Uście Gorlickie
Obszar gminy Uście Gorlickie rozciąga się na terenie Beskidu Niskiego, jednego z najniższych masywów górskich w całym łuku Karpat, z pewnością jednak również jednego z bardziej interesujących. Mimo tragicznej powojennej historii gmina do dziś znana jest ze swojej wielokulturowości, a łemkowskie tradycje są tutaj wciąż żywe. Coroczna Watra w Zdyni gromadzi Łemków z całego świata i daje niepowtarzalną szansę na zetknięcie się z bogactwem łemkowskiego folkloru.
Choć to teren górski, znacznie więcej atrakcji znaleźć można w beskidzkich dolinach. Wsie kryją perełki architektury drewnianej, w tym cerkwie, zarówno greckokatolickie, jak i prawosławne, niektóre wciąż użytkowane są przez wiernych obrządku wschodniego. W Gładyszowie można trafić nawet na cerkiew w stylu huculskim. Przy drogach stoją kapliczki i pojedyncze krzyże. Na zalesionych wzgórzach odnaleźć można cmentarze z I wojny światowej, gdyż to właśnie w tej okolicy doszło do przełomowych wydarzeń w czasie Wielkiej Wojny.
Gmina ma duże walory turystyczne i z pewnością doskonale spełni oczekiwania tych, którzy spragnieni są wypoczynku w ciszy i spokoju, z dala od zgiełku miasta. Uzdrowisko Wysowa-Zdrój zapewni relaks na najwyższym poziomie, a kuracje leczniczymi wodami regionu pozwolą podreperować stan zdrowia.
W gminie odnajdą się także wielbiciele aktywnego wypoczynku. Pasjonaci górskich wędrówek mogą skorzystać z dobrze rozwiniętej sieci szlaków turystycznych w terenie. Zadowoleni będą również rowerzyści, gdyż Beskid Niski to jeden z wdzięczniejszych obszarów do uprawiania tego typu formy turystyki. Miłą alternatywą wypoczynku może być pobyt nad jeziorem Klimkówka. Ciekawie jest tu również zimą – w regionie istnieje sporo możliwości do uprawiania narciarstwa biegowego.
2 3 Uście Gorlickie WSTĘP
Pod znakiem wielokulturowości usciegorlickie.pl
Województwo: Małopolskie
Powiat: Gorlicki
Siedziba Gminy: Uście Gorlickie
Sołectwa: Banica, Blechnarka, Brunary, Czarna, Gładyszów, Hańczowa, Izby, Konieczna, Kunkowa, Kwiatoń, Leszczyny, Nowica, Regietów, Ropki, Skwirtne, Smerekowiec, Stawisza, Śnietnica, Wysowa Zdrój, Zdynia
Sąsiaduje z: gminami Gorlice, Grybów, Krynica-Zdrój, Ropa, Sękowa oraz od południa ze Słowacją
Powierzchnia: 287,4 km²
Liczba ludności: 6848
Status uzdrowiska od: 1882 r.
MAŁOPOLSKA
Kraków Swoszowice
Krynica-Zdrój
Czarny Dunajec Piwniczna-Zdrój Szczawnica MIASTO CZAS ODLEGŁOŚĆ Białystok Bydgoszcz Gdańsk Gorzów Wielkopolski Katowice Kielce Kraków Lublin Łódź Olsztyn Opole Poznań Rzeszów Szczecin Warszawa Wrocław Zielona Góra
Rabka-Zdrój Muszyna 579 km 632 km 746 km 697 km 235 km 211 km 157 km 311 km 436 km 600 km 344 km 614 km 140 km 803 km 387 km 420 km 594 km
Uście Gorlickie 7 h 10 min 7 h 25 min 8 h 10 min 7 h 20 min 3 h 5 min 3 h 30 min 2 h 30 min 4 h 10 min 5 h 30 min 7 h 50 min 4 h 15 min 6 h 50 min 2 h 20 min 8 h 15 min 5 h 20 min 5 h 6 h 20 min
ODLEGŁOŚĆ MIĘDZY UŚCIEM GORLICKIM A MIASTAMI
WOJEWÓDZKIMI
4 5 Uście Gorlickie INFORMACJE OGÓLNE
Położenie/geografia
W najniższym z Beskidów
G mina Uście Gorlickie rozciąga się w zachodniej części Beskidu Niskiego, na pograniczu polsko-słowackim. Położona jest na fragmencie głównego wododziału karpackiego. To obszar górzysty, najbardziej „górski” fragment tego Beskidu. Charakteryzuje się rusztowym układem głównych grzbietów i dolin, który określany jest mianem Gór Hańczowskich.
Długie zalesione pasma górskie i pojedyncze wzniesienia o stromych stokach, poprzecinane przełomami potoków, tworzą bardzo malowniczy i urokliwy rejon. Dodatkowym i ogromnym bogactwem tej ziemi są źródła wód mineralnych, a znajdująca się na południu gminy Wysowa-Zdrój to znane uzdrowisko.
Główną rzeką regionu jest Ropa, obszar źródliskowy, który znajduje się na północnych stokach grzbietu granicznego Beskidu Niskiego. Na wysokości Klimkówki (ok. 7 km na północny-zachód od Uścia Gorlickiego) w 1994 r. zbudowano zaporę na Ropie, dzięki temu powstało Jezioro Klimkowskie o powierzchni 306 ha, którego brzegi sięgają północnych części gminy. Zbiornik pełni funkcję przede wszystkim akwenu przeciwpowodziowego, ale jest także doskonałym miejscem dla turystyki i rekreacji. Przy zaporze działa mała szczytowa elektrownia o mocy 1,1 MW.
Łączna powierzchnia gminy wynosi 287,4 km². Siedziba gminy, Uście Gorlickie, znajduje się na północy tego obszaru.
Łagodne wzgórza Beskidu Niskiego nad Odernem
Nad Wysową
Gęste lasy Beskidu Niskiego nad Blechnarką
Szutrowe drogi w dzikich ostępach z dala od cywilizacji Dopływy rzeki Ropy w okolicy Regietowa
Jezioro Klimkowskie w okolicy Uścia Gorlickiego
1
2 4 6 5 3 6 7 Uście Gorlickie POŁOŻENIE/GEOGRAFIA
Rzeka Ropa meandrująca w okolicach Wysowej
NIEISTNIEJĄCE WSIE POŁEMKOWSKIE
Choć opuszczone wsie Beskidu Niskiego wyglądają na romantyczne i intrygujące, są niestety smutną konsekwencją akcji „Wisła” z 1947 r. Jedne zniszczone i spalone przez wojska, inne opustoszały w wyniku wyjazdów ludności na Ukrainę lub deportacji na Ziemie Odzyskane. Dziś często jedynym przejawem dawnego życia tych miejsc są przydrożne krzyże i kapliczki, zdziczałe sady, podmurówki dawnych chat oraz cerkwiska i zarośnięte cmentarze.
