Jaarboek 2014-2015

JAARBOEK 2014-2015 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

BACHELOR IN DE LANDSCHAPS- EN TUINARCHITECTUUR BACHELOR NA BACHELOR IN DE LANDSCHAPSONTWIKKELING

HOGESCHOOL GENT School of Arts - KASK ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Omslagfoto: Britzer Garten, Berlijn (Duitsland) Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Hogeschool Gent Š 2015 v.u.: Hogeschool Gent - School of Arts - KASK Jozef Kluyskensstraat 2 - 9000 Gent Tel: 09/243.36.00

JAARBOEK 2014-2015 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

BACHELOR IN DE LANDSCHAPS- EN TUINARCHITECTUUR BACHELOR NA BACHELOR IN DE LANDSCHAPSONTWIKKELING

HOGESCHOOL GENT School of Arts - KASK ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

INTRO

SELECTIE 2014-2015

7

Handtekenen [50]

TEAM

9

WOORD VOORAF: JAARBOEK 2014-2015 Stefanie Delarue

13

KASTEELDOMEINEN Harlind Libbrecht

15

TECHNISCH VADEMECUM HEESTERS – HARMONISCH PARK- EN GROENBEHEER Stefanie Delarue, Pieter Foré

19

STICHTING MAGUERITEMARIE DELACROIX Rik De Vis

21

INTERNATIONAL MASTER OF LANDSCAPE ARCHITECTURE Jeroen Geudens

25 1STE JAAR - TUIN Verkenning: omsloten tuin [26]

-Jasper Boussaert -Sonja Deweert -----------------------------------------------------

-Mayke Belmans -Oswald Poppe -Lukas Perdu -Harm Pauwels ----------------------------------------------------

Internationalisering: studiereis Engeland [55] 59 2DE JAAR - OPENBAAR Houtdokpark [60]

-Timo Platteau -----------------------------------------------------

Kindvriendelijke Ecowijk [66]

-Geraard Buyck -Bert De Jonghe -Kenneth Van der Taelen -----------------------------------------------------

Bedrijven en biodiversiteit [76]

-Kobe Kiekens, Kenneth Van der Taelen -Timo Platteau, Femke Vercauteren, Aude Van Brandt -----------------------------------------------------

Seminarie landschapsplanning [82]

-Ken Vanhecke, Gauthier Van Waetermeulen, Thijs Vercruysse, Sander Wallays -Arthur De Maeyer, Louis Bossant, Laurens Carpentier, Bert De Jonghe -----------------------------------------------------

Tuin Waterstraat [30]

Internationalisering: studiereis Duitsland-Oostenrijk [91]

Tuin met hoogteverschillen [36]

99 3DE JAAR - STAGE & EINDWERK Bachelorproef - Lappersfortpark: Verrassend groen [100]

-Belmans Mayke -Lies Michiels -Stijn De Jaeger -----------------------------------------------------Dries Pattyn -----------------------------------------------------

Domein ‘Den Daele’ [40]

-Lies Michiels, Harm Pauwels, Tim Mons, Dries Pattyn -----------------------------------------------------

Bouwkundig tekenen [46]

-Lukas Perdu -----------------------------------------------------

Perspectieftekenen [48]

-Gerben Van Schoote -Gert-Jan Timmerman -Marlies Decruy -Niels Decouvreur -Len Dewulf -----------------------------------------------------

121 BANABA - LANDSCHAP Visueel Ruimtelijke Landschapsanalyse van de Zwinstreek [122]

-Mathijs Staelens, Frederic Schobben, Frederik Gotemans -----------------------------------------------------

(Re)Discovering the Emerald Necklace - Colentina River [128]

-Gotemans Frederik, Natasha Pieters, Van Weverberg Foeke, Smets Dylan -----------------------------------------------------

Strategisch project Erembald – Kravaal [140]

-Lander Casier, Frederik Gotemans, Frederic Schobben, Foeke Van Weverberg

143 GEPROCLAMEERDEN 145 ONDERZOEK EN DIENSTVERLENING 147

ONTWIKKELING VAN EEN BEELDKWALITEITSPLAN VOOR DE FRONTZATE Sylvie Van Damme, Elke Matthyssen

151

PWO-PROJECT KIDS – KINDEREN IN STEDELIJKE RUIMTES: ONTWIKKELING VAN EEN SOCIAAL EN RUIMTELIJK ONDERZOEKS- EN REFLECTIEKADER Pieter Foré, Liza Lauwers, Ruben Joye

153 COLOFON

Internationalisering: studiereis Barcelona [117]

-Julie Caudron -Lukas Perdu -----------------------------------------------------

intro | 5

TEAM

DE TEMMERMAN Wim (Decaan School of Arts KASK) DE SCHEPPER Dirk (Secretaris School of Arts KASK) OPLEIDINGSCOÖRDINATOREN DELARUE Stefanie (BLTA) VAN DAMME Sylvie (BaL) VAKGROEPVOORZITTER DE PAUW Jan (vakgroep Architectonisch Ontwerp) LECTOREN BAELE Dirk CARRIJN Johan DE COCK Nele DELARUE Stefanie DEPESTEL Bart DESCHEPPER Luc DE TEMMERMAN Wim DE VIS Rik FORE Pieter ISSELEE Johan JOYE Ruben LIBBRECHT Harlind MENDONCK Greet POULLIER Caroline VANBROEKHOVEN Ivan VAN DAMME Sylvie VAN RYCKEGHEM Steve BETROKKEN BIJ ONDERZOEK 2014-2015 DELARUE Stefanie (Technisch Vademecum Heesters) FORE Pieter (PWO Kids, Beeldkwaliteitsplan Frontzate, Technisch Vademecum Heesters) GOTEMANS Frederik (Beeldkwaliteitsplan Frontzate) JOYE Ruben (PWO Kids) LAUWERS Liza (PWO Kids) MATTHYSSEN Elke (Beeldkwaliteitsplan Frontzate) VAN DAMME Sylvie (Beeldkwaliteitsplan Frontzate)

intro | 7

WOORD VOORAF: JAARBOEK 2014-2015

Stefanie Delarue

“Zestig jaar lang de vinger aan de pols”

Voor u ligt het vijfde jaarboek in onze reeks, een eerste fijne verjaardag! Met het jaarboek willen wij u een blik bieden op onze werking en de resultaten van onze studenten. Mooie resultaten vanuit reële – en dus vaak complexe – ontwerpvraagstukken die wij met trots voorstellen en waar door de studenten en ons volledige team hard aan gewerkt wordt. Elk jaar opnieuw mogen wij met genoegen gadeslaan hoe snel onze studenten assimileren en leren creëren. Van tuin tot stedelijk groen tot landschap gebruiken zij de volledige instrumentendoos van landschaps- en tuinarchitecten en landschapsontwikkelaars en kunnen uiteindelijk totaalprojecten afleveren.

Hopelijk geniet u met dezelfde verwondering van hun groeiproces!

Naast een vijfde editie van het jaarboek, staat er komend academiejaar een andere viering op het programma: het zestigjarig bestaan van onze opleiding landschaps- en tuinarchitectuur. In de loop van die zestig jaar heeft de aanblik van de opleiding verschillende gezichten gekend, maar

▼ [uitstap met Chris Vermander 08/05/2015, Ronse (BE)]

intro | 9

steeds met één doel: landschaps- en tuinarchitecten klaarstomen die met kennis, inzicht, creativiteit én een blik op de wereld de uitdagingen van de ontwerpprofessie willen aangaan in een steeds veranderende context.

Want de ontwikkelingen binnen het vakgebied staan niet stil. En de uitdagingen in deze tijden van crises – ecologisch, financieel, voedsel en landbouw en andere – zijn groot. Zo wint de idee van het nieuwe tijdperk van het Antropoceen steeds meer aan invloed in de (humane) wetenschapen, kunst en ook in de landschapsarchitectuur1. Waar landschaps- en tuinarchitectuur traditioneel de verzoening – of net het conflict – tussen natuur en cultuur opzoekt, moeten we nu aan de slag met een nieuwe invulling van het begrip ‘natuur’. We moeten ons romantische begrip van natuur – van de ‘oernatuur’, natuur zonder menselijke tussenkomst – loslaten. Volgens de aanhangers van het Antropoceen vormt de mensheid in het huidige geologische tijdperk de natuur. Natuur en cultuur niet langer als tegengestelden, maar als eenheid, ‘andscapes’1 in plaats van landscapes. Een van de vele benaderingen en uitdagingen waarmee aan de slag kan en moet gegaan worden in het vakgebied.

▼ [bezoek STAM 10/02/2015] ▼▼ [presentatiemoment projectweek 1 (2BLTA) samen met de opleiding ‘Sociaal Werk’ 14/11/2014]

▼ [bezoek Boot & Co Boomkwekerijen 18/03/2015, Boskoop (NL)]

10 | intro

Maar we mogen dus vieren. En dat kan alleen omdat de huidige en alle voorgaande collega’s voortdurend en nauwgezet het ritme van het kloppende hart van de landschaps- en tuinarchitectuur volg(d)en, in Vlaanderen, in Europa, in de wereld. Onze docenten volgen en implementeren niet alleen de laatste ontwikkelingen uit het vakgebied, zij maken ze ook. Onderzoek en dienstverlening zijn immers niet meer weg te denken binnen onze twee opleidingen en voeden ze van binnen uit. Een van de resultaten die u hiervan in het jaarboek kan terugvinden zijn twee nieuwe publicaties die wij afgelopen academiejaar mochten verwelkomen: ‘Kasteeldomeinen. Historische tuinen en parken in de zuidelijke Westhoek (1795-2015)’2 en het ‘Technisch Vademecum Heesters. Harmonisch Park- en Groenbeheer’3.

Maar terug naar de viering. Zestig jaar landschaps- en tuinarchitectuur: een diamanten jubileum. De diamant als metafoor voor onze opleiding: het hardste materiaal dat in de natuur voorkomt en waar met veel geduld en kunde aan geslepen en gepolijst wordt. We laten dat jubileum niet zomaar voorbijgaan. U hoort nog van ons!

Stefanie Delarue Opleidingsvoorzitter Landschaps- en tuinarchitectuur

▼ [projectweek 2 (2BLTA) beheerwerken in het natuurreservaat ‘Het Speelhof’, Stekene (BE)] ▼▼ [bezoek Carrières du Clypot 17/03/2015, Neufvilles (BE)]

Prominski, M. (2015). Acknowledging the Anthropoceen. In: L. Diedrich, J. Bridger, M. Hendriks & C. Moll (Reds.). On the move. Landscape architecture Europe. Wageningen: Landscape Architecture Europe (LAE) Foundation & Blauwdruk Publishers. p. 173-177.

2 Heyde, S. (2015). Kasteeldomeinen. Historische 1

tuinen en parken in de zuidelijke Westhoek (17952015). Tielt: Uitgeverij Lannoo.

3 Delarue, S. & Foré, P. (2015). Technisch Vademecum Heesters. Harmonisch Park- en Groenbeheer.

Brussel: Hogeschool Gent in opdracht van het Agentschap voor Natuur en Bos.

▼ [projectweek 2 (1BLTA) 16/03/2015, Brussel]

intro | 11

KASTEELDOMEINEN

Harlind Libbrecht

“historische tuinen en parken in de zuidelijke westhoek 1795-2015”

▼ [auteur van het boek: Steven Heyde]

KASTEEL DOMEINEN historische tuinen en parken in de zuidelijke westhoek

1795-2015

Steven Heyde met medewerking van Harlind Libbrecht (promotor) Joris Verbeken (copromotor) Paul Van den Bremt (Agentschap Onroerend Erfgoed) Lieven Stubbe (groendienst Ieper)

Het boek vormt een van de resultaten van het onderzoeksproject ‘De Ieperboog: van herinnering naar visie’ en het vervolgproject ‘De Ieperboog: van wederopbouw naar herinneringslandschap’, geschreven door Harlind Libbrecht en Joris Verbeken. Filip Boury, gebiedscoördinator voor de Westhoek van de provincie West-Vlaanderen, opperde het idee tijdens een gesprek over mogelijke projectonderwerpen.

Het project startte als een inventaris aan de hand van het boek Kastelen en landhuizen in Groot Ieper, geschreven in 1996 door Valère Priem. Deze eerste korte oefening werd uitgevoerd door de bachelor-na-bachelorstudenten in de landschapsontwikkeling van de Hogeschool Gent.

Na dit project werd al snel duidelijk dat een periode van zes weken om het onderwerp van de kasteeldomeinen te bestuderen veel te kort was. Een infosessie over PWOonderzoek door de Dienst Onderzoek van de Hogeschool inspireerde mij en zette me aan het schrijven. Em. prof. dr. Marc Antrop en mijn vader em. prof. dr. Ulrich Libbrecht gaven hun advies over het thema, en dankzij hun enthousiasme heeft het project concreet vorm gekregen.

Het project werd gefinancierd door het Projectmatig Wetenschappelijk Onderzoek (PWO) (nu: praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek), een fonds van de Vlaamse overheid om de professionele bachelors ook aan wetenschappelijk onderzoek te laten doen. Dankzij de steun is dit het eerste onderzoeksproject vanuit de landschaps- en tuinarchitectuur in Vlaanderen dat werd geschreven door een professionele bachelor. Het project, zoals dat werd goedgekeurd door de onderzoeksraad, moest een boek opleveren. Het werd snel duidelijk dat dat geen sinecure was. Wij hopen met dit boek te kunnen bijdragen aan het vakgebied van de tuinkunstgeschiedenis in Vlaanderen.

