odnajdą w regionie wiele drewnianych cerkwi, także tych, które wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO, cmentarze z I i II Wojny Światowej oraz miejsca związane z historią Łemków. Grzybiarze zaś zakochają się w rydzach i borowikach, które jesienią można znaleźć w okolicznych lasach.

WYCIECZKA PIESZA

Wycieczkę pieszą po Wysowej-Zdrój i okolicach rozpoczynamy w Parku Zdrojowym. To najważniejszy punkt uzdrowiska. To tu znajduje się zabytkowa Pijalnia Wód Mineralnych oraz liczne ścieżki spacerowe. To duży, zielony, miejscami dziki park. O poranku można usłyszeć tu śpiew ptaków, wieczorem zaś odnaleźć błogi spokój. Z parku wyruszamy w kierunku Starego Domu Zdrojowego, a następnie w kierunku mostku na rzece Ropie. Za mostkiem skręcamy w lewo, na główną drogę, którą prowadzi też niebieski szlak pieszy. To on powiedzie nas dalej, aż do Cerkwi św. Michała Archanioła. Przy cerkwi swój początek ma czerwony szlak gminny, którym wędrować będziemy na górę Jawor (723 m n.p.m.). Początkowo idziemy przez wieś utwardzanymi drogami, by po 1 km wejść w las. To przyjemna droga. Po przejściu 2 km

dotrzemy do Cerkwi Opieki Matki Bożej na Górze Jawor. Miejsce to uważane jest za święte przez wyznawców prawosławia, nazywane jest Świętą Górą Łemków. Prócz drewnianej świątyni znajdziemy tu także źródełko wody. Spod cerkwi na szczyt góry Jawor mamy tylko 700 m, warto do niego podejść. Początkowo idziemy w górę ścieżką bez szlaku, by po 300 m dotrzeć do czerwonego szlaku prowadzącego wzdłuż granicy Polski i Słowacji. Idziemy kolejne 400 metrów na wschód, podążając za czerwonymi znakami i docieramy na szczyt. Ze szczytu schodzimy tą samą drogą, nie wracamy jednak do cerkwi, a ruszamy na przełęcz Cigelka (652 m n.p.m.). Z przełęczy, zielonym szlakiem poprowadzonym przez las, wzdłuż potoku Cygołka, dotrzemy z powrotem do Wysowej-Zdroju, gdzie w Pijalni Wód odpocząć można po wędrówce.

CERKIEW ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W WYSOWEJ-ZDRÓJ

CERKIEW OPIEKI MATKI BOŻEJ NA ŚWIĘTEJ GÓRZE JAWOR

STARY DOM ZDROJOWY

KULTOWE ATRAKCJE

PARK ZDROJOWY I PIJALNIA WÓD MINERALNYCH

Park Zdrojowy to przestrzeń przeznaczona dla kuracjuszy, w której często organizowane są liczne imprezy. Znajduje się tutaj Pijalnia Wody Mineralnej, jej pięknie wkomponowany w krajobraz budynek jest rekonstrukcją wcześniejszego obiektu. W maju w parku odbywa się Festiwal Orkiestr Dętych „Echo trombity” i majówka, w sierpniu „Wysowa pachnąca ziołami”, a we wrześniu „Święto Rydza”. W wakacje można tu przyjść na koncerty z cyklu „Letnie Muzykowanie”. W Parku

Zdrojowym znajduje się również Stary Dom Zdrojowy, obecnie restauracja i hotelik w jednym.

ARCHITEKTURA UZDROWISKA

W uzdrowisku na uwagę zasługuje także lokalna architektura. Do dziś można tu zobaczyć kilka drewnianych budynków z okresu międzywojennego, m.in. położoną nieopodal cerkwi dawną pocztę, strażnicę OSP, w której obecnie mieści się Centrum Produktu Turystycznego i Kulturowego Beskidu Gorlickiego, naprzeciwko której wznosi się budynek dawnej plebanii (który do 1995 r. pełnił funkcję strażnicy WOP). Na południe od plebanii stoi budynek dawnej łemkowskiej spółdzielni „Jednist” i budynek dawnej szkoły.

ŁATWO DOSTĘPNE

ŁEMKOWSKIE CERKWIE

Cerkwie są nieodłącznym elementem gminnego krajobrazu. Drewniane perły malowniczo wkomponowane są w beskidzką przyrodę. Zdecydowana większość tutejszych cerkwi to budowle drewniane, wpisane na Szlak Architektury Drewnianej. Perełkami są te, które zostały wpisane w 2013 r. na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO – cerkiew w Brunarach i Kwiatoniu. Inne piękne świątynie znajdują się m.in. w Uściu Gorlickim, Izbach, Śnietnicy, Banicy, Czarnej, Hańczowej, Wysowej, Skwirtnem, Zdyni czy Nowicy. Gdzieniegdzie trafić można na świątynie murowane.

CERKIEW ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W BRUNARACH

Cerkiew w Brunarach zbudowano pod koniec XVIII w. jako trójdzielną świątynię, a kilkadziesiąt lat później przebudowano, jednocześnie zmieniając jej bryłę na bardziej wydłużoną. Świątynie zdobią polichromie z XVIII, XIX i XX wieku. Wzory są różnorodne, barokowe i rokokowo-klasycystyczne. Można tu dostrzec elementy roślinne, architektoniczne lub geometryczne. Barokowy ikonostas pochodzi z XVIII w.

Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO

CERKIEW ŚW. PARASKEWII W KWIATONIU

Cerkiew w Kwiatoniu powstała w drugiej połowie XVII wieku. To modelowy przykład łemkowskiej architektury cerkiewnej. Posiada idealne proporcje z wyróżniającymi się trzema częściami – prezbiterium, nawą i babińcem. W środku można zobaczyć polichromię z początku XIX w. i kompletny ikonostas z 1904 r. Łemkowie opuścili cerkiew w latach 40’ XX w., jednak uważa się ją za jedną z najlepiej zachowanych cerkwi w Polsce. Obecnie służy parafii w Uściu Gorlickim jako pomocniczy kościół katolicki i jednocześnie korzystają z niej grekokatolicy.

DREWNIANA CERKIEW

ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA

W WYSOWEJ-ZDRÓJ

Świątynia pochodzi najprawdopodobniej z 1779 r. Dawne przekazy wspominają, iż w XIX w., podczas walk konfederatów, spłonęła pierwsza wysowska cerkiew, jednak konfederaci ją odbudowali. Brak jednak potwierdzenia tej informacji. Wnętrze świątyni zdobi polichromia z lat 1912 - 1913. Wyposażenie pochodzi z XVIII i XIX w., a wśród niego wyróżnia się późnobarokowy ikonostas z dobrze zachowanym kompletem ikon.

Podobnie jak wiele innych świątyń w regionie i ta znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej. Obok cerkwi działa zbór zielonoświątkowców.

Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO

KOŚCIÓŁ

PW. NAJŚWIĘTSZEJ

MARII PANNY

WNIEBOWZIĘTEJ

Na północy Wysowej znajduje się drewniany rzymskokatolicki kościół, który powstał w latach 1936 - 1938 według projektu znanego architekta, Zbigniewa Mączyńskiego. Świątynia wyróżnia się ciekawą i dość nietypową konstrukcją zrębowo-ramową. Projekt jest nawiązaniem do tradycji dawnego budownictwa w regionie. Kościół znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej.

HUCUŁY Z ŁEMKOWSZCZYZNY

Hucuły, małe, lecz niezwykle inteligentne i wytrzymałe koniki górskie to jedna z najstarszych ras koni w Polsce. Znane są głównie z Huculszczyzny, od lat jednak hoduje się je także w Beskidzie Niskim, w Gładyszowie i Regietowie. Dzięki łagodnemu charakterowi doskonale sprawdzają się w hipoterapii. Stadnina koni huculskich w Regietowie jest największą stadniną koni tej rasy w Europie. To właśnie tam we wrześniu odbywają się Dni Huculskie, w ramach których prezentowany jest program sportowo-hodowlany oraz artystyczny. Obok stadniny znajduje się regionalna karczma, ujeżdżalnia i hotel. Oprócz nauki jazdy organizuje się tu także rajdy konne, przejazdy bryczką, a zimą kuligi z ogniskiem.

ŁATWO DOSTĘPNE

ŚWIĘTA GÓRA JAWOR

Na grzbiecie góry Jawor (723 m n.p.m.) znajduje się Sanktuarium greckokatolickie, jedno z najciekawszych miejsc w regionie. W 1925 r., na szczycie miała objawić się Matka Boża. W miejscu tym postawiono drewnianą cerkiew pw. Opieki Matki Bożej. Po wysiedleniach Łemków w budynku cerkwi urządzono strażnicę, a wyposażenie cerkwi spalono. Łemkowie odzyskali świątynię w 1956 r. i wyremontowali. Dziś jest to miejsce pielgrzymkowe dla wiernych kościoła wschodniego.

KULIGI

Kuligi w Beskidzie Niskim są niezwykłe. W okolicach Regietowa i Gładyszowa znajdują się stadniny koni huculskich, w których organizowane są prawdziwe, konne kuligi na dużych saniach. Sanie mkną przez beskidzkie lasy, wśród ośnieżonych drzew, pod rozgwieżdżonym niebem, a śnieg przyjemnie skrzypi. Podczas kuligów dla dzieci zawsze jest czas na zabawę w śniegu i ognisko. Dla dorosłych, wybierających przejazdy wieczorne, sanie wyposażone są w pochodnie. Po kuligu organizowane są regionalne biesiady z daniami kuchni łemkowskiej.

Stadnina Koni Huculskich

„Gładyszów”

Adres: Regietów 28, 38-315 Uście Gorlickie

huculy.com.pl

Gładyszów Stara Cegielnia

Adres: Gładyszów 70, 38-315 Uście Gorlickie

kario.com.pl

NAD WODĄ– ZALEW KLIMKÓWKA

Latem ciekawe możliwości wypoczynku stwarza Jezioro Klimkowskie. Akwen jest znakomitym miejscem do uprawiania sportów wodnych, m.in. kajakarstwa, windsurfingu czy zyskującego coraz większą popularność pływania na desce SUP. Zmienne wiatry wiejące nad zalewem docenią również żeglarze.

Ośrodek Szkoleniowo Wypoczynkowy w Zdyni U Zosi

W BESKIDZKIEJ DOLINIE

Ośrodek Szkoleniowo Wypoczynkowy „U Zosi” w Zdyni usytuowany jest w malowniczej dolinie, na terenie Beskidu Niskiego. To miejsce idealne do odpoczynku, zarówno tego aktywnego, jak i do błogiego leniuchowania. To także świetna baza do szkoleń, koloni, obozów, integracji grupowej czy imprez okolicznościowych. Okolica daje wiele możliwości do uprawiania sportów i rekreacji. Można tu także zwiedzać piękne, drewniane cerkwie i poznawać kulturę żyjących tu kiedyś Łemków. Beskidzki mikroklimat, bliskość uzdrowiska i czyste górskie powietrze sprawią, że każdy będzie chciał tu wrócić.

