Krishi Jagran Odia Magazine December 2016

Kéhò RûMeY ISSN 2455-1074

KéhKu jòZKûeú, iûeû ù\gùe _j«ê

ahð 1 @u 6 Wòùi´e 2016 cìfý: 35

www.krishijagran.com

@ûce flý ... KéhKu _âMZò eûùKg K_êe, ùRGcþWò, A`þùKû Gaõ GcþWò, A`þùKû Kòiû^þ

+91 9891 405 403

@ifú `Uòðiþe _eòPd, _ûPòfû _Zâe _âKéZ MêYa û

ùKûiûùIßUþ

`Uòðiþ ßUþ ûùI Kûi 0% ù ak ó 9 ùK Uòðiþ j ifþ`e@ùU ` fú ûe @i ^òK i d û eûi

C c MêYa û @]ôK C_ôû\^ @]ôK @ûc\û^ú _û@û«ê

cûZâ : 3-6 Kòùfû/GKe _âZ

@ûRò jó `Uòðiþ iûe KòY«

iûa]û^ú ^Kfú _âZò iûa]û^

_âZò ifþ`e iûe `Uòðiþ ùjûA ^[ûG

^òR @ûLô C_ùe beiû Ke«ê, Kûjûeò còVû còVû K[ûùe ajKò ~û@û«ê ^ûjó

ifþ`e còfþi fòcòùUWþ, cê´ûA

www.krishijagran.com

Kéhò RûMeY bûeZe @MâYú cûiòK _ZâòKû

Odia

Year 1 Issue 6 December 2016

iµû\K ^òùŸðgK Kû~ðýKûeú iµû\K ùUKþ^òKûfþ iµû\K aò_Y^ cêLý aòRþù^i cêLý Giþ.G._ò. cjû_âa§K R^ iµKð ijûdK iµû\K ùiûgò@ûfþ còWÿò@û cêLý aeòÂ _âa§K _âa§K aò_Y^ ijûdK

_âa§^ _âiûe ijûdK _âa§^

@ûKûCõUþi Kû^ê^ú ifûjKûe WòRûA^òõM Kû~ðûkd ijûdK

Rs. 35/-

Gcþ.iò. ùWûcò^òKþ gûA^ú Acû^êaf Gcþ. Rú. aûi^ Wûü ùK.Uú. PŠú eaò¦â ùZaòdû @Rò[ aú. @ûe Wû. aú.iú aòiaûi iõRd Kêcûe ùR. iûaê `ejû Lû^þ eaò ùR÷^ Aceû^þ Lû^þ ùK.ùR.ie^ýû iûeû gcðû cêKê¦ ^ûde @`iû^û cfòK PòõKú bêUò@û _ê^c aògßKcðû eòõKú _êŠòe ùiû^ò@û cjûR^ flàú _ûùŠ ùjcû gcðû _âòduû cŠûaeò@û ^ògû« UûK eûjêf iòõj @aþ\êi ic\ _âgû« gcðû _êeKû^þ Kêùegú ùcûjòZ @uê ~û\a KõP^ iòõj Keòiàû ùfjeú _âúZò ùPøjû^ @ûdgû Lû^þ _®ê eûd _a^ Kêcûe ^ùe¦â ùgûeZûùU gòaKû« C_û¤ûd @ûeþ.G^þ. ùP÷ûùa Ké¾ aòjûeú @Rd Kêcûe jec^_âúZþ iòõj Kw \òù^g \cû[ò@û Riaò¦â iòõj Xÿòùfû C\òZþ cò f ùK.aú. A¦âû GP.@icê\ú^ ù~ûùMg Kêcûe aòKâc iòõj ù\ùa¦â iòõj RM\úg Rû^û eaú¦â Rû^û eûRúa

iµû\K, _âKûgK, cê\âK Gaõ Êûcú Gcþ.iú. ùWûcò^òKþ GcþGiú, Kéhú RûMeY : 60/9 ZéZúd cjfû, dêiê`þ ieûd cûùKðU, Mâú^þ _ûKð ùcùUâû ùÁi^ Raf, ^ì@û\òfäú-110016 \ßûeû GPþ.Uú. còWò@û ù_âiþ aò.2, ùiKÖe-63, ù^ûGWÿû-201301 Ròfäû-ùMøZcaê¡ ^Me (dê._ú.) ‘iaðû]ôK iêelòZ ^ýûd ùlZâ \òfäú û Gjò _ZâòKûùe _âKûgòZ ùfLûMêWÿòK aògòÁ aòPûe ù~ûMý ùjùf _âKûgòZ ùjûA[ûG û _âKûgK/iµû\K Zýûfû Raûa\ûe ^ûjòZ.

Total Page 68

A`þùKû KéhK................11

eûÁâúd `if iêelû ^úZò @ûagýK....54

KéhKu _û\ ijòZ _û\ cògûA PûfòQò A`þùKû : eûùKg K_êe iûlûZþKûe..........26

Lû\ý eêPò.........56

_ûYòùe `ùUû Cù ûk^ Keòaû i¸a: iêbûh _ùUf iûlûZþKûe..........30

eûgò`k............58

Rò^ò@û `êf fMû«ê, @ûd aXÿû«ê.........36

ÊûiÚý ............60

_gêuVûùe ùfõUû^û aòhûqZûê............40

ùLk.................62

K_eò Keòaû _^ò_eòaûùe GKúKéZ ^ûgúRúa (còZâKúU) _âa§^..............42 ê

eûR^úZò.............64

aêýùaeò@û ùaiò@û^û \ßûeû KúU ^òdªY..............45

iòù^cû...............66 Subscribe

Krishi Jagran Magazine Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Bengali, Telugu, Assamese, Odia, Tamil, Malayalam & English

Nishant Taak , 45503170

04

Kéhò icûPûe.......08

KûKêWÿò Pûh Ke«ê @]ôK ùeûRMûe Ke«ê................47

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

9953756433, 9891889588

To Join Krishi Jagran Kisan Club

9891405403 Kerala Office Ramachandra Towers, Behind GHSS,Pattom, Thiruvananthapuram - 4

Mjúe

\ûcþ Kcþ, iêaò]û @ù^K

@Zýû]ê^òK ùUùKÜûùfûRò Cy c KßûfòUò~êq WòRf Kcþ Lyð

iêaò]ûùe elYùalY \úNð\ò^ _~ðý« Pûfò_ûùe

Mjúe jûùað Á e UâûKÖe PûkòZ K´ûA^þ jûùaðÁe 4 PK Z[û 2 PK aògòÁ PkûAaû _ûAñ C_f² û

Mjúe ùÆâ Rò _µ 580

Mjúe ùf¬e ùfaf~êq

iµû\Kúd KéhK gòlòZ ùjaû \eKûe

I

eKûe KéhKcû^u _ûAñ @ù^K _âKûe ù~ûR^û iõPûkòZ KeòQ«ò, Kò«ê ùfûKcû^u RûMéKZûe @bûa ù~ûMêñ ùicûù^ @ûcôjZýû KeêQ«ò û a ðcû^ _eò\égýcû^ KéhKcû^u _ûAññ `if aúcû ù~ûR^û, _â]û^cªú iòõP^ ù~ûR^û, ]^R^ ù~ûR^û, `if iêelû aúcû AZýû\ò ù~ûR^û fûMê Keû~ûAQò û Kò«ê @ûRò c¤ bûeZùe @]ôKZe KéhK @gòlòZ @Q«ò, ù~Cñ KûeYeê icÉ ù~ûR^û Gcû^u C_ùe KòQò Lûiþ _âbûa _Wÿòaû ù\Lô_ûeê ^ûjû«ò û KéhKcûù^ KcðV ùjaû ijòZ gòlòZ Gaõ RûMâéKZû ùjaû Lêaþ @ûagýK ejòQò û ù~ùZùaùk KéhK gòlòZ I RûMéKZû ùjùa ùZùa ~ûA ^ò½òZ bûaùe ieKûeu \ßûeû iõPûkòZ icÉ ù~ûR^û aòhdùe ~ûõP Keò GjûKê _eLô Gjûe CPòZþ fûb _ûA _ûeòùa û KéhKcûù^ @gòlòZ ùjaûe KûeYeê `if aòKâòùe VKûcúùe _Wÿòaû ijòZ \fûfcûù^ Zûuê bê@ûñ aêfûA fêUò PûfòQ«ò û Kò«ê ù~ùZùaùk KéhK ^òRe icÉ @]ôKûeMêWÿòKe _âùdûM mûZaý iìP^û aòhdùe RûYò_ûeòùa ùiùZùaùk Zûuê @ûC ùKjò VKò_ûeòùa ^ûjó û ~\ò KéhK gòlòZ ùjùa ùZùa Gjò Kêgk _âa§^ùe ^òRe Kéhò C_ôû\KZûKê Kò_eò aXÿò _ûeòa Zûjû ùicûù^ ^ò½òZ eì_ùe ùPÁû Keòùa û Gjû c¤ RYû_WÿòQò Kò @bûa ùjZê `ife iVòKþ ù\LûeLû ^ ùjaû KûeYeê `if KcùRûe ùjûA~ûA[ûG aû ùaùk ùaùk `if ^Á c¤ ùjûA~ûA[ûG û

Kéhò bûeZúd @[ðaýaiÚûe GK cj ß_ì‰ð ɸ ejòQò û ~\ò KéhKcû^ue C_ôû\^ Ée aXÿòa ùZùa ù\Lû~òa Kò @[ðaýaiÚû c¤ aXÿòa û cjûcôû Mû§ò KjòQ«ò Kò @if bûeZ Mâûcùe ejòQò û bûeZ GK G_eò ù\g ù~CñVûùe iaðû]ôK

Mâûc ejòQò, Kò«ê @ûRò c¤ Mâûcùe gòlûe Ée ^òcÜcû^ùe ejòQò û ieKûeuê G_eò Mâûc C_ùe ]ýû^ ù\aû CPòZþ, ù~CñVûùe gòlûe Ée Kcþ ejòQò GjûKê aeûae Keòaû CPòZþ û ^òKUùe bûeZ ieKûe gòlû ùlZâùe _âdûi KeòQ«ò Kò«ê Gjò _âdûiKê @Ì @ûC @ûMKê aXÿûAaûKê ùja û KéhKcû^u _ûAñ @fMû Äêf I Kû~ðýûkd @ûùdûR^ Keòaû CPòZþ û icûùag I ibûe @ûùdûR^ Keòùa KéhKcû^u mû^ aXÿòaû CPòZþ û ieKûeu Gjû c¤ RûYòaû Reêeò @ùU, ~ûjûKò Gjò ù~ûR^ûMêWÿòK _âPkòZ ejòQò Gjû KéhKcû^u _~ðý« _jñPò _ûeêQò Kò ^ûjòñ, Gjûe Z\ûLe ieKûe Keòaû CPòZþ û KéhKcû^uê Gjò \ûdòZß ^òùR ù^aûKê _Wÿòa Kò ^òRe @]ôKûeMêWÿòK aêSòaû I ieKûeu \ßûeû iõPûkòZ icÉ ù~ûR^ûMêWÿòKeeê fûb CVûAaû _ûAñ û KéhKcûù^ Mâûcùe Kì_ cŠêK (Kì@ ùaw) ùjûA aiò ejòùf Kéhò, KéhK I ù\g iaêKòQò ^Á ùjûA~òa û GYê KéhKcûù^ Gùa KcðV Gaõ gòlòZ ùjaûKê _Wÿòa û KûjóKò ^û ù~ùZùaùk KéhK gòlòZ ùjaûKê Azû Keòùa ùiùZùaùk ù\g iaêùlZâùe aòKûg Keòa Gaõ KéhKe icé¡òùe jó ù\g icé¡ò ùja G[ôùe \ßòcZ ^ûjó û ùZùa KéhK bûAcû^ Gùa aò icd @Qò gòlòZ I RûMâZ jê@«ê, ~ûjû @û_Yu baòhýZKê CRßk Keòa û @û_Ycûù^ gòlòZ ùjûA ieKûeu icÉ ù~ûR^ûeê fûb CVûAùa I eûÁâ ^òcðûY _ûAñ _û\ aXÿûùa û - Giþ.iò. ùWûcò^òKþ Email : dominic@krishijagran.com

21 Years. 12 Languages. 21 States. 22 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

info@krishijagran.com, editor@krishijagran.com, advt@krishijagran.com, circulation@krishijagran.com

06

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

Kéhò icûPûe

GùaVûeê 3 Wòùi´e _~ðý« _ûk^ Keû~òa Kéhò gòlû \òai

ùK

¦âúd Kéhò Gaõ KéhK KfýûY cªú eû]ûùcûj^ iòõj KjòQ«ò Kò 3 Wòùi´e _~ðý« Kéhò gòlû \òai eì_ùe _ûk^ Keû~òaû _ûAñ ^ò‰ðd ù^AQ«ò bûeZ ieKûe û ùi KjòQ«ò Kò bûeZ ieKûe ù\gùe Kéhò gòlûKê

www.krishijagran.com cRbìZ Keòaû _ûAñ fMûZe Kûc Keò PûfòQ«ò û KûjóKò ^û Kéhòe _âMZò I aòKûg, Cy Kéhò gòlû iõiÚû^ @^êi§û^ iõiÚû^ C_ùe ^òbðe Keò[ûG û ùi @ûjêeò KjòQ«ò Kò ieKûe, aògß aýûue ijûdZûùùe 1,000 ùKûUò Uuû ijòZ eûÁâúd Kéhò gòlû _eòù~ûR^ûKê _âûe¸ KeòaûKê ~ûCQ«ò û Gjò ù~ûR^ûe CùŸgý C}éÁZûe ^ì@û ùK¦â iÚû_^û, _Qê@û eûRýùe Kéhò gòlû aXÿûAaû, _âgòlY cû¤cùe lcZûe aòKûg Gaõ Kéhò _ûVýKâcKê @û]ê^òK Keòaûe MêYa û iê^ò½òZ Keòaû û ùi @ûjêeò KjòQ«ò Kò Kéhò gòlûùe ajêZ cj ß ejòQò û Kò«ê Kéhò aòmû^e _âZò ~êaKcû^u C\ûiú^Zûùe Kéhò iõiÚû^ùe Cy _âgòlY ùa÷mû^òKcû^u Kcò ùjCQò û ùcW-A^þ- AŠò@û-, ÁûUð-C_-AŠò@û, ùKøgk bûeZ @û\ò _eòù~ûR^ûMêWÿòK C_ùe ù~ûe ù\aû ijòZ Kéhò gòlû _âYûkúùe iê]ûe @ûYòaûe @ûagýK ejòQò, Zû’ùjùf Kéhò gòlûe QûZâcû^uê ùeûRMûe còkòa I Kéhò Z[û MâûcúY ùlZâMêWÿòKùe _eòa ð^ ùjaû @ûagýK, ~ûjûKò _ìeY ùjûA_ûeòa û

Mjc, Wûfò I Liû @]ôK aêYû~òa, ]û^ _Qùe _Wÿòa

a

ðcû^ eaòEZêùe ù~CñVò Mjc ijòZ Wûfò I Liû @û\ò aêYòaû aXÿò[ôaû ù\Lû~ûAQò û Gjò aòj^ aêYòaû Gùa ùcûUû giý aû ]û^ aêYûKê G[e _Qùe _KûA ù\aû Kéhò cªûkd @^êiûùe PkòZ eaòEZêùe Gùa _~ðý« iûeû ù\gùe 415.53 fl ùjKÖe `ifMêWÿòK aêYû ieòQò, ù~ùZùaùk Kò MZ ahð icû^ @a]ôùe GjûKê aêYòaû 382. 84 fl ùjKÖeùe ejò[ôfû û eaò _âcêL `if Mjce aêYòaûKê aXÿòKeò Gùa _~ðý« 173. 93 fl ùjKÖe ùjûAiûeòQò ù~ùZùaùk Kò MZahð Gjò icdùe ùKak 152.56 fl ùjKÖe aêYû~ûA[ôfû û

Wûfò K[û Kjòaû Z Gùa _~ðý« Wÿûfò aêYòaûùe 112. 95 fl ùjKÖe ùjûAiûeòQò ù~ùZùaùk Kò MZ ahð Gjò icd 99.83 fl ùjKÖe aêYû ~ûA[ôfû û ^òKUùe ùcûU giý aêYòaûùe Gùa c¤ _Qùe _Wÿò~ûAQò 08

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

û Gùa _~ðý« iûeû ù\gùe ùKak 44.59 fl ùjKÖe ùcûUû \û^û aêYû~ûAQò, ù~ùZùaùk Kò MZahð Gjò icd _~ðý« 51. 40 fl ùjKÖe GjûKê aêYû~ûC[ôfû û ùcûUû giýMêWÿòK iaêVûeê @]ôK Kcò aòj^ aêYû~ûA[ôaû _eòflòZ ùjûAQò û

Kéhò icûPûe

www.krishijagran.com

KéhK _âgòlY gòaòe @ûùdûR^ 91 Rkûgde RkÉe jâûi Kùf aò\ýû[ôðcûù^ ùi´e cûie @ûe¸ ùjaû lYò ù\gùe 91 _âcêL

Wò

Rkûgdùe 102.841 aòiòGcþ (@ea N^ còUe) Rke iõMâjY @ûKk^ Keû~ûAQò û Gjû Gjò Rkûgde Kêk iõMâjY lcZûe 65 _âZògZ @ùU û Gjû MZahðe Gjò @a]ôKê Kêk iõMâjYe 126 _âZògZ Z[û aòMZ 10 ahðe _âûd Rk iõMâjYe 98 _âZògZ @ùU û

c

¤_âù\ge iZþ^û iÚòZ Kéhò aògßaò\ýûkde G.ùK.Giþ. dê^òbiòðUòe aò\ýû[ðúcûù^ aPaûB Mâûcùe Kéhò ijòZ RWòZ GK _âgòlY gòaòe Kû~ðýKâcùe bûM ù^AQ«ò û ùlZùe Keû~ûC[ôaû Kéhòùe _âùdûM Keû~ûC[ôaû ^ìZ^ ùKøgkKê MâûcòYú KéhKcû^uê aòùgh mû^ _â\û^ Keòaû _ûAñ ùicû^ue CùŸgý ejò[ôfû û G[ôijòZ aò\ýû[ðúcûù^ KjòQ«ò Kò Kéhò ùlZâùe Gùa ajê _âKûeùe aòj^ aêYû~ûCQò û _â[ùc cûUòKê _eúlû Keòaû _ùe `ifKê fMûAaû `kùe C_ôû\^ bf ùjûA[ûG û Gjò _âgòlYùe cûUòKê _eúlûe _âKâòdû aòhd jó cêLý iìP^û C_f² Keû~ûA[ôfû û

Gjò 91 Rkûgde jûeûjûeò iõMâjY lcZû 157.799 aòiòGcþ ejòQò, ~ûjûKò icMâ eì_ùe ù\ge @û^êcû^òK jûeûjûeò Rk iõMâjY lcZû 253.388 aò i ò G cþ e _â û d 62 _â Z ò g Z @ùU û Gjò 91 RkûgdMêWÿòKeê 37Uò Rkûgdùe G_eò ejòQò ~ûjûKò 60 ùcMûIßûUþeê @]ôK iÚû_òZ lcZû ijòZ C_ô^Ü aòRêkò i´§úd fûb ù\A[ûG û

MâûcúY KéhKcû^uê Kêjû~ûA[ôfû Kò cûUò _eúlû Keòaû ùaùk cûUò bòZeê ù_ûhKZû Kcò ejò[ôaûKê _â[ùc ~\ò _eúlû Keû~ûG ùZùa Gjûe C_Pûe Keû~ûA _ûeòa Gaõ _ùe G[ôùe c¬ò aêYòaû `kùe `if bf C_ôû\ ùjûA[ûG û

1 2 3 5 10 15

12 24 36 60 120 180

420 840 1260 2100 4200 6300

40 140 260 600 1700 3300

380 700 1000 1500 2500 3000

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

09

Kéhò icûPûe

www.krishijagran.com

KéhKu _eòiÚòZòe iê]ûe _ûAñ A-ùUâWòõùe iõù~ûM Keû~òa MYcû¤cKê: eû]ûcû]a

hK KfýûY cªú eû]ûùcûj^ iòõj ùK Kjò¦âúdQKé«òhKòò ijKéKéhKcû^u _eòiÚòZòùe iê]ûe @ûYòaû `kùe ùicû^uê CPòZ cìfý còkòa, G[ô_ûAñ ù\gùe MYcû¤cKê iõù~ûM Keû~òa A-ùUâWòõe aýaiÚû @ûe¸ Keû~ûAQò û Kéhò cªú KjòQ«ò Kò aòjûe I ùKekKê QûWÿò ù\ùf ù\ge icÉ eûRýMêWÿòKùe cŠò Zò@ûeò ùjûAQò A-ùUWâòõ iõù~ûM Keû~ûAQò û 2 @ùKÖûae 2016 ù\gùe 250 ùKûUò ^ûcò\ûcú MYcû¤cKê Gjû ijòZ iõù~ûM Keû~ûAQò û 700 ùKûUò KéhKcûù^ GjûKê @û_YûA Gjò MYcû¤c Reò@ûe ^òRe C_ôû\òZ giýKê aòKâò Keò_ûeòùa û cûyð 2017 _~ðý« ù\gùe 400 aWÿ MYcû]ýc ijòZ Gjò A-ùUâWòõ iõù~ûM Keû~ûAQò û cûyð 2018 _~ðý« 585 ^ûcò\ûcú MYcû¤c ijòZ Gjò iõù~ûM ù~ûWÿò ùjûA ejòaûe flý ejòQò, ~ûjûKò eûRý ieKûe Gjò \òMùe ùKak _\ùl_ ù^A ^[ûù«, KûjóKò ^û _âûAùbUþ GùR^èú i¹êLKê _eòiÚòZò @ûiòQò û KéhKcû^u _eòiÚòZòùe ùiùZùaùk iê]ûe @ûiòa ù~ùZùaùk Kcþ @[ð eûgòùe @]ôK C_ôû\^ KéhK _ûAùa û _ìeû ù\gùe ùlZe K[û GVûùe Kêjû~ûAQò,

Kò«ê ù\ge \gûùe iê]ûe @ûYòaû _ûAñ Gbkò `k_â\ Kû~ðý _â[ceê ùjûA ^[ôfû û GcòZò Kò C c aRûe c¤ còkò ^[ôfû û _âZò eûRýùe cûùKðUòõe ^òdc @fMû [ôfû KéhKcû^u _ûAñ û aòjûe I ùKekùe cûùKðUòõùe ùKøYiò ^òdc ^[ôfû û eûÁâúd Kéhò aRûeþ ijòZ RWÿòZ ùjaû _ûAñ 12Uò eûRý _âÉûa _VûAQ«ò ö 17Uò eûRýùe ^òRe ^òdc a\kûA ù\AQ«ò û Kéhò aòmû^ I gòlûe _âZò ~êaKcû^u C\ûiú^Zûùe Kéhò iõiÚû^ùe Cy _âgòlY ùa÷mû^òKcû^ue Kcò ejòQò û Kéhò gòlû I @^êi§û^e aòKûgKê Gjûe CyZc Ée C_ùe @ûYòaû _ûAñ KéhKcû^u _ûAñ fûbû^ßòZ Kû~ðý Keû~ûAQò û eû]ûùcûj^ KjòQ«ò Kò _â]û^cªú ^ùe¦â ùcû\òu Gjò _âdûi @ùU Kò KéhKcûù^ ùicû^ue cìk]^eê ù\Xÿ MêYeê @]ôK fûb Ke«ê û iaêVûeê @ûagýK ejòQò Kò _âZò ùlZKê _ûYò _jñPòaû û Gjò \òMùe cêñ Kûc KeêQò û 56 _âZògZ ùlZùe _ûYòe aýaiÚû Keû~ûA ^ûjó û ahðû C_ùe beiû Keò ejòQò @ûRòaò ùlZ û

aé¡uê ~êaK Keê[ôaû ù\gú Pû’

iò

Giþ@ûA@ûee _âùdûMgûkûùe ùK¦âúd Jh]úd Gaõ iêM§ aél iõiÚû^ fùlÜø G_eò Pû’ _âÉêZ KeòQò ~ûjûKò geúe C_ùe aXÿê[ôaû adie _âbûaKê Kcþ Keòa Z[û aêXÿû_û aýqòe geúeKê QêAñ _ûeòa ^ûjó û Gjò aòùgh Pû’ C_ùe Kûc KeêQ«ò iõiÚû^e aeò ùa÷mû^òK eûùKg _ûùŠd KjòQ«ò Kò _âùdûMgûkûùe Gjûe _eúlY ùgh ùjûAiûeòQò, ~ûjûKò @ûMûcú Q@ cûiùe Käò^òKûfþ _eúlY _ìeû Keû~òa Z[û fûAùi^èe Gjò C_ôû\MêWÿòK C_f² Keû~òa û ùi i`û i`û Kjòù\AQ«ò Kò ‘aò^û Käò^òKûfþ _eúlYùe @ûùc Gjò Pû’Kê fûAùi^èòõ _ûAñ _VûA _ûeòaê ^ûjó û” Gjò Pû’e _âùdûMùe geúee aòhûq _\û[ðKê aûjûeKê aûjûe Keòaûùe ijûdK ùja I geúeùe ^ì@û Çé òð I gqòe iõPûe Keòa û

