Jaarboek 2013-2014 by Ruben Joye

JAARBOEK 2013-2014 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

BACHELOR IN DE LANDSCHAPS- EN TUINARCHITECTUUR BACHELOR NA BACHELOR IN DE LANDSCHAPSONTWIKKELING HOGESCHOOL GENT School of Arts - KASK ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Omslagfoto: Bourgoyen-Ossemeersen, Gent (BelgiĂŤ) Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Hogeschool Gent ÂŠ 2014 v.u.: Hogeschool Gent - School of Arts - KASK Jozef Kluyskensstraat 2 - 9000 Gent Tel: 09/267.01.00

JAARBOEK 2013-2014 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

INTRO 7

TEAM

WOORD VOORAF: JAARBOEK 2013-2014 Rik De Vis

DE RELEVANTIE VAN PRAKTIJKGERICHT WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK Sylvie Van Damme

ONTWERP CENTRALE BEGRAAFPLAATS VLETEREN Andy Malengier

SELECTIE 2013-2014 21 1STE JAAR - TUIN Omsloten tuin Ommegangstraat [22]

-Louis Bossant -----------------------------------------------------

Tuin Hauwstraat [26]

-Vital Vanderhaegen -Aude Vanbrandt -Ruben Dernau -Julien Houtekeete -----------------------------------------------------

Priemstraat [34]

-Laurens Vereecke -----------------------------------------------------

Woonproject met gemeenschappelijke tuin [38]

-F. Vercauteren, J. Houtekeete, L. Vereecke, T. Vercruysse, V. Vanderhaeghe -B. De Jonghe, B. Dedeyne, A. De Maeyer, B. Decoene, E. Declerck -----------------------------------------------------

Bouwkundig tekenen [44]

-Kenneth Van der Taelen -Bert De Jonghe -----------------------------------------------------

Perspectieftekenen [46]

-Femke Vercauteren -Geraard Buyck -----------------------------------------------------

Handtekenen [48]

-Kenneth Van der Taelen

-Raisa De Vos -Geraard Buyck -Sara Smet -----------------------------------------------------

Vormleer en modelbouw [52]

-Thijs Vercruyse -Benjamin Claeys -Klaas De Jongh -Glenn Debey -----------------------------------------------------

Internationalisering: studiereis Engeland [55] 59 2DE JAAR - OPENBAAR Speelgroen [60]

-Mara Van den Breen, Nicolas Lernouldt, Maurice Van Damme -Aline Dhont, Eline Duerinckx, Viktor Heyde, Sophie Lecompte -----------------------------------------------------

Woonwijk Ter Lindenhof [66]

-Bert Alluyn -----------------------------------------------------

Cultuurcentrum - Pede Eilandbos [70]

-Remi Roels -Niels De Couvreur -Jeroen Weststrate -----------------------------------------------------

Lapidarium campus Bijloke [82]

-Remi Roels -Arno Verstraete -----------------------------------------------------

Seminarie landschapsplanning [86]

-Gilles Pieters, Koen Steurs, Jeroen Weststrate -----------------------------------------------------

Internationalisering: studiereis Frankrijk-Duitsland-Italië [95] 103 3DE JAAR - STAGE & EINDWERK Bachelorproef: Openruimtecorridor stedelijk woongebied Immerzeel [104]

-Frederik Gotemans -Lander Casier -Jorg Roets -----------------------------------------------------

Internationalisering: studiereis Barcelona [121]

125 BANABA - LANDSCHAP Kunst in de publieke ruimte [126] -Delphine Willaert, Dominiek Lens -----------------------------------------------------

Collectief geheugen en netwerk [134]

-Pim Caris, Eva De Bels, Jordi De Vlam, Lars Reyniers -----------------------------------------------------

Ontwikkeling van een beeldkwaliteitsplan voor de Frontzate en omgeving [138]

-Maxime Jocqué, Sarah D’haese, Lars Reyniers

143 ONDERZOEK EN DIENSTVERLENING 145

ONTWIKKELING VAN EEN BEELDKWALITEITSPLAN VOOR DE FRONTZATE Sylvie Van Damme, Elke Matthyssen

147

MUREN EN TUINEN Pieter Foré, Stefanie Delarue

149

PWO-PROJECT KIDS Pieter Foré, Liza Lauwers, Ruben Joye

151

ONTWIKKELING VAN EEN CONCEPTSTUDIE EN EEN INTERACTIEF DUIDINGSYTEEM IN HET OORLOGSLANDSCHAP Ruben Joye

153

TECHNISCH VADEMECUM HEESTERS HARMONISCH PARK- EN GROENBEHEER Stefanie Delarue, Pieter Foré

155

PARKEVALUATIE HARMONISCH PARK- EN GROENBEHEER Pieter Foré, Stefanie Delarue

157 COLOFON intro | 5

TEAM

DE TEMMERMAN Wim (Decaan School of Arts KASK) DE SCHEPPER Dirk (Secretaris School of Arts KASK) OPLEIDINGSCOÖRDINATOREN ISSELEE Johan (BLTA) VAN DAMME Sylvie (BaL) VAKGROEPVOORZITTER DE PAUW Jan (vakgroep Architectonisch Ontwerp) LECTOREN BAELE Dirk BRANTS Bart CARRIJN Johan DE COCK Nele DELARUE Stefanie DEPESTEL Bart DESCHEPPER Luc DE VIS Rik FORE Pieter ISSELEE Johan JOYE Ruben LIBBRECHT Harlind MENDONCK Greet POULLIER Caroline VANBROEKHOVEN Ivan VAN DAMME Sylvie VAN RYCKEGHEM Steve GASTPROFESSOREN VANHAEREN Kobe ONDERZOEKSMEDEWERKERS LAUWERS Liza LENS Dominiek (stagiair) MATTHYSSEN Elke HEYDE Steven

intro | 7

WOORD VOORAF: JAARBOEK 2013-2014

Rik De Vis

“Suscipere et Finite” “Laten wij beginnen en voleindigen”

(cfr. Hertog van Hannover)

Tijdens de voorbije twee academiejaren werd in werkgroepen van de opleidingscommissie de visie en de missie van ons onderwijswerk opnieuw geactualiseerd. Landschaps- en tuinarchitectuuronderwijs afstemmen op de nieuwe ruimtelijke uitdagingen van onze wereld blijft een urgente opgave! De vraag naar nieuwe strategieën in Vlaanderen en Europa omtrent duurzaamheid, stedelijke verdichting en de zorg voor de omgevingskwaliteit van de openbare en groene leefruimte, dwingt ontwerpers tot andere ontwerpprocessen, werkwijzen en innovatieve technieken. De vernieuwing van het leerprogramma moet de jonge studentontwerper beter helpen om de nieuwe vooropgestelde startcompetenties en de vereiste creativiteit voor het vakgebied te verwerven.

▼ [bezoek Bourgoyen 01/04/2014, Gent]

intro | 9

Aldus werd In het academiejaar 2013 -2014 het nieuwe opleidingsprogramma met zes duidelijke leerlijnen geïntroduceerd.

en de bewuste inbouw van studieprikkels tot zelfinitiatief voor een boeiend en inspiratievol leerproces. De zoektocht van de jonge student-ontwerper naar zijn identiteit en zelfontplooiing wint bij een levende dialoog tussen docent en student, de contacten met de andere studierichtingen van de School of Arts en de aangereikte referentiebeelden.

De implementatie van de zes leerlijnen nl. : ontwerp-beplanting -technieken-visualisatie-kunst&cultuur -landschappen staan voor een integrale pedagogische en inhoudelijke houvast doorheen de vakopleiding. Hierbij zorgen de geactualiseerde werkmethodieken in het ontwerpatelier

Door de opleidingscommissie werd een kritische filtering van de flankerende opleidingscomponenten afgedwongen.

De minder stringente aspecten werden afgevoerd en de focus werd scherp afgesteld op de actuele en toekomstige ontwerpopgaven in tuin, park, stad en landschap. ‘Suscipere et Finite‘ ( cfr. Hertog van Hannover) Laten wij beginnen en voleindigen. Rik De Vis

▼ [overzicht leerlijnen] 1e JAAR LANDSCHAPS- EN TUINARCHITECTUUR

2e JAAR LANDSCHAPS- EN TUINARCHITECTUUR

TUIN

3e JAAR LANDSCHAPS- EN TUINARCHITECTUUR

STAD

LEERLIJN ONTWERPEN

LANDSCHAP

ALLE LEERLIJNEN

LEERLIJN ONTWERPEN

Ontwerpen 2: ontwerpatelier/ontwerpmethodiek Atelier stads- en landschapsplanning Wetgeving

Ontwerpen 1: ontwerpatelier/ontwerpmethodiek

LEERLIJN BEPLANTING

Bachelorproef (vanaf 2014-2015 in semester 2) Stage (vanaf 2014-2015 in semester 1)

LEERLIJN BEPLANTING

Plantenkennis en plantkunde Plantenkennis en bodemkunde Beplantingsontwerp 1: beplantingsmethodiek/atelier beplanting/aanleg-en beheertechnieken Beplantingsontwerp 2: beplantingsmethodiek/atelier beplanting/aanleg-en beheertechnieken

LEERLIJN ONTWERPEN

Plantenkennis en ecologie 1 Plantenkennis en ecologie 2 Beplantingsontwerp 3: beplantingsmethodiek/atelier beplanting/aanleg-en beheertechnieken Beplantingsontwerp 4: beplantingsmethodiek/atelier beplanting/aanleg-en beheertechnieken

LEERLIJN TECHNIEKEN

Verkeerskunde

LEERLIJN KUNST EN CULTUUR

LEERLIJN TECHNIEKEN

Uitvoerings- en meettechnieken 1: materialen en uitvoeringstechnieken/atelier bouwkundig tekenen/topografie Uitvoerings- en meettechnieken 2: materialen en uitvoeringstechnieken/atelier bouwkundig tekenen/topografie

Monumenten en landschapszorg

Uitvoerings- en meettechnieken 3: materialen en uitvoeringstechnieken/atelier bouwkundig tekenen/topografie/bestek Uitvoerings- en meettechnieken 4: materialen en uitvoeringstechnieken/atelier bouwkundig tekenen/atelier bestek

LEERLIJN LANDSCHAP

LEERLIJN VISUALISATIE

Manuele visualisatietechnieken 2: schetsen Digitale visualisatietechnieken 3 & GIS: (Civil 3D)/Photoshop/GIS Digitale visualisatietechnieken 4: Rendering/Panoramas Gemengde technieken

Ruimtelijk instrumentarium

LEERLIJN KUNST EN CULTUUR

Studium generale Ondernemerschap Opleidingsonderdeel binnen de associatie

Manuele visualisatietechnieken 1: schetsen/perspectieftekenen/vormleer en modelbouw Digitale visualisatietechnieken 1: CAD Digitale visualisatietechnieken 2: Indesign/Photoshop/SketchUp

Geschiedenis en actualiteit van de landschaps- en tuinkunst 1

LEERLIJN LANDSCHAP

Landschapslezen en participatie

Landschapsplanning en stedenbouwkunde 2

►[burO Groen met Koen Rigolle 11/10/2013] ▼ [bezoek Ebben boomkwekerij 02/04/2014]

▲ ▲ [boomkwekerij Joos, 11/10/2013] ▲[arboretum Kalmthout 14/11/2013] ►[bedrijfsbezoek Solitair 14/11/2013] 10 | intro

KEUZEVAKKEN

Geschiedenis en actualiteit van de landschaps- en tuinkunst 2

▲ en ▼ [uitstap Paul Deroose 16/05/2014 ] ◄ [bedrijfsbezoek Ebema 03/04/2014]

► en ▼ [projectweek 2: atelier de stad Gent]

intro | 11

DE RELEVANTIE VAN PRAKTIJKGERICHT WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK

Sylvie Van Damme

Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek vormt - naast onderwijs en maatschappelijke dienstverlening - een kernopdracht van de Vlaamse hogescholen. Aan de opleidingen Landschaps- en tuinarchitectuur en Landschapsontwikkeling is een multidisciplinair onderzoeksteam verbonden, dat over jarenlange ervaring beschikt in onderzoeksen dienstverleningsprojecten met betrekking tot landschapsontwerp.