OŚRODEK SZKOLENIOWO-WYPOCZYNKOWY

Ośrodek swoim gościom oferuję miejsca noclegowe o różnym standardzie — komfortowe pokoje, turystyczną bazę noclegową, łącznie 18 pokoi oraz domek letniskowy

dla 6 osób. Obiekt jest przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Okolica obfituje w różnorodne atrakcje, a już na terenie ośrodka skorzystać można z zadaszonego miejsca z grillem. Do dyspozycji gości są 2 sale konferencyjne na 60 osób. Znajdziemy tu także wypożyczalnię rowerów, z której warto skorzystać, ponieważ przez okolicę prowadzi wiele malowniczych szlaków rowerowych. W pobliżu ośrodka znajduje się sklep wielobranżowy.

DOMOWA KUCHNIA

Ośrodek Szkoleniowo Wypoczynkowy „U Zosi” w Zdyni słynie z domowej, smakowitej kuchni regionalnej. Wszystkie dania tworzone są na miejscu, z lokalnych składników. Zjemy tu pachnący, tradycyjny chleb, swojskie wędliny i baraninę, czy dziczyznę, miód prosto z pasieki, sery owcze i aromatyczne grzyby z beskidzkich lasów.

Adres: Zdynia 72, 38-315 Uście Gorlickie

E-mail: oswzdynia@wp.pl

Telefon: +48 18 351 00 03, +48 605 915 788

zdynia.pl

Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy w Zdyni „U Zosi„

Muzeum Jazdy Konnej

Ośrodek Stara Cegielnie w Gładyszowie

Muzeum Jazdy Konnej funkcjonuje przy ośrodku i stadninie „Stara Cegielnia”. To lokalny obiekt, który prezentuje zebraną przez jego właścicieli, wielkich pasjonatów jeździectwa, kolekcję około 40 siodeł z różnych zakątków

świata, w tym siodeł historycznych i kulbaków wojskowych. Zobaczymy tu też strzemiona, wędzidła oraz białą broń i mundury historyczne.

kario.com.pl

Czasy zarówno I jak i II Wojny Światowej były dla Beskidu Niskiego trudne. Podczas I Wojny przetaczał się tędy front wojenny. Rosjanie chcieli właśnie tutaj sforsować barierę Karpat. W 1915 r. rozegrała się tu jedna z największych bitew wojny – Bitwa Gorlicka, podczas której wojska austro-węgierskie przełamały front rosyjski. Walki były jednak bardzo krwawe, w gminnych lasach

pozostało po nich wiele prowizorycznych grobów żołnierzy walczących po obu stronach. Po wojnie postanowiono groby te uporządkować. Jeden z piękniejszych cmentarzy znajduje się na Rotundzie (771 m n.p.n.). Jego kierownikiem artystycznym był Dušan Jurkovič, słowacki architekt. Uporządkował cmentarz w stylu prasłowiańskim, wykorzystując jako materiał podstawowy drewno.

Drewniane cerkwie to nieodłączny element gminy, jeden z jej największych skarbów. Piękne świątynie wkomponowane są malowniczo w krajobraz. Zachwycają z zewnątrz, a wewnątrz kryją perełki sztuki cerkiewnej. Można w nich oglądać niezwykłe ikony pisane przez lokalnych artystów lub sprowadzane z odległych miejsc, ikonostasy

mówiące tak wiele o wierzeniach Łemków, czy ścienne polichromie. Większość cerkwi wpisana jest na Szlak Architektury Drewnianej. Perełkami są cerkwie w Kwiatoniu oraz Brunarach, wpisane w 2013 r. na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Na przełomie września i października, gdy góry przybierają jesienne barwy, a w lasach zaczyna pachnieć grzybami, w Wysowej-Zdroju spróbować można lokalnych przysmaków na corocznym Święcie Rydza . Na imprezę zjeżdżają miłośnicy grzybobrania i smakosze rydzów, którzy wędrują po lesie z koszykiem w poszukiwaniu najpiękniejszych okazów, biorą udział w „Polowaniu na

Rydza

Rydza” i towarzyszących imprezie wydarzeniach. Można wtedy posłuchać prelekcji o tematyce mikologicznej, obejrzeć występy artystyczne i bawić się na dancingu „Rudy, rudy, rudy rydz… „! Na wydarzenie zjeżdżają też tutejsze gospodynie, które na jarmarkach serwują swoje smakołyki.

Koncerty kolęd

Otwarcie sezonu jeździeckiego w Regietowie

Festiwal Orkiestr Dętych „Echo trombity”

„Małopolska Wieś Pachnąca Ziołami”

„Małopolska Wieś Pachnąca Ziołami” to święto regionu, tradycji i przyrody. Impreza nawiązuje do szlaku o tej samej nazwie, na którym leżą niektóre gospodarstwa agroturystyczne z terenu gminy. Impreza odbywa się w Wysowej Zdrój, w Amfiteatrze Parku Zdrojowego.

W programie zawsze są prelekcje na temat ziół, wystawa ziół, kiermasz książek o tematyce zielarskiej, pokaz rękodzielnictwa artystycznego, stoiska z kuchnią regionalną oraz występy zespołów regionalnych.

Muzyka zaklęta w drewnie

Cykl koncertów, które odbywają się w letnie weekendy w obiektach położonych na Szlaku Architektury Drewnianej. Program zawsze jest różnorodny, przeważa muzyka dawna i klasyczna, coraz częściej jednak można

usłyszeć także tę współczesną. Koncertom towarzyszą widowiska taneczne i misteria sceniczne. Muzyka w pięknych, drewnianych wnętrzach wybrzmiewa wyjątkowo.

drewniana.malopolska.pl

Dni Huculskie w Regietowie

LIPIEC SIERPIEŃ WRZESIEŃ PAŹDZIERNIK LISTOPAD GRUDZIEŃ

Święto Rydza

Wysowa-Zdrój

Łemkowska Watra

Zdynia

Wakacyjne spotkanie z operą Regietów

Muzyka Zaklęta w Drewnie koncerty w cerkwiach

„Małopolska Wieś Pachnąca Ziołami” Wysowa-Zdrój

UZDROWISKO

Uzdrowisko między górami

Główną miejscowością uzdrowiskową gminy Uście Gorlickie jest położona przy granicy ze Słowacją WysowaZdrój. Wciśnięta w śródgórską dolinę przyciąga spokojem i malowniczością. To zarazem jeden z większych ośrodków ruchu turystycznego w Beskidzie Niskim.

Pierwsze wzmianki na temat uzdrowiska Wysowa pochodzą z XVII w. Tutejszymi wodami miał kurować się zbójnik Sobczak wraz z kompanami. Właściwości lecznicze wód Wysowej docenił również w XVIII w. hrabia Maciej Lanckoroński, który corocznie zażywał w nich kąpieli, a którym przypisywał hart swego organizmu.

Za początki uzdrowiska uważa się 1812 r., kiedy to miejscowy ekonom, Ignacy Zychowicz, zbudował budynek zdrojowy z 6 łazienkami i 9 pokojami mieszkalnymi. Wkrótce pojawiły się też pierwsze pensjonaty. W Wysowej zaczęło przybywać kuracjuszy, a od momentu wybudowania utwardzonej drogi z Ropy (1876 r.) nastąpił dynamiczny rozwój uzdrowiska. Z czasem powstały nowe drewniane budynki zakładu zdrojowego. Zbudowano również stylową pijalnię według projektu Karola Stryjeńskiego.

W latach 80. XIX w. rozpoczęto wydobycie podziemnych złóż lokalnych wód mineralnych. Od 1887 r. wodę butelkowano, wykorzystując źródła „Józef”, „Olga”, „Rudolf”, „Bronisław” i „Słony”.

Okres dobrobytu Wysowa przeżywała przed wybuchem I wojny światowej. Wysoką jakość tutejszych

wód doceniano także na krajowych wystawach (nagrody z Przemyśla i Krakowa).

Burzliwy przebieg I wojny światowej w regionie sprawił, że kurort uległ zniszczeniu. Po wojnie tereny Wysowej zostały wykupione przez spółkę krakowskich lekarzy pod egidą dr. W. Kraszewskiego. Dzięki ich staraniom odbudowano zdrojową infrastrukturę. Niestety, kolejna wojna przyniosła następne zniszczenia, a sama Wysowa na czas okupacji stała się bazą stacjonowania sił niemieckich, w tym kompanii straży granicznej.

Po II wojnie światowej uzdrowisko popadło w zapomnienie. Dopiero w 1959 r. powołano Państwowe Przedsiębiorstwo „Uzdrowisko Wysowa”, które od tego czasu zarządzało kurortem. W latach 60. i 70. XX w. zbudowano większość istniejących do dziś sanatoriów. Po 1999 r. przedsiębiorstwo to zostało wykupione przez konsorcjum polskich spółek.

Obecnie Wysowa-Zdrój znów przyciąga kuracjuszy i turystów, ciesząc się wśród nich zasłużoną popularnością i uznaniem. Uzdrowisko dysponuje 14 ujęciami wód mineralnych i są to przede wszystkim szczawy wodorowo-węglanowo-chlorkowo-sodowe oraz węglanowo-sodowo-wapienne. Ponadto „Wysowiankę” charakteryzuje duża zawartość naturalnego jodu, szczególnie istotnego w górskim powietrzu, uboższym w ten pierwiastek. Na bazie lokalnych źródeł nadal produkuje się tutaj wodę mineralną „Wysowiankę”.

Co można tu leczyć?

Uzdrowisko specjalizuje się w leczeniu chorób układu oddechowego (Wysowa-Zdrój jest jedną z najczystszych polskich miejscowości uzdrowiskowych), pokarmowego i moczowego. Lecznicze działanie wysowskich wód przejawia się w procesie neutralizacji kwasu solnego w żołądku oraz na hamowaniu czynności wydzielniczej żołądka. Dlatego „Wysowianka” sprawdzi się w leczeniu chorób układu pokarmowego (wrzody żołądka i dwunastnicy, nieżyty żołądka, schorzenia dróg żółciowych, zaparcia). Korzystnie wpłynie także przy kamicy nerkowej, stanach zapalnych dróg moczowych, cukrzycy.

Jakie zabiegi?

Baza zabiegowa uzdrowiska obejmuje m.in. balneoterapię, hydroterapię, kinezyterapię, światłolecznictwo, elektroterapię, magnetoterapię, termoterapię oraz ultrasonoterapię. Kuracjuszom Wysowa-Zdrój oferuje kąpiele, masaże i inhalacje z wykorzystaniem miejscowych wód mineralnych.

Dostępne są także kąpiele borowinowe. Bogate zaplecze zabiegowe zapewniają lokalne zakłady lecznicze, hotele i sanatorium. Uzupełnieniem oferty leczniczej są zabiegi SPA&Wellness.

Woda dla zdrowia i urody

Ponadto warto pamiętać, iż regularne picie wody mineralnej to nie tylko dbanie o odpowiedni poziom nawodnienia organizmu, ale także doskonały sposób na wzmocnienie kości (dzięki zawartości wapnia) oraz poprawa wydolności fizycznej (wpływ magnezu i potasu). To również zdrowa i piękna skóra (dobroczynne elektrolity). Odpowiednie nawadnianie wpływa także na wzrost koncentracji i poprawę zdolności umysłowych, a duża zawartość naturalnego jodu w „Wysowiance” redukuje zmęczenie organizmu. Bogactwo minerałów tej wody sprawia, że jest zalecana w uzupełnieniu codziennej diety.

