Krishi Jagran Gujrati Magzine May 2017

ISSN 2455-1082

¾uzqíkkuLkk rníkfkhe,Ëuþ¼h{kt ÃknkU[ y{khe

www.krishijagran.com

મ ય યવસાય કરવા માટ મીઠાપાણીની ૂ માછલીઓ મહ વ ણ

5X]VMGM N{lGS VFCFZ VG[ DFJHT મહસાણા ભેસ:

ુ જરાત ંુ ગૌરવ

´ÉºÉÇ 4 +ÅH 5 {u 2017

`#5qv

+91 9891 405 403

7012000054

yuÃkku÷ku

f]»kf økkuÕz yux÷e þÂõík fu s{eLk ÷køku Lkh{ MkkiÚke ðÄkhu xkÞhLkwt ykÞw»Þ Ãkt[h{kt Mkwhûkk ¾uzký{kt {sçkqík Ãkfz yíÞkÄwrLkf fxhkuÄf hçkh fBÃkkWLz

APOLLO xku÷-£e Vk{o xkÞMko

lJØI;}lR

04

lJØI;}lR ¼khíkLke yøkúýe Ãkkrhðkrhf {krMkf Mkk{rÞf

yu{.Mke. zkur{rLkf

rLkËuoþf

þkELke E{kLkwð÷ yu{.S.ðkMkLk zku.fu.xe.[tze hrðLÿ íkuðríkÞk yrsík ðe.ykh zku.çke.Mke.rçkMkðkMk

fkÞofkhe MktÃkkËf

íkfLkefe MktÃkkËf {kfuoxªøk nuz rçkÍLkuMk nuz yuMk.yu.Ãke {nk«çktÄf sLk MktÃkfo MknkÞf MktÃkkËf MkkurþÞ÷ {erzÞk nuz ðrhc Ãkºkfkh Ãkºkfkh ðrhc «çktÄf {uLkush

{kfuoxªøk ykrMkMxLx

«çktÄf «Mkkh

ykrMkMxLx {uLkush

yufkWLxLxMk fkLkqLke Mk÷knfkh rMkrLkÞh rzÍkELkh

MktsÞ fw{kh su.Mkkçkw Vhnk ¾kLk Áçke siLk yrLkfuík ®Mknk E{hkLk ¾kLk Mk{eh ríkðkhe rðrÃkLk r{†k fu.su.MkhLÞk Mkkhk ¾kLk {u½k þ{ko {wfwLËLk LkkÞh yVMkkLkk {r÷f [qtfe ¼qxeÞk ÃkqLk{ rðïf{ko ®hfe ÃkwLzeh ÷û{e Ãkktzu nu{k þ{ko િ યંકા મંદવારીયા rLkþktík xktf hknw÷ ®Mkn yçËw÷ Mk{Ë «þktík þ{ko VhfkLk fwhuþe {kurník ytfq ÞkËð ft[Lk ®Mkn frh~{k ÷unhe «erík [kinký ykÞþk ¾kLk ÃkÃÃkw hkÞ ÃkðLk fw{kh ÃkðLk yksøku LkhuLÿ þuhíkkxu rþðfktík WÃkkæÞkÞ ykh.yuLk.[kiçku f]»ý rçknkhe ysÞfw{kh nh{Lk«eík ®Mkn ftøk rËLkuþ Ë{krÚkÞk WrËík r{¥k÷ fu.çke.ELÿk yu[.yMk{wÆeLk Þkuøku»k fw{kh rð¢{ ®Mkn ËuðuLÿ ®Mkn søkËe»k òLkk hrðLÿ òLkk hkSð

fkÞko÷Þ MknkÞf

dqy ist 68 Ph: 011-26511845, 26517923 Email: info@krishijagran.com Web: www.krishijagran.com

f]r»k òøkhý {u 2017

f]r»k Mk{k[kh...........................08 ft…Lke Mk{k[kh..........................16 {¸9>>f>í>..............................28 {¸9>>f>í>..............................30 {¸9>>f>í>..............................32 {¸9>>f>í>..............................36 મ ય યવસાય કરવા ...............38

વાત યવ થાપનમાં ...............46

5X]VMGM N{lGS VFCFZ .................54 hkuþk ½kMkLke nrhÞk¤e.......................58

¾kLkk-¾ÍkLkk ..............................60 hkrþV¤ ....................................61

¾u÷..................................62 rVÕ{e ËwrLkÞk..........................64 oin

MktÃkkËf

To J

Krishi Jagran - Gujarati | Year 4 | Issue 5 | May 2017 | Rs. 35/-

Krishi Jagran Kisan Club 9891405403 Subscribe

KRISHI JAGRAN MAGAZINE

Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Bengali, Telugu,Assamese, Odia, Tamil, Malayalam & English

Nishant Taak 9953756433, 9891889588 laiknd] çdk'kd] eqnzd ,oa Lokeh ,e- lh- Mksfefud ,e-,-lh- Ñf"k tkxj.k % 60@9 rhljk ry] ;wlqQ ljk; ekfdZV] utnhd xzhu ikdZ eSVªks LVs”ku] ubZ fnYyh&110016 ds }kjk ,p-Vh- ehfM;k izsl ch 2] lsDVj&63] uks,Mk&201301] ftyk&xkSrecq) uxj ¼;w-ih-½ lokZf/kd lqjf{kr U;k; {ks= fnYyhA bl if=dk esa çdkf'kr ys[k ,oa fopkj ys[kdksa ds futh gSaA çdk'kd@laiknd blds fy, mRrjnk;h ugha gSaA

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

SULFER

MktÃkkËfeÞ ¾uzqíkkuLkk Ëuðk {kVe yuf «&™ Ëuþ{kt {kuxkÃkkÞu ¾uíke ÚkkÞ Au íku Mkki fkuE òýu

MkwÄeLkk Ëuðk {kVe MkkÚku hkník {¤e Au. íkuLkkÚke yu Au , Ãkht í kw SzeÃkeLkku yu f {ku x ku rnMMkku çkkçkík «ríkík ÚkkÞ Au fu ¾uzqíkku {kxu ykðLkkhk ¾uíke{ktÚke s ykðu Au. yu Ãký Mkki fkuE òýu Au rËðMkku{kt ¼rð»Þ ðÄkhu MkkÁt Au. fu ¼khík{kt {kuxk¼køkLkk ¾uzqíkku ÷½w yLku ¼khíkLkk W¥kh«Ëuþ, {nkhk»xÙ, økwshkík, rMk{ktík Au, yk ÂMÚkrík{kt rËðMk-hkík {nuLkík rçknkh, nrhÞkýk, Ãktòçk yLku {æÞ«Ëuþ f]r»kLkk fhe ð»ko¼h{kt su f{kÞ Au íkuLkk fhíkk ðÄkhu {wÏÞ hkßÞ Au. yk hkßÞku{kt ÷k¾ku fhíkk ðÄkhu ËuðkLkk çkkus nuX¤ zqçke òÞ Au. yk ¾[oLke ¾uzqíkku Ëuðk nuX¤ Au. suyku ÃkkuíkkLkw Ëuðw [wfððk{kt [wfðýe {kxu ¾uzqíkkuLke Ãkqhe ÃkuZe síke hnu Au. yMk{Úko Au. ÞwÃkeLke {kVf yk hkßÞkuLke Mkhfkh Ãký fkuE ¾uzqík Ãkh Mkhfkhe Ëuðw nkuÞ Au íkku fkuE ¾uzqíkkuLku Ëuðk{kt hkník fu {kVe ykÃkþu íku yuf «&™ ¾uzqík ËuðkLku ÷eÄu ykí{níÞk fhe ÷u Au. Au. òu ¾uzqíkkuLku hkník {¤þu íkku ËuþLke ykŠÚkf ¾uzqíkku yk ËuðkLkk çkkus ík¤u zqçke òÞ Au. yk ¾uzqíkku{kt yuðk ½ýk ¾uzqíkku Au su{Lkk Ãkh Ãkkt[Úke Mkkík ð»ko sqLkwt Ëuðwt Au. yk{ íkku Mkhfkh çkË÷kÞ Au yLku ¾uzqíkkuLku {kuxk-{kuxk ð[Lkku ykÃku Au, Ãkhtíkw yk ð[LkkuLku Ãkqýo fhðk {kxu {kuxw ÓËÞ nkuðwt sYhe Au. yºku WÕ÷u¾LkeÞ Au fu ÞwÃke Mkhfkhu ¾qçk s MkkÁt yLku «MktþrLkÞ Ãkøk÷wt ¼ÞwO Au. su heíku ÞwÃke{kt Lkðe Mkhfkh ykðe íkuýu furçkLkuxLke «Úk{ çkuXf{kt s 80 ÷k¾ ¾uzqíkkuLku hkník ykÃkíkw yuf ykðfkhËkÞf Ãkøk÷wt ¼ÞwO Au. YrÃkÞk 1 ÷k¾

ÂMÚkrík {sçkqík çkLkþu. nk, íku yuf y÷øk çkkçkík Au fu ¾u z q í kku L ku Ëu ð k {kVe Ãkh rhÍðo çku L fLkk yrÄfkheykuLkk rLkðuËLkku ykðu Au Ãkhtíkw {kuxk fkhkuçkkheyku {kuxk Ëuðk MkkÚku Ëuþ AkuzeLku ¼køke òÞ Au, yLku Mkki fkuE íkuLku òuE hnu Au. ¾hu¾h íkku yk yuf rLkhkþksLkf çkkçkík Au. yk Ëuðk {kVeLke þYykík íkku ÚkE [wfe Au.Ãkhtíkw «&™ yu Au fu ÞwÃkeLke {kVf çkeò hkßÞku{kt Ãký ¾uzqíkkuLku ftEf nMíkf hkník {¤u.

v V[DP;LP0MlDlGS Email: dominic@krishijagran.com

22 Years. 12 Languages. 22 States. 23 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

info@krishijagran.com, editor@krishijagran.com, advt@krishijagran.com, circulation@krishijagran.com

f]r»k òøkhý yur«÷ 2017

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

f]r»k Mk{k[kh

08

¾uzqíkkuLku Mk{urfík ¾uíke fhðkLke sYh: hkÄk {kunLk ®Mkn

«ÞíLk fhe hne Au, su Mkythfkhíkøkoí¾uk fuzqíLkkuÿeÞ{kxuf]r»kMkíkík«ÄkLkLkðk-Lkðk hkÄk {kunLk ®Mknu sýkÔÞwt níkwt fu ¾uíkeLkk ûkuºk{kt ¾wþnk÷e ÷kððkLke rËþk{kt MkkiÚke {kuxku Ãkzfkh ¾uíkeLke ÃkzíkhLku ykuAe fhðkLkku yLku WíÃkkËfíkkLku ðÄkhðkLkku Au. f]r»k «ÄkLku rðãkÚkeo fÕÞký LÞkMk, ¼kuÃkk÷ yLku ¼khíkeÞ f]r»k MktþkuÄLk Ãkrh»kË ÃkwMkk, Lkðe rËÕne îkhk ykÞkuSík yuf Mku{eLkkhLku MktçkkurÄík fhíkk yk {krníke ykÃke níke. íku{ýu ©kuíkkykuLku MktçkkurÄík fhíkk sýkÔÞwt níkwt fu ykÃkýu ¾kíkhLkk ÞkuøÞ WÃkÞkuøk ytøku ¾uzqíkkuLku òøk]ík fhðkLke ykð~Þfíkk Au, suÚke s{eLkLke WÃks þÂõík{kt ðÄkhku fhe þfkÞ. íku{ýu sýkÔÞwt níkwt fu 11 fhkuz MkkuE÷ nuÕÚk fkzoLkwt rðíkhý fhðkLkku ÷ûÞ hk¾ðk{kt ykÔÞku níkku Ãkhtíkw nsw MkwÄe {kºk 6 fhkuz MkkuE÷ nuÕÚkfkzo E~Þw fhe þfkÞk Au. íku{ýu sýkÔÞwt níkwt fu Mkhfkhu ð»ko 2015{kt «íÞuf ¾uíkhLku Ãkkýe ÃknkU[kzðk yLku «íÞuf çkwtË ðÄkhu ÃkkýeLkk

WÃkÞkuøk{kt MkwÄkhku hsq fhðk {kxu «ÄkLk{tºke f]r»k ®Mk[kE ÞkusLkkLkku «kht¼ fhðk{kt ykÔÞku níkku. íku{ýu sýkÔÞwt níkwt fu y{u Mk{urfík ¾uíke ÃkØríkLku W¥kusLk ykÃke hÌkk Aeyu, suÚke çkkøkkÞíke, ÃkþwÃkk÷Lk, f]r»k íkfLkef íkÚkk r{r©ík ¾uíke ÃkØríkyku {khVíku ¾uzqíkkuLke ykðf{kt ðÄkhku fhe þfkÞ. Ãkh ykÞkík sfkík ÷økkððk rð[khýk fhe hne Au. f]r»k Mkr[ð þku¼Lkk fu. ÃkxLkkÞfu yk ytøku òýfkhe ykÃke níke fu Mkhfkhu 8{e rzMkuBçkh 2016Lkk hkus ½ô Ãkh ykÞkík sfkík 10 xfkÚke ½xkzeLku þqLÞ fhe níke, Ãkhtíkw MÚkkrLkf Míkh Ãkh ½ôLke WÃk÷çÄíkk ðÄkhðk yLku çkòh{kt íkuLke ®f{íkLku ytfqþ{kt ÷uðk {kxu Mkhfkh ÞkuøÞ Ãkøk÷k ¼hðk sE hne Au.

½ôLkk {qÕÞ ytøku ÃkqAíkk f]r»k Mkr[ðu sýkÔÞwt níkwt fu ðíko{kLk Mk{Þ{kt LÞwLk¥k{ xufLkkLkk ¼kð (yu{yuMkÃke)Úke WÃkh [k÷e hÌkk Au. Mkhfkhe ûkuºkLke ¼khíkeÞ ¾kã rLkøk{ (yuVMkeykE) ¾uzqíkku {kxu yu{yuMkÃke MkwrLkrùík fhðk {kuxk «{ký{kt ½ôLke ¾heËe ð»ko ½ôLkwt çktÃkh WíÃkkËLk ÚkðkLkku ytËks nkuðkLke çkkçkíkLku fhðk rð[khýk fhe hne Au. ¾kã {tºkk÷Þu Lkðk ÃkkfLke ykðfLke æÞkLk{kt hk¾e Mkhfkh ¾uzqíkkuLkk rníkkuLkwt hûký fhðk {kxu ½ô ÂMÚkrík Ãkh [kÃkíke Lksh hk¾e hne Au.

½ô Ãkh ykÞkík sfkík ÷økkðe þfu Au Mkhfkh

yk

1 2 3 5 10 15

12 24 36 60 120 180

f]r»k òøkhý {u 2017

420 840 1260 2100 4200 6300

40 140 260 600 1700 3300

380 700 1000 1500 2500 3000

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

10

f]r»k Mk{k[kh

Ërûký fkurhÞk ÃknkU[þu ¼khíkeÞ fuheLke r{XkMk

fuheLke r{XkMk Ërûký fkurhÞk MkwÄe Vu÷kþu. ykðíkoð»ku{o ¼khíkeÞ kLk ð»ko{kt ¼khíkeÞ fuheLke rLkfkMk Mkrðþu»k ðÄkhku ÚkðkLke þõÞíkk Au. Ãkeykhyu íkÃkkMk çkkË Ërûký fkurhÞk îkhk yk V¤Lke rLkfkMk {kxuLke yLkw{rík {¤ðkÚke yk ykþk sL{e Au.

Ërûký fku r hÞkyu ð»ko 2006{kt ¾kMk fheLku ÚkkE÷u L z, rVr÷ÃkkELMk, íkkEðkLk, rðÞuíkLkk{, ÃkkrfMíkkLk, ykuMxÙur÷Þk, ÃkuÁ yLku y{urhfkÚke 4-8 fhkuz zku÷hLkk {qÕÞLke fuheLke ykÞkík fhðk{kt ykðe níke. ¼khík{kt WíÃkkrËík fuhe ¾kze Ëuþku, y{urhfk yLku ÞwhkuÃkLkk Ëuþku{kt rðþu»k ÷kufr«Þ nkuðkÚke Ërûký fkurhÞkLkk çkòhku{kt ¼khíkeÞ «ðuþÚke MÃkÄko{kt ðÄkhku Úkþu. ¼khík {kxu Lkðk çkòh ¾w÷ðk íku yk çkkçkík {kxu {níðÃkqýo Au, fkhý fu økík ð»ko ¼khíkLke fuheLke rLkfkMk{kt ykþhu 15 xfk sux÷ku ½xkzku ÚkÞku níkku. yuÃkezk îkhk òhe yktfzk «{kýu ð»ko 2015-16{kt ¼khíkLke fuheLke rLkfkMk 36,329 xLk hne níke, su yk ð»ko 42,998.31 xLk ÚkE þfu Au.

çkxkfkLkk çkBÃkh WíÃkkËLkÚke Vhe¾uzqíkku ÃkhuþkLk þku ¾ Ähkðíke ÔÞÂõíkyku {kxu yk ð¾íku MkVhsLkLkku ðku r þøxLkLkk MkVhsLk ykhku ø kðk {¤þu . S nk, ðku®þøxLkLkk MkVhsLkLkk MkVhsLk yk ð¾íku {kuxkÃkkÞu ¼khík{kt rLkfkMk fhðk{kt ykðþu. yºku WÕ÷u¾LkeÞ Au fu ðkurþøxLk ¼khíkLku ÃkkuíkkLkk MkVhsLkLke rLkfkMk fhu Au, Ãkhtíkw økík ð»ko ¼khík{kt {køk ykuAe nkuðkLku ÷eÄu rLkfkMk ÚkE þfe Lk níke. ¼khík{kt yk ð»ko MkVhsLkLke {køk{kt {kuxk «{ký{kt WAk¤ku 200 r{r÷ÞLk fkxoLk MkVhsLk WíÃkkrËík fhu Au. yºku WÕ÷u¾LkeÞ òuðk {éÞku Au, suLku ÷eÄu ðkurþøxLkLku MkVhsLkLke rLkfkMk Au fu ðkurþøxLkLkk MkVhsLk Wå[ økwýð¥kk MkkÚku MðkrËü nkuðkLkwt fhþu.ðkurþøxLk{kt 1500 MkVhsLk WíÃkkËf Au., su «rík ð»ko {kLkðk{kt ykðu Au.

çkxkfkLkk çkBÃkh WíÃkkËLkÚkeVhe ¾uzqíkku ÃkhuþkLk xkfkLkk WíÃkkËfkuLke ÂMÚkrík yk ð»ko ðÄkhu Mkkhe hnu íkuðe çkþõÞíkk Lkneðík Au. çkxkfkLkk ¾uzqíkkuLku þYykíkÚke s Ãkzíkh fhíkk ykuAe ®f{ík {¤e hne Au. çkBÃkh WíÃkkËLkLku ÷eÄu ykøkk{e Mk{Þøkk¤k{kt Ãký ®f{ík{kt {kuxku MkwÄkhku ÚkðkLke þõÞíkk ¾qçk s ykuAe Au. fkhý fu fkuÕz Mxkuh MktÃkqýoÃkýu ¼hkE [wõÞk Au yLku {kuxk

,e-,-lh- —f”k tkxj.k] ebZ 2017 f]r»k òøkhý {u 2017

«{ký{kt çkxkfk Ãký fkuÕz MxkuhLke çknkh Au. y[kLkf økh{e ðÄðkLku ÷eÄu MxkuhusLke çknkh hnu÷k çkxkfkLke ÂMÚkrík òuíkk ®f{ík{kt ½xkzku ÚkE þfu Au. ykøkhk fkuÕz Mxkuhus Mkt½Lkk yæÞûk MkwËþoLk ®Mk½÷Lkk {íku çkxkfkÚke fkuÕz Mxkuhus MktÃkqýoÃkýu ¼hkE [wõÞk Au. ¾uzqíkku ÃkkMku Ãký nsw ½ýk çkxkfk çk[u÷k Au. çkxkfk-zqtøk¤e fkhkuçkkhe Mkt½ ykòËÃkwhLkk yæÞûk rºk÷ku[Lk-þ{koLkk {íku ík{k{ WíÃkkËf hkßÞku{kt fkuÕz Mxkuhus ¼hkE økÞk çkkË ¾uzqíkku ÃkkMku {kuxk «{ký{kt çkxkfk ðÄu÷k Au. AuÕ÷k fux÷kf rËðMkku{kt y[kLkf nðk{kLk økh{ ÚkðkLku ÷eÄu ¾uzqíkku ¾uíkh yLku ½h{kt hk¾ðk{kt ykðu÷k çkxkfk çkøkze sE þfu Au íku çkkçkíkÚke zhe hÌkk Au, suLku ÷eÄu {trzÞku{kt íkuLku ðu[ðk sE hÌkk Au. fkuÕz MxkuhusLke çknkh yux÷k «{kýu{kt çkxkfk hk¾ðk{kt ykðu÷k Au fu yk çkxkfkÚke s yufÚke ËkuZ {rnLkk MkwÄe fk{ [k÷e sE þfu Au.yk ÂMÚkrík{kt ykøkk{e {rnLkk{kt çkxkfkLke rft{ík{kt ÍzÃkÚke MkwÄkhku ykððkLke þõÞíkk Lknªðík Au.

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

f]r»k Mk{k[kh

12

¾uzqíkku {kxu Mkkhk rËðMkku ykðþ Mk{Þ ¾uzqíkku {kxu ykøkk{e yLkuf Mkkiøkkík ÷ELku ykðu

fÃkkMk{kt íkuS

fÃkkMk rLkfkMk Ãkh «ríkçktÄ ÷økkððkLku ÷eÄu ¼khíky{uíkhVÚke rhfk{kt fÃkkMkLke ®f{ík{kt íkuS òuðk {¤e Au. yk Ãkøk÷kÚke [eLkLkk ¾heËËkhku y{urhfe çkòhku íkhV ð¤u íkuðe þõÞíkkLku òuíkk fÃkkMkLke ®f{ík{kt íkuS rLkf¤e Au. rðïLkk çkeò ¢{Lkk MkkiÚke {kuxk fÃkkMk rLkfkMkfíkko ¼khíku MÚkkrLkf sYrhÞkíkkuLku Mktíkku»kðkLkk WÆuþÚke fÃkkMkLke rLkfkMk Ãkh íkkífkr÷f yMkhÚke Lkðku ykËuþ Lk {¤u íÞkt MkwÄe «ríkçktÄ {wfðkLke ònuhkík fhe níke. LÞwÞkufoLkk ykEMkeE yuõMk[uLs{kt fÃkkMkLkk ðkÞËkLke ®f{íkku{kt íkuS òuðk {¤e hne Au, Ãkhtíkw ykÃkqŠík ðÄðkLke Mkt¼kðLkkÚke yu{MkeyuõMk{kt yur«÷ rzr÷ðhe {kxu fÃkkMkLkk ðkÞËk ¼kð{kt [kh xfk ½xkzku LkkUÄkÞku níkku.

íkuðe þõÞíkk Au. W¥kh«ËuþLkk ¾uzqíkku {kxu ykLktËËkÞf çkLke hnu íkuðe þõÞíkk Au. ¾uzqíkku {kxu Ëuðk {kVe hsq fhðk{kt ykðþu yLku íku{Lku þqLÞ xfk Ãkh f]r»k Éý WÃk÷çÄ fhkððk{kt ykðþu.yk {krníke rfMkkLk {kuh[k Mkt½Lkk yæÞûk yLku ¼ksÃkLkk MkktMkË rðhuLÿ ®Mkn ({Mík) îkhk ykÃkðk{kt ykðe níke. rðhuLÿ ®Mkn W¥kh«ËuþLkk ¼Ëkune rsÕ÷kLkk ðíko{kLk MkktMkË Au. f]r»k òøkhý MkkÚku ðkík fhíkk íku{ýu sýkÔÞwt níkwt fu LkhuLÿ {kuËe Mkhfkh ¾uzqíkkuLku ÷E ½ýe ®[ríkík Au yLku íku{Lkk {kxu yLkuf ÞkusLkk hsq fhðk{kt ykðe hne Au. xqtf Mk{Þ{kt þuhzeLkk ¾uzqíkkuLke çkkfeLke hf{Lke [wfðýe fhe Ëuðk{kt ykðþu. íku{ýu sýkÔÞwt níkwt fu ¾uzqíkkuLku AkýeÞk ¾kíkh Ãkh YrÃkÞk 1500 MkçkrMkze Ãký ykÃkðk{kt ykðe hne A.u ðhLuÿ ®Mknu ¾zuíqkkLuke ykŠÚkf MkÄwkhk Ãkh ¼kh ykÃkðk{kt ykÔÞku Au íÞkhu fr]»k WíÃkkËLk ¾zuíqk ÃkkíukkLke EåAk «{kýu ykŠÚkf, hksLkriíkf, Ãkkrhðkhef, MkkMtfr]íkf yLku Mkk{kSf heíku {sçkíqk ÚkE þfu A.u

Mkwr{Líkh EÂLzÞk îkhk ¾uzqík {u¤k ykÞkuSík EÂLzÞk ykuøkuorLkõMkLke hksMÚkkLk xe{u sirðf ¾uíkeLku Mkwr{Líkh W¥kusLk ykÃkðk yLku ¾uzqíkkuLkk sirðf WíÃkkËLkLku ÞkuøÞ ®f{ík Ãkh ¾heËðkLkk nuíkwÚke hksMÚkkLk «ËuþLkk «íkkÃkøkZLkk økk{ hkurnýe¾uzk{kt sirðf ¾uzqík {u¤kLkwt ykÞkusLk fÞwO níkwt. yk «Mktøku ftÃkLkeLkk WÃkkæÞûk hkSð r{¥k÷ Ãký WÃkÂMÚkík hÌkk níkk.{u¤k Ëhr{ÞkLk ftÃkLkeLkk f{o[kheykuyu yuf Lk]íÞLkkxefk yLku økeík «Míkwík fÞwO níkwt, suLkku WÆuþ hkMkkÞrýf ¾uíkeÚke LkwfMkkLk yLku sirðf ¾uíkeLkk VkÞËk çkíkkÔÞk níkk. {u¤k{kt ftÃkLkeLkk rMkrLkÞh {uLkush (rhMk[o yuLz zuð÷Ãk{uLx) MktsÞ ©eðkMíkðu sirðf ¾uíkeLkk ÷k¼ çku {rnLkk{kt Mkkhk fBÃkkuMx çkLkkððk{kt Mkwøk{íkkÚke WÃk÷çÄ ðLkMÃkríkÚke fexLkkþfku íkiÞkh fhu Au, íkh÷ sirðf ¾kíkh íkiÞkh fhðk, Mkwû{ SðLke sirðf ¾uíke{kt {níð ðøkuh rðMík]ík òýfkhe ¾uzqíkkuLku {krníke ykÃkðk{kt ykðe níke. ¾uzqíkkuLku MÚkkrLkf ðLkMÃkrík îkhk íkiÞkh nçko÷ yuõMkxÙuõx (su Mkkhk fexLkkþf Au) rðíkrhík fhðk{kt ykðu Au. yk MkkÚku hk»xÙeÞ sirðf ¾uíke fuLÿ îkhk rðfrMkík ðuMx zefBÃkkush rðíkheík fhðk{kt ykðu÷, suLke MknkÞíkkÚke ykuAk Mk{Þ{kt MkkÁt ¾kíkh çkLkkððwt yLku WÃkÞkuøkLke òýfkhe fhe níke. fux÷kf ¾uzqíkkuyu hkMkkÞrýf ®LkËýLkkþfLkk «Þkuøk fhðkÚke Ëw~Ãkrhýk{ yLku Ãkkf ¾hkçk ÚkE f]r»k òøkhý {u 2017

òÞ Au. ftÃkLkeLkk ðrhc yrÄfkh (rhMk[o yuLz zuð÷Ãk{uLx) MktsÞ ©eðkMíkðu ¾u z q í kku y u «&™ku L kk sðkçk ykÃkðk{kt ykÔÞk Au.Mkwr{Líkh ErLzÞkLke ÃkrhÞkusLkk Mk{LðÞf (hksMÚkkLk) f{÷k økwókyu sýkÔÞwt níkwt yk ytíkøkoík ykÞkusLk yLÞ rðMíkkhku{kt xqtf Mk{Þ{k fhðk{kt ykðþu, suÚke ¾uzqík¼kEykuLku sirðf ¾uíkeÚke ¼hÃkqh ÷k¼ {¤þu.

Given Below Are The Email Ids For The Gujarati Language To Send Articles, News, Press Releases And Feedbacks.

gujarati@krishijagran.com editor@krishijagran.com www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

- ÷kuLkLke MkwrðÄk VkÞLkkLMk ftÃkLkeLkk rLkÞ{ku «{kýu - ykuVh {ÞkorËík Mk{Þ {kxu

þhíkku yLku rLkÞ{ku ÷køkw

MkkiÚke ykuAk ÔÞks Ëhku

fku÷ fhku:

Mkh¤ Eyu{ykE

9099053162

{®Õ[øk E yk íknuðkhLke {kuMk{-{uMke fk ðkËk ykf»kof rÄhký Mfe{ yLku økuhLxuz Mku®ðøk

f]r»k Mk{k[kh 14 Ãkrù{ çktøkk¤{kt Wøkþu 800 òíkLkk Lkðk ÄkLk çktøkk¤ Mkhfkh f]r»kLku ÷E rðþu»k Mkòøk Au íÞkhu Mkhfkh Ãk rù{ hkßÞ{kt 800 òíkLkk [ku¾k WíÃkkËLk fhkððk {kxu ¾uzqíkkuLke {ËË fhe hÌkk Au. nk, {{íkk çkuLkSo Mkhfkh hkßÞ{kt 800 òíkLkk [ku¾kLkwt WíÃkkËLk fhe þfþu. yk òíkku{kt fLkf[wh, [tÿ[qh, hkÄkrík÷f, fuh÷k MkwtËhe yLku çkkËþkn ¼kuøk ðøkuhu Au, suLkk îkhk yk òíkku rðfrMkík fhðk{kt ykðe Au. rðæÞk[tÿ f]r»k ÞwrLkðŠMkxe [ku¾kLke yk Lkðe òíkkuLku rðfrMkík fhðk{kt {níðLke ¼qr{fk ¼sðu Au. yºku WÕ÷u¾LkeÞ Au fu Ãkrù{ çktøkk¤ ËuþLkk {wÏÞ Ãkkf WíÃkkËf hkßÞ Au, su ytíkøkoík yk þõÞíkkLku íkÃkkMkðk{kt ykðu Au.

¼khík Vhe ¾kã íku÷Lke rLkfkMk fhþu

{wÏÞ ¾kã íku÷kuLke rLkfkMkLku {tsqhe ykÃke ËeÄe ¼khíkAu.Mkhfkhu Ëuþ{kt {økV¤e, ík÷ yLku MkkuÞkçkeLk íku÷Lkk sÚÚkkçktÄ rLkfkMk 9 ð»koÚke çktÄ níke. MkhfkhLkk {íku yk ð»ko Ëuþ{kt íkur÷rçkÞkLkk WíÃkkËLk{kt ðÄkhku ÚkðkLku ÷eÄu MÚkkrLkf ¾uzqíkkuLku Mkhfkh îkhk {¤u÷k rLkýoÞLkku ÷k¼ {¤þu. yk rLkýoÞÚke MÚkkrLkf çkòh{kt íkur÷rçkÞk yLku ¾kã íku÷Lke ®f{íkkuLku MknkÞíkk {¤þu. yíÞkh MkwÄe{kt Ëuþ{kt «íÞuh ð»ko ykþhu 2.4 fhkuz xLk ¾kã íku÷Lke ykð~Þfíkk hnu Au, Ãkhtíkw íku{ktÚke ykþhu 60 xfk sYrhÞkík ykÞkíkLkk {kæÞ{Úke Ãkqýo fhðk{kt {ËË {¤u Au.økík ð»ko LkðuBçkhÚke ykuõxkuçkhLkk {æÞ{kt Ëuþ{kt ykþhu 1.45 fhkuz xLk ¾kã íku÷Lke ykÞkík fhðk{kt ykðíke níke. yíÞkh MkwÄe{kt {wÏÞ ¾kã íku÷ {kºk 5 rf÷kuøkúk{ Ãkif{kt s rLkfkMk fhðk{kt ykðu Au. økík ð»ko{kt Ëuþ{kt íkur÷rçkÞkLkwt WíÃkkËLk ykuAwt hÌkwt níkwt. íkuLku ÷eÄu ÂMÚkrík çkøkze níke. yk ÂMÚkríkLku æÞkLk{kt hk¾e Mkhfkhu 17{e {k[o 2008Úke íku÷kuLke rLkfkMk Ãkh «ríkçktÄ {wfðk{kt ykÔÞku níkku. «ríkçktÄ yøkkW Ëuþ{kt «íÞuf ð»ko 10,000 xLk {økV¤e ykuE÷Lke rLkfkMk fhðk{kt ykðíke níke.

f]r»k òøkhý {u 2017

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

f]r»k Mk{k[kh

15

આનદ ં નો અહસાસ

&નવનાથ કસપટ

અને

મા

ે ઠ કસાન

રુ કાર ુ ં સ માન મ

ું

ૂ જોનો આ વ મ હાર ખં ુ

રો પ રવાર ખેતી કર છે . અમારા યવસાય છે . મારા િપતા

કસપટ ની 60 એકર ખેતીની જમીન હતી. આટલી ઓછ

જમીન સાથે તેમને મળતી આવક ઓછ હતી. તેને લીધે

બે ટંકના ભોજનની સમ યા સાથે અ યાસ યો ય ર તે કરવામા ં પણ ઘણી ુ કલી પડતી હતી. મ તેમ કર ને

ુ ી અ યાસ ણ ૂ કય . ધ યારબાદ આગળનો અ યાસ કરવામા ં ુ કલી પડ હતી.