Podobne miejsca warto odwiedzać szczególnie wiosną, gdy kwitnące drzewa owocowe często są jednym z nielicznych świadectw życia dawnej wsi, a brak bujnej roślinności pozwala dostrzec w terenie podmurówki niegdysiejszej zabudowy. Do dziś takie przykłady dawnego życia można zobaczyć m.in. w Bielicznej i Czertyżnem, choć i tutaj powoli, acz systematycznie wkracza nowe, zorientowane na turystykę życie.
W położonej w dolinie Białej Bielicznej turystów zachwyca murowana cerkiew greckokatolicka z 1796 r. Zrujnowana po wojnie, po staraniach ks. Mieczysława Czekaja, ówczesnego proboszcza z pobliskiej Banicy, w 1985 r. doczekała się rekonstrukcji. Usytuowana w górnej części wsi, malowniczo wcina się w górski pejzaż. Bezludne Czertyżne przyciąga uwagę spokojem i starym łemkowskim cmentarzem oraz krzyżem w miejscu cerkwiska.
HUCUŁY Z ŁEMKOWSZCZYZNY
Choć kojarzone przede wszystkim z Huculszczyzną, od lat cieszą się popularnością także w Beskidzie Niskim. Hodowane w Gładyszowie i Regietowie hucuły – niewielkie, choć niezwykle inteligentne i wytrzymałe koniki górskie –należą do jednej z najstarszych polskich ras. Dzięki spokojnemu i łagodnemu charakterowi doskonale sprawdzają się w hipoterapii.
Stadnina koni huculskich w Gładyszowie powstała w 1984 r. Długo była największym i najlepszym ośrodkiem zajmującym się hodowlą koni huculskich w Polsce. Ze względu na trudności ekonomiczne z czasem całe gospodarstwo upadło, ale w 1993 r. działania wznowiono. Obok stadniny wyrosła stylowa karczma, ujeżdżalnia i hotel. Oprócz nauki jazdy organizuje się tu także rajdy konne, przejazdy bryczką, a zimą kuligi.
Stadnina Koni Huculskich w Gładyszowie jest obecnie największą stadniną tego typu w Europie. Od 2001 r. częściowa hodowla została przeniesiona do Regietowa. To właśnie tam we wrześniu odbywają się Dni Huculskie, w ramach których prezentowany jest program sportowo-hodowlany oraz artystyczny.
ŚWIĘTA GÓRA JAWOR
Bardzo popularne jest sanktuarium greckokatolickie na grzbiecie góry Jawor (720 m n.p.m.), położonej na polsko-słowackim pograniczu. Znajdująca się tam drewniana cerkiew Opieki Matki Bożej powstała w miejscu widzeń Matki Boskiej, których w 1925 r. doznała mieszkanka Wysowej, Glafira Demiańczyk. Kobieta wielokrotnie wracała w miejsce objawień na modlitwę, wkrótce dołączyli do niej inni, a w miejscu objawień pojawił się krzyż. Początkowo sceptycznie nastawiony do zdarzenia kościół, w końcu wydał zezwolenie na budowę kaplicy. Świątynia powstała w 1929 r. ze składek pielgrzymów. Po wysiedleniach ludności łemkowskiej w budynku cerkwi urządzono strażnicę, zaś cerkiewne wyposażenie spalono. Odzyskaną przez wiernych w 1956 r. świątynię wyremontowano. W latach 1969-2017 użytkowana była przez prawosławnych, obecnie została przywrócona grekokatolikom. Dziś jest to często odwiedzane miejsce pielgrzymkowe wiernych kościoła wschodniego, a uroczyste nabożeństwa odbywają się tu 12 lipca i 14 października. Do kaplicy można dotrzeć z Wysowej oznakowanym na czerwono szlakiem spacerowym.
LACKOWA - NAJWYŻSZY SZCZYT
Lackowa, góra wznosząca się na 997 m n.p.m. jest najwyższym szczytem po polskiej stronie Beskidu Niskiego, a zatem i gminy Uście Gorlickie. Wznosi się dobrze widoczną z daleka kopułą nad wsiami Izby oraz Bieliczna. Choć nie przekracza 1000 m n.p.m., potrafi dać w kość! Mówi się, że podejście na nią od zachodu, czerwonym szlakiem, jest jednym z najbardziej wymagających podejść w polskich Beskidach. Pierwotnie góra nosiła łemkowską nazwę Łackowa, dziś często nazywa się ją Chorągiewką Pułaskiego lub Górą Policyjną, ze względu na charakterystyczną wysokość.
CIEKAWOSTKI
1 2 4
Lackowa znad Banicy 7
8
W drodze na Lackową. Pomimo dużego zalesienia, znajdziemy przecinki zza których możemy zobaczyć nawet Tatry
Szlak prowadzący na Górę Jawor 6
Kaplica na Górze Jawor 5
8 9 Uście Gorlickie CIEKAWOSTKI
Hucuły w pobliżu Regietowa 3
łówną miejscowością uzdrowiskową gminy Uście Gorlickie jest położona przy granicy ze Słowacją Wysowa-Zdrój. Wciśnięta w śródgórską dolinę przyciąga spokojem i malowniczością. To zarazem jeden z większych ośrodków ruchu turystycznego w Beskidzie Niskim.
Pierwsze wzmianki na temat uzdrowiska Wysowa pochodzą z XVII w. Tutejszymi wodami miał kurować się zbójnik Sobczak wraz z kompanami. Właściwości lecznicze wód Wysowej docenił również w XVIII w. hrabia Maciej Lanckoroński, który corocznie zażywał w nich kąpieli, a którym przypisywał hart swego organizmu.
Za początki uzdrowiska uważa się 1812 r., kiedy to miejscowy ekonom, Ignacy Zychowicz, zbudował budynek zdrojowy z 6 łazienkami i 9 pokojami mieszkalnymi. Wkrótce pojawiły się też pierwsze pensjonaty. W Wysowej zaczęło przybywać kuracjuszy, a od momentu wybudowania utwardzonej drogi z Ropy (1876 r.) nastąpił dynamiczny rozwój uzdrowiska. Z czasem powstały nowe drewniane budynki zakładu zdrojowego. Zbudowano również stylową pijalnię według projektu Karola Stryjeńskiego.
W latach 80. XIX w. rozpoczęto wydobycie podziemnych złóż lokalnych wód mineralnych. Od 1887 r. wodę butelkowano, wykorzystując źródła „Józef”, „Olga”, „Rudolf”, „Bronisław” i „Słony”.