10

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

Gcþ@ûeþG` KéhKuê ù\fû Uûdee MêYa û gùe @Zò RYûgêYû ^òcðûZû Kµû^ú ù\ Gùa Lú_â MZòùe MâûjKcû^u c^Kê QêAñaû ijòZ Gjûe Lûiþ iÚû^ iéÁò Keò_ûeòQò û Gcþ@ûeG`þ ù\ge @MâYú Uûde Kµû^ú ~ûjûKò bûeZ ijòZ @«üeûÁâúd aRûeùe c¤ ^òRe iÚòZòKê iê\éXÿ Keò_ûeòQò û ^òKUùe Gjò Kµû^ú GK Kéhò _â\gð^úùe bûM ù^AQò, ù~Cñ[ôùe Kµû^ú \ßûeû fMû~ûC[ôaû ÁfþMêWÿòK KéhKcû^u @ûKhðYe ùK¦â aò¦ê _ûfUòQò û Gjò Áfþ C_ùe bòW c¤ùe Kµû^úe _âZò^ò]ôcûù^

KéhKcû^uê aòbò^Ü Kéhò i´§úd Z[ý _â\û^ KeòQ«ò I Kéhò _â~êq Uûdiðe MêYa ûKê mûZaý KeûAQ«ò û Gcþ@ûeG`þe GK gqò fûA`þ I gqò fûA`þ _äiþ Uûdûee aòhdùe KéhKcû^ue Lêaþ eêPò ejò[ôaû ù\LôaûKê còkòQò û Kµû^úe _âZò^ò]ôcûù^ KéhKcû^uê KjòQ«ò Kò Gjò Uûdûe LûiþKeò Kéhò Kû~ðýùe _â~êq ~ªMêWÿòK Lûiþ ZeòKûùe I @Zýû]ê^òK ùKøgk ijòZ Zò@ûeò Keû~ûAQò û Gjò Uûdûiðe aòùghZû Gjû @ùU Kò WòRûA^þ ejòQò û Gjûe _ûUðMêWÿòKê bò^Ü eì_ùe WòRûA^þ Keû~ûAQò û G[ô_ûAñ Gjò Uûdûe ùKøYiò iÚû^ C_ùe cûUò Kû~ðý Keòaûùe ilc ùjûAQò û Gjò Uûdûiðùe fûMê[ôaû cûUò ÊZü i`û ùjûA~ûAQò û ùMûUòG NõUûùe @]ôK jk Keòaûe lcZû I f´û Rúa^Kûk ijòZ _ì‰ð bûaùe @û]ê^òK ùKøgk I MêYa ûùe be_êe ejòQò û Gjò KûeY ejòQò Kò Cq UûdûiðKê KéhKcû^u \ßûeû Lêaþ _i¦ Keû~ûAQò û KéhKcû^uê @ûKhðòZ Keòaû _ûAñ Gcþ@ûeG`þ GK _âZòù~ûMòZû c¤ @ûùdûRòZ KeòQò, ù~Cñ[ôùe Kò aòùRZû KéhKcû^uê _êeÄéZ c¤ Keû~òa û Gcþ@ûeþG`þ ù\ge @MâYú Uûdûe ^òcðûZû Kµû^ú @ùU ~ûjûKò KéhKcû^uê @û]ê^òK Uûdûe C_f² KeòQò û

iaðû]ôK faYZû ij^gúk~êq `if K’Y? ~@ PûCk K_ûi ùKjò ^êùjñ @céZbŠûùe cêLýZü ùKCñ bòUûcò^þ còkò[ûG ? bòUûcò^þ G’ bòUûcò^þ Wò’ bòUûcò^þ iú’ iaêVûeê @]ôK bòUûcò^þ G’ ùKCñ `kùe ejòQò ? @û´ K\kú LRêe Kckû

bòUûcò^þ aò’

ù^ûUòiþ - _ûVK a§ê @û_Yu C e 15 ds \ò^vabòanZjùeE-mail: E-mail:ruby@krishijagran.com ruby@krishijagaran.comKê _VûA _ûeòùa û 15 fnu SMS Keò_ûeòùa û iVòKþ C e ù_âeY Keòaû _ûAñ _â[c Zò^òRY KéhK a§êuê Kâcgü 3,2, Gaõ 1 jRûe Uuû _~ðý« jûAaòâWþ aòj^ _êeÄûe eì_ùe I ùiû^ûcú iòWþi _leê \ò@û~òa, G[ôijòZ Gjûe @ûMûcú iõLýûùe aòRdú _âû[ðúu ^ûc KéhòRûMeY _ZâòKûùe _âKûgòZ ùja û KéhK bûA C e ijòZ ^òRe ^ûc, VòKYû Gaõ ùcûaûAfþ ^´e @agý ù_âeY Ke«ê ö C e _VûA[ôaû Kéhò aò\ýû[ðú I cjòkû KéhKcûù^ c¤ Gjò _âùgÜû e Kâcùe iûcòf ùjûA_ûeòùa û 9999142633 whatsapp aû 9999142633

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

11

Kµû^ú icûPûe

ùdeòK _ûLùe ejòQò @û]ê^òK ùKøgk~êq UâûKÖe _ûUð

www.krishijagran.com cêLý C_ôû\ 3 _GõU fòõùKRþ, jaþi ùK_þ, aâùKäUiþ, UâûKÖe ÁKèe aâùKÑùfUþi I Kéhò ~ªùe _â~êq C_ôû\MêWÿòKê c¤ KjòQ«ò û Kµû^ú _leê ùK. Giþ ùeLú, bûAi ù_â i ò ù WõUþ ùifþi I @ù_ùeg^þ KjòQ«ò ù~, ùPùeK @^ý_lùe UâûKÖe Kµû^úKê c¤ ^òRe C_ôû\ ù\A[ûG û

ùd

eòK ^òKUùe AõUe^ýûi^ûfþ UâûKÖe ùlZâùe ^òRe iêaò]û Rûjòeö _âûd 25 ahð ùja dêGiþG, K^ÜûWÿû, dêùK, dêùeû_, @ùÁâfò@û I bûeZ ijòZ iûeûaògßùe ^òRe iêaò]û cû^ ù\AQò û Kµû^ú ^òKUùe

ùi Kj«ò Kò C_ôû\MêWÿòKe MêYa ûe _âgÜ Kµû^úe aògßÉeúd @^êi§û^ ùK¦â @ùU û MêYa û _âcûY _ûAñ Kµû^ú ^ò K Uùe Uúdê a ú @ùÁâ f ò @ û \ß û eû Rûeò Keû~ûA[ôaûe iûUòð`òùKUþ ejòQò û MêYa ûe cûcfûùe Kµû^ú ùKøYiò _âKûeùe KòQò aò Leû_ ù\Lûù\A ^ûjó û Gjò KûeYeê KéhKcûù^ ùZR bûaùe ùdeòK AõUe^ýûi^ûfþe C_ôû\Kê @û_YûA ù^AQ«ò û

PûYKý WûGeú C_ôû\ gê¡Zûe _âZúK

Pû

YKý WûGeú @Zò RYûgêYû ^ûcú \ûcú _¬ûaú Kµû^ú @ùU û Gjò Kµû^ú 2,50,000 _âZò\ò^ lúe C_ôû\^e lcZû ijòZ Gjûe _äûõUþ ^ûc iê_e ijòZ _õRûaþ, jeòdûYû, jòcûkd _âù\gùe Kû~ðý KeêQò û ^òKUùe @ûùc Gjò KéhKcû^uê PŠòMWÿùe Kéhò ùckûùe bûM ù^AQê û

c¤ `êf Kâòcþ còKä, ùUûŠ cò K ä , Äò Š cò f þ K , Wafþ ùUûõW còfþK, ÁûŠWð còfþK, aUe, ù\gú Nò@, còfþK _ûCWe I @ûAiþKòâcþ cêLý C_ôû\ @ùU û ù~ùZùaùk Kò C_ôû\MêWÿòKe MêYa ûe _âgÜ ejòQò aò@ûAGiþ _âcûY^, @ûAGiþ@ûA cûKðòõ I GKè_Uð AùÆKþg^þ KûC^iòfþ \ßûeû Gjò @aeiùe Kµû^úe _âZò^ò]ô Giþ.ùK. cýûù^Re, _âcûYòZ ùjûAQò û Giþ.ùK. cýûù^Re KjòQ«ò Kµû^úe KjòQ«ò Kò ^òRe C_ôû\^MêWÿòK aòhdùe RûYòaûe Z[ý cêLý CùŸgý MâûjKcû^u aògßûi C_ùe ^òbðe Keò[ûG û _â\û^ KeòQ«ò û ùi KjòQ«ò Kò _âcêL C_ôû\MêWÿòK aòhdùe

IMÜòùaù^ \ßûeû ^òcðòZ cRbìZ jûAùWâûfòKè iòfòŠe

I

MÜòùaù^ AŠò@û _âûAùbUþ fòcòùUWþ bûeZùe Kû~ðý KeòQò Lêaþ Lú_â bûaùe Gjò Kµû^ú û Kµû^úe cêLý Kû~ðýûkd cjûeûÁâ _êùYVûùe ejòQò û Kµû^ú GK Kéhò _â\gð^úùe bûM ù^A[ôfû ù~CñVûùe ^òRe C_ôû\MêWÿòKê _â\gðòZ KeûA[ôfû û IùMÜùaù^ cêLý eì_ùe UâûKÖeùe _âùdûM ùjûC[ôôaû jûAùWâûfòKþ iòfòŠe `âõUþ @ûŠþ ùfûWÿe, Áòdeòõ afþa _ûIßûe Áòdeòõ Zò@ûeò Keò[ûG û Kµû^ú bûeZúd _âZò^ò]ô ùMøeú ùcûùe Kj«ò ù~, Kµû^ú Gjò C_ôû\MêWÿòK C_ùe Kû~ðý KeêQò û ùi @ûjêeò Kjò[ôùf Kò 12

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

IùMÜùaù^ C_ôû\MêWÿòKê ijRùe jk Keòaû `kùe bûeò aûj^ùe AÁûfþ Keû~ûA[ûG û IùMÜùaù^ ^òRe C_ôû\e MêYa ûe _ì‰ð ùLdûf eLô[ûG û Gjò icÉ C_ôû\ aògßÉeúd @ùU û ù~CñVûùe GK @^êi§û^e _âgÜ @ùU û ùZùa Gjò C_ôû\MêWÿòKê _ì‰ð bûaùe ùiû] Keû~ûAQò, ùiùZùakVûeê cûùKðUKê CZêeòQò û Kµû^úe GKcûZâ CùŸgý ejòQò Kò bûeZùe C c C_ôû\ cêjñ Keòaû , Zû’ùjùf C_ù~ûMK ðû \úNð icd _~ðý« GjûKê C_ù~ûM Keò_ûeòùa û

Kµû^ú icûPûe

`if aé¡ò _ûAñ @ûiòQò ùcNcYò @ûùMð^òKè C_ôû\

ùc

NcYò @ûùMð^òKè ùlZùe _â~êq Kéhò eiûd^ Zò@ûeò Keòaûùe @MâYú Kµû^ú @ùU û ^òKUùe Kµû^ú @«üeûÁâúd Kéhò i¹òk^úùe bûM ù^AQò û ùcNcYò cêLý eì_ùe Kcþ Lyð, KúU^ûgK, `µê\ú^ûgK ijòZ- AõUecòWÿòGUþ C_ôû\ùe c¤ Kû~ðý Keò[ûG û `cê ð ù fg^ K[û Kjò a û ijò Z Kµû^ú ^ò K Uùe C_ôû\MêWÿòKe GK aWÿ ùeõRþ ejòQò û Gjò cêLý C_ôû\MêWÿòKùe ùcMa^þ, \g, ù_âûa^, KùeR, ùiûM^, KùeKÖ, ùcMûiûùd_e, KõùUâûf, còùfÖû_þ, _â`òUþ I

www.krishijagran.com

còfòÁò^þ cêLý C_ôû\ @ùU û Kµû^úe _âZò^ò]ô @õKòZ _ùUf KjòQ«ò ù~, Kµû^úe _ì‰ð ]ýû^ Gjò icdùe ùWûùcÁòK I AõUe^ýûg^ûf cûùKðUþ \êAUò C_ùe ^òjòZ ejòQò û Kµû^ú bûeZ ijòZ @^ý ù\gMêWÿòKùe Lêaþ bf AUecòWòGUþ Kû~ðý KeêQò û ùcNcYòe C_ôû\ KéhKcû^uê c¤ C c `k _âû¯ò ù\aû ijòZ Lûiþ ùfûK_âòdZû jûif Keò_ûeòQò û gâú _ùUf Kj«ò ù~, @ûce ]ýû^ _ìeû bûaùe KéhKcû^u _ûAñ Kûc Keòaû C_ùe ^òjòZ ejò[ûG û KûjóKò ^û bûeZúd Kéhò _âMZò I @Mâie ejòQò û

GP_òGcþe C_ôû\, i\ûiað\û iû[úùe ejòQò

^ò

KUùe ùMû@ûe Kéhò C_ôû\^ C_ùe @û]ûeòZ baý i¹òk^úùe @Zò RYûgêYû Kéhò eiûd^ Kµû^ú GPþ_òGcþ bûM ù^AQò û _âûd 40 ahð ùja KéhKcû^uê ùiaû ù\A @ûiêQò Gjò Kµû^ú ö @ûRò iûeû ù\gùe _âûd icÉ eûRýMêWÿòKùe ^òRe iõLýûKê _âûieòZ KeòPûfòQò û Kµû^úe iµû\K ùifè I cûùKðUòõ aûiêù\a^þ Gcþ.Uú.

KjòQ«ò ù~, Kµû^ú cêLý eì_ùe Kéhò ùlZâKê eiûd^ I CaðeK KeòQòö ^òRe _âûd 130eê @]ôK C_ôû\MêWÿòK ijòZ Kµû^ú eûÁâúd I @«üeûÁâúd aRûeùe ^òRKê ùiaû _â\û^ Keòaû ijòZ 24eê @]ôK AõUecòWÿòGUþ C_ôû\MêWÿòK ijòZ Kû~ðý KeêQò û

`if iêelû _ûAñ cêLý C_ôû\MêWÿòKùe jõUe, aû\gûjû, jòùŠûf, jòÁe, PòZû, BMf, MeêWÿ, 7 Áûe, @ûgúaðû\ @û\ò cêLý C_ôû\ ejòQò û ~ûjû Kò Lyð Kcþ, `µê\ú^ûgK I KúU^ûgK I aél aé¡ò KûeK @ùU û Gjû aýZúZ Kµû^ú _aäòKþ ùjfþ[ _â~êq C_ôû\ c¤ Keò[ûG û aûiêù\a^ Kµû^úe @^êi§û^ CyÉeúd @ùU, ~ûjûKò Gjû aýZúZ KéhKcû^ue MêYa û~êq C_ôû\ C_f² c¤ Keû~ûAQò û GPþ_úGcþe C_ôû\MêWÿòK KéhKcû^uê _ì‰ð bûaùe i«êÁ Keò_ûeòQòö aûiêù\a^ Kj«ò ù~, Gjò Kµû^ú iaêùaùk KéhKcû^uê MêYa û_ì‰ð C_ôû\ cêjûñ Keòaûùe ùiaû ù~ûMûAaûùe Z_ôe @ùU û Given below are the email IDs for the respective languages to send Articles, News, Press Releases and feedbacks.

Language

Email :

Odia

odia@krishijagran.com

Editor

editor@krishijagran.com

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

13

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

C c `k _ûAñ @ûA_òfþe ùR÷aòK C_ôû\

ùl

Zùe KéhKcû^u \ßûeû C c C_ôû\^ Keòaû @ûagýKKê _ìeY Keû~ûA[ûG Gjò icdùe ajêZ @ûagýK ejòQò û Kò«ê C c C_ôû\^ \ûaòKê _ìeY Keòaû _ûAñ `ifKê jêGZ bf bûaùe MêYa û~êq Kéhò C_ôû\^ Keòaû CPòZþ ö ùR÷aòK C_ôû\^e _âùdûM Lú_â ùjaû ijòZ ù\gùe aXÿòaûùe fûMòQò û ù~Cñ[ôùe KéhK C c `if _ûA_ûeòaö Gjû Kêjû~ûG Kò @Zò RYûgêYû ùR÷aòK C_ôû\^ aêYê[ôaû Kéhò Kµû^ú AõUe^ýûg^ûf ù_^þiò@û fòcòùUWþe bûAi ù_âiòùW<, cûùKðUòõ, eûùKg @û^¦ @U«ò û

ùi KjòQ«ò Kò @ûA_òGfþ KéhKcû^uê ùR÷aòK KúU^ûgK, `µê\ú^ûgK, ùR÷aòK CaðeK I ùMâû[ _âùcûUe ÁòcêùfUe bûeZúd Kéhò aRûeùe C_f² KeòQò ~ûjû\ßûeû KéhKcû^uê C c _eòcûY còkò_ûeòQò û ùR÷aòK C_ô û \^Kê aýajûe Keò Ké h Kcû^ue @ûagýK ùjûA~ûAQò û ùR÷aòK Kéhò C_ôû\^ùe Kµû^ú GùcûÆò,

@ùRûùUû, ejòùRû, ù`ûÁe, ù_ûUûg, GKÖòbû, aûùdû, G^þ_òùK, iûdõ gqò ùR÷aòK CaðeK, iõRúa^ú, `if elK, còfþ còùfØûIß^ ùR÷aòK `µê\ò^ûgK, ù\aûÈ I KfòPKâ, cjûeZâ, ^òc KaP, ùR÷aòK KúU^ûgK eêUþùjfþ[, Rcòð`ûÁ, aûA`þ@ûCUþ cêLý ùMâû[ _âùcûUe C_ôû\ @ùU û gâú @û^¦ KjòQ«ò Kò Kµû^úe ]ýû^ Gùa ^ì@û C_ôû\^MêWÿòK cûùKðUKê @ûYòaû û ù~CñVûùe Kò KéhKcû^u ùagþ c^ _i¦úd ùjûA_ûeòa û Kµû^úe KéhK @ûagýKZû @^êeì_ Kû~ðý Keò PûfòQò û @ûA_òGfþ ùWûcûÁòKþ cûùKðU ijòZ @«üeûÁâúd aRûeùe c¤ aW \âêZ MZòùe Kû~ðý KeêQò û

cW‰ð AõùiKÖòiûAWþi : @ûMûcú _òXÿòKê C c Keòa

c

W‰ð AùŠKÖò iûAWþi fòcòùUWþ Kéhò eiûd^ ùlZâùe Kûc Keê[ôaû @MâYú Kµû^úMêWÿòK c¤ùe G_eò ejòòQò û Kµû^úe WûAùeKÖe PeYRúZ iòõj MêReûf ^òRe jiù~ûMúcû^u ijòZ @«üeûÁâúd Kéhò iù¹k^ùe bûM ù^aûKê _jñPòQ«ò û ùi Kéhò RûMeYKê KjòQ«ò Kò Kµû^úe @ûe¸ 28 ahð _ìaðeê ùjûAQò ~ûjûe CùŸgý bûeZúd KéhKcû^uê C c `if ù\aû ijòZ Kéhò C_ôû\^ @ûWKê cêjûñAaû Gaõ bûeZúd Kéhò icê\ûdKê cRbìZ Keòaû û 14

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

Gùa Gjò Kµû^úe cêLý eì_ùe Kéhò ùlZâùe eûÁâúd I @«üeûÁâúd Ée C_ùe ^òRe GK ÊZª _eòPd iéÁò KeòQò û Kµû^ú KúU^ûgK, `µê\^ûgK, KúU^ûgK _äûõUþ ùMâû[ ÁòcêýùfUe I aûùdûù_ÁòiûAWþ C_ôû\ KéhKcû^u cêjñû KeûAQò û Gjûe cêLý C_ôû\MêWÿòKùe aäëcþ, cûAùKâû UâòUþ, ùMâû ùcûe I ùiû`Öò gûcòfþ ejòQò û ù\ge _âûd icÉ eûRýMêWÿòKùe Gjò Kµû^úùe C_ôû\ aýajûe Keû~ûCQò û G[ôijòZ aògßùe 20eê @]ôK ù\gMêWÿòKe Kµû^úe C_iÚòZò ejòQò û ~\ò MêYa û K[û Kjòaû ùZùa Kµû^úe @^êi§û^ ùK¦â Cy Éeúd MêYa û ejòQò Gjò Kµû^ú aògßaRûeùe ^ò R e C_ô û \Mê W ÿ ò K ijò Z C c Ée C_ùe Kû~ðý Keòa û

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

cjò¦âû KéhKcûuê ^ì@û ùKøgk aòhdùe RYûAfû

ù\

ge @Zò RYûgêYû UâûKÖe Kµû^ú cjò¦âû @ûŠ cjò¦âû _¬ûae PŠòMWÿùe @ûùdûRòZ baý Kéhò _â\gð^ú iò@ûA@ûA GùMâûùUKþ 2016ùe bûM ù^AQò û Gjò Kéhò _â\gð^úùe cjò¦âû @ûŠ cjò¦âûe PûeòUò WòbòR^ cjò¦âû ùUâ^òõ, cjòò¦âû UýûKÖe, cjò¦âû, ùcûUið, cjò¦âû Uê jßòfe C_ùe cjò¦âû GùMâû iûfêýg^ \ßûeû icÉ C_ôû\ _â\gðòZ Keû~ûAQò û cjò¦âûe UýûKèiðe c¤ _â\gð^ Keû~ûAQò û GVûùe iìP^û ù~ûMý Kò cjò¦âû ~êaû Gjò ahð fõP K~ûAQò û KéhKcû^u _ûAñ c¤ Gjò UâûKÖe @ûKhðYe ùK¦â aò¦ê iûRòQò û ~\ò \êA PK aògòÁ ùcûUe WòbòR^e K[û Kêjû~ûA[ûG ùZùa cjò¦âû Uòdêaú 300 I cjò¦âû aûAKèe _â\gð^ Keû~ûAQò û

cjò¦âûe GMâò iûfêýg^ WòbòR^e icé¡ò I @^ý WòbòR^ ùUâ^òõùe c¤ KéhKcû^u ]ýû^ _ì‰ð eì_ùe ^òRe KéhKcû^uê cjò¦âûe @^ý Kéhò ~ªMêWÿòK _ì‰ð iêaò]û \ò@û~ûAQò û Gjò WòbòR^ ijòZ KéhKcû^uê `if iêelû, aúR, `ûcð ùcgò^ûe @û\òe ibòðiþ \ò@û~ûA[ûG û cjò¦âû ùUâ^òõe @«MðZ KéhKcû^uê UâûKÖeeê ù^A Kéhò ~ª _~ðý« bWÿûiìZâùe C_f² KeûAaûe iêaò]û _â\û^ c¤ Keò[ûG û Kµû^úe _leê @ûiò[ôaû _âZò^ò]ôMY _êeû ^òeúlY Keò KéhKcû^uê icÉ C_ôû\MêWÿòK aòhdùe mûZaý iìP^û _â\û^ Keò[û«ò û Gjò @aieùe cjûcjòc @[ð cªú _âYa cêLðûRú cjò¦âûe ÁfþKê _eòbâcY Keò Kéhòe @Zýû]ô^òK ùKøgkMêWÿòK aòhdùe RûYòaû _ûAñ cjò¦âû \ßûe KéhKcû^u \ò@û~ûA[ôaû iêaò]ûMêWÿòKê C_ùe aòùgh bûaùe RYûA[ôùf ö

cjò¦âûe @ûfû @]ôKûeúcûù^ c¤ G[ôùe bûM ù^A[ôùf û _Iß^ ùMûd^Kû, _âa§ ^òùŸðgK, cjò¦âû @ûŠ cjò¦âû, eûùRg ùRRêeúK, bûAiþ ù_âiòùWõUþ I Pú`þ GMþRúKêýUòbþ @`òiþe cjò¦âû @ûŠ cjò¦âû, eaò¦â ijûù^, bûAið ù_âiòùWõU cûùKðUòõ, `ûcð AKßò_ùcõUþ I ùiøeb a›, WòRòGcþ, aâûŠþ cýûù^RþùcõUþ Gjò cCKûùe C_iÚòZ ejò[ôùf û eaò¦â ijûù^ cjò¦âûe Gjò Kû~ðýKâcùe ù~ûM ù\A Gjûe aòhdùe aòÉéZ bûaùe aqaý _â\û^ Keò Kjò[ôùf, Kò Gjò _â\gð^úMêWÿòKùe KéhKcû^uê ^ì@û-^ì@û ùKøgkMêWÿòK aòhdùe aòùgh Z[ý I ^ì@û Kéhò ~ªMêWÿòK ù\LûAaû _ûAñ iêù~ûM còkòa û gâú ijûù^ cjò¦âûe aòhdùe Kjò[ôùf Kò cjò¦âûùe iaêùaùk KéhKcû^u _ûAñ Kû~ðý Keû~ûA[ûG û Gjû `k ùjCQò Kò ^ì@û ^ì@û ùKøgk aòhdùe iìP^û còkòaû [ûG I ^ì@û Kéhò ~ª_ûZòMêWÿòKcû^ ù\Lôaûe iêù~ûM còkòaû û gâú ijûù^ cjò¦âûe aòhd Kjò[ôùf Kò cjò¦âûùe iaêùaùk KéhKcû^u _ûAñ Kû~ðý Keò[ûG û Gjò @aieùe @ûRò cjò¦âû bûeZùe ^êùjñ aeõ iûeû aògßùe MâûjKcû^u jé\dùe eûRþ KeêQò û @ûgû ejòQò Kò ù\gùe KéhKcûù^ cjò¦âûKê ^òRe _âZò ùiaûKû~ðýùe iaêùaùk Rûeò eLôaû, G[ôijòZ ^ì@û ùKøgkMêWÿòKe Mêeê eì_ùe gòlû ù\APûfòQò cjò¦âû û