કોમસમા ં અ ગયારમા ં ધોરણ

માટ મે અ ગયારમા ં ધોરણ બાદ ખેતી તરફ યાન

આપવાની શ આત કર . ુ ં આગળ અ યાસ ન કર શ ુ ં તેવી થિત હતી, અને માર પણ ઈ છા ન હતી. કારણ ક અ યાસ કર ને નોકર કરવી મને પસદ ં ન હ .ું તે સમયે

મને કંઈક અલગ કર બતાવવા ઈ છતો હતો, થી મને ુ ી ફ ત ભરણ શાિંતથી બેસવા દતા ન હતી. વષ 1985 ધ

પોતાની એમક-1 (ગો ડન) આ સીતાફળની

ખેતીમા ં નવી-નવી શોધ કાયની શ આત કર હતી. ખેતીમા ં પાણીની િુવધા ર ૂ કર ને બાદમા ં પપૈયા, ા

સીતાફળ સફળ ર તે ઉગાડ ા. આ

પોષણ કર શકાય તેવી

થિતમા ં થતી હતી. તે માટ મે

વા ફળની ખેતીની શ આત કર . મે સૌ

થમ ા ના

પાકની ખેતીનો અ યાસ શ કય . તેની એ સપોટ

વો લટ ઉ પાદન માટ ય ન કયા. તેમા મને સફળતા ુ ી ા ની ા ત થઈ. સોલા રુ જ લામા ં રુોપ ધ ુ ુ ેના મહા ેપ િનકાસ કરવા ુ ં મને બ માન ા ત થ . ં ણ ુ

સં થા તરફથી ા

અ યાસ સફર માટ લડંન જવાની

મને તક મળ . સોલા રુના ેપ ો હર સં થા તરફથી રુોપમા ં િનકાસ કરવા ુ ં વષ 2001મા ં સૌથી વધાર ા મને બ માન ા ત થ .ું યારબાદ વષ 2004મા ં આ ુ

માટ વસત ં રાય નાયક ખેતી ઉ પાદન િનકાસ રુ કારથી મા ંુ સ માન થ .ું ા માટ મ ૂર , ખાતર, દવા અને

પાણીની મોટા

માણમા ં જ ર પડ છે . તેને લીધે બી

ફળોની ખેતીનો િવચાર મનમા ં આ યા. તે સમયે મે

f]r»k òøkhý {u 2017

2001મા ં િવકિસત કયા. આગળ જતા 10 વષ

િત ુ ીઆ ધ

ગે અ યાસ કય . વષ 2011મા ં આશર 35 એકરમા ં મારા ખેતરમા ં

સીતાફળની 32 ટલી અલગ-લગ તો છે . ખેતી ે મા ં ુ તા હાસ ુ રાત સરકારના તે મે િન ણ ં લ કર છે તે ુ ં જ સમયના ુ યમં ી અને હાલમા ં દશના વડા ધાન નર

મોદ એના હ તે

ે ઠ કસાન

આવલ ે . શ યારબાદ નાિસક

રુ કારથી સ માન કરવામા ં

થત ક.ક.વાધ િશ ણ રુ કાર આપી સ માન ક ુ ૂ આ માટ .ું આ દરરોજ 15 થી 200 ટલા ખે તો ૂ ફળની ખેતીનો અ યાસ યાસ કરવા આવે છે . ખે તો ુ ે વ ુ કર શક તે માટ ુ ં પણ તેમની સાથે સહભાગી ન ૂ માટ િનક હોલ, ઓ ફસ, ણકાર ુ ં . ખે તો

સં થાએ એક લાખ િપયાનો

હ

અ

વ

બ ુ તકા,

યોગશાળા ુ ં િનમાણ કરવામા ં આવલ ે છે .

(લેખકઃ ગોરમાલે (તા.બાશ )ના ૂ છે ) ખે ત

ગિતશીલ બાગાયતી

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

16

ft…Lke Mk{k[kh

SÃke ÃkuxÙkur÷Þ{u «Úk{ huÃkMkku÷ rzÍ÷ yuÂLsLk ykuE÷ hsq fÞwO SÃke ÃkuxÙkur÷ÞBMk r÷r{xuz ¼khík{kt yuf r÷Mxuz ftÃkLke Au. yk ftÃkLke ¼khík{kt ÃkkuíkkLkku ÷wrçkúfuxTMkLkku fkhkuçkkh {kuxk «{ký{kt fhu Au. SÃke ÃkuxÙkur÷ÞBMk økÕV ÃkuxÙkufu{ Mk{wnLke ykLkwþtøke ftÃkLke Au, suLkwt {wÏÞ fkÞko÷Þ MktÞwõík yhçk y{ehkík{kt Au. SÃke ÃkuxÙkur÷ÞBMk ykEyuMkyku 9,000, ykEyuMkyku 14001 yLku ykuyu[yuMkyuyuMk 18001 îkhk «{krýík Au. yk ftÃkLke ykEÃkeykuyu÷ çkúkLz Lkk{Lke MkkÚku [kh {wÏÞ ûkuºkku{kt fkÞo fhe hne Au, su{kt ELzMxÙeÞ÷ yLku ykuxku{kuxeð ÷wrçkúfuxTMk, «kuMkuMk ykuE÷, økúeMk íkÚkk yLÞ WíÃkkËLk íkiÞkh fhu Au.

huÃkMkku÷ ÷kU[ EðuLx, yur«÷ 2016 s{ýeÚke zkçke çkksw, {LkLk økkuÞ÷ (SÃke økúwÃk zkÞhuõxh), Mkwhuþ hiLkk (r¢fuxh), fk÷kuoMk ÃkkMkf÷ (ELxhLkuþLk÷ {uLkush ÷wrçkúfuxTMk, huÃkMkku÷ yuMkyu, MÃkuLk) yLku «urhík økkuÞ÷ (SÃke økúwÃk zkÞhuõxh).

íkksuíkh{kt s suÃke ÃkuxÙkur÷ÞBMk r÷r{xuzu òýeíke ¾kMk ftÃkLke

níkwt. yk yuøkúe{uLx ytíkøkoík SÃke ÃkuxÙkur÷ÞBMk r÷r{xuz huÃkMkku÷

huÃkMkku÷ MkkÚku yuf Mk{sqíke Ãkh nMíkkûkh fÞko Au. huÃkMkku÷Lkwt

÷wrçkúfuxTMkLku ¼khík{kt s WíÃkkrËík yLku {kfuoxªøk fhðk{kt ykðu Au.

{wÏÞk÷Þ {urzÙz{kt Au.yk ftÃkLke rðï{kt ÃkkuíkkLkk ík{k{ Wòo

yk hsqykík «Mktøku huÃkMkku÷Lkk ø÷kuçk÷ zkÞhuõxh ykuh÷ktzku

ykÄkrhík WíÃkkËLk WÃk÷çÄ fhkðe hne Au. yºku WÕ÷u¾LkeÞ Au fu

fkçkkuo fkUxu sýkÔÞwt níkfu y{u ¼khík{kt xw ÂÔn÷h Mkuøk{uLx{kt yuf

økík ð»ko ¼khík{kt SÃke ÃkuxÙkur÷ÞBMk îkhk yur«÷ {rnLkk{kt r¢fuxh

¾kMk søÞk çkLkkððk EåAeyu Aeyu.

Mkwhuþ hiLkk yLku yøkúýe yr¼Lkuíkk MkkuLkw MkqËLke WÃkÂMÚkrík{kt huÃkMkku÷ ÷wrçkúfuxTMkLku hsq fTÞwt níkwt. çkÒku ftÃkLke ðå[u ÚkÞu÷k yk fhkh{kt SÃke ÃkuxÙkur÷ÞBMk îkhk {w Ï Þíðu ¼khík{kt

òufu y{u ¼khík{kt þYykíkÚke Lk níkk Ãkhtíkw ykøkk{e 10 ð»ko{kt y{u 5 xfk rnMMkuËkheLke ykÃkuûkk hk¾e Aeyu. íÞkhu çkeS çkksw SÃkeÃkeyu÷Lkk MkeEyku nhe «fkþ yu{ yu sýkÔÞwt níkwt fu y{u ÃkuxÙkur÷Þ{ ELzMxÙeÍ{kt ðirïfMíkh Ãkh yku¤¾ Ähkðíke ftÃkLke MkkÚku xkE-yÃk fhðkLkku rLkýoÞ fÞkuo Au. y{khku {wÏÞ ÷ûÞ

ykuxku{kuçkkE÷ ELzMxÙeÍLkk

¼khík{kt ÍzÃk¼uh ðÄíkk çkòh{kt ykððkLkku Au. AuÕ÷k 6

{ku x k çkòhLku òu í kk yk

{rnLkk{kt y{u y{khk rzMxÙeçÞwxþLk LkuxðfoLku çk{ýwt fÞwO Au.

hu à kMkku ÷ rzÍ÷ yu  LsLk

ftÃkLke ðíko{kLk Mk{Þ{kt 15zçÕÞw40, Mkeyu[-4 yLku 15-zçÕÞw

ykuE÷Lku ¼khík{kt hsq fÞwO

40 MkeyuV-4 ©uýe{kt ÷wrçkúfux hsq fhðkLke íkiÞkhe Au. ÂMÚkík yk ftÃkLkeLkk WíÃkkËLkku Mk{økú ¼khík{kt ¾qçk s ÃkMktË fhðk{kt ykðu Au.

Xkfh fur{fÕMk ÃkMktËøke{kt MkkiÚke {ku¾h

Lke ßÞkhu Ãký ðkík fhðk{kt ykðu Au íÞkhu Xkfh hfuMkkÞýku r{fÕMk r÷r{xuz ftÃkLkeLkku WÕ÷u¾ [ku¬MkÃkýu fhðkLke sYh Ãkzu Au. yk ftÃkLke rðrðÄ f]r»k WíÃkkËLkkuLkwt rLk{koý fhu Au. rËÕne f]r»k òøkhý {u 2017

ftÃkLkeLkk «kuzõx zuð÷Ãk{uLx {uLkush rðhuLÿ ®MknLkk {íku y{khe ftÃkLke yLkuf «fkhLkk WíÃkkËLk íkiÞkh fhu Au, su{kt {wÏÞíðu fexLkkþf, VqøkLkkþf, ®LkËýLkkþf yLku Akuz rðfkMk {kxu Ã÷kLx økúkuÚk huøÞw÷uxh ¾uzqíkkuLku rðþu»k ÃkMktË ykðu Au. y{u yLÞ ftÃkLkeLke íkw÷Lkk{kt WíÃkkËLkkuLku MkMíkk yLku Mkkhe heíku íkiÞkh fhe Aeyu, su ¾uzqíkku ¾heËðk {kxu EåAk Ähkðu Au. www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

ft…Lke Mk{k[kh

17

nkÚkeLku rLkÞtrºkík fhu Au zku.[t[÷ ykÃke níke.

{Lkw»ÞLkku MkkÚke Au. ËqÄ ykÃkíkk Ãkþwyku ÃkþwWÃkhkt«k[eLkfk¤Úke ík yuðk Ãkþwyku Ãký nkuÞ Au su {Lkw»Þ MkËeykuÚke Ãkk÷Lk-Ãkku»ký fhu Au, su{kt çk¤Ë, fwíkhku, ½kuzku, nkÚke ðøkuhu. nkÚke MÚk¤ Ãkh hnuíkwt yuf rðþk¤fkÞ Ãkþw {kLkðk{kt ykðu Au. økk{ku{kt fnuðík Au fu Sðíkku nkÚke ÷k¾Lkku, {hu÷ku nkÚke Mkðk ÷k¾Lkku. yuðe Ãký fnuðík Au fu {kLkðe {w~fu÷eLkk Mk{Þ{kt s ¼økðkLkLku ÞkË fhu Au. yuðe ÔÞÂõík su íkuLkk fkÞkuoÚke ¾qçk s ÏÞkrík ÃkkBÞk Au. íkuyku yuðw íku ¾kMk fkÞo fhe hÌkk Au fu suÚke íku{Lku {nkhík nktMk÷ ÚkÞu÷ Au. nk, ynª ðkík ÚkE hne Au çktøkk¤ rLkðkMke zku.[t[÷ Ë¥kkLke, su{ýu ÷kufku ¼økðkLkLkku Ëhßòu ykÃÞku Au, fkhý fu íkuyku {w~fu÷eLkku Mkk{Lkku fhíkk ÷kufkuLku nt{uþk {ËËYÃk çkLku Au. yk {krníke zeyuMkyu{ ftÃkLkeLkk yufkWLxLx {uLkush {kLkMk r{ºkkyu f]r»k òøkhýLku

nkÚke yk{ íkku ¾qçk s WÃkÞkuøke Ãkþw nkuÞ Au, Ãkhtíkw ßÞkhu fkuE fkhýÚke nkÚkeLkwt {kLkrMkf Mk{íkw÷Lk çkøkzu Au íÞkhu {kuxe ykVík ykðe þfu Au. yk ÂMÚkrík{kt íkuLkk Ãkh rLkÞtºký {u¤ððwt ¾qçk s {w~fu÷ nkuÞ Au, Ãkhtíkw zku.[t[÷ Ë¥kkyu çkufkçkq nkÚkeykuLku fkçkq{kt ÷uðkLke fqþ¤íkk nktMk÷ fhe Au. íku{ýu yuf yuðe ÃkØrík þkuÄe Au su{kt íkuLku yÃkLkkðeLku fkuE Ãký ÔÞÂõík Mkh¤íkkÚke Ãkkøk÷ nkÚkeLku fkçkq{kt ÷E þfu Au. yux÷wt s Lknª fkuE ÃkýLkku Mkk{Lkku Ãkkøk÷ nkÚke MkkÚku ÚkkÞ íkku íÞkhçkkË fkuE Ãký heíku rLkhtfqþ nkÚkeLku rLkÞtrºkík fhe þfkÞ Au. zku. Ë¥kkLkk {íku nkÚke [k÷íke ð¾íku íkuLkk MkkÚkeykuÚke ÃkkA¤ Ãkze òÞ yLku fkuE yòýe søÞk ykðe ÃknkU[u Au. MkkÚkeykuLkk ðøkh rLkhkþ ÚkE òÞ Au yLku MÚkkrLkf ÷kufku MkkÚku yMkk{kLÞ ÔÞðnkh fhðk MkkÚku ÃkkuíkkLkwt {kLkrMkf Mk{íkw÷Lk økw{kðe Ëu Au. suLku ÷eÄu íku òLk{k÷Lkwt LkwfMkkLk fhe þfu Au. zku. Ë¥kk {níðLke ¼qr{fk ¼sðe hÌkk Au. zku. Ë¥kk çktøkk¤{kt yuf òrýíke nMíke Au, su{ýu yrLkÞtrºkík nkÚkeLku ÃkfzðkLke fwþ¤íkk Ähkðu Au. zeyuMkyu{ ftÃkLkeLkk yufkWLx {uLkush {kLkMk r{ºkk MkkÚku yk ytøku {w÷kfkík fhe níke.

VkuøkMkoLkku MkkÚk nkuÞ, íÞkhu çkLkþu ðkík ykÃkýu MkkÄLkku ¾heËe þfeyu Aeyu, Ãkhtíkw çk¤LkußÞkhuykÄkhu çkòh{kt MkkÄLkku WÃk÷çÄ Lk nkuÞ íÞkhu íkuðe ÂMÚkrík{kt ík{u þwt fhþku íku Ãký yuf «&™ Au. þwt {qze fk{ ykðþu. yk fkhýÚke s {qzeLke MkkÚku MkkÄLkku nkuðk ¾qçk s ykð~Þf Au.

fu y{u EåAeyu Aeyu fu WíÃkkËLkLke þÂõík Ãkh ¾uzqíkku ðå[u y{khe þk¾ çkLkkðu÷ Au yLku íkuLku ÷eÄu s ¾uzqík ¼kEyku Ãký yu{ fnu Au fu VkuøkMkoLkku MkkÚk {sçkqík çkLkkðþu.

Vku ø kMko EÂLzÞk «kEðu x r÷r{xu z ft à kLke f] r »k yLku çkkøkkÞíkeLkk WÃkfhý ¾kMk M«uÞMko WÃk÷çÄ fhkðíke {wÏÞ ftÃkLke Au. yk ftÃkLkeLke MÚkkÃkLkk ð»ko 1999{kt ÚkE níke. yk ftÃkLke rðïLke yøkúýe ftÃkLkeLkk WíÃkkËLkku ¼khíkeÞ çkòhku{kt ðu[ký fhu Au. ftÃkLkeLkku fkhkuçkkhLku ÷økíkk yuMkkurMkyuxLkk Lkhuþ ¾ktzhuLkk {íku y{u 500 rðíkhfku îkhk ¼khíkLkk ík{k{ hkßÞkuLkk ¾uzqíkku MkwÄe ÃkkuíkkLke ÃknkU[ çkLkkðu÷ Au. y{khe Mkuðk îkhk f]r»k yLku ÃkþwÃkk÷Lk fhLkkhk ðøko ½ýk ¾wþ Au. y{khe ftÃkLkeLkku ÷ûÞ rðï{kt MkkiÚke {kuxw ÞkuøkËkLk Au. y{u xqtf Mk{Þ{kt s yk ÷ûÞLku Ãkqýo fhþwt, fkhý f]r»k òøkhý {u 2017

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

ft…Lke Mk{k[kh 18 ®Mk[kELke ¾qçk s ykð~Þfíkk hnu Au, ^÷kuxufLkk WíÃkkËLkÚke f]r»ksuLkkfkÞo{kxu {kxu ÃkkEÃMk yLku yLÞ WÃkfhýkuLke sYh Ãkzu Au. ¾uzqík ®Mk[kE çkLke ¾kMk ®Mk[kE {kxu Mkkhe økwýð¥kk Ähkðíke ÃkkEÃMkLke þkuÄ fhu Au. Mkkhe ÃkkEÃMkLkwt WíÃkkËLk fhðk{kt ^÷kuxuf ftÃkLkeLkwt Lkk{ sYhe ÷uðk{kt ykðu Au. yk ftÃkLke ºký ËkÞfkÚke ¾uzqíkku {kxu Mkkhe økwýð¥kkLke ÃkkEÃMkLkwt WíÃkkËLk fhðk{kt ykðu Au. ftÃkLke rzÙÃk ErhøkuþLk, ®M«f÷ ErhøkuþLk, Mkçk{ŠMkçk÷ ErhøkuþLk, ®Mk[kE ÃkØrík{kt WÃkÞkuøke çkLkíke ÃkkEÃMk WÃkhktík ÃkeðeMke ÃkkEÃMk, yu[zeÃkeE ÃkkEÃMkLkwt WíÃkkËLk fhu Au. ftÃkLkeLkk zkÞhuõxh Mke. økkuÃkk÷u sýkÔÞwt níkwt fu y{khe ftÃkLkeLkk WíÃkkËLk ¾uzqíkku {kxu çksux{kt nkuðkLke MkkÚku ®Mk[kE {kxu WÃkÞkuøke Au. y{u íkksuíkh{kt ykuxku{uxef rzÙÃk ErhøkuþLk rfx hsq fhe Au, su çkkøkkÞík{kt ®Mk[kE {kxu ¾qçk s WÃkÞkuøke Au. y{khk WíÃkkËLk yLÞ ftÃkLkeykuLkk WíÃkkËLkku fhíkk ðÄkhu xfkW Au, suLku ÷eÄu ¾uzqíkku íkuLku ðÄkhu ÃkMktË fhu Au. økúknfkuLkku Mktíkku»k s y{khe ftÃkLkeLkwt æÞuÞ Au.

økheçk çkk¤fkuLkk rþûký{kt ¼køkeËkh çkLÞwt yu[Ãkeyu{ { f]r»kûkuºkLke yøkúýe ftÃkLke Au. yk ftÃkLkeyu yu[Ãkeyu Ëuþ{kt rþûkýLkk MíkhLku ðÄkhðk {kxu ÃkkuíkkLkk fË{Lku ykøk¤ ðÄkhu÷ Au. yu[Ãkeyu{ îkhk 16 hkßÞLke 72 Mkhfkhe þk¤kLke ÃkMktËøke fhe økheçk yLku LkkLkk çkk¤fkuLkk yÇÞkMkLke Mkk{økúeLkwt rðíkhý fhu÷ Au. yk fkÞo¢{ ytíkøkoík rçknkhLkk ÃkxLkk rsÕ÷k{kt {kåAe økk{Lke Mkhfkhe þk¤k, økwshkík{kt ©e {kuxkðkzk «kÚkr{f þk¤k, Ãktòçk{kt Mkhfkhe «kÚkr{f rðãk÷Þ, nrhÞkýk{kt MkezeyuMk ELxhLkuþLk÷ Mfq÷, hksMÚkkLk{kt Mkhfkhe Wå[íkh MkufLzhe rðãk÷Þ, Ãkrù{ çktøkk¤{kt 30 LkkuMkw¾e «kÚkr{f rðãk÷Þ, rçknkh{kt {æÞ rðãk÷Þ, {æÞ«Ëuþ{kt Mkhfkhe {kæÞr{f rðãk÷Þ, fýkoxf{kt Mkhfkhe Wå[¥kh «kÚkr{f rðãk÷Þ, íku÷tøkkLkk{kt rsÕ÷k «þík nkE Mfq÷ yLku W¥kh«Ëuþ{kt «kÚkr{f rðãk÷Þ,çknhkE[ yLku «kÚkr{f rðãk÷Þ fXðkhe Lktçkh-2 {wÏÞ fuLÿku{kt Mk{kðuþ ÚkkÞ Au. WÃkhkuõík ík{k{ þk¤k{kt

f]r»k òøkhý {u 2017

÷øk¼øk yk ÃkkXâ Mkk{økúeÚke 25,000 fhíkk ðÄkhu çkk¤fku ðå[u rðíkhý fhðk{kt ykðe Au. yk «Mktøku yu[.Ãke.yu{Lke íkhVÚke rMkrLkÞh {uLkush ø÷kuçk÷ Mkku‹Mkøk nhe þtfh, «fkþfw{kh ®Mkn, rMkrLkÞh yurhÞk {uLkush, rçknkh, {wfuþ fw{kh, Mktíkku»kfw{khS, h{Òkk, íku÷tøkkLkk, yu{Ãke ®Mkn yLku hk{ ®Mkn, W¥kh«Ëuþ, ðeÃke ®Mkn, økwshkík, rðLkÞ r{©k {kuøkk, yrLk÷ hkurnÕ÷k nrhÞkýk, yþkuf fw{kh økøko, hksMíkkLk, yM{kLk {kuÕ÷k Ãkrù{ çktøkk¤, yufu økkuzMku, yrsík yøkúðk÷ yLku yuMk.støk{kþuèe WÃkÂMÚkík hÌkk níkk. ftÃkLke íkhVÚke ykðu÷k yrÄfkheykuLkk çkk¤fkuLku MktçkkurÄík fhíkk yk fkÞkuoÚke Mk{ks{kt yuf çkË÷kð ykðu Au yLku yk ÂMÚkrík{kt çkk¤fkuLku {ËË {¤u Au, su rþûkýÚke ðtr[ík hne òÞ Au. yk íkhV yu[Ãkeyu{ îkhk yuf «MktþrLkÞ Ãkøk÷wt ¼hðk{kt ykÔÞwt Au. yux÷wt s Lknª y{u çkk¤fkuLkk Ws𤠼rð»Þ {kxu þw¼uåAk ÃkkXðe Aeyu. www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

19 fk{ u xuLkk WíÃkkËLkÚke çkLku Au MkhwûkkLke ðkík

ft…Lke Mk{k[kh

®Mk[kELku Mkh¤ çkLkkðu Au ©e yuÂõðhk WÃkÞkuøke MkkÄLkkuLkwt rLk{koý fhíke yøkúýe ftÃkLke{kt ©e Mk[kE{kt yuÂõðhk ftÃkLkeLkwt Lkk{ «{w¾ heíku ykðu Au. yk ftÃkLke ÃkkuíkkLke MÚkkÃkLkk Mk{ÞÚke ®Mk[kE WÃkfhý çkLkkððkLkk ûkuºk{kt Wíf]c fk{ fhe hne Au. yk ftÃkLke rzÙÃk ErhøkuþLk, {kE¢ku ErhøkuþLk yLku yLÞ ®Mk[kE ÃkØríkykuLkk WÃkfhýku íkÚkk ÃkkEÃMkLkwt rLk{koý yLku rðíkhý fhu Au. ftÃkLkeLkk zuð÷Ãk{uLx yLku {kfuoxªøk {uLkush Mkr[Lk fw{kðíku sýkÔÞwt níkwt fu y{u ®Mk[kELkk ík{k{ {kLkfku Ãkh ¾hk Wíkhu Au. MkMíkk yLku xfkW nkuðkLku ÷eÄu y{khk WíÃkkËLkku ¾uzqíkLku ¾qçk s ÃkMktË ykðu Au. íkuyku ykøk¤ sýkðu Au fu ÃkkfLku ÞkuøÞ ®Mk[kE ykÃkðe ¾uzqíkku {kxu yuf {kuxku Ãkzfkh Au. yk ÃkzfkhLku æÞkLk{kt hk¾e y{khe ftÃkLke ®Mk[kE WÃkfhý íkiÞkh fhu Au.

{kuxe ðkík nkuíke LkÚke Ãkhtíkw ¾uíkeLku Mkwhrûkík fhðe íku ¾uyuíkeffhðe{kuxkuíkuÃkzfkh Au. ¾uíkeLke MkwhûkkLke ßÞkhu Ãký ðkík ykðu Au íÞkhu ykÃkýk {Lk{kt fkxk¤k íkkhLke íkMðeh Mkk{u [ku¬MkÃkýu W¼he ykðu Au. òufu, yu Mkk[w Au fu ¾uíkeLku Mkwhrûkík fhðk {kxu fkxk¤k íkkhLku MkkiÚke Mkk[k {kLkðk{kt ykðu Au. yk {kxu yLkuf ftÃkLke íkuLku {kuxk ÃkkÞu íkiÞkh fhe hne Au. yk ík{k{ ÂMÚkrík ðå[u fku{ux ðkÞh ftÃkLke Ãký ¾uíkeLku Mkwhrûkík fhðk {kxu yLkuf «fkhLkk ðkÞhkuLkwt WíÃkkËLk yLku rðíkhý fhu Au. ftÃkLkeLkk rçkÍLkuMk ÃkkxoLkh Ãkqðuoþ xe{çkrzÞkyu sýkÔÞwt níkwt fu yksfk÷ ¾uíkeLku Mkwhrûkík fhðkLkku fhðku f{ LkÚke. yk ÃkzfkhLkku Mkk{Lkku fhðk {kxu y{khe ftÃkLke yLkuf «fkhLkk ðkÞMko íkiÞkh fhu Au, suLkku WÃkÞkuøk fhðkÚke ¾uzqíkku ÃkkuíkkLkk Ãkkf yLku ykðkMkLku Mkwhrûkík fhe þfu Au. yux÷wt s Lknª yk ðkÞhLke ¾heËe Ãkh Mkhfkh îkhk MkçkrMkze Ãký ykÃkðk{kt ykðu Au.

M{kxo ¾uzqíkLkku MkkÚku yuøkúe çkku÷k íkLku ßÞkhu yuf søÞkyu ík{k{ MkwrðÄk WÃk÷çÄ nkuÞ íkku ¾uzqÃkAe ÃkqAðkLkwt s þwt nkuÞ. íÞkhu íkku ¾uzqíkku {kxu íku ¾qçk s ÷k¼ËkÞe çkLke òÞ Au. ¾uzqíkkuLku yuf s Ã÷uxVku{o Ãkh ík{k{ MkwrðÄk WÃk÷çÄ fhkððk {kxu yuøkúe çkku÷ku ftÃkLke yuf Lkðíkh fk{økehe fhe hne Au. ftÃkLkeLkk fku÷ MkuLxh, {uMkus yLku yuÃk îkhk ¾uzqíkkuLku MkwrðÄk ykÃkðk{kt ykðe hne Au. ftÃkLkeLkk Mkeykuyku Mkts Akçkzkyu sýkÔÞwt níkwt fu y{u fku÷ MkuLxh, yuÃk yLku yuMkyu{yuMk îkhk ¾uzqíkkuLke Ëhuf «fkhLke Mk{MÞkLkwt Mk{kÄkLk fhe hÌkk Aeyu. ¾uzqíkku fÞk Ãkkf ÷økkðþu, fE ÃkuMxeMkkEz, VqøkLkkþfLkku WÃkÞkuøk fhþu íku{ s fux÷k «{ký{kt fhþu íku ík{k{ S¿kkMkk ytøkuLke MktÃkqýo òýfkhe ¾uzqíkkuLku ykÃkðk{kt ykðu Au. yk MkkÚku y{u Ëhuf {kiMk{Lke òýfkhe yLku rsÕ÷k «{kýu {trzÞkuLkk ¼kð ¾uzqíkkuLku ykÃke Aeyu. ¾uzqíkku yk yuÃkLkk {kæÞ{Úke yLkks ðu[ký fhe þfu Au yLku f]r»k nuíkw {þeLk WÃkfhý Ãký ¾heËe þfu Au. su ¾uzqíkkuLku Lkðe {þeLkhe ¾heËðk{kt f]r»k òøkhý {u 2017

Mkûk{ çkLkkððk WÃkhktík ¾uzqíkkuLke f]r»k MktçktrÄík WÃkfhýku ¼kzuÚke ÷E þfu Au . íku { Lkk {íku y{khk yÃk îkhk ¾uzqíkkuLku ík{k{ WíÃkkËLkkuLke ¾heËe fhe þfu Au. ¾heËðk{kt ykðu÷k ík{k{ «kuzõxLku y{u MkeÄk ¾uzqíkkuLkk ½h MkwÄe Ãknkut[kze Aeyu. yk WÃkhktík yk ftÃkLke hkßÞLkk økk{u-økk{ {kuxk «{ký{kt £uL[kEÍeMk ¾ku÷e hne Au, su ¾uzqíkkuLku MkeÄe Mkuðk Ãkqhe Ãkkzu Au. yk ftÃkLke îkhk ¾uzqíkku xqtf Mk{Þ{kt ½hu çkuXk f]r»kLku {kuxk WÃkfhý Ãký ¾heËe þfu Au. yuøkúe çkku÷ku ftÃkLke Ãktòçk, nrhÞkýk yLku hksMÚkkLk{kt fk{ fhe hne Au. íku xqtf Mk{Þ{kt ftÃkLke {nkhk»xÙ{kt Ãký íkuLke fk{økeheLku þY fhðk sE hne Au. www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

ft…Lke Mk{k[kh 20 ¾uzqíkkuLke «Úk{ ÃkMktËøke Au y{khk WíÃkkËLk: {wfuþ Ãkxu÷ ÷ e {kU ½ ðkheLke ÂMÚkrík{kt nðu ¾u z q í kku MkMíkk yLku xfkW ðÄef]r»khnuWÃkfhýku Lke íkÃkkMk fhe hÌkk Au. òu MkMíkk, xfkW yLku ykuAk ¾[ko¤ WÃkfhý nkuÞ íkku íku{Lke yk rËþk{kt EåAk Ãkqýo ÚkkÞ Au. ykuhuLs Vk{o EÂõðÃk{uLx ftÃkLke Ãký ¾uzqíkkuLku ÷E yuðk WÃkfhý çkLkkððk sE hne Au, su ¾uzqíkku {kxu yuf ðhËkLkYÃk nkuE þfu. yk WÃkfhýku îkhk ¾uzqíkku ykuAk çksux{kt Mkh¤íkkÚke ÃkkuíkkLke f]r»k fkÞo MktÃkkrËík fhe þfu Au. ftÃkLkeLkk zkÞhuõxh {wfuþ Ãkxu÷u sýkÔÞwt níkwt fu heÃkh, hezh, çkkEzh, fxh ðøkuhu ykÄwrLkf íkfLkefÚke Mkßs WÃkfhýkuLkwt WíÃkkËLk fhðk{kt ykðu Au. y{u y{khk WíÃkkËLkkuLku ÷E Lkð sux÷k hkßÞ{kt fk{ fhe hÌkk Aeyu, ßÞkt ¾uzqíkku ðå[u y{khk WíÃkkËLkkuLke {køk ðÄkhu hnu Au. íkuLke ò¤ðýe{kt ðÄkhu ¾[o Úkíkku LkÚke, {kxu ¾uzqíkku y{khe ftÃkLkeLkk WíÃkkËLkLke nkÚkku-nkÚk ¾heËe fhðkLkwt ÃkMktË fhu Au.

yfu ð¾ík ÷økkð÷ u k ÃkMikk MkÃtký q Ãokýu ðMk÷ q ÚkE òÞ A:u VkÕfLk ÃkBÃMk Mxkxoh ÃkuLk÷ yLku Mkku÷h ÃkBÃkLkwt WíÃkkËLk fhu Au. òýfkhe ytíkøkoík ftÃkLkeLkk «ríkrLkrÄLkk {íku VkÕfLkLkk {wÏÞ økúknf ¾uzqík Au yLku ík{k{ WíÃkkËLk ¾uzqíkkuLke sYrhÞkíkkuLku æÞkLk{kt hk¾eLku íkiÞkh fhkð{kt ykðu Au. yk ftÃkLke ykEyuMkyku MkxeoVkEz Au.

xfkWÃkýkLke ðkík ykðu Au íÞkhu VkÕfLkLkwt ß ÞkhuLkk{økwfkuýEð¥kkÃkýyLkusøÞkyu ÃkkA¤ hnuíkw LkÚke. íkuLku ÷eÄu VkÕfLk õÞkhuf WíÃkkËLkkuLke økwýð¥kk{kt çkktÄAkuz fhíke LkÚke. yk ftÃkLke Mkçk{ŠMkçk÷ ykuÃkLkðu÷ ÃkBÃk, çkkuhðu÷ ÃkBÃk, MkuLxÙe^Þwøk÷ ÃkBÃk,

íkuLkk WíÃkkËLkkuLke rðþu»kíkk økwýð¥kkLku ÷eÄu ftÃkLkeLku yLkuf hk»xÙeÞ ÃkwhMfkhkuÚke MkL{krLkík fhðk{kt ykðu÷ Au. ðíko{kLk Mk{Þ{kt VkÕfLk ¼khík WÃkhktík 40 fhíkkt ðÄkhu Ëuþku{kt ÃkkuíkkLkk WíÃkkËLkku ÃknkU[kze hne Au. íkuLkkÚke ytËks ÷økkðe þfkÞ Au fu íku fuðe heíku yk ftÃkLkeLkk WíÃkkËLkkuLke {køk rËLk-«rík rËLk ðÄe hne Au.