Okres dobrobytu Wysowa przeżywała przed I wojną światową. Wysoką jakość tutejszych wód doceniano także na krajowych wystawach (nagrody z Przemyśla i Krakowa).
Burzliwy przebieg I wojny światowej w regionie sprawił, że kurort uległ zniszczeniu. Po wojnie tereny Wysowej zostały wykupione przez spółkę krakowskich lekarzy pod egidą dr. W. Kraszewskiego. Dzięki ich staraniom odbudowano zdrojową infrastrukturę. Niestety, kolejna wojna przyniosła następne zniszczenia, a sama Wysowa na czas okupacji stała się bazą stacjonowania sił niemieckich, w tym kompanii straży granicznej.
Po II wojnie światowej uzdrowisko popadło w zapomnienie. Dopiero w 1959 r. powołano Państwowe Przedsiębiorstwo
„Uzdrowisko Wysowa”, które od tego czasu zarządzało kurortem. W latach 60. i 70. XX w. zbudowano większość istniejących do dziś sanatoriów. Po 1999 r. przedsiębiorstwo to zostało wykupione przez konsorcjum polskich spółek.
Obecnie Wysowa-Zdrój znów przyciąga kuracjuszy i turystów, ciesząc się wśród nich zasłużoną popularnością i uznaniem. Uzdrowisko dysponuje 14 ujęciami wód mineralnych i są to przede wszystkim szczawy wodorowo-węglanowo-chlorkowo-sodowe oraz węglanowo-sodowo-wapienne. Ponadto „Wysowiankę” charakteryzuje duża zawartość naturalnego jodu, szczególnie istotnego w górskim powietrzu, uboższym w ten pierwiastek. Na bazie lokalnych źródeł nadal produkuje się tutaj wodę mineralną „Wysowiankę”.
Co można tu leczyć?
Uzdrowisko specjalizuje się w leczeniu chorób układu oddechowego (Wysowa-Zdrój jest jedną z najczystszych polskich miejscowości uzdrowiskowych), pokarmowego i moczowego. Lecznicze działanie wysowskich wód przejawia się w procesie neutralizacji kwasu solnego w żołądku oraz na hamowaniu czynności wydzielniczej żołądka. Dlatego „Wysowianka” sprawdzi się w leczeniu chorób układu pokarmowego (wrzody żołądka i dwunastnicy, nieżyty żołądka, schorzenia dróg żółciowych, zaparcia). Korzystnie wpłynie także przy kamicy nerkowej, stanach zapalnych dróg moczowych, cukrzycy.
Jakie zabiegi?
Baza zabiegowa uzdrowiska obejmuje m.in. balneoterapię, hydroterapię, kinezyterapię, światłolecznictwo, elektroterapię, magnetoterapię, termoterapię oraz ultrasonoterapię. Kuracjuszom Wysowa-Zdrój oferuje kąpiele, masaże i inhalacje z wykorzystaniem miejscowych wód mineralnych. Dostępne są także kąpiele borowinowe. Bogate zaplecze zabiegowe zapewniają lokalne zakłady lecznicze, hotele i sanatorium. Uzupełnieniem oferty leczniczej są zabiegi SPA&Wellness.
Woda dla zdrowia i urody
Ponadto warto pamiętać, iż regularne picie wody mineralnej to nie tylko dbanie o odpowiedni poziom nawodnienia organizmu, ale także doskonały sposób na wzmocnienie kości (dzięki zawartości wapnia) oraz poprawa wydolności fizycznej (wpływ magnezu i potasu). To również zdrowa i piękna skóra (dobroczynne elektrolity). Odpowiednie nawadnianie wpływa także na wzrost koncentracji i poprawę zdolności umysłowych, a duża zawartość naturalnego jodu w „Wysowiance” redukuje zmęczenie organizmu. Bogactwo minerałów tej wody sprawia, że jest zalecana w uzupełnieniu codziennej diety.
G
Uzdrowisko między górami
Pijalnia wody mineralnej w Wysowej-Zdroju Park zdrojowy w Wysowej-Zdroju
Butelkowane zdroje z Wysowej
Park Wodny w Wysowej-Zdroju 1 2 3 10 11 Uście Gorlickie UZDROWISKO
Uzdrowisko
Pijalnia Wód Mineralnych w Wysowej-Zdrój
Pijalnię wód mineralnych oddano do użytku w 2006 r. Jest rekonstrukcją wcześniejszego obiektu, który spłonął w latach 60. XX w. Pierwsza pijalnia w Wysowej powstała prawdopodobnie w 1923 r. według projektu znanego krakowskiego architekta – Karola Stryjeńskiego. Znajdowało się w niej 5 ujęć wody, którą kuracjuszom podawały
miejscowe panie w strojach ludowych. Współczesna pijalnia doskonale uzupełnia infrastrukturę parku zdrojowego w samym centrum Wysowej. Można tu skosztować wód ze źródeł: Anna, Franciszek, Henryk, Józef II oraz Słone. Nieopodal znajduje się rozlewnia wód mineralnych oraz liczne źródła.
Najpopularniejsze wysowskie zdroje:
FRANCISZEK – silnie zmineralizowana szczawa wodorowęglanowo-chlorkowo-sodowo-bromkowojodkowa. Przyspiesza trawienie i poprawia przemianę materii. Łagodzi dolegliwości wywołane przez wrzody żołądka i dwunastnicy. Szczególnie zalecana w leczeniu schorzeń pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Łagodzi także objawy nadużycia alkoholu. Nazwa wody pochodzi od Franciszka Kokota, wybitnego nefrologa, profesora Śląskiej Akademii Medycznej.
JÓZEF I – zalecana we wspomaganiu leczenia dolegliwości urologicznych. Sprawdzi się w stanach zapalnych dróg moczowych, kamicy nerkowej, dnie moczanowej.
HENRYK – szczawa wodorowęglanowo-chlorkowosodowa, borowa. Doskonała na kłopoty żołądkowe. Polecana szczególnie cierpiącym na nadkwasotę i niedobór jodu, ale przynosi ulgę również w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy oraz przy zaburzeniach przemiany materii i schorzeniach dróg żółciowych. Obniża poziom cukru we krwi. Nazwa źródła pochodzi od Henryka Świdzińskiego, znawcy Karpat i ich wód mineralnych, badacza rejonu Wysowej, profesora AGH.
Pozostałe źródła: Aleksandra, Józef II, Słone, Anna, Bronisław
1 2 13 12 Uście Gorlickie UZDROWISKO
Wysowa-Zdrój obfituje w lecznicze wody mineralne, a na jej terenie znajdziemy aż czternaście ich ujęć.
Historia w pigułce
Konfederacja barska, walki konfederatów barskich z wojskami rosyjskimi w okolicach Izb, Wysowej, Koniecznej.