**

ÆÁúKeY ùiVûùe ù\aû CPòZþ ù~CñVûùe GjûKê gêYòaû I aêSòaû ùfûK GK ùLûfû cÉòÃe ùjûA[ôùa û

**

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

15

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com aé¡òùe _â~êq ùjC[ôaû KúU^ûgK, `µê\^ûgK, Lyð Kcþ ùjaû ijòZ ÁûecòWòGUþ C_ôû\ c¤ Zò@ûeò Keò[ûG û

KéhKu ùfûK_âòdZû fûb KeòQò _âûAcþ GùMâû

Ké

Gjò C_ôû\MêWÿòKùe cêLý eì_ùe KûùaðûjòUþ, _âòUû_þ, ^ògû^þ, _âûAcKòf, _âûAcþ 10 Rú, iûe[ú, _âòcòfþ, _âûAcþ@_þ, _âòùcû@ùKèû^þ, _âûA`òUþ @û\ò C_ôû\ ejòQò û _âûAcþ GùMâû bûeZ ijòZ @«üeûÁâúd aRûeùe c¤ Kûc KeêQ«ò û AõUecòWòGUþ aòRòù^þiùe Kµû^ú 20eê @]ôK C_ôû\ AùµâûUð Keò GjûKê `cðêùfUe eì_ùe i_äûA Keû~ûA[ûG û

hKcû^ue Gjò fûkiû ejòQò Kò ùKøYiò _âKûeùe ^òRe ùlZùe C c `ifKê ù^A @]ôK fûb KcûA _ûeòùa û KéhKcû^uê C c `if _ûAñ MêYa û~êq Kéhò eiûd^MêWÿòK _âùdûM Keòaû Lêaþ jó @ûagýK @ùU û KéhKcû^u Gjò @ûagýKKê ]ýû^ùe eLô 46 ahð _ìaðeê Bgße _âiû\ ùaeòIßûfþ Kéhò _âûAcþ GùMâû AŠÁâòRþ @ûe¸ ùjûAQò û @«üeûÁâúd Kéhò `if aòmû^ icûùeûjùe bûM ù^aûKê Kµû^ú _jñPòQò û Kéhò `if aòmû^ icûùeûjùe bûM ù^aûKê ù^A[ôaû Kµû^úMêWÿòK c¤ùe G`þiòG iòGiþI aò_êk ùaeúIßûfþ KjòQ«ò Kò Kµû^ú `if iêelû I Gjûe

jò¦êÉû^ `UðòfûARe iê_eWê_e `UòðcûA^þ

jò

¦êiÚû^ `UòðfûARe Kù_ûðùeg^þ bûeZ ieKûeu \ßûeû PûkòZ Kµû^ú @ùU û ^òKUùe @ûùc Kµû^úKê PŠòMWÿe iò@ûAiò@ûA GùMâûùUKþùe bûM ù^A[ôfû û ù~CñVûùe Kò KéhKcû^u c¤ùe C_ôû\ Gcûù^ _â\gðòZ KeòQ«ò û Kµû^úe eòRI^ûfþ cýûù^Re aò.ùK. _êùeûjòZ Gjò `UòðcûA^þ aòhdùe Kjò[ôùf û ùi Kjò[ôùf Kò `UòðcûA^þ _ì‰ð eì_ùe ùR÷aòK Lû\ý @ùU û Gjò C_ôû\Kê ùifþ I iòUþ ùKøgk \ßûeû _âÉêZ Keû~ûAQò û Gjò C_ôû\ 16

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

C_ù~ûM aòùRû_Pûe, aélù_ûPûe _ûAñ ejòQò û bìcò iê]ûe _ûAñ Keû~ûAQò û Gjò C_ôû\ùe bìcòe CaðeZûe gqò Z aXÿò[ûG G[ôijòZ `ifùe ùeûM _âa§^ I Lû\eê ùjûA[ôaû lZòeê c¤ elû Keò[ûG û Gjû RcòKê cêfûdc I C_ôû\ùe aé¡ò Keò[ûG û `ifùe 10 _âZòZgZ _~ðý« aé¡ò ùjûA[ûG I WòG_úe ùKøYiò @ûagýKZû _Wÿò ^[ûG û aò.ùK. _êùeûjòZ KjòQ«ò Kò jò¦êiÚû^ `Uòð~ûARe Kù_ðûùeg^þe Gjò C_ôû\ KéhKcû^uê c¤ ^òRe GK @fMû _eòPd ù\A[ûG û KéhK GjûKê aýajûe Keò Lêiò ejò[ûG û Gjû GK G_eò C_ôû\ @ùU, ~ûjû`kùe KéhK ajêk _eòcûYe `if C_ôû\^ Keò_ûùe û

**

ù~Cñ aýqò ùKùa bêfþ Ke«ò ^ûjó ùKùa KòQò ^ì@ûe KeòaûKê ùPÁû c¤ ùi Ke«ò ^ûjó û

**

Kµû^ú icûPûe

KéhK bûAcûù^ Kjòùf aòùKUúe Raûaþ ^ûjó KUùe GK Kéhò Kµû^úùe RYûgêYû Uûdûe Kµû^ú aòùKUú Uûdûiðe _leê KéhKcûù^ GK Kéhò i¹òk^úùe bûM ù^A[ôùf û Gjò @aieùe KéhKcûù^ Lêaþ \cû\ûe Kµû^úe _âgõiMû^ KeòQ«ò û ~ûjûe Kò Raûaþ ù\A ùja ^ûjó û Cq Kû~ðýKâcùe aòùKUúe ^òRÊ UûdûiðKê _â\gð^ Keû~ûA[ôfû, ù~Cñ[ôùe Kéhò ~ª ùcgò^ûeúùe _â~êq UûdûeMêWÿòK KéhKcû^u i¹êLùe ù_gþ Keû~ûA[ôfû û GcòZòùe KéhKcû^ue icÉ UûdûiðMêWÿòK i¹êLùe ù_gþ Keû~ûAQò û G_eò KéhKcû^u icÉ Uûdûe aòhdùe aòùKUúe Áfþ C_ùe iìP^û ù\aûe GKRêUþ ùjûA Kjò[ôùf Kò«ê aòùKUú `ûcð ùcgò^ûeú C_KeYùe GjûKê aýajûe ùjC[ôaû aWÿ UûKÖe GMâòùcKè aòhdùe Lûiþ bûaùe iìP^û _â\û^ Keò[ôùf û iìP^û ù~, Uûde ^òRe C c MêYa û~êq Uûdûe _ûAñ @Zò RYûgêYû û

^ò

www.krishijagran.com Kµû^úe _âZò^ò]ô @c^\ú_ iòõj Kjò[ôùf Kò @ûce Uûdûe KéhKcû^u _â[c _i¦ @ùU, G_eò ùKak G[ô_ûAñ ùjûAQò Kò @ûùc ^òRe MâûjKcû^uê @ûagýKZû jòiûaùe Gjò C_ôû\MêWÿòK Zò@ûeò KeòQê û ù~ùZùaùk Kò Kéhò RûMeYùe _â\gð^úKê @ûiò[ôaû KéhKcû^u Gjò Kµû^úe Uûdûee MêYa û aòhdùe _Peû ~ûA[ôfû Kò KéhKcûù^ Kjò[ôùf Kò aòùKUú Uûdûiðe MêYa ûe cûcfûùe aòùKUúe Raûa ^ûjó û Gjò ùcøKû C_ùe Kµû^úe @]ôKûeòMY iûõÄéZòK Kû~ðýKâcùe bûM ù^aûKê c¤ ùKøYiò @bûa Keò ^[ôùf û KéhKcû^u _ûAñ iwúZ _âZòù~ûMòZûe @ûùdûR^ Keò[ôùf G[ôùe aòùRZûcû^uê i¹û^òZ Keû~ûA[ôfû û

WòiòGcþ gâúeûc RòZòùf C c Áfþe _êeÄûe `ifMêWÿòKe aúR KéhKcû^u cêjûñ KeêQò û

Wò

iòGcþ gâúeûc Kµû^úe ^ûc KûjûKê _PûeòaûKê _Wÿòa ^ûjó û Êû]ú^Zûe _ìaðeê Gjû ù\gùe ^òRe ùiaû _â\û^ Keò @ûiòQò û Gjò Kµû^úe KéhKcû^u jòZ _ûAñ Lêaþ Kûc KeêQò û WòiòGcþ gâúeûcþ Kéhò ùlZâe Kûc Keòaû ijòZ @MâYú Kµû^ú @ùU û cêLý eì_ùe Kéhò eiûd^ CaðeK I

Kµû^úe iò@ûAI GùMâûùUKþ 2016ùe bûM ù^A Kµû^úe KéhòKê ^ì@û ùKøgkùe @aMZ Keû~ûAQò û _â\gð^úùe ^òRe iaêVûeê C c _â\gð^Kê ù^A WòiòGcþ gâúeûce i¹û^òZ c¤ Keû~ûA[ôfû ö Kµû^úe ùiûa^ PKâa ðú, ijûdK ^òùŸðgK Gaõ aýaiûd cêLýû, `ûcð ùiûfêýg^ WòiòGcþ gâúeûc bûM ù^A[ôùf û ùiûb^ PKâa ðú KjòQ«ò ù~, KéhKcû^u _ûó Gjò Kµû^ú fMûZe _âdûgZe @ùU Kò @]ôKeê @]ôK ù\ge KéhKcû^u ^òKUùe Gjò ùKøgk _jñPò _ûeòa û ùiûb^ PKâa ðúu @^êiûùe WòiòGcþ gâúeûce GK Uúcþ ùlZKê ~ûA KéhKcû^u ùbUò Gcû^u Kéhò @û]ê^òK ùKøgk I ^ì@û Z[ý RûYòaû ^òcù« C›ûjòZ Keòaû _ûAñ @aMZ KeûA[ô ù f û Kµû^úe _ì e û ]ýû^ Gjò icdùe KéhKcû^ue

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

17

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

ù`ûið IPûWð C_ùe i«êÁ @Q«ò KéhK

ù`û

ið UûKèið bûeZùe @MâYú UûKÖið ^òcðZû Kµû^ú @ùU ö MZ 58 ahð bòZùe KéhKcû^u _ûAñ Cy Ée C_ùe Kµû^ú ^òKUùe GK baý Kéhò _â\ûgð^úùe bûM ù^AQò ö ~ûjû`kùe Kµû^ú ^òRe UâûKÖee ajê cŠke _â\gð^Kê cù^ _KûA ù\AQò , Kò«ê ù`ûiðe ùQûU UûKèe IPûWð cò^ú KéhKcû^u @ûKhðYe ùK¦â aò¦ê _ûfUòQò û

Gjò Kéhò _â\gð^úùe ù`ûið ùcûUiðe ùPdûecýû^þ @bd `òùeûWò@û Kéhò ùlZâ C_ùe @û]ûeòZ K^þ`ùe^èKê iù´û¡òZ Keòaû ijòZ ùi @^ý ù`ûiðMêWÿòKê _â\gð^ú Áfþ C_ùe Kµû^úe @]ôKûeúcûù^ KéhKcû^u Azû C_ùe ù`ûið UýûKÖeu aòhdùe mû^ ùKøgk C_ùe iìP^û ù\AQ«ò û KéhKcû^u G ù^A @ûMc^Kê ù^A aòùgh iì P ^ûcû^ _â \ û^ Keû~ûAQò û Ké h Kcûù^ Gjò Kû~ðýKâcùe ajêk bûaùe ù~ûMù\A[ôaû RYû_WÿòQò û KéhKcûù^ ù`ûið IPûWðe aòhdùe @]ôK Z[ý GKRêUþ

Keò[ôùf û 27 ahðe _ûIßûe KûUûMeúe Gjû iaêVûeê C c UâûKÖe 3iòfòŠe, 4 ùÁûKþ, 2200 @ûe_òGcþ AõRò^þ ùeUþ ejòQò û Kµû^úe _âZò^ò]ô gògòe ùPû_Wÿû KjòQ«ò ù~, Gjò_eò Kéhò _â\gð^úMêWÿòKùe KéhKcûù^ I Kéhò Kµû^úcûù^ c¤ GK C c _â\gð^ Keò[ôùf ~ûjû`kùe KéhKcû^uê ^ìZ^ Z[ý _â\û^ Keòaûe RûYòaûKê iêù~ûM còkòQò û @^ý_lùe Kµû^úMêWÿòK _ì‰ðbûaùe KéhKcû^uê @ûagýK ù~ûR^ûe ùcøKû còkò_ûeòQò û ù`ûið UâûKÖe _ì‰ð bûaùe KéhKcû^u _ûAñ ic_ðòZ Kµû^ú @ùU û

gqòcû^þ Áfþùe KéhKu bòWÿ Rcòfû

qòcû^ `ûcðùe ùcgò^ûeú Zò@ûeòKeò[ôaû ù\ge @Zò gRYûgê Yû Kµû^ú @ùU û _¬ûae PŠòMŠùe GùMâûùUKþ Kéhò _â\gð^úùe Kµû^ú bûM ù^A icÉ Kéhò ~ª_ûZòMêWÿòKê _â\gð^ KeòQò û Kéhò _â\gð^úùe Kµû^ú _leê _âZò^ò]ô Kê^ûf bûM ù^A[ôùf û

gqòcû^þ Áfþ @ûiòaû ijòZ KéhKcû^ue ùeûUûùIßUe C_ùe Lûiþ bûaùe ]ýû^ ejòQò û gqòcû^e ùeûUûeú Uòfee ajê iòeòRþ C_ùe _â\gð^ Keû~ûAQò û G[ôùe Pûµòd^þ iòeòRþ, cò^ú iòeòR, aò iòeòRþ I dê iòeòRþe Lêaþ ùeûUûeú Uòfe ejòQò Kò Gjûe iûcþ^ûùe _â\gð^ú Keû~ûAQò û gqòcû^e _âZò^ò]ô KêYûk KjòQ«ò Kò gqòcû^ KéhKcû^u _û\ ijòZ _û\ cògûA PûfòQò û ù~_eò KéhKcu @ûagýK ejòQò Kò Kµû^ú ùijò_eò KéhKcû^uê C_ôû\ cêjûñ Keòùa û gqòcû^e icÉ C_ôû\ùe @Zýû]ê^òK ùKøgk~êq @ùU û Kµû^ú KjòQò ù~, gqòcû^ C_ôû\ bûeZùe ^êùjñ aeõ dêùeû_, @û`âòKû I Giò@ûe 20Uòeê @]ôK ù\gMêWÿòKùe KéhKcû^u ùfûK_âòdZû ejòQò û Gjò Kµû^ú _âûd 20eê @]ôK ù\gMêWÿòKe Kû~ðý Keòaû ijòZ bûeZúd Kéhòe @û[ðòK iÚòZòKê cRbêZ Keò eLôa û

18

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

@\ûcû Kéhò C_ôû\ aýajûeùe fjeòa `if \ûcû AŠò@û Kéhò ùlZâùe ùagþ RYûYêYû Kµû^ú û Gjò @ Kµû^ú aògße _âûd 40eê @]ôK ù\gùe Kû~ðýlc ùjCQò û aògßKê Kéhòe GK ^ì@û eì_ ù\AQò @\ûcû û G[ôijòZ bûeZe icÉ eûRýMêWÿòKùe Kµû^ú c¤ùe ^òRe GK @fMû _eòPd iéÁò KeòQò û @\ûcû `ifKê iêelû

ù\aû ijòZ KéhKcû^u ùe¬ùe `if iêelû ù\A[ûG û ^òKUùe Kµû^ú GK Kéhò _â\gð^úùe bûM ù^A KéhKcû^uê `if iêelû _ûAñ KéhKcû^u iìP^û _â\û^ KeûAQò û Kµû^ú _leê i¬d eùjRû, @ûùiûiòGUþ ùRù^eûfþ cýûù^Re, @\ûcû AŠò@ûe C_ùe Kêjû~ûAQò û @\ûcû AŠò@û KúUû^ûgK, `µê\ú^ûgK I ùeûMù_ûK^ûgK C_ôû\ KéhKcû^u _ûAñ aRûeùe C_f² ùjCQò û Kµû^úe cLêý C_ûô\MWêKòÿe aûâŠùe 2.4 W.ò @M,Ü @Mfò, @cù^û^, @Mi,þ GùUõRû, GZùâ^K,è ùa^ùc^,þ ùaûùeM^, aµ^þ, Kûeùaûùc^þ, iûAcûM^, \òeêùeKè, G^þ`êRþ, ùfcùWKè I jeGòde cLêý C_ûô\ ejQòò û @û\ûcû AŠ@òûe Kµû^ú _leê Kµû^ú _Zâ^ò]òô i¬d eùjRû, @ûùiûiGòùUWþ ùRù^eûf cýûù^Re KjQò«ò Kò @\ûcû bûeZ KhéKcû^uê C c C_ûô\ cjêûñ Keaòû _ûAñ _Zâaò¡ ùjûAQò û

`if iêelû _ûAñ _êeû icû]û^ C_f² KeêQò aòGiþG`þ

aò

GGiþG`þ Kéhò ùlZâùe G_eò Kµû^ú ejòQò, ~ûjûKò aògßùe Kéhòe iÚòZòKê cRbêZ Keò eLôa û aòGGiþG`þ cêLý eì_ùe `if iêelû C_ôû\ùe KúU^ûg. `µê\ú^ûgK I KúU^ûgK C_ôû\MêWÿòKê bûeZúd KéhKcû^u ^òKUùe _jñPûAQò û ^òKUùe aòGGiþG`þ KéhKcûù^ PŠòMWÿe GK baý Kéhò _â\gð^úùe bûM ù^AQ«ò û Gjò Kéhò _â\gð^úùe Kµû^ú _leê eûùR¦â ùafûùMfþ c¤ bûM ù^A[ôùf û

Kµû^úe @]ô K ûeúcûù^ Ké h Kcû^uê ^ò R e C_ô û \Mê W ÿ ò K aò h dùe _ì ‰ ð Rò m ûiê KeûA[ô ù f û aòGGiþG`þe KúU^ûgK, ùeûMù_ûK^ûgK I `µê\ú ^ûgKùe 25eê @]ôK C_ôû\ ejòQò û Gjò C_ôû\MêWÿòKe iêelû Iù_eû, RòõUe I `äKè cêLý aâûŠ ejòQ«ò ~ûjûuê Gjò Kéhò _â\gð^úùe KéhKcû^u i¹êLùe _â\gòðZ Keû~ûAQò û aòGiþG`þe KõUâò ùjWþ eûùR¦â ùafûMf KjòQ«ò Kò Kµû^ú _ì‰ð bûaùe KéhKcû^u @ù_lûKê @^êeì_ Kû~ðý KeêQò û ù~_eò `ife iêelû RùY KéhK _ûAñ Pò«ûe aòhd ejòa,

G[ô_ûAñ aòGiþG`þ _ì‰ð bûaùe KéhKcûù^ Gjûe icû]û^ cêjñû ùjùa û

**

_âZòbû icÉ ^ReKê @ûùi Kò«ê iê¦eZû ùKjò ùKjòKê ù\Lû~ûA [ûG

**

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

19

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

C c `if _ûAaû _ûAñ aûde C_ôû\ @û_Yû«ê

aû

de Kµû^ú @Zò RYûgêYû Kéhò eiûd^ Kµû^ú @ùU ~ûjûKò bûeZ ^êùjñ aeõ aògße Kéhò iÚòZòKê cRbêZ Keò eLôQò û bûeZe aûde Kµû^ú _âûe¸ 1896eê ùjûAQò û ^òRe \êAUò WòbòR^ Kâ_þiûA^è I iúWþ ijòZ Gjò Kµû^úe @ûe¸ ùjûAQò û ^òKUùe GK Kéhò _â\gð^úùe Kµû^ú bûM ù^AQò, ù~CñVûùe Kµû^úe @]ôKûeúcûù^ cêLý C_ôû\MêWÿòK ijòZ @aMZ Keû~ûA[ôfû û ~\ò `if iêelû C_ôû\MêWÿòKe K[û Kjòaû ùZùa Kµû^ú ^òKUùe _âûd 70eê @]ôK C_ôû\ ejòQò û ù~Cñ[ôùe `µê\^ûgK, KúU^ûgK, ùeûMù_ûK^ûgK aýZúZ `if aé¡ò~êq C_ôû\ c¤ iûcòf ùjûAQò û Gjò Kµû^úe C_ôû\ cêLý aâûŠ eûKèòfþ, Kû`òùWûe,

@ûMûcú _òXÿò ùKûfØ ùP^ ùKøgk _â\û^ Keòa ùUiþùiûfþ

bû

eZe Kéhò ùlZâùe ajêZ aWÿ bûM ejòQò, Gjû Z icùÉ RûY«ò ù~CñVûe C_ôû\òZ `ifMêWÿòK I @^ý C_ôû\MêWÿòKê GK f´û icd _~ðý« iêelòZ eLôaû GK aWÿ iciýû ùjûAQò û KûeY ùKûfØ ùP^þe Gjò iciýûKê \ìe Keòaû Kµû^ú Lêaþ _âùPÁû PkûAQò ö GcòZòùe iZZü

20

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

GfûõùUû, ùKû`òùWûe, ù`cþ, Rµþi, ù^Uúùaû, @ûWþcûde, fûaòð^þ I fê^û GKè_òedõi cêLý C_ôû\ @ùU ö Kµû^ú _leê igúZ ^ûeõM Gjò Kéhò _â\gð^úùe bûM ù^AQò iZúg ^ûew KéhKcû^u c¤ K[û KòQò KéhKcû^u _leê iKeûcôK _âZêýZe còkòQò û Gjû _ùe KéhKcûù^ KjòQ«ò Kò aûdee C_ôû\ `if iaêùaùk C c `k _â\û^ Keò[ûGû G_eò MêYa û ù~ûMêñ jó aûdeKê KéhKcûù^ GK \éXÿ aògßûi ùaûfò Pd^ KeòQ«ò û _âdûi KeòPûfòQò ùUiþùiûfþ û Gjò Kµû^ú Kéhò @û]ê^òK ùKûfØùP^e iêaò]û _ûAñ KéhKcû^uê ùcûjeû KeòQò û bûeZe _âûd icÉ eûRýMêWÿòKùe ùUiþùiûfþ Kûc KeêQò û ùUiþùiûfþ \ßûeû \ò@û~ûA[ôaû ùKûfØ ùP^þ ibòðiþ Reò@ûùe C_ô û \ 100 iê e lò Z ejò [ ûG, G[ô i jò Z Gjûe elYùalYû c¤ ùagþ Kc @ûiò[ûG û Kµû^úe bûAiþ ù_âiòùWõU cûùKðUòõ Giþ.Giþ. Êûcú KjòQ«ò ù~, Kµû^ú \ßûeû \ò@û~ûA[ôaû ùKûfØ ùP^þ iêaò]ûùe 60 _âZògZ _~ðý« @_ùeUòõ ùKûÁþ Kc @ûiò[ûG, G[ô_ûAñ Kµû^úKê ajê i¹û^ùe i¹û^òZ Keû~ûAQò û PŠòMWÿe Kéhò _â\gð^úùe ùUiþùiûfþe Áfþ C_ùe KéhKcû^uê mûZaý _ì‰ð iìP^û _â\û^ Keòaû @aieùe Lêaþ bòWÿ _â\gð^ ùjûA[ôaû ù\LôaûKê còkò[ôfû û ùUiþùiûfþ \ßûeû _â\û^ Keû~ûC[ôaû ùKøgkùe KéhKcûù^ Lêaþ `ûA\û _ûA_ûeòùa û @]ôK RûYòaû _ûAñ @û_Y 9167837025 (GiþGiþ Êûcú )u ij ù~ûMûù~ûM Ke«ê û

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

dê_òGfþ ù^fû Kéhò _â\gð^úùe bûM dê

_òGfþ bûeZùe Kéhò Kµû^úMêWÿòKùe fòWÿòõ Kéhò Kµû^ú @ùU û dê_òGfþ bûeZùe ^êùjñ, aeõ aògße 30eê @]ôK ù\gùe Kû~ðý ejòQò û Kµû^úe cêLý eì_ùe Kéhò eiûd^ ùlZâùe KúU^ûgK, ùeûMù_ûK^ûgK, `µê\ò^ûgK ijòZ `if aé¡ò~êq C_ôû\ KéhKcû^u cêjñû Keòaû `kùe Gjò C_ôû\MêWÿòKe cêLý aâûŠþ KÖeêKè, Wêcþ, Mêeê, AcòùMû, ùRûg, Kò^ûùWû _æi, ùf^þie, ùÆûfòUþ, C_ôû\, aòeûU, SUKû, iû[ú, Êú_þ, ùUûUf, dê^òKU, ice I iû`þ cêLý C_ôû\ @ùU û

Kµû^ú _leê Gjò _â\gð^úùe bûM ù^AQ«ò Giþ.