â&#x2013;ź [onderzoeksoverleg]

ONDERZOEK? Onderzoek is een erg ruim begrip dat een continuĂźm aan activiteiten bevat1. Het gaat van fundamenteel, academisch onderzoek, dat vooral aan de universiteiten wordt uitgevoerd, tot praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek kenmerkend voor bacheloropleidingen met professionele gerichtheid. Het praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek aan de hogescholen is per definitie diep geworteld in de beroepspraktijk en het werkveld. Het primaire doel van dit type onderzoek is het genereren van kennis, inzichten, innovatieve producten en handelingen door de implementatie van wetenschappelijke inzichten en het uitwerken van concrete producten en diensten. Om dit te bereiken worden algemene kennis en onderzoeksresultaten gecombineerd met specifieke professionele en contextgebonden kennis.

intro | 13

In die zin heeft praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek enkele specifieke kenmerken: •

•

Het speelt in op een vraag of een (toekomstige) nood uit de bedrijfswereld, organisatie en/of een overheid (vraaggestuurd onderzoek); Onderzoekers en actoren uit het werkveld werken nauw samen met het oog op synergie, een betere valorisatie en kenniscirculatie (collaboratief onderzoek); Het is theoretisch gefundeerd, onderzoeksmethodologisch verantwoord en innovatief van aard.

Een wisselwerking met het meer fundamenteel en/of strategisch basisonderzoek aan de universiteiten en andere kennisinstellingen is bovendien cruciaal. Dit is niet enkel nodig voor het verkrijgen van de nodige kennis, maar ook omdat het produceren van contextspecifieke kennis en innovatie op zijn beurt tot fundamenteel inzicht kan leiden. ONDERWIJS, ONDERZOEK EN WERKVELD Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek past binnen de rol van de hogeschool om bij te dragen tot het verbeteren, ontwikkelen en innoveren van de beroepspraktijk en de maatschappij in het algemeen. Daarnaast is het belang van zowel het proces als de resultaten van onderzoek voor de onderwijskwaliteit onmiskenbaar. De nauwe samenwerking met het werkveld, de verankering van onderzoekscompetenties in de opleiding en de doorstroom van de onderzoeksresultaten leiden namelijk tot een verhoogde actualiteitswaarde van de curricula, verdere professionalisering van de docenten en toegenomen interactie en voeling met het werkveld. Bovendien verhogen ze de informatievaardigheden van studenten en alumni en hun kritische en ondernemende attitude2. En tenslotte faciliteert het intensief contact met het academisch onderzoek aan de universiteiten de transfer van kennis naar het werkveld. ONDERZOEKSEENHEID LANDSCHAPSARCHITECTUUR Ook Hogeschool Gent zet in op opleidingsgerelateerd en opleidingsrelevant onderzoek dat economische, maatschappelijke en culturele vruchten afwerpt en dus bijdraagt aan welvaart, welzijn, cultuur en jobcreatie3. De Onderzoekseenheid Landschapsarchitectuur ressorteert onder de Vakgroep Architectonisch 14 | intro

Ontwerp van HoGent - School of Arts en is verbonden met de Bachelor in de Landschaps- en Tuinarchitectuur en de Bachelor na Bachelor in de Landschapsontwikkeling. Het onderzoek binnen de onderzoekseenheid wordt uitgevoerd door een multidisciplinair team van docenten en onderzoeksmedewerkers. De expertise van de Onderzoekseenheid Landschapsarchitectuur ligt in ontwerp, planning en beheer van landschap en groene publieke ruimten, met een focus op het platteland en het peri-urbane gebied. Uitgangspunt is dat de grote diversiteit aan landschappen, de extreme overlapping tussen platteland en stad en de ermee gepaard gaande multifunctionaliteit van Vlaanderen bij uitstek een boeiend laboratorium maakt voor praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek in landschapsontwerp. In de diverse projecten wordt landschapsontwerp ingezet om te komen tot gebiedsspecifieke en duurzame oplossingen voor ontwikkelingen in de samenleving. Kennis en inzicht in het landschap en de gevolgen van transformaties ervan, het inzetten van landschap als medium voor integratie en ontwerpend onderzoek als beeldend communicatiemiddel spelen hierbij een

essentiële rol. Vanaf pg. 145 vindt u een overzicht van projecten die in de loop van dit academiejaar binnen de Onderzoekseenheid Landschapsarchitectuur liepen. Bedrijven, openbare besturen, verenigingen en onderzoeksinstellingen kunnen bij de onderzoekseenheid terecht voor toepassingsgericht en beleidsvoorbereidend wetenschappelijk onderzoek, advies op maat en vorming. Daarnaast zijn er ook projecten gefinancierd door het Onderzoeksfonds Hogeschool Gent of externe onderzoeksfinanciering. Zowel het proces als de resultaten van het onderzoek geven aanleiding tot nieuwe inzichten in onderwijs en werkveld. Zo wordt maximaal aangesloten op vragen of noden vanuit het betrokken werkveld en participeren relevante experts, belanghebbenden en docenten actief in de projectstuurgroepen of -werkgroepen. In veel projecten participeren ook studenten op één of andere manier in het onderzoeksproces. Ze worden bijvoorbeeld ingezet in workshops om aan ontwerpend onderzoek te doen, gerichte terreininventarisaties te verrichten of voor GIS-verwerking. Daarnaast geven de onderzoeksprocessen en -resultaten ▼ [impressie onderzoekslokaal]

▼ [planningsmeerdaagse PWO-KIDS in Berlijn met collega’s faculteit ‘Mens en Welzijn’]

aanleiding tot het actualiseren van bestaande en de introductie van nieuwe leerinhouden. Zo worden onderzoekspublicaties in de lessen geïntegreerd, worden workshops of lezingen over onderzoeksgerelateerde topics georganiseerd, onderzoeksmethodieken in de les geïmplementeerd of curriculumwijzigingen ingevoerd.

▲ [planningsmeerdaagse PWO-KIDS: bezoek Suzanne Hoffman Architekten met institutionele partners Juliane Heinreich en Angela Uttke (TU Berlin) en collega’s faculteit ‘Mens en Welzijn’] ▼ [kennisdriehoek]

Werkveld

De kennisdriehoek geeft aan hoe onderzoek, onderwijs en werkveld enerzijds elk afzonderlijk goed moeten functioneren en anderzijds in een interactief proces met elkaar moeten staan met het oog op de professionalisering en verankering van landschapsontwerp. Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek kan hierin een belangrijke rol spelen. Het Regeerakkoord van de Vlaamse Regering 2014-2019 benadrukt dat Vlaanderen wil uitmunten als kennisgedreven groeiregio: “We gaan voor niet minder dan excellentie, zowel qua hoger onderwijs, onderzoekers, research-infrastructuur als op vlak van internationalisering” (p. 21 en 26). We wensen hier met onze onderzoekseenheid graag toe bijdragen.

Veeckman, J., Smits, D., Stuyven, E., Lesaffer, G., Verhoest, P. en Van Koeckhoven, B., 2012, Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek aan Vlaamse Hogescholen, Thema Hoger Onderwijs issue, p. 1823

Onderzoek

Onderwijs

Stuyven, E., 2014, Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek aan een Vlaamse Hogeschool: een kans!, http://www.hogent.be/www/assets/File/ Els%20Stuyven_tijdboek_def.pdf, geraadpleegd op 04/04/2014.

Anoniem, 2012, Strategisch plan HoGent 20122017, p. 12-13.

intro | 15

16 | intro

ONTWERP CENTRALE BEGRAAFPLAATS VLETEREN

Andy Malengier

In één van onze eerdere jaarboeken lieten we reeds een oud-student aan het woord. Graag zetten we deze traditie verder door dit jaar het werk van Andy Malengier in de kijker te plaatsen. Naast expertise binnen openbare ruimte, stedenbouw en landschapsinrichting, ontwikkelde Andy Malengier zich doorheen de jaren tot een absolute authoriteit binnen het ontwerp van begraafplaatsen, herdenkingsplaatsen en funeraire kunst. Op woensdag 28 mei 2014 werd de nieuwe parkbegraafplaats van Vleteren in beperkte kring plechtig geopend. In wat volgt licht Andy ons zijn ontwerp voor deze parkbegraafplaats toe. meer info: www.andymalengier.be

Het ontwerp is gegroeid uit de overtuiging dat, rekening houdend met onze beperkte ruimte, begraafplaatsen een parkfunctie kunnen bieden voor het dorp! Rekening houdend met de historische context van het dorp en zijn omliggend landschap moet de parkbegraafplaats perfect geïntegreerd worden in zijn omgeving. De begraafplaats zal een belangrijk groenelement vormen in het dorpsbeeld. De nieuwe centrale begraafplaats moet de uitstraling krijgen als ware dat de begraafplaats er altijd zo bijgelegen heeft. Ze moet als het ware naadloos opgaan in het dorpsbeeld en het omliggende landschap. Een dergelijke realisatie moet er voor zorgen dat een grotere betrokkenheid van de dorpsbewoners ontstaat en dat de begraafplaats een parkrol voor het dorpsleven van Vleteren en zijn deelgemeenten kan vervullen. Het ontwerp bezit een strakke vormgeving ontstaan uit de richtlijnen inzake de bestemmingszones bepaald in het RUP. Deze bestemmingszones, samen met de vooropgestelde begraafcapaciteit, zorgden voor de noodzakelijkheid een rechtlijnig ontwerp voor te stellen. Naast deze functionele eisen is er toch voldoende aandacht besteed aan een zachte en tevens symbolische belevingswaarde. Door het gepast in elkaar schuiven van alle verschillende onderdelen van de begraafplaats ontstaan er aparte parkgedeelten waar de bezoeker niet onmiddellijk geconfronteerd zal worden met de harde realiteit van de dood. De begraafplaats is volledig voorzien van brede groenbuffers zodat omwonenden visueel niet geconfronteerd worden met de begraafplaats. Deze groenbuffers bestaan uit inheems bomen en struiken. Alleen in de zone aansluitend aan het landschap is geopteerd voor een open ruimte, zodoende de begraafplaats visueel te betrekken bij het landschap. Bij het inrijden van de Kasteelweg ervaren we eerst een open gazon die als het ware de voortuin realiseert van de begraafplaats. Dit zorgt ervoor dat de begraafplaats niet tegen de straat aangeplakt ligt maar juist een antwoord biedt aan de straat. Achter deze voortuinstrook situeert zich een groene parking. Alleen de rijweg is er verhard. De eigenlijke parkeerstroken bestaan uit een verhard gazon en de parkeervakken liggen tussen een aangeplante dreef van eiken. Een storend uitzicht op de auto’s wordt hierbij vermeden. De auto’s gaan als het ware op in het groen. Aansluitend op de parking is er een onderhoudsruimte voorzien die kan afgesloten worden. Op deze plaats kan bv. een container geplaatst worden. Rechts van de parking ligt het inkomplein van de begraafplaats. De bezoeker wandelt via dit inkomplein de begraafplaats binnen en ervaart een lange intro | 17