Ã÷qøkk ÃkBÃMk ík{khk rðïkMkLkku MkkÚke {kuxMko «kEðux r÷r{xuz ¼khíkLke yuf Ã÷qøkkyøkúÃkBÃMkýe ÃkBÃkyuLzWíÃkkËf ftÃkLke Au. ftÃkLkeLkk yrÄfkhe hkfuþ yÂøLknkuºkeLkk {íku Ã÷qøkk {wÏÞíðu çkkuhðu÷ Mkçk{ŠMkçk÷ ÃkBÃk, ykuÃkLkðu÷ Mkçk{ŠMkçk÷ ÃkBÃk yLku {kuLkkuç÷kuf ÃkBÃkLkwt WíÃkkËLk fhu Au. Ã÷qøkkLkk ÃkBÃk ¾uzqíkku {kxu Mkðkuo¥k{ ÃkBÃk Au. Çkkuhðu÷ Mkçk{ŠMkçk÷ ÃkBÃk{kt 175 r{÷e{exh Úke 200 r{÷e{exh MkwÄe WÃk÷çÄ Au. ¾kMk ðkík yu Au fu Ã÷qøkkLkk MktþkuÄLk Ãkh rðþu»k æÞkLk ykÃkðk{kt ykðu Au, suLke {ËËÚke WíÃkkËLkLke økwýð¥kk{kt fkuE ½xkzku Úkíkku LkÚke. Ã÷qøkk fu ÃkBÃk ¾uzqíkku ðå[u ½ýe

f]r»k òøkhý {u 2017

÷kufr«Þ Au. yk ftÃkLke Mk{økú ¼khík¼h{kt fkÞo fhe hne Au. ftÃkLkeLkku {wÏÞ WÆuþ økúknfkuLke WB{eË Ãký Ãkqhe fhðk{kt Mk{Úko Au.

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

21

ft…Lke Mk{k[kh

ÃkkuíkkLke ¾uíke {khVíku rzSx÷ çkLke hÌkk Au ¾uzqíkku Mk{økú ËuþLku MktÃkqýoÃkýu rzSx÷ fhðk {kxu «ÞíLkþe÷ Mkhfkh Au. yk {kxu ÞkusLkkyku Mkhfkh îkhk [÷kððk{kt ykðe hne Au, suLkk {khVíku ¾uzqíkku rzSx÷ EÂLzÞk íkhVÚke Mkhfkh îkhk «ÞíLk fhðk{kt ykðu Au. MkhfkhLkwt {kLkðwt Au fu ¼khíkLku rzSx÷ çkLkkððk{kt ykðu íkku «Úk{ Ëuþ{kt økk{kuLku rzSx÷ çkLkkððk Ãkzþu. yk r{þLkLku ykøk¤ ðÄkhðk {kxu fhý rMkØwLke xe{ yk¢{f heíku ¾uzqíkku ðå[u sELku fk{ fhe hne Au. yk xe{ îkhk yÃkLke ¾uíkeLkk Lkk{Úke hsq fhðk{kt ykðu÷ ¾uzqík yuÃk {khVíku ¾uzqíkkuLku f]r»k, ÃkþwÃkk÷Lk yLku yLÞ òýfkhe ðkMíkrðf heíku WÃk÷çÄ fhkððk{kt ykðe hne Au. íkuLke ÃkkA¤Lkwt {wÏÞ fkhý ¾uzqíkkuLku rzSx÷efhýÚke òuzðkLkk Au. yíÞkh MkwÄe yLkuf f]r»k {u¤k{kt ¼køk ÷eÄku Au, suLku ÷E ¾uzqíkku íkhVÚke ¾qçk s Mkkhe «ríkr¢Þk «kó ÚkE níke. yk yuÃkLke rðþu»kíkk yuðe Au fu f]r»k

MktçktrÄík òýfkhe nktMk÷ fhðk MkkÚku ¾uzqík ÃkkuíkkLkk f]r»k WíÃkkËLk suðk fu xÙuõxh, Ãkkf, zuhe WíÃkkËLk, rçkÞkhý íkÚkk yLÞ f]r»k WíÃkkËLk ðu[ký yLku ¾heËe fhe þfu Au. yk yuÃkLku Mkh¤íkkÚke økwøk÷ Ã÷u Mxkuh Ãkh sELku zkWLk÷kuz fhe þfkÞ Au. íÞkhçkkË ¾uzqíkku íkuLkku WÃkÞkuøk fhe þfu Au. ðíko{kLk Mk{Þ{kt yuÃk çku ¼k»kk rnLËe yLku Ãktòçke{kt WÃk÷çÄ Au. ftÃkLke yuVyu{Mke fkuÃkkuohuþLk MkkÚku yuf fhkh fÞkuo Au. yk fhkh ytíkøkoík zwÃkkuLx yuVyu{Mke fkuÃkkuohuþLkLkk MðkMÚÞ yLku LÞwxÙeþLk rçkÍLkuMk yrÄøkúrník Au.íku ytíkøkoík zwÃkkuLx {wÏÞíðu çku Mkuøk{uLx Vqz yuøkúerzyuxTMk yLku Vk{koMÞwxef÷ fkhkuçkkhLku ðÄkhþu. zwÃkkuLx yuVyu{Mke MkkÚku {¤eLku yk fkhkuçkkhLku ðÄkhðk Ãkzþu.

zwÃkkuLx yLku yuVyu{Mke ðå[u {níðLkku ÔÞðMkkrÞf fhkh yøkúýe ftÃkLke Au. yk ftÃkLke rðïLkk yLkuf zwÃkkuËuþLxku{rðïLke kt ¾uzqíkkuLku ÃkkuíkkLke Mkuðkyku ykÃke hne Au. zwÃkkuLxu f]r»kLkk ûkuºk{kt ðÄkhu Mkkhk Ãkøk÷k ¼hðk {kxu rðïLke yøkúýe

zwÃkkuLx ÃkkfLke rçk{kheLkk rLkÞtºký{kt yuf {sçkqík ftÃkLke Au, ßÞkhu zkW yuøkúkuMkkErMkMk f]r»k ûkuºk{kt ELMkuÂõxMkkEz{kt ÃkkuíkkLke Ãkfz {sçkqík çkLkkðu÷ Au. íku{k nðu yuVyu{Mke fkuÃkkuohuþLkLku òuzðkÚke íku ðÄkhu {sçkqík çkLkþu. Íku ºký ftÃkLke nðu MkkÚku {¤eLku ftçkkELk yuøkúefÕ[h rzrðÍLkLke ð]rØ fhþu.nðu íku MkkÚku {¤eLku MktþkuÄLkLku ðÄkhu Mkkhk fhðk f]r»kLkk Ëhuf ûkuºkLku {sçkqík fhþu.

Yk MkçM¢kEçk fhku rðïLke MkkiÚke ðÄkhu ðt[kíkk Mkk{rÞf f]r»k òøkhý {kxu f]r»k òøkhýLku økwshkíke{kt ðkt[ ¾uíkeðkze, çkkøkkÞíke, {íMÞÃkk÷Lk, ÃkþwÃkk÷Lk, ÃkkuÕxÙe Mxz Vk‹{øk, {þÁ{ WíÃkkËLk, Vq÷ WíÃkkËLk ELxh ¢ku®Ãkøk, ®Mk[kE ÞkusLkk yLku yLÞ Mkhfkhe ÞkusLkk Mkrník ftÃkLke Mk{k[kh ðøkuhu MkkÚku òuzkÞu÷ Mk{k[khÚke yÃkzux hnuðk {kxu ðkt[íkk hnku f]r»k òøkhý.

ykøkk{e ytf MkçM¢kEçk fhðk, ònuhkík íkÚkk f]r»k Mk{k[khLku «fkrþík fhðk {kxu Imran: +91 95829 57538

f]r»k òøkhý {u 2017

Sara: +91 99537 20233

Furkan: +91 98912 23340 www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

ft…Lke Mk{k[kh 22 ËuþLkwt {kLk, ¾uzqíkkuLke þkLk: þÂõík{kLk ðk f]r»k WíÃkkËLkkuLke EåAk hk¾u Au fu ¾uzqsuíkku÷ktÃkkuçkkíkkLkkMk{Þ{kxuMkwÄyue VkÞËku ykÃke þfu Au yLku xfkW hnu Au. yk{ íkku ½ýeçkÄe ftÃkLke ¾uzqíkku {kxu ÃkkuíkkLkk WíÃkkËLkku WÃk÷çÄ fhkðe hne Au, Ãkhtíkw su ftÃkLke ÃkkuíkkLkk WíÃkkËLkku Ãkh ¾uzqíkku skíku s ÃkMktËøke Wíkkhe «MktþkÃkkºk çkLkkðu íkuLkkÚke rðþu»k fkuE çkkçkík nkuE þfu Lknª. Íkksuíkh{kt s yuf f]r»k «ËþoLke{kt ¼køk ÷uLkkhe f]r»k ftÃkLke þÂõík{kLku ÃkkuíkkLkk f]r»k WíÃkkËLkku suðk fu hkuxkðuxh, Mkez rzÙ÷h yLku Ãkkðh nuhkuLkk ¾uzqíkku Mk{ûk «ËŠþík fÞko níkk. ¾kík ðkík yu níke fu yk WíÃkkËLkku ytøku òýfkhe {u¤ððk {kxu {kuxe MktÏÞk{kt ¾uzqíkkuyu hMk ËþkoÔÞku níkku. ¾uzqíkkuyu þÂõík{kLkLkk WíÃkkËLkku Ãkh

Mkfkhkí{f Ãkwrü fhíkk þÂõík{kLkLkk WíÃkkËLk MktÃkqýo heíku rðïMkLkeÞíkk Ähkðu Au. íkuLkwt fkhý yu Au fu yk ftÃkLke økwýð¥kkLku ÷E MktÃkqýoÃkýu æÞkLk hk¾u Au yLku WíÃkkËLkku çkLkkððk {kxu Mkkhe Mkuðk «ËkLk fhu Au. yk ftÃkLke rðïMíkheÞ f]r»k Þtºk çkLkkðu Au, su ¾uzqíkku ðå[u ¾qçk s ÷kufr«Þ çkLke hÌkk Au.

yu{ze çkkÞkufkuÕMku WíÃkkËLk, AkuzLke ð]rØ{kt {ËËYÃk Au. yk ftÃkLkeLkk çku {wÏÞ f]r»k {u¤k yuøkúe fkuLõ÷uð, yu[yuÞw yLku yuøkúe ÷ezhþeÃk Mkr{x 2017 VheËkçkkË{kt ðÄkhu Mkkhe «ËþoLke {kxu MkL{krLkík fhðk{kt ykðu÷.

k{kt {níðLke ¼qr{fk ¼sðe hnu÷e yøkúýe ftÃkLkeLkk f] r»kyuûku{º.ze.çkkÞku fkuÕMku çku f]r»k {u¤k{kt MkL{kLk fhðk{kt ykÔÞwt

yk ftÃkLke {wÏÞíðu f]r»k ¾kíkh, r÷r{xuz çkkÞkuÃkuMxeMkkEz Ã÷kLx økúkuÚk «{kuxh yLku yuøkúku fur{fÕMk çkLkkðu Au. çkÒku f]r»k «ËþoLkeÞku{kt yu{ze çkkÞkufkuÕMk ftÃkLkeLkk WíÃkkËLkkuLku ¾qçk s Mkkhku rhMÃkkuLMk «kó ÚkÞku níkku. Yk ftÃkLke {wÏÞíðu ELÿÄLkw»kLku ¾uzqíkkuyu ¾qçk s «Mktþk fhe níke yLku xe{Lke Ãký «Mktþk fhe níke.

Vhe ð¾ík ÷kufr«Þ çkLÞw «ku{ rðf WíÃkkËf Lk{oftËÃkLkek çkkÞkuAu. fyku{ ftËuÃþkLkeLke Ëuyuþf¼h{ktyøkúý{kuexksiÃkkÞu fkÞo fhe hne Au. íkksuíkh{kt s Ãktòçk{kt f]r»k {u¤k{kt Lk{oËk çkkÞkufu{Lke xe{u ¼køk ÷eÄku níkku. yk f]r»k {u¤k{kt Lk{oËkLke xe{u ¾uzqíkku{kt ÷kufr«Þ ÃkkuíkkLkk WíÃkkËLk Lk{oËk «ku{ yLku ¢kurðLk {uÂøLkrþÞ{ MkÕVuxLku ¾uzqíkku Mk{ûk «ËŠþík fhu÷ Au. «ku{Lkku WÃkÞkuøk zeyuÃkeLke søÞkyu fÞko Au. íku yuf sirðf WíÃkkËLk Au, {kxu ¾uzqíkku ðÄkhu «ku{Lkku WÃkÞkuøk fhe hne Au. ftÃkLkeLkk rçkÍLkuMk zuð÷Ãk{uLx {uLkush rn{kþwt MktÃkqýoÃkýu Mkwhrûkík Au. «ku{ zeyuÃke÷Lke íkw÷Lkk{kt ðÄkhu «¼kðþk¤e Au. hkð÷u sýkÔÞwt níkwt fu «ku{Úke ÃkkfLkwt WíÃkkËLk ðÄu Au yLku íku «ku{Lkk rð»kÞ{kt Lk{oËkLke xe{Úke sðkçkËkhe «kó fhu÷ Au. f]r»k òøkhý {u 2017

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

ft…Lke Mk{k[kh

23

{rnLÿk xÙªøkkuLkwt yuf ð»ko Ãkqýo

¼khíkLke yøkúýe ftÃkLkeyku Ãkife yuf Au, { rnLÿk suýu økÞk ð»ko 14{e {k[oLkk hkus ¼khíkeÞ ¾uzqíkkuLku ¼kzuÚke xÙuõxh yLku f]r»k WÃkfhý WÃk÷çÄ fhkððkLke MkwrðÄkLku Ãkøk÷u xÙªøkkuLke þYykík fhe níke. xÙªøkku {rnLÿk økúwÃkLke yuf Mxkxo-yÃk ftÃkLke Au, suýu íkksuíkh{kt s ÃkkuíkkLke MÚkkÃkLkkLku yuf ð»ko Ãkqýo fÞwO Au. þYykík ÚkÞkLkk yuf ð»ko{kt s ftÃkLke ykþhu 12,000 ¾uzqíkkuLke «Úk{ ÃkMktËøke çkLke økE Au, su 20,000 f÷kfku MkwÄe MkwÄe ¾uíkhku{kt fk{ fhu Au. {k[o 2016{kt ftÃkLkeLke MÚkkÃkLkk çkkË ftÃkLkeyu 45 Ãkrh[k÷Lk fuLÿkuLke MkkÚku fýkoxf, {nkhk»xÙ, økwshkík yLku {æÞ«Ëuþ{kt ÃkkuíkkLke ÞkuøÞíkkLku ykÄkhu ykøk¤ ðÄe hne Au. ftÃkLkeyu ÃkkuíkkLke LkðeLk íkfLkefLkk {kæÞ{Úke f]r»k {rþLkefhýLku yuf VkuLk fku÷Lkk {kæÞ{Úke ¾uzqíkkuLku Mkh¤íkkÚke WÃk÷çÄ fhkððkLke Ãknu÷ fhðk{kt ykðe Au.yk Mxkxo-yÃk ftÃkLkeLkk æÞuÞ nðu xÙuõxh fku÷ fhku. ftÃkLkeLkk MkeEyku yh®ðË fw{khu sýkÔÞwt níkwt fu økík yuf ð»ko{kt ¾uzqíkkuLkk SðLk{kt {níðLke ¼qr{fk rLk¼kðe Au. yk MkuðkLkk {kæÞ{Úke {kºk WíÃkkËfíkk ðÄkhðk{kt {¤u Au, íku{ s ¾uzqíkkuLke Ãkzíkh{kt Ãký Ãkzíkh{kt ½xkzku ÚkÞku Au. yux÷wt s Lknª xÙªøkkuLkk {kæÞ{Úke ¾uzqíkkuLku Lkðk yLku yíÞkÄwrLkf f]r»k WÃkfhýkuLkk WÃkÞkuøk fhðkLke íkf {¤u Au, suLkkÚke ¾uzqík Mkþõík çkLke hne Au. yk fkhýÚke xÙªøkku ¾uzqíkkuLke «Úk{ ÃkMktËøke{kt þw{kh ÚkE hne Au. íku{ýu sýkÔÞwt níkwt

f]r»k òøkhý {u 2017

fu ¾uzqíkkuLku y{u {þeLkefhýÚke òuzeLku íku{ýu WÃkÞkuøkLku ykÄkhu ¼kzw ykÃkðkLkku rðfÕÃk ykÃkðk{kt ykÔÞku Au. íkuLkkÚke ¾uzqíkkuLku {kuxe hf{Lke Ãkzíkh ÷økkððk{kt hkník {¤u Au. ykøk¤ ðÄíkk y{u y{khk økúknfkuLkk SðLkLku Lkðku ykÞk{ ykÃkíkk íku{Lke sYrhÞkíkku yLku WÃk÷çÄíkk ðå[uLkku MkuíkwLkwt fk{ fhþu, suLkkÚke ¾uzqíkkuLku ¾kMk heíku Mkh¤íkkÚke xÙuõxh yLku f]r»k WÃkfhýLke {kuxe ©]¾÷k yuf s søÞk {¤e þfu Au. íku s y{khku ÷ûÞktf Au. yk æÞuÞLku æÞkLk{kt hk¾íkk íku{ýu sýkÔÞwt níkwt fu yk Mkuðk Mkh¤íkkÚke yuf xku÷ £e Lktçkh Ãkh ¾uzqíkku {kxu WÃk÷çÄ Au. ¾uzqíkkuLke sYrhÞkíkkuLku yLkwYÃk íku{Lkk LkSfLkk ûkuºk{kt WÃk÷çÄ y{khe xÙªøkku MkuðkLkk {kæÞ{Úke y{u íkuLke ykMkÃkkMk WÃk÷çÄ xÙuõxh yLku yLÞ f]r»k WÃkfhý WÃk÷çÄ fhkðe Aeyu. ¼khík{kt ¾uzqík yux÷e Mkþõík çkLke økE Au fu xÙuõxh ykuzoh fhe þfu Au, su yøkkWLkk Mk{Þ{kt yMktøkXeík çkòh{kt xÙuõxh ykuzoh fhðk{kt yLkuf Mk{MÞkykuLkku Mkk{Lkku fhðku Ãkzíkku níkku. økúk{eý ÔÞðMkkrÞfku {kxu xÙªøkku yuf ¾kMk fkhkuçkkh {kuzu÷ hsq fÞwO Au, su £u[kEÍe ykÄkrhík Au. yk MkuðkLkk {kæÞ{Úke ÃkkuíkkLke ykswçkkswLkk ûkuºk{kt su Ãký ÃkkfLkwt ðkðuíkh fhðk{kt ykðu Au íkuLkk ðkðuíkh, ®LkËý,®Mk[kE ðøkuhuLku ÷E {n¥k{ 5 xÙuõxMko yLku f]r»k WÃkfhýku{kt hkufký fhe fkuE Ãký ÔÞÂõík yÚkðk ¾uzqíkLkwt nçk yLku MkuLxh ¾ku÷eLku ¾uzqíkkuLku {ËË fhe þfkÞ Au yLku xÙªøkku MkkÚku ÃkkuíkkLkk ÔÞðMkkÞ þY fhe þfu Au. yux÷wt s Lknª yk Mkuðk ytíkøkoík MÚkkrLkf xÙuõxh WíÃkkËf yLku ÔÞðMkkÞe Ãký òuzkE þfu Au yLku ÃkkuíkkLkk ykuzoh hsq fhe þfu Au. økÞk ð»k{ o kt ¾zuíqkku íkhVÚke {¤÷ u e Mkfkhkí{f «ríkr¢ÞkLku òíukk xªÙøkkLuke xe{ ykøkk{e ð»koyLkuðÄkhu¾zuíqkkLuku{¤Lkkhe «ríkr¢Þkyku {kxu ½ýk WíMkkrník A.u xªÙøkkLuktw ykøkk{e ð»ko {kxu 2 ÷k¾ ¾zuíqkkLuku ÃkkíukkLke MkkÚkuòzuðtw {níðLktw A.u www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

ft…Lke Mk{k[kh 24 çkkÞh yLku ykEMkeyuykhLkk ÃkkÞ÷kux «kusuõxÚke ¾uzqíkkuLku {¤e hÌkku Au ÷k¼ r»kûkuºkLke yøkúýe ftÃkLke çkkÞh EÂLzÞkLkk ¢kuÃk MkkÞÂLMkMk f] rð¼køku ykEMkeyuykh MkkÚku {¤e ¾uzqíkkuLkk rník {kxu yuf ÃkkÞ÷kux «kusuõxLke þYykík fhe su ytíkøkoík MkVuË {k¾eÚke Úkíkk ÃkkfLkk LkwfMkkLkÚke ÂMÚkrík{kt ¾uzqíkkuLku Lkðe xufLkefÚke çkíkkðe Au. ð»ko 215 Ãktòçk yLku nrhÞkýk{kt MkVuË {k¾e îkhk fÃkkMkLkk Ãkkf Ãkh ÚkÞu÷k nw{÷kÚke ¾uzqíkkuLku Úkíkk LkwfMkkLkLku òuíkk ¾heËËkhkuLku yk «kusuõxLke þYykík fhe níke.

ELxeøkúuxuz ÃkuMx {uLkus{uLx ytíkøkoík fÃkkMkLkk ÃkkfLku MkVuË {k¾eLkk WÃkÿðÚke çk[kððk {kxu ¢kuÃk÷kEV EÂLzÞk yLku ykEMkeyuykh îkhk ykÞkursík fhðk{kt ykðu÷k yuf fkÞo¢{{kt yk «kusuõxLke þ\ykík fhðk{kt ykÔÞku níkku. yk ÃkkÞ÷kux «kusuõx çkkÞh îkhk fuLÿeÞ fÃkkMk MktþkuÄLk MktMÚkk MkkÚku {¤eLku þYykík fhðk{kt ykðe níke. íku{kt {wÏÞíðu nrhÞkýk yLku ÃktòçkLkk Ãkkt[ Ãkkt[ økk{kuLke ÃkMktËøke fhðk{kt ykðe Au, su{kt ¼xªËkLkk çkk½w, {uníkk, fkuxþ{eh, òuÄÃkwh, hku{kLkk yLku sMMke ÃkÔðk÷e íkÚkk nrhÞkýk{kt Lkun÷k, çkus÷Ãkwh, økkuh¾Ãkwh, sÂLË÷¾wËo yLku ÷nurhÞk økk{kuLke ÃkMktËøke fhðk{kt ykðe níke. yk økk{ku{kt sELku xe{ îkhk ¾uzqíkkuLku fÃkkMkLke ¾uíkeLke ÞkuøÞ íkfLkefLke yLku rçk{kheÚke fuðe heíku çk[e þfkÞ Au íku rð»kÞ{kt

{nkhk»xÙLkk ¾uzqíkku Ähýk fhþu

nkhk»xÙLkk ¾uzqíkku ðíko{kLk Mk{Þ{kt ¾qçk s økwMMkk{kt Au suLku {÷eÄu ¾uzqíkkuLke {køkLku ÷E ykøkk{e 1,sqLkLkk hkus ÄhýkLkwt «ËþoLk fhþu. ¾uzqíkkuLkwt fnuðwt Au fu Mkhfkh y{khe ðkíkkuLku Lksh ytËks fhe hne Au, íkuLku ÷eÄu y{u MkhfkhLku yk ytøku Ähýk «ËþoLk îkhk òýfkhe ykÃkðk {køke Aeyu yLku òu y{khe MkkÚku LÞkÞ Lknª f]r»k òøkhý {u 2017

òýfkhe ykÃke níke. yk «kusuõx{kt yuðk 100 ¾uzqíkkuLkku Mk{kðuþ fhðk{kt ykÔÞku níkku, su fÃkkMkLke ¾uíke fhu Au. ¾uzqíkkuLku ELxeøkúuxuz ÃkuMx {u L ku s {u L xLkk rð»kÞ{kt òýfkhe ykÃkðk{kt ykðe níke.

MkeykEMkeykhLkk {køkoËþoLk{kt yk «kusuõxLku Ãkqýo fhðk{kt ykÔÞku níkku, suLkkÚke ¾uzqíkkuLku ½ýku VkÞËku {éÞku níkku. su ¾uzqíkkuyu yk «kusuõx{kt rnMMkku ÷eÄku níkku íku{Lku ½ýku ÷k¼ ÚkÞku níkku. fÃkkMkLke ¾uíke fheLku yk ð»ko íku ¾uzqíkkuLku ykþhu 1,000 rf÷ku «rík yufh Ãkkf ¾uzqíkkuLku «kó ÚkÞku, suLku yk «kusuõx{kt ¼køk ÷eÄku níkku. çkeSçkksw ykEMkeyuykh yLku f]r»k {tºkk÷Þ îkhk Ãký yk «kusuõxLke «Mktþk fhðk{kt ykðe níke. ¾uzqíkkuLku «kó ÚkE hnu÷k ÷k¼Lku òuE yk ELxeøkúuxuz «kusuõx Ãktòçk yLku nrhÞkýkLkk Ãkkt[ økk{ku{kt ð»ko 2018 MkwÄe òhe hnuþu. ÚkkÞ íkku y{u yk ð»ko fkuE Ãkkf ÷økkðþwt Lknª. yºku WÕ÷u¾LkeÞ Au fu zwtøk¤e yLku yLÞ þkf¼kSLke ®f{ík{kt ¼khu ½xkzku ÚkÞku Au, suLku ÷eÄu ¾uzqíkkuLku ¼khu LkwfMkkLkLkku Mkk{Lkku fhðku Ãkze hÌkku Au. ¾uzqíkkuyu ykhkuÃk ÷økkÔÞku níkku fu Mkhfkh ¾uzqíkku {kxu ftE fhe hne LkÚke. LkkrMkf rsÕ÷kLkk ÿkûk WíÃkkËf Þkuøkuþ hkÞíkLkk {íku y{u y{khe ÃkuZeyku y{khk WíÃkkËLkLke ÞkuøÞ ®f{ík {¤u íku {kxu {køkkuo Ãkh «ËþoLk fhe hÌkk Aeyu, Ãkhtíkw yíÞkh MkwÄe y{Lku fkuE s LÞkÞ {éÞku LkÚke. hkÞíkLkk {íku y{u ÿkûkLke ÞkuøÞ ®f{ík {¤e hne LkÚke. íku MkkÚku {u 2 yufh{kt 70,000 YrÃkÞkLke ÃkzíkhÚke ®høkýLke ¾uíke fhe níke, Ãkhtíkw ®høkýLke ®f{íkku{kt 2.5 «rík rf÷ku MkwÄe økøkze økÞk Au, suLku ÷eÄu y{khk suðk ¾uzqíkkuLku ¼khu LkwfMkkLk ÚkE hÌkwt Au. òu yk «{kýu ÂMÚkrík s¤ðkE hnuþu íkku ¾uzqíkku ¾uíke fhðkLkwt çktÄ fhe Ëuþu. ¾uzqík Mkhfkh ÃkkMkuÚke ¾uíke fhðk rðLkk{qÕÞu ðes¤e íkÚkk yLÞ fux÷kf ÷k¼ {kxu {køkýe fhe hÌkk Au. ¾uzqíkkuLke {køk Au fu Mkhfkh íku{Lku ðes¤e ðeLkk {qÕÞu ykÃku yLku Mðk{eLkkÚk{ f{uxe ynuðk÷Lku ÷køkw fhu. yk MkkÚku ËqÄLke ®f{íkku{kt «rík r÷xh YrÃkÞk 50 fhðk{kt ykðþu. ¾uzqíkkuLku Mkwû{ ®Mk[kE Ãkh MkçkrMkzeLke {køk fhe Au. www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

25

ft…Lke Mk{k[kh

yLkuf hkßÞku{kt Ãkqýo ÚkÞk EVfku Mðýo sÞtíke Mk{khkun Vfku ÃkkuíkkLkk 50 ð»ko Ãkqýo ÚkðkLkk ÷ûÞktf «Mktøku ËuþLkk E ík{k{ hkßÞkuLkk rðMíkkhku{kt Mðýo sÞtíke Mk{khkunLkwt ykÞkusLk fhe hne Au. yk fze{kt EVfkuyu Ãkrù{ çktøkk¤Lkk ËkŠs®÷øk yLku W¥kh«Ëu þ Lkk çkhu ÷ e{kt Mkzfku ¾u z q í kku L ke WÃkÂMíkrík{kt Mðýo sÞtíke ð»koøkktX Mk{khkunLkwt ykÞkusLk fÞwO Au.fkÞo¢{{kt {wÏÞ yríkrÚk «Mktøku {uLkuStøk rzhuõxh zku. WËÞ þtfh yðMÚke WÃkÂMÚkík hÌkk níkk. zku.yðMÚkeyu ¾uzqíkkuLku MktçkkurÄík fhíkk sýkÔÞwt níkwt fu ¾uzqíkkuLke Mkuðk {kxu y{u nt{uþk íkíÃkh hne Aeyu. EVfku ¾uzqíkkuLku f]r»k íkfLkef MkkÚku hkusøkkhe Ãký WÃk÷çÄ fhkðu Au. íku{Lkk {íku y{u ¾kíkhÚke ÷E rçkÞkhý MkwÄe ¾uzqíkkuLku WÃk÷çÄ fhkðu Au. yux÷wt s Lknª y{u f]r»k ðe{k îkhk fwËhíke ykÃkËk{kt Ãkkf LkwfMkkLkLke Ãký ¼hÃkkE fhe Aeyu. EVfkuLke ¾uzqíkkuLke Mkuðk fhðk {kxu MÚkkÃkLkk fhðk{kt ykðe Au. yk «Mktøku çkhu÷e{kt ð»koøkktX fkÞo¢{Lkwt ykÞkusLk «Mktøku çkuhkusøkkh økúk{eý ÞwðfkuLku æÞkLk{kt hk¾e Þwðk

yuÃk Ãký þY fhðk{kt ykðe níke, suÚke ðÄkhuLku ðÄkhu ÞwðfkuLku hkusøkkhe {¤e þfu. yk yuÃk{kt ykþhu 15 nòh fhíkk ðÄkhu ftÃkLkeyku òuzkÞu÷e Au, su rðrðÄ Ãkh {kxu ÞwðkLkkuLke ÃkMktËøke fhþu. zku.yðMÚkeyu sýkÔÞwt níkwt fu yk ÞwðkLkku {kxu MkkuLkuhe íkf Au ßÞkhu íkuyku yuf yuÃkLkk {kæÞ{Úke ÃkkuíkkLkk {kxu hkusøkkhe þkuÄe þfu Au. yk yuÃkLke rðþu»k ðkík yu Au fu íku{kt ykuAwt rþûký ÄhkðLkkh yÚkðk rLkheûkh ÞwðkLkku Ãký Lkkufhe þkuÄe þfu Au. íku s÷ÃkkEøkwze rsÕ÷kLkk Mk{LðÞf y{h ËeÃk Ë¥kkyu ¾uzqíkku ðå[u ¾uzqíkkuLku yk ytøku {krníkøkkh fhkÔÞk níkk.