Beskidnicy
Akcja „Wisła”, przymusowe przesiedlenia ludności łemkowskiej na Ziemie Odzyskane oraz północno-wschodnie obszary Polski.
Schizma tylawska, czyli rozłam w kościele wschodnim (fala konwersji grekokatolików na prawosławie).
Cmentarze z I wojny światowej
W czasie I wojny światowej przez Beskid Niski przetaczał się front wojenny, w wyniku którego Rosjanie chcieli sforsować barierę Karpat. Zacięte walki w rejonie trwały od zimy 1914 r. do wiosny 1915 r. W dniach 2-5 maja 1915 w bitwie pod Gorlicami wojska austro-węgierskie zdołały przełamać rosyjski front. Po dramatycznych walkach w górach na pobojowisku pozostały liczne prowizoryczne groby żołnierskie. W celu ich uporządkowania powołano Wydział Grobów Wojennych, którego działalność podzielono na 10 okręgów cmentarnych. Każdy z nich miał swojego kierownika artystycznego.
Na położonej na wschód od Regietowa Rotundzie (771 m n.p.n.) można zobaczyć cmentarz reprezentacyjny dla
okręgu I, którego kierownikiem artystycznym był Dušan Jurkovič – wybitny słowacki architekt. Podstawowym budulcem przez niego wykorzystanym było drewno, zaś jego styl określano jako prasłowiański. Cmentarz na Rotundzie uważano za jeden z najpiękniejszych spośród wszystkich cmentarzy wojennych. Jurkowicz swoje cmentarze umieszczał na szczytach wzgórz lub ich zboczach, by były widoczne z daleka. Po wysiedleniu Łemków, gdy tereny Beskidu Niskiego opustoszały, cmentarze te jednak zaczęły zarastać i niszczyć się. Czas mocno nadwyrężył także i nekropolię na Rotundzie. Do jej rekonstrukcji przystąpiono w 1995 r., ale prace ukończono dopiero w 2018 r. Dziś cmentarz majestatycznie się prezentuje i warto wybrać się tutaj na krótki spacer czerwonym szlakiem z Regietowa.
Budowa utwardzonej drogi z Ropy do Wysowej, początek dynamicznego rozwoju uzdrowiska.
Wpisanie drewnianej cerkwi greckokatolickiej św. Paraskewy w Kwiatoniu oraz cerkwi św. Michała Archanioła
Okopy Konfederatów Barskich
Ze względu na przygraniczne położenie i przebiegający doliną Ropy szlak handlowy, w XVI w. okolica cieszyła się popularnością wśród zbójników. Łupiono dwory i plebanie, rabowano towary kupcom wędrującym przez beskidzkie przełęcze. Zbójnictwo stało się poważnym problemem po obu stronach granicy. Opryszków (często zwanych beskidnikami, harniakami lub hajdukami) nie odstraszały surowe kary (najczęściej śmierci) i brutalne tortury. W aktach sądowych Biecza do dziś można odnaleźć nazwiska zbójników z wielu wsi, należących do obszaru całej gminy (m.in. Zdyni, Gładyszowa, Hańczowej). Według legend, na wschodnich stokach Ostrego Wierchu znajdowała się jaskinia, Zbójecka Piwnica, w której zbójnicy przechowywali swoje skarby. Obecnie to niewielkie, zawalone rumowiskiem wgłębienie u stóp wychodni skalnej, jednak wciąż warte odwiedzenia.
Zawiązana w Barze na Podolu w 1768 r. konfederacja barska była silnym ruchem patriotycznym, skierowanym przeciwko dominacji mocarstwa rosyjskiego. Na terenie Beskidu Niskiego ważnym ośrodkiem konfederatów stała się Dukla. Natomiast po upadku ośrodków konfederatów w Barze i Krakowie silnym obszarem działań stało się karpackie pogranicze. Działano m.in. w okolicach Koniecznej, Wysowej, Blechnarki, Izb i Muszynki. Górującą nad regionem Lackową nazywano także Chorągiewką Pułaskiego –od imienia dowódcy konfederatów, Kazimierza Pułaskiego. Za pośrednictwem sygnałów flagowych ze szczytu miały się porozumiewać dwa obozy konfederatów – w Izbach i Blechnarce. Do dziś po tamtych walkach w regionie przetrwały czytelne zarysy wałów, które objęto ochroną rezerwatową „Okopy Konfederatów Barskich” nad Muszynką i pod Lackową (te przetrwały do lat 80. XX w.).
1200 1359
r.
Nadanie obszaru dorzecza górnej Ropy i Zdyni przez Kazimierza Wielkiego Janowi Gładyszowi, powstanie tzw. Dominium Ropae.
1770 r. 1926 r 1947 r 1994 r 1876 r. 2013 r. 1700 1800 1900
w Brunarach na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
1300
Utworzenie na Ropie Jeziora Klimkowskiego (Klimkówki) – zbiornika zaporowego, wykorzystywanego również w celach turystyczno-rekreacyjnych.
1914-1918
I wojna światowa, Beskid Niski (w tym gmina Uście Gorlickie) jest terenem przetaczania się frontów wojennych i przełomowej bitwy pod Gorlicami.
Cmentarz wojenny Rotunda niedaleko Regietowa
Pod Ostrym wierchem Obchody Konfederackiej Majówki
1400 1500
XV w.
2. poł. XVII w.
XVI w.
Rozwój osadnictwa na prawie wołoskim w regionie, rozwój pasterstwa w Beskidzie Niskim.
Najazdy wojsk siedmiogrodzkich.
1600 2000 1 2 14 Uście Gorlickie HISTORIA W PIGUŁCE 15
Rozpowszechnienie się zbójnictwa ze względu na przygraniczne położenie.
Łemkowski święty
Konwersji na prawosławie dokonał ks. Maksym Sandowycz (Maksym Gorlicki), prawosławny duchowny pochodzenia łemkowskiego. Propagował prawosławie wśród galicyjskich grekokatolików, jednak jego działalność przypadła na okres, gdy władze austro-węgierskie przystąpiły do zwalczania ruchu moskalofilskiego w Galicji. Sandowycz działał mimo zakazów, za co przypłacił kilkukrotną grzywną i aresztem. W 1914 r. został rozstrzelany podczas fali represji wobec podejrzanych o sympatie prorosyjskie.
Wkrótce po schizmie tylawskiej rozpowszechnił się kult Sandowycza. Przedstawiono go jako bojownika o niezależność Łemków, uważano za opiekuna duchowego. W 1994 r. został kanonizowany przez Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny. W Zdyni znajduje się jego grób, natomiast jego relikwie w 2007 r. zostały przeniesione do Soboru Świętej Trójcy w Gorlicach.