â&#x2013;ź [impressie begraafplaats]

eikendreef en geen grafvelden. Het grote grafveld ligt er verscholen achter een beukenhaag. Dit zorgt ervoor dat de bezoeker niet onmiddellijk geconfronteerd wordt met de aanblik op de graven. De inkomdreef loopt richting een tweede inkomplein die als een schakel dient tussen het bezoek dat de begraafplaats betreed via de Kasteelweg en de mensen die te voet naar de begraafplaats komen via de smalle inkom, aansluitend aan de dorpskern. â&#x2013;ź [totaalbeeld]

18 | intro

Indien een begrafenis doorgaat in de kerk van Oostvleteren zullen de mensen hun wagen laten staan op de parking voor de kerk en als rouwstoet te voet naar de begraafplaats wandelen. Via de voetgangersinkom komen ze dan op het tweede inkomplein. Wanneer mensen de begrafenis bijwonen in de kerk van Westvleteren of Woesten zullen ze als rouwstoet met de wagen de begraafplaats oprijden en via de lange inkomdreef naar het tweede inkomplein wandelen. Vanaf dit

tweede inkomplein zal de rouwstoet (komende zowel van Oostvleteren als van Westvleteren en Woesten) zijn weg verder zetten. Via een symbolische poort betreed de rouwstoet een afscheidstuin. In deze tuin omzoomd door beukenhagen en voorzien van hoogstambomen komen geen graven te liggen en zal de parkfunctie naar de voorgrond treden. Op het einde van deze afscheidstuin situeert zich een hoger gelegen afscheidsplaats. Op deze afscheidsplaats zal de kist opgesteld

worden tijdens de laatste groet. Daar het achtergelegen landschap bestaat uit een akker is de afscheidsplaats 1,2 meter hoger gelegen. Indien er gewassen staan zoals bv. graan of maïs zullen de mensen door de afscheidsplaats omhoog te tillen over de gewassen heen kijken. Dit is een heel belangrijke ingreep in het ontwerp zodoende het landschap optimaal te betrekken tijdens de laatste groet! Het dode lichaam wordt hier symbolisch teruggegeven aan de natuur of aan het weidse landschap. Dergelijk kader zorgt ervoor dat het laatste afscheid hier letterlijk en figuurlijk op een hoger niveau getild wordt. Rechts van de afscheidstuin is de crematie gelegen. De crematietuin zal door middel van afzonderlijke columbariumelementen en urnenkelder elementen volledig in een groot gazon gelegen zijn. Hier wordt komaf gemaakt met de klassieke onaantrekkelijke columbariummuren die steeds in een hoek geduwd werden. Links van de afscheidstuin situeert zich het grote grafveld. Middenin het graf-

veld ligt een parkzone ontstaan door het behoud van de beek. Deze beek kan er iets verbreed worden zodat het water hier mooi geïntegreerd wordt. Langs beide kanten van de beek staan zitbanken. Bezoekers kunnen er even tot rust en bezinning komen. De grafrijen worden van elkaar gescheiden door rond geschoren taxushagen van 1 meter hoog. Deze groenblijvende taxushagen zullen in de herfst en winter een schitterend contrast geven met de hoge, roodbruin verkleurde beukenhagen!

haal van troostende schoonheid zal er toe leiden dat deze begraafplaats een eigen identiteit zal verkrijgen, de mensen er waardig zullen kunnen afscheid nemen en herdenken en dat de begraafplaats deel zal uitmaken van het cultuurpatrimonium van de gemeente Vleteren. We moeten onze doden begraven en herdenken in héél mooie tuinen!

Op de begraafplaats zijn alleen de hoofdassen verhard. De eigenlijke grafrijen zullen via een gazon te betreden zijn. Dit zorgt ervoor dat de kostprijs niet hoger oploopt en dat de begraafplaats een optimaal groen karakter verkrijgt. Rekening houdend met het verbod op het gebruik van pesticiden in het openbaar groen is dit ook de enig en beste oplossing. Het ontwerp van de nieuwe centrale begraafplaats van Vleteren bezit naast de essentiële sociaal-economische functie ook een artistiek-creatieve waarde. Deze kwaliteit gekoppeld aan een ver-

▼ [totaalbeeld]

intro | 19

1BLTA - TUIN 22 OMSLOTEN TUIN OMMEGANGSTRAAT (BRAKEL)

Louis Bossant

42 WOONPROJECT MET GEMEENSCHAPPELIJKE TUIN (LOKEREN)

26 TUIN HAUWSTRAAT

34 PRIEMSTRAAT

(BRAKEL)

Vital Vanderhaegen, Aude Vanbrandt, Ruben Dernau, Julien Houtekeete

Laurens Vereecke

44 BOUWKUNDIG TEKENEN

46 PERSPECTIEFTEKENEN

48 HANDTEKENEN

Femke Vercauteren, Geraard Buyck

Kenneth Van der Taelen, Raisa De Vos, Geraard Buyck, Sara Smet

Kenneth Van der Taelen, Bert De Jonghe

38 WOONPROJECT MET GEMEENSCHAPPELIJKE TUIN (LOKEREN)

F. Vercauteren, J. Houtekeete, L. Vereecke, T. Vercruysse, V. Vanderhaeghe

B. De Jonghe, B. Dedeyne, A. De Maeyer, B. Decoene, E. Declerck

52 VORMLEER EN MODELBOUW Thijs Vercruyse, Benjamin Claeys, Klaas De Jongh, Glenn Debey

55 INTERNATIONALISERING: STUDIEREIS ENGELAND

1blta | 21

ONTWERPEN 1

OPDRACHTGEVER: academisch LOCATIE: Brakel OPPERVLAKTE: 9,5 are PERIODE: september 2013 - november 2013 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Na een bezoek aan de tuin ’de Boereweg’ en een grondige analyse van deze casestudie, starten de studenten aan hun eerste ontwerpopdracht. De nadruk ligt op het thema ‘de omsloten tuin’ en de relatie architectuur – tuin. De buitenruimte wordt ontworpen als een verlengde van de woning

waarin verschillende functies worden ondergebracht. Ze worden op een gepaste manier met elkaar worden verbonden of van elkaar gescheiden. Ruimte-ervaring, organisatie, voorstellingswijze van de verschillende ruimtes en groenvormen vormen de grootste uitdaging.

VERKENNING: OMSLOTEN TUIN OMMEGANGSTRAAT

Caroline Poullier, Nele De Cock, Bart Depestel, Johan Carrijn

Louis Bossant

►[grondplan schaal 1/200] ▼[lengteprofiel schaal 1/200]

24 | 1blta

10m 2m 0

1blta | 25

ONTWERPEN 1 + DIGITALE VISUALISATIETECHNIEKEN 2

OPDRACHTGEVER: academisch LOCATIE: Brakel OPPERVLAKTE: +/- 25 are PERIODE: november 2013 - januari 2013 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Het goed leren observeren, inventariseren en analyseren van de context van een opdracht is van zeer groot belang. Bijgevolg functioneert de site-inventaris en –analyse als een essentieel werktuig waarmee de landschapsarchitect de meest geschikte oplossing voor de gegeven site kan uitwerken. Elk tuinontwerp moet een specifieke vorm krijgen aangepast aan de eigen vereisten van de site in kwestie. Derhalve moet het hoofddoel van de inventaisatie en analyse van de context bestaan in het ontdekken

van de “sleutels” of “aanwijzingen” op de site; die moeten de ontwerper tonen hoe hij in zijn ontwerpvoorstel optimaal gebruik kan maken van de positieve aspecten van de context waarbij hij tegelijkertijd de negatieve aspecten kan uitsluiten of tot een minimum beperken.

TUIN HAUWSTRAAT

Begeleiding ‘ontwerpen 1’: Bart Depestel, Johan Carrijn, Nele De Cock, Caroline Poullier Begeleiding ‘digitale visualisatietechnieken 2’: Ruben Joye

0 2m

28 | 1blta 10m

Vital Vanderhaeghe

▼[doorsnede schaal 1/200] ▼ ▼ [grondplan schaal 1/200]

1blta | 29

Aude Vanbrandt 0

30 | 1blta

10m

▼[doorsnede schaal 1/200] ▼ ▼ [grondplan schaal 1/200]

1blta | 31

32 | 1blta

Ruben Dernau

1blta | 33

Julien Houtekeete

ONTWERPEN 1 + DIGITALE VISUALISATIETECHNIEKEN 2

OPDRACHTGEVER: academisch LOCATIE: Brakel OPPERVLAKTE: +/- 30 are PERIODE: februari 2013 - maart 2013 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------In project 3 wordt studenten gevraagd om als eerste keer rekening te houden met hoogteverschillen. In het opleidingsonderdeel Uitvoeringsen meettechnieken hebben ze ondertussen de technische kennis verworven om hoogtelijnen te berekenen, keermuurtjes in te passen en hellingsgraden in te schatten. Nu moet alles een vorm krijgen in een nieuw ontwerp. In Brakel, in de Vlaamse Ardennen vonden we een mooi en ruim terrein met een prachtig panorama op het landschap. In een uitgeschreven programma vonden de studenten een lijstje met wat de opdrachtgever zoal in gedachten had, o.a. vier parkeerplaatsen, een natuurlijke tuin waar natuurbeleving voorop staat,

een houtstapelplaats en het inpassen van een heel speciaal, levensgroot beeld van een vrouw. Daarnaast zou er ook nog een poel moeten komen, al dan niet met een gezellige zitplek en uiteraard moeten de hellingsverschillen op een aangename en functionele manier worden opgelost met muurtjes, trappen en hellingen. Terug een mooie maar omvangrijke opdracht die moet resulteren in een analyse- en structuurplan, een presentatieplan en een portfolio.