íkfLkefLkku WÃkÞkuøk fhðk {kxu yk÷~Þf Au. yk LkðeLk íkfLkefkuLke MkkÚku ¾uzqíkkuLku Wå[ økwýð¥kkÞwõík WíÃkkËLkku WÃk÷çÄ fhkððk {kxu Lkkrþf ÂMÚkík ykrËLkkÚk ErhøkuþLk rMkMx{ «kEðux r÷r{xuzLku «ríkçkØíkk Ëu¾kÞ Au. ftÃkLke AuÕ÷k 2 ð»koÚke rzÙÃk yLku ®M«f÷hLke «ýk÷e{kt ½ýe Mkkhe ¼qr{fk rLk¼kðe hÌkk Au. ftÃkLkeLkku {wÏÞ WÆuþ ¾uzqíkkuLku «ríkMÃkÄofkuLku ËhkuLke MkkÚku økwýð¥kkÞwõík Mkk{økúe «ËkLk fhu Au yLku íku{Lke ykðf ðÄkhðk{kt {ËË {¤u Au. ykrËLkkÚk ®Mk[kE «ýk÷eLkk rLkËuoþf rðsÞ íkríkÞkyu ytík WÃkÞkuøkfíkkoykuLku Ãkqýo

ykrËLkkÚk ErhøkuþLkLkk WíÃkkËLk, ®Mk[kE{kt nt{uþk MkkÚku f]r»k ûkuºk ytøku ¾uzqíkku ÃkkýeLkwt {níð Mkkhe heíku yksfk÷ òýðk{kt ykðu Au.¾uzqíkku {kxu ÞkuøÞ WíÃkkËLkkuLke MkkÚku f]r»k òøkhý {u 2017

fhðk Mk{ÚkoLk yLku íkfLkefLkwt ykïkMkLk ykÃkðk{kt ykðu÷ Au. ykuAk Ãkkýe yLku {kuxk ÃkkÞu WíÃkkËLk ®Mk[kE{kt rðrðÄ WíÃkkËLkku íkÚkk MkkÄLkkuLkku WÃkÞkuøk fhíkk ykrËLkkÚku {nkhk»xÙ, fýkoxf, íkr{÷Lkkzw íkÚkk yktÄú«Ëuþ{kt ÔÞkÃkkh Vu÷kÞku Au yLku ®Mk[kE ÃkØrík{kt rðïkMkÃkqýo Lkk{Lkk MðYÃk{kt ¼khík ík{k{ rnMMkkLkk rðMíkhýLkwt MktfÕÃk fÞko Au. www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

ft…Lke Mk{k[kh 26 yu{ykhyuV rðfkMkLke rËþk íkhV yøkúuMkh V xkÞh WíÃkkËLk{kt ËuþLke yøkúýe ftÃkLke Au, yu{ykhyu suLkk Ãkh ¾uzqíkkuLkku rðïkMk hnu÷ku Au. yk s fkhýÚke yu{ykhyuV yksu ¾uzqíkku ðå[u rðþu»k ÷kufr«Þ Au. yu{ykhyuV ¼khíkLkk {køkkuo Ãkh [k÷íkk ðknLkkuLkk xkÞhku çkLkkðu Au, yk WÃkhktík yuh¢k^x xkÞMko Ãký yu{ykhyuV îkhk íkiÞkh fhðk{kt ykðu Au yLku íku rðïMíkheÞ çkúkLz Au. ftÃkLkeLkku rðþu»k ytËks yk çkkçkík Ëþkoðu Au. ftÃkLke Mkíkík økúknfkuLkk Mktíkku»k {kxu WíÃkkËLkkuLke økwýð¥kk{kt nt{uþk ¾he Wíkhe Au. xÙuõxh{kt WÃkÞkuøke xkÞh{kt þÂõík MkwÃkh yLku þÂõík ÷kEV Ã÷Mk çkúkLzLkk xkÞMko, xÙuõxh{kt ykøk¤ WÃkÞkuøk{kt ÷uðk{kt ykðíkk þÂõík MkwÃkh,þÂõík ÷kEV, þÂõík 3 ykhykEçke xÙuõxh xÙku÷e xkÞMko, Ãkkðh xe÷h xkÞMko íkÚkk çk¤Ë økkze{kt WÃkÞkuøk{kt ÷uðk{kt ykðíkk yu{ykhyuVLkk xkÞMko MkkiÚke rðïMkLkeÞ çkúkLz Au yLku íkuLke {køk ¼khíkeÞ ¾uzqíkku ðå[u Mkíkík ðÄe hne Au. f]r»k òøkhýu íkksuíkh{kt s ÃkkuíkkLkk ðkt[fku ðå[u yuf Mkðuo fÞkuo níkku, su ytíkøkoík íku{Lku ÃkqAðk{kt ykÔÞwt níkwt fu økúk{eý ¼khík{kt ¾uíke{kt MkkiÚke ðÄkhu ftÃkLkeLkk xkMkoLkku WÃkÞkuøk ÚkE hÌkku Au, íkku {kuxk¼køkLkk ÷kufkuLkku sðkçk {éÞku níkku. økúk{eý ¼khíkLkk ÷kufkuLkwt fnuðwt Au fu yu{ykhyuV MkkiÚke yøkúýe, ðÄkhu ÷kufr«Þ, rðïMkLkeÞ yLku ¾uzqíkku îkhk ÃkMktË fhðk{kt ykðíke çkúkLz Au. ftÃkLke îkhk WíÃkkrËík xkÞMkoLke økwýð¥kkLku ÷eÄu s íku MkkiLke ÃkMktËøkeLke çkLku÷e Au. yu{ykhyuVLke ¼khíkeÞ økíkerðrÄyku ËuþLke yøkúýe xkÞh WíÃkkËf ftÃkLke yu{ykhyuV fu su ytíkøkoík ¼khíkeÞ çkòh{kt ÍzÃk¼uh økúknfkuLkk ÓËÞ{kt

f]r»k òøkhý {u 2017

ÃkkuíkkLke ¾kMk søÞk çkLkkðe ÷eÄe Au íku ytíkøkoík ftÃkLkeLkku yktíkhhk»xÙeÞ çkòh{kt fkhkuçkkh{kt MkkÁ yuðwt MÚkkLk «kó fhe ÷eÄw Au.økÞk ð»ko yu{ykhyuVu yuf {kuxe f]r»k «ËþoLkeLkwt hksMÚkkLkLkk sÞÃkwh{kt økúk{-ø÷kuçk÷ hksMÚkkLk yuøkúexuf {ex,Lkkrþf,{nkhk»xÙ{kt f]r»kÚkkuLk,Äkhðkz,fýkoxf{kt f]r»k {u¤k, fkuEBçkíkwh, íkr{÷Lkkzw{kt yuøkúe yuLxuõMk, rnMkkh, nrhÞkýk{kt f]r»k ËþoLk, ÷wrÄÞkLkk, Ãktòçk{kt ÃkeyuÞw ¾uzqík {u¤k íkÚkk yLkuf {kuxe «ËþoLkeyku{kt ¼køk ÷eÄku níkku.yk «ËþoLkeyku{kt ftÃkLke îkhk ÷økkððk{kt ykðu÷k ykf»kof Mxku÷ íkÚkk þÂõík ÷kEV MkerhÍLkk xkÞhLke [[koLkku rð»kÞ Au. ¾uzqíkkuLku þÂõík ÷kEV rMkheÍ xkÞMkoLku ¾heËðk{kt rðþu»k hMk ËþkoÔÞku níkku.

Mxku÷ Ãkh ¼khu ¼ez ðå[u ftÃkLkeLkk «ríkrLkrÄykuyu þÂõík ÷kEV rMkheÍLkk xkÞMko «íÞu ¾uzqíkkuLke rðþu»k hMk Ëþko Ô Þku níkku yLku íku yt ø ku L ke òýfkhe {u ¤ ðe

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

27

ft…Lke Mk{k[kh

níke.yu{ykhyuVLkk þÂõík ÷kEV yLku þÂõík ÷kEV Ã÷Mk xkÞMkoLkk rð»kÞ{kt ¾uzqíkkuLke MkkÚku f]r»k{kt WÃkÞkuøke xkÞhLke rðþu»kíkk ytøku {krníke {u¤ðe níke yLku xkÞh ¾kMk fheLku f]r»k fkÞkuo{kt WÃkÞkuøke Þtºkku {kxu ¾kMk heíku íku{ s yíÞkÄwrLkf íkfLkef MkkÚku íkiÞkh fhu÷ Au. yk xkÞMkoLke rðþu»kíkk yu Au fu íkuLke rzÍkELkLku ¾kMk heíku íkiÞkh fhðk{kt ykðe Au, suÚke íku {kxe{kt fkÞo fhðk{kt Mkûk{ Au. íkuLke rzÍkELkLku ÷eÄu s xkÞMko{kt ÷køkíke {kxe ykÃk{u¤u s MkkV ÚkE òÞ Au. yuf f÷kf{kt ðÄkhu ¾uzký fhðk{kt Mkûk{ Au yLku ÷ktçkk SðLkfk¤ MkkÚku íku ykÄwrLkf íkfLkef íkÚkk økwýð¥kkÚke ¼hÃkwh Au. yk s fkhýÚke yk xkÞMkoLku ¾uzqíkku îkhk ÃkMktË fhðk{kt ykðu÷w Au. yºku WÕ÷u¾LkeÞ Au fu yu{ykhyuV ËuþLke yuf yøkúýe xkÞh ftÃkLke Au, su ¾uzqíkku {kxu ykÄwrLkf xkÞMko WÃk÷çÄ fhkðu Au.

yu{ykhyuV yuf Lksh{kt yu{ykhyuVLke þYykík yuf ¾qçk s hMk«Ë heíku ÚkE níke. 40Lkk ËkÞfk{kt ð»ko 1946{kt yu{ykhyuVLke þYykík {ÿkMk{kt yuf yMÚkkE hçkh Vuõxhe íkhefu fuyu{ {u{Lk {uÂÃÃkÕ÷i îkhk {kºk 14,000 YrÃkÞk{kt fhðk{kt ykðe níke. yux÷w s Lknª ftÃkLke îkhk WíÃkkrËík yk økwýð¥kkÞwõík xkÞMko {kºk ¼khík{kt s Lknª Mk{økú rðï{kt ½ýe ÷kufr«Þíkk Ähkðu Au. yu{ykhyuV xkÞMkoLkku WÃkÞkuøk yksu htøkkuLke ËwrLkÞkLke MkkÚku yuf h{fzw, {kuxhMÃkkuxo íkÚkk r¢fux xTÙu®Lkøk{kt Ãký WÃkÞkuøk ÚkE hÌkku Au. ftÃkLkeyu ð»ko 1952{kt MðYÃk çkËÕÞw yLku hçkh rLk{koý{kt ÍÃk÷kÔÞwt. yk heíku yu{ykhyuV xkÞh Wãkuøk{kt Wíkkh [ZkðLkk Mk{Þ MkkÚku A÷ktøk ÷økkðíkk yksu ftÃkLke xkÞh WíÃkkËLk{kt {ku¾hkLkwt MÚkkLk Ähkðu Au.60Lkk ËkÞfk{kt ftÃkLkeyu ÃkkuíkkLkk økwýð¥kkÞwõík xkÞMkoLku Þw.yuMk yLku çkuÁík{kt rLkfkMk fhðkLke þYykík fhe yLku Äe{u Äe{u ftÃkLkeyu rðËuþe çkòh{kt ÃkkuíkkLke Ãk¬z çkLkkðe yksu ykþhu 65 Ëuþ{kt ÃkkuíkkLkk xkÞMkoLkwt WíÃkkËLk fhe hne Au. 800 yufh{kt Vu÷kÞu÷k 9 yuf{ku MkkÚku 4,500 fhíkk ðÄkhu ze÷hLkwt Lkuxðfo yLku 190 fkÞko÷Þku MkkÚku ÃkkuíkkLke yuf y÷øk yku¤¾ Ähkðu Au. yu{ykhyuVLku yux÷k {kxu yku¤¾ðk{kt ykðu Au fkhý fu ftÃkLkeyu xkÞMkoLke økwýð¥kk yLku ÃkkuíkkLkk økúknfkuLkk Mktíkku»k {kxu Mkíkík «ÞíLk fhe hne Au. yux÷k {kxu s íkku ftÃkLkeLku suze Ãkkðh yuðkuzoÚke AuÕ÷k 11 ð»koÚke MkL{kLkeík fhðk{kt ykðu Au. yux÷wt s Lknª Ãkhtíkw ÃkkuíkkLke rðïMkLkeÞíkk ò¤ðe hk¾ðk {kxu xeyuLkyuMk íkÚkk f]r»k òøkhý {u 2017

fuÃkrMk÷ yuðkuzoÚke Ãký íkuLku MkL{kLkeík fhðk{kt ykðu÷ Au. su heíku yu{ykhyuV økwýð¥kkÞwõík r¢fux yLku ÍzÃke çkku ® ÷øk {kxu «ríkçkØíkk Ëþko ð e çkMk yu ð e s økwýð¥kkÞwõík xkÞMko íkÚkk ÍzÃke hVíkkhLke økkzeyku {kxu swLkqLk Ëu¾kzu Au. ÃkkuíkkLkk yk sqLkwLkLku Mkkfkh fhíkk ÃkuMk VkWLzuþLkLkk {kæÞ{Úke su heíku ftÃkLkeyu yLkuf ÍzÃkÚke çkku®÷øk MkkÚku ÃkkuíkkLku òuze Au yLku íkuLku xÙu®LkøkLkku yðMkh ykÃku÷ Au.{kuxhMÃkkuxo {kxu Ãký ftÃkLkeLkyu sqLkwLk ËþkoÔÞwt Au fkhý fu ftÃkLke hu®Mkøk, fkxeOøk, hu®÷øk yLku yLÞ yLkuf MÃkkuxTMko MkkÚku òuzkÞu÷e Au. íkuLke hu®÷øk xe{u çku ð¾ík yuVykEyu yurþÞk ÃkurMkrVf hu÷e [uÂBÃkÞLkþe÷ Síke yLku yktíkhhk»xÙeÞ Míkh Ãkh yk xe{u yLkuf ELkk{ {u¤ÔÞk Au. yu{ykhyuVLke MkV¤íkk ykx÷k MkwÄe s {ÞkorËík hne LkÚke. ftÃkLkeyu ð»ko 2016{kt ðkŠ»kf 15 nòh fhkuz xLkoykuðh LkkUÄkÔÞwt níkwt.

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

{¸9>>f>í> 28 f]r»k s ¼khíkLke ykŠÚkf Mk{]rØLkwt {kæÞ{ Au: rðhuLÿ ®Mkn Au fu ßÞkhu ÔÞÂõík s{eLk MkkÚku òuzkÞu÷ku yuðwhnut fnuAuðíkkuk{ktíkuLykðu ku ÃkkuíkkLkk Ãkýw ÷køku Au. ô[kELkk rþ¾hLku MÃkþo fhðk Aíkkt íku «òsLkkuLkk ÓËÞ{kt hks fhu Au, fËkt[ íÞkhu s íku yk rðþu»kíkkLku ykÄkhu ÷kufr«Þíkk nktMk÷ fhu Au. Lkuíkkyku {kxu yk ðkík yríkykð~Þfík çkLke òÞ Au. yk ÂMÚkrík{kt yuf Lkuíkk rðhuLÿ ®Mkn {Mík Au. rðhuLÿ ®Mkn sux÷k Mkkhk ÓËÞLkk ÔÞÂõík Au yux÷k s Mkkhk Lkuíkk Ãký Au. VrhÞkËeLke VrhÞkË íkuyku Mkkt¼¤u Au. yk ÂMÚkrík{kt rðhuLÿ ®Mknu rLk¾k÷MkÃkýu ÃkkuíkkLke ðkík fhe níke, fËkt[ íku{Lke yk rðþu»kíkkLku ÷eÄu íkuyku {Mík WÃkLkk{Úke MktçkkurÄík fhðk{kt ykðu Au. rðhuLÿ ®Mkn {Mík W¥kh«ËuþLkk ¼Ëkune rsÕ÷kLkk ðíko{kLk ¼ksÃkk MkktMkË yLku rfMkkLk {kuh[k Mkt½Lkk hk»xÙeÞ yæÞûk Au, suyku «ò ðå[u ¾qçk s ÷kufr«Þ Au. rðhuLÿ ®Mkn ¾uzqíkkuLkk Lkuíkk Au yLku íku{Lkk ÃkûkÄh Au. íkuyku fnu Au fu òu nwt ¾uzqík {kuh[k Mkt½Lkku hk»xÙeÞ yæÞûk Lk nkuík íkku Ãký ¾uzqíkkuLke Mk{MÞkLku MktMkË{kt hsq fhuík. nwt ¾uzqík Ãkrhðkh MkkÚku MktçktÄ Ähkðwt Awt, {kxu ¾uzqíkkuLke {q¤¼qík ykð~Þfíkkyku yLku Mk{MÞkykuLku Mkkhe heíku òýw Awt. f]r»k yLku ¾uzqíkLke ykð~Þfíkk yLku Mk{MÞkLku òýðk {kxu f]r»k òøkhý xe{u rðhuLÿ ®Mkn {Mík MkkÚku ðkík fhe. «Míkwík Au íku{Lke MkkÚkuLke ðkík[eíkLkk fux÷kf ytþku:ík{khe ÿrüyu ¾uzqíkkuLke Mk{MÞk þwt Au ? {khe ÿrüyu ¾uzqíkkuLke Mk{MÞk íku{Lke ykŠÚkf, Mkk{krsf, hksLkiríkf, MkktMf]ríkf íkÚkk Ãkkrhðkrhf WíÚkkLk Lk ÚkðkLkw Au. ßÞkt MkwÄe ¾uzqíkku yk ík{k{ ÃkkMkk Ãkh Mk{]Ø Lknª ÚkkÞ íÞkt MkwÄe Mk{MÞk çkLke hnuþu. f]r»k ÃkzíkhLku ykuAe fhðk WíÃkkËLkLku ðÄkhðk ¾uzqíkkuLkku ykŠÚkf ykÄkh sYhe Au. f]r»k WíÃkkËLkLkk ykÄkh Ãkh s yk ËuþLke Mk{]rØLkwt rLk{koý ÚkkÞ Au. yk Ëuþ{kt 82 xfk ¾uzqíkkuLke ðMíke Au, íku{ Aíkkt ¾uzqíkku ykŠÚkf, Mkk{krsf yLku hksLkiríkf heíku ÃkAkík Au. {u ¾uzqíkkuLke Mk{MÞkLku ¼khík Mkhfkh Mk{ûk hsq fhe Au. Mkhfkh yk ytøku rð[kh fhu Au yLku íku íkhV æÞkLk Ãký ykÃke fk{ fhu Au. Mkhfkh ð»ko 2022 MkwÄe{kt ¾uzqíkkuLke ykðfLku çk{ýe fhðk rð[khýe fhe hne Au. þwt yk þõÞ Au ? ¾uzqík yuf yuðk WíÃkkËf Au, su SðLkLke MktÃkqýoíkkLku Ãkqýo fhðk {kxu WíÃkkËLk fhu Au. yLkks, ËqÄ, Ëne, ½e, V¤-þkf¼kS ðøkuhu ¾uzqíkkuLkk WíÃkkËLk Au, Ãkhtíkw ®[íkk yu çkkçkík Ãkh Au fu ¾uzqíkku Ãkkuíku ÃkkuíkkLkk WíÃkkËLkLke ®f{ík Lk¬e fhe þfíkk LkÚke, ßÞkhu fkh¾kLkk{kt fhðk{kt ykðíkk WíÃkkËLkkuLke ®f{ík íkuyku òíku s f]r»k òøkhý {u 2017

Lk¬e fhu Au. ¾uzqík fkuE Ãký ÃkkfLkwt WíÃkkËLk fhu Ãkhtíkw {q¤ WíÃkkËLkLke ®f{ík íkuLkk ¾heËËkh îkhk s Lk¬e fhðk{kt ykðu Au, su{ fu fÃkkMkLke ®f{ík fÃkzk r{÷Lkk {kr÷f îkhk yLku þuhze íkÚkk ¾ktzLke ®f{ík ¾ktz r{÷ku îkhk Lk¬e fhðk{kt ykðu Au. ¾uzqíkku MkkÚku yk {sçkqhe s¤ðkE hne Au fu íkuyku ÃkkuíkkLkk WíÃkkËLkLke ®f{ík Lk¬e fhe þfíkk LkÚke. ¾uzqíkkuLke ykðf ðÄkhðk {kxu ¼khík Mkhfkh yuðe Ãknu÷ fhe hne Au, su{kt ¾uzqíkku ÃkkuíkkLke Ãkzíkh ykuAe fhe WíÃkkËLkLku ðÄkhe þfu Au. ¾uzqík Lke{ fkuxuz ÞwrhÞkLkku WÃkÞkuøk fhu suÚke íku{Lku ðÄkhkLkk fexLkkþf ËðkykuLkku WÃkÞkuøk fhðku Lk Ãkzu. Mkhfkh Mkku÷Lk ÃkuLk÷ îkhk ®Mk[kELkk {køkoLku Mkh¤ fhðk sE hne Au, suÚke zeÍ÷, ÃkuxÙku÷ yLku ðes¤eLke çk[ík fhe ¾uzqík ÃkzíkhLku ykuAe fhe þfu. ¾uíke MkkÚku ¾uzqík ÃkþwÃkk÷Lk fhe ÃkkuíkkLke ykðf{kt ð]rØ fhe þfu Au, Mkhfkh ¾uzqíkkuLke ykðfLku çk{ýe fhðk {kxu rðrðÄ ÞkusLkk [÷kðe hne Au. suLkku ÷k¼ ÷E ¾uzqík ÃkkuíkkLke ykðf{kt ð]rØ fhe þfu Au. {rn÷kykuLkwt f]r»k fkÞo{kt ½ýw ÞkuøkËkLk hnu Au, Ãkhtíkw íku{Lkwt Lkk{ õÞkhuÞ {ku¾hu ykðíkw LkÚke. ík{khk {íku þwt yk ÞkuøÞ Au ? f]r»k fkÞo{kt {rn÷kykuLku nt{uþk MknÞkuøk hÌkku Au yLku ðíko{kLk Mk{Þ{kt f]r»k ûkuºk{kt {rn÷kykuLke ¼køkeËkhe {níðLke Au. nk, y{u fne þfeyu Aeyu, {rn÷kyku xÙuõxh [÷kððk WÃkhktík yLÞ fkÞkuo MkkÚku {rn÷kykuLke ¼qr{fk {níðLke Au. yLkuf søÞkyu {rn÷kyku ¾uíke fhe hÌkk Au. ¾uíke y{khk ÃkrhðkhLkku ykÄkh Au íkÚkk ÃkrhðkhðkË y{khk Ëuþ{kt {¤u÷ Au. rðËuþ{kt ÃkrhðkË þwt Au íku fkuE òýíkw LkÚke. MktÞwõík ÃkrhðkhLke Í÷f yíÞkhu www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

{¸9>>f>í> Ãký y{khk Ëuþ{kt òuðk {¤u Au. ÃkrhðkhLkku rnMMkku nkuðkÚke {rn÷kykuLkk MknÞkuøk çkLkkððkÚke ¾uíke fhðk yLku ÃkþwÃkk÷Lk fhðk MkwÄe hnu Au. y{u «ÞíLkþe÷ {rn÷kykuLku «ÄkLk{tºke {wÿk ÞkusLkk MkkÚku òuzeLku hkusøkkhe rLk{koý fhe Aeyu, suLkkÚke íkuyku ½hu fkÞkuo fhðk MkkÚku ðÄkhkLkk ÃkiMkk f{kÞ Au. þuhzeLkk ¾uzqíkku íku{Lkk ÃkkfLke ÞkuøÞ ®f{ík {u¤ðe þfíkk LkÚke.

Mkhfkh yk {kxu þwt fhu Au ? f]r»k ûkuºk{kt þkMkLk MðYÃk{kt yLkuf «fkhLke rðzBçkLkk Au su{ fu ¾uzqíkLke LkkýkfeÞ ykð~ÞfíkkLke ykð~Þfíkk hnu Au, íkuLku Lkkýkt {tºkk÷Þ{kt sðw Ãkzu Au. íkuLku ÃkkuíkkLkk WíÃkkËLkLkk ÔÞkÃkkhLke ykð~Þfíkk hnu Au, su ðkrýßÞ {tºkk÷Þ{kt sðwkLkwt nkuÞ Au. WíÃkkËLkLkwt ðu[ký fhðwt nkuÞ íkku íkuLku ¾kíkh yLku økúknf {t f]r»k ûkuºk{kt þkMkLkLke ÿrüyu yLkuf rðzBçkLkk Au, su{ fu ¾uzqíkkuLke ykŠÚkf sYrhÞkíkku nkuÞ Au. íkuLku ÃkkuíkkLkk WíÃkkËLkLkk ÔÞkÃkkhLke ykð~Þfíkk Au, su ðkrýßÞ {tºkk÷Þ{kt {níðLkk Au. WíÃkkËLkLkwt ðu[kýLke ÿrüyu ¾kã yLku økúknf çkkçkíkLkk {tºkk÷Þ yk ÂMÚkrík{kt òýðk{kt ykðu Au. ®Mk[kELke ykð~Þfíkk sYhe Au, su s¤ MktþkÄLk {tºkk÷Þ{kt sðkLkwt hnu Au.WíÃkkËLkLkwt ðu[kýLke ÂMÚkrík{kt ¾kã yLku økúknf {tºkk÷Þ{kt sðw Ãkz Au. ËeLk ËÞk÷ ßÞkurík ÞkusLkk ytíkøkoík ®Mk[kE {kxu rðs¤eLke ykð~Þfíkk nkuÞ Au, íkku Wòo {tºkk÷Þ{kt òðw Ãkzu Au. ykÃkËk hkník MktçktrÄík {wÆk {kxu øk]n {tºkk÷Þ{kt òðw Ãkzu Au. f]r»k rð»kÞ yux÷k ÔÞkÃkf Au fu íku {kxu yLkuf {tºkk÷ÞkuLkk [¬h ÷økkððk Ãkzu Au, íku Ãký yuf {kuxe rðztçkLkk Au. yk ík{k{ ÂMÚkrík ðå[u Mkhfkh ¾uzqíkkuLkk rník ytøku Mkíkík rð[kh fhu Au. ÍzÃk¼uh yk Mk{MÞkLkwt Mk{kÄkLk ÚkE òÞ Au yLku þuhzeLkk ¾uzqík îkhk WíÃkkrËík þuhzeLkwt ÞkuøÞ {qÕÞ {¤u Au.

29

W¥kh«Ëuþ{kt Lkðe MkhfkhÚke ¾uzqíkkuLku þwt ÷k¼ {¤u Au ?

W¥kh«Ëuþ{kt Lkðe MkhfkhÚke ¾uzqíkkuLku yLkuf «fkhLkk ÷k¼ {¤u Au, íku{Lkk ík{k{ Ëuðk {kV fhðk {kxu sþu. f]r»k Éý þqLÞ xfk «ËkLk fhðk{kt ykðþu. ÃkþwÃkk÷Lk WÃkhktík V¤WíÃkkËLk yLku þkf¼kS WíÃkkËLkLku ðÄkhðk {kxu Mkhfkh {kuxk«{ký{kt fk{ fhe hne Au, su {kxu çksux rLkÄkorhík fhðk{kt ykðu Au. fuLÿ Mkhfkh Ãký ík{k{ f]r»k ÞkusLkkyku hkßÞ MkhfkhLke {ËËÚke fkÞohík çkLkþu. {kÁt {kLkðwt Au fu fuLÿ Mkhfkh îkhk ÷køkw fhðk{kt ykðu÷e ík{k{ ÞkusLkk Ãkh òu ÞkuøÞ heíku fk{ fhu íkku f]r»k Mk{]rØLkku {kuxku ykfkh Q¼ku ÚkkÞ Au. ¾uzqík Lkuíkk nkuðkLke ÂMÚkrík{kt ík{u ¾uzqíkkuLku þwt MktËuþ ykÃkðk {køkku Aku ? nwt ¾uzqík Ãkrhðkh MkkÚku òuzkÞu÷ku Awt, yk {kxu ¾uzqíkkuLke ÃkezkLku øknuhkEÚke òýw Awt. nwt fne þfw Awt fu ËuþLke Mk{]rØLkku {køko ¾uíkhku{ktÚke ÃkMkkh ÚkkÞ Au. yk ðkíkLku ÷E rËLk ËÞk÷ WÃkkæÞkÞ, {nkí{k økkÄte yLku hk{ {Lkknuh ÷krunÞk sðuk Lkíukkyku Mk{ßÞk níkk. «ÄkLk{ºtke LkhLuÿ {kËueyu su Þks u Lkkyku fr]»k rðfkMk {kxu Þks u Lkk [÷kðu A,u su xftq Mk{Þ{kt fr]»k{kt ¢krtíkfkhe ÃkrhðíkLok òðuk {¤u A.u yk ðkíkLku æÞkLk{kt hk¾e 2022 MkÄwe{kt ¾zuíqkkLuku Mk{Ø ] Þks u Lkk Ähkðu A.u ¼khíkeÞ sLkíkk ÃkkxeLokk ¾zuíqk {khu[k Mk½tLkk hk»xeÙÞ yæÞûk nkðukLkk MkçtkÄt{kt ¾zuíqkkLuke ykŠÚkf, hksLkriíkf, Mkk{krsf, Ãkkrhðkhef íkÚkk MkkMtfr]íkf rðfkMk {kxuMkËði «ÞkMkhík hnþ u .u rðrÃkLk r{©, Ãkºkfkh, f]r»k òøkhý, Lkðe rËÕne {kuçkkE÷:9891724449 R{u÷-vipin@krishijagran.com

çkkuxkrLkf÷ ðkEÁMkkEz

sÚÚkkçktÄ MkÃ÷kÞ yLku rz÷hþeÃk {kxu

ðkÞfu ÷uçkkuhuxheÍ nçko÷ nkWMk, yuMkðkÞ Lktçkh 255, Ã÷kux Lktçkh 3, EMx Ãkkxo, fwtík÷qh(ðe), nÞkÚk Lkøkh, ykh.ykh. SÕ÷ku-niËhkçkkË-501505. ¼khík VkuLk: 09491418181, 09705129639

f]r»k òøkhý {u 2017

zkuMkus: 15 ÷exh ÃkBÃk 75 yu{yu÷ EBÞwLkku + 75 yu{yu÷ ELkðkÞhku 20 ÷exh ÃkBÃk 100 yu{yu÷ EBÞwLkku +100 yu{yu÷ ELkðkÞhku

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

30

{¸9>>f>í>

Lkðk yLku Ë{Ëkh Ãký þqr÷Lk hkuxkðuxh: ðÁý zkðh f] r»k{kt Lkðk f]r»k WíÃkkËLkkuLkku WÃkÞkuøk yksLkk Mk{Þ{kt ¾qçk s ykð~Þf çkLke økÞku Au, fkhý fu ßÞkhu ¾uzqík yøkkWLkk

Mk{Þ{kt {þeLk ðøkh fkÞo fhíkku níkku íÞkhu íku Mk{Þu Ãký {nuLkík ðÄkhu Úkíke yLku WíÃkkËLk ykuAw Úkíkw níkwt. ¾kMk fheLku f]r»kLkk ûkuºk{kt ¼khíku yuf {kuxe WœÞLk ¼he Au yLku nðu {þeLkefhýLkk ÞwøkLke þYykík ÚkE Au. íkuLkkÚke ¾uzqíkkuLku ½ýku VkÞËku ÚkkÞ Au. yøkkW íkku Ãkzíkh ½ýe ykuAe ykðíke níke yLku Mk{ÞLke çk[ík Úkíke níke, su ðÄkhu WíÃkkËLkLke MkkÚku ¾uzqíkkuLku Mkkhe ykðf {¤íke níke. yk f]r»k {þeLkku{ktÚke yuf ½ýe {níðLke ¼qr{fk hkuxkðuxhLke Au. ¼khík{kt {kuxk «{ký{kt f]r»k{kt {þeLkheLkku WÃkÞkuøk ðÄíkku òÞ Au, Ãkhtíkw ¾uzqíkku {kxu íkfLkefe yLku økwýð¥kkðk¤k WíÃkkËLk ¾uzqíkku {kxu ÃkMktËøke Ähkðu Au. yk{ íkku økwýð¥kkðk¤k hkuxkðuxhLkwt rLk{koý fhLkkhe ftÃkLke ½ýe Au Ãkhtíkw íku{Lkk fhíkk ðÄkhu yLku økwýð¥kkðk¤k hkuxkðuxhLkwt rLk{koý fhðk{kt ykðe hÌkwt Au, ÷wrÄÞkLkkLke çkúkEx EÂLzÞk fkuÃko r÷r{xuz yk {kxu «¼qíð¼Þwo MÚkkLk Ähkðu Au. yk ftÃkLkeLkk þqr÷Lk çkúkLz ¾uzqíkku ðå[u ¾qçk s ÍzÃk¼uh ÷kufr«Þ çkLke hne Au. y{u ftÃkLkeLkk {uLkuStøk rzhuõxh ðÁý zkðh MkkÚku yk ytøku ðkík fhe níke. çkúkEx EÂLzÞk fkuÃko fuðe heíku yÂMÚkíð{kt ykðe níke? íku ¾qçk s {níðLkku «&™ Au, òu çkúkEx EÂLzÞk fkuÃkoLke ðkík fheyu íkku íkuLke þYykík [kh ð»ko yøkkW ÚkE níke. y{u nuLz xq÷Lkwt WíÃkkËLk fhðk MkkÚku íkuLke þYykík fhe níke, Ãkhtíkw íÞkhçkkË y{u ¾uzqíkkuLku ftEf Lkðwt ykÃkðk yLku økwýð¥kkÞwõík WíÃkkËLk EåAíkk nkuðkÚke y{u þqr÷Lk çkúkLz Lkk{ nuX¤

f]r»k òøkhý {u 2017

økwýð¥kkðk¤k hkuxkðuxhLkwt rLk{koý þY fÞwO. y{u hkuxkðuxh WÃkhktík yLÞ WíÃkkËLk Ãký çkLkkðe Aeyu. y{u f]r»kLkk ûkuºk{kt ykððk {kxu ¾uzqíkkuLke sYrhÞkíkkuLku æÞkLk{kt hk¾e íkuLkkÚke «uhýk ÷eÄe. íÞkhu y{u Lk¬e fÞwO níkwt fu ¾uzqíkkuLke ík{k{ sYrhÞkíkkuLku Mktíkku»kðk yLku íku{Lkk økwýð¥kkÞwõík WíÃkkËLk WÃk÷çÄ fhkðe Aeyu.

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

{¸9>>f>í>

31 økwýð¥kkðk¤k {Õ[h hsq fhþwt, fkhý fu Mkk{kLÞ heíku òuðk{kt ykðu Au fu ¼khíkeÞ ¾uzqík Ãkkf fkÃkýe çkkË fux÷kf çkkfe hnuðk yðþu»kkuLku Mk¤økkðe ËE Aeyu. íkuLkkÚke Mkíkík «Ëq»ký ðÄu Au, yk {kxu y{u WíÃkkËLk íkiÞkh fhe Aeyu. ¼khík{kt ík{u fÞk hkßÞku{kt fkÞo fhe hÌkk Aku? {u yøkkW sýkÔÞwt íku «{kýu y{u yk hkuxkðuxhLke rLkfkMk {kxu íkiÞkhe fhe hÌkk níkk, Ãkhtíkw y{u ynuMkkMk ÚkÞku fu fu{ yk økwýð¥kkÞwõík WíÃkkËLkLku yøkkW ykÃkýk ËuþðkrMkÞkuLku ykÃkðk{kt ykðu. yk çkkçkíkLku æÞkLk{kt hk¾e y{u Mk{økú ¼khík ð»ko{kt y{kÁt Lkuxðfo Vu÷kððkLke íkiÞkhe fhe hÌkk Aeyu. ðíko{kLk Mk{Þ{kt y{u W¥kh«Ëuþ, {nkhk»xÙ, Ãktòçk, nrhÞkýk yLku rn{k[÷«Ëuþ{kt fkÞo fhe hÌkk Aeyu. ¾uzqíkkuLke ykŠÚkf ÂMÚkríkLku ÷E ík{kÁt þwt {kLkðwt Au?