Talerhof
Obóz dla internowanych Rusinów z Galicji i Bukowiny, których oskarżono o moskalofilstwo. Aresztowań dokonywano przede wszystkim na początku I wojny światowej.
Obóz został utworzony przez władze austro-węgierskie na terenie lotniska wojskowego koło Grazu w latach 19141917. Więźniów przetrzymywano w niezwykle trudnych warunkach (głód, kiepskie warunki sanitarne, terror). Początkowo przebywali pod gołym niebem, a dopiero z czasem umieszczono ich w namiotach lub hangarach. Wśród ofiar znalazła się niemal cała łemkowska inteligencja o poglądach rusofilskich (kapłani, działacze kulturalni).
Obóz zamknięto w maju 1917 r. na rozkaz cesarza Karola I. Ekshumowanych pochowano w zbiorowej mogile w pobliskiej miejscowości Feldkirchen. W Galicji natomiast, po I wojnie światowej powstał „kult Talerhofu”, w ramach którego organizowano zjazdy, wydawano książki i pamiętniki.
Akcja „Wisła”
Tragiczna w skutkach przymusowa akcja przesiedleńcza, prawdziwa zagłada Łemkowszczyzny. Największa tragedia Łemków Beskidu Niskiego, która bezpowrotnie zmieniła charakter tych gór.
Akcję przymusowych wysiedleń przeprowadzono w 1947 r., choć poprzedziły je wcześniejsze na Ukrainę (1944 r.) – w założeniu dobrowolne, w rzeczywistości –podszyte sowiecką propagandą. W 1945 r. wysiedlenia przybrały już charakter przymusowy, a do akcji włączyło się wojsko. Akcją objęto ludność ukraińską i ruską, a kryterium odróżnienia narodowości było wyznanie. Pozostałych w 1947 r. wysiedlono na Ziemie Zachodnie (głównie Dolny Śląsk, Opolszczyzna, Zielonogórskie) i Północne (okolice Szczecina), a cała operacja została przeprowadzona z dużą brutalnością.
W 1956 r. wielu Łemków powracało w rodzinne strony, choć często nie mieli do czego – ich domostwa, lub całe wsie, zostały zniszczone albo zasiedlone przez osadników polskich.
Dziś Łemkowie po latach życia w podziemiu znów mogą mówić głośno w swoim języku, chodzić do cerkwi i kultywować swoje tradycje. A Beskid Niski, chociaż częściowo znów jest Beskidem Łemkowskim.
Grób ks. Maksyma Sandowycza Sobór Świętej Trójcy w Gorlicach
Obóz Talerhof w 1917 r.. Źródło Wikipedia - domena publiczna
Łagodne wzgórza Beskidu Niskiego i zabytkowe cerkwie - niemi świadkowie historii
1 2 3 1 2 16 17 Uście Gorlickie HISTORIA W PIGUŁCE
Akcja "Wisła" na Rzeszowszczyźnie. Domena publiczna ©Jan Gerhard.
Park Zdrojowy i Pijalnia Wód Mineralnych
To najczęściej odwiedzane miejsce w Wysowej. Znajdują się tutaj źródła lokalnych wód mineralnych, o rozmaitym składzie i smaku. Część z nich jest ogólnodostępna, a części można zasmakować w Pijalni Wód Mineralnych, która wznosi się w Parku Zdrojowym. Stylowy budynek jest rekonstrukcją wcześniejszego obiektu i znakomicie wpisuje się w krajobraz. W Parku Zdrojowym znajduje się również Stary Dom Zdrojowy, obecnie restauracja i hotelik w jednym.
Wysowa-Zdrój
Uzdrowiskowe serce gminy
T o urokliwe uzdrowisko nad Ropą jest jednocześnie jednym z głównych ośrodków życia turystycznego w Beskidzie Niskim. Niech jednak nikogo to nie zmyli, gdyż panuje tu atmosfera spokoju i górskiej przytulności. Otoczona stromymi zboczami Gór Hańczowskich Wysowa stanowi doskonałe miejsce zarówno na wypoczynek, jak i bazę wypadową w tę część Beskidu.
Położona na terenie polsko-słowackiego pogranicza od zawsze czerpała korzyści ze swego przygranicznego położenia. Już w odległej przeszłości przebiegał tędy popularny szlak handlowy przez Karpaty. Położenie przy granicy okazało się również niezwykle istotne w czasie I wojny
światowej, gdy wojska rosyjskie szturmowały karpackie przełęcze, a w okolicach Wysowej i Blechnarki na trzy miesiące zatrzymał się front w 1915 r. W czasie II wojny stała się obozem stacjonowania wojsk niemieckich. Natomiast po wojnie, jeszcze w 1945 r. sporo rodzin łemkowskich z Wysowej wyjechało do ZSRR, ulegając sowieckiej propagandzie. Przymusowe przesiedlenia w ramach akcji „Wisła” sprawiły, że w Wysowej pozostały jedynie rodziny polskie lub mieszane.
Dziś Wysowa przyciąga kameralnością, łagodnym mikroklimatem i spokojem. Jest atrakcyjna zarówno dla licznych kuracjuszy, jak i dla chętnie ją odwiedzających turystów.
Świątynie Wysowej-Zdroju
Urokliwa i niezwykle malownicza architektura cerkiewna nieodłącznie kojarzy się z Beskidem Niskim, a na terenie gminy Uście Gorlickie odnaleźć można liczne jej przykłady. Nie wszystkie świątynie dotrwały do współczesności. Wiele z nich zostało spalonych w latach 40. XX w. lub zniszczyło się z biegiem czasu. Więcej szczęścia miały te, które po wysiedleniach Łemków w latach 50. XX w. zostały zaadaptowane na kościoły rzymskokatolickie, a ich wyposażenia nie rozkradziono. W niektórych dziś znów odbywają się nabożeństwa obrządku wschodniego, a wizyta na jednym z nich z pewnością będzie ciekawym przeżyciem nie tylko
religijnym, ale i kulturowym. Na obszarze gminy przeważają świątynie drewniane, z których większość utrzymana jest w typie północno-zachodnim. Ciekawym wyjątkiem jest Gładyszów, w którym można trafić na nietypową dla regionu cerkiew w ukraińskim stylu narodowym (zbudowana na planie krzyża greckiego). Wszystkie obiekty znajdują się na Szlaku Architektury Drewnianej, a cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu oraz cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach zostały wpisane na prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Widok na uzdrowiskowe serce Wysowej-Zdroju –kompleks sanatoriów górujący nad miejscowością
18 Uście Gorlickie WYSOWA-ZDRÓJ 19
Cerkiew pw. Św. Archanioła Michaław Wysowej Kościół Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej w Wysowej-Zdroju
Drewniana cerkiew św. Michała Archanioła w Wysowej-Zdrój
Świątynia pochodzi najprawdopodobniej z 1779 r. Dawne przekazy wspominają, iż w XIX w. cerkiew wysowska spłonęła podczas walk konfederatów, którzy następnie ją odbudowali. Brak jednak potwierdzenia tej informacji. Wnętrze świątyni zdobi polichromia z lat 1912-13. Wyposażenie pochodzi z XVIII i XIX w., a wśród niego wyróżnia się późnobarokowy ikonostas z dobrze zachowanym kompletem ikon. Podobnie jak wiele innych świątyń w regionie i ta jest wpisana na Szlak Architektury Drewnianej. Obok cerkwi działa zbór zielonoświątkowców.