MùYg^þ bûM ù^A[ôùf û Giþ. MùYg^þ, KjòQ«ò ù~, ùKøYiò _âKûe dê_úGfþ _ì‰ð bûaùe KéhKcû^uê ic_ðòZ KeòQ«ò û Giþ. MùYg^þ KjòQ«ò Kò dê_òGfþ _â[c _âû[còKZû Kéhò _â\ Kµû^ú @ùU û ~\ò KéhKcûù^ bf Kéhò C_ôû\ _ûAaûKê Pûjûñ«ò ùZùa Rûjòe @ùU Kò Gcû^ue Azû

@^êiûùe C_ôû\^ _âû¯ ùja ~ûjû `kùe KéhKcû^u @ûd c¤ aXÿò[ûG û C_ôû\MêWÿòKe MêYa û aòhdùe Kj«ò dê_òGfþe icÉ C_ôû\e MêYa ûùe _eò_ì‰ð @ùU û ù~CñVûùe Kò @^êi§û^ I aòKûg ùK¦âe _âgÜ ejòQò Kò dê_úGfþe @^êi§û^ Gaõ aòKûg ùK¦â aògßÉeúd @ùU û

MêYa û~êq C_ôû\ _ûAñ @Zò _eòPòZ ^ûcbûeZ eiûd^ fòcòùUWþ bû eZ Mî_þe RYûgêYû Kéhò eiûd^ Kµû^ú bûeZ eiûd^ fòcòùUWþ ^òKUùe jó GK @«üeûÁâúd Kéhò eiûd^ i¹òk^úùe bûM ù^AQò I Kµû^úe C_ôû\MêWÿòKe _â\gð^ c¤ KjòQò û ù\g-aòù\geê @ûiò[ôaû ùWfòùMUþi bûeZ eiûd^e C_ôû^MêWÿòK aòhdùe iìP^û ù^AQ«ò û Gjò @aieùe fòcòùUWþ I i¬d Mê¯û, @ûiòÁûŠ bûAi ù_âiòùWõUþ, AõUe^ýûg^ûf aòRòù^þiùe i¹òkúZ ejòùa û iìP^ûù~ûMý Kò bûeZ eiûd^ bûeZùe jó ùKak ^êùjñ aõe aòù\gúcûù^ c¤ Gjò Kû~ðýKâcùe ù~ûM ù\AQ«ò û0

Kµû^ú ùWûùcÁòK cûùKðU ijòZ AõUe^ûg^ûf cûùKðUþùe c¤ C c iÚòZò ejòQò û ~\ò ùWûùcÁòKþ cûùKðUþ K[û Kjòaû Kµû^ú ^òKUùe KúU^ûgK, LyðKcþ I `µê\^ûgKe GK @]ôK Lyð ejòQò û Gjû aýZúZ Kµû^ú AõUecòWòGUþ I ùUKþ^òKûf eì_ùe c¤ Kû~ðý KeêQò û Kµû^úe ^òRe aògßÉeúd @^êi§û^ ùK¦â c¤ ejòQò Kò Gjûe MêYa ûKê ùKak ù\g ^êùjñ aòù\gùe c¤ ^òRe iªZ _eòPd iéÁò fûb KeòQò û

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

21

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

\úNð\ò^ _~ðý« Pûfòa G^þaòiú aòdeòõ g^ûf AõRò^òedòõ AŠÁòâRþ fòcòùUWþe ùcgò^ûeú ^ýû Cù\ýûMe @Zò RYûgêYû ^ûc @ùU û Gjò ^ûc aòfðû Mâê_þe @Zò _eòPòZ Kµû^ú @ùU û ^òKUùe Kµû^ú GK baý Kéhò _â\gð^úùe bûM ù^A[ôfû û Kµû^úe Áfþeê Z[ý @^ê~ûdú Gjò _â\gð^úùe Lêaþ ùfûK bòWÿ Rcò ejò[ôùf û Gjò cCKûùe Kµû^úe _âZò^ò]ô @ûgòh iòõNû^òdû Kµû^ú C_ôû\MêWÿòK aòhdùe aòh\þbûaùe iìP^û _â\û^ Keò[ôùf û ùi Kjò[ôùf Kò Kµû^úe cêLý C_ôû\ aòdeòõiþ @ùU û ^ýûg^ûf A¬ò^òedòõ fòcòùUWþe Gjò icdùe 21eê @]ôK ù\gMêWÿòKùe Kû~ðý KeêQò, Kµû^úe GK fòWÿòõ aòdeòõ C_ôû\K eì_ùe 1000eê @]ôK iûARþ~êq aòdeòõiþe _âZòahð C_ôû\^ Keò[ûG û Kµû^úùe 2700eê

UûAU^þ aûùdûùUKþ Kéhò ùlZâùe Lú_âMZò aé¡ò jûif KeòQò Kµû^ú

Uû

AU^þ aûùdûùUKþ fòcòùUWþ Kéhò ùlZâùe Lú_â MZòùe Kûc KeòPûfòQò Kµû^ú û ^òKUùe jó Kµû^ú PŠòMWÿùe ùjûA[ôaû Kéhò ùckûùe bûM ù^AQò û Gjò

@]ôK Kcðú Kûc Keò[û«ò û ù~ùZùaùk Kò Kµû^úe aòKûg I @^êi§û^ ùK¦âe _âgÜ @ùU, Kµû^ú ^òKUùe @Zýû]ê^òK ùKøgk~êq @^êi§û^ ùK¦â ejòQò û C_ôû\e MêYa û aòhdùe ~\ò Kêjû~ûG ùZùa Kµû^ú G[ôùe ùKøYiò Leû_þ ùKjò _âcûYòZ Keò_ûeòùa ^ûjó û Gjò KûeY ù~ûMêñ @ûRò G^þaúiú aòdeòõiþ ùKùak bûeZ ^êùjñ, aeõ @«üeûÁâúd cûùKðU fòcòùUWþùe Uê jêAfeeê ù^A Keò, [âú jßòfe, ù`ûe jßòfe, @ùUû, Kûe, UâûKÖe, aûYòRòýK aûj^, UâûKÖe I ùcgò^þùe C_~êq MêYa û~êq aòdeòõe ^òcðûY Keò_ûeòQò û

_â\gð^úùe ^òRe Kéhò C_ôû\Kê KéhKcû^u _â\gðòZ KeòQò û Kµû^úe _âZò^ò]ô jhð _ûVK I Zûue Uòcþ KéhKcû^u Kµû^ú _leê C_ôû\MêWÿòK aòhdùe aòùgh mûZaý Z[ý _â\û^ Keò[ôùf û Gjò icdùe Gjò Kµû^ú Kéhò ùlZâùe cêLý eì_ùe GùMâû ^êýÁòGõUþi iûAfþ ^êýUâògòd^, _äûõUþ ùMâû[þ _âùcûUe, _äûõUþ Uòiêý KfþPe @`þ aûùdûfRòKûfþ C_ôû\MêWÿòKùe Kû~ðý Keò PûfòQò û Kµû^ú ^òKUùe 35eê @]ôK ù\gMêWÿòKùe ^òRe Kû~ðý Keò PûfòQò û UûAU^þ aûùdûUò K þ Ké h ò C_ô û \Mê W ÿ ò K e aýZúZ _gê_ûk^e Kû~ðý c¤ KeêQò û _gêcû^u _ûAñ @ûagýK ù_ûhK Z ßMêWÿòK Kµû^ú Zò@ûeò KeêQò û Gjûe cêLý aâûŠ ^êýcòù^û`Uð, iúWþ GWþi, ùcûùe^þ @cúù^û GiòWþ, ù__ùUû^þ I ù_ûfòaò^òd ijòZ c¤ ùSûU @û\ò C_fa¡ ùjûA[ûG û @]ôK RûYòaû _ûAñ 9990181075(jhð _ûVK, aýû_ûe, aòKûg _âa§K)u ij ù~ûMûù~ûM Ke«ê û

22

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

KéhKu _ûAñ beiû _ûfUòQò GùMâûùMUþ

MâûùUKþ K‰ðûUKe Kµû^ú @ùU R~ûjûKòdKGéhùKcû^ue Pò«û]ûeKê aêSòaû ijòZ GK G_þ ^òcðûY KeòQò û Gjò G_þ Reò@ûùe KéhKcûù^ ijRùe Kéhò i´§úd Z[ý C_ùe mûZaý iìP^û ijRùe _ûA_ûeêQ«ò û Rd GùMâûùUKþe _âZò^ò]ô gòa _âKûg Gfþ Gjò Z[ý _â\û^ KeòQ«ò û Gjò Kµû^ùe Kéhò ùckûùe ^òRe G_þKê _â\gðòZ Keò[ôfû û Rd KjòQ«ò Kò iòõP^, `if, CaðeK I Kéhò eiûd^, _gê_ûk^, `if cìfý I EZê @û]ûeòZ icÉ _âKûe Z[ý Gjò G_þ Reò@ûùe KéhKcû^uê còkò_ûeòa û Lûiþ K[û Gjû @ùU Kò Gjò G_þ ùKøYiò AõUeù^Uþe @ûagýKZû ^ûjó û @WÿòI Reò@ûùe c¤ Gjò G_þ Reò@ûùe

ijRùe Z[ý jûiòf Keò ùja û Kµû^úe cêLý CùŸgý ejòQò Kò KéhKcû^u _ûAñ GK G_eò ùiûiò@ûfþ _äûUþ`cð _â\û^ KeòaûKê ~ûCQò Kò KéhKcûù^ @]ôKeê @]ôK Kéhò @û]ê^òK Z[ý jûiòf Keò iàûUð Kòhû^þ ùjaûKê ^ò‰ðd ^òùR ù^A_ûeòùa û

25ahð _ì òð @aieùe ùjaûKê [ôaû 25ahðùe 25 fl i\iý ù~ûR^û

Kéhò RûMeY

_eòaûe ijòZ iõù~ûM ùjaûe iêL\ cêjì ð bûeZe KéhK ^òR K[û C_ùe @û]ûeòZ ‘Kéhò RûMeY’ cûiòK _ZòâKûe 25 ahð _ì ðò @aieùe _ûVKcû^u _ûAñ @ûYòQò Cc @aie û KòQò C c _âgÜe C e ù\A Kéhò RûMeY ijòZ iûcòf ùjûA~û@û«ê û @ûi«ê Gjò @aie aòhdùe RûYòaû ö

ùKCñ Kµ^ûú ‘_ûIßûe Uòfe iúWþ Kcþ `UòðfûARe Wâòfþ’ fõP KeòQò ? ùL\êZþ aâjàú_êeú cjò¦âû _ùUfþ GùMâû ùUKþ K’Y _Xÿòaû- Kéhò RûMeY GK MâûcúY _ûeòaûeòK _ZâòKû @ùU ~ûjû Kò @û_Yuê Kéhò icûPûe, Kµû^ú icûPûe, ^ì@û C^ÜZ aòj^e _eòPd ù\A[ûG, KúU^ûgK, `ifMêWòK iûcdòK Z[ý C\ýû^òK, cjê cûQò _ûk^, _gê_ûk^, aýûaiûdòK Z[ý, iûlû}ûe, _âMZògúk KéhKcû^u I igq cjòkûcû^ue C_f²ú, ÊûiÚý, ^ì@û C_ôû\, `òfà mû^, eûR^úZò, Lû\ý-iµ\ @û\ò ijòZ ^ìZ^ PûKòeò i´§úd Z[ý c¤ G[ôeê còkò[ûG û Kò_eò RWòZ ùjùa - Gjò _ZòâKûùe _âZò cûiùe Kéhò i´§úd aòhd C_ùe @û]ûeòZ 1 _âgÜ _âKûgòZ Keû~òa û Cq _âgÜe Raûa Gjò @uùe Keû~òa ~ûjûKê ù\LôKeò @û_Y @ûcKê cýûùiRþ _VûA_ûeòùa û _â[c 100 RYu iVòKþ C e ù\A[ôaû _ûVKcû^uê GK ahðe i\iýZû, @fMû 100-200 _ûVKcû^uê 6 cûieê 3 cûie i\iýZû ^òügêKæ \ò@û~òa ö G[ôijòZ 10,000_ûVKcû^uê GK cûi _~ðý« _ZâòKûKê aò^û cìfýùe \ò@û~òa û Gùa ù`û^þ CVû«ê Gaõ ùMûUòG ijR _âgÜe C e \ò@«ê Gaõ Kéhò RûMeYe i\iýZû jê@«ê û

Kéhò RûMeY ijòZ RWÿòZ jê@«ê I i\iýZû ù^aû _ûAñ ù~ûMûù~ûM Ke«ê- @aþ\êiþ ic\ 9891889588, _âgû« gcðû 9891263263

21 Years. 12 Languages. 21 States. 22 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

23

Kµû^ú icûPûe

bûeZe ^òcðûY iûeû aògße _ûAñ : ùaùfäûUû

jû

eûjûeò ^òRe 105 ahð bòZùe @ûRò ùaùfûUû aògß Kéhòùe iê]ûe I aé¡ò _ûAñ aýajûe ùjûAQò ö Kµû^úe 1908ùe ù_÷UâòùKûeê @ûe¸ ùjûAQò Gjò Kµû^úùe KfÖòùbUe, _äûRû I ùj÷ùeûe ùaäWþ ijòZ ejòQò û Gjò Kµû^ú ùÆ^þ, ùW^þcûKð, eêhþ, PûA^û, dê.Giþ.aâûRúfþ I bûeZùe Kû~ðý KeêQò û ^òKUùe jó Kµû^ú PŠòMWÿùe ùjûA[ôaû Kéhò ùckûùe bûM ù^A[ôfû û Gjò @aeiùe Kcùkg cògâû, KõUâòùjWþ, ùaùfäûUû AŠò@û bûM ù^A[ôfû û

www.krishijagran.com ^òRe MâûjKcû^uê Gjûe fûA`þ UûAcþ Iß û ùeõUò ù\A[ûG û Gjò C_ôû\MêWÿòKê ùaûùeûWê e ùKøgk~ê q Áòfþùe Zò@ûeò Keû~ûAQò û ùaùfûUû WòKè @^ý WòKèe cêKûaòfû @^êiûùe 50 _âZògZeê @]ôK iûcMâú Zò@ûeò Keò[ûG û G[ô_ûAñ bûeZùe ùaùfäûUû MâûjKcû^ue beiû ù~ûMý ùjûA_ûeòQò û ùaùfäûUûe gûLû C_ôû\^ gûLû cjûeûÁâe ^ûgòKùe ejòQò, ù~ùZùaùk Kò PûeòUò @^ý _äûõUþ @^ý ù\g ejòQò û

Kcùkg cògâû KjòQ«ò Kò Kµû^ú cêLý eì_ùe WòÄ ùjùeû ùaäWþi, _äûõUþ iòWþ Wòâfþ, iêMûeùK^û jûùaðÁe, KfþUòùbUe, ùjùeû ijòZ @^ý Kéhò C_KeYMêWÿòK _â~êq ùaäWþ I WòÄ KUe Zò@ûeò Keò[ûG û ùaùfäûUûùe C_ôû\MêWÿòKe MêYa û aòhdùe Kcùkg cògâ KjòQ«ò Kò @ûce C_ôû\e MêYa ûùe ùKøYiò Kcò QûWÿò ^ûjêñ, G[ô_ûAñ ùÁûùeRþ ùiûfêýg^, G^b‰ðùcõUþ Gaõ Mâú^þ ùiûfêýg^, AùfKÖâòKûfþ I AUòeòde C_ôû\MêWÿòKe ^òcðûY KeòQò û

MêYa û_ì‰ð Êeû iòõùUKè

iòõ

ùUKè _äûÁòKþ AŠÁâúe @Zò RYûgêYû Kµû^ú @ùU û iòõùUKè cêLý eì_ùe _ûYòe UýûõKþ I G[ôi´§úd @^ý bûMMêWÿòKùe @MâYú ^òcðZû Kµû^ú @ùU û ^òKUùe GK Kéhò _â\gð^ú ùckûùe bûM ù^AQò iòõùUKè û Gjò _â\gð^úùe ^òRe C_ôû\^Kê _â\gðòZ KeûAQò û Kµû^úe _âZò^ò]ô KeY Kêcûe Kµû^úe C_ôû\MêWÿòK aòhdùe mûZaý Z[ý _â\û^ Keò[ôùf û ùi KjòQ«ò ù~, iòõùUKè IßûUe

iòõùUKè Gjò Kµû^úe cêLý aâûŠ @ùU û ù~CñVûùe Kò MêYa ûe _âgÜ CùV, ùZùa Gjò aòhdùe KeY Kêcûe KjòQ«ò Kò @ûce C_ôû\MêWÿòKùe MêYa ûe ùKøYiò icùSûZû ^ûjó û G[ô_ûAñ iòõùUKþi ù\gùe @MâYú _äûÁòKþ ^òcðûZû Kµû^ú @ùU û Gjò Kµû^ú ùKak bûeZùe ^êùjñ, aeõ @^ý ù\gùe c¤ Kû~ðý KeêQò û KeY iòõNû^ò@û KjòQ«ò Kò @ûce C_ôû\MêWÿòKe MêYa û jòñ @ûce MâûjKcû^ue beiû @ùU û

**

_âZò c^êhýe Ròb _Qùe fêPò ejòQò KòQò @ùb\ý KûjûYú, ~\ò GjûKê aêSûAaû [ûG, ùZùa Z ZûKê jó KòQò KjòaûKê \ò@«ê û

24

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

**

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

aòG^@ûe aòj^ aýajûe Keò KéhK \êAMêY C_ôû\ _ûCQ«ò

aò

G^þ@ûe aòj^ Kéhò ùlZâùe @ûRòKûfò Lêaþ ajêk bûaùe aýajûe Keû~ûCQò û G[ôijòZ Gjûe Kµû^ú ^ûc c¤ Lêaþ Cyùe ejòQò û Kµû^ú cêLý eì_ùe _^ò_eòaû aúR, ]û^ I `kùe aòj^MêWÿòKVûeê ù^A @^ýû^ý @ù^K aúRKê aòKâò Keòaûùe Kû~ðýlc ùjûA[ûG û ^òKUùe GK Kéhò ùckûùe Kµû^ú aòG^þ@ûe bûM ù^AQ«ò û Gjò @aieùe KéhKcû^uê aòG^þ@ûee aúRMêWÿòK aòhdùe Lêaþ mûZaý Z[ý _â\û^ Keû~ûAQò û Kµû^ú ^òKUùe I_ú I jûAaâòWþ \êA _âKûee aòj^ ejòQò û

Kµû^úe _âZò^ò]ô eûRúa KjòQ«ò Kò @ûc ^òKUùe _^ò_eòaûe icÉ _âKûe aòj^ ejòQò, ù~ùZaùk Kò `k MêWÿòK c¤ùe @céZbŠû, _òRêkò I ZebêR cêLý c¬ò ejòQò û ùZùa RûY«ê Kò aòG^þ@ûeþ aújú KéhKcû^u _ûAñ Lêaþ ùfûK_âòd jûAaâòWþ aòj^ @ùU û Gjû aýZúZ aòG^þ@ûee

jûAaâòWþùe KéhK bf C_ôû\^ _ûA_ûeò[ûG û ~\ò @^êi§û^e K[û Kjòaû ùZùa aòG^@ûeþ 20_âZògZ ^òRe @^êi§û^ C_ùe Lyð Keò[ûG û _âûd 90 GKe @^êi§û^ _ûAñ bìcò ijòZ @^êi§û^ ùK¦â Zò@ûeò ùjûAQò û fMûZûe Kéhò ùa÷mû^ò Uòcþ G[ô_ûAñ Kû~ðý KeêQ«ò û KûjóKò ^û KéhKcû^ue Azû C_ôû\ bf ùja I @]ôK còkòa û eûRúa KjòQ«ò Kò Kµû^úe _ì‰ð bûaùe KéhKcû^u jòZ \éÁòKê flý eLô Kû~ðý KeòPûfòQò û

KéhKuê C c iêaò]û ù~ûMûAaû @ûce flý: i¬d Pû¦K

Ké

hKcû^ue iaêVûeê aWÿ iciýû ùjCQò `if iêelûû Gjû KéhKcû^u i¹êLùe iaêVûeê aW Pd^ @ùU Kò Kò_eò ùicûù^ ^òRe `ifMêWÿòKê iêelòZ bûùa bfùe eLôùa û ~\ò Kµû^ú Gjò ùKøgk I iVòKþ C_ôû\Kê aýajûe Keòùa ùZùa ~ûA C c C_ôû\^ _ûA_ûeòùa û G[ô_ûAñ ùKøgk, icû]û^ I iVòKþ C_ôû\ gúk aûùdûùUKþ fòcòùUWþ KéhKcû^u _leê ùMûUòG QûZ Zùk C_f² Keû~òa û

Kµû^úe _â a §K iõRd Pû¦K KjòQ«ò ù~, Kµû^úe @ûe¸ 1991ùe ùjûAQò û Gjò icdùe _ìeû bûeZahðùe Kûc KeòPûfòQò û iúfþ aûùdûùUKþPûeò cêLý ùlZâMêWÿòKê KfþPe, Mâú^þ jûCiþ, @ûùMð^òKþ GŠ_þg^ / iûUòð`òùKg^þ I `if iêelûe Kû~ðý Keû~ûA[ûG û

iõRd Pû¦ @ûjêeò KjòQ«ò ù~, ùR÷aòK ùlZ KéhKcû^u _ûAñ ajêZ @ûagýK ejòQò û gúk aûùdûUòKþ G[ô_ûAñ _ì‰ð bûaùe ùR÷aòK ùlZe _âùcûU Keû~ûAQò û ~\ò `if iêelû C_ôû\^e K[û Kjòaû ùZùa Z Kµû^ú ^òKUùe `UòðfûARe, @ûùMð^òKþ ^êýUâòGõUþ, aûùdû `UòðfûARe, aûùdû- ù_ÁòiûAWþ I IßûUe ùiûfêýafþ C_ôû\ ejòQò û Gjûe cêLý aâûŠþùe gúk G^þ_úùK, gúk ù_ûUûgòdcþ iù`þfUþ, gúk Kûfþiòdcþ, ^ûAùUâUþ, ùaûùeû^þ WûUþ, gúk aûùdû ù_ûUûg, gúk aûùdû ù`ûiþ, gúk aûùdûRûAcþ, gúk jêýcòKþ, gúk @ùRûùUû, gúk _òGiþaú, RòõKþ ùRWþGcþaú, gúk Wcðû I gúk aeUú cêLý aâûŠ ejòQò û Kµû^úe cûù^Re ^òRe Uòiêý KfPþe fýûaþ I @^ý fýûaþ C e _âù\g ieKûeuê aûùdûùUKþ fùlÜøùe RGõU ùbõPe Êeì_ iÚû_òZ Keû~ûAQò û @^êi§û^ aòhdùe iõRd Pû¦K KjòQ«ò Kò @^êi§û^ fýûaþ bûeZ ieKûeu Wò_ûUðùcõUþ @`þ aûùdûùUùKÜûùfûRú \ßûeû cû^ý ejòQò û Kµû^úùe Kéhò ùlZâe aòùghm I ù_hû~q Kû~ðýeZ ùjùa ù~Cñcûù^ Kò iaêùaùk C_ôû\e MêYa û C_ùe ]ýû^ ù\ùa û @ûùMð^òKþ ùLZ _ûAñ Kµû^ú KéhKcû^uê fMûZe gòlòZ Keò eLôQò û iõRd Pû¦K KjòQ«ò Kò KéhKcû^u bf iêaò]û còkòa I C c `kù\aû C_ôû\ _ûAaû jó @ûce flý ejòQò û