Boeken over tuinkunstgeschiedenis behandelen vaak de iconische voorbeelden die tot de verbeelding van velen spreken: Versailles, Vaux-le-Vicomte, Stowe, Stourhead, parken met een rijk verleden. We willen de lezer overtuigen dat we ook in de eigen streek de evolutie in de tuinkunst kunnen lezen.

Bij het onderzoek in de Westhoek werden we als het ware vanzelf ondergedompeld in het oorlogsverleden van de Eerste Wereldoorlog die in de streek lelijk heeft huisgehouden. Een verleden dat voor vele van de bestudeerde kasteeldomeinen desastreuze gevolgen heeft gehad.

Een onderzoeksproject bedenken kan het werk zijn van één auteur, de uitvoering daarentegen was in dit geval het werk van een team. Ik ben alle medewerkers dankbaar, maar wil in het bijzonder Steven Heyde bedanken.

Hij stond in voor het voorafgaande onderzoek en het schrijven van dit boek. Zijn onophoudelijke inzet heeft tot dit eindresultaat geleid.

6

K ASTEEL DO MEI N EN

intro | 13

TECHNISCH VADEMECUM HEESTERS – HARMONISCH PARK- EN GROENBEHEER

Stefanie Delarue Pieter Foré

DIENSTVERLENINGSPROJECT Op een studiedag van 14 september 2015 werd het nieuwe Technisch Vademecum Heesters voorgesteld. Dit nieuwe vademecum volgt als laatste van de rij van begroeiingen van de vademecums van het Harmonisch Park- en Groenbeheer en vult dan ook in wat tussen kruidachtigen en bomen valt, nl. de heesters. Het vademecum werd door de Onderzoekseenheid landschapsarchitectuur van de Hogeschool Gent geschreven in opdracht van het Agentschap van Natuur en Bos. HEESTERS IN HET OPENBAAR EN LANDSCHAPPELIJK GROEN Heesters vormen een brede en interessante plantengroep; hun toepassingen zijn immers talrijk. Zij kunnen zorgen voor gelaagdheid om zo de biodiversiteit te verhogen, maar ook om beheerlasten te beperken. Zij verhogen de beleving door hun bloei, vruchten, herfstverkleuring, twijgkleur, winteraspect, groeivormen etc. Heesters in al hun vormen – zoals hagen, hakhouttoepassingen en collectietuinen – vormen belangrijke cultuurhistorische elementen. Op milieuvlak hebben heesters een bufferende werking voor fijn stof. Heesters kunnen als bo-

intro | 15

demfixeerders en erosiebestrijders worden gebruikt op taluds of aan oevers.

Heesters kunnen toegepast worden als windkering ...

Heesters zijn in het openbaar en landschappelijk groen breed inzetbaar door hun veelzijdigheid, hun levensduur en duurzaamheid. Door overgebruik of fout gebruik kunnen ze echter visueel onaantrekkelijk zijn en een beperkte ecologische waarde hebben. Ze zijn een deel van hun status verloren door ongelukkige ontwerpkeuzes (zoals veel onaantrekkelijke monobeplantingen), foutieve plantenkeuzes (zoals het negeren van ‘de juiste plant op de juiste plaats’ of een onvoldoende gebruik van het brede repertorium aan heesters) en vooral een foutief beheer (zoals de ‘wintersnoeiziekte’ van sommige lokale groenbeheerders).

Eén van de grootste uitdagingen voor groenontwerpers en -beheerders vormt dan ook het bevorderen van een grotere diversiteit in heesteraanplantingen in structureel, visueel en ecologisch opzicht. We moeten weg van de opvulnorm die de laatste 30 jaar ontstaan is en opnieuw alle mogelijkheden van heesters benutten. Het Technisch Vademecum Heesters wil groenontwerpers en -beheerders hierin begeleiden.

KLEMTONEN VAN HET TECHNISCH VADEMECUM HEESTERS Het vademecum is opgebouwd in de logische volgorde van het onlosmakelijke trio ontwerp, aanleg en beheer, met vooral een klemtoon op het beplantingsontwerp . Veel keuzes in het beplantingsontwerp hebben immers vergaande gevolgen voor het beheer en het uiteindelijke eindbeeld.

Het vademecum is specifiek gericht op openbaar en landschappelijk groen, waardoor de klemtonen anders zijn dan bijvoorbeeld in de meeste particuliere tuinen. Zo is in het openbaar groen de haalbaarheid van het beheer een belangrijk aandachtspunt. Meer specifiek wordt een ander licht geworpen op snoeibeheer. In het openbaar groen is de gebruikelijke tuinbouwkundige visie op snoeien – waarbij de meeste heesters regelmatig gesnoeid moeten worden voor maximale beleving of beperking van de groei – moeilijk of slechts in specifieke gevallen houdbaar. Ook hier ligt de bij het beplantingsontwerp. Een van de aandachtspunten daarbij is de langetermijnperformantie van de gekozen heesters. Dit is de mate waarin een plant goed haar func16 | intro

ties en doelstellingen in de beplanting vervult, ook in latere levensfasen en bij voorkeur met een beperkt beheer. Een ander aandachtspunt is ontwerpen met de volgroeide habitus voor ogen. Zo kan snoei om de omvang van de heester te beperken, vermeden worden.

De aandacht voor de volgroeide habitus kan ook doorgetrokken worden door meer en meer te ontwerpen en aan te leggen volgens het principe van de integrale beplantingsmethode. Hoewel de beplantingsmethode van bosplantsoen (het zogenaamde wijkers-blijverssysteem) bij sommige functies of randvoorwaarden nuttig kan blijken – bijvoorbeeld een schermfunctie die omwille van veiligheid of visuele of geluidshinder snel moet ingevuld worden – is ze in het geval van heesters verre van ideaal. Deze beplantingsmethode is immers ontwikkeld vanuit de bosbouw, met het oog op rechte en takvrije stammen van bomen.

Bij heesters beogen we echter meestal laag en dicht betakte eindbeelden, waarbij de dichte beplanting van de beplantingsmethode bosplantsoen dus weinig favorabel is. Bovendien brengt bosplantsoen veel beheergangen – met mogelijke

fouten in timing of interpretatie – en veel groenafval met zich mee.

Naast de groei-eigenschappen van de heester – zoals de habitus, groeisnelheid, levensduur, langetermijnperformantie etc. – neemt ook de standplaats een even belangrijke positie in in het beslissingsproces van de plantenkeuze: de plantenkeuze wordt aangepast aan de lokale standplaatsomstandigheden. Binnen dat kader vormen de groenhabitats een veelbelovend concept. Door de bestudering van de natuurlijke groeiplaats van planten, tracht men zo elke plantensoort op een systematische manier – via een indeling en codes –in de ideale standplaats in te delen. Beplantingsobjecten in het openbaar groen kunnen beschouwd worden als afgeleiden van die habitats.

Ook gelaagde beplantingen met heesters – zowel verticale als horizontale gelaagdheid – worden in het vademecum aangevoerd als meerwaarde voor ecologie, beheer en belevingsmeerwaarde.

In dit vademecum is er ook aandacht voor andere vormen van aanleg dan enkel aanplant. Spontane ontwikkeling en inzaaien worden vanuit een aantal ervaringen besproken en geĂŻllustreerd.

Het vademecum wordt afgesloten met verschillende plantenlijsten op basis van herkomst, standplaatseigenschappen en groei-eigenschappen.

BESCHIKBAARHEID Delarue, S. & ForĂŠ, P. (2015). Technisch Vademecum Heesters. Harmonisch Parken Groenbeheer. Brussel: Hogeschool Gent in opdracht van het Agentschap voor Natuur en Bos. Het vademecum is online beschikbaar op www.natuurenbos.be/publicaties/publicaties/vademecums. Een exemplaar bestellen kan via de webshop van Inverde op www.inverde-shop.be.

intro | 17

STICHTING MAGUERITEMARIE DELACROIX

Rik De Vis

In het academiejaar 20132014 was het kasteeldomein ‘Ten Haghedorne’ in Tienen het studieproject voor de bachelorproef .

Het ontwerpen van een ‘ belevingstuin’ en ‘een duurzame visie op het groenbeeld’ van het domein was een uitdaging voor onze studenten. De contacten met de minder-validen kinderen , het personeel en de visie en missie van de Stichting waren een rijke ervaring en gaven diepgang aan ons onderwijswerk.

Wij zijn blij dat de samenwerking in het kader van een maatschappelijke dienstverlening een begin van realisatie kent. Deze zomer werd de ‘belevingstuin’ aangelegd en door de kinderen en het paramedisch personeel enthousiast geopend. Het therapeutische belang van de ‘belevingstuin’ ligt op de stimulatie van de zintuigen (horen, zien, ruiken, voelen,..) en het stimuleren van de ongedwongen communicatie met de omgeving.

▼ [Het Laatste Nieuws (regio Zoutleeuw) 27/05/2015]

intro | 19

INTERNATIONAL MASTER OF LANDSCAPE ARCHITECTURE

Jeroen Geudens

Na het volgen van de ‘Bachelor in de Landschaps- en Tuinarchitectuur’ zijn er mogelijkheden tot verder studeren. Zo bieden wij bijvoorbeeld op onze eigen campus de éénjarige en unieke ‘Bachelor na Bachelor in de Landschapsontwikkeling’ aan.

Hiernaast zijn er jaarlijks ook een aantal studenten die specifiek kiezen voor het volgen van een Masteropleiding. Binnen Vlaanderen beperken die mogelijkheden zich vnl. tot verwante disciplines zoals ‘Ruimtelijke Planning en Stedenbouwkunde’.

Internationaal zijn er wel mogelijkheden tot het behalen van een Masterdiploma in de Landschapsarchitectuur. Wageningen UR en de Academie van Bouwkunst Amsterdam zijn hiervan gekende voorbeelden.

Systematisch, efficiënt & pragmatisch. Zo profileert het IMLA-programma zich. IMLA staat voor International Master of Landscape Architecture en wordt georganiseerd door de Duitse Hochschule für Wirtschaft und Umwelt Nürtingen-Geislingen en Hochschule Weihenstephan-Triesdorf, die deze 2-jarige opleiding beurtelings aanbieden in Nürtingen (bij Stuttgart) en Freising (bij München). Een tweetal jaar geleden startte ik hier mijn masteropleiding samen met 3 andere Belgen (Ruben De Coninck, Iwein Mertens en Matthieu Mehuys), tevens uit onze bacheloropleiding. Na het succesvol afronden van mijn studie kan ik de IMLA verder omschrijven als zeer gediversifieerd, inspirerend en uitermate verrijkend.

Omdat ik reeds tijdens mijn bacheloropleiding de mogelijkheid had stage te lopen in het buitenland en ik daarnaast ook lid was van ELASA (European Landscape Architecture Student Association), was er al een zekere interesse aangewakkerd om mijn verdere studies eveneens in het buitenland voort te zetten. In het voorjaar van 2013, na nog een extra jaar de Banaba Landschapsontwikkeling te hebben gevolgd, heb ik (met een extra duwtje in de rug van Harlind) beslist om de stap richting ▼ [Persvoorstelling van het project ‘Ringpark’ in de stadshal van Würzburg]

In 2013-2014 vatten vier van onze afgestudeerden de (iets minder gekende) ‘International Master of Landscape Architecture’ aan. Jeroen geeft ons met woord en beeld inzicht in zijn ervaringen van de afgelopen twee jaar.

intro | 21

Duitsland te zetten. Een duwtje waar ik momenteel alleen maar dankbaar voor kan zijn want de voorbije 2 jaren zijn niet alleen op professioneel maar ook op persoonlijk vlak een enorme meerwaarde gebleken.

▼ [Terreinbezoek van het bestaande Ringpark, Würzburg (DE)] ▼▼ [Wijngaarden van de Staatlicher Hofkeller tegen de flanken van de Marienburg vestiging, Würzburg (DE)]

De term international mag je gerust letterlijk nemen: Met 18 verschillende nationaliteiten op een groep van 39 studenten waren landen van over de hele wereld vertegenwoordigd. Dit wordt mogelijk gemaakt door het Engels logischerwijze als voertaal te gebruiken en door brede instroommogelijkheden te voorzien voor gerelateerde disciplines zoals o.a. architectuur en ingenieurswetenschappen. Om deze internationale aanpak nog te versterken, richten de diverse projecten zich niet enkel op landschappen binnen Duitsland. Zo ben ik tijdens deze 2 jaar ook in Wenen en Budapest geweest om te beleven hoe ze daar met stedelijke openbare ruimten omspringen, maar zijn we eveneens ook 2 weken naar Roemenië geweest om een concept te ontwikkelen voor de authentieke landschappen van de Mureș-vallei in de Transsylvanische Alpen. Deze opdrachten, samen met andere projecten in Duitsland, houden een goede balans tussen ontwerp en planning; tussen creativiteit en pragmatisch denkwerk.

De opleiding bestaat verder uit een aantal modules waarvan de opgedane kennis telkens toegepast kan worden binnen bovenvermelde projecten. Zo ontstaat een leerproces waar alle informatie po▼ [Weihenstephaner Hofgarten: Studeren gebeurt hier in een wel heel aangename omgeving]

22 | intro

▲ [18 nationaliteiten op 39 studenten: De IMLA groep van 2013]

tentieel nuttig is en er geen losstaande of overbodige leerstof wordt aangereikt waardoor een zeer efficiënte wisselwerking ontstaat tussen deze modules.