ík{khe ftÃkLke îkhk WíÃkkrËík hkuxkðuxLke rðþu»kíkk þwt Au ? òu økwýð¥kkLke ðkík fheyu íkku y{khk hkuxkðuxh{kt ík{k{ ÃkkxTMko rðïMíkheÞ yLku Wå[ økwýð¥kkðk¤k Au. þqr÷Lk hkuxkðuxh{kt Exkr÷ÞLk ç÷uzLkku WÃkÞkuøk fhðk{kt ykðu Au. su fkhýÚke ¾uzqíkku íkuLku ÞkuøÞ heíku yku¤¾ fhe þfu Au yLku íku{Lke yÃkuûkkLku yLkw\Ãk hnu Au. ðíko{kLk Mk{Þ{kt y{khe ÃkkMku íkuLkk ºký {kuzu÷ Au, su{kt nuðe zâwxe, {erzÞ{ MxkLzzo yLku ÷kEx ðux hkuxkðuxh Au. íku 9 Vqx Úke 3 Vqx MkwÄe WÃk÷çÄ Au. þwt ík{u {kfuox{kt fkuE yLÞ WíÃkkËLk hsq fhðkLke íkiÞkhe fhe hÌkk Aku? nk, xqtf Mk{Þ{kt f]r»k WíÃkkËLk ¼khíkeÞ çkòh{kt ÷ELku ykðþwt. ðíko{kLk Mk{Þ{kt hkuxkðuxh çkkË y{kÁt æÞkLk {Õ[h Ãkh Au. yk {kxu y{u yuf Exkr÷ÞLk ftÃkLke MkkÚku MkkÚku {¤e fkÞo fhe hÌkk Aeyu. xqtf Mk{Þ{kt ¼khíkeÞ çkòh{kt y{u f]r»k òøkhý {u 2017

òu ¾uzqíkkuLke ykŠÚkf ÂMÚkríkLke ðkík fheyu íkku õÞktfLku õÞktf ¼khíkLkk ¾uzqíkkuLke ÂMÚkrík Mkkhe LkÚke. íkuLke ÃkkA¤Lkwt {wÏÞ fkhý ¾uzqíkku ÃkkMku Mkk[e òýfkheLkku y¼kð Au. su fkhýÚke ¾uzqíkku ÞkuøÞ f]r»k ÞtºkkuLkku WÃkÞkuøk fhe þfíkk LkÚke yLku íku{Lke ykðf{kt ½xkzku ÚkkÞ Au. {u ¾uzqíkkuLku rðLktíke fhe níke yk heíku f]r»k ÞkusLkkyku yÃkLkkððk{kt ykðu suÚke ykÄwrLkf f]r»k ÞtºkkuLkku WÃkÞkuøk fhðk {kxu íkk÷e{ ykÃkðk{kt ykðu. ¾uzqíkku îkhk ÞkuøÞ f]r»k WíÃkkËLkkuLkku WÃkÞkuøk fhðkÚke íku{Lkk WíÃkkËLk MkkÚku íku{Lke ykðf Ãký ðÄþu. yk {kxu íku{Lkwt rþrûkík Úkðwt ¾qçk s ykð~Þf Au. ík{khku zÙe{ «kusuõx fÞku Au? ßÞkt MkwÄe zÙe{ «kusuõxLkku «&™ Au íkku y{u yuf yu¤e MkkuMkkÞxe íkiÞkh fhðkLkku «ÞíLk fhe hÌkk Aeyu fu su{kt WÒkíkþe÷ ¾uzqíkkuLku Mkk{u÷ fhe Aeyu. yk ¾uzqíkkuLkk {khVíku çkeò ¾uzqíkkuLku Ãký íkk÷e{ ykÃkðk{kt ykðu Au. yk WÃkhktík ¾uzqíkkuLku f]r»k MktçktrÄík ðÄkhu òýfkhe WÃk÷çÄ fhkððk{kt ykðþu. yk ytøku y{u fk{økehe þY fhe ËeÄe Au. R{hkLk ¾kLk ðrh»X Ãkºkfkh, f]r»k òøkhý ,Lkðe rËÕne {kuçkkR÷: 9582957538 R{u÷-imran@krishijagran.com www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

32

{¸9>>f>í>

¾uzqíkku y{khk ÃkrhðkhLkk MkÇÞ: ytþw÷ ¾zðkr÷Þk MkhfkhÚke ÷E Mk{kLÞ LkkøkrhfLkwt {kLkðwt Au fu ¾uzqíkku s yk ËuþLkk yÒkËkíkk Au. ¾uzqík ¼khíkLke 1 yçks fhíkk ðÄkhu ¼khík{kt sLkMktÏÞkLkwt Ãkux ¼hðk{kt {níðLke ¼qr{fk ¼sðe hÌkk Au. yuf ¾uzqík ykÃkýk MkkiLku {kxu rð[khu Au Ãkhtíkw þwt fkuEyu {kºk ¾uzqíkkuLkk rník{kt s rð[kh fÞkuo Au ¾hku. yk{ íkku Mkhfkh yLku ¾kLkøke ûkuºkLkk ½ýku ðøko ¾uzqíkku {kxu fkÞo fhíkk hnu Au, Ãkhtíkw {níðLkwt yu Au fu ¾uzqíkkuLke sYrhÞkíkLku Mk{SLku ¾uzqíkku {kxu fkuý MktÃkqýoÃkýu Mk{ŠÃkík Au þwwt ¾uzqíkkuLkk Mkk[ku MkkÚke íku s Au su íku{Lku ŸzkEÚke Mk{S þfðk{kt Mk{Úko nkuE þfu. ÃkkuíkkLku MktÃkqýoÃkýu ¾uzqíkkuLku Mk{ŠÃkík fhLkkh ykh.yuMk.¾zðkr÷Þkyu ykþhu 23 ð»ko yøkkW ELzkuVk{oLke þYykík fhe ¾uzqíkku MkkÚku {¤e yuf Lkðk {wfk{ Ãkh ÃknkUåÞk níkk. çkMk íku{Lkk Ãkøk÷u-Ãkøk÷u [k÷eLku íku{ýu Ãkwºk yLku ftÃkLkeLkk Mkeykuyku ytþw÷ ¾zðkr÷Þk ftÃkLkeLke MkkÚku ¾uzqíkkuLku Ãký ykøk¤ ðÄkhe hÌkk Au. ytþw÷ ¾zðkr÷Þk Ãkkuíku {kr÷f ykuAk ¾uzqík ykuAk ¾uzqík {kLku Au. íku{Lke fkÞoþi÷e rçk÷fq÷ y÷øk Au. íkuyku sux÷k Mkr¢Þ ¾uzqíkLke ðå[u Au yux÷k s Mkr¢Þ ftÃkLke{kt Ãký Au. íku{Lke yk Mkr¢ÞíkkLku ÷eÄu ELzkuVk{o ftÃkLke Ëhhkus Lkðe Ÿ[kELku MÃkþuoe hne Au. ftÃkLkeLke «ð]r¥kykuLkk rð»kÞ{kt y{u ELzkuVk{oLkk WíÃkkËLk ÞwrLkxLkwt ¼ú{ý fhe íku{Lke økríkrðrÄykuLku òýe þfu. yk Mkt˼o{kt ytþw÷ ¾zðkr÷Þk MkkÚku ðkík[eíkLkk fux÷kf {wÏÞ ytþku yk «{kýu Au. ELzkuVk{o fuðe heíku yÂMÚkíð{kt ykðe? ¼khík ¾uzqíkkuLkku Ëuþ Au. ynª Mkíkík ¾uzqíkkuLke sYrhÞkíkku ðÄe hne Au. yk ÂMÚkrík{kt y{u AuÕ÷k 23 ð»ko{kt ftÃkLke íkhefu Lknª ¾uzqík Ãkrhðkh íkhefu W¼heLku ykðu÷ Au. y{u {wÏÞíðu xÙuõxh, ¢uLk yLku ÷kuzhLkwt {wÏÞ rLk{koý fhe Aeyu. y{u yk fkÞo {kuxk ÃkkÞu fhe hÌkk Aeyu. y{khku {wÏÞ WÆuþ ËuþLkk ¾uzqík Au, su{Lkk {kxu y{u f]r»k òøkhý {u 2017

20 Úke 90 yu[.Ãke. MkwÄe xÙuõxhLkwt rLk{koý fhe Aeyu. ðíko{kLk Mk{Þ{kt ftÃkLkeLkwt xLkoykuðh 500 fhkuz fhíkk ðÄkhu Au. ík{khe ÿrüyu çkòh MÃkÄko þwt Au? ¼khíkeÞ xÙufxh çkòh{kt «íÞuf ð»ko ykþhu 6 ÷k¾ fhíkkt ðÄkhu xÙuõxhLkwt rLk{koý fhu Au. su{ktÚke 10 fhíkk ðÄkhu xÙufxh ftÃkLke îkhk íkuLkwt rLk{koý fhðk{kt ykðu Au, yk {kxu ßÞkt MkwÄe www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

{¸9>>f>í>

33

fkuÂBÃkxeþLkLkku «&™ Au íkku íku hnuþu s. yk{ Ãký ¾uíke{kt {þeLkheLkk WíÃkkËLk{kt ÍzÃk¼uh ðÄkhku ÚkE hÌkku Au. ¾uzqík Ãký ÃkkuíkkLku íÞkt ðÄkhu WíÃkkËLk EåAu Au. yk {kxu íku{Lku økwýð¥kkðk¤k WíÃkkËLk òuEyu, su rðïkMk{kt ÞkuøÞ hnu, yk {kxu ELzkuVk{o ftÃkLkeLku WíÃkkËLk ykÃke hne Au. yk fkhýÚke s y{u MÃkÄkoLku Mkk{kLÞ ÿrüÚke òuE hÌkk Aeyu.

WíÃkkËLk økwýð¥kk ©uýe yLku MktþkuÄLkLku ík{u fE heíku òuE hÌkk Aku? y{khe ÃkkMku 20 yu[.Ãke.Úke ÷E 90 yu[.Ãke xÙuõxh WÃk÷çÄ Au. yk WÃkhktík y{u yLÞ f]r»k WÃkfhý suðk fu hkuxkðuxh ðøkuhu Ãký çkLkkðe Aeyu. y{u «íÞuf ð»ko ykþhu 9000 fhíkk ðÄkhu xÙuõxhLkwt y{u WíÃkkËLk fhe Aeyu, su ®Mkøk÷ rþÃx{kt fhðk{kt ykðu Au. ßÞkt MkwÄe MktþkuÄLkLke ðkík Au íkku y{khe ÃkkMku rðïMíkheÞ f]r»k MktþkuÄLk fuLÿ Au, su{kt 60 fhíkk ðÄkhu ÔÞðMkkrÞf ÷kufku fk{ fhu Au. òu økwýð¥kkLke ðkík fheyu íkku y{khe yuf{kºk yuðe ftÃkLke Au su Wå[ økwýð¥kkðk¤k ¼køkku xÙuõxh MkkÚku ykÃke Aeyu.

{kæÞ{Úke òýfkhe WÃk÷çÄ fhkððk{kt ykðþu. òu fkuE ¾uzqík xÙuõxh ¾heËðk EåAu Au íkku y{u íkuLku ËuðkLke MkwrðÄk WÃk÷çÄ fhkðe hÌkk Aeyu. yk {kxu y{u yuLkçkeyuVMke yLku yLÞ ¾kLkøke çkuLfkuLke MkkÚku xkE-yÃk fhu÷ Au. y{u ¾uzqíkkuLke Eßsík fhe Aeyu yLku EåAeyu Aeyu fu y{u ¾uzqíkkuLku MkÃkkuxo fheyu. ¾uzqíkku ÃkkuíkkLkk sqLkk xÙuõxhLkwt ðu[ký fhe Lkðwt Ãký ¾heËe þfu Au, su{Lku y{u MktÃkqýoÃkýu {ËËYÃk çkLke þfeyu Aeyu.

ftÃkLkeLkk zku{uMxef {kfuox yLku yuõMkÃkkuxoLke ÂMÚkrík fuðe Au?

¾uzqíkkuLke ykŠÚkf ÂMÚkríkLku ík{u fuðe heíku òuE hÌkk Aku?

ßÞkt MkwÄe ftÃkLkeLkk yuõMkÃkkuxoLkku «&™ Au íkku rðïLkk 50 fhíkkt ðÄkhu Ëuþku{kt y{u y{khk WíÃkkËLk MkÃ÷kÞ fhe Aeyu. ftÃkLke{kt yuõMkÃkkuxo fhíkk ðÄkhu rnMMkuËkhe zku{uMxef {kfuoxLke Au, Ãkhtíkw yk Mk{Þu T{kÁt æÞkLk yuõMkÃkkuxo Ãkh ðÄkhu Au, suÚke y{u zku{uMxef yLku yuõMkÃkkuxoLku Mk{kLk ©uýe{kt hk¾e þfeyu. yktíkhhk»xÙeÞ çkòh{kt y{khe rnMMkuËkhe {níðLke Au. ¼khíkLkk ÷øk¼øk ík{k{ hkßÞku{kt y{u fkÞo fhe hÌkk Aeyu. ¼khík ð»ko{kt 350 fhíkk ðÄkhu ze÷h rzMxÙeçÞwxh Au. ykøkk{e fux÷kf ð»kkuo MkwÄe y{khku ÷ûÞ ºký økýku fhðkLkku Au.

¾uzqík yk ËuþLkku yÒkËkíkk Au, {kxu «Úk{ ¾uzqíkkuLke ykŠÚkf ÂMÚkríkLku {sçkqík fhðk ykð~Þf Au, íÞkhu s ËuþLke ÂMÚkrík {sçkqík çkLkþu. ¾uzqíkkuLku {khe rðLktíke Au fu íkuyku f]r»kLkk ykÄwrLkf WÃkfhýku MkkÚku ðÄkhu íkfLkefku MkkÚku WÃkÞkuøk fhe þfu. ¾uzqíkku Mkkhe yLku xfkW Vk{o {þeLkheLkku WÃkÞkuøk fhu. íkuLkkÚke WíÃkkËLk yLku ykðf çkÒku{kt LkkUÄÃkkºk ðÄkhku Úkþu yLku íku{Lke ÂMÚkrík ðÄkhu {sçkqík hnuþu.

¾uzqíkkuLku ðÄkhu MkwrðÄk ykÃkðk {kxu þwt Ã÷k®Lkøk fhe hÌkk Aku? ¾uzqíkkuLku ðÄkhu MkwrðÄk ykÃkðk {kxu y{u xqtf Mk{Þ{kt rfMkkLk MkuLxh þY fhðk sE hÌkk Aeyu, suLkk {khVíku ¾uzqíkkuLku f]r»kLke fkuE Ãký MkwrðÄk suðe fu ¾kíkh, rçkÞkhý, f]r»k òýfkhe ðøkuhu ykÃkðk{kt ykðu÷ Au, suLkk {kæÞ{Úke ¾uzqíkkuLku rzSx÷ {erzÞkLkk

9000 fhíkk ðÄkhu xÙuõxhLkwt «rík ð»ko WíÃkkËLk fhðk{kt ykðu Au. 3 rþ^x{kt fkÞo fhðkLke ûk{íkk yux÷u fu 36,000 xÙuõxh «rík ð»ko fhe þfeyu Aeyu. yLkw¼ðe {kfuoxªøk MktþkuÄLk fuLÿ{kt 60 fhíkk ðÄkhu ÔÞðMkkrÞf f{o[kheyku VeÕz{kt fkÞo fhðkLkðe yLkuf yLkw¼ðe xe{ xÙuõxh{kt Wå[ økwýð¥kkðk¤k WíÃkkËLkkuLkku WÃkÞkuøk «kËurþf yLku yktíkhhk»xÙeÞ çkòh{kt Mkkhe Ãkfz ¾uzqíkkuLku MktÃkqýo MknÞkuøk økwýð¥kkLkk {kLkfku Ãkh ¾Át WíÃkkËLk

R{hkLk ¾kLk ðrh»X Ãkºkfkh, f]r»k òøkhý ,Lkðe rËÕne {kuçkkR÷: 9582957538 R{u÷-imran@krishijagran.com f]r»k òøkhý {u 2017

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

Map

Map

36

{¸9>>f>í>

ÞkuøÞ Mk{Þu ÞkuøÞ søÞkyu WíÃkkËLk hsq fhðk íku y{khku ÷ûÞ: Ãkherûkíkfw{kh

÷ku ð w z ¢ku à kMkkÞÂLMkMk «kEðu x r÷r{xu z f] r »k hMkkÞý ðrLk{ko ý{kt yøkúýe ftÃkLkeyku Ãkife yuf Au. ftÃkLke ÃkkMku fexLkkþf, VqøkLkkþf, ®LkËýLkkþf yLku sið-fexLkkþfkuLke {kuxe ©]¾÷k WÃk÷çÄ Au. 50 fhíkk ðÄkhu Ëuþku{kt fkÞohík yk ftÃkLkeLkku WÆuþ ÃkkuíkkLkk økúknfkuLke LkkUÄýe fhðk MkkÚku økwýð¥kkÞwõík WíÃkkËLk WÃk÷çÄ fhkððkLkku Au , su Ú ke ykt í khhk»xÙ e Þ Äku h ýku Lksh yt Ë ks Lk ÚkkÞ.ÃkkuíkkLkk «ríkMÃkÄofkuLku ¼khu MÃkÄko ykÃkíkk yk ftÃkLke ykøk¤ ðÄe hne Au. yk ftÃkLkeLke ¾kMk ðkík yu Au fu íku ÃkkuíkkLkk MÚkkÃkLkk Mk{ÞÚke ¾uzqíkku ðå[u ÷kufr«ÞíkkLkk Wå[Míkh Ãkh Au. rð÷kuðqz ÃkkuíkkLkk WíÃkkËLkku îkhk rLkhtíkh f]r»k íkÚkk ¾uzqíkLke Mkuðk fhe hne Au. yuøkúkufur{f÷ ELzMxÙeÍ {kxu Mk{kÄkLk MkkÚku ftÃkLke yuf rðïMíkhLke Ãkkf ftÃkLke íkhefu W¼he ykððe òuEyu. yk ftÃkLke ytøku f]r»k òøkhýu ftÃkLkeLkk ðzk Ãkherûkík fw{kh MkkÚku ðkík[eík fhe níke, su{kt rð÷kuðwzLkk {kæÞ{Úke y{u y{khk «íÞuf økúknfLke rðþu»k fk¤S hk¾e Aeyu, fkhý fu y{kÁt {kLkðwt Au fu MkV¤íkk íÞkhu s {¤u Au íÞkhu ÞkuøÞ Mk{Þu ÞkuøÞ WíÃkkËLk økúknfLku «kó ÚkkÞ. «Míkwík Au íku{Lke MkkÚku ÚkÞu÷e ðkík[eíkLkk fux÷kf ytþku: ík{khe ftÃkLkeLkwt {wÏÞ WíÃkkËLk fÞwt Au ? y{u {kuxk Míkh Ãkh fexLkkþfkuLkwt rLk{koý yLku rðíkhý fhe Aeyu. ÃkkuíkkLkk WíÃkkËLkkuLku yLkuf ©urýyku{kt ðnu[u÷ Au, suLku fexLkkþf, VqøkLkkþf, ®LkËýLkkþf ðøkuhu Au. yk MkkÚku y{u ÃkkfLkk rðfkMk {kxu fux÷kf ykð~Þf WíÃkkËLkkuLkwt Ãký rLk{koý fhe Aeyu. ftÃkLkeLkwt ðkŠ»kf xLkoykuðh fux÷wt Au? LkkýkfeÞ ð»ko 2015-16{kt y{kh ftÃkLkeLkwt xLkoykuðh YrÃkÞk 742.23 fhkuz hÌkwt Au. y{Lku ykþk Au fu LkkýkfeÞ ð»ko 2016-17{kt y{khe ftÃkLkeLkwt xLkoykuðh YrÃkÞk 1000 fhkuz Úkþu. ÃkÞkoðhýLku ÷E ½ýk ÷kufku òøk]ík Au. y{khe ftÃkLkeLkk WíÃkkËLk ÃkÞkoðhý {kxu fux÷k yLkwfq¤ Au? Mkki «Úk{ y{u ík{Lku sýkððk EåAeyu Aeyu fu y{khe ftÃkLke ykEyuMkyku 9001, 14001 yLku ykuyu[yuMkyuyuMk 18001 îkhk «{krýík Aeyu. y{u ík{k{Lkk ykhkuøÞ yLku ÃkÞkoðhýLku æÞkLk{kt hk¾eLku Wå[ økwýð¥kkÞwõík WíÃkkËLk íkiÞkh fhe Aeyu. ík{k{ ykÄkh Ãkh ¾hk Wíkhíkk y{u ykøk¤ ðÄe hÌkk Aeyu. y{u ÃkÞkoðhýLku LkwfMkkLk ÃknkU[kzíkk WíÃkkËLk íkiÞkh fhíkk LkÚke. MkkiÚke {kuxe ðkík yu Au fu y{u ¾uzqíkkuLkk ¾uíkhku{kt s{eLkLkk ykhkuøÞLke íkÃkkMk fhe Aeyu. y{u ¾uzqíkkuLke SðLkþi÷eLku ÂMÚkh fhðk yLku ÃkÞkoðhýLku çk[kððk {kxu Ãký yuøkúku VkuhuMxÙe fkÞo¢{ f]r»k òøkhý {u 2017

ytíkøkoík fkÞo fhe hÌkk Aeyu. þwt ík{u sið-fexLkkþf yLku VqøkLkkþfkuLku W¥kusLk ykÃkþku?

Lknª, y{u sið-fexLkkþf yLku sið VqøkLkkþfLku W¥kusLk ykÃkíkk LkÚke. þwt ík{u ¾uzqíkkuLku íkk÷e{ ykÃkku Aku? nk, y{u ¾uzqíkkuLku íkk÷e{ ykÃke Aeyu. suLkk {kxu y{u yLkuf «fkhLkk fkÞo¢{kuLkwt ykÞkusLk fhe Aeyu. yk MkkÚku íku{ýu fexLkkþfkuLkk Atxfkð fhðk {kxuLke rðrðÄ ÃkØrík íkÚkk MkkðÄkLke ytøku ðkík fhe Aeyu. yux÷wt s Lknª y{u ¾uzqíkkuLku ¾uíke fhðk {kxu fux÷ef ÃkØrík Ãký þe¾ðeyu Aeyu. Ãkrù{ çktøkk¤Lkk {wÏÞ Ãkkf [ku¾k, çkxkfk yLku ßÞwx Au. yk Ãkkf {kxu ík{khe ÃkkMku þw ¾kMk WíÃkkËLk Au? S nk, y{khe ÃkkMku yk Ãkkf {kxu yLkuf WíÃkkËLk Au. yk Ãkkf MkkÚku Wøkkzðk{kt ykðíkk LkªËýLkk rLkÞtºký fhðk yLku ÃkkfLkk hkuøkÚke çk[ðk {kxu Ãký y{khe ÃkkMku yLkuf WíÃkkËLk Au, suLkku WÃkÞkuøk fkuE Ãký ¾uzqík MkkÁt WíÃkkËLk «kó fhe þfu Au. ÃkkfLke ð]rØ {kxu y{khe ÃkkMku ¾kMk WíÃkkËLk Au, suLkk WÃkÞkuøkÚke WíÃkkËLk ð]rØ fhðk WÃkhktík ¾uzqík¼kE «íke yufh ðÄkhu WíÃkkËLk {u¤e þfu Au. rðrÃkLk r{©, Ãkºkfkh, f]r»k òøkhý, Lkðe rËÕne {kuçkkE÷:9891724449 R{u÷-vipin@krishijagran.com www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

ઇવે 37 f]r»k{kt ÃkrhðíkoLk yu s y{khku ÷ûÞ : sMk{eík ®Mkn

ટ

yk

sLkk Mk{Þ{kt Ëhuf ûkuºk{kt ÃkrhðíkoLk ykðe hÌkwt Au. f]r»kLke ðkík fheyu íkku yk ûkuºk{kt ykÄwrLkfíkk yLku LkðeLk¥k{ xufLkku÷kuSLku ÷eÄu yLkuf ÃkrhðíkoLk ykðe hÌkwt Au. {rþLkefhýLkk yk Þwøk{kt f]r»kûkuºk íku{ktÚke yÃkðkËYÃk LkÚke. {rþLkefhý ðøkh yksLkk Mk{Þ{kt ftE Ãký þõÞ LkÚke. yk {krníke rV¬eLkk yuøkúefÕ[h ®ðøkLkk MktÞwõík rLkËuoþf sMk{eík ®Mknu rV¬e îkhk 5{kt ykE{kt yuøkúe{uf EÂLzÞk 2017 «Mktøku ËuþLkk rðrðÄ hkßÞku{kt ykÞkursík ELzMxÙeÍ {ex{kt rËÕne MktMfhý Ëhr{ÞkLk fne níke. íku{ýu sýkÔÞwt níkwt fu ðíko{kLk Mk{Þ{kt ykÄwrLkfíkk yLku {þerLkfhýLkku Ëkuh Au.

íku{ýu sýkÔÞwt níkwt fu fw÷ SzeÃke{kt f]r»kLkwt 13.90 xfk rnMMkuËkhe Au ßÞkhu rLkfkMk{kt 13 xfk rnMMkuËkhe Au. íku{ýu sýkÔÞwt níkwt fu ð»ko 2030 MkwÄe{kt f]r»k{kt ½ýw ÃkrhðíkoLk òuðk {¤þu yLku ¼khíkLke rnMMkuËkhe f]r»k Mkt÷øLk «ð]r¥k{kt rðþu»k hnuþu, su{kt zuhe, ÃkþwÃkk÷Lk, íkur÷çkeÞk, ËqÄ ÔÞðMkkÞ, {h½kÃkk÷Lk, fXku¤ ðøkuhu{kt Mkðo©uc hnuþu. ðíko{kLk Mk{Þ{kt ELzMxÙeÍ 6.5 yçks zku÷hLkwt {qÕÞ Ähkðu Au. yk «Mktøku {wÏÞ yríkrÚk íkhefu ¼khík MkhfkhLkk f]r»k Mkr[ð yrïLkefw{khu sýkÔÞwt níkwt fu íkr{÷Lkkzw,fýkoxf, {æÞ«Ëuþ, ykurzþk suðk hkßÞku{kt f]r»kLke ÂMÚkrík ½ýe Mkkhe Au. y{u ¼khík{kt 2.5 fhkuz nkExuf nçk ¾ku÷ðkLkku rLkýoÞ fÞkuo Au, suLkk {kæÞ{Úke ¾uzqíkkuLku ¾uíke fhðk {kxu rðrðÄ «fkhLke {þeLkku WÃk÷çÄ fhkððk{kt ykðþu. íkuLkk Ãkh 50 xfk MkwÄe MkçkrMkze ykÃkðk Ãkh Mkhfkh rð[khýk fhe hne Au . ykEMkeyu y khLkk rLkËu o þ f rºk÷ku [ Lk {nkÃkkºkk, yuøkúe{ufLkk ÃkrhfÕÃkLkk hk¾íkk «ðuþ þ{ko, VuzhÞwLkkfku{kLkk EðuLxTMk ykurVMkLkk rLkËuoþf {kfkuo y[çkeo, yur÷Mkk økuÁMke,

f]r»k òøkhý {u 2017

òuLk rzÞhLkk fkuÃkkuohux çkkçkíkLkk zkÞhuõxh {wfw÷ ðkýuoÞ MkrníkLkk rðrðÄ Ëuþku{ktÚke ykðu÷k hksËqíkku yLku yuøkúefÕ[h ELzMxÙeÍLkk yøkúýeykuyu yk fkÞo¢{{kt ¼køk ÷eÄku níkku. yk ©]¾÷k ytíkøkoík Ãkwýu, ÷wrÄÞkLkk, Lkðe rËÕne íkÚkk çkUø÷kuh{kt ELzMxÙeÍ {exLkwt ykÞkusLk fhðk{kt ykðu÷w, su{kt ELzMxÙeLkk rËøøkòu Mkrník rV¬Lkk rhMk[o yuMkkurMkyux xÙuz VuÞh Mku¢uxurhyux y{LkËeÃk ®Mkn, rþðq yçkhku÷, yÃkqðo ¼xLkkøkh, ®n{kþw hkð÷ ðøkuhu swMMkk¼uh ¼køk ÷eÄku níkku. yºku WÕ÷u¾LkeÞ Au fu 12-14 rzMkuBçkh{kt rV¬e îkhk ykE{k yuøkúefu{Lku £kMkLke Vuzh ÞwLkkfku{k îkhk ykÞkursík íkÚkk ¼khík MkhfkhLkk Lkiík]íð{kt ykÞkursík fhðk{kt ykðu÷. yk ykÞkusLk{kt {wÏÞ WÆuþ f]r»kLke {wÏÞ Äkhk MkkÚku òuzðk {kxu {þerLkfhýLku W¥kusLk ykÃkðk{kt ykðe hÌkwt Au. yk «ÞkMk{kt rV¬eLkwt ÞkuøkËkLk ½ýw {níðLkwt Au. íkuLkkÚke ¼rð»Þ{kt ¾u z q í kku L ke íkfLkerf íkÚkk yLÞ ykÄw r Lkf WíÃkkËLkkuLku ÃknkU[kzðk{kt {níðLke ¼qr{fk ¼sðe Au. ykE{k yu ø kú e {u f {kt Ëu þ Lke sLknª rðËu þ Lke yLku f ftÃkLkeykuyu ¼køk ÷eÄku níkku yLku ÃkkuíkkLke ykÄwrLkf xufLkku÷kuse Ähkðíkk WÃkfhýku íkÚkk WíÃkkËLkkuLku «ËŠþík fÞko níkk, su ¾uzqíkkuLke ykðfLku çk{ýe fhðk{kt {ËËYÃk çkLkþu.

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

મ ય યવસાય

38

મ ય યવસાય કરવા માટ મીઠાપાણીની ૂ માછલીઓ મહ વ ણ

ભા

રત ુ િનયામા ં મ ય પાલન વારા થતા ઉ પાદનમા ં બી

થાને છે અને તમ ે ાં

મીઠાપાણીના મ ય પાલનનો મોટો ભાગ છે .

મીઠાપાણીના મ ય ઉ પાદન માટ ર.૩૬ દસ લાખ હ. ના તળાવોમાથ ં ી ફકત ૪૦ %

ે મા ં મ ય

પાલન થઇ રહ ું છે અને દશની સરરાશ ઉ પાદતા

ૂ ૨.૪ ટન / હ. / વષ છે પરં ુ દશના અમક ે ખે ત ૬ - ૮ ટન / હ. /વષના દર ઉ પાદન કર રહયા છે . આ

કડા દશાવી રહયા છે ક મ ય પાલન

વારા મ ય ઉ પાદન વધારવા માટ ઘણા અવકાશો છે . આ ઉ પાદન ભારતીય f]r»k òøkhý {u 2017

ુ કાપ, ખ

િવદશી કાપ, કટ ફ શ અને મીઠા પાણીના ઝ ગાના

પાલનથી વધાર શકાય છે . નીચે મીઠાપાણીમા ં ઉછે રાવામા ં આવતી યવસાયીક

ર તે

ૂ મહ વ ણ

મીઠાપાણીની

માછલીઓની ઓળખ, તેમનો ખોરાક, અને

જનન યવહાર,

તીય

ૃ ધનો દર તથા બી

લ ણો ર ૂ કરવામા ં આ યા છે . કટલા (કટલા કટલા) ભારતીય

ુ કાપમા ં કટલા માછલી સૌથી ખ

ઝડપી િવકાસ પામતી માછલી છે . આ માછલી www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

મ ય યવસાય ઉ ર ભારતના બધા જ જલીય

ોતો

વા ક

નદ , જળાશય, સરોવર, ઝરણા અને તળાવમા ં ુ દરતી ર તે મળ આવે છે . હાલના સમયમા ં આ માછલી આપણા દશના બધા જ જળાશયો ણ ભારતમા ં પણ મળ આવે છે .

ઉપરાત ં દ

કટલા માછલી ુ ં મા ું મો ુ ં, મ પહો

ઉપરની તરફ વળે ,ુ મો ુ

તથા

ૃ ઠ મીન પ , મળ

ૃ ડ મીન પ ની સરખામણીયે ના ુ ં

મીન પ

હોય છે . આ માછલી પાણીની ઉપરની સપાટ એ રહ છે અને

ાણી

લવક તેનો

આ માછલી ર વષમા ં બની

ુ ય ખોરાક છે .

જનન માટ પ રપકવ

ય છે .

વરસાદના સમયમા ં નર અને માદાની ઓળખ કર શકાય છે . ર- ૩ ક. માછલી ર.૫-૩.૫ લાખ

ા. વાળ

ડા આપી શક છે . એક

વષના સમયગાળામા ં ૧ - ૧.પ ક. ા. વજનની બની માછલી ખાવામા ં

ય છે . રો ુ માછલીની

ુ ી ધ

મઆ

વા દ ટ હોય છે તેથી તે

બ રમા ં સારા ભાવે વચ ે ાય છે .

39 ુ કાપમા ં સૌથી વ ુ ખ

હોવાને કારણે ભારતીય ઉછે રવામા ં આવે છે . ૃ ાલા) ીગલ (િસર હનસ ગ આ

માછલી

ભારતના

બધા

જ

નદ ,

જળાશયો અને તળાવોમા ં મળ આવે છે . આ

માછલી ુ ં

અ ય

ુ ખ

ભારતીય

કાપની

સરખામણીમા ં શર ર લાં ,ુ મા ું ના ,ુ ં હોઠ પાતળા, કંધ મીન પ , િનતબ ં મીન પ મળ મીન પ

અને

પર નારં ગી રં ગની પ ી હોય છે .

શર રનો ઉપરનો ભાગ ઘર ે ો રાખોડ

અને

નીચેનો ભાગ ચળકતો ચાદ ં ના રં ગનો હોય છે . આ માછલી પાણીના નીચેના વન પિત અને તેના અવશષ ે , વગેરને ખોરાક તર ક

વજ ં ,ુ શવ ે ાળ

હણ કર છે . બે વષના

સમયગાળામા ં આ માછલી ય છે અને ૧-૩ લાખ

તરમા ં રહ

જનન યો ય બની ડા આપવાની

મતા

ધરાવે છે . એક વષના સમયગાળામા ં ૬૦૦ ૮૦૦

ુ ી વજનની બની ા. ધ

ય છે .

રો ુ (લે બયો રો હતા) રો ુ માછલી ુ ં શર ર સામા ય ર તે લાં ,ુ

પેટની સરખામણીએ પીઠ વધાર ઉપસેલ, મ

ના ુ ં અને નીચે તરફ વળે ,ુ મોટ મોટા અને ઝાલરદાર, લાલ છે . આ માછલી મોટ ભાગે

ખો, હોઠ

કટલા

ુ ાબી પાખ લ ં ો હોય

િવક પદાથ અથવા

વન પિતના ુ કડાનો ખોરાક તર ક ઉપયોગ કર છે . એક વષના સમયગાળામા ં તે ૮૦૦

ુ ી િવકાસ પામે છે . એક ક. ા. ધ વષા ઋ ુ તેના

જનનો

ામ થી

ુ ય સમય ગાળો

ુ ાર તે ૨.૨૫ - ૨.૮૦ છે . શર રના આકાર અ સ લાખ ના દરથી

ડા આપે છે .