PRIEMSTRAAT

Begeleiding ‘ontwerpen 1’: Johan Carrijn, Nele De Cock, Bart Depestel, Caroline Poullier Begeleiding ‘digitale visualisatietechnieken 2’: Johan Isselée

Laurens Vereecke

â&#x2013;ź [grondplan schaal 1/250]

36 | 1blta

10m

1blta | 37

ONTWERPEN 1

OPDRACHTGEVER: academisch LOCATIE: Lokeren OPPERVLAKTE: 1,4 ha PERIODE: maart 2014 - mei 2014 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------De Vlaming heeft een baksteen in de maag, nog steeds. Ook al is Vlaanderen al behoorlijk vol gebouwd, toch blijven we met zijn allen zoeken naar een eigen stek, liefst met tuin ĂŠn zicht op het landschap. Nieuwe trends in het wonen en nieuwe woonvormen komen steeds meer aan bod in het sterk verstedelijk Vlaanderen. Ingrijpende renovaties, het opnieuw verkavelen van grote bouwloten uit de jaren 60, kleinere bouwkavels, kangoeroewoningen in grote leegstaande boerderijen, co-housing in oude schoolgebouwen, woningen en appartementen met gemeenschappelijke binnenruimtes, bouwprojecten

met gemeenschappelijke buitenruimtesâ&#x20AC;Ś. er is heel wat in beweging. In deze opdracht bekijken we een nieuw woonproject met gemeenschappelijke tuin. De bewoners van 12 nieuwbouwwoningen krijgen een eigen tuintje, daarnaast heeft men de ambitie om een gemeenschappelijke tuin te ontwikkelen. Er wordt een ontwerp gevraagd voor een meervoudig en gemeenschappelijk gebruik van de buitenruimtes in het woonproject rekening houdend met de specifieke contextuele gegevens en de intrinsieke kwaliteiten en de kenmerken van de site.

WOONPROJECT MET GEMEENSCHAPPELIJKE TUIN TE LOKEREN

Nele De Cock, Bart Depestel, Johan Carrijn, Caroline Poullier

40 | 1blta

F. Vercauteren - J. Houtekeete - L. Vereecke - T. Vercruysse - V. Vanderhaeghe

â&#x2013;ź [structuurbeplantingsplan schaal 1/800]

40m

1blta | 41

B. De Jonghe - B. Dedeyne - A. De Maeyer - B. Decoene - E. Declerck 0

42 | 1blta

â&#x2013;ź [structuurbeplantingsplan schaal 1/800]

8m 40m

1blta | 43

Kenneth Van der Taelen 44 | 1blta

BOUWKUNDIG TEKENEN Begeleiding: Ivan Vanbroekhoven

Begeleiding: Ivan Vanbroekhoven

Elias Declerck

BOUWKUNDIG TEKENEN

1blta | 45

Femke Vercauteren 46 | 1blta

PERSPECTIEFTEKENEN

Begeleiding: Bart Depestel

Geraard Buyck

PERSPECTIEFTEKENEN

1blta | 47

Kenneth Van der Taelen 48 | 1blta

HANDTEKENEN Begeleiding: Caroline Poullier

Begeleiding: Caroline Poullier

Raisa De Vos

HANDTEKENEN

1blta | 49

Gerard Buyck 50 | 1blta

HANDTEKENEN Begeleiding: Caroline Poullier

Begeleiding: Caroline Poullier

Sara Smet

HANDTEKENEN

1blta | 51

Thijs Vercruyse Benjamin Claeys

▲[uniformiteit / authenticiteit]

VORMLEER EN MODELBOUW

Opdracht: vanuit contrast een vorm creëren - Begeleiding: Ivan Vanbroekhoven

▼ [samenblijven / uit elkaar gaan]

▲[elegant/ nonchalant]

Klaas De Jongh ▼ [geheel / gebroken]

Glenn Debey

VORMLEER EN MODELBOUW

Opdracht: vanuit contrast een vorm creëren - Begeleiding: Ivan Vanbroekhoven

54 | 1blta

INTERNATIONALISERING: STUDIEREIS ENGELAND

19 mei - 22 mei 2014 Begeleiders: Johan Carrijn Nele De Cock Jan De Pauw Bart Depestel Johan Isselée Caroline Poullier

▼ [Stonehenge, graafschap Wiltshire (ENG)]

1blta | 55

▲[Sissinghurst, graafschap Kent (ENG)] ►[private tuin Chris Blandford, Uckfield graafschap Sussex (ENG)] ▼[‘narrow boats’ op de ‘River Wey’ nabij Godalming graafschap Surrey (ENG)]

◄ [Sissinghurst, graafschap Kent (ENG)] ▼ [Sissinghurst, graafschap Kent (ENG)]

56 | 1blta

▲[Polesden Lacy, Surrey (ENG)]

▲[private tuin Chris Blandford, Uckfield graafschap Sussex (ENG)]

▲[Stonehenge visitor centre, graafschap Wiltshire (ENG)]

1blta | 57

2BLTA - PUBLIEKE RUIMTE 60 SPEELGROEN

64 SPEELGROEN

66 WOONWIJK TER LINDENHOF

70 CULTUURCENTRUM PEDE - EILANDBOS

(PEER)

(GEETBETS)

Mara Van den Breen, Nicolas Lernouldt, Maurice Van Damme

Aline Dhont, Eline Duerinckx, Viktor Heyde, Sophie Lecompte

(BRUGGE)

(SINT-LIEVENS-HOUTEM)

Bert Alluyn

Remi Roels

76 CULTUURCENTRUM PEDE - EILANDBOS

80 CULTUURCENTRUM PEDE - EILANDBOS

82 LAPIDARIUM CAMPUS BIJLOKE

85 LAPIDARIUM CAMPUS BIJLOKE

(SINT-LIEVENS-HOUTEM)

(GENT)

Niels De Couvreur

Jeroen Weststrate

Remi Roels

Arno Verstraete

86 SEMINARIE LANDSCHAPSPLANNING

95 INTERNATIONALISERING: STUDIEREIS FRANKRIJK-DUITSLANDITALIË

(LEMBERGE)

Gilles Pieters, Koen Steurs, Jeroen Weststrate

2blta | 59

ONTWERPEN 2

OPDRACHTGEVER: Departement Leefmilieu, Natuur en Energie (LNE) IN SAMENWERKING MET: Fris in het Landschap, Onderzoekscentrum Kind en Samenleving, Vlaamse Dienst Speelpleinwerk, Agentschap voor Natuur en Bos LOCATIE: divers OPPERVLAKTE: divers PERIODE: september 2013 - november 2013 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------In de huidige hoogtechnologische en mediagerichte maatschappij vervreemden kinderen en jongeren steeds meer van de natuur. Bovendien worden speelruimtes steeds vaker over-gereglementeerde ruimtes die elke zin aan vrij initiatief en avontuurlijkheid beknotten. Het project Speelgroen wil de natuur op een uitdagende wijze dichter bij kinderen en jongeren brengen. De Vlaamse overheid wil jeugdverenigingen stimuleren en ondersteunen om hun terrein op een avontuurlijke en natuurrijke manier in te richten. Zo kunnen kinderen en jongeren in hun vertrouwde omgeving de natuur ontdekken, beleven en als een belangrijk onderdeel van het leven ervaren. Daarom lanceerde LNE ook dit jaar een oproep aan jeugdverenigingen om voor hun terrein een ontwerp en beplantingsplan te laten opmaken door de tweedejaarsstudenten. Uit de inzendingen werden volgende verenigingen geselecteerd:

• • • • •

chiro Liedekerke, speelpleinwerking en sportvereniging te Liedekerke De Reep vzw te Peer chiro Hogen te Geetbets chiro Broechem en KSA Frasati te Broechem De Regenboog vzw te Genk

Na terreinbezoeken en interviews met de betrokkenen werden ontwerpschetsen aan de verengingen ter discussie voorgelegd. Deze werden onderworpen aan de visie van de leden en aan de kwaliteitscriteria van speelgroen. Daaruit groeiden de definitieve ontwerpen die uitvoeringsklaar werden vertaald in een beplantingsplan. Hiermee konden de vereniging aan de slag om hun project op het terrein te realiseren.

SPEELGROEN

Luc Deschepper, Ruben Joye, Harlind Libbrecht

62 | 2blta

Mara Van den Breen - Nicolas Lernouldt - Maurice Van Damme

◄ [grondplan, zonder schaal] ▼ [sfeerschets]

2blta | 63

Aline Dhont - Eline Duerinckx - Viktor Heyde - Sophie Lecompte

► [doorsnede A-A’ schaal 1/400] ▼ [ontwerpplan schaal 1/400]

64 | 2blta

20m

2blta | 65

ONTWERPEN 2

OPDRACHTGEVER: Groendienst Brugge LOCATIE: Brugge OPPERVLAKTE: +/- 5 ha PERIODE: november 2013 - december 2013 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------De woonwijk Ter Lindenhof dateert uit de jaren zeventig van de vorige eeuw en is dringend aan een nieuwe inrichting toe. Een nieuwe visie binnen de Stad Brugge omtrent de inrichting van het openbaar domein binnen de wijk wordt aangestuurd door enerzijds de gereviseerde versie van het Speelruimtebeleidsplan 2014-2020 en anderzijds het Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan Gistelsesteenweg Noord. In beide wordt de publieke ruimte als structurerende drager voor het speelweefsel van de wijk en de stad benut. Dit wordt vertaald in onder andere een concept voor de doorwaadbaarheid van het stedelijk weefsel. Een natuurlijke groenstructuur begeleidt de verbinding tussen de woonwijken aan de stadrand en het centrum van de stad. Op deze structuur wordt het speelweefsel geĂŤnt.

Binnen deze visie en krijtlijnen bevond zich voor de studenten de uitdaging om een ontwerp voor de woonwijk Ter Lindenhof te maken. Groen als decoratie van de bouwblokken diende omgezet te worden naar natuur en spel. Er is behoefte aan een gezellige woonomgeving voor de bewoners. Wijkbarbecues, moestuinen en zitplekken zijn enkele van de programmapunten om tot een sociale mix te komen in de wijk. Veilig en vlot fietsen van en naar school en werk doorheen de wijk diende mee in het plan opgenomen te worden.

WOONWIJK TER LINDENHOF

Luc Deschepper, Ruben Joye, Harlind Libbrecht

68 | 2blta

Bert Alluyn

â&#x2014;&#x201E; [ontwerpplan, zonder schaal] â&#x2013;ź [voorstellingsprofielen]

2blta | 69

ONTWERPEN

OPDRACHTGEVER: Dienst stedenbouw Sint-Lievens-Houtem LOCATIE: Sint-Lievens-Houtem OPPERVLAKTE: +/- 8 ha PERIODE: februari 2014 - maart 2014 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------In haar structuurplan stelt Sint-Lievens-Houtem zich ondermeer tot doel voldoende aandacht te schenken aan de vormgeving van de openbare ruimte, en wil ze de banalisering van de openbare ruimte en de landschapsveraming teniet doen. De openbare ruimten in de dorpskernen van Sint-Lievens-Houtem zijn nu nog vaak weinig attractief. Doelstelling is om deze dorpskernen terug vitaliteit te laten uitstralen door een aantrekkelijke vormgeving en inrichting van het publiek domein. Straten en pleinen moet men immers blijven zien als de sterkste componenten van de beleving van het totaalbeeld van de woonomgeving. Gevraagd werd aan de studenten om op individuele basis een grondige ruimtelijke studie te maken van dit actieve binnengebied, een visie te ontwikkelen en deze visie te vertalen tot een concreet ruimtelijk ontwerp.