Bovendien worden al deze modules onderricht door echte professionals die hier ook parallel in hun werkveld dagelijks mee bezig zijn. Zo wordt de module planning & management gegeven door een business coach die tevens voor bedrijfsleiders en hoog opgeleid personeel gelijkaardige trainingen geeft. Daarnaast zijn er technische modules met GISexperten en 3D-vormgevers. Deze samenwerkingen leiden tot een kwalitatief hoogstaande onderwijsvorm die perfect is afgestemd op masterniveau waar een hoge mate aan eigen verantwoordelijkheid en input, maar ook groepswerk en communicatie, ten zeerste wordt gestimuleerd.

Naast de inhoudelijke aspecten van de studie zijn er nog talrijke voordelen aan deze studie verbonden. De locatie in Freising, vlak naast de Weihenstephan brouwerij, is een unieke plaats om te studeren. Met de bruisende stad München aan je voeten, de Alpen op de achtergrond en Oost- en Zuid-Europa op een paar uur rijden biedt het voor iedereen een ideale leefomgeving om verdere studies te beginnen en meer te ontdekken.

Bovendien leg je contacten met studenten en professionals van over heel Europa en ver daarbuiten, wat je persoonlijke en professionele cirkels enkel kan doen uitbreiden.

Last but not least, Beieren is gekend om zijn (bier)cultuur en tradities, wat je een heel jaar door vanop de eerste rij kan beleven met o.a. het Bierfest, Braufest, Maifest, Oktoberfest, Tag Des Bieres...

Al zin om toch maar een paar Lederhosen of een Dirndl aan te schaffen?

▲ [Back to the ‘20s! Tijd voor ontspanning is natuurlijk ook nodig] ▼ [Eén van de bierhallen op het Oktoberfest. Sfeer (en bier) gegarandeerd]

intro | 23

1BLTA - TUIN 26 VERKENNING: OMSLOTEN TUIN (MATER)

30 TUIN WATERSTRAAT (BEERNEM)

36 TUIN MET HOOGTEVERSCHILLEN (BRAKEL)

Jasper Boussaert, Sonja Deweert

Belmans Mayke, Lies Michiels, Stijn De Jaeger

46 BOUWKUNDIG TEKENEN

48 PERSPECTIEFTEKENEN

50 HANDTEKENEN

Julie Caudron, Lukas Perdu

Mayke Belmans, Oswald Poppe, Lukas Perdu, Harm Pauwels

Lukas Perdu

Dries Pattyn

40 DOMEIN ‘DEN DAELE’ (HARELBEKE)

Lies Michiels, Harm Pauwels, Tim Mons, Dries Pattyn

55 INTERNATIONALISERING: STUDIEREIS ENGELAND

1blta | 25

ONTWERPEN 1

OPDRACHTGEVER: academisch LOCATIE: Mater OPPERVLAKTE: 8,4 are PERIODE: september 2014 - november 2014 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Voor we kunnen beginnen aan de eerste ontwerpopdracht bestuderen we enkele referentieprojecten. De tuin “Boereweg” wordt zowel op plan als op het terrein geanalyseerd en gedetailleerd besproken.

Aan de hand van deze casestudie start de verkenningsfase van het opleidingsonderdeel Ontwerpen.

Belangrijke elementen zoals schaal, verhouding, maat, ritme en presentatiegrafiek worden onderzocht.

Als tweede fase gaan de studenten zelf aan het werk: ze maken een eigen ontwerp van een tuin voor een gezin. De nadruk

ligt op het thema ‘de omsloten tuin’ en de relatie architectuur – tuin. De buitenruimte wordt ontworpen als een verlengstuk van de woning waarin verschillende functies worden ondergebracht. Ze worden op een gepaste manier met elkaar worden verbonden of van elkaar gescheiden. Ruimteervaring, organisatie, voorstellingswijze van de verschillende ruimtes en groenvormen vormen de grootste uitdaging.

VERKENNING: OMSLOTEN TUIN TE MATER

Caroline Poullier, Nele De Cock, Bart Depestel, Johan Carrijn

Jasper Boussaert

►[grondplan en profiel schaal 1/200] ▼[grondplan en profiel schaal 1/200]

28 | 1blta

1blta | 29

0

10m

Sonja Deweert

2m

ONTWERPEN 1 + DIGITALE VISUALISATIETECHNIEKEN 2

OPDRACHTGEVER: academisch LOCATIE: Beernem OPPERVLAKTE: +/- 13 are PERIODE: november 2014 - december 2014 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------In de tweede opdracht staat elk academiejaar het goed leren observeren, inventariseren en analyseren van de context centraal. Bijgevolg functioneert de siteinventaris en –analyse als een essentieel werktuig waarmee de student de meest geschikte oplossing voor de gegeven site kan uitwerken.

Er wordt hierbij een algemene werkmethode in vijf stappen toegepast: • •

•

Inventarisatie van de Bestaande Ruimtelijke Structuur (BRS).

Analyse van de contextuele aspecten (de opdrachtgever, de gebruiker(s), de ligging, de architectuur, het budget,…) en BRS. Programma opstellen.

• •

Structuurplan en Gewenste Ruimtelijke Structuur (GRS)., Ontwerp uittekenen. Vertaling van het programma op het terrein, waarbij men rekening zal houden met alle gegevens, mogelijkheden en beperkingen

Elk tuinontwerp moet een specifieke vorm krijgen aangepast aan de eigen vereisten van de site in kwestie. Zodoende moet het hoofddoel van de inventarisatie en analyse bestaan in het ontdekken van de “sleutels” of “aanwijzingen” op de site; die moeten de ontwerper tonen hoe hij in zijn ontwerpvoorstel optimaal gebruik kan maken van de positieve aspecten van de context waarbij hij tegelijkertijd de negatieve aspecten kan uitsluiten of tot een minimum beperken.

TUIN WATERSTRAAT

Begeleiding ‘ontwerpen 1’: Bart Depestel, Johan Carrijn, Nele De Cock, Caroline Poullier Begeleiding ‘digitale visualisatietechnieken 2’: Johan Isselée

Belmans Mayke 0

32 | 1blta

6m

12m

▼[isometrie schaal 1/300] ▼ ▼ [grondplan schaal 1/200]

1blta | 33

34 | 1blta

Lies Michiels

1blta | 35

Stijn De Jaeger

ONTWERPEN 1

OPDRACHTGEVER: academisch LOCATIE: Brakel OPPERVLAKTE: +/- 15 are PERIODE: februari 2015 - maart 2015 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Opnieuw vonden we in de Vlaamse Ardennen een schitterend terrein om de studenten het verschijnsel ‘reliëf’ bij te brengen. Op de 15 are grote tuin bevindt zich een architecturaal mooie en inspirerende woning en het sterk naar beneden hellend terrein bood alle mogelijkheden om creatief om te springen met hoogteverschillen.

De inplanting van een dubbele carport en de vraag naar een extra parkeerplaats in de vrij smalle voortuinstrook was al een eerste grote uitdaging voor onze studenten.

En het omvormen van een deel van het terrein tot een vlak gazon was al helemaal

geen sinecure. Er werd ernstig nagedacht over keermuurtjes, trappen en hellingen en elke hoogtelijn die moest verlegd worden was een uitdaging op zich. Komt daarbij nog de wens om een bijenhal in te planten en een leuk zitje te voorzien van een klein waterelement en u kan zich voorstellen hoe hard onze studenten hebben gezwoegd om dit voor elkaar te krijgen. Het resultaat van verschillende onder hen mag gezien worden en samen met de ontwerpanalyse konden zij bewijzen dat zij ook deze problematiek van grote hellingen konden oplossen.

QUENEAU – FLOBECQ: ONTWERP VAN EEN TUIN MET HOOGTEVERSCHILLEN

Begeleiding ‘ontwerpen 1’: Johan Carrijn, Nele De Cock, Bart Depestel, Caroline Poullier

Dries Pattyn

â–ź [grondplan schaal 1/150]

38 | 1blta

0

3m

6m

1blta | 39

ONTWERPEN 1

OPDRACHTGEVER: academisch LOCATIE: Horebeke OPPERVLAKTE: +/- 2,6 ha PERIODE: april 2015 - mei 2015 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Een vierkanthoeve in de Vlaamse Ardennen zal een nieuwe bestemming krijgen en de eigenaar vraagt advies voor de omliggende groenzone.

circulatie. Grotere evenementen moeten mogelijk blijven binnen het ontwerp. Het beheer van de tuindelen zal zoveel mogelijk volgens ecologische principes gebeuren.

Er wordt een ontwerp gevraagd voor een meervoudig en gemeenschappelijk gebruik van de buitenruimtes bij een vierkanthoeve, rekening houdend met de specifieke contextuele gegevens en de intrinsieke kwaliteiten en de kenmerken van de site.

De site wordt volledig in het landschap geïntegreerd met aandacht voor onderhoudsvriendelijke inrichting: ecologie, waterdoorlaatbaarheid, energievriendelijkheid, …

Er wordt een duurzaam ontwerp voor een meervoudig gebruik van de buitenruimtes gevraagd met aandacht voor praktische

De eigenaars vragen een ontwerp gebaseerd op de principes van de ‘Arts and Crafts’ stijl en principes van William Morris

DOMEIN ‘DEN DAELE’

Nele De Cock, Johan Carrijn, Bart Depestel, Caroline Poullier

Lies Michiels - Harm Pauwels - Tim Mons - Dries Pattyn â–ź [grondplan schaal 1/600]

42 | 1blta

0

12m

24m

1blta | 43

Lies Michiels - Harm Pauwels - Tim Mons - Dries Pattyn â–ź [structuurbeplantingsplan]

44 | 1blta

1blta | 45

Lukas Perdu

â–ź [grondplan schaal 1/50]

46 | 1blta

BOUWKUNDIG TEKENEN Begeleiding: Ivan Vanbroekhoven

▼ [doorsnede A-A’]

▼ [aanzicht 1]

▲ [doorsnede B-B’]

1blta | 47

Caudron Julie 48 | 1blta

PERSPECTIEFTEKENEN

Begeleiding: Bart Depestel

Begeleiding: Bart Depestel

Perdu Lukas

PERSPECTIEFTEKENEN

1blta | 49

Mayke Belmans 50 | 1blta

HANDTEKENEN Begeleiding: Caroline Poullier

Begeleiding: Caroline Poullier

Oswald Poppe

HANDTEKENEN

1blta | 51

Lukas Perdu 52 | 1blta

HANDTEKENEN Begeleiding: Caroline Poullier

Begeleiding: Caroline Poullier

Harm Pauwels

HANDTEKENEN

1blta | 53

54 | 1blta

INTERNATIONALISERING: STUDIEREIS ENGELAND

18 mei - 21 mei 2015 Begeleiders: Dirk Baele Johan Carrijn Nele De Cock Bart Depestel Caroline Poullier Ivan Vanbroekhoven

▼[Avebury Stone Circle, Avebury (ENG)]

▲[Stourhead Gardens, Stourton (ENG)]

1blta | 55

▲[Avebury Manor Garden, Avebury (ENG)] ►[Avebury Manor Garden, Avebury (ENG)] ▼[Great Chalfield Manor, Melksham (ENG)]

◄ [Iford Manor, Iford (ENG)] ▼ [Westwood Manor, Lower Westwood (ENG)]

56 | 1blta

▲[Snowshill Manor, Snowshill (ENG)]

▲[Hidcote Manor, Hidcote Bartrim (ENG)]

▲[Rodmarton Manor, Rodmarton (ENG)]

1blta | 57

2BLTA - PUBLIEKE RUIMTE Principeschets van de Ecobrug: een ecologische verbinding tussen het puitvoetbos en Industriepark Noord

60 HOUTDOKPARK (Gent)

Timo Platteau

66 KINDVRIENDELIJKE ECOWIJK

76 BEDRIJVEN EN BIODIVERSITEIT

80 BEDRIJVEN EN BIODIVERSITEIT

(GENTBRUGGE)

(SINT-NIKLAAS)

(ANTWERPEN)

Geraard Buyck, Bert De Jonghe, Kenneth Van der Taelen

Kobe Kiekens, Kenneth Van Timo Platteau, Femke VercauPrincipe schetsteren, verlaagde Aude fietsrouteVan Brandt der Taelen Legende over een drassige biotoop

Principe doorsnede van het Staatprofiel

N16

dicht struweel

82 ABDIJ VAN AFFLIGEM

88 ABDIJ VAN AFFLIGEM

(AFFLIGEM)

(AFFLIGEM)

Ken Vanhecke, Gauthier Van Waetermeulen, Thijs Vercruysse, Sander Wallays

Arthur De Maeyer, Louis Bossant, Laurens Carpentier, Bert De Jonghe

gradientrijke gracht

transparant struweel

Fietspad

ruigte met solitaire Bomen en meerstammigen

Rijweg

Huisstijl

91 INTERNATIONALISERING: STUDIEREIS Aanzicht/sfeerbeeld van de Huisstijl Ruig bloemengrasland met solitaire bomen en meerstamigen DUITSLAND-OOSTENRIJK

Referentiebeeld va wandelp

A’

Visualisatieplan - Herbestemming adbij van Affligem Schaal: Snede A-A’ 1/75 Snede B-B’ 1/100 School Of Arts - KASK Atelier stads- en landschapsplanning Docenten: Dhr. H. Libbrecht & Dhr. P. Foré Academiejaar: 2014 - 2015 Ken Vanhecke, Gauthier Van Waetermeulen, Thijs Vercruysse & Sander Wallays B’

Hedendaagse windmolen als referentie naar de historische molen

Referentiebeeld straatprofiel (Diksmuidekaai - Kortrijk)

Referentiebeeld informatiepaneel

Doorsnede van het het ronde plein

Ontwerpschets van de ecotunnel, het terras,de vijver en de fietsbrug over de vijver.