Pijalnię wód mineralnych oddano do użytku w 2006 r. Jest rekonstrukcją wcześniejszego obiektu, który spłonął w latach 60. XX w. Pierwsza pijalnia w Wysowej powstała prawdopodobnie w 1923 r. według projektu znanego krakowskiego architekta – Karola Stryjeńskiego. Znajdowało się w niej 5 ujęć wody, którą kuracjuszom podawały

miejscowe panie w strojach ludowych. Współczesna pijalnia doskonale uzupełnia infrastrukturę parku zdrojowego w samym centrum Wysowej. Można tu skosztować wód ze źródeł: Anna, Franciszek, Henryk, Józef II oraz Słone. Nieopodal znajduje się rozlewnia wód mineralnych oraz liczne źródła.

Wysowa-Zdrój obfituje w lecznicze wody mineralne, a na jej terenie znajdziemy aż czternaście ich ujęć.

Pijalnia Wód Mineralnych w Wysowej-Zdrój

Franciszek – silnie zmineralizowana szczawa wodorowęglanowo-chlorkowo-sodowo-bromkowo-jodkowa. Przyspiesza trawienie i poprawia przemianę materii. Łagodzi dolegliwości wywołane przez wrzody żołądka i dwunastnicy. Szczególnie zalecana w leczeniu schorzeń pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Łagodzi także objawy nadużycia alkoholu. Nazwa wody pochodzi od Franciszka Kokota, wybitnego nefrologa, profesora Śląskiej Akademii Medycznej.

Józef I – zalecana we wspomaganiu leczenia dolegliwości urologicznych. Sprawdzi się w stanach zapalnych dróg moczowych, kamicy nerkowej, dnie moczanowej.

Henryk – szczawa wodorowęglanowo-chlorkowo-sodowa, borowa. Doskonała na kłopoty żołądkowe. Polecana szczególnie cierpiącym na nadkwasotę i niedobór jodu, ale przynosi ulgę również w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy oraz przy zaburzeniach przemiany materii i schorzeniach dróg żółciowych. Obniża poziom cukru we krwi. Nazwa źródła pochodzi od Henryka Świdzińskiego, znawcy Karpat i ich wód mineralnych, badacza rejonu Wysowej, profesora AGH.

Pozostałe źródła: Aleksandra, Józef II, Słone, Anna, Bronisław

WYCIECZKI ZORGANIZOWANE

Informacja Turystyczna Gminy

Uście Gorlickie

Informacja Turystyczna Gmina Uście Gorlickie

RABKA-ZDRÓJ

Rabka – nie tylko dla dzieci

Położona w kotlinie, między górami i na ich zboczach, Rabka-Zdrój to małe, ale popularne uzdrowisko otoczone jeszcze mniejszymi wioskami, które zamieszkałe są przez górali rabczańskich. Górskie szlaki prowadzące w Gorce, Beskid Wyspowy czy na Podhale, szlaki rowerowe, góralski folklor, lokalna kuchnia, muzea i galerie regionalnej sztuki, park rozrywki, zabytkowe pociągi, stoki narciarskie – gmina przyciąga wieloma walorami. Każda jej część ma trochę inny charakter i oferuje turystom nieco inne atrakcje. Znajdziemy tu zarówno spokojne, pełne grzybów szlaki, ciche, drewniane świątynie, jak i szybkie karuzele.

Największym zasobem naturalnym gminy są wody solankowe. To na ich bazie powstało tu uzdrowisko. Rabka-Zdrój zasłynęła jako miejsce idealne dla najmłodszych kuracjuszy, w 1996 roku nadano jej tytuł „Miasta Dzieci Świata”, jednak i nieco starsi znajdą tu coś dla siebie. Wody solankowe wykorzystuje się w Rabce do różnorodnych zabiegów, w miasteczku można znaleźć sanatoria i hotele z bogatą bazą zabiegową, w Parku Zdrojowym można skorzystać Tężni Solankowej oraz z Pijalni Wód Mineralnych. Otaczające miasteczko góry stwarzają tu zaś wyjątkowy mikroklimat, który pomaga w leczeniu różnorodnych chorób.

WYCIECZKA PIESZA

Spacer po Rabce-Zdrój rozpoczynamy w Parku Zdrojowym, który znajduje się w centrum uzdrowiska. Można tu spacerować alejkami wśród drzew i ogrodów oraz odpoczywać. Wędrując ścieżkami Parku, przechodzimy obok Kawiarni Parkowej, pomnika Jana Pawła II Turysty, pomnika Juliana Zubrzyckiego i licznych fontann. Gdy dotrzemy do fontanny „Pod Trzema Różami”, zauważymy znaki żółtego szlaku pieszego. Poprowadzi nas on na południe w stronę Bulwarów nad Poniczanką. Idąc za szlakiem, przechodzimy na drugi brzeg rzeki i ruszamy wzdłuż niej, na południe. Po 700 m dotrzemy do kolejnego mostka, dzięki któremu wrócimy na Bulwary

i drugą stroną rzeki ruszymy z powrotem w stronę Parku Zdrojowego (żółty szlak prowadzi dalej wzdłuż potoku Pocieszna Woda do uroczyska „Krzywoń” – wędrując nim, wydłużymy wycieczkę i zobaczymy ciekawe miejsce, jednak trzeba pamiętać, że droga prowadzić będzie przez las, pod górę, a cała trasa łącznie liczyć będzie 7 km). Bulwarami idziemy aż do okolic Szpitala Kardiochirurgicznego, za nim skręcamy w prawo, by dotrzeć do Pijalni Wód Mineralnych i Tężni Solankowej. Oba te miejsca znajdują się na skraju Parku Zdrojowego, gdzie kończymy naszą wycieczkę. W obu można zrelaksować się po spacerze.

PRZEJDŹ DO TRASY WYCIECZKI

PARK ZDROJOWY

KAWIARNIA PARKOWA

PIJALNIA WÓD MINERALNYCH

TĘŻNIA SOLANKOWA

POMNIK JANA PAWŁA II TURYSTY

BULWARY NAD PONICZANKĄ

KULTOWE ATRAKCJE

ŁATWO DOSTĘPNE

PARK ZDROJOWY

Początki rabczańskiego Parku Zdrojowego sięgają drugiej połowy XIX wieku. To przy nim stoją najważniejsze obiekty uzdrowiskowe, jednak sam w sobie jest atrakcją, miejscem, w którym można spacerować, wypoczywać, bawić się i miło spędzać czas. Część zachodnia parku to tak zwana strefa słońca, przeznaczona do wypoczynku i rekreacji. Znajdziemy tu ogrody tematyczne, tężnię solankową, place zabaw, korty tenisowe, trial park, skatepark i kawiarnię. Część wschodnia to strefa cienia, zbudowana w stylu ogrodu angielskiego, w której można spacerować i wyciszyć się. Na obrzeżach parku znajduje się Tężnia Solankowa i kompleks

Pijalni Wód Mineralnych.

BULWARY NAD PONICZANKĄ

Na Bulwarach nad Poniczanką można zarówno spacerować, jeździć na rowerze, jak i odprężyć się w Tężni Solankowej, czy nad oczkiem wodnym, wśród wszechobecnej zieleni. Znajdziemy tu też ściankę wspinaczkową, park linowy, zewnętrzną siłownię, a nawet boisko do piłki plażowej. Cała powierzchnia Rabczańskich Bulwarów to aż 1.6 ha przestrzeni do aktywnego spędzania czasu.

ŁATWO DOSTĘPNE

SKANSEN TABORU KOLEJOWEGO W CHABÓWCE

To jedna z największych atrakcji turystycznych gminy. Skansen powstał na terenie dawnej parowozowni istniejącej w Chabówce od XIX w. Prezentowane są tu pamiątki po długiej historii tego miejsca, skansen posiada największą w Polsce kolekcję taboru kolejowego: lokomotywy parowe, spalinowe i elektryczne, wagony czy żurawie kolejowe. Można tu także zobaczyć wystawę prezentującą historię kolei w regionie. Skansen cyklicznie organizuje przejażdżki pociągami retro. Zabytkowe pociągi kursują w wakacje po najpiękniejszych trasach gminy.

LEŚNA ŚCIEŻKA EDUKACYJNA W UROCZYSKU KRZYWOŃ

Niedaleko centrum Rabki-Zdroju zlokalizowane jest Uroczysko „Krzywoń” przez które prowadzi ciekawa ścieżka edukacyjna. Sam początek ścieżki to drewniany pawilon z grillem gdzie urządzić można piknik. Kolejne jej etapy to już punkty z tablicami edukacyjnymi, na których znajdują się informacje dotyczące mijanych okazów fauny i flory. Ścieżka prowadzi przez las, przez moczary, obok oczka wodnego, aż na punkt widokowy. To niezwykle ciekawy spacer, który potrwa od 1 h do 1,5 godzin! Droga jest szeroka i wygodna, nawet dla wózka.

skansenchabowka.pl

ŹRÓDŁO POCIESZNEJ WODY

Źródło Pociesznej Wody wypływa ze stoku Piątkowej Góry wznoszącej się nad Chabówką. Źródło to daje początek potokowi o tej samej nazwie. Legenda głosi, że pewien bogaty kupiec właśnie tam został napadnięty przez zbójców. Na widok rabusiów miał wykrzyknąć: „Krzyżu święty ratuj mnie”. Prośba zadziałała i nad jego głową pojawił się świetlisty krzyż, który przeraził zbójników i zmusił do ucieczki. W miejscu tym wytrysnęło źródło wody. Miejscowi uznali, że woda ta daje pocieszenie, więc źródło nazwali Pocieszną Wodą. Od tego czasu ludzie zaczęli tu przyjeżdżać, aby zabrać trochę wody, która miała pomagać w chorobach nóg i oczu. Przy źródle postawiono figurę Matki Bożej i tablicę informacyjną. Jest tu też pompa ręczna, dzięki której można nabrać wody. Od 1977 r. źródło wraz z otaczającymi je drzewami tworzy pomnik przyrody.

WIEŻA WIDOKOWA NA POLCZAKÓWCE

Na północ od centrum Rabki-Zdroju znajduje się wzniesienie zwane Królewską Górą (588 m n.p.m.), a na nim wieża widokowa wysoka na 25 metrów. Z tej drewnianej konstrukcji rozpościerają się widoki na okoliczne pasma górskie. Wieża widokowa stoi na Królewskiej Górze, jednak nazywa się ją wieżą na Polczakówce. Nazwa ta wzięła się od stoku narciarskiego, który znajduje się na stokach góry. Prowadzi do niej łatwy i przyjemny szlak.

KOŚCIÓŁ ŚWIĘTEGO KRZYŻA NA PIĄTKOWEJ GÓRZE W RDZAWCE

Na Piątkowej Górze (714 m n.p.m.), nad Rdzawką, dawno temu stała kaplica, którą w 1757 r. zastąpił kościół. Dane mu było stać na wzniesieniu do 1994 r., kiedy to strawił go ogromny pożar. Dziś na Rdzawce można zobaczyć rekonstrukcję spalonej świątyni. Mimo że nowy kościół powstał pod koniec XX wieku, to jest to jedna z najlepiej rozpoznawalnych drewnianych świątyń w Polsce. Budynek ma konstrukcję zrębową, jest jednonawowy, składa się prezbiterium zamkniętego trójbocznie i prostokątnej nawy. Ściany i stropy zdobi polichromia z motywami figuralnymi, ornamentalnymi i architektonicznymi z 1901 roku. Barokowe wyposażenie zniszczone przez ogień zostało częściowo zrekonstruowane. Jest to jedna z niewielu świątyń, które pomimo wielu konserwacji i remontów, zachowały się w prawie niezmienionej formie przez około 250 lat.