Architektura uzdrowiska
Na północy Wysowej znajduje się drewniany rzymskokatolicki kościół, który powstał w latach 1936-38 według projektu znanego architekta, Zbigniewa Mączyńskiego. Wyróżnia się ciekawą i dość nietypową konstrukcją zrębowo-ramową. Projekt jest nawiązaniem do tradycji dawnego budownictwa w regionie. Kościół znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej.
Kaplica Zdrojowa Przemienienia Pańskiego
Kaplica Zdrojowa zbudowana została w latach 80. XX w. Jej wnętrze kryje m.in. ołtarz św. Huberta, ceniony szczególnie przez lokalne środowiska łowieckie. Jest tu także krzyż upamiętniający pobyt św. Jana Pawła II w pobliskiej Hańczowej. Przed kaplicą stoi pomnik papieża.
W uzdrowisku na uwagę zasługuje także lokalna architektura. Do dziś można tu zobaczyć kilka drewnianych budynków z okresu międzywojennego, m.in. położoną nieopodal cerkwi dawną pocztę, strażnicę OSP, w której obecnie mieści się Centrum Produktu Turystycznego
i Kulturowego Beskidu Gorlickiego, naprzeciwko której wznosi się budynek dawnej plebanii (który do 1995 r. pełnił funkcję strażnicy WOP). Na południe od plebanii stoi budynek dawnej łemkowskiej spółdzielni „Jednist” i budynek dawnej szkoły.
Małopolska Wieś Pachnąca Ziołami
Wybrane gospodarstwa agroturystyczne położone na terenie Wysowej-Zdrój oraz Banicy leżą na szlaku "Małopolskich Wsi Pachnących Ziołami". Szlak zrzesza atrakcyjnie położone obiekty agroturystyczne wyspecjalizowane w zakresie uprawy i wykorzystania ziół. Gospodarstwa te posiadają bogatą ofertę związaną z ziołami, z kuchnią regionalną, a nawet i bogatą ofertę zabiegów odnowy biologicznej. W sierpniu w Wysowej-Zdroju, w Amfiteatrze Parku Zdrojowego odbywa się niezwykle aromatyczna impreza "Małopolska Wieś Pachnąca Ziołami". To święto regionu, tradycji i przyrody! W centrum są lokalne zioła, z których korzysta się tu od wieków, ale i regionalne tradycje i lokalni twórcy oraz gospodynie. Impreza jest ukoronowaniem tego, co dzieje się przez cały rok w Wysowej-Zdroju i na szlaku "Małopolskich Wsi Pachnących Ziołami". W programie zawsze są prelekcje na temat ziół, wystawa ziół z możliwością kupna, kiermasz książek o tematyce zielarskiej, pokaz rękodzielnictwa artystycznego, stoiska kuchnią regionalną oraz występy zespołów regionalnych.
Kościół pw. Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej
Zabytkowy budynek dawnej poczty
1
2 2 3 20 Uście Gorlickie WYSOWA-ZDRÓJ 21
1
Uście Gorlickie i zapomniane wsie
Nad Klimkówką
Choć siedzibą gminy jest Uście Gorlickie, to najbardziej znaną miejscowością regionu jest Wysowa-Zdrój. Warto na chwilę przystanąć w Uściu Gorlickim i pochylić się nad jego nieprostą historią. Początkowo było własnością Gładyszów, później trafiło w ręce Trzecieskich, wśród których był Tytus Trzecieski, obok Ignacego Łukasiewicza i Karola Klobassy jeden z pionierów przemysłu naftowego w Galicji.
Pierwotnie nazywało się Uściem Wołoskim (XVII w.), wiek później zyskało przydomek „Ruskie”. Uściem Gorlickim nazywane jest od 1952 r. W okresie międzywojennym miejscowość stała się jednym z głównych ośrodków życia społecznego zachodniej Łemkowszczyzny. Jednak po wysiedleniach 1947 r. była jedynym większym skupiskiem ludności w tej części Beskidu. Po 1956 r. wielu Łemków powróciło, dzięki czemu łemkowski charakter regionu jest utrzymany do dziś. Gmina Uście Gorlickie jest bowiem jedyną w Beskidzie Niskim zamieszkałą w większości przez społeczność łemkowską.
W centrum miejscowości uwagę przyciąga pomnik Łemków poległych w walce z okupantem hitlerowskim w czasie II wojny światowej. Jest tu również cmentarz wojskowy z I wojny światowej. Warto zobaczyć także drewnianą cerkiew pw. św. Paraskewy z 1796 r., która po wojnie funkcjonowała jako kościół rzymskokatolicki. Obecnie znów należy do unitów. Religijną wielokulturowość Uścia dopełnia działający tu zbór zielonoświątkowców.
Cerkiewnym szlakiem
Cerkwie są nieodłącznym elementem niskobeskidzkiego krajobrazu. Drewniane perły malowniczo wkomponowane w przestrzeń są świadectwem zawiłych dziejów tego Beskidu. Zdecydowana większość tutejszych cerkwi to budowle drewniane, wpisane na Szlak Architektury Drewnianej. Perełką jest cerkiew św. Paraskewy z 2. poł. XVII w. w Kwiatoniu oraz św. Michała Archanioła w Brunarach. Obie w 2013 r. wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
W niektórych wsiach trafić można jednak na świątynie murowane. Odremontowana cerkiew w Bielicznej z 1796 r. urokliwie komponuje się z cichą doliną Białej. Sylwetkę świątyni pw. św. Łukasza Ewangelisty w Izbach (1886 r.) pięknie widać z okolicznych wzgórz. To właśnie tutaj do 1. poł. XX w. pielgrzymowano do cudownego obrazu Bogurodzicy, wstawiennictwa której miał doświadczać sam Kazimierz Pułaski. Także w Izbach proboszczem był Wołodymyr Chylak, znany łemkowski pisarz, tworzący pod pseudonimem Jeronim Anonim. Murowaną cerkiew pw. św. Kosmy i Damiana z 1801 r. znajdziemy również w Blechnarce. Do 1947 r. była świątynią greckokatolicką, później zamieniono ją w owczarnię. W 1958 r. została przekazana Kościołowi prawosławnemu.