Volgende belangrijke inhoudelijke aandachtspunten werden meegegeven: • Vergroening van de begraafplaats • Doorwaadbaarheid van het binnengebied • Verhogen van de beleefbaarheid van SintLievens-Houtem als landelijk dorp • Cotthembeek als volwaardige ecologische corridor uitbouwen • Integratie van bouwkundig en landschappelijk erfgoed • Reconversie van site Pede op schaal van de omgeving met verweving van functies • Integratie (herziening) waterinfiltratie sporthal • Herstellen contact met Eilandbos • Verbetering kwaliteit van de publieke ruimte • (Inpassing occasionele omleidingsweg)

CULTUURCENTRUM – PEDE – EILANDBOS

Luc Deschepper, Ruben Joye, Kobe Vanhaeren

Remi Roels 72 | 2blta

â&#x2013;ź [analyse en structuurvisie]

▼ [3D-beelden]

▼ [voorstellingsprofielen]

2blta | 73

Remi Roels

â&#x2013;ź [ontwerpplan, zonder schaal]

74 | 2blta

2blta | 75

Niels De Couvreur 76 | 2blta

â&#x2013;ź [ontwerpplan, zonder schaal]

2blta | 77

78 | 2blta

Niels De Couvreur

2blta | 79

Jeroen Weststrate

▼ [gerelateerde functies]

▼ [circulatie]

▼ [publieke ruimte]

▼ [deelconcept 1]

▼ [groenstructuur]

▼ [deelconcept 2]

▼ [hydrologie en reliëf]

80 | 2blta

▼ [Doelstraat]

▼ [toegang ‘het nieuwe eiland’]

▼ [Sint-Michiels kerk]

▼ [attractieve elementen]

▼ [bufferzone]

▼ [watermolen]

▼ [speelzone ‘het nieuwe eiland’]

2blta | 81

ONTWERPEN 2

IN SAMENWERKING MET: Harelbeke buurtwerking OPDRACHTGEVER: academisch LOCATIE: Gent OPPERVLAKTE: n.v.t. PERIODE: april 2014 - mei 2014 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------De opleiding landschaps- en tuinarchitectuur is binnen de Hogeschool Gent gehuisvest op de campus Bijloke aan de rand van het Gentse stadscentrum. Het vroegere Bijlokehospitaal met zijn omgeving en de vroegere kliniek Cloquet op de site zijn beschermd als monument en stadsgezicht. Dit betekent onder andere dat alle bouwelementen die om welke reden dan ook worden weggenomen bewaard dienen te blijven. Zo werden in de afgelopen jaren neogotische pinakels en balustrades, eclectische zuilen en gebogen kalksteenboordstenen om veiligheidsredenen en verbouwingen ter bewaring in verschillende campustuinen neergelegd. Deze bouwelementen vormden

het onderwerp van een laatste creatieve ontwerpoefening in het tweede jaar. Historisch, stilistisch en materiaaltechnisch onderzoek gaven achtergrondinformatie over de bouwelementen. Op een inspirerende en conceptuele wijze dienden deze elementen voor het ontwerp van een lapidarium. Een persoonlijke gedachtegang of ervaring hoorde in een van de campustuinen vorm te krijgen. Functionele en praktische vraagstukken mochten opzij geschoven worden tot volle ontdekking van creatieve oplossingen.

LAPIDARIUM CAMPUS BIJLOKE

Luc Deschepper, Kobe Vanhaere

Remi Roels 84 | 2blta

2blta | 85

Arno Verstraete

SEMINARIE LANDSCHAPSPLANNING

OPDRACHTGEVER: n.v.t. (academisch) LOCATIE: Lemberge (Merelbeke) OPPERVLAKTE: 4 ha PERIODE: februari 2014 - mei 2014 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Het projectgebied in Lemberge, deelgemeente van Merelbeke, valt binnen het RSV onder het zogenaamde buitengebied. In het Gewestplan is de projectzone ingekleurd als woonuitbreidingsgebied. De gemeente Merelbeke heeft de intentie om het gebied te Lemberge ter versterking van het woonweefsel te ontwikkelen. Daartoe wordt het ontwikkeld als woongebied met een ruim aandeel woningen gemengd met gemeenschapsvoorzieningen, eventueel ĂŠĂŠn of meerdere publieke functies, ruimte voor een groen buurtspeelplein en een belangrijk pakket aan betaalbare woningen in een landelijke omgeving. Conform de visie in het Gemeentelijk structuurplan heeft de gemeente het verlangen om een dorpsplein te realiseren nabij de kerk, dit plein kan gaan functioneren als hefboom om het masterplan te realiseren.

De opmaak van een masterplan voor het binnengebied en het dorpsplein schetst de ruimtelijke, ecologische en economische ontwikkelingslijnen en mogelijkheden op korte en lange termijn en stimuleert gemengde initiatieven. Met de gepaste flexibiliteit kan deze visie inspelen op veranderende situaties, kennis en inzichten. Voorliggende opdracht betreft de eerste belangrijke fase in de opbouw van een duurzaam onderbouwd masterplan. De ontwikkelingsvisie legt de grote principes voor de ontwikkeling van het gebied te Lemberge vast. Dit houdt in dat deze ontwikkelingsvisie moet gezien worden als de uitgangsbasis die in het project gedragen wordt en waaruit het masterplan verder wordt opgebouwd.

DUURZAME WOONUITBREIDING IN HET BUITENGEBIED MERELBEKELEMBERGE Rik De Vis, Steve Van Ryckeghem, Pieter Foré, Kobe Van Haeren

88 | 2blta

Gilles Pieters - Koen Steurs - Jeroen Weststrate

â&#x2013;ź [analyse]

▼ [visie op circulatie]

▼ [visie op gebruik]

▼ [eerste structuurschets]

▼ [tweede structuurschets met grote wooneenheden en buurtakker]

▼ [derde structuurschets met gebroken en “springende” wooneenheden en buurtakker]

2blta | 89 Evolutie I

Evolutie II

90 | 2blta

Gilles Pieters - Koen Steurs - Jeroen Weststrate

â&#x2013;ź [ontwerpplan, zonder schaal]

2blta | 91

â&#x2013;ź [profielen]

1 0

2 0

3 0

5 0 92 | 2blta

â&#x2013;ź [impressies]

2blta | 93

94 | 2blta

INTERNATIONALISERING: STUDIEREIS FRANKRIJKDUITSLAND-ITALIË

“L’ OEUVRE DE LE NÔTRE EST CELLE D’UN GENIE DE L’ESPACE.” “DE TUINKUNST VAN HET QUATTROCENTO.” 12 mei - 23 mei 2014 Begeleiders: Stefanie Delarue Rik De Vis Ruben Joye

▼ [Parc du château de Fontainebleau, Fontainebleau (FR)]

▲ [Montmartre, Parijs (FR)] ►[Château de Vaux-le-Vicomte, Moisenay (FR)]

▲[Oeverontwikkeling Seine, Parijs (FR)]

2blta | 95

▼[Château de Vaux-le-Vicomte, Moisenay (FR)]

96 | 2blta

2blta | 97

◄ [Jardin des Tuileries, Parijs (FR)] ▼ [Parc André Citroën, Parijs (FR)]

▲[Fietstocht, Parijs (FR)] ►[Place Stanislas, Nancy (FR)] ▼[Vauban, Freiburg (DE)]

▼[Vauban, Freiburg (DE)]

98 | 2blta

2blta | 99

◄ [Landschapswandeling, Schönenberg (DE)] ▼ [Villa Reale di Marlia, Marlia (IT)]

▲[Zicht op de Piazza dell’Anfiteatro, Lucca (IT)] ◄[Isola Bella, Piemonte (IT)] ▼[Isola Bella, Piemonte (IT)]

100 | 2blta

2blta | 101

3BLTA - STAGE & BACHELORPROEF 104 BACHELORPROEF: OPENRUIMTECORRIDOR STEDELIJK WOONGEBIED IMMERZEEL (AALST)

112 BACHELORPROEF: OPENRUIMTECORRIDOR STEDELIJK WOONGEBIED IMMERZEEL (AALST)

Frederik Gotemans

Lander Casier

118 BACHELORPROEF: OPENRUIMTECORRIDOR STEDELIJK WOONGEBIED IMMERZEEL (AALST)

121 INTERNATIONALISERING: STUDIEREIS BARCELONA

Jorg Roets



3blta | 103

BACHELORPROEF

OPDRACHTGEVER: Autonoom Gemeentebedrijf stad Aalst (AGSA) LOCATIE: Immerzeel (Aalst) OPPERVLAKTE: +/- 38 ha PERIODE: september 2013 - juni 2014 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------De stad Aalst hecht veel belang aan een kwaliteitsvolle en duurzame inrichting van dit stedelijk woongebied op maat van de mensen, de omgeving en de natuur. Daarom heeft de stad Aalst met het AGSA dit maatschappelijk dienstproject onder vorm van ’een academische ontwerpoefening’ opgezet. Zo kunnen onze jonge toekomstige Landschapsarchitecten vanuit een ‘realistische projectcontext’ hun creatieve en innoverende visie op een LEVENDE STAD – STAD OM IN TE LEVEN uitwerken. Het leerproces verloopt in drie fazen. (cfr. de verkenningsfase, de fase van het verdiepen/focussen en de reflexiefase). Hierbij zorgt zowel het teamwork als het zelfstandig functioneren voor een dynamisch en interactief leerproces. De student kan alle verworven kennis en attitudes geïntegreerd toepassen in een procesmatige ontwerpmethodiek om een duurzaam ruimtelijk en architecturaal concept te ontwikkelen. Zijn open mind en belezenheid moet de student in staat stellen om een persoonlijke en voldragen visienota , keurig en onderbouwd uit te schrijven. Een belangrijke uitdaging voor de student bestaat hierin, de grote hoeveelheid aan informatie omtrent de verschillende invalshoeken van de ontwerpopdracht en de visienota te ‘ assimileren’ en te leren ‘hoe’ daarmee om te gaan. (cfr. beleidsvisies, vakliteratuur, digitale informatiedragers, plannen, kaartmateriaal, terreinanalyses, referentieprojecten, flankerende lessen en werkcolleges enz..) De student dient voor deze academische opdracht te kiezen voor een duurzaam, ruimtelijk en kwalitatief woongebied met waardecreatie en innovatieve groene ruimten. De beoordelingscriteria voor de jury waren: • De totaalvisie en samenhang op het projectgebied Immerzeel en zijn randstedelijke context. • De kwalitatieve architectonische

•

• • • •

• • • • • • • • •

vormgeving en ruimtelijke leesbaarheid van het projectgebied. Het innoverend karakter van het ontwerp om een significant woongebied en de openruimtecorridor te bewerkstelligen. De inpassing van de geformuleerde plandoelen en programmapunten van de projectopgave en de verfijning ervan. Het voorzien van kwalitatieve groene / publieke ruimten op wijkniveau. Aandacht voor het sociaalrecreatief functioneren. (cfr. spel en sportvoorzieningen) Inbrengen van sociale economie.( cfr. volkstuinen, oogsttuin, stadslandbouw enz..) Het integreren van de bestaande landschappelijke waarde en het waterbergend vermogen van beken en grachten.(cfr. integraal waterbeheer, diversiteit enz..) Inbrengen van innovatieve milieuen klimaatmaatregelen in de openruimtecorridor. Het gebruik van nieuwe woontypologieën en een divers woningenaanbod. De externe en interne ontsluiting van het plangebied. Het versterken van de natuurwaarden. ( cfr. ecologische visie) De opbouw van een sterk beplantingsbeeld in het plangebied. De uitwerking van de visie op het parkharmonisch beheer. De techniek van aanleg. ( cfr. beplantingen, oeverbouw, bouwkundige constructies, verhardingen enz..) De administratieve dossieropbouw van het bestek en de prijsinzichten. De grafische eenheid, de eventuele schaalverfijningen voor parkonderdelen en de coherentie van het gehele werkstuk.