DOMKI U PODNÓŻA GORCÓW I BESKIDU WYSPOWEGO

Kotlina Rabczańska i Rabka-Zdrój to miejsce idealne na wypoczynek, zarówno letni, jak i zimowy. W sercu uzdrowiska, przy bulwarach nad rzeką Poniczanką na gości pragnących wypocząć w uzdrowisku czeka Dolna Barw – kompleks pięciu luksusowych, całorocznych domków na wynajem. To miejsce, w którym nikt nie będzie się nudził. Doskonała lokalizacja sprawia, że niemal wszędzie jest stąd blisko, zarówno do atrakcji uzdrowiska, jak i na górskie, czy też rowerowe szlaki.

DOMKI

W Dolinie Barw dla gości dostępne są dwa domki o powierzchni 92 m2 i trzy o powierzchni 87 m2. Każdy domek jest klimatyzowany. Wszystkie składają się z bardzo dobrze wyposażonej kuchni oraz dwóch sypialni, każda z dwoma pojedynczymi łóżkami i osobną łazienką. Na parterze znajduje się salon z kominkiem elektrycznym,

telewizorem, rozkładaną sofą i bujany fotelem. Wystrój i wyposażenie jest nowoczesne, wszędzie jednak przebija się nutka regionalizmu, nadając wnętrzom niezwykle przytulny charakter. Do domków przylegają prywatne tarasy wyposażone w meble ogrodowe.

STREFA REKREACJI

W Dolinie Barw nikt nie będzie się nudził, goście poza ich prywatną przestrzenią w domkach, korzystać mogą także z części wspólnej dla wszystkich pięciu obiektów. W ogrodzie przygotowano drewnianą balię podgrzewaną wodą, w której miło jest zrelaksować się po aktywnym dniu oraz saunę. Wieczory spędzać też można tu przy ognisku, dostępne jest wydzielone palenisko z miejscem do biesiadowania.

Zielona przestrzeń ogrodu to idealne miejsc na dziecięce zabawy na świeżym, czystym powietrzu, przygotowano tutaj dla nich także plac zabaw.

Adres: ul. Nowy Świat 70d, 34-700 Rabka-Zdrój

E-mail: kontakt@dolinabarw.pl

Telefon: +48 789 203 330

dolinabarw.pl

Dolina Barw

Dolina Barw

Muzeum Górali i Zbójników umiejscowione jest w zabytkowej, góralskiej chałupie z XIX w. (Dom pod Trzema Madonnami). W środku nowoczesne, interaktywne wystawy prezentują historię regionu i folklor Górali Rabczańskich. Zwiedzający mogą spróbować swoich sił w wykonywaniu dawnych prac górali albo zdobyć Odznakę Tropiciela Zbójników. Można tu także zobaczyć dzieła Jana Fudali - Jaśka z Gorców i Zygmunta Pytlika. Nieco inny charakter ma Muzeum im. Władysława Orkana , które mieści się w drewnianym kościele z XVII w. Budynek sam w sobie jest cennym zabytkiem, znajdującym się na Szlaku Architektury Drewnianej. Wśród jego wyposażenia najcenniejsze są organy z 1778 r. (w lecie odbywają się tam koncerty) oraz polichromia z 1802 r.

Muzeum Górali i Zbójników

chataartystyczna.wixsite.com

Ponadto w czterech salach prezentowane są wystawy dotyczące garncarstwa, pasterstwa, stroju oraz dawnej rzeźby ludowej. W zabytkowej willi Pod Aniołem mieści się Galeria pod Aniołem , gdzie organizowane są wystawy lokalnych artystów i spotkania literackie, wieczory recytatorskie, wernisaże i koncerty. Ciekawa jest też Galeria pod Lilianną , jedna z najstarszych galerii w Rabce-Zdroju. To miejsce, w którym prezentowane są prace lokalnych artystów i rzemieślników, można tu także przyjść na ciekawe w arsztaty np. malowanie na szkle, malowanie na drewnie, bibułkarstwo, rzeźbę w drewnie, haft, ludwisarstwo, czy ceramikę i garncarstwo. Zajęcia prowadzone są przez rabczańskich artystów.

Muzeum im. Władysława Orkana

muzeum-orkana.pl

Galeria pod Lilianną – warsztaty

mok.rabka.pl

Muzeum im. Władysława Orkana

Galeria po Aniołem

Wnętrze Muzeum im. Władysława Orkana

Galeria pod Lilianną

Muzeum Górali i Zbójników

W wakacyjne weekendy w Skansenie w Chabówce organizowane są przejażdżki retro pociągami. To niesamowita podróż zabytkowym składem złożonym z lokomotywy

IMPREZY CYKLICZNE

w Gminie Rabka-Zdrój

parowej i wagonów mających 80 lat! Pociągi te kursują do Kasiny Wielkiej, stacji położonej u stóp Śnieżnicy, jednej z najwyżej i najpiękniej położonej stacji kolejowej w Polsce.

skansenchabowka.pl

Rabczańskie Kolędowanie

Kościół św. Teresy

Orszak Trzech Króli

Bieg „Tropem Wilczym”

Dawnej Rabki Czar

Wakacyjne pociągi retro

Teatr Lalek „Rabcio” powstał ponad 70 lat temu, jako teatr amatorski. Miał być rozrywką dla dzieci przebywających w kurorcie. Pierwsze spektakle wystawiane były na przenośnej scenie za pomocą lalek skonstruowanych przez Władysława Biedronia i Stanisława Ciężadlika. Podczas pierwszego przedstawienia wybrano razem

z widzami nazwę dla teatru – „Rabcio-Zdrowotek”. Obecnie teatr posiada swoją siedzibę w Rabce-Zdroju przy ul. Orkana 3c, grane są w nim spektakle z lalkami oraz te tradycyjne, a jego ideą nadal jest bawienie najmłodszych pacjentów i turystów.

teatr.rabcio.pl

LIPIEC SIERPIEŃ WRZESIEŃ PAŹDZIERNIK LISTOPAD GRUDZIEŃ

Zaduszki

Gminne Dożynki Świąteczny Kiermasz Rękodzieła

Teatr Lalek

Rabka Festival Międzynarodowy Festiwal Literatury Dziecięcej

„Jemy borówki na polu, czyli wakacyjne spotkanie z Językiem polskim”

UZDROWISKO

Historyczne wody lecznicze

Historia rabczańskich solanek sięga aż XIII wieku. Wtedy to wojewoda krakowski upoważnił klasztor cystersów do wykorzystywania soli, pozyskiwanej z solanek, na swoje potrzeby. Zainteresowanie rabczańskimi wodami wzrosło znacznie w XVI wieku, kiedy to Jerzy Grossman dostał pozwolenie na poszukiwanie i kopanie podziemnych pokładów tego cennego surowca. Niczego jednak nie odnalazł, wszak nie z brył soli brały się minerały w rabczańskich solankach. W pierwszej połowie XIX wieku wodami mineralnymi zainteresował się Józef Zubrzycki, rabczańskie uzdrowisko stworzył jednak jego syn, Julian, a analizę chemiczną udowadniającą prozdrowotne właściwości rabczańskich solanek wykonano dopiero w 1858 roku. Badania te wykazały, że są to jedne z najsilniejszych solanek jodowo-bromowych w całej Europie! Pierwszą pijalnię otwarto tu w roku 1864. Wtedy wzniesiono też Dom Zdrojowy z krytym deptakiem i łazienkami, aptekę, restaurację i pierwsze pensjonaty.

Rabka zyskiwała coraz większą popularność w Polsce i na świecie. 16 lutego 1928 roku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wydał Rozporządzenie, zgodnie z którym Rabka została zaliczona do miejscowości zasługujących na ochronę krajobrazu. Niestety II Wojna Światowa zniszczyła uzdrowisko, a po wojnie przejął je Skarb Państwa. Wtedy też Rabka zaczęła stawać się uzdrowiskiem dziecięcym. Do lat 60-tych leczono tam głównie gruźlicę, nieco później rabczańskie placówki wyspecjalizowały się w leczeniu przewlekłych chorób układu oddechowego i krążenia, głównie u dzieci. Dziś znajduje się tu szpital i sanatorium dla dorosłych, szpital dla dzieci, sanatorium dla dziecka z opiekunem oraz Zakład Przyrodoleczniczy. W jednostkach tych odbywa się leczenie w zakresie kardiologii, pulmonologii, laryngologii, reumatologii, ortopedii i diabetologii.

Co można tu leczyć?

układu oddechowego, krążenia, niedokrwistości, chorób alergicznych, astmy oskrzelowej, reumatyzmu,

cukrzycy, chorób przemiany materii, miażdżycy

nerwic

Rabczańskie wody mineralne to głównie solanki jodkowo-chlorkowo-sodowe. Można nimi leczyć lub wspomagać leczeniewielu różnych schorzeń: Jakie zabiegi?

Lokalizacje ośrodków i placówek Rabki-Zdroju, które oferują zabiegi lecznicze i relaksacyjne

Tężnia Solankowa

Tężnia Solankowa znajduje się na obrzeżach Parku Zdrojowego, obok Pijalni Wód Mineralnych. Tężnia ta to inhalatorium na świeżym powietrzu – pierwszy tego typu obiekt w Małopolsce. W jej środku stoi kolumna obudowana drewnianym rusztem z gałązkami tarniny w środku. Woda solankowa z odwiertu „Helena” opada ze szczytu kolumny i rozpryskuje się na gałązkach, tworząc wokół tężni solankowy mikroklimat. Wdychanie takiego powietrza korzystnie wpływa na układ odpornościowy.

Uzdrowisko Rabka S.A.

W skład Uzdrowiska Rabka S.A. wchodzą szpital dla dzieci, sanatorium dla dziecka z opiekunem oraz Zakład Przyrodoleczniczy. Zakład Przyrodoleczniczy posiada największą w Małopolsce bazę zabiegową, można tu skorzystać z ponad 90 różnego rodzaju zabiegów leczniczych, rehabilitacyjnych, w tym masaży, kuracji wodami leczniczymi i zabiegów odnowy biologicznej. Produkowane są tu też sole do kąpieli, żele pod prysznic, spraye, żele i maści na bazie rabczańskich solanek.

Sanatorium Cegielski

Sanatorium Cegielski położone jest w centrum Rabki-Zdroju, na stoku góry Bania. Obiekt oferuję całą gamę różnorodnych zabiegów: inhalacje solankowe i lekowe, masaże suche, masaż sekwencyjny BOA, aquavibron, hydromasaże z ozonoterapią, kąpiele solankowe, krioterapia, magnetoterapia i magnetostymulacja, ultradźwięki, prądy interferencyjne, interdyn, jonoforeza, laseroterapia, lampa kwarcowa i sollux, lampa BIO-V.

Śląskie Centrum Rehabilitacyjno-Uzdrowiskowe im. Adama Szebesty

W Śląskim Centrum Rehabilitacyjno-Uzdrowiskowe znajduje się szpital uzdrowiskowy dla dzieci od 3 do 18 lat, sanatorium dla dzieci w wieku od 3 do 6 lat z opiekunem oraz szpital uzdrowiskowy dla dorosłych, sanatorium oraz Rehabilitacja Ogólnoustrojowa. Dzieci mogą tu skorzystać m.in. z gimnastyki korekcyjnej, oddechowej, inhalacji solankowych i lekowych, ćwiczeń w baseniku, zabiegów fizykoterapeutycznych, masaży suchych i hydroterapii.