2blta | 59 Ontwerpschets van het centrale park

Het Industriepark

ONTWERPEN 2

IN SAMENWERKING MET: Dienst Ruimtelijke Planning Gent, Sogent LOCATIE: Gent OPPERVLAKTE: 3ha PERIODE: oktober 2014 - november 2014 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------GROEPSWERK Een programma wordt samengesteld uit verschillende voorbeeldprojecten, de referentieprojecten worden per groep geanalyseerd en bediscussieerd. Van de discussie wordt een verslag opgemaakt waar thema’s en programmapunten duidelijk naar voor komen.

Methode: Er wordt per groep een stad aan het water gekozen om aan de hand wat daar gebeurt programmapunten te gaan opstellen. De informatie kan op het internet worden gezocht, daarnaast kunnen ook recente vakbladen worden geraadpleegd in de bibliotheek. Verdeel de taken per groep zodat de belasting evenredig wordt verdeeld over de groepsleden, maak ook een verslag ven de taak van de individuele groepsleden.

Verschillende thema’s worden dan via alternatieven uitgewerkt bijvoorbeeld: hoe gaan we circuleren in het park? ieder groepslid

maakt een aantal circulatieschetsen (alternatieven) die dan kunnen worden bediscussieerd in de groep. Het gaat hierbij over het afwegen van verschillende mogelijkheden, alle voorstellen worden gedocumenteerd via presenteerbare schetsen. Daarna worden door de individuele groepsleden keuzes gemaakt voor de uitwerking in het definitieve ontwerp. Dit kan ook gebeuren voor de locatie van de verschillende programmapunten.

INDIVIDUELE OPDRACHT De student ontwerpt individueel het wijkpark.

HOUTDOKPARK

Harlind Libbrecht, Luc Deschepper, Ruben Joye

62 | 2blta

Timo Platteau

0

10m

50m

â–ź [grondplan 1/1000]

2blta | 63

Timo Platteau

▼ [standpunt 1]

▼ [standpunt 3]

▼ [standpunt 5]

64 | 2blta

▼ [standpunt 2]

▼ [standpunt 4]

▼ [standpunt 7]

2blta | 65

ONTWERPEN

IN SAMENWERKING MET: PWO-onderzoeksproject KIDS LOCATIE: Nieuw Gentbrugge OPPERVLAKTE: 5 ha (waarvan 1ha als wijkpark) PERIODE: november 2014 - december 2014 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------De stad Gent wenst op de plek van het voormalige Ottenstadion in Gentbrugge een kindvriendelijke ecowijk te realiseren voor 180 tot 200 woningen met daarin ook een nieuw wijkpark van minimaal 1ha (‘Buffalopark’).

Een eerst stedenbouwkundig masterplan waarbinnen de verdere ontwikkeling zal plaatsvinden werd hiervoor reeds opgemaakt door het Antwerps bureau HUB (www.hub. eu). Hoewel de haalbaarheid van enkele van de oorspronkelijke aannames waarop dit stedenbouwkundig plan is gebaseerd intussen in vraag worden gesteld, gingen wij binnen deze ontwerpopdracht verder met het voorliggende plan. Concreet betekent dit dat een reeks ‘bouwvelden’ afgebakend werden die meteen ook het raamwerk uitmaakt waarbinnen de studenten de publieke ruimte verder vormgeven.

Vanuit het PWO-onderzoeksproject KIDS werd een voortraject uitgewerkt voor ‘Nieuw Gentbrugge’. Zo kregen studenten ondermeer inzage in de ruimtelijke en demografische situering van Gentbrugge, de toponymie van de grensstraten van het Ottenstadion, alsook een ‘perceptiestudie’ waarbij kinderen en jongeren in Gentbrugge bevraagd werden op hun behoeften, en de behoeften van de wijk.

Vanuit de tweeledige vraagstelling (kindvriendelijkheid en duurzaamheid), werd studenten gevraagd om individueel een ontwerp te presenteren, en hun volledige ontwerpproces onder de vorm van 3 A1posters toe te lichten.

KINDVRIENDELIJKE ECOWIJK OTTENSTADION

Ruben Joye, Luc Deschepper, Harlind Libbrecht

Geraard Buyck

â–ź [grondplan schaal 1/1000]

68 | 2blta

0

10m

50m

2blta | 69

Bert De Jonghe 70 | 2blta

0

10m

50m

â–ź [grondplan schaal 1/1000]

2blta | 71

Bert De Jonghe

▼ [De drie niveau’s in beeld: spel/verkeer/waternetwerk]

▼ [Plaza (verkeersdraaicirkel)]

72 | 2blta

â–ź [overzichtsbeeld met situering simulaties]

â–ź [Waterinfiltratie forum)]

2blta | 73

74 | 2blta

Kenneth Van der Taelen

â–ź [grondplan schaal 1/1000]

0

10m

50m

2blta | 75

ONTWERPEN 2

OPDRACHTGEVER: Vlaamse Gemeenschap, departement Leefmilieu, Natuur en Energie (LNE), dienst Milieu-integratie LOCATIE: Schendelbeke, Antwerpen, Sint-Niklaas en Bornem OPPERVLAKTE: divers PERIODE: februari 2015 - april 2015 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------De dienst Milieu-integratie, departement Leefmilieu, Natuur en Energie (LNE) van de Vlaamse Gemeenschap wil met de werking ‘Bedrijven en Biodiversiteit’ bedrijventerreinen in Vlaanderen (her)ontwerpen met meer aandacht voor biodiversiteit. Het potentieel van natuur op bedrijventerreinen wordt momenteel nog onderbenut. Daarnaast biedt een meer natuurlijke en multifunctionele inrichting van bedrijventerreinen voordelen (gezondheid, werksfeer, imago, …) voor werknemers en buurtbewoners, zoals binnen het stadproject ‘Investeer in groen, winst verzekerd!’ aangetoond werd.

Het project ‘Biodiverse bedrijventerreinen in het ontwerp’ maakt onderdeel uit van deze werking en heeft tot doel de ecologische inrichting van openbare ruimten en tuinen in de curricula van de opleidingen ‘Bachelor in de Landschaps- en Tuinarchitectuur’ in het Vlaams hoger onderwijs te stimuleren. In het kader van deze integratie werd een ontwerpopdracht voor verschillende bedrijventerreinen in Vlaanderen uit-

gevoerd. Hiervoor werden vier bedrijventerrein geselecteerd. Ze kennen elk hun eigen problematiek en mogelijkheden.

De ateliers werden voorafgegaan door een inleidende studiedag en de tweede projectweek van het academiejaar 2014-2015 werd ingericht in het kader van ontwerpen en biodiversiteit. Naast lezingen en excursies naar onder andere de ecologisch ontworpen High Tech Campus te Eindhoven werd er door de studenten en docenten actief meegeholpen aan beheerwerken in 2 Vlaamse natuurgebieden, met name Het Speelhof te Stekene en de Saleghemkreek te Meerdonk.

De ontwerpen werden tussentijds en finaal becommentarieerd door de betrokken bedrijven, ontwikkelingsmaatschappijen of stedelijke diensten Ruimtelijke Ordening.

Een aantal ontwerpen zijn door de dienst Milieu-integratie geselecteerd voor een reizende tentoonstelling met doel het project Bedrijven en Biodiversiteit te promoten.

BEDRIJVEN EN BIODIVERSITEIT

Luc Deschepper, Ruben Joye, Harlind Libbrecht

Kobe Kiekens - Kenneth Van der Taelen 78 | 2blta

â–ź [inventarisatie huidige vegetatie]

Principeschets van de Ecobrug: een ecologische verbinding tussen het puitvoetbos en Industriepark Noord

Principe schets verlaagde fietsroute over een drassige biotoop

Legende

Principe doorsnede van het Staatprofiel

N16

dicht struweel

gradientrijke gracht

transparant struweel

Fietspad

ruigte met solitaire Bomen en meerstammigen

Rijweg

Huisstijl

Aanzicht/sfeerbeeld van de Huisstijl Ruig bloemengrasland met solitaire bomen en meerstamigen

Referentiebeeld van de gebruikte wandelpaden

Doorsnede van het het ronde plein

Ontwerpschets van de ecotunnel, het terras,de vijver en de fietsbrug over de vijver.

Ontwerpschets van het centrale park

Het Industriepark Noord te St Niklaas

Het Presentatieplan - Ontwerpen 2 Hogeschool Gent Faculteit:

School of Art - Kask Opleiding:

Landschaps- & Tuinarchitectuur

Namen: Kobe Kiekens Kenneth Van der Taelen Datum: 08/05/’15

Groep : 2BLTA 3

2blta | 79

80 | 2blta

Timo Platteau - Femke Vercauteren - Aude Van Brandt

2blta | 81 0

40m

240m

schaal 1/2500 â–˛[ontwerpplan - schaal 1/5000]

ATELIER STADS- EN LANDSCHAPSPLANNING

OPDRACHTGEVER: Regionaal Landschap Schelde en Durme LOCATIE: Affligem OPPERVLAKTE: 32 ha PERIODE: februari 2015 - mei 2015 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Het zacht glooiende landschap tussen Aalst, Opwijk, Asse en Affligem wordt ook wel het ‘gebied van de duizend gaatjes’ genoemd omwille van de kleinschalige, sterk versnipperde open ruimte en verstrooide bebouwing. Het project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ wil de identiteit van het gebied versterken door duurzame landschapsontwikkeling. Er wordt gewerkt aan een kwaliteitsvol landschap met veel belevingswaarde en met ruimte voor verschillende functies zoals natuur, landbouw, bosbouw, jacht, visvangst, recreatie en erfgoed. (RLSD, 2014) Binnen het gebiedsgericht project Landschap van Erembald tot Kravaalbos speelt de Abdij van Affligem een sleutelrol. Enerzijds komen de verschillende doelstellingen van het project hier samen: landschap, erfgoed, toerisme, hopcultuur, natuur en integraal waterbeheer. Anderzijds herbergt de site en haar ruimte omgeving een scala aan potenties. De Abdijsite is ideaal gesitueerd om uit te bouwen als toeristisch portaal en trekpleister voor het ruimere gebied.

En de belevingswaarde van de site kan verder versterkt worden door in te spelen om de historiek van de site (herstel oude boomgaarden, visputten, tuin,…).

Een globale ruimtelijke visie over de verdere ontwikkeling van de Adbij en omgeving is van cruciaal belang in het volledige project.

Centrale vraagstuk is “hoe kan de Abdijsite ruimtelijk en maatschappelijk terug een centrale plek vormen in de streek?”. Vier hoofdthema’s zullen richting geven aan het masterplan: landschap, bebouwing, mobiliteit & recreatie. Er wordt een masterplan opgemaakt dat een antwoord biedt aan bovenstaande projectvraag en minimaal aan de gestelde ambities. Dit masterplan geeft de contouren aan voor een oplossing op korte termijn voor de verdere ontwikkeling van de site en geeft een visie voor de ontwikkeling op lange termijn van de ruimere omgeving. Een geïntegreerde visie waar een meerwaarde bekomen wordt door verschillende invalshoeken te combineren is onontbeerlijk. Bij alle elementen en aangegeven scenario’s moet het streven naar ontwikkeling en vernieuwing op een creatieve manier gecombineerd worden met een maximaal respect voor het authentieke karakter van de Abdij-site en het omringende landschap.

ABDIJ VAN AFFLIGEM, EEN POORT TOT HET LANDSCHAP VAN EREMBALD TOT KRAVAALBOS

Rik De Vis, Steve Van Ryckeghem, Pieter Foré, Harlind Libbrecht

Ken Vanhecke - Gauthier Van Waetermeulen - Thijs Vercruysse - Sander Wallays

2.1 Infrastructuur en groenstructuren

▼ [analyse - infrastructuur en groenstructuren]

Op deze kaart zijn de grote structuren te zien. De straten met de typisch Vlaamse lintbebouwing komen sterk naar voren. Verder weg van de straten

2.2 Recreatie is er sprake van een meer open landschap. Er wordt veel aan landbouw gedaan, dus zijn er heel wat akkers en weilanden. ▼ [analyse - recreatie]

Centraal op de kaart (aangeduid in het geel) ligt de abdij met de bijhorende gebouden. Deze ligt redelijk afgezonderd van de drukke straten en de bebouwing. De abdij ligt tussen de velden en bebossingen. Rechts van de abdij is een grote oppervlakte te zien. Deze akkers en weilanden behoren tot een vroegere kouter.

De bebossingen zijn redelijk groot en langgerekt. Ze kunnen een corridor of stapsteen vormen voor dieren en planten doorheen het open landschap.

Verder zijn in het blauw twee grote vijvers te zien. Historisch gezien lagen er vijvers recht voor de abdij in het diepste punt van de vallei. Dit waren visvijvers van de abdij.

Hier zijn de belangrijkste fiets- en/of wandelroutes te zien die door het landschap van Affligem lopen. In het rood is de ‘Abdij van Affligem Fietsroute’ te zien. Deze fietstocht is 29,1km lang puur genieten van het landschap en de omgeving van de abdij van Affligem.