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

25

iûlûZþKûe

www.krishijagran.com

^^

Gjû A`þùKûe iêa‰ð Rd«ú ahð @ùU ù~CñKûeY ùjZê A`þùKû \ßûeû icÉ eûRýMê W ÿ ò K ùe _â ù ZýK Rò f ä û ùe KéhKcû^u _ûAñ RûMéKZû Kû~ðýKâc @ûùdûRòZ Keû~ûAQò û A`þùKûe 50 ahð _ì‰ð ùjaûKê ~ûCQò û Kò«ê @ûùc ùMøeaû^ßòZ @^êba KeêQò Kò _âZò @a]ô _ûAñ @]ô K Ké h Kcû^uê RûMeY Keòaûùe ^òRe flý _ûAñ _âdûieZ @ûùc i\ûiað\û ejòaê û

^^

eûùKg K_êe, ùRGcþWò, A`þùKû Gaõ GcþWò, A`þùKû Kòiû^þ

KéhKu _û\ ijòZ _û\ cògûA PûfòQò A`þùKû : eûùKg K_êe

Kò @^êba jó aýqòKê _âMZú @ûWÿKê ù^A~ûA[ûG û @^êbaú aýqò _âZò _eòiÚòZòùe Kû~ðý Keòaûe lcZû eLô[û«òû Kê jû~ûAQò G_eò RùY gòlûaòZþu ^ûc eûùKg K_êe ù~Kò Kéhò RûMeY A`þùKûe 50 ahð iêa‰ð Rd«úùe ù~ûM ù\AQ«ò û gâú eûùKgþu ijòZ GK iûlûZþ @ûùfûP^û û gâú K_êe a ðcû^ c¤ A`þùKûe KéhK _âa§ ^òùŸðgK I Kû~ðýbûe i¸ûkêQ«ò û @ûLôùe ùZR I ùPùjeûùe PcK I IVùe iàòZjýûi ~ûjûKò, icÉuê @ûKhðòZ Keòù\A[ûG û gâú K_êeu aòhdùe ù~ZòKò _âgõiû Keòùa ùiZòKò g± Kcþ _Wò~òa û ùi aû ðûkû_ @aieùe @ûe¸ Keò[ôùf ~ûjûKò 2 NõUû aòZò ~ûA[ôfû Zûu ijòZ @ûce û gâú K_êe MZ 15ahð ùja A`þùKû ijòZ RWÿòZ ùjûA ejòQ«ò û ^òRe @^êba I Kû~ðýlcZûe KûeY ù~ûMêñ jó @ûRò ùi Gjò _\Kê _ûA_ûeòQ«ò ùaûfò Kjò[ôùf û gâú K_êe A`þùKû ùMûfþùW^þ Rêaþfú Rd«ú C_ùe @ûùfûP^û @aieùe Kjò[ôùf Kò ùKCñ KéhK G_eò ^ Pûjûñ«ò Kò ^òRe C^ÜZò ùjC ùaûfò û @ûRò Gjûe @ûagýK ejòQò Kò KéhK _âMZò @ûWÿKê @Mâie ùjCQò ù~Cñ[ô_ûAñ ùicû^ue @ûagýKZû ejòQò Kò iVòKþ cûMð\gð^ I ic[ð^ Keòaû û Gjò Kâcùe A`þùKû GK G_eò ɸ ùjûA QòWÿû ùjûAQò, ~ûjûKò KéhKcû^u _âZò _û\ ijòZ _û\ cògûA @ûMKê Pûfòaû û A`þùKû Gjò @bò~û^ùe _jñPûAaûùe ajê aýqòuê iZZü _âdûi KeòQò I G[ôijòZ Lêaþ aWÿ ù~ûM\û^ Zû’e ejòQò û aòMZ 15ahð ùja cêñ Kµû^ú ijòZ RWòZ ejò ^òRe ùiaû ù~ûMûA ù\A @ûiêQò û gâú K_êe Kéhò RûMeY ijòZ ^òRe Kû~ðýû^êba I A`þùKûee MZòaò]ôMêWÿòK C_ùe aòùgh iìP^û _â\û^ Keò[ôùf û @ûi«ê RûYòaû gâú eûùKg K_êeu cêjñeê C`þùKûe KûjûYú aòhdùe ...

26

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

iûlûZþKûe A`þùKûe ʉð Rd«ú ahð C_ùe KòQò Kêj«ê ? @ûmû jñ ^òjûZò Kjòaò û A`þùKûe Gjò ʉð Rd«ú ahð Gùa PûfòQò û A`þùKû ^òRe iÚû_^ûe 50ahð _ì òð _ûk^ KeêQò û Gjò C_fùl A`þùKû _âùZýK eûRýùe KéhKcûù^ I A`þùKûe ùlZâúd Kcðúcû^u ijòZ còkòZ i¹òk^ú @ûùdûR^ Keû~ûAQò û Gjò iù¹k^ cû¤cùe KéhKcû^uê RûMéKZû Keû~ûCQò A`þùKû \ßûeû, Gaõ aòbò^Ü _âKûe mûZaý iìP^ûcû^ KéhKcû^uê ù\aû ijòZ KéhòKê C^ÜZò _[ùe @Mâie Keòaû _ûAñ aòùgh iìP^û cû^ \ò@û~ûCQò û ùKak GZòKò ^êùjñ, Gjò ù~ûR^ûùe bûM ù^A[ôaû KéhKcûù^ A`þùKû \ßûeû _â\û^ Keû~ûC[ôaû iêaò]û iêù~ûMMêWÿòK aòhdùe c¤ @aMZ Keû~ûCQò û Zû’ùjùf @]ôKeê @]ôK KéhK fûbû^ßòZ c¤ ùjûA_ûeòùa û G[ôijòZ A`þùKûe GcþWò. Wû. dêGiþ eêaeê @Q«ò û ùKak Gjû ^êùjñ, A`þùKû \ßûeû ùMûfþùW^þ Rêafú ahð @aieùe aòbò^Ü ù~ûR^û Kû~ðýKâcùe ^òùR ùi bûM ù^AQ«ò û A`þùKû ijòZ @û_Y Gùa _~ðý« Kò_eò icd aòZòQò ?

A`þùKû ijòZ ùcûe iµKð Lêaþ C c ejòQò û \úNð 15ahð ùja cêñ A`þùKû ijòZ RWòZ ùjûA ejòQò û Gjû ùcû _ûAñ Mað I ùMøeae K[û û Gjò @aieùe cùZ ajê KòQò gòLôaûe iêù~ûM còkòQò û Gjò ~ûZâû ùcû Rúa^Kê a\kûA ù\AQò ù\LôaûKê Mùf û ~ûjûKò cêñ @^êba Keò_ûeêQò Kò icd ijòZ @ûRò Zûkù\A Pûfò _ûeêQò û KéhKcû^u c¤ùe cògò Keò Gcû^uê gòLûAaû I iaêVûeê aWÿ K[û ùjfû Kò Gcû^u c¤ùe ejò Kûc Keòaûe iêù~ûM còkò[ûG ~ûjûKò GK Lêaþ Cycû^e @^êba @ùU ~ûjûe Kò a‰ð^û Keû~ûA _ûeòa ^ûjó û fKéhKcû^u C^ÜZòKê A`þùKû ùKCñ eì_ùe ù\Lô[ûG ?

MâûcúY ùlZâùe Gùa c¤ @ù^K iìP^û _ûAaûeê @bûa ejòQò û Lûiþ bûaùe \ìe\ìeû« @õPkùe ù~CñVûùe KµêýUe I AõUeù^Uþ bkò iêaò]û ^ûjó û iõLýûe ^ûc c¤ Gcûù^ Gùa _~ðý« 40_âZògZ KéhK iìP^û _ûA ^ûjû«ò û KéhKcû^u ^òKUùe @]ôK Kéhò iìP^û _jñPê G[ô_ûAñ A`þùKû KéhKcûù^ 2007 ciòjûùe _â[c [e _ûAñ GK MêeêZß_ì‰ð _\ùl_ ù^A[ôfû û ~ûjûe ^ûc [ôfû Kòhû^þ iõPûe ^ûcùe GjûKê fõP Keò[ôfû û Gjû @«MðZ aûYú iù¦g eì_ùe KéhKcû^uê iìP^û C_f² Keû~ûA[ûG û KûjóKò ^û MâûcMêWÿòKùe ùcûaûAfe iìP^û C_f² Keû~ûAQò , KûeY Mâûcùe ùcûaûAfe _âùdûM MZ KòQò ahð ùja Lú_â MZòùe aXÿòaûùe fûMòQò û KéhKcû^uê WòRòUûfKeYùe RWòZ Keòaû _ûAñ @û_Y K’Y _\ùl_ ù^AQ«ò ? ù~_eò Kò ieKûe c¤ ùPÁû KeòQ«ò Kò 2022 _~ðý« KéhKcû^u @ûd \êAMêY ùjûA~òa û VòKþ ùijò_eò GjûKê ]ýû^ ù\A @ûùc A`þùKû Kòhû^þ @ûe¸ KeòQê, Gjû @ûce _â[c @ûe¸ ùjûAQò û ~ûjûKò KéhKcû^uê _âZò icdùe _âZò ùlZâùe ijù~ûM Keò_ûeòa Gaõ Gcû^uê Kéhò i´§úd aòùgh Z[ý cû^ RYûAaû ijòZ ^ì@û ^ì@û ùKøgkKê @û_YûA Kéhò ùlZùe C_f² KeûAaû _ûAñ c¤ A`þùKû KéhKcû^þuê @aMZ KeûA[ûG û G[ôijòZ @ûce KòQò @^ý ù~ûR^ûcû^ ejòQò, ù~_eò Kéhò EY iêaò]û G^ aòG`þiú, cé òðKû iêiÚ ù~ûR^û, KéhKcû^u _ûAñ cŠò I G`þ_òI ijòZ RWòZ ejò Keò Gcû^ue C_ôû\MêWÿòK ijòZ \ûcþ ù\aû, G_þ Reò@ûùe ùKâZû-aòùKâZûcû^uê GKû ijòZ RWòZ eLôaû I ù~ûR^ûMêWÿòK C_ùe Kû~ðý Keòaû û ~ûjû Kò ù~ûR^ûMêWÿòK ùZR bûaùe i`k ùjûAPûfòQò û @ûùc G^iòWòGKè I WòWò KéhKcû^u ijòZ c¤ UûA-@_þ KeòQê ~ûjû `kùe KéhKcû^uê iò]û fûb còkò_ûeòa û Kh é Kcû^u Kû§eê 50Kùòfûe aýûMþ ùaûS ùKùa IjûäAa ?

G K[û iµì‰ð iZý @ùU Kò KéhK _â[ùc 50 Kòùfûe eiûd^ iûeKê aûÉûùe ùaûjò ù^A ~ûC[ôfû I @ûRò c¤ ajêQò û Kò«ê @ûRòe

www.krishijagran.com _eòiÚòZòùe _eòa ð^ ajê bûaùe @ûiò~ûAQò û @û_Y ~\ò ù\Lôùa ùZùa KéhKKê ùQûU aýûMþ c¤ @ûRò iûe _ûAñ \ò@û~ûAQò û Gùa Gjû fòKßòAWÿþ `UòðfûARe c¤ ùQûU _ýûùKUùe aRûeùe C_f² ùjCQò û KûjóKò ^û Gjû @Ì @]ôK \ûcþ Kò«ê KéhK GjûKê aýajûe KeêQò, ~ûjû`kùe 25eê 30 _âZògZ _~ðý« `if G[ôùe aé¡ò _ûA[ûG û iû]ûeY bûaùe KjòaûKê Mùf Gjû C_ùe ùKøYiò iaþiòWò KéhKcû^uê còkò ^ûjó û A`þùKû Gùa fòKþêýAWþ `UòðfûARe KéhKcû^uê C_f² Keû~ûAaû _ûAñ KõWkûùe _äûõUþ iÚû_òZ Keû~ûAQò, ù~CñVûùe Kò ùQûU ùQûU _ýûùKRòõùe GjûKê Zò@ûeò Keû~ûA[ûG û iìP^ûù~ûMý Kò eûiûd^òK iûeKê aýajûe _^ò_eòaû, `k I C\ýû^ bò òK `ifùe @]ôK Keû~ûA[ûG û Gùa Gjûe fòKêýAWþ `UðòfûARe eì_ùe ùQûU _ýûùKUþùe c¤ ijRùe aRûeùe C_f² ejòQò û @ûc ^òKUùe c]ý KéhKcû^uê Lêaþ cjwû RYû_Wÿò[ûG û KéhKcû^u \ßûeû @ûRò dêeò@ûKê @Zý]ôK _âùdûM Keû~ûAQòû GjûKê Kò_eò ùeûKû~ûA_ûeòa ?

Gjû iµì‰ð VòKþ Kò KéhKcûù^ @]ôK cûZâùe dêeò@ûKê aýajûe KeêQ«ò, KûjóKò ^û ieKûe Gjû C_ùe iaþiòWò ù\A[û«ò ~\ò GjûKê ùeûKòaûKê ùja ùZùa ieKûe Gjûe cìfýKê aé¡ò Keò iaþiòWò Kcþ KeòaûKê ùja, Zû’ùjùf ~ûA _eòiÚòZò ^òdªYKê @ûiò_ûeòa û Gcû^u _ûAñ @ûùc Kéhò cªûkd ijòZ c¤ _eûcgð ù\AQê Kò ieKûe dêeò@û C_ùe iaþiòWÿò Kcþ Keò Gjûe cìfýKê aé¡ò Keòaû I KéhKcû^u _ûAñ RûMéKZû @bò~û^ PkûAaû û G[ôùe KéhK iVòKþ cûZâûùe GjûKê aýajûe Keò_ûeòùa û ^òKUùe A`þùKû \ßûeû icd-icdùe KéhKcû^u _ûAñ RûMeY @bò~û^ iõPûkòZ Keû~òaû I Gjûe _ì‰ð Z[ý C_ùe RûYòaû _ûAñ CPòZþ _\ùl_ ^ò@û~òaû CPòZþ û KéhK bûAcû^u ijòZ ‘A`þùKû KéhK ùcûaûAfþ @û_äòùKg^’ ? ùcûaûAfþ Reò@ûùe KéhKcûù^ Nùe aiò ^òRe `ife C c cìfý _ûA_ûeòùa û _âZò \ò^ cŠòe bûC (\e) C_ùe ^Re eLô _ûeòùa û KéhKcûù^ cŠòe \e aòhdùe RûYòaû _ûAñ A`þùKû ^òRe @û_þ (ùcûaûAfþ @û_äòùKg^þ )Kê @_þùMâWþ KeòQò û ùeûRMûee @aieùe, EZêùe Rcò I ùlZ ijòZ RWÿòZ icÉ Z[ý c¤ Gjò G_þ \ßûeû còkòa û gâú ùPø]êeú KjòQ«ò ù~, @û_þe ^ì@û aRûe ùiKè^þKê ~ûA KéhK bûA ^òRe `if aòKâò Keò_ûeòaûe aòaeYú \Rð Keò_ûeòaûKê C c MâûjK I C c cìfý _âû¯ Keò_ûeòa û ùlZaûWÿò ^êùjñ Gjò @û_þ cû¤cùe KéhKcûù^ aMòPû Pûh _gê_ûk^ I ieKûeú ù~ûR^ûMêWÿòK aòhdùe c¤ @_ùWUþ Keò_ûeòùa û Mâú^þ iòcþ ]ûeK KéhK ùjf_þfûA^þ ^´e 534 531 _ùe ù`û^ Keò ^òügêKþk ùlZ ijòZ RWòZ ùjaûe Z[ý jûif Keò_ûeòùa û Gjò @û_þKê WûC^þ ùfûWÿþ Keòaû _ûAñ bûA KéhKbûA iaêVûeê _â[ùc ^òRe ùcûaûAfþe WûUû Kù^Kþi^þKê Pûfê Keòùa û _êYò ù_ä ùÁûeKê ~ûA A`þùKû KéhK UûA_þ Keòaû _ùe iyð Ke«ê ùZùa A`þùKû KéhK GMâúKfPe @û_þ @ûiòa G[ôùe WûC^þùfûWþ Ke«ê û _êYò G_þKê @û_YûA ^òRe Keòaû _ùe iað_â[ùc G[ôùe ^òRe ùcûaûAfþ ^´e WûGfþ Ke«ê _êYò eûRý Pd^ Keò ^òRe Ròfäû iòùfKÖ Keòaû _ùe G_þ @û_Yu C_ù~ûM _ûAñ _âÉêZ ùjûA~ûA[ûG û G[ô_ûAñ icd -icd C_ùe A`þùKû KéhK Uòcþ \ßûeû @_ùWUþ Keû~ûA[ûG û KéhK bûA c¤ Gjûe @_ùWUþKê aòKÌ @ûiòaû _ùe @_þùWUþ Keò_ûeòùa û K’Y A`þùKû iìlà ù_ûhK Z ß C_ùe ùKøYiò Kûc KeòQò ? @ûmû jñ ! A`þùKû KéhKcû^u iìlà ù_ûhK Z ß ùaûùeû^þ, RòõKþ, RòòõKþUòWþ G^þ_òùK., ùaûùeûù^UòWþ, G^þ_òùK, ifþ`e, ùaõùUû^ûAUþ I RòõKþ ifù`þU bkò iìlà Z ßMêWÿòK C_ùe Kû~ðý KeòQò û Gjò eiûd^MêWÿòK cû¤cùe @ûùc A`þùKûe KûõWfû iõiÚû^ùe Mbúe ùiû] @^êi§û^ _eúlûcìkK bûùa KeòQò ö Kcþ Lyðùe I KúU^ûgK Zò@ûeò Keò[ûC û G[ôijòZ @ûùc Rû_û^e @Zò RYûgêYû Kµû^ú cò›êaògú

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

27

iûlûZþKûe ijòòZ cògò GK ù~ûR^û KeòQê Kò ù~Cñ[ôùe Kò @ûùc Kcþ Lyðùe ùeûM ù_ûK^ûgK ijòZ KúU^ûgKe ùgâYúùe 30eê @]ôK C_ôû\ C_f² Keò_ûeòaê û Gjû aýZúZ @ûùc aòj^e ùgâYúùe c¤ aXÿûAQê, ~ûjûKò cêLý eì_ùe Mjc, Mê@ûñe, ]û^ùe C c aòj^ KéhKcû^uê \ò@û~ûA_ûeòa û Gjû aýZúZ jûAaâòWþ aòj^e aòKûg C_ùe Kû~ðý Keû~ûCQò û LêaþgúNâ _^ò_eòaûe aòj^ @ûc KéhKcûù^ C_f² Keò_ûeòùa û K’Y ù\gùe Kéhòe aòKûg _ûAñ ieKûeú ùlZâùe _âiûe Kµû^ú ùjaû @ûagýK ? ^ûjó ! cùZ fûMê ^ûjó Kò _âiûe Kµû^úe @ûagýKZû ejòQòû _âiûe _ûAñ ajêk bûaùe Kéhò Kµû^úcû^ Kû~ðý KeêQò û ieKûeu ^òRe Kéhò _âiûe aòbûM c¤ ejòQò ~ûjûe cû¤cùe KéhKcûù^ Kéhò ù~ûR^ûMêWÿòKê iµì‰ð mûZaý Z[ý _jñPûA _ûeòùa û Gjû aýZúZ _âûAùbUþ Kµû^úMêWÿòK

www.krishijagran.com \ßûeû c]ý Kéhò _âiûee Lêaþ Kû~ðýKâc cû^ Keû~ûCQò û ~ûjûe @«MðZ KéhKcû^u _ûAñ RûMéKZûe Kû~ðý I gòlY Kû~ðýKâc @ûùdûR^ Keû~ûA[ûG û G[ôùe A`þùKû c¤ @jõ bìcòKû ^òbûAQò û G[ô_ûAñ cùZ fûMê ^ûjóKò _âiûe Kµû^ú Gùa K’Y @ûagýKZû ejòQò û KéhKcû^uê @û_Y K’Y iù¦g ù\aûKê PûjêQ«ò ?