ુ ાં જનન ઋ મ

રો ુ ીગલ

યેક ભ ગડા પર લાલ નીશાન જોવા મળે છે .

આ માછલી ુ ં માસ ં ખાવામા ં સૌથી f]r»k òøkhý {u 2017

વા દ ટ www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

મ ય યવસાય

40

િસ વર કાપ (હાઇયોફથૈલિમ થસ મો લ કસ)

ખો નાની,

આ િવદશી કાપ માછલી છે તેને વષ ૧૯૫૯ મા ં

પાનથી ભારતમા ં લાવવામા ં આવી.

આ

માછલી પાણીના ઉપરના તર પર રહ છે . આ

માછલી ુ ં મા ું ચપ ુ ં, મ મો ુ અને જડ ુ ઉપર

તરફ વળે ,ું રં ગ ુ ં હોય

ખો નાની અને શર ર ચાદ ં ના છે .

વન પિત

લવક

તેનો

પસદ ં ગીનો ખોરાક છે . લગભગ ૬ મ હનાના સવ ં ધન સમયમા ં આ માછલી એક ક. ા.

ુ ીની ધ

બની

જનન

ય છે . આ માછલી બે વષમા ં

યો ય થઇ

ય છે અને એક ક. ા.ની

માછલી ૧-૧.૫ લાખ

ૃ ડ મીન પ

ના ,ુ શર ર ઘર ે ા

રાખોડ રં ગની સાથે લીલાશ પડ ુ હોય છે . આ માછલી તળાવમા ં રહલ જલીય વન પિતનો ખોરાક તર ક ઉપયોગ કર છે . આપણા દશમા ં આ માછલીના નર ર વષમા ં અને માદા ૩ વષમા ં

જનન યો ય બની

ય છે .

ઉ ટ

ક ટબધ ં ીય દશોમા ં આ માછલી ૮-૧૦ મ હનામા ં ૧.૫-૨ ક. ા.

ુ ી િવકાસ પામે છે . ધ

િસ વર કાપ

જનક

ડા આપે છે .

કોમન કાપ (સાઇિ નસ કાિપયો) આ િવદશી કાષ માછલી આપણા દશમા ં

કોમન કાપ

ીલકંાથી વષ ૧૯૩૯ મા ં લાવવામા ં આવી હતી. તે માછલી ગમે તેવી પ ર થિતમા ં પોતાને અ ુ ુ લીત કર શક છે . શર ર લાં ,ુ પેટ ગોળ, મ વ ચે અને હોઠ ઝાલરદાર,

ૃ ઠ મીન પ

ાસ કાપ

મો ુ ં, શર ર વાદળ - લીલા અને બા ુ મા ં પીળા રં ગ ુ ં હોય છે . આ માછલી િમ ાહાર હોવાથી તે તળાવના તળ યે રહલ જલીય વન પિત,

ૂમ

વો અને અવશષ ે ોનો ખોરાક તર ક ઉપયોગ કર છે . ઉ ટ ક ટબધ ં ીય દશોમા ં આ માછલી ૩- ૬ ય છે .

આ

માછલી ૧- ૧. ૫ લાખ / ક. ા. ના દરથી

ડા

મ હનામા ં

જનન યો ય થઈ

આપે છે અને આ માછલી બધ ં ીયાર તળાવમા ં પણ

જનન કર છે .

ાસ કાપ (ટ નોફ રગોડોન ઈડલા) આ માછલી પણ િવદશી કાપ છે અને ભારતમા ં તે

પાન અને હ ગક ગથી લાવવામા ં

આવી. આ માછલી ુ ં શર ર લાં ,ુ મ પહો

અને નીચે તરફ વળે ,ુ નીચે ુ ં જડ ુ ના ,ુ ં f]r»k òøkhý {u 2017

ફજ લીપ કાપ (લે બયો ફ ભારતીય

એટસ)

ુ કાપ માછલી પછ ખ

વાદ

સારો હોવાને કારણે આ માછલીની માગ ં દશના ામીણ ભાગમા ં વધાર જોવા મળે છે . આ માછલી ુ શર ર લાં ,ુ મા ુ ના ,ુ મ નીચે તરફ વળે ,ુ હ ઠ મોટા અને ઝાલરદાર, બે જોડ

છ ંૂ

(બાબ સ) અને પેટનો આકાર ગોળાકાર હોય છે . લીલ તથા વન પિત લવક આ માછલીનો

ુ ય

ખોરાક છે . આ માછલી સામા ય ર તે તળાવ, જલાશયો અને નદ ઓમા ં જોવા મળે છે . આ માછલી બે વષના સમયગાળમા ં

જનન યો ય

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

મ ય યવસાય બની

41

ય છે અને આકાર અ ુ પ આ માછલી

૧.૫ - ૫ લાખ

ફજ લીપ કાપ

ડા આપે છે . આ માછલી વષમા ં

ુ ી વધે છે . એક ટ ધ સામા ય ડોક (ચના

ાએટસ) ુ દખાવાના

આ માછલી ુ ં મા ું સાપ કારણે તેને

ે મા ં નેક હડ કહવામા ં આવે છે .

આ માછલી ુ ં શર ર લાં ુ અને પાછળની તરફ સં ુ ચત અને શર ર ઉપર પ ાઓ હોય છે . આ

સામા ય ડોક

માસ ં ાહાર માછલી હોવાના કારણે આહાર વ પે નાની માછલીઓ, ક ટકો, ઝ ગા, દડકા,ં

ાણી

લવકો વગેર ખાય છે . આ માછલી એક વષમા ં (૧૭ - ૧૮ સે.મી. લબ ં ાઇ)

જનન યો ય થઇ

શર રના આકાર અ ુ પ ૨૭૦૦ - ૨૮,૦૦૦

ડા

આપે છે . આ માછલીમા ં ઓછો કાટ ં ા હોવાના કારણે આપણા દશમા ં પં બ, હ રયાણા તથા દ

ણ રાજયોમા ં તેની સાર માગ ં જોવા મળે છે .

ુ (કલૈ રયસ બૈ કસ) મા ર ુ મીઠા પાણીની દલ દલ જ યા અને મા ર

નદ મા ં રહવાળ માછલી છે પરં ુ આ માછલી

તળાવ, જળાય, નાના ખાડા, ડાગ ં રના ખેતરોમા ં પણ મળ આવે છે . આ માછલી ુ ં શર ર ભ ગડા

ર હત, ચાર જોડ

ૂ (બાબ સ), શર ર લાં ,ુ છ

પેટનો ભાગ ગોળાકાર અને પાછળો ભાગ

સં ુ ચત હોય છે . આ માછલી

ુ દા

ુ દા

કારનો

ખોરાક ખાય છે પરં ુ ક ટકો ખાવા ુ વધાર પસદ ં કર છે . એક વષના જનન યો ય થઇ

ત

ુ ીમા ં આ માછલી ધ

ય છે . આ માછલીના આકાર

અ ુ પ તે ૧૧૦૦ - ૩૭,૦૦૦ નગ ં પૌ ટકતા અને ઐાષિધય

ડા આપે છે .

ૂ યોના કારણે આ

માછલી બ રમા ં ચા ભાવે વચ ે ાય છે . િવશષ ે તઃ આ માછલીમા ં લોહ અને તાબ ં ા ની મા ા વધા હોય છે

આપણા શર રમા ં

બનવામા ં મદદ કર છે . f]r»k òøkhý {u 2017

હમો લો બન

ુ મા ર મીઠાપાણીના ઝ ગા (મે ો ે કયમ રોઝેનબગ ) ૃ ઠવશ ં ી, િવભા ત

મીઠા પાણીના ઝ ગા અ શર રવાળા અને સહાયક

ગોવાળા

લ વો

છે . મીઠાપાણીના ઝ ગા િમ ાહાર હોય છે જલીય ક ડા, જ ં ,ુ લાવા, નાના છ પ અને ાણીનો ખોરાક તર ક ઉપયોગ કર છે .

કવચધાર

સામા ય ર તે ૧૫૦ મી.મી. કદના ઝ ગા યો ય હોય છે . શર રના આકાર લાખ

માણે ૧ - ૧.૬૦

ડા આપે છે . સાર ર તે

યવ થાપન

કરવાથી ૬ - ૮ મ હનામા ં ૫૦ - ૬૦ ય છે .

જનન

ામના થઇ

ાહક વ ુ પસદ ં કરતા હોવાના કારણે

આ ઝ ગાનો થાિનક અને િવદશી બ રમા ં વ ુ માગ ં હોય છે . પગ ં ાિસયસ (પગ ં ાિસયસ હાયપોફથેલામસ) સામા ય ર તે પગ ં ાિસયસ માછલી મીઠા

પાણીમા ં મળ આવે છે પરં ુ આ માછલી ૦.૭ -

૧% ખારા પાણીમા ં પણ રહ શક છે . આ માછલી ુ ં શર ર ભ ગડા ર હત, શર રનો

ૃ ઠ ભાગ ઘર ે ો

રાખોળ , , પેટનો ભાગ ચાદ ં , મ મો ુ અને બે છ ં ૂ ની જોડ હોય છે . આ માછલી સવભ ી વી ક

લીલ, વન પિત,

ાણી

લવક, ક ટકો, ફળો,

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

મ ય યવસાય

42

મ યપાલન

થતમા ં ૬ - ૭

મ હનામા ં એક ક. ા.ની થઇ

ય

છે . સારાશ ં તળાવમા ં જ યાનો

રૂ રૂો

ઉપયોગ કર દશી કાપ માછલીઓ સાથે િવદશી કાપ માછલીઓ, દશી કાપ માછલીઓ સાથે ઝ ગા તથા સામા ય

ુ અને ઝ ગા ુ ં એક ુ પાલન ડોક, મા ર અને તેનો ઉ ચત મા ામા,ં યો ય કદ અને નાના કવચધાર જનન યો ય થઇ માદા માછલીની

ય છે . નર માછલી કરતા

ૃ ધ વ ુ થાય છે અને

પ૦,૦૦૦ / ક. ા.ના દર જલદ

ઉ પાદન મેળવી શકાય છે .

ાણી અને માછલીનો ખોરાક

તર ક ઉપયોગ કર છે . આ માછલી બે વષ પછ

ડા આપે છે . આ

િવકાસ પામવાવાળ

માછલી ગહન

માણમા ં સં હ કરવાથી વધાર

અ ત ચૌધર , િમ ા વૈ ાિનક,

ુ િનલ

ુ માર ઐલ અને સી.ક.

ેિ ય સશ ં ોધન ક , ભા. ૃ.અ .ુ પ.-

સીફા, આણદ ં ,

ુ રાત-૩૮૮ ૦૦૧ જ

«&™ y{khk sðkçk ík{khk, yÃkkðe þfu Au ½ýkçkÄk ELkk{ku Mkku{kýe MkezTMk «&™ku¥khe Mkk{kLÞ ¿kkLk yLku f]r»k òøkhý Ãkh ykÄkrhík «&™ Lke[uyíÞkÄw ÃkiferLkf ÔÞkÃkkrhf Ãkkf LfÞku Auý? fhe hne Au? 1.«&™fE ftÃkLke f]r»k WÃkfhýku kwt rLk{ko çkkshe swðMkh (a) {kuMfÃkkMk kUxku (b) çkeMkeyu k EÂLzÞkÄkLk (c) fu.ze. MkezTMk 2.«&™S.çke.Ãkt f]r»k {ufÞk ¤k{kt«fkhLkk fE ftÃkLkeÃkkf{kt rðsuíkk hne?

MkkiíkÚkeÞwrLkðŠMkxeLkk ðÄkhu ÃkkýeLkku WÃkÞkuøk fhðk{kt ykðu Au? (a) çkeMkeyu M k EÂLzÞk (b) çkefu x e (c) r¢Mx÷ MkhMkð [k [ku¾k fkuVe 3.«&™çkeMkeyurLk÷{ Mk EÂLzÞkLke þYykík ¼khík{kt õÞkhu ÚkE níke? fE òríkLkwt Lkk{ Au? (a) ð»ko 1946 (b) ð»ko 2002 (c) ð»ko 2005 ÿkûk

ÃkÃkiÞku

fuhe

MkVhsLk

(d) rËLkfh MkezTMk (d) [uBÃk yuLkSo (d) ð»ko 2004

Mkq[Lkk: ðkt[fku ÃkkuíkkLkk sðkçk 15 rËðMkLke ytËh E-mail:ruby@krishijagran.com {kuf÷e þfu Au. 9999142633 whatsapp yÚkðk SMS fhe þfu Au. Mkk[k sðkçk {kuf÷Lkkh «Úk{ ºký ¾uzqík¼kEykuLku ¢{þ: 3,2 yLku 1 nòh MkwÄeLkk nkErçkúz rçkÞkhý ELkk{ MðYÃk{kt Mkku{kýe MkezTMk íkhVÚke ykÃkðk{kt ykðþu. yk MkkÚku ykøkk{e ytf{kt íku{Lkk Lkk{ Ãký «fkrþík fhðk{kt ykðþu. ¾uzqík¼kE sðkçkLke MkkÚku ÃkkuíkkLkwt Lkk{, MkhLkk{w yLku {kuçkkE÷ Lktçkh [ku¬Mk ÷¾eLku {kuf÷ðk. sðkçk {kuf÷Lkkh{kt f]r»k rðãkÚkeo yLku {rn÷k ¾uzqíkku Ãký ¼køk ÷E þfu Au.

f]r»k òøkhý {u 2017

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

44

વૈ ાિનક ઢબે સ વ ખેતી

VFtDF U]HZFTGF ;O/ B[0]TMGL ;FO<IUFYF નામ : પરબતભાઇ

ુ ભાઇ પઢાર યા

ગામ : ક ડ યાનગર લો: ક છ

ુ તા કો: રાપર જમીન : ૦૫/૬૧/૫૦ હ.

સપ ં ક ન ં : ૯૯૦૯૫૨૫૬૩૮

ી પરબતભાઇ પહલાના સમયમાં શ આત કર



પરં પરાગત એક જ પાક ંુ વાવેતર કરતા.

પાણીનો સં હ કરવા નદ પાળા, ચેક



તેમને ખચ વ ુ અને નફો ઓછો થતો ડમ, તળાવ ડા કર



તેમજ ઉ પાદન ઓ મળ .ંુ

દશી છાણી ંુ ખાતર ક પો ટ થયા



વગર ંુ વાપરતા.

પાણીના



પાકા



ણકાર મેળવી.

બના

ુ આ િનક અને વૈ ાિનક ઢબે ખેતીની 

f]r»k òøkhý {u 2017

બનાવી

માટ ઉપયોગમાં લી .ંુ

વાડ નો તમામ કચરો એક જ યાએ

ખેતી તથા સ વ ખેતી અને કં પો ટ ખાતર એકઠો કર બે ટર યા ગે

ટાક ં ા

ારાવાળા પાણીને ટ ડ ફ ટર ારા િપયત

તેમણે આ મા સાથે જોડાઇ આદશ 



ુ વા ર ચા કરા યા.

.ંુ

જ ર યાત

ારા કં પો ટ ખાતર ુ જબની

વન પિત,

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

45

વૈ ાિનક ઢબે સ વ ખેતી બાજરાનો

લોટ,

ગૌ ુ

અને

છાસમાથ ં ી દવા બનાવી રોગ- વાત િનયં ણ માં તેનો ઉપયોગ કય અને આ ર તે રાસાય ણક દવાઓ પાછળનો ખેતી ખચ ઘટાડ ો. 

આ મા યોજના ારા તેઓને

વષ ૨૦૧૪-૧૫ માં જ લા ક ાનો બે ટ આ મા ફામસ એવોડ મળે લ છે .

કપાસની આવકની િવગતો : આવક ( .)

ખચ ( .)

૨૦૧૨-૧૩

૧,૫૯,૦૦૦/-

૭૪,૦૦૦/-

૨૦૧૪-૧૫

૨,૧૫,૦૦૦/-

વષ

૨૦૧૩-૧૪

f]r»k òøkhý {u 2017

૧,૮૧,૦૦૦/-

૭૦,૦૦૦/૭૪,૦૦૦/-

ચો ખો નફો ( .) ૮૫,૦૦૦/-

૧,૧૧,૦૦૦/૧,૪૧,૦૦૦/-

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

કાશિપજરનો ઉપયોગ

46

વાત યવ થાપનમાં

સં

ક લત

વાત યવ થાપનમા ં

તથા

યાિં ક

િનયં ણઅને

િવક, કષણ રાસાય ણક

દવાઓના ં ઉપયોગનો સમાવશ ે થાય છે . ખે ુ તોએ ુ વતાસભર ણ

ખેતી

કરવા

યવ થાપન અપના ુ જોઈએ તેની ઉ પાદન વધાર

માટ

સકં લત

નાથી ખે ુ તો

વ ુ સાર આવક મેળવી

શક. કાશ િપજર એ એક યાિં ક પ ધિત છે ઉપયોગ રાિ

દર યાન સ ય રહતી

વી ક લીલી ઇયળના ઇયળના

ંદા, ઘણ ૈ ના

નો વાતો

ંદા, ગાભમાળાની

ુ ત વગેરના સવ ણ

અને યવ થાપન માટ કરવામા ં આવે છે . આમ, ઘટતા તેના

ુ ત ક ટકોની સં યા ઉ રો ર વારા

માણ પણ ઘટ છે ,

કૂવામા ં આવતા થી

વાતની

કુસાન

કરતી અવ થા ુ ં માણ પણ ઘટવા પામે છે . f]r»k òøkhý {u 2017

ડા ુ ં

કાશિપજરનો ઉપયોગ ખેતરમા ં યા ં લાઇટની યવ થા થઇ શક યા ં

ુ ગોળો ગોઠવીને તેની નીચે પાણીની િવ ત

ુ ાશક ગોઠવી તેમાત ં રત જઅસર ધરાવતી જ ં ન દવા

વી ક ડાય લોરવોસ ૭૬ ઇસીના ૧-૨

ટ પા ં નાખવામા ં આવે છે . ચોમાસામા ં આ

કારના

કાશ િપજરમા ં

પાણીના ભરાય તે માટ છત લગાવવામા ં આવે છે . કાશ િપજરમા ં ગોળો ક

માથ ં ી

ૂ તરં ગ ંક

લબ ં ાઇ ધરાવતા કરણો ફકાય છે તે ઉપયોગમા ં લઇ શકાય. ધરાવતા ખો

થી

ૂ તરં ગ લબ વાત આવી ંક ં ાઇ

કરણોના સપ ં કમા ં આવતા તેમની

કાશને શોષી લે છે ,

મતા હ રો ગણી ઘટ ફ ત

થી તેમની જોવાની ય છે અને તે ફ ત ને

કાશ તરફ આકષાઇને નીચે રાખેલ

ુ ાશક દવા નાખેલ છે તેમા ં પડ મા ં જ ં ન

ક

ૃ ુ

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

કાશિપજરનો ઉપયોગ પામે છે .

બ બને બધ ં રાખવો જોઇએ

કાશ : બ રમા ં િવિવધ

કારના

કાશ

િપજર ઉપલ ધ છે , મોટા ભાગના કાશ િપજરની

અસરકારકતા ૪૦-૫૦ મીટરના િવ તારમા ં હોય ટલો

કાશ

તેટલી

વધાર

અસરકારકતા વધાર.

થી લાઇટનો ખચ

બચાવી શકાય. આ ઉપરાત ં , પાકની અવ થાને

કાશિપજરને અસર કરતા પર બળો :

છે .

47

તેની

પણ યાનમા ં રાખવામા ં આવે છે મ ક મકાઇમા ં ુ િધયા ં દાણા અવ થામા ં જ લીલી ઇયળ કુસાન

કર છે તો આ સમયે જ

કાશિપજરનો ઉપયોગ કરવામા ં આવે તો તેનાથી થ ું કુસાન અટકાવી

શકાય. તેમ જ તે આિથક ર તે પણ અસરકારક

નીવડ છે . સામા ય ર તે મોટા ભાગના ં ક ટકો ુ ી વ ુ સતેજ રાિ ના ૭:00 થી ૧૨:00 કલાક ધ

હોય છે . તો આજ સમય ગાળા દર યાન જ કાશિપજર ચા ુ રાખવામા ં આવે તો િવજળ

ખચને મહદ

શે ઘટાડ શકાય.

આ ઉપરાત ં , િનયિમત બ બની ચકાસણી કરતા ં રહ ુ જોઇએ, જો બધ ં જણાય તો તેની યાએ નવો બ બ લગાવવો.

રોબી સન

કાશિપજર

થળ :

કાશિપજર સહલાઇથી પહ ચી ુ વા. તે ુ ં દિનકિનર ણ શકાય તેવા થળે ક યાએ રાખ ુ કરતા રહ .ુ કાશિપજર તેવી

જોઇએ ક

આવે અને

યા ં કોઇપણ

શક.તેની

કારનો અવરોધ ના

કાશ વધાર િવ તારમા ં ફલાઇ

ચાઇ

યાનમાર ં ાખીને ન

પણ

કરવી.

આ

પ રબળને

કાશિપજરનો ઉપયોગ િવિવધ પાક

વા ક

ધા ય, તેલી બયા,ં ઠોળ,શા ભા , ફળફળાદ

વગેરમા ં

િવિવધ

યવ થાપનમા ં થાય છે . ·

ડાગ ં રના

વાતોની

ખેતરમા ં

મોજણીતથા

રાિ ના ં

સમયે

કાશિપજર ગોઠવી ગાભમારાની ઇયળ ઉપરાત ં લ કર ઇયળના ુ તને આકષ ને તેની વ તમા ં

ુ તની સં યા ઘટતા તેના ારા કૂવામા ં આવતા ડા ુ ં માણ પણ ઘટ છે . થી વાતની કુસાન કરતી અવ થા ુ ં ઘટાડો કર શકાય. આમ,

માણ પણ ઘટવા પામે છે .

મકાઇમા ં લીલી ઇયળના દ ં ા કાશ તરફ આકષાય છે . ડોડા ુ ધીયા અવ થાએ હોય ·

યાર રાિ ના સમયે ગોઠવ ું જોઈએ. ·

િત હ ટર એક

કાશિપજર

બાજરામા ં કાિંસયાના િનયં ણ તથા

ુ વારમા ં સાઠ ં ા વધ ે ક તથા કણસલા કોર ખાનાર

સામા ય સમય :

કાશિપજર

કાશિપજરનો ઉપયોગ રાિ

દર યાન જ કરવામા ં આવે છે . દવસ દર યાન f]r»k òøkhý {u 2017

ઇયળ માટ પણ

શકાય. ·

શર ે ડ મા ં

વધ ે ક, સાઠા ં વધ ે ક,

વધ ે કના

ંદાની

કાશિપજરનો ઉપયોગ કર

કુસાન કરતા ં ટોચ ુ તરગાઠ ં વધ ે ક તથા ળ

ુ ય વે

વ તી

ૂ ાં કા મ

રાખવા

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

કાશિપજરનો ઉપયોગ

48

કાશિપજરનો ઉપયોગ કરવો હતાવહ છે . ·

ઘણ ૈ ના ઢાલીયા

કુસાન કર છે . રાિ

આકષાતા

હોવાથી

મગફળ મા ં

દર યાન

ઉપ િવત

યવ થાપનમા ં

ૂ જ બ

કાશ તરફ

િવ તારમા ં

કાશિપજર ગોઠવી તેમા આકષાયેલ ઢાલીયા

ક ટકોનો નાશ કરવો જોઇએ. ·

થમ વરસાદ બાદ

ગોઠવવામા ં

આવે

તો

માણમાઘ ં ણ ૈ ના ઢા લયા,

કાશ િપજર ુ કળ તેમા ં પાન ખાનાર

ઇયળ અને કાતરાની ંદ ઓ આકષાય છે . ·

તલના પાકમા ં વાવત ે ર પછ

જ કાશિપજર

તરત

ગોઠવવાથી પાન વાળનાર ુ ાં ઇયળના ંદા તથા િુતયા ંદાની વ તી કા મ

રાખી શકાય છે . ·

કઠોળ પાકોની કટલીક

વાતોના

િનશાચર હોવાથી તે કાશ તરફ આકષાય છે . ·

ુ ત

મરચીના પાકમા ં આવતી પાન ખાનાર

ઇયળ તથા બટાકામા ં આવતી બટાકાની ંદ ના

શકાય. ·

કાશિપજરનો ઉપયોગ કર

ુ ા ં ફળ મ

લ

ુ તા ં ંદા રાિ સ

દર યાન

ૂ ે છે .આ ંદાથી થ ું સ ય રહ નેફળમાથ ં ી રસ સ કુસાન ઘટાડવાપણ કાશિપજરનો ઉપયોગ

કર શકાય. · સં હ ત

આ ઉપરાત ં , વાતના

કાશ િપજરનો ઉપયોગ

યવ થાપનમા ં પણ કર

શકાયછે . આ માટ િવજળ ના બ બને જમીનથી

૧.૫ મીટરની

આવે છે .

ચાઇએ

ૂ ામા ં લગાવવામા ં ણ

મા અિનયમીત કાણા ં પાડતા ક ટક,

રાતા સરસર યા,ં ઝ ઝણી વગેરને મોટ સં યામા ં ુ ીકરણ કયા પછ પકડ શકાય. આ પ ધિતથી મ વત ં રહ

શકાય છે .

ગયેલી

વાતોને િનયિં ત કર

કાશિપજરમા ં િમ ક ટકો પણ આકષાઈ આવે છે થી આવા અવલોકનોને યાનમા રાખી ઉપયોગ કરવો જોઈએ. કાશિપજરનો ુ ય

25 ð»ko Ãkqhk ÚkðkLkk «Mktøku-25 ð»ko 25 ÷k¾ MkÇÞÃkË ÞkusLkk

f]r»k òøkhý Ãkrhðkh MkkÚku òuzkððk {kxu MkkuLkuhe yðMkh ¼khíkLkk ¾uzqíkkuLkku ÃkkuíkkLkku yðks "f]r»k òøkhý" {krMkf Mkk{rÞf ÃkkuíkkLkk 25 ð»ko Ãkqýo ÚkðkLkk «Mktøku ðkt[fku {kxu hsq fhu Au yuf MkkuLkuhe yðMkh. fux÷kf Mkh¤ «&™kuLkk sðkçk ykÃkku yLku òuzkE òð f]r»k òøkhý ÃkrhðkhLke MkkÚku. [k÷ku òýeyu yk ¾kMk yðMkh rðþu-

ELzkurV÷

«&™- økheçk çkk¤fkuLkk rþûký{kt ¼køkeËkh fkuý çkLÞw Au? yu[Ãkeyu{Mke-rð÷kuðqz ¢kuÃkMkkÞ®LMkMkze yk Ãkife fkuE Lknª

þwt ðkt[þku- f]r»k òøkhý yuf økúk{eý Ãkkrhðkhef Mkk{rÞf Au, su{kt ík{u f]r»k Mk{k[kh, ftÃkLke Mk{k[kh, Lkðk ©uc fûkkLkk rçkÞkhýkuLke òýfkhe, rðrðÄ fexLkkþf, rðrðÄ ÃkkfkuLke Mkk{krÞf òýfkhe, WãkrLkfe, {Ä{k¾e Ãkk÷Lk, ÃkþwÃkk÷Lk, ÔÞðMkkrÞf òýfkhe, {w÷kfkík, «økríkþe÷ ¾uzqíkku yLku Mkþõík {rn÷kykuLke WÃk÷ÂçÄ, MðkMÚÞ, Lkðk WíÃkkËLkku, rVÕ{e ¿kkLk, hksLkerík, ¾kLkk-¾òLkk ðøkuhu LkðeLk òýfkheLkku íku{k Mk{kðuþ ÚkkÞ Au. fuðe heíku òuzkþku- Mkk{rÞf{kt «íÞuf {rnLku yk rð»kÞku Ãkh ykÄkrhík yuf (1) «&™ «fkrþík fhðk{kt ykðþu. íku «&™Lkku íku ytf{kt s sðkçk hnu÷ku nþu, su ík{khu þkuÄeLku {uMkus fhðkLkku hnuþu. «Úk{ 100 Mkk[k sðkçk ykÃkLkkh ðkt[fkuLku yuf ð»koLkwt MkÇÞÃkË, ykøk¤Lkk 100-200 ðkt[fkuLku A {rnLkk yLku 3 {rnLkkLkwt MkÇÞÃkË {Vík ykÃkðk{kt ykðþu. yk MkkÚku 10,000 ðkt[fkuLku yuf {rnLkk {kxuLkwt Mkk{rÞf {Vík ykÃkðk{kt ykðþu. WXkðku VkuLk, ykÃkku yuf Mkh¤ «&™Lkku sðkçk yLku çkLke òð f]r»k òøkhý ÃkrhðkhLkk MkÇÞ.

f]r»k òøkhý MkkÚku òuzkðk yLku MkÇÞ çkLkðk {kxu MktÃkfo fhku- yçËw÷ Mk{Ë 9891889588,«þktík þ{ko 9891263263

22 Years. 12 Languages. 22 States. 23 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

f]r»k òøkhý {u 2017

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

કાશિપજરનો ઉપયોગ ગેરફાયદો એ છે ક તેમા ં બન કુસાનકારક ક ટકો વા ક દાળ યા, લીલી પોપટ , મધમાખી વગેર પણ આકષાય છે .

49

હતા. મહ મ રોમપ (લેિપડો ટરા) ણ ે ીના ં ક ટકો અ ા વાયોલેટ કારના કાશ િપજરમા ં ુ ગોળામા આકષાય છે યાર પછ સામા ય િવ ત (40 વો ટ). મહ મ ઢાલપ (કોલીઓ ટરા) ણ ે ીનાક ં ટકો લોરોસટવાળા કાશિપજરમા ં આકષાય છે યાર પછ હમી ટરા, હાયમેનો ટરાઅને ડ ટરા ણ ે ીના ં ક ટકો આકષાય છે .

સતત અને મોટા િવ તારમા ં જો આ કારના ં કાશ િપજરનો ઉપયોગ કરવામા ં આવે તો લાબ ં ા ગાળે વાતની વ તી ઘટ છે . ને લીધે પાકમા ં કુસાન કરતી વાતના ં િનયં ણ માટ વપરાતી ુ ાશક દવાઓનો વપરાશ ઓછો થઇ શક છે જં ન અને પયાવરણનેવ ુ ુ િષત થ ું અટકાવી ુ ુ . પઠાણ ના ઝયાબા ંુ પી., ુ . મીરલ થાર, શકાય છે .રાસાય ણક દવાઓના ં ઉપયોગથી ડૉ. ટ . એમ. ભરપોડા અને ડૉ. પી. ક. બોરડ વાત િનયં ણ મેળવી શકાય છે પરં ુ આડધડ ક ટકશા િવભાગ,બ ં અ. ૃિષ મહાિવ ાલય, વપરાશથી ઉ પાદનમા ં રસાયણોની અવશષ ે ં ૃિષ િુનવિસટ , આણદ ં અસર, વ તી િવ ફોટ, તે રસાયણ સામે આણદ િતકારકતા કળવવી, nðu ¾uzqíkkuLkk ½h MkwÄe ÷uçk xw ÷uLz xufLkku÷kuS... પયાવરણ પર િવપ રત અસરો થવી વગેર જોવા મળે છે તેને િનવારવા ખે ુ તો s{eLk íkÃkkMk yLku ¾kíkhLku ÷økíke ¼÷k{ý {kxu ÃkwMkk-r{rLk ÷uçk હવે સકં લત વાત M¼khík Mkhfkh îkhk Mðhkusøkkhe {kxu યવ થાપન તરફ {kLÞíkk «kó yuf Mkwðýo íkf યાણ કર ર ા છે .

ÃkwMkk-r{rLk ÷uçk yuMkxeyuVykh fex

ક ટકશા િવભાગ, બ ં અ. ૃિષ મહાિવ ાલય, આણદ ં ખાતે છે લા દસેક વષથી કાશિપજર ઉપર એક અ યાસ ચાલી ર ો છે . પ રણામ ઉપરથી ફ લત થાય છે ક .ુવી. (અ ા વાયોલેટ) કારના કાશિપજર ઉપયોગ કરવાથી મહ મ ક ટકો ન ધાયા હતા અને યાર પછ ુ ગોળા સામા ય િવ ત (40 વો ટ)નો અને લોરોસટવાળા કાશ િપજરમા ં જોવા મ યા f]r»k òøkhý {u 2017

fexLke rðþu»kíkk:

Ãkhðzu yux÷e ®f{ík{kt WÃk÷çÄ Ãkkuxuoçk÷ çkuxhe çkuf-yÃk 3 f÷kf MkwÄe r«Lxh ELxhVuMk «fkh YrÃkÞk 232 ykuðh[kSOøk yLku rzMk-[kSOøk {kxuLkk EÂLzfuxh xufLkku÷kuS ykÄkrhík {kE¢ku fLxÙku÷h 999 Lk{qLkk MkwÄe zuxk Mxkuhus {kxuLke {u{he fkuBÃÞwxh fLkuõxeðexe rðþk¤ yu÷Mkeze rzMkÃ÷u Mkso «kuxuõþLk yuMkyu{yuMk MkwrðÄk (ykuÃxeLk÷) yuMkyu{yuMk MkwrðÄk (ykuÃþLk÷) Mkku÷h [kSOøk (ykuÃþLk÷) 100 Ãkkf MkwÄe ¾kíkh MktçktrÄík ¼÷k{ý

Ãkfzðk {kxuyMkhfkhf

yk WÃkhktík yk fex [ku¬Mk ÃkkfLku ÷økíkk ¾kíkhLkk zkuÍ ytøku ¼÷k{ý fhu Au.