2.3 Historische elementen ▼ [analyse - historische elementen] In het blauw is de Hop- en Kluiswandeling te zien. Deze wandelroute neemt je 5,5km lang mee doorheen de dichte omgeving van de abdij van Affligem.

Opnieuw is de abdij in het geel aangeduid. Verder lopen er nog enkele routes langs dezelfde paden.

Deze kaart geeft een duidelijke weergave van al de elementen die vroeger in het gebied aanwezig 84 | 2blta waren (en eventueel nog zijn). Centraal, in het geel vinden we opieuw de abdij. Verder zijn de grote vijvers te zien. Dit waren voornamelijk visvijvers die de paters van de abdij moesten voorzien van vis. Ook de verschillende boomgaarden en historische bebossingen zijn duidelijk te zien. Langs de

▼ [doorsnede A-A’]

A

Visualisatieplan - Herbestem

A

Schaal: Sne Sne

School Of Arts - KASK Atelier stads- en landschapsp Docenten: Dhr. H. Libbrecht & Academiejaar: 2014 - 2015

Ken Vanhecke, Gauthier Van Thijs Vercruysse & Sander Wa B

B’

B

B’

Referentiebeeld verblijfplein Fosselstraat - Nieuwe kassei - Langestraat

Hedendaagse windmolen als referentie naar de historische molen

Referentiebeeld straatprofiel (Diksmuidekaai - Kortrijk)

Referentiebeeld informatiepaneel

2blta | 85

Boomgaard

Zen-tuin Ligweide

Abdij ple

in

A

Hopveld

A’

Visvijver

Ruïne Hedendaagse windmolen Volkstuintjes Fietsverhuur Boomgaard

tel

e & hos

Brasseri Boomgaard

ing

Ken Vanhecke - Gauthier Van Waetermeulen - Thijs Vercruysse - Sander Wallays

Parking

Park

86 | 2blta

Hopveld

B

B’

â–ź [masterplan - zonder schaal]

Kouter

Presentatieplan - Herbestemming abdij van Affligem Schaal: 1/1200 School of Arts - KASK Atelier stads- en landschapsplanning Docenten: Dhr. H. Libbrecht & Dhr. P. ForĂŠ academiejaar 2014-2015 Ken Vanhecke, Gauthier Van Waetermeulen, Thijs Vercruysse & Sander Wallays - 2blta4 Legende Bomen van 1e, 2e en 3e hoogte Rode beuk Grasveld/ weiland

Gebouwen die tot de abdij behoren

Gebouwen

Akkerland

Straat, wandel- en fietspad in cementbetonverharding

Haagmassief bij parking

Parkings in halfopen verharding - betongrasdallen

Visvijver

2blta | 87

Vaste planten in bakken op het voorplein en in de zen-tuin

88 | 2blta

Arthur De Maeyer - Louis Bossant - Laurens Carpentier - Bert De Jonghe

â–ź [masterplan, zonder schaal]

2blta | 89

90 | 2blta

INTERNATIONALISERING: STUDIEREIS DUITSLANDOOSTENRIJK

DER ZEIT IHRE KUNST, DER KUNST IHRE FREIHEIT. DE BAROK- EN DE LANDSCHAPSTUINEN VAN MIDDEN EUROPA. 12 mei - 21 mei 2015 Begeleiders: Rik De Vis Ruben Joye

▲ [Schweizergarten, Wenen (AT)] ►[MuseumsQuartier, Wenen (AT)]

▲[Belvederegarten, Wenen (AT)]

2blta | 91

â–ź[Wienerwald, Rekawinkel (AT)]

92 | 2blta

2blta | 93

◄ [schetsoefening Wienerwald, Rekawinkel (AT)] ▼ [Foerster-Stauden, Potsdam (DE)]

▲[Stift Melk, Melk (AT)] ►[BUGA 2015, Havelregion (DE)] ▼[Garten Sanspareil, Wonsees (DE)]

▼[Schloss Schönbrunn, Wenen (AT)]

94 | 2blta

2blta | 95

◄ [Schlosspark Nymphenburg, München (DE)] ▼ [Olympiapark, München (DE)]

▲[BUGA 2015, Havelregion (DE)] ◄[BUGA 2015, Havelregion (DE)] ▼[Natur-Park Schöneberger Südgelände, Berlijn (DE)]

2blta | 97

â–ź[groepsfoto tijdens een landschapswandeling in het Wienerwald, Rekawinkel (DE)]

LEGENDE: Intensief beheerd gras

Plaatselijke steenslag verharding

3BLTA - STAGE & BACHELORPROEF HET LAPPERSFORTPARK Hergebruikt element Half gepoleiste voor verlichtingsvoorziening betonverharding

Gemengde borders

Zitelement tussen oude spoorwegbedding

Stroken geborstelde Bloemenrijk grasland betonverharding, 1.50m breed (wandelpaden)

KLAAR OM TE LATEN ZIEN GERBEN VAN SCHOOTE BACHELORPROEF VOORSTELLINGSPROFIELEN EN VISUALISATIES 3BLTA1 100 BACHELORPROEF - LAPPERSFORTPARK: VERRASSEND GROEN (BRUGGE)

Hergebruikte verlichtingspalen

Picknickbanken verspreidt over de site

Spoorwegbermplas

Oevervegetatie aan rand van plas

Treinbilzen tussen extensief Voormalige treinsporen beheerd grasland blijven liggen

Fietsenstalling

Drijvend vlonderpad over spoorwegbermplas, 4 meter breed

Vlonderpad doorheen bos met gerecycled kunststof

Loofboom

Spontane ontwikkeling

Bos met kruidachtige ondergroei

Prefab beton vloerplaten (200x200x14 met omranding)

Betonnen kantopsluiting tussen water en uniforme ligzone

Dambordpatroon voorzien in terras

Faculteit School of Arts KASK - Koninklijk Conservatorium Campus Bijloke – J. Kluyskensstraat 2 9000 Gent Tel : 09/267.01.00

108 BACHELORPROEF - LAPPERSFORTPARK: VERRASSEND GROEN (BRUGGE)

ACADEMIEJAAR 2014-2015

Gert-Jan Timmerman

Gerben Van Schoote

Doorsnede CC`

Schaal: 1/250

Ondergrondse parking en kantoren van Residentie Lappersfort.

Fietzone voetgangers

Voetgangers

Kanaal van Gent naar Oostende

Fietzone voetgangers

GROEN BLAUW NETWERK WATERFRONT

109 BACHELORPROEF - LAPPERSFORTPARK: Locatie: Twee steigers te voorzien in de spoorbermplas nabij de ingang van St. Michiels en het Lappersfortpark.

VERRASSEND GROEN (BRUGGE)

110 BACHELORPROEF - LAPPERSFORTPARK: VERRASSEND GROEN (BRUGGE)

Marlies Decruy

Niels Decouvreur

114 BACHELORPROEF - LAPPERSFORTPARK: VERRASSEND GROEN (BRUGGE)

Doorsnede AA` Schaal: 1/150

Bloemrijke heuvels Beton met ruwe afwerking als wandelpad tussen de bestaande sporen.

Open treinwagons als tijdelijke installatie van een plantencollectie en zit- en speelelement.

Stalen open constructie gebouwd naar bestaande infrastructuur.

Spontane begroeiingen kunnen zich gaan vestigen.

Doorsnede DD` Schaal: 1/250 Hoogstamboomgaard in een geometrisch verband. Sociale contacten stimuleren.

Fietzone Voetgangers

Voetgangers

Kanaal van Gent naar Oostende

Fietzone voetgangers

GROEN BLAUW NETWERK RUSTPLAATSEN EN VERLAAGD WANDELEN AAN HET KANAAL

117 INTERNATIONALISERING: STUDIEREIS BARCELONA

Zonneterras nabij de zomer- en winterbar en open gallerij.

De open gallerij kan dienen voor eventuele tentoonstellingen voor kunst, architectuur enz...

Hemelwater van het gebouw bufferen en rustig laten infiltreren in de bodem.

LAPPERSFORTPARK SOCIAAL- EN RECREATIEVE RUIMTES

Len Dewulf

Doorsnede BB` Schaal: 1/150 Polyvalente open ruimte voor mogelijke evenementen.

Spontane ontwikkeling

Bloemrijke heuvels Beton met ruwe afwerking als wandelpad tussen de bestaande sporen.

Verdiepte put voor speelgelegenheid en enventuele installaties zoals een jump route (trampoline) in de zomer. Open trein als zit- en speelelement.

Multifunctioneel open grasveld (gesaneerde zone en in het Lappersfortpark) voor sport- en spelgelegenheid.

Accentboom met mooie herftverkleuring. (Liquidambar styraciflua) Open treinwagon als zit- en speelelement.

LAPPERSFORTPARK SOCIAAL- EN RECREATIEVE RUIMTES

Doorsnede EE` Schaal: 1/250 Omvormingsbeheer van het populierenbos. Ze worden vervanger door een waaier van inheemse loofboomsoorten. Een aantal populieren mogen blijven en oud worden.

Overgang van het natte bos naar het parkbos. De twee bunkers worden behouden als speelelement en mede De grazige open plek in het bos kan dienen als speel- en rustplek voor bezoekers van het lappersfortbos. Rondom staan er bestaande bomen die perfect kunnen zo zal het karakter van het lappersfortbos behouden worden. De bospaden worden behouden met hier en daar dienen als klimbomen. De boom `Welke hand heeft mij geplant` moet behouden worden om de historie niet te vergeten en kan als afspreekplaats dienen. uitbreidingen waar nodig om de circulatie te optimaliseren.

LAPPERSFORTBOS VERSTERKEN VAN DE NATUURWAARDEN

Het lappersfortbos krijgt een uitbreiding om echt te kunnen spreken van een parkbos.

3blta | 99

BACHELORPROEF

OPDRACHTGEVER: Stad Brugge LOCATIE: Brugge OPPERVLAKTE: +/- 36 ha PERIODE: februari 2014 - juni 2015 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------De Bachelorproef BLTA voor het academiejaar 2014 -2015 kadert in een opdracht voor maatschappelijke dienstverlening van de School of Arts met de Stad Brugge.

De academische projectstudie ’ Lappersfortpark : verrassend Groen 36 HA ‘ sluit nauwkeurig aan bij de pedagogische en methodische doelstellingen van onze professionele Bachelor opleiding in de Landschaps- en Tuinarchitectuur. Daarbij rijkt het studieproject alle kansen aan om de vooropgestelde competentieontwikkelingen en vaardigheden en de architecturale creativiteit van onze studenten te activeren.

De student dient voor deze academische opdracht te kiezen voor een duurzaam en ruimtelijk kwalitatief Lappersfortpark (open ruimte, sport en spel, natuur en zorgwonen).

Een belangrijke uitdaging voor de student bestaat hierin , de grote hoeveelheid aan informatie omtrent de verschillende invalshoeken van de ontwerpopdracht en de

visienota te ‘ assimileren’ en te leren ‘hoe’ daarmee om te gaan. (cfr. beleidsvisies, vakliteratuur, digitale informatiedragers, plannen, kaartmateriaal, terreinanalyses, referentieprojecten, flankerende lessen en werkcolleges enz..)

Volgende vragen betekenden een leidraad voor de stoffering en de opbouw van de posters, de redeneerlijn en de structurele visie op het projectgebied: • Wat is de landschappelijke en stedenbouwkundige beleving van het Lappersfortpark?

• Hoe zie je de rol van het nieuwe Lappersfortpark?

• Ontwerp en beheer: Welke denkpistes kan je ontwikkelen i.v.m. de uitgangsprincipes van harmonisch parkbeheer op macro – meso en micro - planniveau? Wat zijn de onderhoudskosten voor de civieltechnische aspecten?

(maquette: Olivier Paillot)

BACHELORPROEF LAPPERSFORTPARK: VERRASSEND GROEN

Rik De Vis, Harlind Libbrecht, Luc Deschepper

Faculteit School of Arts KASK - Koninklijk Conservatorium Campus Bijloke – J. Kluyskensstraat 2 9000 Gent Tel : 09/267.01.00

Gerben Van Schoote

! !

▼ [bestaande toestand (onderdeel groepswerk)] !

R 2014-2015

ELEM

ELEMENTEN

!

! !

!

Faculteit School of Arts KASK - Koninklijk Conservatorium Campus Bijloke – J. Kluyskensstraat 2 9000 Gent Tel : 09/267.01.00

P

!

LEGE !

ELEMENTEN

!

BESTAANDE TOESTAND P !

DE GEEST VAN DE PLEK

LEGENDE PICTOGRAMMEN !

‘Het lappersfortpark, verrassend groen’, een mooie toekomst. De site waar zijn natuur lange periode onder constante druk van industrie en infrastructuur stond wil niet meer afzien. Het wil herleven en in zijn volledige vrijheid, iets laten zien! Dankzij het groen project van Brugge is er de mogelijkheid tot een opwaardering van het terrein.

KERK

Sporen van zijn geschiedenis zijn nog zeer tastbaar op de site. Een gescheurde boom getuigd van de moeilijk periode voor het bos en zijn natuur. Het bos wou zich wel verder ontwikkelen maar werd hier steeds in beperkt.

Vooral door de uitbreiding van industrie en zijn infrastructuur. De oude aanwezige materialen zijn zo waardevol zodat we ze niet links kunnen laten liggen. De karakteristieke waarde is een troef die in het ontwerp zeker moet aanbod komen. Gecorrodeert staal, betonresten, treinbilzen en steenkool vertellen elk hun verhaal over de industriële evolutie van de site. Betonnen bunkers en vervallen watertoren bieden potentieel voor een ontwerp met een verhaal.