OPENRUIMTECORRIDOR STEDELIJK WOONGEBIED IMMERZEEL Rik De Vis, Harlind Libbrecht, Luc Deschepper

Frederik Gotemans ▼ [concept globale gewenste groene structuur van het projectgebied]

▼ [landschap als onderlegger: water en reliëf]

▼ [oude en bestaande groenstructuren]

▼ [zichtassen en visuele verbindingen]

▼ [concept globale gewenste structuur van het projectgebied]

▼ [concept globale gewenste bebouwde structuur van het projectgebied]

▼ [zones voor nieuwe bebouwing]

▼ [verschillende woontypologiën en hun groenzones]

▼ [aanwezige perceelstructuur]

  ▼ [inplanting vogelkijkhut]

    







 

▼ [visualisatie vogelkijkhut] 

 







▼ [uitwerking tot technische tekeningen]



3blta | 107







 

108 | 3blta

Frederik Gotemans

â&#x2013;ź [ontwerpplan, zonder schaal]

3blta | 109

Frederik Gotemans ▼ [kleurrijke plukwijde]

110 | 3blta

▼ [landschappelijke tuin]

â&#x2013;ź [een natuurlijke overgang]

â&#x2013;ź [landschappelijk recreatief lint]

3blta | 111

â&#x2013;ź [ontwerpplan, zonder schaal]

112 | 3blta

3blta | 113

Lander Casier

â&#x2013;ź [detailontwerp, zonder schaal]

114 | 3blta

3blta | 115

116 | 3blta

Lander Casier

â&#x2013;ź [voorstellingsprofielen, zonder schaal]

3blta | 117

Jorg Roets

▼ [visualisatie 1]

▼ [visualisatie 2]

▼ [abstract detailontwerp - situering visualisaties A-B-C]

▼ [abstract masterplan - situering visualisaties 1-2-3-4]

118 | 3blta

▼ [visualisatie 3]

▼ [visualisatie 4]

▼ [visualisatie A]

▼ [visualisatie B]

▼ [visualisatie C]

3blta | 119

120 | 3blta

INTERNATIONALISERING: STUDIEREIS BARCELONA

21 oktober 2013 - 25 oktober 2013 Begeleiders: Dirk Baele Harlind Libbrecht Ruben Joye

▲[Mercat del born, Barcelona (ES)] ▼[impressie, Barcelona (ES)]

3blta | 121

▲[Parc Creueta del Coll, Barcelona (ES)] ▼[impressie, Barcelona (ES)]

122 | 3blta

▲[Mercat del born, Barcelona (ES)]

▲[impressie, Barcelona (ES)] ▼[Plaça de ca N’Enseya, Barcelona (ES)]

▲[Ciutadella Park, Barcelona (ES)]

3blta | 123

BANABA LANDSCHAPSONTWIKKELING 126 KUNST IN DE PUBLIEKE RUIMTE

134 COLLECTIEF GEHEUGEN EN NETWERK

Delphine Willaert, Dominiek Lens

Pim Caris, Eva De Bels, Jordi De Vlam, Lars Reyniers

(DIVERS)

(DRONGEN, LOVENDEGEM EN NEVELE)

K he 0 t 20 0 aar

RUIMTELIJKE ANALYSE

138 ONTWIKKELING VAN EEN BEELDKWALITEITSPLAN VOOR DE FRONTZATE EN OMGEVING (WESTHOEK) Maxime Jocqué, Sarah D’haese, Lars Reyniers

COLLECTIEF GEHEUGEN EN NETWERK

BaL | 125

PROJECTEN LANDSCHAPSONTWERP I

IN SAMENWERKING MET: Cultuurdienst van de Provincie Oost-Vlaanderen, Jan Matejko Academy of Fine Arts in Krakow LOCATIE: Divers OPPERVLAKTE: nvt PERIODE: september 2013 - november 2013 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Het project Kunst in de Publieke Ruimte is een samenwerking tussen de Cultuurdienst van de Provincie Oost-Vlaanderen, Jan Matejko Academy of Fine Arts in Krakow en de Banaba in de landschapsontwikkeling van de Hogeschool Gent. Het doel van deze opdracht is het analyseren van de landschapsstructuur van de tien ingeschreven gemeenten. Binnen de gemeenten wordt een uitbreiding van het kunstaanbod gepland. In de opdracht wordt onderzocht wat de relatie is tussen kunst en landschap (zowel urbaan als ruraal), of hoe de relatie tussen kunst en landschap kan worden versterkt. VISUEEL-RUIMTELIJKE KWALITEITEN In deze opdracht gaat het om de visueelruimtelijke kwaliteiten, de beeldkwaliteit: kan het landschapsbeeld een toevoeging aan, wat zijn de storende elementen in de omgeving, kan er een verbetering van de omgeving worden gerealiseerd? LANDSCHAPSBELEVING Aan de hand van een persoonlijke analyse van opvallende elementen en waarnemingen dient de student het landschap te beschrijven en te memoriseren. Uit deze

landschapsbeleving kan de inspiratie ontstaan om kunst in het landschap een basis te geven. Het gaat hierbij om een creatief proces, waarbij inspiratie wordt gevonden in waargenomen elementen. IDENTITEIT VAN DE PLEK • Betekenis: in de gemeente zijn er plaatsen met een speciale betekenis: Deze plekken zijn vaak door de toponiemen te achterhalen: betekenisvolle plekken krijgen vaak in het collectief geheugen een naam. • Door interviews proberen we voor mensen betekenisvolle plekken te achterhalen. • Archeologische sites vormen ook belangrijke startpunten. • Kunst kan een bijdrage leveren aan de identiteitsvorming CONCLUSIE • Wij hopen met deze opdracht te hebben bijgedragen aan het stimuleren van gemeenten om op een kwalitatieve manier om te gaan met kunst in de publieke ruimte. • Wij hopen dat inspiratie kan worden gevonden in de projecten uitgewerkt door onze studenten.

KUNST IN DE PUBLIEKE RUIMTE

Harlind Libbrecht

128 | BaL

Delphine Willaert - Dominiek Lens

â&#x2013;ź [visiekaart stad Deinze]

BaL | 129

130 | BaL

Delphine Willaert - Dominiek Lens

BaL | 131

132 | BaL

Delphine Willaert - Dominiek Lens

BaL | 133

PROJECTEN LANDSCHAPSONTWERP I

IN SAMENWERKING MET: Thierry Lagrange en Liselotte Vroman (KULeuven) LOCATIE: Drongen, Lovendegem en Nevele OPPERVLAKTE: +/- 4000 ha PERIODE: november 2013 - december 2013 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Dit project start vanuit het landschap van de Meirebeekvallei, de lineaire tussenruimte tussen de twee inrichtingsplannen Vinderhoutse bossen en Vallei van de Oude Kale. Analyse van het projectgebied focust zich op zowel de Meirebeekvallei en de afbakening van het GRUP. Afbakening i.f.v. het collectief geheugen is nog niet te bepalen. OPDRACHTOMSCHRIJVING De opdracht voor het studiegebied bestaat uit volgende onderdelen: 1. site analyseren 2. kennismaking digitale tool 3. mapping elementen collectief geheugen 4. implementeren van deze elementen in digitale tool 5. interactief aspect van de digitale tool exploreren als simulatie van wijzigingen in het collectief geheugen

6. aanduiden van de mogelijke ruimtelijke consequenties (bij het wijzigen van het collectief geheugen) of de ontwerpmatige aandachtspunten i.f.v. het collectief geheugen. DOELSTELLING Het doel van deze opdracht is als volgt: 1. Op korte termijn een gebied kunnen analyseren en begrijpen, op basis van concrete data en terreinbezoek. 2. Op een concrete manier vaststellen hoe een collectief geheugen zich manifesteert in een bepaald gebied. 3. Dit collectief geheugen expliciteren, â&#x20AC;&#x2DC;in kaart brengenâ&#x20AC;&#x2122; door middel van een digitale tool die netwerken produceert. 4. Nagaan hoe een collectief geheugen zou kunnen wijzigen bij een ingreep in het gebied.

COLLECTIEF GEHEUGEN EN NETWERK

Sylvie Van Damme, Pieter Foré, Harlind Libbrecht

Achteraf drie verschillende interviewsessies dan samengevoegd in één Gephiaandachtspunten. netwerk. Na de vier stappen we deweek informatie Hetontwerpworksh netwerk van h De laatstehebben stap in we het de projectproces was de verkregen informatie omzetten in ontwerpmatige Alsvoorgaande kers op de taart werdhebben er de laatste van hetverwerkt. project een

nt kaart Fer

rari

nt kaart Dép agme ot d p fr e

gu er

ment Topografsch frag eK ap aa ch rt s d 20 n a

gu er

ent Topografsc agm he p fr Ka ha ar c s t2 d 0 an

n La

a ch ds

SITUERING

INTERVIEWS

gm ng fra uw i bo

ent kaart F erra ris 17 7

w in g bou Be

fragment kaart

Dép ot d

el a

g fragment To p og ouwin raf Beb sc he

fragment kaart

Dép ot d

el a

is 1

n La

ap ch ds

COLLECTIEF GEHEUGEN

Dé po td

ap + bebouwing dsch frag La n me n

tT ▼ [ruimtelijke analyse] op o

Dé po td

re 1

136 | BaL

0 t 20 0 aar

862

RUIMTELIJKE ANALYSE

K he sc

OOLBOX

COLLECTIEF GEHEUGEN

tT op o

▼ [collectief geheugen]

ap + bebouwing dsch frag La n me n

n La

ouwing fragment kaa beb rt

0 t 20 0 aar

+ ap ch ds

K he sc

862

g fragment kaar uwin t Fe ebo rra ris

re 1

p ha

La n

wing fragment k INTERVIEWS aar eb o u t +b

g fragment kaar uwin t Fe ebo rra r +b

La n

0 00

18 re

g fragment To p og ouwin raf Beb sc he

0 00

w in g bou Be

ent kaart F erra ris 17 7

gm ng fra uw i bo

18 re

OOLBOX

nt kaart Dép agme ot d p fr e

6 18 re

L n ontwerpworkshop uitgevoerd, waarbij bied.

ha sc nd

a ch ds

agme p fr

sc Het netwerk van het collectief geheugen nd La uwing in kaart gebracht, waardoor hisnt kaart Fer tuering in het Ruimtelijk Structuurplan rari agme s p fr

6 18 re

Pim Caris - Eva De Bels - Jordi De Vlam - Lars Reyniers

s over het gebiedhebben of over de mensenwerden diegeplaatst, we op mental maps die Deze een meer overzichtelijke weergave bieden van de resultaten vanrekening het onderzoek. Ook werd evolutiegeheugen van bossen bebouwing ontwerpdoelstellingen opgelegd. doelstellingen moesten dan zomoeten goed mogelijk gerealiseerd worden houdend met hetde collectief vanenhet gebied. in kaart ge en dan uitgebreid geïnterviewd om eenworden gebracht en het duidelijk zichtbaar is hoe verkavelingen werden ingeplant. De juridische context van het gebied werd ook verwerkt; de situering in het Ru torische structuren in beeld Vlaanderen,per het interview. gewestplan, het Grootstedelijk gebied Gent, … n het collectief geheugen ▼ [historische Deopvullen. laatste stap in het projectproces was de verkregen informatie omzetten in ontwerpmatige aandachtspunten. Als kers op de taart werd er de laatste week van het analyse] project een ontwerpworksh ollectief geheugen Vervolgens ontwerpdoelstellingen werden opgelegd. Deze doelstellingen moesten dan zo goed mogelijk gerealiseerd worden rekening houdend met het collectief geheugen van het gebied. oorbijgangers afgetoetst of het collectief