WYCIECZKI ZORGANIZOWANE

mok.rabka.pl

Rabka z przewodnikiem

Celem akcji „Rabka z przewodnikiem” jest przybliżenie odwiedzającym i wczasowiczom walorów krajobrazowych, historycznych, kulturowych i uzdrowiskowych

Rabki i jej okolic, popularyzacja turystyki pieszej, integracja osób z różnych środowisk wokół turystyki i zachęcanie do aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu. Akcja ma charakter niekomercyjny. Jest prowadzona

nieodpłatnie i przeznaczona dla: osób indywidualnych, grup zorganizowanych, dzieci pod opieką osób dorosłych, które chcą poznawać walory turystyczne Rabki i jej najbliższych okolic, lubiących grupowe piesze wędrówki i chcących poznawać przyrodę oraz sposoby jej ochrony, przestrzegających zasad kultury na szlaku, chętnych do wzajemnego poznawania się, przestrzegających zasad bezpieczeństwa podczas wędrówek pieszych.

CZARNY DUNAJEC

Tuż pod Tatrami, na Podhalu, w południowo-zachodniej części województwa małopolskiego, położona jest jedna z największych gmin w Polsce, Gmina Czarny Dunajec. Liczne, małe, pięknie położone wsie zamieszkują tu górale podhalańscy, grupa niezwykle barwna, od wieków tworząca unikatowy folklor. Góralskie tradycje można dziś zobaczyć na lokalnych imprezach, w regionalnych tańcach czy muzyce, ale i smakować w lokalnej kuchni.

Największym skarbem gminy są zalegające głęboko pod ziemią wody geotermalne oraz borowina, nazywana tu „czarnym złotem”. Torfowiska, z których się ją pozyskuje, kiedyś pokrywały znaczny obszar regionu. To wody

geotermalne i torf są podstawą do funkcjonowania tu uzdrowiska, które, choć młode, rozwija się z roku na rok coraz prężniej.

Gmina to też piękne widoki i szlaki. Trasy piesze, rowerowe, konne czy narciarskie pozwalają na podziwianie podhalańskich krajobrazów. Gminne wioski to świetna baza wypadowa w Tatry, Beskidy i Gorce. Znajdziemy tu zarówno łatwiejsze, jak i trudniejsze szlaki. Rzeka Czarny Dunajec stwarza zaś możliwości do korzystania z atrakcji wodnych – spływów, czy kąpieli. Ponadto na każdym kroku można tu podziwiać zabytkową architekturę wkomponowaną w malownicze krajobrazy.

WYCIECZKA PIESZA

Spacer przez malowniczą, położoną między Tatrami a Gorcami i Beskidem Żywieckim, gminę Czarny Dunajec rozpoczynamy w Chochołowie. To wieś-muzeum, słynąca z drewnianej zabudowy. Wędrować będziemy czerwonym szlakiem im. Powstania Chochołowskiego, a wędrówkę rozpoczniemy w muzeum poświęconym temu wydarzeniu. Muzeum Powstania Chochołowskiego znajduje się w jednej z drewnianych chat, jego ekspozycja będzie doskonałym wstępem do wędrówki wspomnianym szlakiem. Trasa prowadzi spod muzeum w stronę Kościoła św. Jacka, a dalej w kierunku cmentarza. Podążamy za czerwonym szlakiem w kierunku wschodnim. Za cmentarzem szlak opuszcza drogę asfaltową i zaczyna lekko piąć się w górę. Idziemy widokowymi łąkami, z których podziwiać można zarówno Tary, jak i Gorce oraz majestatyczną Babią Górę (1 725 m n.p.m). Szlak trawersuje Cyrlicę (896 m n.p.m.), szczyt, który odegrał ważną rolę w Powstaniu Chochołowskim, powstańcy dostrzegli z niego górali zwerbowanych przez Austriaków, którzy ruszyli na Chochołów, by powstanie stłumić. Z Cyrlicy

idziemy grzbietem w kierunku Tomińskiego Wierchu (837 m n.p.m.) nadal rozkoszując się pięknymi widokami. Po kolejnym kilometrze droga zaczyna piąć się pod górę. To znak, że podchodzimy pod Ostrysz (1 023 m n.p.m.), najwyższy szczyt na naszej trasie. Sam wierzchołek jest zalesiony, jednak pod nim rozciągają się widokowe polany. 800 m za szczytem dotrzemy do skrzyżowania szlaku z drogą prowadząc w stronę Dzianiszu. Skręcamy w prawo i schodzimy do wioski. Tam, przy drodze głównej, obok sklepu, znajduje się przystanek. Lokalnym autobusem wrócimy do Chochołowa (https://transit.podhale. pl/ ). W Dzianiszu warto jeszcze zajrzeć do pięknego, drewnianego Kościoła Matki Bożej Częstochowskiej. Jeśli mamy ochotę na dłuższą wędrówkę, to czerwonym szlakiem dotrzemy aż na Gubałówkę (1 126 m n.p.m.), z której zaś zejdziemy czarnym szlakiem do Zakopanego. Z Zakopanego do Chochołowa wrócimy lokalnym autobusem. To świetna trasa na całodzienną wycieczkę. Łącznie liczy 15 km.

MUZEUM POWSTANIA CHOCHOŁOWSKIEGO

KOŚCIÓŁ ŚW. JACKA W CHOCHOŁOWIE

KOŚCIÓŁ MATKI BOŻEJ CZĘSTOCHOWSKIEJ W DZIANISZU

W otoczeniu pięknego Pogórza Gubałowskiego wiedzie trasa naszej wycieczki

KULTOWE ATRAKCJE

DREWNIANA ZABUDOWA CHOCHOŁOWA

Drewniana zabudowa Chochołowa to najcenniejszy zabytek gminy, a przy tym element bardzo charakterystyczny dla całego Podhala. Zabudowę tworzą ponad 100-letnie, drewniane chałupy zbudowane z jasnej bali, ustawione przy głównej drodze w tradycyjny sposób zwany “ulicówką”. Co roku, na wiosnę, domy są czyszczone i szorowane tak, aby zachowały jasny kolor drewna. Do najciekawszych budynków należą: “dom z jednej jedli”, którego frontowa ściana wykonana została w całości z drewna pochodzącego z jednej ogromnej jodły, Izba Regionalna Jana Ziędera (prywatne muzeum i pracownia rzeźbiarska artysty ludowego) oraz galeria malarstwa na szkle Anieli Stanek i zagroda Bafiów, w której mieści się Muzeum Powstania Chochołowskiego.

TORFOWISKO BALIGÓWKA

Torfowisko Baligówka to jedno z torfowisk wysokich, zlokalizowane na terenie gminy Czarny Dunajec. Torfowiska niegdyś ciągnęły się od Babiej Góry aż po Tatry, ale zostały zniszczone przez eksploatację cennego torfu. Dziś występują w postaci wyizolowanych wysp. Na terenie „Baligówki” powstała edukacyjna ścieżka przyrodnicza “Baligówka” składająca się z 12 przystanków opisujących zagadnienia związane z torfowiskami. Na torfowisku zobaczyć można rośliny typowe dla jego ekosystemu jak mech torfowiec, rosiczka okrągłolistna czy boberek trójlistkowy. By zgłębić temat jego ekosystemów, warto zajrzeć do Muzeum Torfowisk w Centrum Promocji i Ochrony Torfowisk.

ŁATWO DOSTĘPNE

INFO-TOURWYCIECZKA OBJAZDOWA PO CHOCHOŁOWIE

Doskonałym sposobem na zwiedzanie Chochołowa jest wycieczka bezemisyjnym autobusem turystycznym oferowana przez lokalną firmę Eko-Taxi. Podczas wycieczki uczestnicy słuchają opowieści i legend o mijanych miejscach. Przejażdżka trwa 45 minut, a podczas postoi turyści mogą lepiej poznać odwiedzane miejsca. Usługa jest świadczona w czterech wersjach językowych tj. w języku polskim, języku słowackim, języku angielskim oraz języku niemieckim.

KLASZTOR OJCÓW

PAULINÓW I SANKTUARIUM NA BACHLEDÓWCE

Perełką architektury podhalańskiej jest klasztor Ojców Paulinów zbudowany na Bachledówce (947 m n.p.m.), na wzgórzu, z którego oglądać można widoki na wszystkie strony świata. Klasztor powstał po II Wojnie Światowej, na miejscu domu dwóch kobiet, które ukrywały podczas wojny broń oraz ludzi. Kiedy żołnierze przyszli przeszukać posiadłość, jedna z kobiet modliła się i obiecała podarować Bogu swoją ziemię, jeśli Niemcy nie odnajdą broni ukrytej w ulu. Po wojnie podarowała go Paulinom z Jasnej Góry.

SZLAK OSCYPKOWY

Szlak oscypkowy prowadzi pomiędzy bacówkami, gdzie wytwarza się oscypki zgodnie z tradycyjnymi, objętymi unijnym certyfikatem, metodami wytwarzania. Na szlaku jest 50 bacówek, a w każdej z nich urzęduje baca ubrany w góralski strój, który gwarą opowiada historię o owcach i swoim życiu oraz częstuje oscypkami. W Czarnym

Dunajcu na szlaku znalazła się Bacówka na Baligówce.

PODHALAŃSKIE WĘDKOWANIE

Rzeki i strumienie Podhala są nie lada gratką dla wędkarzy. Rzeka Czarny Dunajec, na odcinku 30 kilometrów prowadzącym od Tatr do wsi

Czarny Dunajec, jest świetnym miejscem do połowu ryb. Trzeba jednak pamiętać, że wolno tu łowić tylko „na muchę”. Od ujścia potoku Lepietnica na Czarnym

Dunajcu obowiązuje zasada „no kill”, czyli obowiązek wypuszczania złowionych ryb.

CHOCHOŁOWSKIE TERMY

Chochołowskie termy to największy kompleks basenów termalnych na Podhalu. Wykorzystuje się w nich wody geotermalne (czyli takie, które zostały ogrzane w głębi ziemi do temperatury co najmniej 20 stopni Celsjusza). W skład kompleksu basenów wchodzi strefa basenowa, strefa lecznicza z beczkami z surową wodą siarkową i basenem z jodowaną wodą solankową, strefa SPA z komorą normobaryczną, sauny bio z jałowcem, suche, parowe, aromatyczne i na podczerwień, i strefa gastronomiczna. Dla dzieci przygotowano wodny plac zabaw, sztuczną falę, rwącą rzekę, gejzer, zjeżdżalnie i basen statek. Jest też strefa dla aktywnych, z basenem pływackim, boiskiem do siatkówki i koszykówki czy siłownią. A wszystko to z niesamowitym widokiem na Tatry.