Watra Łemkowska w Zdyni
To coroczne święto kultury łemkowskiej. Początkowo organizowane było w Czarnej koło Uścia Gorlickiego, później w Hańczowej i Bartnem. Od 1990 r. odbywa się w Zdyni, w ośrodku zbudowanym specjalnie na tę okoliczność. Początkowo niewielkie i nieformalne spotkania z czasem ewoluowały do dużego międzynarodowego festiwalu, którego celem niezmiennie jest integracja Łemków wysiedlonych i rozsianych po całym świecie w wyniku akcji „Wisła” w 1947 r.
Trzydniowe wydarzenie jest doskonałą okazją do zaprezentowania bogatego dorobku kultury łemkowskiej (występy zespołów folklorystycznych i współczesnych, obchody rocznicowe, warsztaty, wystawy). Nie brak na nim również kramów z rękodziełem i łemkowską literaturą. Przede wszystkim jednak to znakomita możliwość do spotkania się dawnych mieszkańców Beskidu Niskiego. Watra gromadzi społeczność łemkowską zarówno z terenu Polski, jak i zagranicy (m.in. Słowacji, Ukrainy, USA, Kanady). Cieszy się także dużą popularnością wśród turystów. Wymiar święta łemkowskiej kultury podkreślają wizyty ważnych osobistości ze świata polityki i kultury.
Nowica
Położona u stóp Magury Małastowskiej Nowica przyciąga cichą i spokojną atmosferą. Choć w 1947 r. wysiedlono stąd wszystkich mieszkańców, część rodzin wróciła po 1956 r. Dziś dołączyli do nich mieszkańcy z różnych terenów Polski – miejscy emigranci, urzeczeni lokalnym krajobrazem.
We wsi zachowało się wiele tradycyjnych łemkowskich chat, chyż, oraz greckokatolicka cerkiew pw. św. Paraskewy z 1843 r., w której sprawowana jest liturgia w obrządku greckokatolickim. Natomiast w drewnianej kaplicy Zaśnięcia Bogurodzicy co roku 28 lipca odbywa się odpust greckokatolicki.
W przeszłości mieszkańcy Nowicy słynęli z wyrobu przedmiotów z drewna (łyżek, wałków do ciasta, wrzecion). Szczęśliwie tradycja ta przetrwała i dziś w niektórych gospodarstwach można zakupić drewniane nowickie łyżki, choć ich produkcja została częściowo zmechanizowana.
Z Nowicą związana jest również postać Bohdana Ihora Antonycza (1909-1937), ukraińskiego poety, który tu właśnie się urodził. We wsi stoi pomnik poety. Obok niego natomiast – greckokatolicka plebania, w której od 2004 r. działa bractwo młodzieży greckokatolickiej „Sarepta”.
Współcześnie Nowica znana jest również z organizowanych tu od 2008 r. Spotkań Teatralnych InNowica. Spotkanie organizuje Stowarzyszenie Przyjaciół Nowicy przy współpracy kolektywu artystyczno-muzycznego Nowica 9 oraz przyjaciół z gospodarstwa agroturystycznego Nowica 21. To wydarzenie niekomercyjne i ogromny fenomen artystyczny nie tylko w regionie.
Cerkiew pw. św. Paraksewy w Nowicy
Chyża w Nowicy
1 2 3 22 Uście Gorlickie UŚCIE GORLICKIE I ZAPOMNIANE WSIE 23
Cerkiew Św. Paraskiewy w Uściu Gorlickim
Pieszo
Gminę przecina sieć różnorodnych szlaków turystycznych o łącznej długości ponad 900 km, co daje mnóstwo możliwości wędrowania po okolicy. Ze względu na przygraniczne położenie warto wybrać się również na Słowację, by zapoznać się z Łemkowszczyzną po południowej stronie Karpat.
Głównym ośrodkiem turystycznym i zarazem najdogodniejszym punktem wyjścia na wycieczki górskie jest Wysowa-Zdrój. Miejscowość dysponuje bogatym zapleczem noclegowym (ośrodki wczasowe, kwatery prywatne,
Lackowa i Busov
Mimo ograniczonych widoków ze szczytu warto pofatygować się o zdobycie Lackowej (997 m) – najwyższego szczytu Beskidu Niskiego po polskiej stronie. Jej zachodnie stoki usatysfakcjonują każdego, kto wątpił w górski charakter tego najniższego z Beskidów. Z Wysowej dotrzeć tu można zielonym szlakiem.
Przy okazji pobytu w Wysowej warto wybrać się na wycieczkę do południowych sąsiadów. Szlak zielony prowadzi najpierw z uzdrowiska do granicy, skąd za znakami żółtymi i ponownie zielonymi wyprowadza na wierzchołek Busova (1002 m), najwyższego szczytu Beskidu Niskiego w ogóle. Powrót tą samą trasą lub pętlą przez okolicę Vysnego Tvarozca i Blechnarkę.
Jeszcze jednym ciekawym grzbietem obalającym mit łagodnego i nudnego Beskidu jest Kozie Żebro. Jego masyw wznoszący się nad Wysową zaskakuje jak Lackowa. Choć niewysoki (847 m n.p.m.), to charakteryzuje się wąskimi i niezwykle stromymi zboczami. Nazwę nadali mu podobno austriaccy kartografowie, którzy znaleźli tutaj szkielet sarny (zwany tu potocznie kozą). Z Wysowej dotrzeć tu można szlakiem zielonym.
gospodarstwa agroturystyczne) i dobrą komunikacją, co ułatwia planowanie wycieczek. W pozostałych miejscowościach gminy za bazę noclegową posłuży dogodna sieć gospodarstw agroturystycznych.
Choć szlaków pieszych w okolicy nie brakuje, to jednak w Beskidzie Niskim znacznie ciekawsze są doliny. Przy planowaniu wycieczek warto więc pamiętać, że szlaki górskie prowadzą przede wszystkim zalesionymi grzbietami, często omijając urokliwe malownicze doliny.
Kozie Żebro
Trekking w Beskidzie Niskim to niezapomniana przygoda
Kozie Żebro - szczyt położony 1,5 h drogi od Wysowej
Lackowa i Busov widziane z Jaworzyny Krynickiej dla pokazania skali
Gmina aktywnie
1 2 3 24 Uście Gorlickie GMINY AKTYWNIE 25
Turystyka aktywna na każdym kroku spotyka tu dziedzictwo historyczne Beskidu Niskiego
Konno
Region sprzyja również turystyce konnej. Stadniny koni huculskich w Gładyszowie i Regietowie oferują naukę jazdy konnej, przejazdy bryczkami, zimą – kuligi. Dla bardziej zaawansowanych jeźdźców organizowane są rajdy konne, czemu sprzyja dobrze rozwinięta sieć szlaków konnych w całym Beskidzie Niskim.