▼ [collectief geheugen]

COLLECTIEF GEHEUGEN EN NETWERK

La n

▼ [collectief geheugen en netwerk]

c ds

g fragment kaar uwin t Fe ebo rr a b r +

is 1

n La

ouwing fragment kaa beb rt + p ha sc

TOOLBOX ▼ [toolbox]

BaL | 137

PROJECTEN LANDSCHAPSONTWERP II

OPDRACHTGEVER: Provinciebestuur West-Vlaanderen LOCATIE: Westhoek OPPERVLAKTE: +/- 5066 ha PERIODE: februari 2014 - april 2014 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------In het kader van de herinrichting van de recreatieve as Frontzate wenst het Provinciebestuur van West-Vlaanderen een gebiedsgerichte visie uit te werken, die over het studiegebied heen de krijtlijnen uitzet voor het aansturen en realiseren van uiteenlopende ruimtelijke ontwikkelingen en tegelijkertijd een kader kan bieden voor de eigen projecten. Aandacht gaat uit naar de landschapseenheden van de Atlas van de Traditionele landschappen waardoor de spoorwegzate loopt. Bijzondere focus ligt op de zone van twee kilometer aan beide zijden van de Frontzate. Het onderzoek beoogt enerzijds de ontwikkeling van een methodiek voor de afweging van beelden belevingswaarde bij de opmaak van dergelijk gebiedsprogramma en anderzijds de opmaak van een beeldkwaliteitsplan voor de Frontzate. Het is een pilootproject, dat lerend op basis van bestaande ervaringen en een beperkt aantal best practices in

binnen‐ en buitenland een aanzet wenst te geven voor de onderbouwing van beeld‐ en belevingskwaliteit in functie van landschapsontwerp. In het kader van dit onderzoeksproject werd binnen de projecten Landschapsontwerp door de studenten Landschapsontwikkeling gewerkt aan de casus Frontzate door middel van analyse en ontwerpend onderzoek. Het project liep over 1 kwartaal van 6 weken en werd uitgevoerd aan de hand van groepswerk in vijf multidisciplinaire teams, die elk een deel van het projectgebied toegewezen kregen. De afweging van beeld‐ en belevingswaarde werd uitgetest voor de uiteenlopende deelgebieden. De praktische uitwerking door de studenten leidde tot een verdere uitwerking en concretisering van de methodiek met het oog op de praktische toepassing ervan.

ONTWIKKELING VAN EEN BEELDKWALITEITSPLAN VOOR DE FRONTZATE EN OMGEVING

Sylvie Van Damme, Kobe Vanhaeren

Maxime Jocqué - Sarah D’haese - Lars Reyniers

02 INVENTARISATIE

▼ [inventarisatie / fotoverkenning]

▼ [conceptvorming]

140 | BaL

Maxime Jocqué - Sarah D’haese - Lars Reyniers

▼ [uitwerking herkenningspunt]

Vanwege dit interessante verleden is er gekozen om Oud-Stuivekenskerke te betrekken in het recreatief netwerk. Op die manier ontstaat niet alleen een nieuw interessant rustpunt voor de recreant, maar wordt het gehucht heropgewaardeerd en uit isolement gehaald. De alternatieve route doorbreekt dan ook de lange lineaire as van de Frontzate, zodat kortere lussen kunnen worden gemaakt. Momenteel wordt een pad uitgewerkt tussen Oud-Stuivekenskerke en de Viconia-kleiputten. Indien dit zou aansluiten op het pad naar de Frontzate ontstaat een boeiende fietsen wandelroute. De link tussen de Frontzate en de IJzer is dan opnieuw tot stand gebracht. Voor de uitwerking van de nieuwe route wordt geopteerd voor een ‘zwevend’ vlonderpad doorheen de velden. Dit pad loopt parallel met de (versterkte) grachtenstructuur. De houten passerelles is een verhoogd wandelpodium om het landschap optimaal te beleven en verwijst naar de paserelles uit de eerste wereldoorlog, die over het geïnundeerde gebied naar Oud-Stuivekenskerke liepen.

▼ [uitwerking herkenningspunt]

▼ [uitwerking nieuwe route d.m.v. een ‘zwevend’ vlonderpad] IJzer Pervijze

Pervijze

IJzer

Diksmuide

BaL | 141

ONDERZOEK EN DIENSTVERLENING 145 ONTWIKKELING VAN EEN BEELDKWALITEITSPLAN VOOR DE FRONTZATE

147 MUREN EN TUINEN Pieter Foré, Stefanie Delarue

Sylvie Van Damme, Elke Matthyssen

149 PWO-PROJECT KIDS – KINDEREN IN STEDELIJKE RUIMTES: ONTWIKKELING VAN EEN SOCIAAL EN RUIMTELIJK ONDERZOEKS- EN REFLECTIEKADER

151 ONTWIKKELING VAN EEN CONCEPTSTUDIE EN EEN INTERACTIEF DUIDINGSYTEEM IN HET OORLOGSLANDSCHAP Ruben Joye

Pieter Foré, Liza Lauwers, Ruben Joye

153 TECHNISCH VADEMECUM HEESTERS HARMONISCH PARK- EN GROENBEHEER

155 PARKEVALUATIE HARMONISCH PARK- EN GROENBEHEER

Stefanie Delarue, Pieter Foré

Pieter Foré, Stefanie Delarue

onderzoek en dienstverlening | 143

ONTWIKKELING VAN EEN BEELDKWALITEITSPLAN VOOR DE FRONTZATE

Sylvie Van Damme Elke Matthyssen

Opdrachtgever: Provinciebestuur West Vlaanderen, gebiedsgerichte werking Westhoek Opdrachthouder: Hogeschool Gent - School of Arts Termijn: maart 2014 – februari 2015 Status: in uitvoering

In het kader van de herinrichting van de recreatieve as Frontzate werkt de Onderzoekseenheid Landschapsarchitectuur in opdracht van het Provinciebestuur van West‐Vlaanderen een gebiedsgerichte visie uit, die over het studiegebied heen de krijtlijnen uitzet voor het aansturen en realiseren van uiteenlopende ruimtelijke ontwikkelingen. Het onderzoek wenst enerzijds een methodiek te ontwikkelen voor de afweging van beeld‐ en belevingswaarde bij de opmaak van een gebiedsprogramma in het buitengebied. Hiervoor baseert ze zich op psychologisch en neurobiologisch onderzoek rond landschapsperceptie waaruit is gebleken dat de waardering van het landschap geen oppervlakkig sociocultureel construct is, maar dat er sterke inter‐ en intraculturele gelijkenissen zijn. Het is een pilootproject waarin literatuurstudie rond landschapsperceptie en ontwerpend onderzoek elkaar ondersteunen en inspireren. Daarnaast wordt de methodiek onderbouwd door een analyse van best practices uit binnen‐ en buitenland. Ze bieden inzicht in de mogelijkheden en beperkingen van de verschillende soorten planningsdocumenten die inspirerend en/of richtinggevend kunnen zijn voor de beeldkwaliteit van het buitengebied. De ontwikkelde methodiek vormt het uitgangspunt voor de praktische uitwerking van een beeldkwaliteitsplan voor de Frontzate en het omliggende landschap dat via inspirerend beeldmateriaal op basis van een grondige landschapslezing de bandbreedte voor ontwikkelingen in het landschap vastlegt.

PLAN VAN AANPAK OPMAAK DRAAIBOEK BEELDKWALITEIT (DBB) FRONTZATE Sylvie Van Damme Elke Matthyssen Dominiek Lens

►[plan van aanpak] ▼ [beeldmontage pad langs Frontzate]

BEELD EN BELEVINGSWAARDE SPOOR 1 Theoretisch kader analyse perceptieonderzoek

SPOOR 2 Case study: Frontzate analyse best practices

analyse bestaande plannen/nota’s

analyse bestaand landschap

analyse en visie studenten

literatuuronderzoek overleg actoren

kaartanalyse / kartering terreinbezoek

literatuuronderzoek / kaartanalyse / kartering / terreinbezoek

literatuuronderzoek

methodiek beeldkwaliteitsplannen

elementen beelden belevingskwaliteit evaluatie

VISIE BEELD- EN BELEVINGSWAARDE - Frontzate als lijnelement en belevingsruimte in het landschap - omliggend landschap en de interactie met de Frontzate

METHODIEK EN THEORETISCH KADER

terugkoppeling en reflectie

DRAAIBOEK BEELDKWALITEIT FRONTZATE (DBB)

terugkoppeling en reflectie ontwerpend onderzoek

bouwstenen voor het versterken van de beelden belevingswaarde van de Frontzate en omgeving

ruimtelijke vertaling van bouwstenen ter versterking van de beeld en belevingswaarde van de Frontzate en omgeving

instrumentarium

onderzoek en dienstverlening | 145

MUREN & TUINEN

Pieter Foré Stefanie Delarue

Opdrachtgever: Provinciebestuur West Vlaanderen Opdrachthouder: Onderzoekseenheid Landschapsarchitectuur i.s.m. Technum en Cluster Landscape Termijn: 2013-2014 Status: afgerond

▼ [Van Kerkwijk (1861) - Nederlandse militaire handboeken]

De werking van het omliggende landschap en het beheer van een site en zijn omgeving vormen een wezenlijk onderdeel bij het werken aan een militaire versterking. Vraagstukken over erfgoed, duurzame ontwikkeling en landschappelijke en ecologische doelstellingen dienen dan ook gesteld te worden bij een project. De Provincie West-Vlaanderen had bij deze opdracht dan ook als doel gesteld om te onderzoeken hoe vestingbouwkundige sites ecologisch beheerd kunnen worden. Het onderzoek naar de specifieke fauna en flora – en het bijbehorend beheer – stond centraal in het kennisnetwerk die opgericht werd tussen de tweeëntwintig partners uit de vier deelnemende landen (BE, NL, FR, GB). Dit gebeurde via een inventarisatiefase, maar vooral tijdens de vier thematische workshops, die telkens in een ander gastland georganiseerd werden. Tijdens deze tweedaagse workshops werd samen nagedacht over de problemen die zich stellen en de kansen die zich bieden voor de beheerder van een versterkte site. Er warden externe sprekers uitgenodigd, de partners konden zelf presentaties geven en er werden relevante excursies georganiseerd. De groenbeheerders van de betrokken partners deelden tijdens deze twee dagen hun kennis over heel specifieke situaties verbonden aan het beheer van versterkte sites. Deze gedeelde kennis werd bijgehouden en vertaalt in een praktische handleiding voor groenbeheerders. In deze tiental fiches wordt er dieper ingegaan op het groenbeheer van vestigingen en versterkte sites. Alle informatie is terug te vinden op de website van het project: www.muraillesetjardins.eu.