{uEf MkkuE÷ nuÕÚk fkzo

MkkuE÷ nuÕÚk fkzo

ykuøkuorLkf fkçkoLk (ykuMke) E÷uõxÙef fLzõxerðxe ÃkkuxurMkÞ{ Ãkeyu[ VkuMVhMk ͪf çkkuhkuLk ykÞLko fkuÃkh LkkExÙkusLk (fuÕõÞw÷uþLk) ÷kE{ rhõðkÞh{uLx SÃþ{Lke rhõðkÞh{uLx MkÕVh {uøkLkuÍ

{hkXe{kt Ãký WÃk÷çÄ

MkÕVh yLku {uøkurLkÍ íkÃkkMk nuX¤ Au. xufLkku÷kuS ÷kEMkLMz

ykEMkeyuykh-EÂLzÞLk yuøkúefÕ[h÷ rhMk[o ELMxexâwx ÃkwMkk-fuBÃkMk Lkðe rËÕne- 110012 (¼khík)

GO FOR SOIL TESTING

Licensee, Manufactured & Marketed By :

Ã÷kMxe Mkso ELzMxÙeÍ «kEðux r÷r{xuz. yu-70, yu{ykEzeMke ELzMxÙeÞ÷ yuheÞk, y{hkðíke-444 607 (yu{.yuMk) VkuLk: 91-721-2521295/6,

{kuçkkE÷: 9168908880/9975629108 E{u÷ : info@soiltestingindia.com www.soiltestingindia.com, www.psidispo.com

y{khe {w÷kfkík ÷ku:

SAVE FERTILIZER

SAVE MONEY

SAVE EARTH

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

ુ જરાત ંુ ગૌરવ

50

ખે

ે મહસાણા ભસ:

ૂ ુ ાલન એ ખે તોના તી અને પ પ

ુ ાલન એ તો ોત છે . મા ં પ પ

આિથક

ૂ ખે તોને સમયસર અને ડૂ

તેટલી

વનનો

ુ રાન ચલાવી શક જ

આપવનાર આિથક સ રતાનો

ુ યઆધાર છે . આપણે જોઈ શક એ છ એ ક

ુ ાલન ભારતમા ં પ પ

ૂ ારા ખે તો

ુ રાન ચલાવી રહયાછે . પોતા ુ ં જ કારણ

ક

વરસાદની

ુ ય વે

અિનયિમતતાના

ુ ાલન જ એક મા સજ ં ોગોમા ં પ પ

આવકનો

ુ ાલન ુ ં બ ૂ મહ વ રહ ું ોત હોય છે તેથી પ પ

છે . બી

ૂ આહાર છે . ૂ ધ અને બા ુ ૂ ધ એ સં ણ

ૂ ધની બનાવટ

ુ જરાતી આહાર નો

છે , એમ કહ શકાય ક

દશમા ં આહારનો

f]r»k òøkhý {u 2017

ુ ય ભાગ

ુ રાત જ કમ રુા ભારત જ

ુ ય ભાગ છે અને તેથીજ તો

ુ જરાત ંુ ગૌરવ

ભારત આ

પણ િવ મા ં સૌથી વધાર

ૂધ

ઉ પાદન કરતો દશ છે . ુ િનયાની ૧૪.૭% ગાય

અને ૫૭.૩% ભેસ ભારતમા ં છે તેના થક ૨૦૧૫

-૧૬ ના વષમા ં ૂ ધ ઉ પાદન ૧૫૦ િમ લયન ટન

થ ું છે .

રહલ છે .

મા ં આપણા ુ રાત જ

ુ રાતનો પણ મોટો ફાળો જ ુ ં વાિષક

૧૧.૬૮ િમ લયન ટન છે

ઉ પાદનમા ં

ી

ૂ ધ ઉ પાદન

ના થક તેદશમા ં ૂ ધ

ુ રાત ુ ં ય ત માક ં છે . જ

દ ઠ સરરાશ ૂ ધ ુ ં ઉ પાદન ૫૦૬

ામ/ દવસ

છે જયાર, દશમા ં ય ત દ ઠ સરરાશ

ૂ ધ ું

એ ર તે પણ ૂ ધ ઉ પાદનમા ં આપણી

થિત

ઉ પાદન ૩૦૭

ામ/ દવસ છે .

ુ મજ ત છે . આ બ ું આભાર

છે આપણા

િવ તારની માનીતી અને ૂ ધ ઉ પાદનમા ં અ વલ

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

ુ જરાત ંુ ગૌરવ ના થક આ બ ું શ

એવી મહસાણા ભેસને ું છે તો આવો

બ

51

ણીએ આવી

ગૌરવ સમાન એવી મહસાણા ભેસ િવશ.ે

ુ રાતની જ

મહસાણા ભેસ ંુ રહઠાણ ુ રાતને વિૈ ક ફલક પર ૂ ધ ઉ પાદનમા ં જ

નામના મળ છે તેમો મહસાણા ભેસની ઓલાદ

નો મોટો ફાળો છે .

સં યા ૩૬ લાખ છે .

ુ રાતમા ં મહસાણા ભેસની જ ુ રાત ુ ં વાતાવરણ આ જ

ઓલાદ માટ અ ુ ુ ળ છે , અને ઉ ર

કટલાક

લા

ુ રાતના જ

વાક બનાસકાઠ ં ા, મેહસાણા,

સાબરકાઠ ં ા, અમદાવાદ અને ગાધ ં ીનગર આ

ઓલાદ ુ ં વતન(Native) છે . મહસાણા ભેસનોબા

રુતી અને

ુ ાહ ભેસ ુ ં ર

સકંરણ છે , પરં ુ લાબ ં ા સમયથી સકંરણ કરવાથી

હવે તે પોતે એક અલગ જ ઓલાદ બની ગઈ છે

અને

પોતાની

અલગ

ઓળખાણ

ધરાવે

છે .મહસાણા ભેસ મોટા ભાગે રં ગે કાળ તેમજ

બદામી હોય છે .તેના િશગડા ં અધચ કાર હોય છે

રુતી ભેસ કરતા ઉપરની બા ુ એ વધાર

વળે લા હોય છે અને

ુ ાહ કરતા ઓછા વળે લા ર

ુ ી સરરાસ નર પ ન

ચાઈ ૧૩૪ સેમી. અને

હોય છે . તેની

ધારણ કરવા માટ સ મ બની

અનેસરરાશ ૪૨ મ હનાની ઉમર

િવયાણ

ખો ઉપસેલી અને કાળ હોય છે .

સમયગાળો

લબ ં ાઈ ૧૫૪ સેમી. અને માદાની ૧૪૨ સેમી.હોય

છે . નર પ ુ ુ ં સરરાસ વજન ૫૬૫ ક ા.અને

માદા ુ ં ૪૮૪ ક ા. હોય છે .જ મ સમયે નર ુ ં

સરરાસ વજન ૨૯.૫ ક ા. અને માદા ુ ં ૨૮.૫ ક ા. ટ ું હોય છે .

ૂ ધ આપવામા ં આ હ

રુા વત ે ર

દરિમયાન ૧૮૦૦ થી ૨૨૦૦ લીટર ૂ ધ એ પણ

સરરાશ ૬.૮૩% ફટ સાથે આપવાની સ મતા

f]r»k òøkhý {u 2017

િવયાણ

દા ત ૧૫ મ હના

વ ચેનો

ટલો હોય છે . ુ ી ધ

દા ત ૧૩૦ દવસ

મહસાણા ભેસનાવ ુ ઉ પાદક માટ યાનમાં લેવા વી બાબતો

આપણા આ ગૌરવને બચાવી રાખવા માટ

અહ ની ૃિષ

િુનવસ ટ અલગથી ફામ બનાવી

અને ૂ ધ-ડર ઓ સત ં િત પર

ણ આધા રત સાર

તના નરની પસદ ં ગી કર આવનાર પેઢ મા ં

વ ુ ને વ ુ ૂ ધ ઉ પાદન થાય એ માટના

ચલાવી રહ છે .

ુ ં ઉદાહરણ જોઈએ તો ૂ ધસાગર ડર

તેના પોતાના સશ ં ોધન ક

૧૯૮૫ થી આ માટ સત ં િત પર

ચલાવાતો

છે .

ો

ટ સમ

મા ં તેને અ યાર

ણ કર તેમાથ ં ી

ો

ટ

ારા

એવા DURDA ખાતે ણ આધા રત

દશમા ં નામના મેળવી

ુ ી ૨૦૦ કરતા વ ુ નર ુ ં ધ સારા નરની પસદ ં ગી

કર તેમના વીયનો સમ

મહસાણા ભેસના ઉ પાદક લ ણો

થમ વખત

ુ બ) s/bridDescription.aspx, NBAGR જ

પર

અને િનયિમત સવ ં ધક છે .તેના

બે

ય છે

વ કુાયેલીરહછે .(http://14.139.252.116/agri

ુ ી માદાની ૧૨૭ સેમી. હોય છે જયાર નર પ ન

મહસાણી ભેસ એ

છે .તેનો

કર

બે વત ે રની વ ચે

દખાવ

મહસાણા ભેસ એ

ધરાવે છે . ૩૦ મ હના ની ઉમર પહલી વખત ગભ

ઉ ર

ુ રાતમા ં જ

ુ િ મ વીયદાન પ િત માટ ઉપયોગ કર અ ેની

બનાસ ડર અને

સવ ે ઠ ડર

િસ

કર બતા

ૂ ધસાગર ડર ને એિશયાની

ુ ી પહોચાડવા ુ ં એકમેક લ ય ધ ું છે . અને આ

ો

ટ હ ુ પણ

ચા ુ જ છે તો આવનાર સમયમા ં ૂ ધ ઉ પાદનમા ં www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

ુ જરાત ંુ ગૌરવ

52

આ ન લની ભેસને મોખરા ુ ં થાન આપાવે એમા ં

કોઈ શકંા ન હ હોય.

તો આપની જવાબદાર બને છે ક આપણે પણ તેમનો સહકાર આપવો જોઈએ અને આવા સત ં િત પર

ણથી પસદ ં ગી કરાયેલા સાર

ુ વતાવાળા નરના વીયથી ણ

ૃિ મ બીજદાન

કરાવવાનો આ હ રાખવો જોઈએ.

નાથી આ

ઓલદના ઉ પાદનમા ં ઝડપથી અને વ ુ મા ામા ં ુ ારો લાવી શકાય. ધ

ુ રાત ુ ં પ પ ુ ાલન મહસાણા ભેસ વગર જ

અ ૂ ંુ છે . તેમાય ઉ ર માટ તો આ ભેસ આ

ઉ ર

ુ ાલકો ુ રાતના પ પ જ

વાદોર સમાન છે .

ના થક

ુ રાતના છે વાડાનો પ પ ુ ાલક જ

અનેએમા ં પણ મોટા ભાગનો

ુ ાલન ી વગ પ પ

સાથે સકંળાયેલ છે તેથી તે પોતાના પ રવારને આિથક ર તે મદદ પ થઇ શક છે .

f]r»k òøkhý {u 2017

ઓ મા

ુ ાલન પ પ

થક

પણ

વમાનભ ુ

ુ રવા માટ સ મ બ યા છે . આ

દશમા ં આજ એક એવો યવસાય છે

અહ ના અઢળક બેરોજગારો ને રોજગાર વાદોર સમાન,

વૈ ાનીક

ભેસ

રૂ

ું છે .તો આવી

પાડવા માટ ુ ં મ યમા ં બ મહસાણા

વન

ુ રાતની ગૌરવ સમીએવી જ

િવશે

ણી,

ુ ાલનમા ં પ પ

ટકોણ અપનાવી,વ ુ ૂ ધ ઉ પાદન

થક આ દશામા ં યો ય પગલા લઈને પોતાના

આિથક

ુ ે વ ુ વનમા ં વ ન

ગતી કરવા માટ

ય નશીલ બનતા રહ ું જોઈએ.

*ડો. બી એમ. પિત, ડો. . પી. ુ તા, ડો. . એ. પરમાર, ડો. . ડ . ચૌધર , ડૉ. એમ. એન. પિત ુ ાલન મહાિવ ાલય પ ુ ચ ક સા અને પ પ સરદાર ૃિષનગર- ૩૮૫ ૫૦૬ *મો.ન.- 7359886378; *ઈમેલ- bmprajapati1993@gmail.com

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

STAFF REQUIRED KRISHI JAGRAN GROUP OF PUBLICATIONS

f]r»k òøkhýLkk {wÏÞ ûkuºkeÞ MknÞkuøke ©e rLk÷uþ [kinky çkwhnkLkÃkwh, {æÞ«Ëuþ {ku-9981381386

{kin¥kh nwMkiLk Ãkrù{ çktøkk¤ {ku-9564803809

©e økkihð MkõMkuLkk Ãke÷e¼eík, W¥kh«Ëuþ {ku-9919270792

©e ËuçkkËÞwrík rMkrfËh f{÷Ãkwh ½÷kE rºkÃkwhk {ku-9862457438

©e rMkØkÚko [xkuÃkæÞkÞ nkðzk, Ãkrù{ çktøkk¤ {ku-964708309

©e fuþð Mkku÷Lk, rn{k[÷ «Ëuþ {ku: 9415191297

દનેશ દમતીયા

યશવ ત ધાકડ ઇ દોર મ ય

િુધયાણા પં બ

મો.

મો.

9417714390 ©e fwík÷ [uxSo ðÄo{kLk yLku økku÷Mke, Ãkrù{çktøkk¤ {ku-9531779437

સતીશ ચં ા ગગવોર ફ ુ ખાબાદ ઉ ર

દશ

મો.

7415538151

©e ¼uÁ ÷k÷ fwBnkh («òÃkrík) fkuxk, hksMÚkkLk {ku-9413105314 ©e ÁÃkk LkkhkÞý [BÃkk, AíkehkøkZ {ku-9009430628

દશ

9515191297

©e hkurník fw{kh ykøkhk, W¥kh«Ëuþ {kuçkkE÷- 9557733996

©e ËeÃkf StËk÷ rMkhMkk, nrhÞkýk {ku-9416077339

rLk{ýqf fhðkLke Au rsÕ÷kMíkhu {uLkush, yuÂõÍõÞwxeðLke rLk{ýqf fhðkLke Au f]r»k òøkhý rðïLkwt MkkiÚke ÷kufr«Þ, MkkiÚke ðÄkhu ½hku{kt ðt[kíkw f]r»k Ãkkrhðkrhf Mkk{krÞf rnLËe, økwshkík,Ãktòçke, {hkXe, fÒkz, íku÷økw, çktøkk÷e, yMkk{e ¼k»kk{kt WÃk÷çÄ Au yLku yk ð»kuo íkr{÷, WrzÞk yLku {÷Þk÷{{kt Ãký çkòh{kt WÃk÷çÄ çkLkþu. y{kÁt Mkk{rÞf 61{kt ð»ko{kt «ðuþ fhu÷ Au yLku «íÞuf {rnLku 8 ÷k¾ fhíkk ðÄkhu ½hku{kt ÃknkU[u Au. f]r»k òøkhý Mkk{rÞfLku «økríkþe÷ ¾uzqíkku MkwÄe ÷E sðk {kxu rsÕ÷kMíkhu {uLkush, yuÂõÍõÞwxeðLke ykð~Þfíkk Au. rzMxÙeõx {kfuoxªøk yuÂõÍõÞwxeð: (þiûkrýf ÞkuøÞíkk/yLkw¼ð (3-5 ð»ko) yhSfíkko ykuAk{kt ykuAw yLkwMLkkíkfLke ÃkËðe Ähkðíkk nkuðk òuEyu yLku f]r»k{kt ¾kMk fheLku rçkÞkhý, fexLkkþf, ¾kã yLku f]r»k WÃkfhýku ðøkuhuLkk {kfuoxªøkLkku ykuAk{kt ykuAku 3 Úke 5 ð»koLkku yLkw¼ð Ähkðíkk nkuðk òuEyu. yhSfíkko «økríkþe÷ ¾uzqíkku MkkÚku òuzkÞu÷ nkuðk òuEyu íku{ s íku{Lkk ytøku òýfkhe Ähkðíkk nkuðk òuEyu. ðuíkLk yLku yLÞ Ãkufus ykþhu yuf ÷k¾ YrÃkÞk «rík ð»ko hnuþu.

MÚkkrLkf {kfuoxªøk yuÂõÍõÞwxeð: (þiûkrýf ÞkuøÞíkk yLku yLkw¼ð) yhSfíkko MÚkkrLkf ¾uzqíkku MkkÚku ðkík[eík fhðk Mkûk{ nkuðk òuEyu. ÷kufku MkwÄe ÃkkuíkkLkk rð[kh ÃknkU[kzðkLke f÷k{kt {krnh nkuÞ. ykuAk{kt ykuAwt Äkuhý-10 ÃkkMk. yLkw¼ð ykuAku nkuÞ Ãký òu fk{ fhðkLke ÿZ EåAk þÂõík nkuÞ íkku ík{u yhS fhe þfku Aku. ykf»kof ðuíkLk.

f]r»k òøkhý MkkÚku òuzkðk MktÃkfo fhku ík{khe yhse E-{u÷ fhku.

resume to : circulation@krishijagran.com

KRISHI JAGRAN 60/9, Yusuf Sarai Market, Near Green Park Metro Station, New Delhi - 110016 Tel: 011-26511845 / 26517923 / 45503170 Email: info@krishijagran.com, www.krishijagran.com

54

5X]VMGM N{lGS VFCFZ

5X]VMGM N{lGS VFCFZ VG[ DFJHT 5

X] 5F,G W\WFDF\ (_ 8SF H[8,L VFJS N}W pt5FNG NJFZF YFI K[P N}WF/ 5X]GL 5;\NUL VG[ T[GL DFJHT ;\A\WL 5ZLA/M H[JF S[4 5MQF6ÙD VFCFZ4 VFZFD NFIS ZC[9F64 NMCG4 :JF:yI ;\Z1F6 lJU[Z[ VFlY"S ;O/TF GSSL SZJFDF\ AC] DCtJGM EFU EHJ[ K[P JFUM/TF 5X]GL lJlXQ8 VG[ H8L, H9Z ZRGFG[ SFZ6[ 3F;RFZM B}A ;FZL ZLT[ 5RFJL XS[ K[P JFUM/TF 5X]GL 5FRGT\+GL 1FDTF 36L H JW] CMI K[P T[YL T[DGF 5[8 EZJF DF8[ ZMH JW] VFCFZGL H~Z ZC[ K[P 3F;RFZM 5X]GM S]NZTL VFCFZ CMJF KTF\ h05YL J'lwW SZTF JFKZ0Fq5F0LIF T[DH N]WF/ 5X]G[ OST 3F;RFZFDF\YL 5]ZTF\ 5MQFSTtJM D/TF GYL VG[ T[YL T[VMG[ NF6 sJF\8Mf VF5J] H~ZL K[P N]WF/ 5X]GL 5;\NUL o J[TZNL9 ZZ__ YL Z5__ lSP U|FD N}W VF5TF\ ALHF J[TZJF/F N}WF/ 5X]VM 5;\N SZJF H[YL 5F\RDF\ J[TZ ;]WL N}W pt5FNGGM ,FE D/L XS[P ;/\U RFZ 8\S S[ J[/FGF N}W pt5FNG 5ZYL 5X]GL N}W pt5FNG

f]r»k òøkhý {u 2017

XlSTGM V\NFH SF-L XSFI K[P AFCI N[BFJDF\ 5X]VM DwID AF\WFGF s$__ YL $5_ lSP U|FD JHGf4 OFRZ VFSFZG] XZLZ WZFJTF4 ;] l JSl;T 8AsKF,LIFf S[ VW"UM/FSFZ VFSFZGF AFJ,F 5Z ;ZBF V\TZ[ VFJ[, G/FSFZ VF\R/JF/]\ AFJ,]\ CMJ]\ HM.V[P N{lGS SFI"S|DDF\ lGIlDTTF o 5X]GF DFJHT ;\A\WLT SFIM" H[JF S[ NF6 VF5J]\4 3F;RFZM VF5JF4 NMCG SZJ]\4 5F6L 5LJZFJJ]\ lJU[Z[ DF8[ ;DI VG[ S|D V[SJFZ GSSL SZLG[ H[ T[ SFIM" T[GF lGIT SZ[,F ;DI[ H YFI V[JL jIJ:YF UM9JJL HM.V[P VF SFIM"GL VlGIlDTTF S[ A[NZSFZL N}W pt5FNG 5Z AC] H lJ5ZLT V;Z SZ[ K[P N}WF/ 5X]G[ SFYLDF\YL AGFJJFDF\ VFJ[, CFYLVFYL NZZMH CFYLIM SZJM HM.V[P H[YL CFYLIM SZGFZ DFl,S 5|tI[ 5X] G [ DDTF A\ W FJFYL 5X] D FJHT ;\ A \ W L SFIM" ;C[ , F.YL SZL XSFI K[ P 5X] V M 5| t I[ VF56[ C\D[XF DFIF/] JT"G ZFBJ]\P www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

5X]VMGM N{lGS VFCFZ 5X]VMGM N{lGS VFCFZ o !f JFKZ0Fq 5F0LIFGM VFCFZ VG[ DFJHT N{lGS SFI"S|DDF lGIlDTTF o 5X]GF DFJHT ;\A\WLT SFIM" H[JF S[ NF6 VF5J]\4 3F;RFZM VF5JF4 NMCG SZJ]\4 5F6L 5LJZFJJ]\ lJU[Z[ DF8[ ;DI VG[ S|D V[SJFZ GSSL SZLG[ H[ T[ SFIM" T[GF lGIT SZ[,F ;DI[ H YFI V[JL jIJ:YF UM9JJL HM.V[P VF SFIM"GL VlGIlDTTF S[ A[NZSFZL N}W pt5FNG 5Z AC] H lJ5ZLT V;Z SZ[ K[P N}WF/ 5X]G[ SFYLDF\YL AGFJJFDF\ VFJ[, CFYLVFYL NZZMH CFYLIM SZJM HM.V[P H[YL CFYLIM SZGFZ DFl,S 5|tI[ 5X] G [ DDTF A\ W FJFYL 5X] D FJHT ;\ A \ W L SFIM" ;C[ , F.YL SZL XSFI K[ P 5X] V M 5| t I[ VF56[ C\D[XF DFIF/] JT"G ZFBJ]\P 5X]VMGM N{lGS VFCFZ o !f JFKZ0Fq 5F0LIFGM VFCFZ VG[ DFJHT ArR] HgD[ V[8,[ T]ZT H T[GF GFS VG[ DMGM EFU ;FO SZL4 N]8FYL 5 ;[PDLP GF V\TZ[ GF/G[ NMZMP AF\WL4 VFIM0LG ,UF0L SF5L GF\BJL VG T[GL DF 5F;[ RF8JF D]SJ]\P  JFKZ0F q 5F0LIF J'lwW 5FDTF CMI4 T[VMGF VFCFZDF\ XlSTNFIS 5NFYM" p5ZF\T JW] 5|DF6DF\ 5|M8LG4 BGLH TtJM VG[ lJ8FlDg;GL H~lZIFT ZC[ K[P JFKZ0F q 5F0LIFGF HgD 5KL V[S S,FSGL V\NZ SZF9]\ s BLZ]f D/J]\ HM.V[P  BLZFDF\ ZMU 5|lTSFZS XlST VF5TF TtJM CMI K[4 H[YL VF pDZD\F YTF ZMUM V8SFJL XSFIP  p5Z\FT SZF\9FDF\ 5|M8LG4 lJ8FlDg;4 BGLH TtJM VG[ VgI 5MQFSTtJM N}WGL ;ZBFD6LV[ 36F JW] CMI K[  T[DH T[ Z[RS CMJFYLVF\TZ0F ;FO SZJFDF\ DNN SZ[ K[P

55

TFHF HgD[,F JFKZ0Fq5F0LIFG[ ZMHG]\ S], Z v # ,L8Z H[8,]\ SZF9]\ D/J]\ HM.V[P V[S v A[ DF;GL p\DZ5KL N}WGL HuIFV[ :SLD DL<S s D,F. SF-[, N}W f VF5LG[ 56 pK[Z SZL XSFI K[P X~VFTGF 5\NZ NLJ; JKZ0F q 5F0LIF 3F;RFZM S[ BF6NF6 AZFAZ BF. XSTF GYLP 5Z\T] T[ 5KL YM0]\ T[DG[ DF8[G]\ ;FZL HFTG]\ NF6 s SFO :8F8"Zf VF5J]\ H~ZL K[P T[DH ;FZL HFTGM S]D/M ,L,M TYF ;]SM RFZM 56 VF5JMP Zf J;]S[, UFI E[\;GM VFCFZ 5X]VMG[ C\D[XF [ HL<,F N]W pt5FNS ;CSFZL ;\3M £FZF V5FT]\ ;DTM, NF6 VF5J]\P VF NF6 5X]VG[ H~ZL AWF H 5MQFSTtJM WZFJT]\ VG[ 36] ;:T]\ CMI K[P ;DTM, NF6 s JF\8Mf v ! lSP U|FD ,L,MRFZM S9M/ JU" v # lSP U|FD WFgI JU" v !_ lSP U|FD ;]SM RFZM s ;]S] 3F;4 S0A4 5ZF/f v 5 YL * lSP U|FD s BF. XS[ f #f UFE6 UFI E[\;GM VFCFZ UFE6 5X]G[ K[<,F +6 DlCGF NZdIFG lJSF; DF8[ T[DH VFJGFZ J[TZDF\ N}W pt5FNG JW] D/[ T[ DF8[ 5X]G[ JWFZFG]\ NF6 sJF\8Mf VF5J]\ HM.V[P VF DF8[ ;FTDF DlCG[ lGEFJ DF8[GF NF6 p5ZF\T NZ !5 YL Z_ lNJ;[ 5__ U|FD NF6 JWFZTF H. HIFZ[ UFIqE[\; lJIFI tIFZ[ ZMHG]\ # YL $ lSP U|FD NF6 D/L ZC[ T[D SZJ]\P VF 5lwWTG[ :8LDL\U V5 5wWlT SC[ K[P VF 5wWlTV5GFJJFYL UFIqE[\; lJIFI tIFZ[ T[VMG[ lJIF6G]\ NF6 S[ UM/4 T[,4 V;F/LIM lJU[Z[ VF5JFGL H~Z ZC[TL GYLP T[DH T\N]Z:T HgD[ K[ VG[ N}W pt5FNG 56 JWFZ[ D/[ K[P

$f N}WF/ UFI E[\;GM VFCFZ lGEFJ ;DTM, NF6 s JF\8Mf ,L,M S9M/ JU"GM RFZM ,L,M WFgI JU"GM RFZM ;]SM RFZM

f]r»k òøkhý {u 2017

DF8[N}W pt5FNG DF8[ o! lSP U|FD o$ lSP U|FD o ( lSP U|FD o BF. XS[ T[8,M

UFI DF8[ 5|tI[S lS,M N}W pt5FNGNL9 JWFZFG]\ NF6 s JF\8Mf o $__ U|FD E[\; DF8[ 5|tI[S lS,M N}W pt5FNGNL9 JWFZFG]\ NF6 s JF\8Mf o 5__ U|FD www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

5X]VMGM N{lGS VFCFZ

56 5f A/N VG[ VFB,Fv5F0FGM VFCFZ lJUT ;DTM, NF6 s JF\8Mf ,L,M RFZM S9M/ JU"GM RFZM WFgI JU"GM RFZM ;]SM RFZM v ;]S]3F;4 5ZF/4 S0A JU[Z[

A/N ;D5|DF6 SFD DF8[ JWFZ[ SFD DF8[ !P5 v ZP_ lSP U|FD #P_ lSP U|FD 5v& lSP U|FD !_v!5 lSP U|FD BF. XS[ T[8,M s& v ( lSP U|FDf

5v& lSP U|FD !_v!5 lSP U|FD BF. XS[ T[8,M s(v!_ lSP U|FDf

VFB,Fq5F0F ZP_

lSP U|FD

5v& lSP U|FD !_vZ_ lSP U|FD BF. XS[ T[8,M s(v!_ lSP U|FDf

;FDFgI GMW o p5ZMST 5X] VFCFZGL DFlCTL 5]bT 5X]GF ;FDFgI JHG #5_v5__ lSP U|FD G[ wIFGDF\ T{IFZ SZJFDF\ VFJ[ K[P VF OST DFU"NX"S D]N'FVM K[ H[DF\ H~Z 50[ O[ZOFZ SZL XSFIP 5F6L o 5X]VM DF8 [5F6L V[ BMZFS SZTF\ 56 lJX[QF DCtJG]\ K[P 5F6LGL B[R 5X]VMGL TDFD N{lCS 5|lS|IFVM p5Z V;Z SZTL CMI K[P H[D S[4 5X]VMGL J'lâ4 lJSF;4 VG[ N}W pt5FNG 38L HFI K[P DF8[ 5X]VMG[ HIFZ[ HM.V[ tIFZ[ VG[ H[8,]\ 5LJ]\ CMI T[8,]\ TFH] VG[ :JrK 5F6L D/L ZC[ T[JL jIJ:YF SZJL HM.V[ VYJF lNJ;DF\ VMKFDF\ VMK]\ RFZ JBT 5F6L VF5J]\ HM.V[P N}WF/F 5X]VMG[ NZZMHGF V\NFH[ &_v)_4 J;]S[, 5X]G[ &_4 WFJTF JFKZ0FG[ !_ VG[ JM0SLVMG[ Z_ ,L8Z H[8,]\ 5F6LGL H~lZIFT ZC[P 5X]VMG]\ ZC[9F6 o 5X]VM 5F;[YL JW] N}W pt5FNG D[/JJF DF8[ T[DG[ UZDL4 9\0L4 JZ;FN4 5JG JU[Z[YL Z1F6 D/[ T[J]\ VMKF BR"G]\ 56 :JrK CJF pHF;JF/]\ TYF VFZFDNFIS ZC[9F6 5]Z] 5F0J]\ HM.V[P VFJF ZC[9F6DF\ VFZFDNFIS EM\IT/LIFGL 5]ZTL HuIF4 p5Z KF5~\4 +6 AFH] lNJF, S[ VF0FX4 UDF6 TYF D}+GLS sU8Zf TYF 5FK/YL K}8L HuIF D/L S], 5X] NL9 !ZP_c 2 $P5c ,[B[ s5_v&_ RMP O]8f HuIF VF5JFGL YFI K[P NMCG jIJ:YF VG[ :JrK N}W pt5FNG o  NMCG V[ 0[ZL OFD"DF\ YTL DCtJGL SFDULZL K[P  A[ NMCG JrR[ !Z S,FSGM ;DIUF/M H/JF. ZC[ T[ H~ZL K[P ;DIUF/DF\ O[ZOFZ YTF sNFPTP !_ YL !$ S,FSGFf N}W pt5FNG VG[ N}WGF O[8GF 8SFJFZLDF\ 38F0M YFI K[P  N{lGS !Z v !5 ,L8ZYL JW] N}W VF5TF 5X]VMG[ lNJ;DF\ +6 JBT s ( YL ) f]r»k òøkhý {u 2017

,.