SCHOOL

De site wil uit zijn isolement treden en zich open stellen voor de gemeenschap. Het is dan ook de ambitie om af te raken van dit sterk verlaten karakter en in plaats daarvan zich te gaan profileren tot trekpleister voor jong en oud.

FIETSWEGEL

P

PARKING

SUPERMARKET

NMBS OPSLAG

WATERTOREN

INDUSTRIE

BUNKER

BRUG

VERGROENING BIJENKAST & INSECTENHOTEL EINDRESULTAAT VAN DE OPGEMAAKTE ANALYSES WATERLOOP

SYNTHESE GROEN-BLAUW NETWERK WEGENIS

TUNNEL

POEL

!

AANDACHTSPUNTEN

SPOORWEG

MATERIALEN

VERLATEN

NIEUW WOONCOMPLEX

BEBOUWING

In het Ruimtelijk structuurplan Brugge wordt sterk gehamerd op de GROEN-BLAUW structuur die Brugge vorm heeft. Brugge als middelpunt van kanaallandschap. Deze GROEN-BLAUW structuur spreekt ons als landschapsarchitect zeer hard aan. Het is SPOORWEG ook onze taak om dit groenblauw netwerk te beschermen en te versterken.

Rondom de historische kern hebben zich deelgemeenten gevestigd. Deze is ook tijdens de 19de eeuw zeer sterk aangegroeid.

VISIE NEUTELING

TOEGANGKELIJKHEID

BOMBARDIER

Een ander scenario is het op palen zetten van de gehele treinverbinding door de site.

Voor de toegankelijkheid aan de Spoorwegstraat te bevorderen kan er een doorsteek gebeuren door de talude. De trein zal over deze ingang via palen rijden.

In dit scenario zien we dat de treinverbinding aan de spoorwegstraat volledig onder de grond is gedoken.

Zo is er een uitstekende scociale controle en kan toegankelijkheid geen probleem vormen voor de bewoners van St. Michiels.

Het groen-blauwe netwerk kan hierdoor versterken.

Een groene doorsteek onstaat in de ministad om het Lappersfortpark met de middeleeuwse stad te verbinden.

Bombardier als een minstad waar functies zoals zorgwonen, wonen, sport, werken in het groen en ambachtlieden kunnen plaatvinden.

ISOLATIE

BOMBARDIER

De poel heeft de mogelijkheid om tot zwempoel te worden ingericht.

De treintalude verdwijnt en maakt plaats voor een wandelzone met rustplaatsen.

In dit scenario kan er een verbinding komen over het water van de Spoorwegstraat tot het rangeerterrein.

De treintalude aan de binnenzijde van het rangeerterrein kan vrijkomen en zo plaats maken voor een wandelzone plus ligweide aan het water.

Een uitbreiding van het Lappersfortpark waar water en sport sterk vertegenwoordigd kan worden.

RANGEERTERREIN

HET LAPPERSFORTBOS

Er zal een groene as onstaan door deze ministad die het Lappersfortpark, ministad en de middeleeuwse stad zullen verbinden met elkaar.

Spontane vegetatie moet behouden worden en er wordt gestreeft naar een boom en kruidlaag.

Het laatste scenario is het `niets doen principe` we laten de plek de komende tien jaar begaan en kijken dan welke vegetatie we zullen behouden.

Het tweede scenario is het saneren van de hele site zoals in het referentieproject Park Spoor Noord. Voor dit scenario is er meer budget nodig en vergaat de geest van de plek meer.

Dit scenario bewaard de geest van de plek en straalt rust uit.

Het eerste scenario is de combinatie van saneren, ophoging en spontane vegetatie zoals in het referentieproject Park Zollverein.

Het rangeerterrein heeft drie mogelijke scenario`s.

De ene talude kan een wandelzone worden met de connectie tot de open ruimte .

Het Lappersfortbos kan in zijn tweede scenario uitbreiden tot waar Bombardier nu momenteel gevestigd is. Er kan een natuurlijke speelzone onstaan door middel van de bestaande taluds met water.

OPSLAGPLAATS EN TOREN

HET LAPPERSFORTBOS

Voor het scenario in verband met de infrastructuur binnen de site kunnen er meerdere invullingen zijn. De eerste is het laten vergroenen van de watertoren zodat deze een aantrekkelijk beeld krijgt.

Een andere mogelijkheid voor de toren is het volledig verwijderen of restaureren zodat deze toegangkelijk is voor bezoekers die de hele site van bovenuit kunnen bewonderen. De opslag plaats kan volledig intact blijven en er kunnen andere functies aan gegeven worden zoals een buurtsporthal met café of een zorgcentrum.

Een andere manier voor de opslagplaats is het behouden van de constructiedelen zoals het dak en steunpalen.

De wanden worden open gemaakt om van deze plek een open kunstgalerij te maken of in de zomer een bar met rondom water.

In het eerste scenario kan het Lapperfortsbos toegankelijk worden gemaakt voor bezoekers. Het overtollig water in het bos kan samen een plas water vormen waar bezoekers kunnen vertoeven.

Heel belangrijk voor het Lappersfortbos is de aanwezigheid van water.

Dit water kan leiden tot verschillende scenario`s.

Spontane begroeiingen op het oude rangeerterrein worden zoveel mogelijk behouden. Zo zal de site haar eigen karakter kunnen tonen.

De Bombardier site word omgetoverd naar een ministad waar functies zoals zorgwonen, sport, scholen, wonen en ambachtslieden kunnen plaatsvinden.

Lange termijn

Op middel lange termijn zal het rangeerterrein transformeren naar een park van rust en recreatie.

Het Nmbs gebouw zal transformeren naar een zomer- en winterbar, indoor skatepark en een galerij voor allerlij activiteiten.

Middel termijn

LIJKE CONCEPTEN

▼ [scenario’s en ruimtelijke concepten]

behalve treinbilzen) zullen worden opgeruimd om zo spontane

rden.

en groen-blauw netwerk onstaan langs de oostelijke zijde van oene gordel tot de middeleeuwse stad langs het kanaal.

3blta | 103

E

E`

D

Gerben Van Schoote

â–ź [masterplan schaal 1/2500]

104 | 3blta

Losse bomengroep Hoogstamboomgaard Bomenweide Bomenrij

BOSPAD

ZITELEMENT

Hergebruik betonplaten (stelcon)

Gesaneerde zone in het Lappersfortpark

HOOILAND

Drie types: nat, vochtig en droog

Groen Blauw netwerk versterken

OPEN TREINWAGONS

Kanaal Gent/Oostende Lijsterbeek en Zuidervaardje Spoorbermplas

OVERSTROMINGSGEBIED

GALERIJ

NATUURLIJK SPEELTERREIN

Naambekendheid verhogen Informatie voorzien over dit terrein bij de ingangen

MULTIFUNCTIONEEL SPEELELEMENT

Verdiepte put als speelelement In de zomer als jump route (trampoline)

ZONNETERRAS

Nabij de zomer- en winterbar

VERLICHTING

Op de talude van het Lappersfortbos Binnenin het Lappersfortpark

BUITEN PROJECTIE

Zijkant van bestaande bunker als scherm

STEIGER

Twee steigers in de spoorbermplas

Galerij voor eventuele evenementen.

SPONTANE ONTWIKKELING

Binnenin het Lappersfortpark

Treinwagons voor tijdelijke installaties

In het gebied Lappersfortbos In het gebied hooiland

Treinwagons voor speel- en zitgelegenheid

WATERFRONT

Connectie met het water

WATERLOPEN

Kan ook fungeren als speelelement voor kinderen

VLONDER

Het waarderen van fauna en flora

SPORTGRASVELD

Behouden + uitbreiding in het Lappersfortbos

Het Lappersfortbos Losse solitaire bomengroep

Bloemrijke heuvels binnenin het Lappersfortpark Bloemrijke oevers nabij de residentie Lappersfort Bloemrijke treintalude binnenin het Lappersfortpark Bloemrijke gracht nabij de zomer- en winterbar

BLOEMENRIJKE BEGROEIINGEN

Accentbomen Clumps Bomenweide Bomenrij

BOOMBEPLANTING

LEGENDE

B

A`

A

3blta | 105

B`

C C`

Gerben Van Schoote

▼ [impressie]

HET LAPPERSFORTPARK KLAAR OM TE LATEN ZIEN GERBEN VAN SCHOOTE

BACHELORPROEF

VOORSTELLINGSPROFIELEN EN VISUALISATIES 3BLTA1

Faculteit School of Arts KASK - Koninklijk Conservatorium Campus Bijloke – J. Kluyskensstraat 2 9000 Gent Tel : 09/267.01.00

ACADEMIEJAAR 2014-2015

Doorsnede CC`

Schaal: 1/250

Ondergrondse parking en kantoren van Residentie Lappersfort.

Fietzone voetgangers

Voetgangers

Kanaal van Gent naar Oostende

Fietzone voetgangers

GROEN BLAUW NETWERK WATERFRONT

Doorsnede DD` Schaal: 1/250 Hoogstamboomgaard in een geometrisch verband. Sociale contacten stimuleren.

Locatie: Twee steigers te voorzien in de spoorbermplas nabij de ingang van St. Michiels en het Lappersfortpark.

Fietzone Voetgangers

Voetgangers

Kanaal van Gent naar Oostende

Fietzone voetgangers

GROEN BLAUW NETWERK RUSTPLAATSEN EN VERLAAGD WANDELEN AAN HET KANAAL

▼ [sociaal- en recreatieve ruimtes]

Locatie: Twee steigers te voorzien in de spoorbermplas nabij de ingang van St. Michiels en het Lappersfortpark.

Doorsnede AA` Schaal: 1/150 Bloemrijke heuvels Beton met ruwe afwerking als wandelpad tussen de bestaande sporen.

Open treinwagons als tijdelijke installatie van een plantencollectie en zit- en speelelement.

Stalen open constructie gebouwd naar bestaande infrastructuur.

Spontane begroeiingen kunnen zich gaan vestigen.

Hemelwater van het gebouw bufferen en rustig laten infiltreren in de bodem.

Zonneterras nabij de zomer- en winterbar en open gallerij.

De open gallerij kan dienen voor eventuele tentoonstellingen voor kunst, architectuur enz...

LAPPERSFORTPARK SOCIAAL- EN RECREATIEVE RUIMTES

▼ [sociaal- en recreatieve ruimtes]

Doorsnede BB` Schaal: 1/150 Polyvalente open ruimte voor mogelijke evenementen.

Spontane ontwikkeling

Doorsnede AA` Schaal: 1/150

Bloemrijke heuvels Beton met ruwe afwerking als wandelpad tussen de bestaande sporen.

Bloemrijke heuvels Beton met ruwe afwerking als wandelpad tussen de bestaande sporen.

Verdiepte put voor speelgelegenheid en enventuele installaties zoals een jump route (trampoline) in de zomer. Open trein als zit- en speelelement.

Multifunctioneel open grasveld (gesaneerde zone en in het Lappersfortpark) voor sport- en spelgelegenheid.

Accentboom met mooie herftverkleuring. (Liquidambar styraciflua) Open treinwagon als zit- en speelelement.

LAPPERSFORTPARK

SOCIAAL-treinwagons EN RECREATIEVEals RUIMTES Open tijdelijke installatie van een plantencollectie en zit- en speelelement. ▼ [versterken van de natuurwaarden] Stalen open constructie gebouwd naar bestaande infrastructuur.

Spontane begroeiingen kunnen zich gaan vestigen.

LAPPERSFORTPAR SOCIAAL- EN RECREATIEV Doorsnede EE` Schaal: 1/250 Omvormingsbeheer van het populierenbos. Ze worden vervanger door een waaier van inheemse loofboomsoorten. Een aantal populieren mogen blijven en oud worden.

106 | 3blta

Overgang van het natte bos naar het parkbos. De twee bunkers worden behouden als speelelement en mede De grazige open plek in het bos kan dienen als speel- en rustplek voor bezoekers van het lappersfortbos. Rondom staan er bestaande bomen die perfect kunnen zo zal het karakter van het lappersfortbos behouden worden. De bospaden worden behouden met hier en daar dienen als klimbomen. De boom `Welke hand heeft mij geplant` moet behouden worden om de historie niet te vergeten en kan als afspreekplaats dienen. uitbreidingen waar nodig om de circulatie te optimaliseren.

LAPPERSFORTBOS VERSTERKEN VAN DE NATUURWAARDEN

Het lappersfortbos krijgt een uitbreiding om echt te kunnen spreken van een parkbos.

▼ [beplantingsplan detailontwerp]

HET LAPPERSFORTPARK KLAAR OM TE LATEN ZIEN GERBEN VAN SCHOOTE

BACHELORPROEF

TECHNISCH DETAIL

3BLTA1

ACADEMIEJAAR 2014-2015

Faculteit School of Arts KASK - Koninklijk Conservatorium Campus Bijloke – J. Kluyskensstraat 2 9000 Gent Tel : 09/267.01.00

Locatie: Twee steigers te voorzien in de spoorbermplas nabij de ingang van St. Michiels en het Lappersfortpark.