▼ [voegtechniek om spontane ontwikkeling van muurvegetatie te promoten]

onderzoek en dienstverlening | 147

PWO-PROJECT KIDS – KINDEREN IN STEDELIJKE RUIMTES: ONTWIKKELING VAN EEN SOCIAAL EN RUIMTELIJK ONDERZOEKSEN REFLECTIEKADER

Pieter Foré Liza Lauwers Ruben Joye

Opdrachtgever: HoGent Opdrachthouder: vakgroep Sociaal werk (Sven De Visscher, Greet De Brauwere en Griet Verschelden, Hari Sacré) en vakgroep Architectonisch ontwerp (Pieter Foré, Ruben Joye, Liza Lauwers) Termijn: september 2013 – augustus 2016

Uit onderzoek naar de sociaal-pedagogische betekenis van de woonomgeving leren we dat kinderen op heel uiteenlopende manieren kunnen, mogen en willen aanwezig zijn in de stedelijke ruimte. De verschillende vormen van aanwezigheid van kinderen in de stad hangen samen met de interacties tussen het ruimtelijk ontwerp van de woonomgeving, de gesocialiseerde betekenissen en grenzen in de woonomgeving, en de individuele voorkeuren en toe-eigeningsprocessen van kinderen. (De Visscher en Bouverne - De Bie 2008) Zoals bovenstaand fragment illustreert, stelt een onderzoek met kinderen naar stedelijke ruimtes heel wat in vraag. Ten eerste stelt het stedelijke ruimtes zelf in vraag . Ten tweede is er de spanning tussen burgers en het recht dat ze hebben op de stad. Vervolgens moet het onderzoek rekening houden met de gelijkenissen, socialisatieprocessen en verschillen tussen volwassenen en kinderen. Met het doel op een participatief traject met kinderen, is er de spanning rond de politieke dimensie van kinderen in een democratische samenleving. Hieronder gaan we dieper in op elk spanningsveld. Om dit spanningsveld in kaart te brengen werd er o.a. gewerkt via een perceptiestudie en bijbehorende opmaak van mental maps door kinderen. Deze deelstudie ging door in enkele scholen in Sint-Amandsberg en Gentbrugge.

▼[KIDS plan van aanpak Gentbrugge: nadenken met kinderen over ruimtelijke ontwikkelingen binnen Gentbrugge via digitale 3D-technieken]

Status: in uitvoering ▼[schets Dampoort (boven) en Gentbrugge (onder): schetsen van beide wijken als startpunt in het komen tot een mental map van Dampoort en Gentbrugge door kinderen]

▼[Mental map Dampoort (Charlotte)]

onderzoek en dienstverlening | 149

ONTWIKKELING VAN EEN CONCEPTSTUDIE EN EEN INTERACTIEF DUIDINGSYTEEM IN HET OORLOGSLANDSCHAP

Ruben Joye

Opdrachtgever: Memorial Museum Passchendaele 1917 Opdrachthouders: Onderzoekseenheid Landschapsarchitectuur Termijn: maart 2014 - augustus 2014 Status: afgerond

In het jaarboek 2011-2012 berichtte onze onderzoeksgroep een eerste maal over het dienstverleningsproject ‘beheer en ontsluiting oorlogslandschap Zonnebeke-Passendale 1917’ dat zijn ontstaan kent vanuit het projectmatig wetenschappelijk onderzoeksproject “De Ieperboog: van herinnering naar visie” (Promotoren Harlind Libbrecht en Joris Verbeken). Een eerste deel van deze dienstverleningsopdracht werd in juli 2013 reeds opgeleverd en bestond in de opmaak van een 3D-model en maquette met geanimeerde projectie van het historisch oorlogslandschap van Zonnebeke en Passendale. Een tweede onderdeel van de opdracht bestond uit de ‘ontwikkeling van een conceptstudie en een interactief duidingsysteem in het oorlogslandschap’. Gekoppeld aan één nieuwe fietsroute en drie wandellussen verschaft dit duidingsysteem verdere gebiedsgerichte informatie via ‘smartphones’ en ‘tablets’ over het oorlogslandschap van de streek (fig.3). Uit een GIS-database wordt op basis van de locatie van het toestel (via GPS) en de oriëntatie ervan (digitaal kompas) enkel die specifieke informatie (tekst, afbeeldingen en panorama’s) weergegeven die op dat ogenblik relevant is. Bij een heel aantal van deze punten kan je de historische foto ook als fotomontage bekijken bovenop een 360°-panorama van het huidige landschap (fig. 4). Deze Augmented Reality-toepassing (beschikbaar voor Android en iOS in het Nederlands en Engels) werd op 16 augustus 2014 officieel gelanceerd samen met de nieuwe fietsroute ‘The Legacy of Passchendaele’. De punten kunnen getoond worden op kaart (fig. 1) alsook bovenop de werkelijkheid, die via de ingebouwde camera wordt geregistreerd (fig. 2). Deze methodiek van ‘Augmented Reality’ en het gebruik ervan voor de visualisatie en digitalisatie in de context van historisch landschaponderzoek, werd voor een belangrijk deel door de onderzoeksgroep reeds eerder uitgeschreven en gepresenteerd op internationale conferenties. Breng je binnenkort een bezoek aan Zonnebeke, download dan de app ‘Layar’ via de ‘App Store’ of ‘Google Play’ en open de ‘Geo Layer’ ‘MMP LEGACY’. Infopunten in je directe omgeving worden vervolgens gevisualiseerd.

▼[kaartweergave nabije infopunten]

▼[AR-weergave nabije infopunten]

▼[voorbeeld infofiche]

▼[montage historische foto in actueel panorama]

onderzoek en dienstverlening | 151

152 | onderzoek en dienstverlening

TECHNISCH VADEMECUM HEESTERS HARMONISCH PARK- EN GROENBEHEER

Stefanie Delarue Pieter Foré

Opdrachtgever: Agentschap voor Natuur en Bos Opdrachthouder: Onderzoekseenheid Landschapsarchitectuur Termijn: 2013-2015 Status: in uitvoering

De visie Harmonisch Park- en Groenbeheer is intussen gemeengoed geworden in het Vlaamse openbaar groen. Sinds 2001 wordt deze visie ondersteund door een reeks van technische vademecums. Het Technische Vademecum (TV) Heesters vormt daarin de afsluiter van de reeks beplantingen, na het TV Bomen (2008) en het TV Kruidachtigen (2012). Heesters vormen in het openbaar groen een belangrijke en ruim toe te passen plantengroep. In de praktijk blijken echter nogal wat problemen regelmatig terug te keren: heesterbegroeiingen vragen veel beheer (met bijhorende groenresten), heesterbegroeiingen zijn monotoon, gedateerd of verouderd, heesterbegroeiingen zijn ‘vuil’ en ‘onveilig’... Dit is vooral te herleiden tot ondoordachte keuzes in de plantenkeuze en beplantingsmethode met de nodige consequenties voor het eindbeeld en het beheer van heesterbegroeiingen. Daarom wordt in het vademecum sterk gefocust op de ontleding van het beplantingsontwerp: welke stappen moet je nemen, welke keuzes moet je bij elke stap maken en welke gevolgen hebben die keuzes voor eindbeeld en beheer? Vervolgens wordt ook een technische insteek gegeven voor de aanleg en het beheer van heesters. Het Technisch Vademecum Heesters verschijnt in 2015.

▼ [Laag heestermassief]

▼ [Solitaire heesters met kruidlaag in het straatbeeld]

▼ [Struikwilgen in randstruweel]

onderzoek en dienstverlening | 153

154 | onderzoek en dienstverlening

PARKEVALUATIE HARMONISCH PARK- EN GROENBEHEER

Pieter Foré Stefanie Delarue

Opdrachtgever: Provinciebestuur West-Vlaanderen, in het kader van het Europees project “TERritoriale COöperatie” (Interreg IVA) Opdrachthouder: Onderzoekseenheid Landschapsarchitectuur Termijn: 2013-2014 Status: in uitvoering ▼[Burggraaf Frimoutpark (Poperinge)]

In de provincie West-Vlaanderen, maar ook net over de grens in Frans-Vlaanderen, is er de afgelopen jaren flink wat – Europees – geïnvesteerd in openbaar groen. De (her)ontwikkeling van parken binnen de visie Harmonisch Park- en Groenbeheer was en is daarbij een van de speerpunten. In dit project wil men terugblikken op deze realisaties om gelijkaardige realisaties in de toekomst beter te kunnen begeleiden: ‘vandaag leren van het verleden, om een nog betere kwaliteit te halen in de toekomst’. De parkevaluatie spitst zich toe op twee aspecten: (i) een evaluatie van het volledige procesverloop van projectdefinitie naar ontwerp tot en met beheer en (ii) een evaluatie van het huidige ontwerp en beheer met de HPG-pijlers als belangrijkste maatstaf. De geëvalueerde parken zijn het Burggraaf Frimoutpark van Poperinge, Het Vijverpark in Langemark, het Kasteelpark van Zonnebeke en net over de grens het Sportpark van Bollezeele (Frans-Vlaanderen). De parkevaluatie gebeurde in twee stappen. Eerst werden in de vier betrokken parken de gebruikers bevraagd over hun bevindingen en suggesties met betrekking tot het park. Daarna bezocht een interdisciplinair team van experts en betrokken overheden de parken gedurende twee dagen voor doorlichting en evaluatie. Eind 2014 volgt een rapport met conclusies en aanbevelingen. Dergelijke parkevaluatie is een ideaal instrument om het aspect van beheermonitoring binnen het Harmonisch Park- en Groenbeheer op een eenvoudige, interactieve en interdisciplinaire manier te kunnen uitvoeren. Niet alleen het beheer kan op die manier opgevolgd en waar nodig bijgesteld worden. Ook het proces om te komen tot een duurzaam ontwerp kan onder de loep genomen worden met het oog op een kwaliteitsverbetering van toekomstige inrichtingsprojecten.

▼[Sportpark (Bollezeele)]

onderzoek en dienstverlening | 155

COLOFON JAARBOEK 2013-2014 Bachelor in de Landschaps- en Tuinarchitectuur Bachelor na bachelor in de Landschapsontwikkeling UITGAVE: Hogeschool Gent, School of Arts KASK REDACTIE: Ruben Joye Nele De Cock VORMGEVING: Ruben Joye BEELDVERANTWOORDING: Nele De Cock: 7(1), 10 (1, 2, 4), 11(2), 22-23, 26-27, 34-35, 38-39, 56(1-3), 57(3) Luc Deschepper: 60-61, 70-71, 82-83, 84-85, 104-105 Rik De Vis: 97, 99 Pieter Foré: 14(2) Johan Isselée: 55, 56(4-5), 57(1-2) Ruben Joye: 10 (3), 15, 66-67, 95, 96, 98, 100, 101, 151 Harlind Libbrecht 121, 122, 123 Andy Malengier: 18 Elke Matthyssen: 13, 14(1) Tomas Navratil: 11(4-5) Caroline Poullier: omslagfoto, 7(2-4), 9, 10(5), 11(1, 3) Koen Steurs: 86-87 Ivan Vanbroekhoven: 52-53 DRUK: PMR De Nobele, Gent OPLAGE: 220 exemplaren Gent, november 2014

colofon | 157