ŁATWO DOSTĘPNE

Sztuka w drewnianych chatach

Drewniana zabudowa Chochołowa należy do najcenniejszych zabytków gminy. To charakterystyczny element całego Podhala. W Chochołowie zabudowę tworzą ponad 100-letnie chałupy z jasnej bali, ustawione w tradycyjny sposób zwany „ulicówką”, przy głównej drodze. W szeregu drewnianych domów znajduje się Izba Regionalna Jana Ziędera, prywatne muzeum i pracownia rzeźbiarska artysty ludowego oraz galeria malarstwa na szkle Anieli

Stanek. W zagrodzie Bafiów mieści się Muzeum Powstania Chochołowskiego, zrywu, który wybuchł na Podhalu 22.02.1846 r. przeciwko austriackiemu zaborcy. Ten krótki, ale intensywny zryw był ważnym wydarzeniem w historii regionu. W Muzeum można poznać historię powstania, zobaczyć pamiątki po nim, ale i zobaczyć jak żyła XIX-wieczna góralska rodzina.

Muzeum Powstania Chochołowskiego

Muzeum torfowisk w Chochołowie

Na terenie gminy Czarny Dunajec i Kraju Żylińskiego na Słowacji znajduje się największy transgraniczny kompleks torfowisk w Karpatach. Torfowiska te powstały pod koniec ostatniej epoki lodowcowej ok. 10 tysięcy lat temu. Aby chronić te bezcenne stanowiska, powstał polsko-słowacki projekt mający na celu udostępnienie torfowisk zwiedzającym oraz edukację na temat ekosystemu roślin

i zwierząt zamieszkujących torfowiska. Projekt promuje odpowiednie zachowanie na torfowiskach, uczy jak je podziwiać, nie niszcząc ich jednocześnie. W Chochołowie, w zmodernizowanym, drewnianym budynku przychodni działa multimedialne Muzeum Torfowisk. W nowoczesny sposób pokazane są tam informacje na temat powstawania i funkcjonowania ekosystemów torfowisk.

Na góralską nutę

Jeśli Podhale, to muzyka i tańce góralskie! Muzyka w tradycji góralskiej miała i nadal ma ogromne znaczenie. Umiejętność góralskiego muzykowania i tańczenia przekazywana jest z pokolenia na pokolenie. Górale grają na instrumentach, które sami tworzyli: na piszczałkach, fujarkach, trombitach, dudach i gęślach, ale i na tych dobrze nam znanych jak skrzypce. Do muzyki mężczyźni tańczą

tak zwanego zbójnickiego, który ma pokazać jak silni i zręczni są, a w parach tańczy się krzesanego. W gminie działa kilka zespołów regionalnych zrzeszających dzieci, młodzież i dorosłych. Ich występy oglądać można na wielu imprezach organizowanych w całej gminie, w tym na scenie Centrum Kultury i Promocji Gminy Czarny Dunajec. To niesamowita okazja, by poznać żywe tradycje.

Majówka na Bachledówce

Przepatrzowiny Teatrów Regionalnych

Muzykowanie na Duchowa Nutę

Przeziyracka Młodych Toniecników i Śpiywoków Góralskich

Wieczornica z Wyszyńskim Hołdymas

Koncerty kolęd i pastorałek

Hołdymas

UZDROWISKO

Woda ogrzana w głębi ziemi

Czarny Dunajec to najmłodsze uzdrowisko w województwie małopolskim. Status ochrony uzdrowiskowej wieś uzyskała dopiero w 2016 r. Największym bogactwem gminy są wody, nie mineralne, bo takich na Podhalu próżno szukać, a geotermalne. Geotermalne, czyli takie, które zostały ogrzane w głębi ziemi do temperatury co najmniej 20 stopni Celsjusza. W Chochołowie dokonano odwiertu tych wód i wokół nich powstał największy kompleks basenów termalnych na Podhalu z atrakcjami zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci.

Na terenie uzdrowiska znajdują się także złoża leczniczego torfu, który wykorzystuje się tu w zabiegach borowinowych. Dobroczynny wpływ na leczenie i samopoczucie ma także klimat Czarnego Dunajca, choć jest surowy, to charakteryzuje się małą ilością dni gorących oraz rzadkimi stanami parności. Do tego trzeba dodać korzystne warunki bioklimatyczne, czyste powietrze i walory stworzone przez ukształtowanie terenu. Tak otrzymujemy uzdrowisko balneologiczno-klimatyczne, idealne do leczenia wielu schorzeń, odzyskiwania sił witalnych i relaksu.

Nad Chochołowem

Co można tu leczyć?

Wody siarkowe działają przeciwzapalnie, pomagają leczyć choroby reumatoidalne i zwyrodnienia stawów, miażdżycę. Dzięki nim skóra jest bardziej elastyczna. Wody poprawiają ukrwienie skóry, ciśnienie krwi, sprawność serca, pobudzają przemianę materii, wzmacniają odporność.

Oficjalne kierunki lecznicze w gminie to: choroby ortopedyczno-urazowe, choroby reumatologiczne, choroby ginekologiczne.

Jakie zabiegi?

Gmina Czarny Dunajec jest młodym uzdrowiskiem, jednak możemy skorzystać tutaj z wielu ciekawych zabiegów. W Termach Chochołowskich można zażyć kąpieli w słonych wodach oraz kąpieli siarczkowych. Czekają tu także bicze wodne i hydromasaże, zabiegi relaksacyjne

i fizjoterapeutyczne, oraz łaźnia Rhassoul, gdzie można zatopić się w rytuale Hammam z glinkami. W czarnodunajeckich hotelach ze strefami leczniczymi, można korzystać z zabiegów fizjoterapeutycznych, masaży, okładów borowinowych, czy kąpieli.

WYCIECZKI ZORGANIZOWANE

KRAKÓW

Uzdrowisko w wielkim mieście

W każdym rankingu na najpiękniejsze miasto w Polsce Kraków stoi na podium. To bezsprzecznie miejsce wyjątkowe. Dawna stolica Polski, siedziba największych władców naszego kraju, miasto artystów, poetów, wielkich osobistości. Miasto pełne zabytków, także tych wpisanych na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Kto o wizycie w Krakowie nie marzy?

To miasto, w którym każdy znajdzie coś dla siebie. Zaczynając od centrum, czyli Starego Miasta i Wawelu, gdzie zobaczyć można najstarsze zabytki Krakowa. Ci, którzy szukają czegoś więcej, docenią inne zakątki miasta – Kazimierz, dzielnicę z żydowską historią, dziś ukochaną przez artystów, powojenną Nową Hutę, hipsterskie Zabłocie czy zielony Zwierzyniec. To miejsca, w których

zobaczyć można wiekowe zabytki, sztukę, ale i nowoczesne atrakcje. Miejsca te dostępne są dla każdego, zwiedzać je można pieszo, meleksem lub specjalnym, turystycznym autobusem. Stolica województwa małopolskiego to także miejsce dla fanów aktywnego spędzania czasu. Wszak w Krakowie można nie tylko podziwiać muzea, ale i pływać na kajaku, jeździć na rowerze czy latać balonem!

Nie każdy też wie, że Kraków ma także swoje osiedle uzdrowiskowe – Swoszowice. Osiedle było kiedyś małym, górniczym miastem, w którym wydobywano siarkę. Kiedy górnictwo przestało się opłacać, stworzono tu uzdrowisko, swego czasu bardzo popularne. Występujące tu wody siarkowe mają dobroczynny wpływ na urodę oraz wspomagają leczenie wielu chorób.

WYCIECZKA PIESZA

Doskonałym sposobem na zwiedzanie krakowskiego Starego Miasta jest spacer Drogą Królewską, najbardziej reprezentacyjnym traktem miasta, którym to dawniej królowie wjeżdżali na Wawel na swoje koronacje. Traktu używali też goście krakowskiego zamku. Trasa rozpoczyna się na Kleparzu, na którym przed wiekami znajdowały się liczne karczmy i gospody, w których to można było się zabawić lub schronić. Z Kleparza ruszamy w kierunku Barbakanu, miejsca, gdzie goście przyjeżdżający do miasta byli rozbrajani. Setki lat temu Barbakan, był integralną częścią pięknej Bramy Floriańskiej, był połączony z nią mostem zwanym szyją. Trakt dalej prowadzi ul. Floriańską, przy której zobaczymy m.in. Jamę Michalika (to tam działał znany kabaret Zielony Balonik) oraz Dom Jana Matejki. Z ul. Floriańskiej wychodzimy na Rynek, przechodzimy koło Kościoła Mariackiego, z którego wieży o każdej pełnej godzinie usłyszymy Hejnał Mariacki. Tam też znajduje się Ołtarz Wita Stwosza. Przechodzimy obok Pomnika Adama Mickiewicza, Sukiennic i kościółka św. Wojciecha, gdzie męczennik miał głosić swoje kazania. Na rogu ul. Grodzkiej zobaczymy Restaurację Wierzynek, w której odbyła się słynna uczta u Wierzynka — spotkanie europejskich monarchów i książąt zwołane przez Kazimierza Wielkiego.

Na rynku wyróżnia się też wieża Ratuszowa, spod której blisko mamy już do ul. św. Anny. To ona poprowadzi nas do dzielnicy uniwersyteckiej. Z ul. św. Anny skręcamy w ul. Jagiellońską, w stronę Collegium Maius, warto zajrzeć do środka, to najstarszy budynek Uniwersytetu Jagiellońskiego. Następnie, ruszamy w stronę plant, którymi wędrujemy na południe, w stronę ul. Franciszkańskiej. Przy ul. Franciszkańskiej 3 zobaczymy Pałac Biskupi ze słynnym „oknem papieskim”. Skręcamy na zachód i idziemy Franciszkańską (obok klasztoru franciszkanów i Kościoła pw. św. Franciszka z Asyżu, gdzie znajduje się słynny witraż Wyspiańskiego „Bóg OjciecStań się”), aż do Placu Wszystkich Świętych. Z placu, na którym zobaczymy pomnik Józefa Dietla, skręcamy na południe w ul. Grodzką. Mijamy barokowy kościół pw. św. Piotra i Pawła ufundowany przez Zygmunta III Wazę po przeprowadzce do Warszawy. Kościół zbudowany został przy pl. Marii Magdaleny. Z placu przechodzimy w ul. Kanoniczą, gdzie znajdują się najstarsze kamienice kanoników Krakowa, m.in. Pałac Bp. Erazma Ciołka (oddział Muzeum Narodowego w Krakowie prezentujący mało znaną ekspozycję malarstwa i rzeźb z nawet 1000-letnią historią). Z Kanonicznej przechodzimy w kierunku Wawelu. Na wzgórzu kończymy nasz spacer – warto wejść do Katedry i komnat zamkowych lub ruszyć, trasą wzdłuż Wisły, na Kazimierz.