▼ [technische details]

3blta | 107

Gert-Jan Timmerman

▼ [detailontwerp]

OORD - ZUID

ECT

STE ZITTIJD

enslag

g

10/06/2015

3BLTA 1

Faculteit School of Arts KASK - Koninklijk Conservatorium Campus Bijloke – J. Kluyskensstraat 2 9000 Gent Tel : 09/267.01.00

N SCHAAL: 1 250

Begeleidende docent: De heer L. Deschepper

0

GERT-JAN TIMMERMAN

5

10

15

VOORSTELLINGSPROFIEL D-D’ (1/200)

Nieuwe invulling tussen bestaande sporen met vooral wandelpaden, losse solitaire bomengroepen en spontane ontwikkeling

Gemengde borders

Zitelement tussen oude spoorwegbedding

Stroken geborstelde Bloemenrijk grasland betonverharding, 1.50m breed (wandelpaden)

108 | 3blta

Verbinding tussen ingang Sint-Michiels & fietsverbinding op oude spoorwegbedding

Noord - Zuid verbinding doorheen het parkgebied

Hergebruikte verlichtingspalen

Picknickbanken verspreidt over de site

Spoorwegbermplas

Oevervegetatie aan rand van plas

Treinbilzen tussen extensief Voormalige treinsporen beheerd grasland blijven liggen

Fietsenstalling

Drijvend vlonderpad over spoorwegbermplas, 4 meter breed

Vlonderpad doorheen bos met gerecycled kunststof

Loofboom

Spontane ontwikkeling

Bos met kruidachtige ondergroei

Prefab beton vloerplaten (200x200x14 met omranding)

Betonnen kantopsluiting tussen water en uniforme ligzone

Dambordpatroon voorzien in terras

20

Marlies Decruy

â–ź [detailontwerp]

25m

3blta | 109

Niels Decouvreur

▼ [visie]

▼ [doorsneden]

110 | 3blta

â–ź [doorsneden]

â–ź [doorsnede plantput bomenplein en vijver]

3blta | 111

Niels Decouvreur 112 | 3blta

â–ź [detailontwerp]

â–ź [beplantingsplan detailontwerp]

3blta | 113

Len Dewulf 114 | 3blta

â–ź [masterplan]

3blta | 115

116 | 3blta

INTERNATIONALISERING: STUDIEREIS BARCELONA

2 maart 2015 - 5 maart 2015 Begeleiders: Harlind Libbrecht Dirk Baele

3blta | 117

118 | 3blta

3blta | 119

▼[zicht over Barcelona vanaf ‘Carrer de Mühlberg’, Barcelona (ES)]





BANABA LANDSCHAPSONTWIKKELING 122 VISUEEL RUIMTELIJKE LANDSCHAPSANALYSE VAN DE ZWINSTREEK

128  (RE)DISCOVERING THE EMERALD NECKLACE COLENTINA RIVER

Mathijs Staelens, Frederic Schobben, Frederik Gotemans

Gotemans Frederik, Natasha Pieters, Van Weverberg Foeke, Smets Dylan

(DAMSE VAART EN OMGEVING)

(BUCHAREST (ROMANIË))

138 STRATEGISCH PROJECT EREMBALD – KRAVAAL

(Aalst, Affligem, Merchtem, Opwijk en Asse)

Lander Casier, Frederik Gotemans, Frederic Schobben, Foeke Van Weverberg  

 

 

 



                           ’   ’                               



        







BaL | 121

PROJECTEN LANDSCHAPSONTWERP I

IN SAMENWERKING MET: Provincie West-Vlaanderen LOCATIE: Damse Vaart en omgeving (West-Vlaanderen) OPPERVLAKTE: nvt PERIODE: september 2014 - november 2014 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Het studiegebied ‘De Zwinstreek’ bevindt zich in de provincie West-Vlaanderen en overschrijdt de grens met Nederland. Het kerngebied van de studie bevindt zich langs het Napoleonkanaal of de Damse Vaart. Het studiegebied werd opgedeeld in vijf zones, na plaatsbezoek in het streekhuis Tillegem Kasteel in Brugge. De zones die werden behandeld zijn ten eerste de Brugse rand, met o.a. Dampoort, Koolkerke, Fort Van Beieren, Polderstraat, ten tweede de stad Damme met zijn veel verschillende beschermingen, mobiliteitsproblemen, en ten derde Oostkerke met het archeologische gehucht Monnikenrede en ten laatste de bindende landschapsstructuur van de Damse Vaart.

Het doel van deze opdracht is het analyseren van de landschapsstructuur van de ruime omgeving van de Damse Vaart. De analyse omvat een inventaris van landschapselementen en –structuren: Via kaartstudie werden de veranderingen in het landschap op perceelsniveau geanalyseerd. Hoe kan men het vroegere krekenlandschap vandaag lezen in het landschap ? Deze methode wordt ook wel de historische landschapskarakterisering genoemd (Aldred, 2003). Waar vinden we de nu nog betekenisvolle, zichtbare landschapselementen en -structuren terug en hoe kunnen we die plekken duiden voor een publiek dat niet uit experten bestaat? Plaatsnaamkunde of toponymie helpt bij het verklaren van plekken die in de loop van de geschiedenis een betekenis en dus ook een naam hebben gekregen. Om na te gaan of die plekken ook vandaag nog betekenis hebben kan een bevraging van het publiek worden uitgevoerd bij bewoners en bezoekers: wat zijn voor hen op vandaag betekenisvolle plekken?

De Visueel - Ruimtelijke analyse van het studiegebied gebeurt op basis van terreinstudie waar fotografie, schetsen en be-

schrijvingen de hulpmiddelen zijn. Er worden voorbeeldmethodes aangereikt om het landschapsbeeld (landscape visibility) te gaan analyseren en interpreteren. Looking at the Vineyard (Lynch en Sasaki, 1973) is nog steeds een iconisch voorbeeld waar uitzichtpunten, zichten vanaf de weg en speciale plekken worden onderzocht.

In ‘An assessment of the visual landscape of the autonomous region of Valencia, Spain: a case study in linking research, teaching, and landscape planning’ (Steinitz, 2010) wordt aan de hand van schone en lelijke landschappen bepaald wat er dient te worden gewijzigd in het landschap. Er worden foto’s gemaakt van schone en lelijke landschappen, die worden dan gewaardeerd door verschillende groepen van de bevolking zoals bewoners, bezoekers en experten. Dit geeft aan dat schoonheid niet onvoorwaardelijk subjectief is. Vanuit de studie Exploring the Visual Landscape (Nijhuis, 2011) wordt duidelijk dat er een onderscheid dient te worden gemaakt tussen expert-modellen en modellen van publieke voorkeur. Het ontwerp opgemaakt in deze opdracht bestond erin om aan de hand van historische relicten en landschappen een fiets- wandelroute te ontwikkelen waar zowel historische als hedendaagse landschappen kunnen worden beleefd. Daarin werd de focus gelegd op de locaties, de bereikbaarheid, het gebruik en de mogelijke bezoekersinfrastructuur.

De studie werd met succes gepresenteerd door de studenten aan de betrokken stadsen provinciale diensten. De documenten zullen de basis vormen voor verdere discussie bij de ontwikkeling van het strategische plan van de Provincie West-Vlaanderen voor de Zwinstreek.

VISUEEL RUIMTELIJKE LANDSCHAPSANALYSE VAN DE ZWINSTREEK: FOCUS OP DE DAMSE VAART EN OMGEVING: HET LEZEN VAN HET LANDSCHAP

Harlind Libbrecht

Mathijs Staelens - Frederic Schobben - Frederik Gotemans

Mathijs Staelens - Frederic Schobben - Frederik Gotemans 126 | BaL

â–ź[zichtenplan naar K. Lynch]

â–ź[landschappelijke identiteiten]

â–ź[waarden, potenties en aandachtspunten]

BaL | 127

PROJECTEN LANDSCHAPSONTWERP I

OPDRACHTGEVERS: LE:NOTRE Institute LOCATIE: Bucharest (Romanië) LENGTE: 25 km PERIODE: november 2014 - januari 2015 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------In de tweede ontwerpopdracht namen de studenten Landschapsontwikkeling deel aan de Internationale studenten competitie die deel uitmaakte van het vierde Landscape Forum van het LE:NOTRE institute. Deze wedstrijd focuste zich op de Colentina rivier die als een serie van meren door de stad Bucharest in Roemenië stroomt. Dit seminatuurlijk gebied heeft de potentie om op een heel bijzondere wijze bij te dragen aan de duurzame ontwikkeling van de hoofdstad van Roemenië. Tot nu toe word de rivier als een achterkant tot de stad ervaren en ingepalmd door private initiatieven.

Tijdens de wedstrijd wordt gewerkt op vier thema’s: • stedelijke ontwikkeling en randstedelijke sprawl (urban growth and peri-urban sprawl) • duurzame toerisme en recreatie (sustainable tourism and recreation) • erfgoed en identiteit (heritage and identity) • groene rand (rural fringe) De LE:NOTRE Internationale studenten competitie had als doel om op een geïntegreerde en holistische wijze door een multidisciplinair studententeam en via planning en ontwerpvoorstellen de stedelijke en rand-stedelijke landschappen aan te pakken.

De opzet was het herdenken van de rol van de stedelijke dynamiek in relatie met de rivier. De zoektocht was het herontdekken

van de essentie en de identiteit van deze meren in relatie met het ruimtelijke, sociale en culturele profiel van de stad.

De voorstellen diende in de gaan op volgende elementen: • duurzame visie over de relatie tussen bebouwd stadweefsel, open ruimte en landschap • duurzame visie over de relatie tussen stad – periferie en landschap • voorstellen voor een verbeterede connectiviteit op diverse schaalniveaus • optimalisatie van ecologische functies en ecosystemen • introductie van groene infrastructuur • duurzame mobiliteit • voorstellen voor een duurzame ontwikkeling van toeristische en recreatieve gebieden • visie voor een betere dialoog tussen het cultureel erfgoed en de huidige dynamieken in (nieuwe) stedelijke identiteiten Vijf multidisciplinaire studentengroepen hebben zich acht weken lang over de stad, zijn zoektocht naar identiteit en een verbeterde relatie met de rivier gebogen. De veelheid aan ideeën geeft dan ook hopelijk interessante handvaten voor de verdere duurzame ontwikkeling van de stad die ooit het ‘Parijs van het Oosten’ werd genoemd.

(RE)DISCOVERING THE EMERALD NECKLACE - COLENTINA RIVER Pieter Foré, Harlind Libbrecht

130 | BaL

Gotemans Frederik - Natasha Pieters - Van Weverberg Foeke - Smets Dylan

BaL | 131

132 | BaL

Gotemans Frederik - Natasha Pieters - Van Weverberg Foeke - Smets Dylan

BaL | 133

134 | BaL

Gotemans Frederik - Natasha Pieters - Van Weverberg Foeke - Smets Dylan

BaL | 135

136 | BaL

BaL | 137

Gotemans Frederik - Natasha Pieters - Van Weverberg Foeke - Smets Dylan

PROJECTEN LANDSCHAPSONTWERP II

OPDRACHTGEVER: Provincie Oost-Vlaanderen en Regionaal Landschap Schelde-Durme IN SAMENWERKING MET: Evelyne Fiers (Regionaal Landschap Schelde-Durme), Maja Verbeeck (Provincie Oost-Vlaanderen), Sarah Martens (UHasselt), Greet Mendonck (HoGent) en Pieter Foré (HoGent) LOCATIE: Aalst, Affligem, Merchtem, Opwijk en Asse PERIODE: maart 2015 - juni 2015 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Het project ‘Strategisch project Erembald – Kravaal’ is een samenwerking met het Provinciebestuur van Oost-Vlaanderen. Het landschap van Erembald tot Kravaalbos is gesitueerd in de provincies Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant tussen Aalst en Brussel in de omgeving van de MolenbeekGraadbeek. Dit verstedelijkt gebied wordt gekenmerkt door een versnipperde open ruimte met ‘duizend gaatjes’ waarbij natuurlijke landschappen en bossen onder druk staan. Desalniettemin is het rijk aan historisch en cultureel erfgoed, en dat in een landschappelijk waardevol decor met sterke natuurwaarden. Daarnaast is echter ook een gebruikslandschap, dat door de inbreng van diverse private en publieke actoren continu verandert. Dat schept talrijke opportuniteiten voor de lokale economie, de duurzame landbouw, het toerisme en de recreatie. Het gebied straalt een identiteit uit waar de bewoners en verenigingen trots op zijn.

Dit project brengt door middel van ontwerpend onderzoek creatieve ideeën naar voor om de landschappelijke, ruimtelijke ontwikkeling in het gebied Landschap van Erembald tot Kravaalbos nieuwe impulsen te geven. Uitgaande van de bestaande visies voor het gebied bevat het

opties, aanbevelingen en aandachtspunten voor een innovatieve geïntegreerde aanpak.

Een integrale aanpak is niet uitsluitend een kwestie voor experts en beleidsmakers. Alle betrokken partijen, actoren en stakeholders moeten een plaats krijgen in het proces, weten welke rol zij gaan spelen, wat van hen verwacht wordt en welke bijdragen zij kunnen leveren, nu en in de toekomst. Werken aan omgevingskwaliteit veronderstelt daarom dat naast de gebruikswaarde en de toekomstwaarde van ruimte, op een gelijkwaardige manier aansluiting wordt gezocht met het dagdagelijkse leven, met wat er werkelijk gebeurt op een plek, met feitelijk gebruik en reële verhalen. Om te garanderen dat omgevingskwaliteit gedragen en bestendigd wordt, is ook het wijzigen van gedrag en het beklemtonen van ieders verantwoordelijkheid op weg naar een duurzame samenleving essentieel.