Rowerem
Beskid Niski nie bez powodu bywa też nazywany Beskidem Rowerowym. To doskonały teren dla pasjonatów kolarstwa, zarówno szosowego, jak i mtb. Rower to niewątpliwie jeden z najlepszych środków lokomocji w tym Beskidzie – pozwoli dotrzeć tam, gdzie dojazd komunikacją miejską jest niemożliwy, a samochodem utrudniony. Poznawanie okolicy z perspektywy rowerowego siodełka pozwala również zapoznać się z atrakcjami położonymi w beskidzkich wioskach – cerkwiami, przydrożnymi krzyżami, cmentarzami łemkowskimi i z I wojny światowej.
Spragnieni dłuższego dystansu mogą udać się na długi na 65 km Wielokulturowy Szlak Rowerowy, nazwa, którego jest nawiązaniem do bogactwa tradycji regionu. Trasa prowadzi od Przełęczy Wysowskiej do Blechnarki, Wysowej i przez Hańczową, Śnietnicę i Brunary do Grybowa i dalej na północ, aż do Sędziszowa. Szlak jest stosunkowo łatwy, trudności występują jedynie na odcinku między Brunarami a Grybowem oraz pod samą Przełęczą Wysowską.
Park Wodny w Wysowej-Zdroju
Park Wodny w Wysowej-Zdroju to pięknie położony obiekt, otwarty dla wszystkich tych, którzy szukają wodnych atrakcji i relaksu. To basen rekreacyjno-rehabilitacyjny o powierzchni 287m2 i głębokości od 1,2m do 1,4m. Temperatura wody sięga 30°C. Basen wyposażony jest m.in. w leżanki powietrzne, ścienną stację masażu wodnego, gejzer powietrzny, armatkę wodną, czy kaskadę wodną do masażu karku. W obiekcie znajduje się także basen dla dzieci z parasolem wodnym, sauna parowa, sauna sucha i bar.
Nad wodą
Latem ciekawe możliwości wypoczynku stwarza Jezioro Klimkowskie. Akwen jest znakomitym miejscem do uprawiania sportów wodnych, m.in. kajakarstwa, windsurfingu czy zyskującego coraz większą popularność pływania na desce SUP. Zmienne wiatry wiejące nad zalewem docenią również żeglarze.
Sezonowa studencka baza namiotowa w Regetowie
1 2 3 4 1 2 3 26 Uście Gorlickie GMINA AKTYWNIE 27
Beskid Niski to przede wszystkim gęsta sieć wspaniałych, leśnych traktów terenowych
Wyciąg narciarski Smerekowiec
Wyciąg narciarski Smerekowiec to kameralna stacja narciarska zlokalizowana w Beskidzie Niskim, niecałe 8 km od Uścia Gorlickiego. Dla narciarzy przygotowano tu pojedynczy wyciąg orczykowy. Trasa liczy 650 m (do tego 100 m do nauki), jest codziennie ratrakowana, naśnieżana i oświetlona. Przy dużej ilości śniegu obok stacji otwarty jest snowtubing. W regionalnej Karczmie można zjeść posiłek i skorzystać z noclegu.
Kuligi
Kuligi w Beskidzie Niskim są niezwykłe. W okolicach Regietowa i Gładyszowa znajdują się stadniny koni huculskich, w których organizowane są prawdziwe, konne kuligi na dużych saniach. Sanie mkną przez beskidzkie lasy, wśród ośnieżonych drzew, pod rozgwieżdżonym niebem, a śnieg przyjemnie skrzypi. Podczas kuligów dla dzieci zawsze jest czas na zabawę w śniegu i ognisko. Dla dorosłych, wybierających przejazdy wieczorne, sanie wyposażone są w pochodnie. Po kuligu organizowane są regionalne biesiady z daniami kuchni łemkowskiej. Kuligi organizowane są w Stadnine Koni Huculskich „Gładyszów” oraz w Gładyszowie w Stadninie Stara Cegielnia.
Snowtubing
Przy dobrej, zimowej pogodzie (dużo śniegu i mróz) w Smerkowcach, koło wyciągu narciarskiego działa snowtubing. To świetna rozrywka dla dużych i małych. Atrakcja polega na szybkim zjeździe z górki na specjalnie przygotowanym, dmuchanym pontonie. Na górę wjeżdżamy wyciągiem.
Lodowisko
W okresie zimowym, kiedy temperatura spadnie poniżej zera, na boisku "Orlik" w Wysowej-Zdrój otwieranej jest sezonowe lodowisko. Tafla lodu ma wymiary 18x30 m. Przy lodowisku działa wypożyczalnia łyżew.
IZBY
- IZBY 12 KM
Trasa wiedzie z małej wioski Izby na najwyższy szczyt Beskidu Niskiego – Lackową. Trasa jest w większości (jak cały Beskid Niski) zalesiona. Z Izb leśną drogą docieramy do Przełęczy Beskid. Z przełęczy, już czerwonym szlakiem pieszym, ruszamy w kierunku Lackowej. Podejście na szczyt jest bardzo strome. Z góry zjeżdżamy na Przełęcz Pułaskiego i podchodzimy pod Ostry Wierch. Żółtym szlakiem zjeżdżamy w kierunku Stożka (podejście), a z niego, już bez szlaku, leśną drogą wracamy do Izb.
WYSOWA-ZDRÓJ - KOZIE
ŻEBRO – WYSOWA-ZDRÓJ 6 KM
Trasa rozpoczyna się w Wysowej, w Dolinie Łopacińskiego Potoku. Wzdłuż potoku poruszamy się leśną drogą aż na Kozie Żebro (przy dobrej pogodzie dostrzec można Tatry). Zjazd tą samą drogą, alternatywnie stromy zjazd do Regietowa lub Hańczowej.
- LACKOWA
Skitury
1 2 3 3 4 1 2 28 Uście Gorlickie AKTYWNIE ZIMĄ 29
Aktywnie zimą
Projekt „Wsparcie działalności MŚP z branży turystyki oraz zwiększenie rozpoznawalności Małopolski jako turystycznej marki gospodarczej” (nr RPMP.03.03.01-12-0593/18) współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego 2014- 2020.
Fundacja Rozwoju Regionów
www.f-rr.org
Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP
www.sgurp.pl
Projekt współfinansowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020. Wsparcie działalności MŚP z branży turystyki oraz zwiększenie rozpoznawalności Małopolski jako turystycznej marki gospodarczej.