S,FSGF V\TZ[f NMCJFGL !5 YL Z_@ JW] N}W D[/JL XSFIP T[DH VFpGF ;MHFGF SL:;F 38F0L XSFI K[P  5X] V MG[ NMCG 5} J [ " GJ0FJJ] \ 4 VFpGL 5M8[XLID 5ZD[U[G[8 I]ST sVFKF HF\A,Lf C]\OF/F 5F6 ;OF. SZJLP RMbBF S50FYL ;FO SZJ]\P :JrK H\T]ZlCT JF;6M JF5ZJFP  VFpGF ;MHFJF/LUFIG]\ K[<,[ NMCG SZJ]\ VG[ T[GF N]WGM IMuI lGSF, SZJM HM.V[P  5FGM D}SIFGF 5 YL * DLGL8DF\ 5]Z[5]~\ h05L 56 VFZFDNFIS NMCG SZJ]\ HM.V[P  ALDFZ HFGJZMGL IMuI ;FZJFZ SZFJJL HM.V[P  D]9'L 5wWlTYL V\U]9M ACFZ ZFBLG[ VFBL D]9 NMCJFG]\ ZFBJ]  V[SYL JW] N}hF6F 5X]VMG[ NMCJFGF CMI TM 5X]G[ NMCIF AFN CFY WMIF 5KL H ALHF 5X]G]\ NMCG SZJ]\P 5X]G]\ ;\JW"G TYF HFlTI VFZMuI ;\Z1F6 o lJIF6 AFN V[S DlCGF S[ T[YL VMKF ;DIDF\ 5X] J[TZ[ VFJ[ K[P 56 5X]GF UEF"XIG[ ;\SMRF.G[ 5MTFGL D}/ l:YlTDF\ VFJJFDF\ TYF OZL SFI"1FD AGJFDF\ NM-YL A[ DF; H[8,M ;DI ,FU[ K[P VFYL lJIF6 AFN A[ DCLGF 5KL NWF/F 5X] J[TZ[ VFJ[ tIFZ[ O[/JL N[J]\ HM.V[P N[XL UFIMq E[\;MDF\ !$ YL !5 DF;4 X\SZ UFIM DF8[ !# YL !$ DF;GM lJIF6 UF/M IMuI U6L XSFIP N}WF/F 5X]VM #__v#Z5 lNJ; N}W VF5[ VG[ J;]S[, lNJ;M &_ YL *_ SZTF\ JWFZ[ YFI GCL V[ ;O/ N} W pt5FNG jIJ:YF DF8[ VUtIG]\ K[P www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

5X]VMGM N{lGS VFCFZ lJIF6;DI[ VG[ tIFZAFN 5X]GL TYF ZC[9F6GL ;OF. UEF"XIGM R[5 V8SFJ[ K[P H[YL UE" :YF5GFGM ;DIUF/M s;lJ"; 5LZLI0f 38[ K[P TZJF. HTF 5X]VM tJZLT V,FINF SZL VG[ VMZGM lGSF, SZJM HM.V[ TYF NFSTZ äFZF ;FZJFZ 56 SZFJJL HM.V[P kT]SF/ V5[l1FT IFNLGL ;FY[ lGIlDT N{lGS A[ S[ +6 JBT VJ,MSG SZL J[TZDF\ VFJ[, 5X]VM VM/BL ;DI;Z O[/JJF HM.V[ 5X]VMG[ O[/jIF AFN V-L YL +6 DlCGF ;]WL J[TZDF\ VFJ[ TM 5X] lRlSt;S 5F;[ O[/J[, 5X] ;UEF" K[ S[ GCL T[GL T5F; SZFJJL HM.V[P HM 5X] ;UEF" G CMI TM 5X] lRlSt;S 5F;[ 38TM .,FH SZFJJM HM.V[P N}WF/F 5X]G[ J;]SFJJ]\ VG[ T[GL DFJHT o N}WF/F 5X]G[ lJIF6 AFN !_ DlCGF Y. UIF CMI VG[ & YL * DF;G]\ ;UEF" CMI T[GF VFpDF\ N}W pt5FNG A\W SZFJJFGL lS|IFG [J;]SFJJ]\ SC[ K[P XF DF8[ J;]SFJJ]\ m ¨ J[TZ NZdIFG N}W DFZOT[ XZLZDF\YL B,F; Y. UI[,F 5MQFS TtJMGF 5]Go ;\U|C DF8[ ¨ N}W pt5FNG SZTF VJIJMG[ VFZFD VF5JF DF8[P ¨ ALHF J[TZ NZdIFG N}W pt5FNG DF8[ H~ZL 5MQFS TtJMGF ;\U|C DF8[P 5wWTLo 5X]VMG[ VW]~\ NMCG4 VF\TZ[ lNJ;[ NMCG S[ V[SFV[S NMCG A\W SZLG[ J;]SFJJFDF\ VFJ[ K[P J;]S[, HFGJZG[ p5ZMST NXF"jIF 5|DF6[ OST lGEFJ 5}ZTM BMZFS VF5JMP 5X] J;]SL HFI VG[ HM T[ & YL * DF;GL ;UEF" CMI TM UFE6 HFGJZMGM BMZFS X~ SZJMP UFE6 HFGJZGL ;FZ;\EF/ o !f ;UEF" UFIqE[\;G[ H[ EMIT/LIF 5Z AF\WM T[ YM0]\ BZAR0]\ CMJ]\ HM.V[P EMIT/LIFGL ;5F8L ,L;L ZFBJFYL UFIqE[\;G[ 5U ,5;L 50[ TM UE"5FT Y. XS[ K[P Zf 5|YDJFZ UE"WFZ6 SIM" CMI T[JL JM0SLVMG[ N]h6L UFIqE[\;GL GHLS ZFBJLP lJIF6GF !5 lNJ; VUFpYL JM0SLG[ 5FK,F 5U[ GMh6]\ GFBJFGL 8[J 5F0JL T[DH VFp TYF VF\R/ 5Z NMCG SZTF CM.V[ T[D CFY O[ZJJMP H[YL lJIF6 AFN NMCG SZJFDF\ ;Z/TF ZC[P f]r»k òøkhý {u 2017

57

#f ;UEF" JM0SLVMG[ ;F\S0F NZJFHF S[ Z:TFDF\YL 5;FZ G SZJLP JM0SLVMG[ AF\WLG[ ZFBJFDF\ VFJTL CMI TM T[DG[ ;JFZ ;F\H JF0FDF\ O[ZJJL H[YL T[DG[ S;ZT D/L ZC[P $f ;UEF" JM0SLq UFI q E[\;G[ lJIF6GF !5 lNJ; VUFp VgI HFGJZMYL H]NL ZFBL slJIF63Zf T[GL V\UT SF/HL ZFBJLP HIF\ VU|JTL" ;UEF" s HIFZ[ ;UEF"J:YFGM UF/M (P5 DCLGF CMIf 5X]G[ ZFBJFDF\ VFJGFZ K[ T[ HuIF H\T] D]ST SZ[,L4 :JrK4 CJF pHF;JF/L TYF T[GF EM\IT/LIFDF\ ;}S]3F;4 5ZF/ S[ ,FS0FGM jC[Z 5FYZLG[ 5YFZL SZJL H[ NZ VF\TZ[ AN,J]\P 5X]VMGL :JF:yI HF/J6L o 5X]VMG]\ VFZMuI H/JF. ZC[ T[ DF8[ KF6GM tJZLT TYF IMuI lGSF, SZJM HM.V[P EMIT/LIF TYF D}+GLSGM H~ZL -F/ SZL NZZMH 5F6 TYF V9JF0LIFDF\ V[S JBT lOGF., s _P5@f YL ;OF. H~ZL K[P 5F6LGL V[ZL s CJF0Mf V9JF0LIFDF\ V[SvA[ JBT YTF UDF6 NZ !5vZ_ lNJ;[ ;FO SZL R}GM J0[ WM/JMP W6DF\YL DF\NF 5X]VMG V,U SZJF HM.V[P VG[ IMuI ;FZJFZ SZFJJL HM.V[P GFGF * YL !_ lNJ;GL V\NZ S'lDGL NJF VF5JLP K DF; AFN NZ K DlCG[ S'lDGM 0Mh VF5JMP N]WF/ TYF J;]SF. UI[, 5X] TYF pKZTF 5F0Lq JFKZ0LVMG[ 5X]lRlSt;SGL ;,FC D]HA S'lDGFXS NJF VF5JLP lJlJW ZMUM H[JF S[ BZJFDMJF;F4 U/;}\-M DF8[ Z;LSZ6 SFI"S|DGM R}:T56[ VD, SZJM HM.V[P .TZ0Lv SYLZL H[JF AFCI 5ZM5HLJLVM DF8[ V8SFITL 5U,F V5GFJJF HM.V[P N]A/F 5X]G[ N}Z RZJF GlC DMS,JF HM.V[P pGF/FDF\ KF5ZF 5Z !5 ;[PDLP 5}/FG[ 5YZF/ S[ 5F6LGM K\8SFJ ZC[9F6GF TF5DFGDF\ # YL 5c O[P GM 38F0M SZ[ K[P T[DH E[\;M q X\SZ UFIMGF 5Z VFBF XZLZ 5Z 5F6LGM K\8SFJ SZJFYL ! YL #c O[P XFlZZLS TF5DFG 38F0[ K[P H[YL 5X] wJFZF BMZFS ;1FD ZLT[ N}WDF\ ~5F\TZ YTF\ N}W pt5FNG H/JF. ZC[ K[P VFD 5X]G[ pGF/FDF\ A[ YL +6 JFZ GJ0FJJ]\ HM.V[P T[ H ZLT[ XLIF/FDF\ T[DH JZ;FN ;DI[[ [ 9 \0F 5JGMYL Z1F6 D/L ZC[ T[ DF8[ S\TFG VM-F/JF HM.V[P 0F¶P ;\HI ;LP 5ZDFZ4 0F¶P S<5[X ;MZF9LIF VG[ 0MP ZFI;\U B[Z -09374221662 www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

58

hkuþk ½kMkLke nrhÞk¤e

Ëw»fk¤økúMík rðMíkkhku{kt hkuþk ½kMkLke nrhÞk¤e hík ð»koLkk MkwøktÄ íku÷Lkwt WíÃkkËLk Wãkuøk{kt hkuþk½kMk íku÷ yuf {níðLkwt MÚkkLk Ähkðu Au. hkuþk½kMk Akuzku íkuLkkÚke «kó íku÷Lkk ykŠÚkf ¼kWíÃkkËLk {kxu íkuLku Wøkkzðk{kt ykðu Au. ÃkhtÃkhkøkík ÃkkfLke íkw÷Lkk{kt hkuþk½kMkLke ¾uíke ykŠÚkf MðYÃku ðÄkhu ÷k¼ËkÞe Au fkhý fu íkuLke ¾uíke{kt Ãkzíkh ykuAe yLku þwØ ÷k¼ ðÄkhu «kó ÚkkÞ Au. Ëw»fk¤økúMík rðMíkkhku{kt íkuLku Wøkkze þfkÞ Au. yk Akuz {kxu ðÄkhu Ãkkýe yLku ¾kíkhLke ykð~Þfíkk hnuíke LkÚke. yk heíku ¼khíkLkk þw»f ûkuºkku{kt hkuþk½kMkLke ¾uíke fhe ÃkÞkoó ÷k¼Lke f{kýe fhe þfkÞ Au. ÃkÞkoðhý yLku s{eLk : AkuzLke ð]rØ {kxu økh{ yLku ¼usÞwõík nðk{kLk ykËþo Au. Ãkhtíkw íku÷Lkk «{ký yLku økwýð¥kk økh{ íkÚkk ¼usÞwõík nðk{kLk{kt Mkkhe heíku {¤u Au. ÃkkýeLkk ÞkuøÞ rLkfk÷ {kxu s{eLk{kt Ãkeyu[ «{ký 7.5-9 MkwÄe nkuÞ íku {kxe Ãkh MkkÁt WíÃkkËLk «kó fhe þfkÞ Au.

Mku{e ytíkhu LkMkohe fhðk{kt ykðu Au íkÚkk LkMkoheLku Mkíkík Ãkkýe AkuzeLku ¼usLkwt «{ký ò¤ðe hk¾ðk{kt ykðu Au. rçkÞkhý îkhk hkuÃký rðrÄÚke yuf nuõxh {kxu 2.5 rf÷ku rçkÞkhýLke ykð~Þfíkk hnu Au. LkMkoheLku Mkðkuo¥k{ Mk{Þ yur«÷-{u nkuÞ Au. Akuz 4 Mkókn çkkË hkuÃkýe {kxu íkiÞkh fhðk{kt ykðu Au.

¾uíke {kxuLke íkiÞkhe : hkuþk ½kMkLke ¾uíke {kxu s{eLkLke fkuE rðþu»k íkiÞkhe fhðkLke ykð~Þfíkk LkÚke, Ãkhtíkw hkuÃký yøkkW ¾uíkhLku ÞkuøÞ heíku íkiÞkhe fhðe ¾qçk s sYhe Au. yk {kxu ¾uíkhLke s{eLk Mk{ík÷ fhðk ykuAk{kt ykuAk çku ð¾ík n¤ yÚkðk fÕxeðuxhÚke ¾uzký fhðwt òuEyu, suÚke {kxe ÞkuøÞ ÂMÚkrík Äkhý fhe ÷uþu. ¾uíkhLku ík{k{ «fkhLke ¾qtxe yLku ½kMkLkk {q¤Úke hrník fhðk òuEyu.

hkuÃkýeLkwt ytíkh yLku hkuÃkýeLkku Mk{Þ : Mkk{kLÞ ÂMÚkrík 60 çkkÞ 60 Mku{e ytíkh Ãkh íku ÷økkððk{kt ykðu Au. yk ®Mkr[ík yðMÚkk{kt 30 çkkÞ 30 Mku{eLkk ytíkh Ãkh ÷økkððk{kt ykðu Au. hkuþk½kMkLke hkuÃkýe [ku{kMkkLkk ykøk{Lk yøkkW (sqLkÚke ykuøkMxLkk ytík MkwÄe{kt) fhðk{kt ykðu Au.

Auðxu ¾uzkýLkk Mk{Þu Mkqfk AkýLkk ¾kíkh 10-15 xLk «rík nuõxh ËhÚke ÞkuøÞ heíku ¾uíkh{kt r{©ý fhðwt òuEyu. ÔÞðMÚkk yLku Akuz hkuÃkýe : hkuþk ½kMk rçkÞkhýLkk {kæÞ{Úke «[krhík fhe þfkÞ Au. rçkÞkhýLku huíke MkkÚku r{r©ík fhe 15-20 f]r»k òøkhý {u 2017

¾kíkh yLku Ãkku»kf íkíðku : hkuþk½kMk{kt 100:50:50 rf÷kuøkúk{ LkkExÙkusLk, VkuMVhMk ÃkkuxkþLke ykð~Þfíkk «rík nuõxh ð»ko Ãkzu Au, ykþhu 40 rføkúk «rík nuõxh LkkExÙkusLkLkwt «{ký «íÞuf Ãkkf fkÃkýe çkkË ºký ¼køk{kt ykÃkðwt òuEyu. ͪf MkÕVux 25 rføkúk «rík nuõxh Ãkku»kf íkíð Lkk¾e WÃks{kt ðÄkhku fhðk{kt ykðu Au. www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

hkuþk ½kMkLke nrhÞk¤e

59

ykððkLke hkn òuðe òuEyu Lknª.WÃks (fe÷ku «rík ð»ko) WÃks (rf÷ku «rík ð»ko) : hkuþk ½kMkLkk Ãkkf{kt íku÷Lke xfkðkhe, þkf yLku íku÷Lke WÃks s¤ðkÞw íkÚkk f]r»k r¢Þkyku Ãkh rLk¼oh hnu Au. íku÷ WíÃkkËLk yøkkWLkk ð»ko{kt ykuAwt nkuÞ Au íkÚkk íku hkuÃkýeLke W{hLke MkkÚku ð]rØ fhu Au. Mkhuhkþ hkuþk½kMk{kt 0.5-0.7 xfk íku÷ «kó ÚkkÞ Au. Mkkhe f]r»k ÔÞðMÚkkLke ÂMÚkrík{kt íku÷Lke Mkhuhkþ WÃks 200-250 rføkúk «rík nuõxh «kó fhe þfkÞ Au.

WÒkík òík : MkeyuMkykEykh-fuLÿeÞ yki»krÄÞ íkÚkk MkwøktrÄík Akuz MktMÚkk (Mke{uÃk), ÷¾Lkki yLku MktçktrÄík MktþkuÄLk fuLÿ hkuþk ½kMkLke ¾uíke fhðk {kxu ¾uzqíkkuLku {ËË fhu Au yLku íku{ýu rçkÞkhý Ãký WÃk÷çÄ fhkðu Au. hkuþk ½kMkLke WÒkíkþe÷ òíkkuLku MkeyuMkykEykh-Mke{uÃk îkhk rðfrMkík fhðk{kt ykðu Au, su{kt {wÏÞ «òríkÞk ÃkeykhMke-1, íkw»ýk, íkwók, ði»ýðe yLku n»ko Au. ®Mk[kE ÔÞðMÚkk : ®Mk[kELke ykð~Þfíkk {kiMk{ Ãkh ykÄkrhík nkuÞ Au. «Úk{ ®Mk[kE hkuÃký çkkË íkhík s fhðe òuEyu. ðhMkkËLke íkwÉ{kt ®Mk[kELke ykð~Þfíkk hnuíke LkÚke. økh{e{kt {kiMk{{kt 3-4 ®Mk[kE yLku þhË Éíkw{kt çku ®Mk[kE ÃkÞkoó hnu Au, òufu fkÃkýe yøkkW ®Mk[kE çktÄ fhðe òuEyu. «íÞuf fkÃkýe çkkË ®Mk[kELke ykð~Þfíkk hnu Au.

ykMkðLk yLku íku÷Lkku Mktøkún : hkuþk ½kMkÚke MkwøktÄe íku÷Lkwt WíÃkkËLk ðk»Ãk ykMkðLkrðrÄ îkhk fhðk{kt ykðu Au. hkuþk ½kMkLkk íku÷Lkk Ãkqýo ykMkðLk Úkðk{kt ykþhu 2-3 f÷kf Mk{Þ ÷køku Au. ykMkðLk çkkË Mkk{kLÞ íkkÃk¢{ Ãkh hkuþk ½kMkLkk íku÷Lku yuÕÞwr{rLkÞ{Lke çkkux÷{kt ¼hðk{kt ykðu Au. fLxuLkh MðåA yLku fkxÚke {wõík nkuðk òuEyu.

ykf]rík -1 þkf yLku íku÷Lke WÃks «Úk{ ð»ko çkesw ð»ko ºkesw ð»ko

WíÃkkËLk

[kuÚkw ð»ko

þkf(rf÷ku «rík nuõxh

300

400

500

450

íku÷ (rf÷ku «rík ð»ko)

150

200

250

225

hkuþk ½kMkLke ¾uíke fhðkÚke Úkíkk VkÞËk: ⁕ ÃkhtÃkhkøkík ¾uíke {kiMk{ Ãkh rLk¼oh hnu Au, Ãkhtíkw hkuþk½kMk{kt {kiMk{ yux÷w {níð Ähkðíkw LkÚke. 

hkuþk ½kMk{kt ®LkËý yLku fexfkuLkk «fkuÃkLku Mkk{kLÞ heíku ykuAwt fhðk{kt ykðu Au.



hkuþk½kMkLkk Akuz ¼q-Mkthûký íkÚkk s¤ Mktøkún{kt MknkÞf çkLku Au.



hkuþk ½kMkLke ¾uíkeÚke s{eLkLkk WÃkhLkk Míkh Ãkh {kxe Mkwhrûkík hnu Au.

Ãkkf Ãkh ÷økkððk{kt ykðíkk nkrLkfkhf fexf yLku rçk{khe íkÚkk íkuLkwt rLkÞtºký :



hkuþk ½kMkLkk ÃkkfLku fkuE Ãký s{eLk{kt WíÃkkrËík fhðk{kt ykðu Au.

hkuuþk½kMk Ãkh Akuz Ãkh fkuE rðþu»k fex yLku rçk{kheLkku «fkuÃk hnuíkku LkÚke. õÞkhuf-õÞkhuf yurVz,rÚkúÃMk, ÔnkEx økúðLkku «fkuÃk hnuíkku nkuÞ Au, suLkk E÷kf {kxu r÷yuhkuøkh (0.1 xfk) yÚkðk {kuLkku¢kuxkuVkuMk (0.1 xfk) fexLkkþfLkku Atxfkð fhðku òuEyu yLku Ãk¥kk íkw»kkh Lkk{Lkk hkuøkLkk «fkuÃkLku Ãkhçku÷ux (0.1 xfk) ,VqøkLkkþe hMkkÞýLkku Atxfkð fhðku òuEyu.



hkuþk ½kMkLke ¾uíke yuðk ûkuºkku{kt fhe þfkÞ Au, ßÞkt «[r÷ík ÃkkfLku Wøkk¤ðk{kt sttøk÷e yÚkðk Ãkk÷íkw òLkðhkuLke ðÄkhu Mk{MÞk hnu Au.



hkuþk ½kMkLke ¾uíke yuðk ûkuºkku{kt fhðk{kt ykðu Au sTÞkt Ãkkf ÔÞðMÚkk yLku ®Mk[kE {kxu s¤Lke ykuAe WÃk÷çÄíkk nkuÞ Au.

LkªËý rLkÞtºkf : «khtr¼f yðMÚkkLkk Mk{Þ{kt LkªËý rLkÞtºký fhðkLke sYh Ãkzu Au. su Mkkhku Ãkkf «kó fhðk {kxu ykð~Þf Au. «Úk{ ð»ko 3-4 ¾uzký fhðk{kt ykðu Au, yLku çkkË{kt ðhMkkË{kt çku ð¾ík ¾uzkýLke sYh Ãkzu Au. {Õ[Lkku WÃkÞkuøk fhðkÚke {kxe{kt ¼usLkwt «{ký ðÄðk WÃkhktík ®LkËýLke ð]rØLku Ãký yxfkðe þfkÞ Au.

ÃkkfLke fkÃkýe: íku÷ hkuþk½kMkLkk ík{k{ ¼køk{kt òuðk {¤u Au, su{ fu Vq÷, ÃkktËzk, zk¤¾e íkuLkk Vq÷ ðk¤ku ¼køk Ähkðíkk {wÏÞ ¼køkkuLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au, su{kt ykð~Þf íku÷Lkwt «{ký ðÄkhu nkuÞ Au. ÃkkfLke fkÃkýe s{eLkÚke 15-20 Mku{e ¼køk AkuzeLku 50 xfk Ãkw»Ãk ykððkLke ÂMÚkrík{kt òuðk {¤u Au. ðhMkkË Éíkw{kt Vq÷ f]r»k òøkhý {u 2017

Ëw»fk¤økúMík rðMíkkhku{kt hkuþk ½kMkLke nrhÞk¤e ykrþ»k fw{kh yLku ¿kkLkuþ yu.Mke MkeyuMkykEykh-fuLÿeÞ yki»krÄÞ íkÚkk MkwøktrÄík Akuz MktMÚkk, MktþkuÄLk fuLÿ, çkkuËwÃÃk÷, niËhkçkkË, íku÷tøkkLkk500092, MktÃkfo ÔÞÂõík

Email : devashish121@gmail.com. www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

60

¾kLkk-¾ÍkLkk

çkuõz çkªMk ykuLk Ãkkuxuxku ¼k¾he Mkk{økúe : 1 fÃk ½ôLkku ÷kux, 2 çkxkfk (çkkVu÷k yLku Mk{khu÷k), ÷e÷k Äkýk [kuÚkk ¼køkLkku fÃk,1 xu÷çk MÃkqLk íku÷, Úkkuze n¤Ëh Ãkkðzh, yzÄk ÷ªçkwLkku hMk, ykËw-{h[kLke [kuÚkk ¼køkLke ÃkuMx, r{Xwt MðkË «{kýu, ík¤ðk fu Mkufðk {kxu Äe yÚkðk íku÷, xku®Ãkøk {kxu Úkkuzk «{ký{kt fÆwfMk ðMíkw, 1 fÃk çkuõz çkªMk, yzÄe [{[e ykurhøkuLkku, yzÄe [{[e ÷k÷ {h[k ÃkkWzh, r{Xw MðkË «{kýu. rðrÄ : ®çkMkLke ík{k{ Mkk{økúeLku r{r©ík fhe Ëku. Çkxkfk ¼kfheLke Mkk{økúe r{r©ík fheLku økwtËe ÷ku. {kuxe hkux÷e ðýe ½e-íku÷ ÷økkðe Mkufe ÷ku. çkªMkðk¤k r{©ýLku Lkk¾e íkiÞkh fhku. {kE¢kuðuð yÚkðk yðLk{kt Lkkt¾eLku Úkkuzk Mk{Þ {kxu çkuf fhku.

¼ªze Mkkt¼heÞk Mkk{økúe : 250 økúk{ ¼ªze (ztX÷ fkÃkeLku ðå[u [ehk ÷økkððku), yzÄku fÃk çkuMkLk, [kuÚkk ¼køkLke xeMÃkwLk n¤Ëh ÃkkWzh yLku ®nøk, 1-1 xeMÃkqLk ÷k÷k {h[k ÃkkWzh, Äkýk-ShkLkku ÃkkWzh yLku ¾ktz, 2 xuçk÷ MÃkqLk ÷e÷k Äkýk (Mk{khu÷k), yzÄe xeMÃkqLk SÁt, MðkË «{kýu {eXwt, rðrÄ : yuf ðkxfk{kt çkuMkLk, n¤Ëh ÃkkWzh, ÷k÷ {h[w, ÄkýkSÁ ÃkkWzh yLku MðkË «{kýu {eXkLkwt r{©ý fhe ykuAe økh{eÚke htøk Lk çkË÷kÞ íÞkt MkwÄe íkuLku ík¤ku.íÞkhçkkË íkuLku Xtzk Úkðk Ëku. ¾ktz yLku ÷e÷k ÄkýkLkkt¾eLku Mkkhe heíku r{r©ík fhku. yk r{©ýLku ¼ªzk{kt ¼hku. yuf ÃkuLk{kt íku÷ økh{ fhðk {kxu SÁ yLku nªøkLkwt Auf ÷økkðu÷ Au. Mx^z ¼ªzkLku Äe{e økh{e Ãkh ZkõÞk ðøkh 10-15 r{rLkx MkwÄe Ãkfðku. økh{k økh{ Mkðo fhku. f]r»k òøkhý {u 2017

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

61

hkrþV¤

sqLk\ 2017

{krMkf ¼rð»ÞV¤ {u»k {LkLke yu f køkú í kk ykuAe hnuðkLku ÷eÄu Ëw¾e hnuþku, íku{ økýuþS fnu Au. þkherhf heíku Ãkhu þ kLkeLkku yLkw¼ð fhþku. ÄLk hkufký ytøku Mkkð[uíke hk¾ðe.

ð]»k¼

r{ÚkwLk

ÔÞðMkkrÞf fkÞkuoLkk Wfu÷ {kxu yk {rnLkku þw¼ Au. Lkðk r{ºk Ãký çkLkþu, su{Lke r{ºkíkk ÷ktçkk Mk{Þ MkwÄe MÚkkÞe hnu þ u . Mð¼kð{kt WËkrMkLkíkk hnuþu.

ÞkÃkkhe-ðøko {kxu yk {rnLkku þw ¼ Au . ÔÞkÃkh{kt ð]rØ MkkÚku s ÄLkLke «kró Úkþu. r{ºkku ÃkkMkuÚke ÷k¼ {¤þu. MðkMÚÞLkwt æÞkLk hk¾ðwt.

ffo

®Mkn

fLÞk

yk {rnLkku ík{khk {kxu {æÞ{ V¤ËkÞe hnuþu. ÔÞðMkkÞ{kt MktÞ{Lke sYh Au. yLkiríkf fkÞkuoÚke Ëqh hnuðwt. ykfÂM{f ÄLk÷k¼ Úkþu.

yk {rnLkku ík{khk {kxu {æÞ{ V¤ËkÞe hnuþu. yk[kh-rð[kh Ãkh MktÞ{ hk¾ðkLke Mk÷kn økýuþS ykÃku Au. þkherhf yLku {kLkrMkf ©{ ðÄkhu hnuþu.

f÷kLkk ûku º kLkk «ËþoLkÚke ík{Lku ÞþfeŠík íku{ s {kLk-MkL{kLk «kó Úkþu. ÔÞkÃkkrhÞkuLkk ÄLk {¤ðkLke Mkt¼kðLkk Au. ykhkuøÞ çkøkze þfu Au.

íkw÷k

ð]rùf

ÄLkw

yk {rnLku ÃkkuíkkLkk {kxu þw¼ V¤ËkÞe Au. fkuE Ãký fkÞoLku ÃkkuíkkLke ÿZ {Lkkuçk¤ yLku ykí{rðïkMkÚke Ãkqýo Úkþu.

MðkMÚÞ Ãký MkkÁt hnuþu.

yÇÞkMk fhLkkh {kxu Mk{Þ yLkwfq¤ Au. þuh-Mkèk{kt ÷k¼ Úkþu. {Lkkuçk¤ {sçkqík yLku ykí{rðïkMk ¼hÃkqh Úkþu. MðkMÚÞ Ãký MkkÁt hnuþu.

yksu MkkðÄkLke hk¾ðe sYhe Au. MðkMÚÞ çkøkze þfu Au. íkuLkkÚke ík{kÁt MðkMÚÞ çkøkze þfu Au. ÄLk yLku MkL{kLkLku nkLke ÃknkU[e þfu Au.

{fh

fwt¼

{eLk

SðLkMkkÚkeLke MkkÚku ÔÞðnkh ðÄkhu {ÄwhíkkÃkqýo hnuþu. r{ºkkuLke MkkÚku ÃkÞoxLk Ãkh sðkLkwt ykÞkusLk çkLkkðe þfþku. {kLk-MkL{kLk{kt ðÄkhku Úkþu.

ík{khk ¾[o{kt MktÞ{ hk¾ðku. MkkÚku ¢kuÄ Ãkh Ãký MktÞ{ hk¾ðku, suÚke fkuE Ãký «fkhLkku ðkË-rððkË Lk MkòoÞ.

ík{khk ½h{kt yk «fkhLkk ÄkŠ{f fkÞo Úkþu, íku{ økýuþS fnu Au. Ãkrhðkh{kt ykLktËËkÞf ðkíkkðhý hnuþu. fkÞo MkV¤íkk {¤þu.

f]r»k òøkhý {u 2017

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

ખેલ

62

hk

rðhkxLku ÃkÈ©e MkL{kLk

»xÙÃkrík «ýð {w¾Soyu ¼khíkeÞ r¢fux fuÃxLk rðhkx fkun÷e, rhÞku Ãkuhkyku÷ÂBÃkfLke hsík ÃkËf rðsuíkk ËeÃkk {r÷f yLku nkufe xe{Lkk fuÃxLk Ãkeykh ©esuþLku ÃkÈ ÃkwhMfkhkuÚke y÷tf]ík fhðk{kt ykðu÷ Au. hk»xÙÃkrík ©e «ýð {w¾Soyu hk»xÙÃkrík ¼ðLkLku yiríknkrMkf Ëhçkkh nku÷{kt ykÞkursík yuf Mk{kht¼{kt rðïLkk Mkðo©uc çkÕ÷uçkks Ãkife yuf rðhkx, rhÞku Ãkuhk÷trÃkf{kt ËuþLkwt Lkk{ hkuþLk fhLkkh Ãkuhk yuÚk÷ex ËeÃkk {r÷f, nkufe xe{Lkk fuÃxLk yLku økku÷feÃkh Ãkeykh ©esuþLku Ãký ÃkÈ©e MkL{krLkík fhu÷ Au.

r{Þk{e ykuÃkLk r¾íkkçk

Mxkh hkush Vuzhhu «ríkMÃkÄof xu rLkMk hkVu÷ Lkzk÷Lku 6-3, 6-4 Úke ÃkhkSík fheLku r{Þk{e ykuÃkLk r¾íkkçk Ãkh fçkòu {u¤ðe ÷eÄku Au. Vuzhhu Mkíkík ºkeS ð¾ík yk r¾íkkçkLku ÃkkuíkkLku Lkk{ fhe ÷eÄku Au. EòLku ÷eÄu A {rnLkk çkkË h{ík{kt Ãkhík VhLkkh 35 ðŠ»kÞ hkush Vuzhhu íku yøkkW ykuMxÙur÷Þk ykuÃkLk yLku EÂLzÞLk ðuÕMk r¾íkkçk Ãký ÃkkuíkkLku Lkk{ fhe ÷eÄk níkk. yk ð»ko Lkzk÷ Mkk{uLkk ík{k{ {wfkçk÷k{kt VuzhhLku òuhËkh Sík {¤e níke. yux÷wt s Lknª 4 {u[{kt íku Lkzk÷Lku Mkíkík Mkk{Lkku fÞkuo níkku. f]r»k òøkhý {u 2017

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

rVÕ{e ËwrLkÞk

64

ð»ko{kt yuf rVÕ{ fhðk EåAu Au LkhøkeMk Vk¾he

çkku

r÷ðwz yr¼Lkuºke LkhøkeMk Vk¾he nðu ð»ko{kt yuf rVÕ{{kt fk{ fhðk EåAu Au. LkhøkeMku ð»ko 2011{kt «ËŠþík rVÕ{ hkufMxkhÚke yr¼Lkuºke zuçÞw fhe níke su{kt hýçkeh fÃkwh íku{Lke MkkÚku nehku níkk. ð»ko 2016{kt LkhøkeMk ºký rVÕ{ku{kt {wÏÞ ¼qr{fk{kt Lksh ykðe níke.

íku{kt E{hkLk nkþ{e MkkÚku ysnh,yr¼þuf çkå[LkLkk ykuÃkkuÍex nkWMkVw÷ 3 íkÚkk rhíkuþ Ëuþ{w¾ MkkÚku çkiòuLkku Mk{kðuþ Úkíkku níkku. yk WÃkhktík ZeMkq{{kt íkuýu fur{Þku fÞkuo níkku. íku «Úk{ ð¾ík LkhøkeMkLku yuf ð»ko{kt ykx÷e rVÕ{ku{kt íkf {¤e níke, Ãkhtíkw íkuLku ÚkfðeLkkÁt fk{ {Lkíke níke. LkhøkeMku sýkÔÞwt níkwt fu økík ð»ko {u [kh rVÕ{ fhe níke, su Úkfðe Ëu íkuðe níke.nwt yuðwt õÞkhuÞ Lknª fÁt. nðu Äe{u Äe{u ykøk¤ ðÄeþ.ð»ko{kt yuf ð¾ík s Mkkhe rVÕ{ fheþ.

x

hku{ktxef ytËks{kt Ëu¾kþuMkwþktík-f]rík

çkku

÷eðqz yuõxh Mkwþktík ®Mkn hksÃkwíkLke rVÕ{ hkçkíkkLkwt VMx ÷wf íkksuíkh{kt s rh÷eÍ ÚkÞwt Au. íku{kt íkuLke MkkÚku yuõxÙuMk f]rík MkiLkLk Au. íku{kt f]rík MkiLkLk MkwþktíkLku rfMk ykÃkíke Lkshu Ãkzu Au.

yºku WÕ÷u¾LkÞe Au fu yk rVÕ{Lkwt þq®xøk íku{Lke çkÒku ðå[u yVuh nkuðkLkk Mk{k[kh Ãký Mkk{u ykÔÞk níkk. yk Mk{k[khkuLku íÞkhu Mk{ÚkoLk {éÞwt níkwt fu ßÞkhu fux÷kf rËðMkku yøkkW Mkwþktík ÃkkuíkkLke ÷øÍhe fkh{kt f]ríkLku ÷E ÷kUøk zÙkEð Ãkh økÞku níkku. nðu yk {kºk rVÕ{ {kxu s Au yÚkðk ¾hu¾h íku íkku íku çkÒku s sýkðe þfþu.

17{e LkðuBçkhLkk hkus rh÷es Úkþu Ãkñkðíke

Ãk

ñkðíkeLkk 2018{kt rh÷eÍ ÚkLkkhk MktçktrÄík ynuðk÷kuLku Lkfkhíkk rVÕ{Lkk rLk{koíkkyku{ktÚke yuf ðkÞfku{ 18Lku sýkÔÞwt níkwt fu íku ÃkkuíkkLkk [ku¬Mk Mk{Þ Ãkh s rh÷eÍ Úkþu.

yuðk Mk{k[kh níkk fu MktsÞ÷e÷k ¼ýMkk÷e îkhk rLkËuorþík rVÕ{Lke rh÷eÍ íkkhe¾ ÷xfh 2018 ÚkE økE Au, Ãkhtíkw sÞÃkwh íkÚkk fkuÕnkÃkwh{kt íku{Lkk Mkux íkkuze Lkkt¾ðk{kt ykÔÞku níkku. ðkÞfku{ 18 {kuþLk rÃkõ[MkoLkk yuf rLkðuËLk{kt sýkÔÞwt níkwt fu ÃkÈkðíkeLke rh÷es MÚkrøkík ÚkE LkÚke. íku 17{e LkðuBçkh,2017 hkus rh÷es Úkþu. rVÕ{{kt ËerÃkfk ÃkkËwfkuý, hýðeh ®Mkn yLku þkrnËfÃkwh {wÏÞ ¼qr{fk{kt Au. f]r»k òøkhý {u 2017

www.krishijagran.com | hindi.krishijagran.com

Publised on 25th & Posted on 27th & 28th at NDPSO of Every Month RNI NO. DELGUJ/2014/54893 Postal Reg. No. DL-SW-01/4181/17-19