KéhK bûAcû^uê cêñ Gjû KjòaûKê PûjêñQò Kò KéhKcû^u ^òKUùe Kéhò ùlZâùe ajêk bûaùe ^òRe flý _[ùe _jñPòaû _ûAñ Gjû jó bf @aie I C_f² @ùU û KéhKcû^u @ûagýK @ùU, Kò ùKak Kéhò @û]ê^òK ùKøgkMêWÿòK \ßûeû ùlZ Keòaû G[ô_ûAñ @ûce KéhK bûA cûù^ ^aú^ Kéhò ùKøgk _âZò RûMeY eêj«ê û iVòKþ C_ûdùe ùlZùe `if Pûh Keò G[ôùe C c fûb^ßòZ jê@«ê û A`þùKû KéhKcû^u _û\ ijòZ _û\ cògûA PûfêQò I _ì‰ð bûaùe KéhKcû^u iciýûMêWÿòK icû]^ Keòaû _ûAñ _âdûi Rûeò eLôQò û

@û]ê^òK Kéhò C_ùe RûYòaû _ûAñ WòRòUûfúKeYe @ûagýK A`þ ù Kûe Ké h K (@ûAùKGiþ G fþ ) e @ûe¸ @aieùe Gjò CùŸgý ijòZ ùjûA[ôfû Kò \ìe-\ìeû« AfûKûùe ejê[ôaû KéhK bûAcû^uê ùlZ i´§òZ iµì‰ð Z[ý aû iìP^û _jñPûA _ûeòa û G[ôijòZ KéhK bûAcûù^ ^ìZ^ ùKøgk ijòZ RWòZ ùjaû _ûAñ iêaò]û ùja û A`þùKû Kòhû^þ iõP^ûe fòcòùUWþ _leê KéhKcû^uê Mâú^ iòcþ ù\A aû ðû iù¦g cû¤cùe aòbò^Ü aòhd MêWÿòK i´§ùe RûYòaû ù~_eò Kò cŠò @bûa, _gê_ûk^, `if aòhdùe, KúU Gaõ ùeûM _âa§^, EZê @û\ò iµKðùe aòbò^Ü Z[ý iµKðùe RûYò_ûeòùa û Gjûe @ûe¸ 2007 ciòjûùe ùjûA[ôfû û ùKak Gjû ^ì@û ^êùjñ A`þùKû KéhK G_þ c¤ Gjûe bûe ù^A[ôfû û Gjû 8 ùiù_Ö´e 2015ùe fõP Keû~ûA[ôfû û @ûRò Nùe Nùe iàûUð ù`û^þ I @]ôKeê @]ôK KéhKcûù^ aýajûe Keòaûe mû^ ùKøgk ijòZ RWÿòZ ejòaûe CùŸgý ejòQò Kò @ûùc G_þ cû¤cùe KéhKcû^uê mûZaý Z[ý ù\aûKê _âdûi Keòaû û jûeûjûeò \êA fl KéhK Gjò G_þKê Gùa _~ðý« WûC^þùfûWÿ Keò iûeòQ«ò û ù~CñVûùe Kò aû ðû iù¦ge _âgÜ ejòQò Kò 38 fl KéhK Gjò iêaò]ûùe fûbûõ^ßòZ ùjûAQ«ò û _âZò\ò^ _âûd 18fl KéhK Gjò aûYú iù¦gKê gêYêQ«ò û ùMûUòG \ò^ùe _âùZýK KéhK bûeZ ieKûeu Kéhò cªYûkd \ßûeû _â\ KéhK Kfþ ùiõUee iõPûk^ c¤ KeêQ«ò, ù~Cñ KûeYeê KéhKcû^uê aòùghmcû^u \ßûeû aòùgh Z[ý \ò@û~ûA_ûeòa û KéhK ùUûfþ `âò ^´e 1800, 1801 551 C_ùe Kfþ Keò icÉ iìP^û i´§ùe _eûcgð ù^A_ûeòùa û Gjû aýZúZ ùiûiò@ûfþ còWò@û cû¤cùe c¤ A`þùKû Kòhû^þ KéhKcû^uê aòùgh iìP^û aòhdùe Z[ý _â\û^ C_f² KeûCQò û Gjûu ù`iþaêKþ ù_RþKê 20,000 ùfûKcûù^ fûAKþ KeòQ«ò I 4fleê @]ôK dê-Uêýaþ ^êýRþ aýajûe Keû~ûAQò û 28

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

i¦ú_ cûfþùjûZâû, A`þùKû KéhK

iûlûZþKûe

www.krishijagran.com

_êeêYû UâûKÖe C_ùe EY ù^A fûbû^ßòZ ùjùa KéhK

^aú^ ùPø]êeú, WòRòGcþ, A`þùKû Kòhû^þ A`þùKûe GcWò, Wû. dê.Giþ. @aiÚò GK Ê_Ü ù\Lô[ôùf Kò @]ôKeê @]ôK KéhKcûù^ igq I cRbìZ Keòaû ^òcù« û Gjò Ê_ÜKê iûKûe Keòaû _ûAñ I KéhKcû^u @û[ðòK eì_ùe i´k Keòaû _ûAñ gâú eûùKgþ K_êe I gâú i¦ú_ cûfþùjûZâûu aWÿ ù^ZéZßùe KéhKcû^uê fûbû^ßòZ Keòaû _ûAñ ^òKUùe A`þùKûe ^ìZ^ _ûAfUþ ù_âûùRKÖ @ûe¸ KéhK bûAcû^u ijòZ ‘A`þùKû KéhK ùcûaûAfþ @û_äòùKg^’ ? ùcûaûAfþ Reò@ûùe KéhKcûù^ Nùe aiò ^òRe `ife C c cìfý _ûA_ûeòùa û _âZò \ò^ cŠòe bûC (\e) C_ùe ^Re eLô _ûeòùa û KéhKcûù^ cŠòe \e aòhdùe RûYòaû _ûAñ A`þùKû ^òRe @û_þ (ùcûaûAfþ @û_äòùKg^þ )Kê @_þùMâWþ KeòQò û ùeûRMûee @aieùe, EZêùe Rcò I ùlZ ijòZ RWÿòZ icÉ Z[ý c¤ Gjò G_þ \ßûeû còkòa û gâú ùPø]êeú KjòQ«ò ù~, @û_þe ^ì@û aRûe ùiKè^þKê ~ûA KéhK bûA ^òRe `if aòKâò Keò_ûeòaûe aòaeYú \Rð Keò_ûeòaû ijòZ C c MâûjK I C c cìfý _âû¯ Keò_ûeòùa û ùKak ùlZaûWÿò ^êùjñ, Gjò @û_þ cû¤cùe KéhKcûù^ aMòPû Pûh _gê_ûk^ I ieKûeú

ùjûAQò, ~ûjûKò @ûe¸ ùjaûe ùgâd A`þùKû iõPûee WòRòGcþ ^aú^ ùPø]êeúuê \ò@û~òa û Gjò ù~ûR^û _ûAñ A`þùKû UòbòGiiú ijòZ @^êa§ KeòQò û Gjò ù~ûR^û _leê KéhKcûù^ _êeêYû UâûKÖe C_ùe EY ù^aûe iêaò]û C_f² \ò@û~ûA[ûG û ù~Cñ KéhKcû^u ^òKUùe _êeêYû UâûKÖe ejòQò I ^ì@û UâûKÖe ù^aûKê ùicûù^ PûjêñQ«ò aû _êeêYû UâûKÖe KòYòaûKê PûjêñQ«ò û A`þùKû KéhK Gcû^uê ùfû^ ù\aû _ûAñ 50,000eê @]ôK A`þùKû I A`þùKû Kòhû^þ ùiûiûAUú I aòZeY ù^UþIßKþ cû¤cùe aò_Y^ ijûdK I ùifþi Uòcþ \ßûeû Mâûcùe R^-R^ _~ðý« _jñPû ~ûA_ûeòa û Gjûe @Zòeòq KéhK bûA ùUûfþ `âò ^õ. 1800, 1028, 503 @[aû ù`û^þ ^õ. 534 351 C_ùe c¤ _Pûeò _ûeòa û a ðcû^ Gjò ù~ûR^û 5Uò eûRýùe PûfòQò, ~[ûC e _âù\g, c¤_âù\g, @û§â_âù\g, eûRiÚû^ I MêReûUþùe û KéhKcû^u ùcûaûAfþ G_æòùKg^þùe ùfû^þ cùWfþKê ~ûA ùfû^þ _ûAñ _Pûeò _ûeòùa û G[ôùe icýKþ iìP^û \ò@û~ûAQò, ù~_eò ^ûc, ù`û^þ ^õ. ùfû^þ eûgò @û\òe iìP^û \ò@û~ûAQò G[ôijòZ @ûùa\^ Keòaûe C_ûd aòhdùe iìP^û ejòQò ~ûjûKê @û_Y aýajûe Keò_ûeòùa û @ûe¸ùe KéhKcûù^ Lêaþ C c _âZòKâòdûcû^ @ûùc _ûA[ôfê û @ûc _ûAñ Lêaþ Lêiòe K[ûKò Gjû @ûùc eûRiÚû^, c¤_âù\g, I C e_âù\gVûeê iaêVûeê @]ôK _âZòKâòdû _âû¯ ùjûAQò û @]ôKûõg KéhK @ûce G_þ, KÁce, ùaiþ I aòbò^Ü _â\gð^ú cû¤cùe Gjò ù~ûR^û ijòZ @ûùc RWÿòZ ejòQê û Z[û_ò \êAeê Zò^ò ù~ûR^ûMêWÿòK aòhdùe c¤ @_ùWUþ Keò_ûeòùa û Mâú^þ iòcþ ]ûeK KéhK ùjf_þfûA^þ ^´e 534 531 _ùe ù`û^ Keò ^òügêKþk ùlZ ijòZ RWòZ ùjaûe Z[ý jûif Keò_ûeòùa û Gjò @û_þKê WûC^þùfûWÿþ Keòaû _ûAñ bûA KéhK bûA iaêVûeê _â[ùc ^òRe ùcûaûAfþe WûUû Kù^Kþi^þKê Pûfê Keòùa û _êYò ù_ä ùÁûeKê ~ûA A`þùKû KéhK UûA_þ Keòaû _ùe iyð Ke«ê ùZùa A`þùKû KéhK GMâúKfPe @û_þ @ûiòa G[ôùe WûC^þùfûWþ Ke«ê û _êYò G_þKê @û_YûA ^òRe Keòaû _ùe iað_â[ùc G[ôùe ^òRe ùcûaûAfþ ^´e WûGfþ Ke«ê _êYò eûRý Pd^ Keò ^òRe Ròfäû iòùfKÖ Keòaû _ùe G_þ @û_Yu C_ù~ûM _ûAñ _âÉêZ ùjûA~ûA[ûG û G[ô_ûAñ icd -icd C_ùe A`þùKû KéhK Uòcþ \ßûeû @_ùWUþ Keû~ûA[ûG û KéhK bûA c¤ Gjûe @_ùWUþKê aòKÌ @ûiòaû _ùe @_þùWUþ Keò_ûeòùa û -eêaò ùR÷^, ijûdK iµû\K, Acþeû^þ Lû^þ, aeò iû´û\òK Kéhò RûMeY, ^ì@û\òfäú

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

29

iûlûZþKûe

www.krishijagran.com

_ûYòùe `ùUû Cù ûk^ Keòaû i¸a: iêbûh _ùUf ùceû ùKøYiò c¤ `ùUûKê CVûA_ûeòa, GjûZ icû]ûeY K[û û Kò«ê K’Y @û_Y ùKùa Pò«û KeòQ«ò Kò jRûe Kýû `êUþ_ûYò Zkê c¤ `ùUû CVû ~ûA_ûeòa ? jêGZ @û_Y gêYòùf @û½~ðý ùjûA~òùa, Kò«ê Gjû KòQò cRûe K[û ^êùjñ, Kò KÌ^û c¤ ^êùjñ, aeõ Gjû iµì‰ð i¸a û @ûmû jñ, GPþ_Z Kµû^ú GK G_eò Kýûùceû ^òcðûY KeòQò, ~ûjûKò ùfûKu KÌ^ûKê iZ Keò ù\LûAaûùe ijR ùjûAQò _ûYò Zùk MbúeKê ~ûA \ê^ò@ûKê Kýûùceûùe @Zò ijRùe Cù ûk^ Keòùja ù~CñVûùe Kò iû]ûeY aýqòu ~òaû _ûAñ @Zò KÁKe ùiVûùe Gjò Kýûùceû `ùUû Cù ûk^ Keò_ûeêQò û GPþ_Z Kµû^ú IßûUe _î`þ Kýûùceû ù~, ùKak `ùUû Cù ûk^ KeêQò Zûjû ^êùjñ, Gjû KéhKcû^uê c¤ iûjû~ý Keòaû ijòZ iûeû \ê^ò@ûùe Gùa Gjò Kýûùceû ZjfKû cPûA ù\AQò û Gjò Kýûùceû Kò_eò @ùU I ùKCñ Kûc KeêQò? Gjò icÉ aòhdùe RûYòaû _ûAñ @ûce Kéhò RûMeY Uòcþ GPþ_Zþ Kµû^ú _âcêL iêbûh _ùUfu ijòZ iûlûZþ @ûùfûP^û Keò[ôfêû ùZùa PkòZ iûlûZþKûe ɸùe @ûi«ê RûYòaû @ûkû_ @ùfûP^ûe _âcêL @õg... _âgÜ : Gjò Kýûùceû Kò_eò Kûc Keò[ûG I Gjûe C_ù~ûMú C_ùe _âKûg Ke«ê ?

Gjû GK GùŠûùÄû_òKþ Kýûùceû @ùU, ~ûjûe C_ù~ûM cûUò bòZùe Keû~ûA[ûG û @^ý g±ùe KjòaûKê Mùf Gjò Kýûùceû cû¤cùe @û_Y _ûYò RMZKê c¤ ù\Lô_ûeòùa, ù~CñVûKê _jñPòaû ùKøYiò iû]ûeY c^êhý _ûAñ Lêaþ KûVòKe_ûV ùjûA[ûG û _ûYò Zùk @Zý« MbúeZû c¤ùe Pûfê[ôaû aýqòu _ûAñ Lêaþ C_ù~ûMú @ùU û Gjò Kýûùceû _ûYòe MZòaò]ô ijòZ _ûYò aòbûMe C_êRê[ôaû iciýû aòhdùe aòùgh iìP^û RYû_Wÿò[ûG û _ûYòe MbúeZû bòZùe Gjò Kýûùceûe _âùdûM Keû~ûA[ûG û Gjû _ì‰ðeì_ùe GK IßûUe _î` Kýûùceû I GjûKê ùKak _ûYò _ûAñ aýajûe Keû~ûG Zûjû ^êùjñ, @ûjêeò c¤ aòùgh cRbìZ bûaùe Cq 30

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

KýûùceûKê Zò@ûeò Keû~ûAQò, Gjû ù~_eò _Wÿòùf bûwò ^~òaû gâú _ùUf KjòQ«ò Kò GK AõPKê ù^A Pûeò AõP _~ðý« Kýûùceû Zò@ûeò ùjûAQò û _âgÜ : Cq Kýûùceûe Kû~ðý_âYûkú Kò_eò @ùU? ù~_eò @ûùc icùÉ RûYòQê Kò ùKøYiò iòõP^ ùjZê ùKCñVò ^û ùKCñVò ùcgò^e UêýaþùIßfþ fMû~òaûe @ûagýK _Wÿò[ûG Kò ù~Cñ[ô _ûAñ Gcûù^ RcòKê ùaûe KeòaûKê _Wÿò[ûGû ajê icdùe G_eò ùjûA[ûG ajê KûeYeê ùaûe Keòaû Lêaþ KÁKe ùjûA[ûG û ù~_eò ùaûe bòZe _ûA_þ _Wÿò~òaû, Kûc @aieùe KòQò C_KeY _Wÿò~òaû I ùKøYiò G_eò Rò^òh còkò ~òa ù~Cñ KûeY ùaûe Kû~ðý _âbûaòZ ùjûA[ûG û G_eòiÚòZòKê i¸ûkòaû _ûAñ KéhK GjûKê C_ù~ûM Keò_ûeòùa û Gjò Kýûùceû cû¤cùe ùaûe bòZeKê bf eì_ùe ù\Lû ~ûA[ûG

iûlûZþKûe û GVûùe K’Y _eòiÚòZò ejòQò û ~\ò _ûA_þ _Wÿò~ûG ùZùa GjûKê ùKøYiò _eòiÚòZòùe ùKCñVò ejòQò Zûjû ijRùe @^êùcd ùjûA~ûA[ûG û MzòZ iÚòZòKê ~ûõP I _elú Keòaû _ùe Kûc Keòaûe eY^úZò _âÉêZ @ûe¸ Keû~ûA[ûG û _âgÜ : Kýûùceû iõPûkòZ Keòaû _ûAñ @^ý ùKCñ C_KeY @ûagýK ejò[ûG? Gjò Kýûùceû ijòZ cûUòe Wòiþù_äþ, _ûIßûe i_æûA I KõùU^e aKè @ûagýK _Wÿò[ûG û Gjò C_KeYMêWÿòK @ûùc Kýûùceû ijòZ C_f² Keò[ûCñ KûjóKò ^û Gjò C_KeYMêWÿòK aò^û @ûùc _ûYò bòZee MZòaò]ôe mûZaýùe @lc ejòQê û _âgÜ : @^ý Kµû^úMêWÿòKe Zêk^û @û_Yu Kµû^úe C_ôû\ ùKùZ C c ?

Gjò ùlZâùe ùKak @ûce Kµû^ú ^êùjñ, aeõ @^ý Kµû^úMêWÿòK _eò c¤ Kýûùceû G[ôùe ejòaûe cû^ýZû ejòQò, KûjóKò ^û @ûce Kýûùceûe lcZû I ùKak cRbìZ @^ý Kµû^úMêWÿòK \ßûeû Zò@ûeò ùjûA[ôaû C_ôû\ eLô[ûC c¤ û ajêZ Kc Lyð @ûiò[ûG, ~ûjû\ßûeû Kò KéhKcû^u aùRUþ c¤ @]ôK _Wÿò^[ûG û ~\ò @]ôK \ûc K[û Kjòaû ùZùa cêñ \éXÿZûe ijòZ Kjòaò Kò @û_Y ù~ùZ Kcþ aùRUþùe @ûùc @û_Yuê Gjò C_KeY C_f² KeûA ù\aê û @^ý Kµû^úMêWÿòK Zûjû Keò_ûeòùa ^ûjó û ajê Kµû^ú @]ôK cìfý MâûjKu Vûeê ù^A[û«ò û Gcû^u C_ôû\ Cy MêYa û c¤ ùjûA ^[ûG û ajê icdùe c¤ G_eò ùjûA[ûG Kò KéhK _âWKÖZ ù^A[û«ò, Kò«ê _ùe G[ôùe ajê _âKûe Leû_ @ûiò[ûG û @ûc Kµû^úe _âWKÖùe c¤ Gùa _~ðý« G_eò

32

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

www.krishijagran.com ùKøYiò Leû_ [ôaû ùKøYiò MâûjK @bòù~ûM Keò^ûjû«ò ö @ûùc @ûce C_ôû\MêWÿòK C_ùe aòbò^Ü _âKûe MýûùeõUò _òeòdW @`e ù\A[ûC û _âgÜ : KéhK @û_Yu C_ôû\ _ûAñ Gùa _~ðý« K’Y _âZòKâòdû ejòQò ? @ûce iûcMâúùe KéhK ajêZ Lêiò ùjûA[û«ò I Gùa _~ðý« ùKøYiò _âKûe c¤ @bòù~ûM @ûiò ^ûjó û Gjûe _eòYûc Êeì_ @ûùc Cy Ée C_ùe Kûc KeêQê û ~\ò ù\Lû~ûG ùZùa Gùa ùaûeùe ùjC[ôaû iciýû _âûd ùgh ùjûAQò Kò ^ûjó Zûjû ù\Lôaû _ûAñ Gjò Kýûùceû iûjû~ýùe @ûùc ijRùe RûYò_ûeò[ûC, KûjóKò ^û @ûce C_ôû\ùe KéhK ùaûe iciýûeê cêqò _ûA[û«ò û Gjò KûeYeê jó @ûùc ^òRe C_ôû\MêWÿòK ù^_ûk I bêUû^þKê e¯û^ò KeêQê I LêaþgúNâ jó _ûKòÉû^, aûõfûù\g I @û`âòKûùe c¤ KeòaûKê ~ûCQê û _g â Ü : Kh é K @û_Yu C_ûô\Kê ùKCV ñ ûeê _û⯠Ke_ ò ûeùòa ?

KéhKcûù^ @ûce C_ôû\Kê @ûce ùIßaþiûAUþ C_eKê ~ûA @^þfûA^þ c¤ Leò\ Keò_ûeòùa I @ûce ù_ûUðf C_ùe ùeRòùÁâg^þ Keò cMûA _ûeòùa û @ûùc c¤ eûRiÚû^ _¬ûa, jeòdûYû, cjûeûÁâ, MêReûUþ I c¤_âù\gùe ^òRe C_ôû\ C_f² Keò[ûCñ û Gjû aýZúZ icMâ bûeZùe ùKCñVûeê c¤ KéhK GjûKê Leò\ Keò_ûeòùa û

aò_ò^þ cògâû iû´û\òK Kéhò RûMeY, ^ì@û\òfäú, ùcûaûAfþ : 9891724449 Aùcf: vipin@krishijagran.com

Rò^ò@ûe aýûaiûdòK ùlZ

Rò^ò@û `êf fMû«ê, @ûd aXÿû«ê

`ê

fKê icùÉ @û\e Keò[û«ò, Gjû Nee ùgûbû aXÿûA[ûG, cûkû Zò@ûeò jêG, `êf\û^ú eì_ùe C_ù~ûM Keû~ûA[ûG û `ê f \û^úùe aýajûe Keû~ûC[ôaû cêLý `êf bòZùe ùMûfû_, Kûeù^g^þ, ùMŠê, MäûWòIfiþ, fòfòdiþ I Rò^ò@û @û\ò `êf @^ýZc ö bûeZùe aòMZ ajê ahð ùja `êfe ùlZ aýaiûdòK bò òùe Keû~ûCQò û `êfe ùlZùe KéhK bûA Lêaþ fûb @Rð^ Keò[û«ò û `êf aýaiûdòK ùlZ Keòaûe ùlZâ`kKê @û]ûe Keò bûeZ _â[c iÚû^ MâjY KeòQò û Gjû_ùe Pú^, Rû_û^, AùŠûù^iò@û, @ûùceòKû @ûiò[ûG û

bûeZùe `êfe ùlZKê 50 _âZògZ iõiÚû^ K‰ðûUK, @û§â_âù\g, ùIßÁþ aõMkû, ùZfwû^û I Zûcòf^ûWÿêùe Keû~ûA[ûG û MZahð `êfe C_ôû\^ 691 jRûe cûUòâK U^ ùjûA[ûG û 2015-16 bûeZ \ßûeû _âûd 480 ùKûUò Uuûe `êf 75 ù\gùe e¯û^ò Keû~ûAQò û @]ôKZc e¯û^ò ù^\efûŠ, @ûùceòKû I Rû_û^ùe Keû~ûCQò û ùMûfû_e Kûe^ûcû, ùMäûWòIfiþ, Rò^ò@û ùlZ cêLý eì_ùe Mâú^þ jûCiþùe Keû~ûA[ûG û Kéhò RûMeY _âùZýK cûiùe Gjò aýaiûdòK `êf ùlZ aòhdùe @û_Yuê aòùgh iìP^û C_f² KeûA[ûG û Gjò iõLýûùe @ûùc Rò^ò@û `êfKê aýûaiûdòK ùlZ C_ùe _âKûg KeêQê û @ûgû KeêQò Kò Gjû @û_Yuê fûbû^ßòZ KeûAaû Rò^ò@ûe aýûaiûdòK ùlZ Ròò^ò@ûKê iû]ûeYZü @û`âòKû^þ ùWRò ^ûcùe icùÉ RûY«ò û bûeZe _ûjûWÿ ùlZâ aýZúZ, Gjò ùlZ Mâò^þ jûCiþùe icÉ _âù\gMêWÿòKùe Keû~ûA[ûG û GjûKê ùeû_Y Keòaû _ûAñ \ò^e Zû_cûZâû 22eê 25 WòMâú ùifþiòdiþ I eûZòe Zû_cûZâû 12eê 16 WòMâú ùifþiòdiþ @û\âZû @ûagýK ùjûA[ûG û bìcò _âÉêZò Rò^ò@ûKê fMûAaû _ûAñ cûUòe _òGPþ 5.6eê 8 ùjaû @ûagýK, Kò«ê 5.5eê 6 C c ùjûA[ûG û Rò^ò@û _ûAñ \êA Zò^ò ùi.cò. Mbúe _~ðý« cûUòKê jk Keòaû CPòZþ û KûjóKò ^û Rò^ò@û (Reùaeû)e ùPe 50 ùi.cò. _~ðý« MbúeKê ~ûA[ûG û G[ô_ûAñ Mâú^þ jûCiþùe 50 ùicò.eê 60 ùicò.