KULTOWE ATRAKCJE

ŁATWO DOSTĘPNE

SWOSZOWICE

STARE MIASTO - SERCE KRAKOWA

Rynek Główny, wraz z otulającymi go uliczkami Starego Miasta, jest najbardziej popularnym miejscem w Krakowie. Rokrocznie przyciąga rzesze turystów. Długa historia dawnej stolicy Polski sprawiła, że właśnie w centrum pozostało wiele zabytków z różnych okresów. Stare Miasto to maleńka część dzisiejszego Krakowa, ale historycznie najważniejsza. Dziś otoczone jest plantami, kiedyś na ich miejscu stały mury. Idąc przez park, można okrążyć teren Starego Miasta. Obecnie znajduje się tu kilkaset zabytkowych kamienic, kilkanaście kościołów, ponad 20 muzeów i niemal 2 miliony ruchomych dzieł sztuki. W tym te najsłynniejsze zabytki m.in. Kościół Mariacki, Sukiennice, Brama Floriańska, Collegium Maius czy też Wieża Ratuszowa. Niezwykłe są też staromiejskie uliczki – Bracka rozsławiona przez Turnaua, ul. św. Anny prowadząca pomiędzy zabudowaniami Uniwersytetu Jagiellońskiego, czy ul. św. Jana, przy której zostały zbudowane kamienice pałacowe, to tutaj znajduje się m.in. Pałac Czartoryskich. Razem z Wawelem oraz dzielnicami Kazimierz i Stradom, Stare Miasto zostało wpisane, jako jeden z pierwszych 12 obiektów, na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO

WZGÓRZE WAWELSKIE

Wzgórze Wawelskie jest najbardziej charakterystycznym punktem miasta. Nie jest zbyt wysokie, wznosi się tylko na 228 m n.p.m, jednak dzięki położeniu nad Wisłą jest dobrze widoczne. To miejsce, na którym toczyła się królewska historia Krakowa! W wawelskim zamku rządy sprawowali najwięksi królowie Polski. Dziś zobaczyć można tu piękny dziedziniec, czy Katedrę i zamek, do których wnętrz warto zajrzeć. Pierwszy murowany obiekt powstał na początku XI wieku, gdy Kraków został siedzibą władców Polski. Zamek ten wielokrotnie przebudowywano, a renesansowy wygląd zyskał w XVI wieku. Po pożarze, ponoć spowodowanym podczas alchemicznych eksperymentów Zygmunta III Wazy, zamek został mocno zniszczony. Zygmunt III przeniósł stolicę do Warszawy, a Wawel był od tego czasu odbudowywany i remontowany. Dziś ponownie zachwyca. W zamku można zwiedzić komnaty reprezentacyjne i prywatne, czy też zobaczyć, m.in. niezwykłą kolekcję arrasów. W Katedrze, prócz pięknych kaplic, na czele z Zygmuntowską czy Ołtarzem Koronacyjnym, można zobaczyć królewskie krypty i Wieżę Srebrnych Dzwonów z najsłynniejszym Dzwonem Zygmuntem. Poza murami zamku, tuż nad Wisłą, na zwiedzających czeka ziejący ogniem smok i jego jama!

Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa

ŁATWO DOSTĘPNE

KAZIMIERZ

Obok Starego Miasta i Wzgórza Wawelskiego znajduje się Kazimierz , dzielnica Krakowa, która kiedyś była miastem. Król Kazimierz Wielki założył ją w XIV w., by odciążyć przeludniony Kraków, i nazwał na swoją część. Gdy w 1495 r. zakazano Żydom mieszkać na terenie Krakowa (po wielkim pożarze, za który to ich obwiniano), znaleźli swoje schronienie właśnie tam. W tamtych czasach część żydowska od chrześcijańskiej była oddzielona wysokim murem, jasno separując te społeczności. Wraz z nadejściem austriackich rządów w XIX w. i XX w. zrównano prawa społeczne bez względu na wyznanie. Dzięki temu społeczność Żydowska otrzymała większe prawa i mogła przenieść się do pozostałych części Kazimierza, Stradomia i oczywiście Krakowa. Do 1939 r. tworzyli to niezwykłe miasto, pełne pięknej architektury, przesiąknięte ich kulturą. Brutalnie wydarła ich z niego II Wojna Światowa. Dziś Kazimierz jest najmodniejszą dzielnicą miasta, miejscem, w którym zderzają się kultury, żydowska z chrześcijańską.

ZABŁOCIE

Zabłocie to ostatnio coraz modniejsza dzielnica, postindustrialna, posiadająca specyficzny klimat, doceniany przez hipsterów. Dawniej była miejscem przemysłowym, stąd jej nazwa. To tam odbywała się produkcja szczególnie uciążliwa dla mieszkańców Krakowa, działały tam fabryki, garbarnia czy huta. Bez szczególnej potrzeby mało kto się w jej rejony zapuszczał. A dziś zabłocka ulica Lipowa przeistoczyła się w miejsce chętnie odwiedzane przez turystów, w którym możemy odwiedzić również Muzeum Stuki Współczesnej MOCAK, czy też Centrum Ceramiki i Szkła Lipowa3.pl (możemy uczestniczyć tam w pokazach ręcznego formowania szkła).

PODGÓRZE

Choć dzielnicą żydowską nazywany jest Kazimierz, to najwięcej miejsc związanych z ich tragiczną, wojenną historią znajduje się na Podgórzu. Wraz z II Wojną Światową i nadejściem niemieckiej okupacji faszystowskiej, rozpoczął się holokaust. W 1941 r. na Pogórzu utworzono getto, do którego została przesiedlona cała społeczność żydowska, a następnie wywieziona z niego do obozów zagłady.

W niewielkiej odległości od dawnych murów getta, na Zabłociu, można zobaczyć Muzeum Fabryka Emalia Oskara Schindlera (Oddział Muzeum Krakowa). To miejsce, w którym pokazana jest historia uratowanych przed eksterminacją Żydów. Na podstawie tej historii nakręcono słynny film „Lista Schindlera” Stevena Spielberga.

ŁATWO DOSTĘPNE

NOWA HUTA

Inną modną dzielnicą Krakowa jest

ŁATWO DOSTĘPNE

ŁAGIEWNIKI

Łagiewniki to jedna z najbardziej znanych części Krakowa, położona między Starym Miastem a Swoszowicami. Słyną z Sanktuarium Bożego Miłosierdzia, kompleksu sakralnego związanego z życiem i działalnością Faustyny Kowalskiej, świętej kościoła katolickiego. To tu znajduje się dobrze znany, czczony obraz „Jezu Ufam Tobie”, namalowany przez Adolfa Hyłę, według wskazówek siostry Faustyny, której Jezus się ukazał. Obraz umieszczono w bocznym ołtarzu kaplicy św. Józefa znajdującej się w neogotyckim zespole klasztornym Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia. Po beatyfikacji Faustyny kaplicę tę podniesiono do rangi sanktuarium a, obok klasztoru powstała dwukondygnacyjna Bazylika, która miała pomieścić licznych pielgrzymów. Nad bazyliką wznosi się 77-metrowa wieża widokowa. Dziś Łagiewniki są światowym centrum kultu Miłosierdzia Bożego, znajduje się tu także Centrum Jana Pawła II. Niedaleko Sanktuarium zlokalizowane są zaś Krakowskie Zakłady Sodowe Solvay, które eksploatowały kamieniołom wapieni w Zakrzówku. To miejsce, w którym pracował Karol Wojtyła w czasie II Wojny Światowej.

sanktuarium.faustyna.pl

ZWIERZYNIEC I DĘBNIKI

Zwierzyniec i Dębniki zlokalizowane są częściowo na terenie Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego. Park został stworzony, by chronić unikalny krajobraz doliny Wisły, piękne wapienne skałki oraz wartość kulturową tych terenów. Na terenie parku znajduje się klasztor w Tyńcu, klasztor na Bielanach, Kopiec Piłsudskiego, Kopiec Kościuszki, zespół Fortów Twierdzy Kraków, Zoo, zalew Zakrzówek ze Skałkami Twardowskiego i wiele ciekawych szlaków spacerowych.

Krakowska Pijalnia Zdrojowa

Krakowskie Swoszowice słyną z kąpieli w wodzie siarczkowej, wody tej nie stosuje się jednak do kuracji pitnej. W Krakowie wody mineralnej spróbować można w innym miejscu. Na osiedlu Mateczny, przy jednym z najruchliwszych rond Krakowa, rondzie im. Antoniego Matecznego, a jednak w miejscu, które wydaje się być oazą spokoju, zachował się w dobrym stanie zespół uzdrowiska Mateczny (park oraz budynki uzdrowiskowe). To nowoczesna Pijalnia zlokalizowana w pięknym, secesyjnym budynku, wśród zielonego Parku Zdrojowego, która swoimi tradycjami sięga aż do 1898 roku. Można spróbować tu zdrowej,

unikatowej w skali światowej wody mineralnej. siarczanowo-chlorkowo-sodowo-magnezowo-wapniowej, siarczkowej, pochodzącej z lokalnego źródła „Mateczny Zdrój” (woda wysokozmineralizowana) oraz „Anton” (woda średniozmineralizowana).

WODA NA WYNOS

Wszyscy ci, którym krakowska woda mineralna posmakuje, mogą ją zabrać ze sobą do domu. Woda jest butelkowana w specjalnie przygotowanych, oszklonych pomieszczeniach, tak aby można było zobaczyć cały proces.

Adres: Wadowicka 1b, 30-347 Kraków

E-mail: biuro@krakowskapijalnia.pl

Telefon: +48 12 630 39 38, +48 792 100 018

krakowskapijalnia.pl

Krakowska Pijalnia Zdrojowa

Dzień w muzeum

Kraków to miasto sztuki. To tu swój dom miał Jan Matejko, tu pracował i tu pozostawił kilka ze swoich najwybitniejszych dzieł, tu Wit Stwosz stworzył słynny Ołtarz. Tutaj swymi witrażami ozdabiał kościoły Stanisław Wyspiański. Tu swój dom ma „Dama z Gronostajem” Leonarda da Vinci” i „Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem” Rembrandta. Dzieł sztuki, które Kraków posiada, nie da się zliczyć. Te najciekawsze prezentowane są w krakowskich świątyniach np. w Kościele Mariackim, w którym znajduje się słynny Ołtarz Wita Stwosza (otwierany w zwykłe dni powszednie o godz. 11:50, w dni świąteczne o 14:10, a zamykany o 18:00) i muzeach, szczególnie w oddziałach Muzeum Narodowego i Muzeum Krakowa, ale i licznych prywatnych obiektach. Najpopularniejsze wśród nich są Podziemia Rynku, odział Muzeum Krakowa, interaktywna wystawa umiejscowiona pod sukiennicami i rynkiem. Na piętrze sukiennic działa zaś Galeria Sztuki Polskiej XIX w. W rynku zwiedzać można także Wieżę Ratuszową i Pałac

Muzeum Narodowe

Krzysztofory, gdzie prezentowane są krakowskie szopki. Na Floriańskiej stoi Dom Jana Matejki, przy Poselskiej Muzeum Archeologiczne, a w dzielnicy uniwersyteckiej Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Maius, w którym można zobaczyć inscenizację zegarową prezentowaną wraz z wybiciem godzin 9:00, 11:00, 13:00, 15:00, 17:00 w orszaku uczestniczą historyczne postacie związane z Akademią Krakowską. Przy Pijarskiej 8 zobaczymy Muzeum Książąt Czartoryskich, gdzie swój dom ma „Dama z gronostajem” Leonarda da Vinci. W Żywym Muzeum Obwarzanka (przy rynku Kleparskim) organizowane są warsztaty wypieku krakowskiego obwarzanka. W Swoszowicach zaś zobaczyć można Muzeum Spraw Wojskowych, które mieści się w Forcie 511/2 Swoszowice (powstał w czasach galicyjskich w ramach tworzenia przez Austro-Węgry Twierdzy Kraków). W jego wnętrzach zobaczyć można wystawę prezentującą historię uzbrojenia i wyposażenie wojskowe z czasów I Wojny Światowej.

Muzeum Krakowa

Podziemia Rynku mnk.pl

muzeumkrakowa.pl

Pałac Krzysztofory

Dom Jana Matejki

Muzeum Archeologiczne

ma.krakow.pl

Żywe Muzeum Obwarzanka

Muzeum Spraw Wojskowych

Galeria Sztuki Polskiej XIX w. Wieża Ratuszowa mswojsk.com

Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Maius

Podziemia Rynku

Collegium Maius

Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha

Galeria Sztuki Polskiej XIX w.