Er wordt daarom niet gestreefd naar een eng keurslijf van bestaande instrumentaria, maar naar allerhande creatieve ideeën en oplossingen die een beroep doen op de positieve dynamiek van verenigingen, ondernemers, landbouwers en andere actoren in het gebied.

STRATEGISCH PROJECT EREMBALD – KRAVAAL

Sylvie Van Damme, Harlind Libbrecht

140 | BaL

Lander Casier - Frederik Gotemans - Frederic Schobben - Foeke Van Weverberg

â–ź[analyse biotiek]

â–ź[analyse groen & water]

▼[circulaire systemen]

▼[concept situering]

BaL | 141

GEPROCLAMEERDEN

Afgestudeerden academiejaar 2014-2015

Bachelor in de Landschaps- en Tuinarchitectuur

Adriaen Stijn Aelbrecht Steven Akkermans Bjorn Alliet Elien Alluyn Bert Batailde Aubertin Bolanos Alejandra Bulteel Dominique Cant Cita Cools Valerie De Bonte Karl De Couvreur Niels De Vreese Dieter De Wulf Len Debaere Laurent Decruy Marlies Deleu Kelly Depuydt Kevin Deroose Antoine Dhont Aline D’hooge Jonathan Dox Maarten Duerinckx Elien Jacxsens Wout Kerremans Julian Lauwers Nele Lernouldt Nicolas Luypaert Wouter Maes Eli Merckx Thibaut Mortier Robbe

Nachtergaele Jonathan Nachtergaele Thomas Nelissen Bo Paillot Olivier Persoons Jan Pieters Gilles Pieters Koen Roels Remi Snaet Kenny Storms Anton Symoens Jonas Timmerman Gert-Jan Van Bever Gerben Van Der Elst Tobias Van Kerkhove Laura Van Looveren Michaël Van Schoote Gerben Vandekerkove Ludovine Vandelannoite Tom Vandenberghe Robin Christophe Vandewalle Kjell Vanfraechem Evert Vangheluwe Robin Vanhuyse Toon Vanvooren Ewout Vercaemst Kjell Vergauwen Rein Verstraete Arno Vyncke Stijn Weststrate Johannes Cornelis

Bachelor na Bachelor in de Landschapsontwikkeling

Claeys Emiel D’haese Vincent Dierickx Thomas Gotemans Frederik Heeman Mathijs Loncke Kenny Nys Vincent

Roels Anneleen Schobben Frederic Sleypen Steven Smets Dylan Van hove Lander Van Weverberg Foeke Vermeulen Korneel

geproclameerden | 143

ONDERZOEK EN DIENSTVERLENING 147 ONTWIKKELING VAN EEN BEELDKWALITEITSPLAN VOOR DE FRONTZATE Sylvie Van Damme, Elke Matthyssen

151 PWO-PROJECT KIDS – KINDEREN IN STEDELIJKE RUIMTES: ONTWIKKELING VAN EEN SOCIAAL EN RUIMTELIJK ONDERZOEKS- EN REFLECTIEKADER Pieter Foré, Liza Lauwers, Ruben Joye

BaL | 145

ONTWIKKELING VAN EEN BEELDKWALITEITSPLAN VOOR DE FRONTZATE

Sylvie Van Damme Pieter Foré Elke Matthyssen

Opdrachtgever: Provinciebestuur West Vlaanderen, gebiedsgerichte werking Westhoek Opdrachthouder: Hogeschool Gent - School of Arts Termijn: maart 2014 – december 2015 Status: in uitvoering

De aanleiding voor dit onderzoek was de geplande herinrichting van de recreatieve as Frontzate. Deze bedding van de oude spoorlijn Nieuwpoort-Diksmuide werd in 2010 aangekocht door de provincie West-Vlaanderen en wordt nu als groene recreatieve as door hen beheerd. Het Provinciebestuur van West-Vlaanderen wenst een gebiedsgerichte visie uit te werken, die voor de omgeving van de Frontzate krijtlijnen uitzet voor het aansturen en realiseren van uiteenlopende ruimtelijke ontwikkelingen en tegelijkertijd een kader biedt voor de eigen projecten. Het programma wordt uitgewerkt op basis van de principes van het landschapsactiekader en de uitgewerkte waardenmethodiek om het gebied in de vingers te krijgen door middel van de gebruikswaarde (m.i.v. de ecologische waarde), de locuswaarde, de culturele waarde en de belevingswaarde.

Voor de eerste drie waarden zijn in het werkveld al vrij veel gegevens en informatiedragers beschikbaar. De uitwerking van de belevingswaarde bleef tot nu toe echter onontgonnen terrein.

In opdracht van de provincie werkte SPATIE, de Onderzoekseenheid Landschapsarchitectuur van HoGent – School of Arts aan een methodiek voor de afweging van beeld- en belevingswaarde bij de opmaak van een gebiedsprogramma, met de omgeving van de Frontzate als casus. Het is een pilootproject dat leert uit bestaande ervaringen, literatuurstudie en de analyse van een aantal praktijkvoorbeelden in binnen- en buitenland.

▼ [De Polders Mee-Maken]

Het onderzoek volgde twee sporen, namelijk een algemeen theoretisch spoor en een spoor waarin de casus ‘Frontzate en omgeving’ centraal stond. In het theoretisch spoor werden aansluitende voorbeeldprojecten uit het binnen‐ en buitenland en bestaande oefeningen, projecten en methodieken in opdracht van het provinciebestuur geanalyseerd en geëvalueerd in functie van hun kracht en waarde met betrekking tot beeld- en belevingskwaliteit. Op basis van deze analyse werden bouwstenen ontwikkeld voor de afweging van beeld- en belevingswaarde bij de opmaak van een gebiedsprogramma. In het tweede spoor werd gefocust op de beeld- en belevingskwaliteit van het landschap van de Frontzate en omgeving. Door middel van ontwerpend onderzoek werd gezocht hoe bepaalde aspecten van beeld- en belevingskwaliteit versterkt kunnen worden.

Een grondige landschapsanalyse op basis van de bouwstenen voor beeldkwaliteit gaf hierbij inzicht in hoe en waarom het landschap is gegroeid tot hoe het er nu uitziet. Daarnaast werd nagegaan welke de te verwachten veranderingen zijn en welke toelaatbaar zijn in functie van de beeldkwaliteit en welke niet.

Op basis hiervan werden concrete cases of thema’s onder de loep genomen, met aandacht voor het verbeteren van beeldintro | 147

â–ź [situering Frontzate]

148 | intro

kwaliteit door middel van zichten of het aanbrengen van verticale elementen, voor stijl, schaal, volume of kleur.

In eerste instantie werd door de studenten Landschapsontwikkeling (School of Arts – HoGent) onder begeleiding gedurende 6 weken in het voorjaar van 2014 gewerkt aan delen van het projectgebied. Hun bevindingen werden verder uitgewerkt, verdiept en afgetoetst in ontwerpscenario’s in tal van andere deelgebieden en –thema’s. Vervolgens werd gezocht naar een manier om de essentie en finesses van de drie-dimensionele ruimtewerking die door ontwerp(end onderzoek) wordt geactiveerd, in concrete, begrijpelijke instructies te vertalen. De combinatie van het theoretische en het praktische spoor resulteerde in verhalende bouwstenen en eenvoudige en leesbare recepten en ingrediënten die aangeven hoe we met zijn allen concreet aan beeld- en belevingskwaliteit van het polderlandschap kunnen meewerken. Vanuit het geloof dat het tot stand komen van beeld- en belevingskwaliteit een gezamenlijke opdracht is voor alle betrokkenen, werd uiteindelijk geopteerd om de projectresultaten in een boek te gieten. Het wordt een soort ‘koffietafelboek’, dat door middel van een losse structuur en een heldere en aantrekkelijke beeldtaal suggesties doet om individuen bij ontwikkelingen in het landelijk gebied te betrekken.

▼ [De inplanting langs de dorpsstraat wordt bepaald door de beschikbare (bovengrondse en ondergrondse) uitgroeimogelijkheden]

▼ [De kerk priemt steeds als een baken boven het dorp uit. Het dorp vormt een groen, bebouwd eiland te midden van de polder]

▼ [De Koer als centrale ruimte]

▼ [De weg naar Stuivekenskerke wordt slechts aan één zijde beplant. De plaats van deze rij wordt bepaald door het zicht op de kerk]

▼ [Niet elke ruimte, hoe groot of klein ook, dient ingevuld te worden met een duidelijke functies. Het kleine grasveldje met madeliefjes brengt luchtigheid in het dorpsbeeld]

▼ [Een nieuwe woning met de hedendaagse eisen aan leefkwaliteit dient geen breuk op te leveren met de streekarchitectuur]

▼ [Ook een nieuwe loods kan perfect op gaan in het historische ensemble van de hoeve en in het landschap]

intro | 149

PWO-PROJECT KIDS – KINDEREN IN STEDELIJKE RUIMTES: ONTWIKKELING VAN EEN SOCIAAL EN RUIMTELIJK ONDERZOEKSEN REFLECTIEKADER

Ruben Joye Pieter Foré Liza Lauwers

de Dampoortwijk door de ogen van 37 kinderen uit de wijk

Je vindt er een heleboel werkvormen om de Dampoortwijk beter en anders te leren kennen:

▼ [Workshop Chiro Sint-Amandsberg]

Wil je graag met je groep actief en creatief aan de slag met deze belevingskaart?

Op onze website vind je heel wat inspiratie!

Status: in uitvoering

Inhakend op het traject dat MAAT-ontwerpers voert binnen de Dampoort-wijk organiseerden we ook workshops met kinderen in de Dampoortwijk. In tegenstelling tot de eerdere workshops, hadden deze een meer ontwerpende focus. Met behulp van stiften en transparanten gingen kinderen aan de slag op foto’s uit hun wijk. Ook een eenvoudig collageprogramma (piZap) werd ingezet om hun ideeën visueel te maken.

DAMPOORT (GENT)

Van “Pictionary” tot het plannen van een “City-trip”. Of wat dacht je van dromen over “je ideale plek” of met je groep of klas “de wijk veroveren”.

Termijn: september 2013 – augustus 2016

Belevingskaart

Opdrachthouder: vakgroep Sociaal werk (Sven De Visscher, Greet De Brauwere, Griet Verschelden en Hari Sacré) en vakgroep Architectonisch ontwerp (Pieter Foré, Ruben Joye en Liza Lauwers)

Het PWO-onderzoeksproject ‘KIDS’ is een interdisciplinair onderzoeksproject waarbij onze vakgroep ‘Architectonisch ontwerp’ sinds september 2013 samenwerkt met de vakgroep ‘Sociaal werk’ (campus Schoonmeersen). Naast een case rond de Gentse ‘leefstraten’ kreeg het afgelopen jaar vnl. de case ‘stadsvernieuwingsproject Dampoort’ veel aandacht.

Verderwerkend op de ‘sociaal-ruimtelijke databank’ die we eerder samenstelden op basis van tal van workshops met scholen en jeugdverenigingen in Dampoort, zijn we gekomen tot een ‘belevingskaart’. Deze kaart geeft inzicht in de wijze waarop kinderen naar de Dampoort-wijk kijken. Duidelijk wordt dat dezelfde plaats verschillende betekenissen toegeschreven krijgt. De belevingskaart valt te downloaden via https://fmw. hogent.be/expertise/onderzoek/verstedelijking/kids/

Surf voor een volledig overzicht van de werkvormen en didactische hulpmiddelen naar: fmw.hogent.be/KIDS

Opdrachtgever: HoGent

De volgende maanden zetten we volop in op de case ‘Nieuw Gentbrugge’, meer specifiek de terreinen van het voormalige Ottenstadion. Stad Gent heeft de ambitie hier een kindvriendelijke ecowijk te realiseren. Ontwerpen die studenten van het tweede jaar gedurende het academiejaar 2014-2015 voor de buitenruimte van deze nieuwe wijk maakten, werden gedetailleerd in 3D uitgetekend. Een aantal van die 3D-modellen zullen binnen een 3D-C.A.V.E. (Computer Assisted Virtual Environment) interactief te verkennen zijn, en als basis gebruikt worden om gesprekken te voeren met jongeren over hun kijk op de ‘kindvriendelijke wijk van de toekomst’. ▼ [Belevingskaart Dampoort]

intro | 151

COLOFON JAARBOEK 2014-2015 Bachelor in de Landschaps- en Tuinarchitectuur Bachelor na bachelor in de Landschapsontwikkeling UITGAVE: Hogeschool Gent, School of Arts KASK REDACTIE: Ruben Joye Nele De Cock VORMGEVING: Ruben Joye BEELDVERANTWOORDING: Marc Baert: 19 Nele De Cock: 7(3), 9, 11(1), 26-27, 30-31, 36-37, 40-41, 55-57 Niels De Couvreur: 119 Stefanie Delarue: 15, 17 Luc Deschepper: 76-77, Rik De Vis: 93, 95 Pieter ForĂŠ: 147 Jeroen Geudens: 21-23 Ruben Joye: omslagfoto, 7(4), 10(2), 13, 60-61, 91-92, 94, 96-97, 100-101, 151 Harlind Libbrecht: 122-123 Elke Matthyssen: 11(3) Gilles Pieters: 117-118 Ivan Vanbroekhoven: 7(1-2), 10(1), 10(3), 11(2) Google Maps: 82-83 DRUK: PMR De Nobele, Gent OPLAGE: 200 exemplaren Gent, november 2015

colofon | 153