Cy I 1 eê 1.25 còUe PCWÿû C_eKê CVò ejò[ôaû Kò@ûeò _âÉêZ Keû~ûA[ûG û cûUòùe KùµûÁþ LZ, aûfò Gaõ ^Wÿò@û aûjêwû, ]û^ ùPû_û, 2:1:1 jòiûaùe cògâY Keòaû CPòZ Zû’ùjùf ùPeKê iVòKþ aûdê _âùag Keò_ûeòa û 36

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

www.krishijagran.com

Rò^ò@ûe aýûaiûdòK ùlZ

www.krishijagran.com cûUòeê KúU ùgû]^ Rò^ò@û fMûAaû _ûAñ _â[ùc cûUòe 100 còfò. ù`ûcðfò^þKê 5 fòUe aû 300 Mâûcþ cò[ûAfþ ùaâûcûAWþ _ûYòùe cògâY Ke«ê 1 aMðcòUe ùlZâ`kùe iòõP^ Ke«ê I ùaWþKê \êAeê Zò^ò \ò^ _ûAñ _äûÁòKþùe ùNûWÿûA eL«ê û Kò@ûeòùe MQ fMûAaû _ìaðeê i`û _ûYò iòõP^ Keò\ò@«ê Zû’ùjùf cûUòeê aõPò[ôaû eiûd^ Pûeò@ûWÿKê ùLkò ~òa û aêYòaû icd Rò^ò@û `êfe RWòZ [ôaû KfcúKê Rû^ê@ûeú, ù`aî@ûeú cûyð I Rê^þ, RêfûAùe _âûd fMû ~ûA[ûG û @]ôK @^êKìk icd Rê^þ I RêfûA ùjûA[ûG û KûjóKò ^û Gjò icdùe fMûAa `kùe Mâú^ jûCiþ Zû_cû^ aXÿòaûe Lyð @]ôK ùjûA[ûG û Rò^ò@ûe c¬òKê aêYòaû icdùe cûUòùe GKeê \êA ùicò, C_eKê ùjaû CPòZþ û _õqòeê _õqò \ìeZû 30eê 40 ùicò ejòaû CPòZþ Zû’ùjùf GK aMðcòUeeê 8eê 10Uò MQ fMû~ûA_ûeòa û LZ I iûe KùµûÁþe 7.5 Kòùfû _âZòaMð còUe \ìeùe _Kû«ê C c _eòYûc còkò[ûG û G_þ_òùKe 10:15:20 Mâûcþ cûZâûùe _âZòaMð còUe aêYòaû _ìaðeê Zò^ò cûi I 4[ð cûiùe ù~ùZùaùk `ê f @ûiò a û @ûe¸ ùjûA~ûA[ûG ùiùZùaùk 15 \ò^ @«eûkùe G^þ_òùKe 15:10:30 Mâûc _âZòaMð còUe \eùe ù\aû CPòZþ û `êfKê C c MêYa û _ûAñ ùaûùeû^þ, Kýûfþiòdcþ, cýûùMÜiòdcþ, K_ee 1.5 Mâûcþ cûZâûùe _âZò fòUe _ûYò \eùe GK cûi bòZùe ùÆâ Keû~òaû CPòZþ û

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

37

Rò^ò@ûe aýûaiûdòK ùlZ

www.krishijagran.com

ùeûMù_ûK ^òdªY @ûe¸eê Zò^ò cûi bòZùe eê@û-azû I ùeûMù_ûKKê aûjûe Keòù\aû CPòZþ û iòõP^ aél fMûAaû _ùe MQ C_ùe iòõP^ Keòaû CPòZþ, Zû’ùjùf RWÿe aòKûg C c eì_ùe ùjûA_ûeòa _ùe Wâò_þ AeòùMg^þ \ßûeû iòõP^ Keòaû CPòZþ û GK MQKê _âZò\ò^ 500 eê 700 còfò. _ûYòe @ûagýK ejò[ûG û Rò^ò@ûe Kòic ùMûf_ò : ùeUûKßò^þ, ùbùfUûA^þ, fûfþ- WÁò, ù`âùWûùefû, ùaÁþ, gû^ò@û, ùeWþ A®fþi, iûfßûùWûùe, Ucûeû, jk\ú, ù`âWKòõM, ^ûWRû, C^ûei, `êfcê^þ, ù\û^ò, _^ûcû, ]kû- ùW`äò, ]kû cûeò@û, ^ûewú= ùKûRKþ , @ùe¬, KäûiòKþ , aûAMYú, aäûKþùRKþ û aél iõelY iû]ûeY bûaùe KúU _âùKû_ Mâú^þ jûCiùe Kcþ cûZâûùe ùjûA[ûG _êYò c¤ fò`þ cûA^e ~\ò MQùe ù\Lû~ûA[ûG ùZùa ùcûù^ûùKâ û ùUû`ûiþ 0.05 _âZògZKê ùÆâ Ke«ê û ]kû cûQòe _ûAñ ù`ûùÇûcòùWû^þ aû Giòù`Uþ 0.5 % \eùe Ke«ê û ~\ò Kfe fûMòaûe

Rò^ò@û fMûAaû _ûAñ _âZò GKe iÚû_^û @[ðLyð _Wÿò[ûG 1. cûUò aòKûg

2.13 fl

2. Mâú^þ jûCiþ Lyð

14.70 fl

3. ùÁûe eêcþ./ ùMâWòõjfþ/ _ýûKòõ dê^òUþ

1.25 fl

4. ùÆde

0.48 fl

5. iòõP^/còÁòõ iòÁcþ

3.12 fl

6. _äûUòõ iûcMâú

7.02 fl

jûeûjûeò Lyð

29.70fl

Rò^ò@û ùlZ _âZò GKe C_ôû\^ Gaõ @ûd: 1. Mâú^þ jûCiþùe MQe iõLýû 26.000 2. `êf iõLýû _âZò MQùe _âZòahð

32

`êf C_ôû\^

8,32, 000

2015-16 jûeûjûeò `êfþ cìfý 2.25 Uuû/ `êf

38

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

jûeûjûeò @ûd

18.72 fl Uuû

C û\^ Lyð

11.12 fl Uuû

icê\ûd fûb

7.60 fl Uuû

Rò^ò@ûe aýûaiûdòK ùlZ

www.krishijagran.com

ù\Lû~ûA[ûG ùZùa aûaòÁò^ 2 Mâûcþ _âZòaMð fòUe \eùe iòõP^ Ke«ê û Pì‰ðòk `µê\ú _ûAñ ùK÷eûù[^þ 0.4% \e ùÆâ Ke«ê û `êfMêWÿòK ùZûkòaû I C_ôû\^ Rò^ò@û MQùe `êf Zò^ò cûi _ùe @ûiòaû @ûe¸ ùjûA[ûG ö `êfMêWÿòKê ùZûkòaû icdùe GjûKê Lêaþ iûa]û^ú @af´^ KeòaûKê _Wÿò[ûG û KûeY Rò^ò@û `êfe ]ûe \êAeê Zò^òUò ùjûA[ûG û `êfe ùPeùe 2-3 ùicò C_ùe KûUòaû CPòZþ I GjûKê ù`âiþ ùKäûeò^þ (1%)~êqùe bòRûA ù\aû CPòZþ I cò^ò _fò[ô^þùe _ýûKþ Keò 2eê 4 WòMâú ùifþiòdiþ C_ùe ùÁûe Keòaû CPòZþ û Mâú^þ jûCiùe fMû~ûA[ôùf Rò^ò@ûKê GK aMðcòUe ùlZâ`kùe _âûd 240 `êf còkò[ûG û ù~Cñ[ôùe 85% C c MêYa û ~êq `êf còkò[ûG û

@û[ðòK aRûeiÚòZò 2015-16 Rò^ò@ûe jûeûjûeò cìfý 2.25 Uuû 5.60 Uuû û `êfe e¯û^òKê aXÿûAaû _ûAñ ieKûeu \ßûeû ^ò@û~ûA[ôaû _\ùl_ : 1. e¯û^ò gêKþk 15%eê 20 % eLû~ûAQò û 2. Mâú^þ jûCiþ ùcùUeò@ûþ I Uiê KfþPe fýûaþ C_KeY

C_ùe WêýUòe 136%eê 25% Keòaû û 3. KéhKcû^uê _âgòlY û 4. gúZk bŠûe iõLýû aé¡ò û 5. RûjûR \e Kcþ û 6. G_òWû \ßûeû _½òcú Giò@û, @ùÁâfò@û, ^êýRòfûŠþ @û\ò ù\gKê e¯û^òe aXÿûAaû _ûAñ ùPÁû Keû~ûAQò û 7. aúRe _äûUòõ ùcùUeòdûfþ _âKòâdûKê iek Keòaû û 8. _äûUòõ ùcùUeò@ûfþ C_ùe Lyð gêKæKê 55 _âZògZeê 10 _âZògZ Keòaû û 9. gúZk bŠûe dê^òUþ LyðKê 25 _âZògZ Keòaû û 10. ~\ò jûeûjûeò C_ôû\^ùe ùKøYiò c¤ aýqò 50% e¯û^ò Keê[û«ò ùZùa _äûUòõ ùcùUeò@ûfþ I gúZk bŠûe dê^òUþe Lyð gêKþk cêq ùja û 11. 25% cûfþ bWûùe iaþiòWò û @ûe.ùK. ùZaZò@û Kû~ðýKûeú iµû\K Kéhò RûMeY, ^ì@û \òfäú-110016 ùcû- 9891511144 A-ùcfþ-rkteotia@krishijagran.com

Kéhò RûMeY

úd @ûKhðY e û C_j

KéhK KûWð

@ûK C_jhðYúd ûe

Kéhò RûMeY ‘KéhK KûWÿð’ùe _û@û«ê GK fle \êNðUYû aúcû I @Zý]ôK EY bûeeê cêqò ijòZ @^ý^ýû ajê iêaò]ûKê C_f² Ke«ê fuoMk vkiys dkMZ

Important Kisan Card Important Farmer Card Very Important Kisan Card Very Important Farmer Card Very Very Important Kisan Card Very Very Important Farmer Card

(IKC) (IFC) (VIKC) (VIFC) (VVIKC) (VVIFC)

Very Very Important Farmer Card yodjp ;sr Zê vkgs e«

eòjûZò

@ûiê@Q

NAME : ADD : : ID ISSUE :

1fle \êNðUYû aúcû Kéhò C_ôû\ C_ùe eòjûZò Kéhò C_KeY C_ùe eòjûZò Kéhò aòbûMùe _âMZògúk KéhKu ^ûc I `ùUû PòZâ 21 Years. 12 Languages.

21 States. 22 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

39

ùfõUû^û aòhûqZû

www.krishijagran.com

_gêuVûùe ùfõUû^û aòhûqZû

Uû^û GK ùQûU `êf I KõUû~êq SûUò ùfõ ùjûA[ûGû ~ûjûKê _KûAùf [Šû ùjaû `kùe ùQûUùQûU icìj/ Mêzûe ew-ùaew `êf ùjûA[ûG Z[û Gjû C_ùe fûMò[ôaû icÉ _âKûe `k _ûPòaû _ùe Mbúe ew ùjûA~ûA[ûG û Gjû aéle aû SûUòùe UâûAU_òð^þ Triterpene ^ûcK eiûd^ còkò[ûG û ~ûjû`kùe _gêcû^u aòhûqZû C_ùe _âbûa _Wÿò[ûG û _~ðû¯ cûZâûùe GjûKê ùia^ Keòaû `kùe Gcû^uVûùe ù\Lû ù\A[ôaû eiûd^ _gê geúe c¤ùe _âùag Keò Rje/ aòhùe _eòYZ ùjûA ~ûA[ûG Z[û _gêe céZêý ùjûA[ûG û Gjò SûUòe _ZâMêWÿòKùe Kcþ cûZâûùe aòh_âKâòdû ejò[ûG Kò«ê Gjû C_ùe ùjûA[ôaû `kùe @]ôK cûZâûùe aòh ù\LôaûKê còkò[ûG û ZßPû ijòZ aéle iµKðùe @ûiòùf geúe C_ùe KêùŠA ùjaû I Rßk^ ùjaûKê fûMò[ûG û ùfõUû^û aél ùeû_Y ùfõUû^û bûeò Gaõ ùcûUû bûLû~êq SûWÿò @ùU, ~ûjûe @^êcû^ CyûA-2-4 `êUþ ùjûA[ûG û Gjò aél @ûKhðK ù\Lûù\aû ijòZ fûfþ Gaõ j\kú Gaõ ]kû ewe ^òRe iÚû^ Gaõ _eò_KßZû @^êiûùe ù\Lûù\A[ûG û Gjò aél 40

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

cêLýZü icê\â Kìkùe Gaõ Cù_ûhY ùlZâMêWÿòKùe ù\LôaûKê còkò[ûG û ùeûMMâÉ ùjûA[ôaû _gê MûB, cAñh, ùc‹û I ùQkò Gjò aél iõÆgðùe @ûiòùf MâiòZ ùjûA[û«ò û Gjò aél c^êhýcû^uVûùe aòh _âbûa _Wÿò^[ûG ù~ùZùak _~ðý« Gjûe `k ^ LûAQ«ò û ùfõUû^û aòhûqZûe flY ùfõUû^û aòhûqZû Zò^ò iûcMâú C_ùe _Wÿò[ûG : ùfõUû^ûe _âKûe  cûZâû  iì~ðý_âKûge ZúaâZû flY  Pò«û Gaõ ùbûK Kcò  KaþR I aûe´ûe _eòiâû ù\LûAaû û  _äòjû (@ûLô, cêjñ I ù~ø^òùe jk\ú@û _Wòaû)  @ûLôeê fMûZe _ûYò ajòaû û

ùfõUû^û aòhûqZû

www.krishijagran.com  ùj_ûUòKþ Gaõ eò^f ù^^þ[úf @ûKèòùWÿR Kâòdû

 ùPùjeû I _û\ C_ùe iêR^ û  @Zò MâiòZ _gêcû^uVûùe @Ì icd _ûAñ Kkû

\êMð§ aû«ò û  \êA \ò^eê Zò^ò i¯ûj c¤ùe ùeûMe cûZâû aXÿòaû ijòZ _gêùeûMúe céZêý NUò[ûG û ùMûaõgùe ùfõUû^û aòhûqZûe flY ùMûaõgùe ùfõUû^û aòhûqZû ùfõUû^ûe _âKûe, Gjûe cûZâû I iì~ðýe @ûùfûK Ée C_ùe ^òbðe Keò[ûG û [ùe Gjò ùeûMe flY _âKU ùjaû `kùe 24 NõUû _ùe _ê^ü aûe´ûe ù\Lûù\A[ûG û aòhûqZZû MâiòZ _gê ^òcÜ flY \gðûA[ûG  ùfõUû^ûKê ùia^ Keòaû _ùe ùMûaõge ZßPû C_ùe `ù`ûfû _Wÿò~ûA[ûG û  [ê[^þ ^c^údZû, iêRò _eò ù~_eò ~ªYû~êq a[ I ZßPû SûCñkòaû _eò ù\Lû ~ûA[ûG û  Kû^ùe iêR^ ùjûA[ûG û  @ûLôùe fûfþ_Wÿò[ûG I _ûYò aûjûùe û  Ròbe C_e bûMùe @û«eòK Zª C_ùe Qûf bkò fûMò[ûG û  ùLûfû Nûñ I a[ C_ùe cûQò aiòaû `kùe RúaûYê @ûKâcY Keò ZßPûKê _âbûaòZ Keòù\A[ûG û ^òeûKeY  Gjò ùacûeòe _âZòKûe Keòaû _ûAñ _gê @ûL_ûLùe ùfõUû^û ùlZâ @]ôKZû ùa÷]û^òK flY bkò _äòjûe @û]ûe C_ùe Keû~ûA[ûG ö  ùMûaõg, ùc‹û, cAñh Gaõ Mò^ò_òõMþ `kùe ùfõUû^û aòhûqZû _òfòda§ `ùUû ùi^èòiòUûAùRg^þ Gaõ iúec MäëUûcò^þ, @ûùKèùfûGiòUòKþ, UûiþGcòù^Rþ Kâòdûe Ée C_ùe _Kû~òaû flY còkò[ûG û  ùfõUû^û aòhûqZû icÉuê @]ôK _âbûa ~KéZ Gaõ KúWþ^ú C_ùe ù\LôaûKê còkò[ûG û

ùfõUû^û aòhûqZû @aieùe aXÿò [ôaû ù\LôaûKê còkò[ûG û C_Pûe Gjò ùacûeò ùjaûe RûYòaû _ùe ^òKUùe _gê PòKò›Ku ijòZ ù~ûMûù~ûM Keòaû CPòZþ û VòKþ icdùe ~\ò Gjûe gúNâ PòKò›û @ûe¸ Keû~ûG ùZùa _eòiÚòZòKê ùeûKòaû i¸a ùjûA[ûG ^ùPZþ _gê I aél C_ùe GK i¯ûj bòZùe ùeûMúu céZýê NUò[ûG û  Gjò aélùe aòhe ùKøYiò c¤ _âbûaòZ C_f² ùjûA ^[ûG û  flYMêWÿòKKê @û]ûe Keòaû _ùe PòKò›ûe Keû~ûA[ûG û  _gêcûù^ Gjò ùlZâeê \ìùeA ù^A ~û@û«ò ù~CñVûùe Kò Gjò aél @]ôK ejòQò û  Gjò ùacûeúùe MâiòZ _gêuê _âZò icdùe Qûdû~êq iÚû^ C_ùe eLôaû aýaiÚûe RúAñaû CPòZþ KûjóKò^û _gê iì~ðý KòeYùe _âû¯ò @Zò iù´\^gúk ùjûA[û«òû  _gêcû^u c¤ùe gúNâ ^ò\û^ ùjaû _ûAñ KâòdûcôK ùKûAfû gê@ûAù\aû CPòZþ KûjóKò ^û aòhKê @aùgûhòZ Keò ùja û  _gêcû^uê _âZòicdùe ÊzZû _ûYò-@ûjûe \ò@û~ûA[ûG û  _gêcû^u geúeKê _ûYòùe Kcòeê \ìùeA ejòaû _ûAñ fêY aû ùNûk cêL @a[û ^ûK \ßûeû \ò@û~òaû CPòZþ û  _âZòùR÷aòK Jh]MêWÿòK I @ûõUò A^þ`äûùcUâòe C_ù~ûM Keû~ûA[ûG û ù_ûÁ-cûUð^ flY  _òfòdû ùjaû `kùe @û«üùe jk\ú@û \ûM _Wÿò~ûA[ûG û  aWÿ @«ùe ùXÿe bûaùe gêLôfû, aýqò cêýKcþ còkò[ûG û  Mfðùe ùaäWe \ûM ùjûA[ûG û  eêcû^þùe gêLôfû aéle C_ûPû~ðýû _\û[ð còkò[ûG û Wû. iê\ú_ ùiûfKú ijûdK @ûPû~ðý (ùbU^ûeú cûAùKâûaûAùfûRú) ùbU^ûeú aògßaò\ýûkd _âgòlY Gaõ @^êi§û^ ùK¦â iòùeûjú Wû. i§ýû ùcûeaûfþ ijûdK @ûPû~ðý (ùbU^ûeú Käò^òKþ ùcWòiò^þ$) _gêPòKò›û cjûaò\ýûkdk, ^aû^òdû C\d_eê

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

41

^ûgúaúR _âa§^

www.krishijagran.com

K_eò Keòaû _^ò_eòaûùe GKúKéZ ^ûgúRúa (còZâKúU) _âa§^

_

^ò_eòaûe jû^òKûeK KúUMêWÿòK Gaõ ùeûMKúUûYêuê ^òdªY ùjZê Kéhò eiûd^Kê @§û\ê^ò@û _âùdûM Keò iciýûMêWÿòK ùbûM Keòaû bkò cjwû eiûd^ùe aXÿò[ôaû ù\LôaûKê còkòQò, Kéhò ]^eûgò, eiûd^ùe _â\ìhòZ Lû\ýùe _âZòahð aXÿò[ôaû ùacûeúKê \ìe Keòaû I aûZûaeY _â\ìhY, Leû_ MêYa û giý, `k I _^ò_eòaû, ùKûUûùe aXÿò[ûG û _âZòùeû]ûcôK lcZû @û\ò i¹êLKê @ûiò[ûG û C_ùeûq RUòk iciýûMêWÿòKê ù\Lôaû ùjZê GKúKéZ ^ûgúRúa _âa§^ GK aòKÌ cûZâ ^ ùjûA Gùa icde @ûagýKZû ùjûA~ûAQò û cûUò I cû^a ÊûiÚýKê aõPûAaû _ûAñ Kéhò eiûd^ ùa÷mû^òK, @ûagýK cûZâ Gaõ iêelòZ _âùdûM ijòZ CPòZþ Kéhò KâòdûMêWÿòK I ùa÷mû^òK ^òdªYKê @û_YûA ^ûgúRúaKê @û[ðòK lZò Éeùe Zùk eLû~ûAQò, ~ûjû\ßûeû còZâ KúUùe `ifùe iõelòZ Keû~ûAQò û _^ò_eòaûùe GKúKéZ ^ûgúaúR _âa§^ _^ò_eòaû ùlZùe ^ûgúRúaMêWÿòK C_ùe \éÁò ^òùl_ Keò aòbò^Ü igý KâòdûMêWÿòKê a\kûA, ~ûªòK ^òdªY, ùR÷aòK ^òdªY Z[û Kéhò eiûd^e iêelòZ 42

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

_âùdûMeê còkò[ôaû- Ròfäû C_ûdMêWÿòKê @û_YûA i`kZû _ìaðK @ûA_òGcþ Keû~ûA _ûeòa û ^òeûKeY @ûA_òGcþ _âYûkúùe ùKøYiò c¤ ^ò‰ðd ù^aû _ûAñ @ûagýK ejòQò Kò `ifùe ^ûgúRúaMêWÿòK Z[û còZâ KUú _eòPd Z[û @ûMc^ I _âùag Keòaû RYû_Wÿò[ûG û GYê `if aêYòaû _ùe i¯ûjùe \êA [e ^òeúlY Keòaû @ûagýK û Kéhò Kû~ðý  CPòZ icdùe _^ò_eòaû aêYòaû /Pûeûùeû_Y Keòaû CPòZþ û  _^ò_eòaûùe iòõP^ Gaõ iûee i«êk^ cûZâûùe _âùdûM Ke«ê û @]ôK aû Kc jû^ò iÚòZòùe KúU Gaõ ùacûeòMêWÿòK aXÿò ~ûA[ûG û  ùlZùe _êêeêYû @aùhg, cé òðKû ùgûi]^ I i`û Z[û Mceùe MbúeZû _~ðý« jk Keò ùlZùe C_iÚòZ KúUMêWÿòKê Leû ù\aû `kùe KúUe @Šû

^ûgúaúR _âa§^

www.krishijagran.com

Z[û ùeûMûYêKê ^ûg Keû~ûA[ûG û  @fMû-@fMû `if PKâ C_ùe KúU Z[û ùeûMûYêMêWÿòKùe Rúa^PKâ ^Á ùjûA[ûG û  aúR \e Z[û MQeê MQe \ìeZûKê CPòZþ flý eLôaû CPòZþ û @]ôK MQ aXÿûAaû _ûAñ MQeê MQ \ì e Zû Kcþ Keò a û `kùe KúU Z[û ùacûeòMêWÿòKe _âùKû_ @]ôK ùjûA[ûG û  aêYòaû _ìaðeê C_Pûe KúU I ùeûMe _âùKû_Kê

ajêZ Kcþ KeòaûKê _Wÿò[ûG û  ùeûM Z[û KúU @aùeû]ú, ij^gúk I ^ì@û bf KòicKê Pd^ Keò Rcòùe aêY«ê û  _^ò_eòaûùe Rûf `ifKê fMûA KúUKê @ûKhðòZ Keòaûùe ^òdªY Keû~ûA[ûG û Gjû`kùe cêLý `ife KúU\ûCeê elû Keû~ûA[ûG û _^ò_eòaûùe KòQò Rûf `ifMêWÿòK Gjò _âKûee @ùU û  ù~Cñ ùlZùe _^ò_eòaûe C_ôû\^ Keû~ûA[ûG, Gjûe Pûeû I `êfKê `ifMêWÿòK fMû«ê (ùiûeòh, ùMŠê @û\ò ) cò Z â KúUMê W ÿ ò K e iõelY Keû~ûA[ûG û ~ûªòK ^òdªY _^ò_eòaûùe Gjò aòaò]ZûKê @û_YûA Lêaþ Kcþ ]^eûgò aýdùe KúU Gaõ ùacûeòMêWÿòKê ^òdªY Keû~ûA _ûeòa û ù~_eò-

1. aW KúU ~ûjû i`û ù\Lû~ûA[ûG û GjûKê ijRùe ]eò ùgh Keû~ûA_ûeò[ûG û aûAMY, ùbŠò Gaõ UcûUee iêŠò MâiòZ `kKê GKûVò Keò cûUòùe ù_ûZò \ò@«ê û 2. cûUòùe _âPêe C û_ _âùdûM Ke«ê û 3. _^ò_eòaûe aòbò^Ü _âKûe iêŠòõ ù_ûKKê ^òdªY _ûAñ Z[û ]eòaû _ûAñ `òùeûùcû^ ùUâ_þKê _âùdûM Ke«ê û ùbŠò, aûAMY, `êfùKûaò, UcûUe, @û\òùe lZòKûeK _âRû_ZòKê ]eòaû _ûAñ aRûeùe `òùeûùcû^ ùUâ_þ C_f² ùjCQò û Gjûe ^òdªY _ûAñ 5 ùUâ_þ/ jò Z[û aWÿ Éee KúU ]eòaû _ûAñ 20 ùUâ_þ fMûAaû CPòZþ û 4. ùlZùe iÚû^ iÚû^ùe _lúKê aiòaû _ûAñ (aûWð_Pðe) Zò@ûeò Ke«ê û 5. _^ò_eòaûùe ^iðeú fûMòaû _ìaðeê cûUòùe _âPêe iì~ðýKòeY ù\aû `kùe KúU Gaõ ùeûMeê elû Keû~ûA_ûeò[ûG û G[ô_ûAñ Mec \ò^ùe ù~ùZùaùk Zû_cû^ 40-42õ iò ùjûA[ûG, ^iðeúe bìcòe ^c^úd Keû~ûA[ûG û Z[û cûUòKê _fò[ô^þùe Xûuò aû Pûeò_Uùe \aûA \ò@«ê ù~_eò _fò[ô^ò ZkKê cûUòe Zû_cû^ aûjûeò aûZûaeYùe _âûd 8õiò. aXÿò~ûA[ûG û cûUòe Zû_cû^e @a]ô ùjûA ~ûA[ûG KûeY KúUMêWÿòK @Šû I ùeûMûYê ^Á ùjûA~ûA[ûG û _^ò_eòaûùe _ZâMêWÿòKe ei ùgûhò KúU bkò G`òWþ (cjê) ùRWòiþ, [âòÆ Z[û ]kû cûQòe _âùKû_ùe _ZâMêWÿòKe jk\ú _Wÿò~ûA[ûG û ù~_eò C_ôû\ Kcþ ùjûA[ûG û Gjûe @Zòeòq _^ò_eòaûùe cùeûWò@ûñ ùeûM _âiûeòZ ùjûA~ûA[ûG û Gjò KúUKê Lûfò MQùe jk\ú@û _KûA ù\aû ijòZ Waûùe Mâúiþ @[aû ùbiþfò^ fMûAaû `kùe ijRùe @ûKhðòZ Keò ^òdªòZ Keû~ûA_ûeòa û ùR÷aòK ^òdªY Gjò ^ûgúRúa _âa§^e iaêVûeê C c Gaõ iêelòZ C_ûd @ùU û G[ôùe jû^òKûeK KúUMêWÿòK Gaõ ùeûMûYêMêWÿòKê ^òdªòZ Keòaû _ûAñ còZâ KúU, ùR÷aòK `µê\,