Wieczór w teatrze

Kraków to miasto kultury. Spośród wszystkich małopolskich uzdrowisk to tu zlokalizowanych jest najwięcej Teatrów. Znajdziemy tu te duże, te z długą historią i przedwojennymi tradycjami, ale i też małe, kameralne sceny. To w Krakowie w II poł. XVI w. wydano pierwsze polskie misterium paschalne Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim Mikołaja z Wilkowiecka. Teatr rozwijał się tu prężnie od średniowiecza, a za czasów Jagiellonów, sztuki często wystawiane były na Wawelu. W 1781 r. powstała pierwsza scena narodowa –Teatr Krakowski, który w 1956 r. zmienił nazwę na Narodowy Stary Teatr, a dziś nosi imię Heleny Modrzejewskiej,

Narodowy Stary Teatr

Teatr im. Juliusza Słowackiego

wybitnej aktorki, która często tam grywała. Najsłynniejszym wśród krakowskich teatrów jest Teatr im. Juliusza Słowackiego, powstały w 1893 r. (do 1909 r. funkcjonował pod nazwą Teatr Miejski). Sztuki na wysokim poziomie wystawiane są w Teatrze Współczesnym, Teatrze Groteska, Teatrze STU czy Teatrze Bagatela, który słynie z najlepszych komedii. Jedną z bardziej kameralnych scen posiada Teatr Loch Camelot, zlokalizowany w Zaułku niewiernego Tomasza. Wyjątkowy jest też Teatr BARAKAH działający na Kazimierzu w budynku, który kiedyś był Żydowską Mykwą. Dla fanów muzyki jest zaś Opera Krakowska i Filharmonia Krakowska. teatrwkrakowie.pl

Teatr Współczesny

Teatr Bagatela Narodowy Stary Teatr

Filharmonia Krakowska Opera Krakowska

Jama Michalika została założona w 1895 r. przez przybyłego ze Lwowa Jana Michalika jako Cukiernia Lwowska. Na początku XX w. powstał tu legendarny kabaret Zielony Balonik, a w latach międzywojennych kawiarnia była miejscem spotkań artystów, literatów i krakowskiej cyganerii. To tu rodziły się idee Młodej Polski. Tu bywał Malczewski,

Przybyszewski, Rydel czy Wyspiański. Od 1960 do 1991 r. działał tu kabaret Jama Michalika. Do dziś grane są koncerty, na których występują znani artyści. Jednak można też przyjść do Jamy tylko po to, by zjeść w tej artystycznej atmosferze.

jamamichalika.pl

Kultowa kawiarnia i kabaret

Teatr im. Juliusza Słowackiego

IMPREZY CYKLICZNE w Krakowie

Festiwal Misteria Paschalia

Festiwal Nauki i Sztuki Krakowska Noc Muzeów Krakowskie Juwenalia

Festiwal Kultury Żydowskiej

Przemarsz Lajkonika Wianki

Szopka Krakowska w Pałacu Krzysztofory

Letni Festiwal Opery

Festiwal Sacrum Profanum

Festiwal Teatrów Ulicznych

Conrad Festival

LIPIEC SIERPIEŃ WRZESIEŃ PAŹDZIERNIK LISTOPAD GRUDZIEŃ

Konkurs Szopek Krakowskich

Jarmark Bożonarodzeniowy

Wianki Krakowskie

UZDROWISKO

Od prochu do uzdrowiska

O posiadanie uzdrowiska mało kto Kraków podejrzewa. A jednak, w południowej części miasta, w dzielnicy Swoszowice, jest osiedle, które taki status posiada. Co więcej, to jedyne polskie uzdrowisko zlokalizowane na terenie dużego miasta, a także jedno z najstarszych uzdrowisk w Polsce! Przez lata doceniane było przez wielu lekarzy, choć jego historia zaczyna się od... kopalni siarki i prochu strzelniczego!

Siarka od zawsze była naturalnym bogactwem Swoszowic. Z prozdrowotnych właściwości wody mineralnej bogatej w ten pierwiastek korzystano już w średniowieczu, a znano ją ponoć jeszcze wcześniej. Legenda mówi, że to swoszowicką siarką szewczyk Skuba vel Dratewka wypchał owieczkę, którą później zjadł Smok Wawelski. Historycy zaś donoszą, że surowiec ten w Swoszowicach zaczęto wydobywać w 1415 roku. Były to czasy rozwoju broni palnej, siarka, jako składnik prochu strzelniczego, była surowcem pożądanym. W Swoszowicach założono kopalnię, która działała do roku 1884.

Tam, gdzie występuje siarka, często występują też źródła wód siarczanych. O swoszowickich wodach pisał już lekarz nadworny Stefana Batorego w XVI wieku, miał polecać je na schorzenia reumatyczne. Jakub Esprinchard, francuz, który kilkaset lat temu odwiedził swoszowicką kopalnię, twierdził, że pobyt w kopalni leczy zarazę.

Od początków istnienia uzdrowiska, miejsce to popularne było wśród Krakowian ze względu na bliskie położenie. Sam Józef Dietl, lekarz, propagator polskich uzdrowisk i prezydent Krakowa, uważał, że występujące tu wysoko zmineralizowane wody są jednymi z najlepszych wód w Europie. Pod względem zawartości siarki są na czwartym miejscu w Europie i piątym na świecie. Próbował stworzyć na ich bazie uzdrowisko na miarę europejskich standardów. Miejsce to długo było modne, zarówno wśród krakowian, jak i przyjezdnych. Z dobrodziejstw swoszowickich wód korzystać można do dziś, warto więc odwiedzić tę spokojną, zieloną część Krakowa.

Co można tu leczyć?

Jon siarczkowy występujący w swoszowickiej wodzie zapobiega niszczeniu tkanek przez procesy zapalne, a także uszkodzeniu naczyń krwionośnych. Poprawia krwiobieg, regeneruje tkankę łączną, ma działania odtruwające (np. w przypadku zatrucia ołowiem) i korzystnie działa w przypadku miażdżycy naczyń tętniczych. Dzięki jego właściwościom w Swoszowicach leczy się choroby reumatologiczne, neurologiczne, urazy narządów ruchu, choroby dermatologiczne i gośćca łuszczycowego. Uzdrowisko Swoszowice poleca się także na miejsce rekonwalescencji osobom po operacjach narządów ruchu.

Jakie zabiegi?

Naturalnym bogactwem Swoszowic są wody siarczkowe. Na terenie uzdrowiska występują dwa źródła - „Zdrój Główny” i „Napoleon”. Pozyskuje się z nich leczniczą wodę mineralną siarczanowo-wodorowęglanowo-wapniowo-magnezową. Wodę wykorzystuje się do zabiegów zewnętrznych, najczęściej kąpieli, nie jest ona

przeznaczona do kuracji pitnych. Jon siarczkowy, główny składnik swoszowickiej wody, bardzo dobrze wchłania się do organizmu przez skórę. Popularne są tu także zabiegi borowinowe oraz zabiegi rehabilitacyjno-usprawniające. Na terenie uzdrowiska skorzystać można także z hipoterapii.

Podobno już królowa Marysieńka używała kosmetyków z siarką, by zachować piękny, młody wygląd. Choć nie miała wtedy dostępu do badań, z których jednoznacznie wynika, że siarka ma dobroczynny wpływ na szeroko rozumianą urodę, to miała nosa do tego śmierdzącego surowca. Dziś wiemy, że siarka jest jednym ze składników keratyny i kolagenu, białek budujących skórę, włosy i paznokcie. I tak w słabych stężeniach może sprzyjać

uelastycznieniu skóry, a w większych zmiękcza i złuszcza naskórek. Jest też pomocna przy dolegliwościach o podłożu bakteryjnym i grzybiczym, dermatolodzy często zalecają stosowanie kosmetyków z siarką w składzie przy problemach z trądzikiem i łuszczycą. Siarka bywa też składnikiem szamponów i odżywek do włosów przetłuszczających się, sprawia, że włosy są zdrowe i lśniące. Co więcej, wzmacnia paznokcie i odmładza skórę.

Hipoterapia

Niedaleko Parku Zdrojowego w Swoszowicach znajduje się Ośrodek Jeździecki Wojewódzkiego Ludowego Klubu Sportowego Krakus, w którym skorzystać można z hipoterapii. Hipoterapia to niezwykła metoda rehabilitacji psychoruchowej, która odbywa się przy udziale koni. Najczęściej stosuje się ją przy leczeniu dzieci i młodzieży, choć w przypadku dorosłych też może się sprawdzić. Kontakt z koniem pomaga pokonywać różnorodne lęki, komunikować się ze światem, budować więzi. Sesja hipoterapii zwykle trwa około 30 minut. Pacjenci, w zależności od wieku i możliwości, pomagają w przygotowaniu konia, zapoznają się z nim i siedząc na wierzchowcu, wykonują różne ćwiczenia. Metodę stosuje się w przypadku dzieci z autyzmem, zespołem Downa, porażeniem mózgowym, w przypadku osób mających problem z chodem lub po amputacji kończyny.

Swoszowice słyną z kąpieli w wodzie siarczkowej, wody tej nie stosuje się jednak do kuracji pitnej. W Krakowie wody mineralnej spróbować można w innym miejscu. Na osiedlu Mateczny zachował się w dobrym stanie zespół uzdrowiska Mateczny (park oraz budynki uzdrowiskowe). Wodę mineralną odkrył tutaj na swej prywatnej posesji Antoni Mateczny w 1898 r. Szybko powstał zakład kąpielowy, Park Zdrojowy i inne budynki uzdrowiskowe. Niestety podczas okupacji Niemcy zajęli te budynki, a w latach 1945-46 stacjonowała w nich Armia Czerwona, która zdewastowała wyposażenie uzdrowiska i park. Po wojnie rodzina Matecznego na krótko odzyskała uzdrowisko, ale gdy w 1952 roku właściciele zostali zmuszeni do opuszczenia go, przeszło w ręce skarbu państwa, a następnie pod zarząd dyrekcji Państwowych

Uzdrowisk w Swoszowicach-Zdroju. Kilka lat później Mateczny znowu funkcjonował, a w 1970 r. na terenie parku uruchomiono rozlewnię wody mineralnej Krakowianka. Spadkobiercom udało się odzyskać uzdrowisko po kilkudziesięciu latach, w 2003 odsprzedali je spółce IPR. Dziś spacerować tam można po pięknym Parku Zdrojowym i spróbować wody z Krakowskiej Pijalni Zdrojowej. Pijalnia stoi tuż przy dawnym budynku Zakładu Kąpielowego. Skosztujemy tu wody siarczanowo-chlorkowo-sodowo-magnezowo-wapniowej, siarczkowej, pochodzącej z lokalnego źródła „Mateczny Zdrój” (woda wysokozmineralizowana) oraz „Anton” woda (średniozmineralizowana). Krakowska Pijalnia Wód to także miejsce spotkań i imprez kulturalnych, to piękny, secesyjny budynek otoczony parkiem.

Mateczny - Krakowska Pijalnia Wody

Krakowska Organizacja Turystyczna

Małopolska Organizacja

Organizacja Turystyczna InfoKraków – Centrum Informacji Turystycznej