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

43

^ûgúaúR _âa§^

www.krishijagran.com

aòhûYê Gaõ aýûùKÖeò@û bkò ùR÷aòK KûeKMêWÿòK C_ù~ûM Keû~ûA[ûG û _^ò_eòaûùe GjûKê C_ù~ûM ^òcÜ _âKûe Keû~ûA[ûG û 1. ùeû_Y Keòaûe Rúa^ ùjûA[ôaû _^ò_eòaû bkòUcûUe, aûAMY @û\òùe MQe ùPeKê UâûAùKûWecûKê ùNûkùe (100 còfò _ûYòùe 10 Mâûcþ UâûAùKûWecû) aêWÿûA Keò ùeû_Y Keòaû CPòZþ û 2. ùlZ _âÉêZò _ûAñ ùghùe jk Keòaû GK Kòùfû UâûAùKûWecûKê 25 Kò.Mâû. iXÿû ùMûae I iûe ijòZ cògûA GK GKe ùlZùe aòõPò ù\aû CPòZþ û G[ôùe cé òKûR^òZ ùeûM bkò @û\ðâZû, ùPeiXÿû, Z^û iXÿû @û\ò ùeûMeê elû còkò[ûG û 3. Gjò _âKûe bìcòùe ù\Lû~ûA[ôaû KúU bkò \úcK iù`\ MòŠûeù_ûK, KUêIßû KúU @û\ò ùR÷aòK ^òdªY ùjZê ùacûeòMêWÿòK ùaiòdû^û aû ùcUûeòRòdcþ (ùR÷aòK `µê\ò)Kê C_~êq bû«òùe ùMûae Lû\ ijòZ _âùdûM Ke«ê û Gjò `µê\Kê _âùdûM Keòaû `kùe `if C_ùe iìPòZ ùjûA[ôaû KúU bkò G`òWþ, ùRiòWþ, [âò_þi, ]kû cûQò Z[û aòbò^Ü ùeûMù_ûK aû ùQûU iêŠò _ûAñ 3-5 Mâûcþ fòUe _ûYòùe Keû~ûA[ûG û 4. ù~_eò `òùeûùcû ùUâ_þe KúUMêWÿòK _âRû_Zò

^Re @ûiaû `kùe, GjûKê _âûd GK i¯ûj _ùe @Šû _eRúaú UâûAùKûMâûcþe _âùdûM 4-5 [e GK i¯ûj @«eûkûùe Ke«ê û 1 GKe ùlZâùe 1 UâûAùKûKûAWð (20000 _eRúaú @Šû) fMûAaû CPòZþ û 5. UcûUe iêŠòùe ^òdªY Keòaû _ûAñ GPþ_ò_ò (aòhûYê) 100/ GfþA/ GKe _âùdûM Ke«ê û Gjò _âKûe ùKûaòùgâYúd `ifMêWÿòKùe iêŠò ù_ûKKê ^òdªY Keòaû _ûAñ aRûeùe GiþGfþG^þ_úaú C_faþ] ùjûA[ûG û 6. iaêR _^ò_eòaû `ifMêWÿòK bkò ùbŠò, ùKûaò, aûAMY, UcûUe @û\òùe fûMê[ôaû iêŠò ùeûM ^òdªY ùjZê aòUú (aýûùKÖeò@û)e 1 KòMâû / jò. _âùdûM Keòaû Lêaþ fûb\ûdK ùjûA[ûG û 7. ^ûcùe icÉ bûM I C_ôû\ `ife KúUMêWÿòKê \ìeeê ùgh Keò\ò@«ê Z[û Gjûe _âbûaùe KúUMêWÿòKe @Šû `êUû«ê ^ûjó û ^òc ùZf, Lkò I KéhK ^òc ùf_òZ dêeò@ûKê _âùdûM Keòaû Lêaþ fûb\ûdK û ùR÷aòK eiûd^MêWÿòK (aûùdûÆòiûAWþ) e _âùdûMùe iûa]û^òZû ùR÷a eiûd^MêWÿòKê _âùdûM Keòaû `kùe ÆòKe C c eì_ùe còkòaû CPòZþ û G[ô_ûAñ 200fò. _ûUòùe 200 Mâûc MêWÿ Z[û 200 Mâûc i_ð cògûA ùR÷a eiûd^ _âùdûM Keòaû `kùe _âbûaú KúU ^òdªY Keû~ûA[ûG û ùR÷aòK KúU ^òdªY \ßûeû KúU^ûgKMêWÿòKê @§û\ê^ò@û _âùdûM Ke«ê C_ô^Ü iciýûMêWÿòKeê cêqò còkò_ûeòa Z[û còZâ KúUMêWÿòKeê iõelY Gaõ _~ðýûaeYeê ùR÷aòK aòaò]Zûeê i«êk^ Zò@ûeò Keòaûùe ijûdZû còkò_ûeòa ö G[ôijòZ C_ùbûqûcû^ue jû^òKûeK eiûd^eê cêq C_ôû\ còkòa Z[û ^ò~ðûZ ùjZê C c MêYa ûe C_ôû\^ còkò[ûG û

eiûd^òK ^ûc AcòWûùKäûe_òWþ 17.8 GiþGfþ

cûZâû 100-125 GcþGfþ / jò

GjòUûcû_âòWþ 20 Giþ_ú

20 Mâûcþ / GKe 80 Mâûcþ / GKe 400-600Gcþ Gf 200-600Gcþ GKe 200GcGfþ /ùj 100-200GcþGfþ. GKe 300-500Mâû/ 100fò 2GcþGfþ / fò

ù_âû`ò^ù`ûeû 50 Aiò Kûùaðûi`äû^þ 25 A. iú G`äûùc[âò^ 10 A.iú,.

AùŠûKèûKûað 14.5 % Giþiú. ù_âûaòù^þa 70 Waäëé _ú KûaðŠòRcþ 12% + ùcùKÜûùRaþ 53%

^òdªY _ûAñ _^ò_eòaûùe ei ùgûhò LûC[ôaû KúU bkò G`òW, ùRiòW, [âò°, ]kû cûQò - G`òWþ, ùRiòWþ [â° - ]kû cûQò _^ò_eòaûe icÉ KúUe _ûAñ _^ò_eòaûe icÉ KúUe _ûAñ _^ò_eòaûe icÉ KúUe _ûAñ ùKûaò ùgâYúd `ifùe icÉ ùeûM KúU _ûAñ @ûkêùe fûMê[ôaû Gaõ _PûùeûM, fuûùe `k iXÿû _ûAñ _^ò_eòaûùe _ZâùcûPû @ûiòaû ùjZê

Wû. @ûgòg ZýûMú, Wû. aòùe¦â _ûk Gaõ Wû. Icaúe iòõj Kéhò aòmû^, ùK¦â, jÉò^û_êe, ie\ûe afäbûA _ùUf Kéhò Gaõ _âûù\ýûMúK aògßaò\ýûkd, ùceV 44

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

KúU ^òdªY

www.krishijagran.com

aêýùaeò@û ùaiò@û^û \ßûeû KúU ^òdªY

@û

ce @ûL_ûLe aûZûaeYùe ajêk bûaùe KúU C_iÚòZ ejòQ«ò, ù~Cñcû^u c¤ùe KòQò KúU lZòKûeK ùjûA[û«ò Z[û KúU fûbKûeú ùjûA[û«ò aòùgh eì_ùe aél _ûAñ fûbKûeú ùjûA[û«ò û G_eò jó GK fûbKûeú KúU aêýùaeò@û ùaiò@û^û @ùU û ~ûjûKò iûeû \ê^ò@ûe cûUòùe ÊûbûaòK eì_ùe còkò[ûG ö KúU `µê\ ^ûgK @ùU û ~ûjû aòbò^Ü i§òaûZ _âRûZòMêWÿòK C_ùe GK _eRúaú eì_ùe Kû~ðý Keò[ûG G[ô_ûAñ GjûKê @ûùUûõùcû_ýû[ôùR^òK KaK ^ûcùe GjûKê RûYò[û«ò û Gjò KúU ]ak cùÄWûA^þ ùacûeú _âiûeòZ Keò[ûG G[ô_ûAñ GjûKê @ù^K _âKûee KúU ^òdªYùe _âùdûM Keû~ûA[ûG û Gjò KúU^ûgK, Z^û ùz\K, KUê@û, Afäú, fú` cûA^ið, Nê^, còfòaM, ùÄf KúU, @ûcðò Ißûcòð, WûdcŠ, Kkû_Zw, iù`\þ I cûjì AZýû\òe ùeûM _âiûeòZ ùjûA[ûG I G[ôeê `ifKê lZò ùjaûeê aõPûA[ûG û Gjû icÉ _âKûe `ifùe C_ù~ûMú _âcûYòZ ùjûAQò û aògßùe aXÿê[ôaû aél ùeûMMêWÿòKê ^òdªY Keòaû _ûAñ, eûiûd^òK Jh]MêWÿòK @Zý]ôK C_ù~ûM ùjC[ôaû @agòÁ iõMâjYùe C_ô^Ü aòhûq _âbûa KûeYeê Lû\ý iõelY _âZò

KéZâòc cû¤c C_ùe aêýùaeò@û ùaiòdû^û `µê\e aé¡ò ù\Lôaû Lêaþ bdû^K ùjaû ijòZ GK C_~êq aòkÌ I @ûagýKZû û G[ô_ûAñ Kcþ @[ð aýd Keòaû `kùe ùR÷a ^òdªK KúU @ùU, ~ûjûKò `ifMêWÿòKùe fûMê[ôaû KúUKê ^òd«Yùe _âbûaú @ùU I _âûKéZòK eì_ùe _~ðûaeY _ûAñ

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

45

KúU ^òdªY

C c ùjûA[ûG û Gjò ùR÷aòK KúU^ûgKKê iòõP^ Keòaû I Rcòùe cògûA _êYò _âùdûM Keû~ûA[ûG û GjûKê @^ý ùKøYiò c¤ eûiûd^òK ijòZ cògûAaû CPòZþ ^êùjñ û còZâ KúU I @^ý C_ù~ûMú RúaûYê C_ùe Gjò _âKûe ùR÷aòK KúU^ûgKe ajê aò_eúZ Leû_ _âbûa _Wÿò[ûG û aêýùaeò@û ùa÷iòdû^ûe C_ôû\^ _âYûkú aùaeò@ûe C_ôû\^ ùjZê iað _â[ùc KéZâòc cû¤cùe (dúÁþ, ù__þUû^ I ùWKèWâRþ)e @ûagýKZû ejò[ûG û ù~Cñ[ôùe aêýùaeòcû ^ûcK `µê\òKê _âùdûMgûkûùe fMû ~ûA[ûG û i´§òZ còWò@ûe cêLý @ada- AÁþ, ù__þUû^þ, ùWKèUâûRþ, Rk Z[û @^ýû^ý @ùU û KéZâòc cû¤c C_ùe C_ôû\^ ùjZê GK fòUe ÁfðûARþWð _ûYòùe aûA_òWòGKê cògûA GK _ûZâùe Mec Keò \ò@«ê û Z[û [Šû ùjaû _ùe _ò.GP. còUe \ßûeû _ò.GPþ.Kê cû^ùe 6.0eê 6.5 C_ùe ^ò¡ðûeòZ Ke«ê û _òGPþ ^ò¡ðûeY _ùe Gjò ùNûkùe_ûYò cògûA Gjûe cûZâû GK fòUe ù~_eò ùjûA~òa I _ê^ü GjûKê Mec Ke«ê Gjò ùNûkKê GK fòUe ùKû^òKf `äûKèùe cògâY Keò KUð^ _äM fMûA @ùUûùKäaþ Keò \ò@«ê û @ùUûùKäaeê aûjûe Keòaû _ùe còWò@ûKê 50õ ùiõUòùMâWþ Zû_cû^ _~ðý« [Šû Keòaû _ùe G[ôùe ùÁ_þùUû cûAiò^þùe cògûA WòWdûKê cògûA G@ûeþ ù`äûùe ù_Uâú ù_äUþùe Xûk«ê û [Šû ùjaû _ùe `µê\e GK WòKèKê fê_þ \ßûeû ÁâòU fýûµ ù`äcþ @ûMùe ùfcò^û G@ûe ù`äûùe eL«ê ù_Uâòù_ÖUþ C_ùe ùK¦â Keò ù\L«ê I ù_äUþKê ù_÷eû`äòfcþ ùU_þùe a¦ Keò \ò@«ê û aòIWòùe eLò\ò@«ê û _âûd 20-25 \ò^ùe `òµê\Kê aé¡ò Keû~ûA[ûG û _ì‰ð aòKgòZ aêýùaeò@û ùaiòdû^û EB bkò ]ak Z[û aU^ cgîY aû PòKÑY ù\Lû~ûA[ûG û aýaiûdòK C_ôû\^ `µê\e C_ôû\Kê aýaiûdòK C_ôû\^ Keòaû _ûAñ cûZéi´§e @ûagýK ejò[ûG ù~_eò ùR÷aòK _âùdûMgûkûùe @[aû aRûeùe Caf² MêYa û ~êq aêýùaeò@û ùaiòdû^û _ûCWe _âû¯ Keû~ûA[ûG û aW Cy]eY C_ùe C_ôû\^ _ûAñ `µê\Kê Rê@ûeþ C_ùe i´§òZ Keò[û«ò ö 20-25 \ò^ùe `µê\e aé¡ò _ì‰ð ùjûA~ûA[ûG û Gjû _ùe `µê\ ~êq 46

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

www.krishijagran.com Rßûe \û^ûKê ù_iò _ûCWe Zò@ûeò Keò QYûùe QûYò G[ôeê aòRûYê Gaõ cûAiòfòd^þ _âû¯ Keû~ûA[ûG Z[û _âû¯ aúRYê~êq _ûCWeKê Kûùfû^òùdûMêWÿòKe iõLýûKê (iòG`þdê) jòùcûiûAùUûcòUee ijûdZûKê mûZ Keû~ûA[ûG Z[û iúG`þdê @^êiûùe jò aòRûYê~êq _ûCWeùe Z[û _âZò Kòùfû \eùe 5 _âZògZ iòGciú cògâY Keò _fò[ô^þ aýûMþùe 14 _âZògZ ^c^úd ijòZ _ýûKþ Keò ^ò@«ê û GjûKê _âùdûM Keò bìcòe lZòKê ùeûKò_ûeòùa û _âùdûM _âYûkú 1. bìcò C_Pûe : GK KòùfûMâûc aêýùaeò@û ùaiòdû^ûKê 400eê 500 KòMâû C c iXÿû ùMûae Lû\ (`ûcð dûWð ùcûù^ýûe)ùe bf bûaùe cògâòZ Keò 20-25 \ò^ _ûAñ QûA iÚû^ C_ùe _fò[ô^þùe Xûuò Keò eLòù\aû `kùe Gjò cògâY GK GKe ùlZe C_Pûe _ûAñ _~ðýû¯ ùjûA[ûG û Gjû GK GKe bìcòùe iòõP^ aò]ô _âYûkúùe aòzêeòZ Keò bìcò ùgû]^ Ke«ê û C_Pûe Keòaû icdùe ^c^údZû ùjaû @ûagýK ejòQò û 2. iòõP^ : GK KòùfûMâûcþ aêýùaeò@û ùaiòdû^û ``äðùfg^Kê MêWÿ aû iúeû ijòZ 200 fòUe _ûYòùe cògâY Keò _âZò GKe \eùe 10-15 \ò^ @«eùe iòõP^ Keòaû CPòZþ û iòõP^ Kûk i§ýû icdùe Keòaû CPòZþ û aòùghZûMêWÿòK 1.Gjû ùR÷aòK KúU^ûgK @ùU û 2. icÉ _âKûe `ifMêWÿòKùe C_ù~ûMú còkò[ûG û 3. Gjû Z^ûùQ\K , KUê@û Afäú, còfòaM, ùÄfKúU I ]kû cûQòKê ^òdªY Keò[ûG û 4. eûiûd^òK KúU^ûgKMêWÿòK @ù_lû gÉû ùjûA[ûGû 5. cû^a ÊûiÚý Gaõ _~ðýûaeY C_ùe KòQò \ì¿âbûa _Wÿò ^[ûG û 6. KúUMêWÿòKùe G[ô_âZò _âZòùeû]KZû ù\Lû\òG ^ûjó û7. cûUòùe ùKøYiò _â\ìhY ùjûA ^[ûG û 8. còZâ KúU Gaõ @^ý C_ù~ûMú RúaûYêMêWÿòK C_ùe Gjûe ùKøYiò aò_eúZ _âbûa _Wÿò ^[ûG û _âùdûM Keòaûùe iûa]û^úMêWÿòK 1. aêýùaeò@û ùaiòdû^ûe _âùdûM iòõP^ \ßûeû Gjû bìcòKùe cògâY Keòaû CPòZþ û 2. ùKøYiò c¤ eûiûd^òK KúU^ûgKMêWÿòK ijòZ Gjû cògûAaû CPòZþ ^êùjñ û 3. iòõP^ i§ýû icdùe Keòaû CPòZþ û

@^êeû]û iòõj, cêùKg gâúaûÉa, ~Zú¦â gâúaûÉa Gaõ gêbâû Zâòùa\ú ùR÷a ^òdªY _âùdûMgûkû, _û\_ ùeûM aòmû^ aòbûM, Kéhò Gaõ _âû. aògßaò\ýûkd, Kû^_êe

KûKêWÿò Pûh

bû

www.krishijagran.com

KûKêWÿò Pûh Ke«ê @]ôK ùeûRMûe Ke«ê

eZùe ajêk bûaùe KûKêWÿò Pûh Keû~ûC[ôaûe _âZúZ ùjûA[ûG û KûKêWÿòe KõPû `kKê iûfûWÿ eì_ùe LûA[û«ò Gaõ ùQûU `kKê _âùdûM Keò @ûPûe _âÉêZ Keû~ûA[ûG û KûKêWÿòe iúeKê [Šû Kùe û KaþR \ìe Keò[ûG û _äòjû ùeûMùe GjûKê ùia^ Keòaû fûb\ûdK û Lúeû aû KûKêWòùe 96 _âZògZ _ûYò aýZúZ bòUûcò^þ aò’ Gaõ iò’ C c ùiâûZùe ejòQò û Gjû ijRùe _ûP^gúk @ùU Gaõ Jh]úd cj ß eLô[ûG ö

Rkaûdê Gjû bûeZe gúùZû¾ I ic gúùZû¾ ùlZâùe fMû~ûA[ûG ö KûKêWÿò cêkZü Mâúhà EZêe `if @ùU û Gjû [Šû ijý Keò_ûùe ^ûjó û Mec I ^c^úd Rkaûdê G[ô_ûAñ C_~êq @ùU û Gjò MQ _ûAñ c¬ò 25 WòMâú ùifþiòd Zû_cûZâ C_ùe bf ùjûA[ûG, 27-35 WòMâú ùifþiòdi _ûZKâc aé¡ò _ûAñ ùifþiòdiþ C_ùe Zû_Kâc C_ùe cû\û _ê¿ûe iõLýû Kcþ ùjûA~ûA[ûG û _âRûZò _êiû C\d, _« KûKêWÿò-1, _« iue KûKêWÿò-1, _êiû

iõù~ûM, Zû_^úR ùfûM Mâú^þ, ʉðû gúZk, ù_ûõùiUþ, ʉð _ì‰ðû, ʉð @ùMZò, ùKûd´Uêe-03, ùKûd´Uêe-05û cé\û, bìcò _âÉêZò Gaõ aúRe cûZâû jûfþKû Gaõ aûfò@û ù\ûcûUò iaêVûeê KûKêWÿò Pûh _ûAñ C_~êq @ùU û GcòZòùe icÉ _âKûe bìcòùe Gjûe ùlZ Keû~ûA[ûG û ùlZùe Rk ^òÃûi^ aýaiÚû @ûagýK ejòQòû Mbúe Rúaûõg~êq, KùVûe _Zâ ejòZ bìcò C_~êq ejò[ûG û bìcòe _úGPþ cû^ 6-7 ejòaû CPòZþ û ^\úe ZUa ðú ùlZâMêWÿòKùe Rúaûõg~êq aûfò@û bìcòùe c¤ Gjûe ùlZ i`kZû_ìaðK ùjûA~ûA[ûG û ùlZKê 3-4 [e aêYòaû ijòZ ijcZ Keû~ûA[ûG û ZZþ_½ûZþ @ûagýKZû^êiûùe \ìeZû @^êiûùe ^ûkú aû Kò@ûeò Zò@ûeò ùjûA[ûG û 200-250 Kê«k ùMûae iXÿû~ûA Lû\ aòõPû ~ûA[û. ~ûjûKò 25-30 \ò^ _ìað ùlZùe _KûAaû CPòZþ û Rk ^òÃûi^ aýaiÚû eLû~ûA[ûG û @uêeY _âZògZKê @û]ûe Keò aòj^e cûZâû ^ò¡ðûeòZ Keû~ûA[ûG û

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

47

KûKêWÿò Pûh

www.krishijagran.com  \êA _Zâ @aiÚû^ùe aél ùeû_Ye Keû~ûA[ûG û  ùeû_Y Keòaûe Zêe« _ùe jûfþKû iòõP^ Ke«ê û

iûe Gaõ LZ

iûcû^ýZü 2.5-3 KòMâû aúR _âZò ùjKÖe _~ðû¯ ejò[ûG û aêYòaû icd  ai«Kûkú^ `if ù`aî@ûeú-cûyð  ahðûKkú^ `if- ùc’-Rê^þ  Mec \ò^ùe fMû ~ûC[ôaû `if _ûAñ _ûfòjûCiþ aû

_ûfò U^ðfùe Wòùi´eùe aêYòaû CPòZþ KûeY MQ _âÉêZ Keû~ûA[ûG û _ûfû _Wÿòaûe @ûguû ùjZê ù`aîdûeú cûiùe Gjû _âÉêZ ùjûA[ôaû MQe ùlZùe ùeû_Y Keû~ûA[ûG û  ^\ú ZUa ðú ùlZâMêWÿòKùe Wòùi´eeê Rû^ê@ûeú

_~ðý« aêYû~ûA[ûG û Gjûe C_eûù« [Šû _a^eê aõPòaû _ûAñ Pûeò \òMùe aûWÿ fMû~ûA[ûG aêYòaû _âYûkú  aêYòaû _ìaðeê 2.5 Mâûcþ KûùaðûŠRòcþ _âZò KòùfûMâûc

aúRùe cògûA C_PûeòZ Ke«ê ö  aêYòaû _ìaðeê aòj^Kê 12 NõUû _ûYòùe bòRûA _ùe

12 NõUû _~ðý« @\û SêWÿòùe eLô GjûKê C_e Zk Keò RcûA eL«ê û  aêYòaû _ûAñ _âùZýK 1.5 còUe @«e C_ùe 60

ùicò PCWÿû ^ûkú Zò@ûeò Ke«ê û  ^ûkúMêWÿòKùe \êA _Ueê 60 ùicò @«eùe [kò

Zò@ûeò ùMûUòG iÚû^ùe jûeûjûeò Kcþ aòRMêWÿòK aêY«ê û  aêYòaû icdùe aúRKê aûjûe Keò iúe ZkKê Keò

\ò@«ê û  aúR aêYòaûe MbúeZû 2 ùicò eL«ê û  aêYòaû _ìaðeê ^ûkòMêWÿòKê iòõP^ Keò aêYòaû icdùe

ùlZ c¤ _~ðû¯ ^c^úd eL«ê û  ~\ò KûKêWÿòe MQ _âÉêZ ùjûA iûeòQò ùZùa ùeû_Ye

icd _fò[ô^þ aû [kòeê jUûA \ò@«ê I cûUòe _òŠò Zò@ûeò G[ôùe Gjûe Pûeû MQKê fMûA \ò@«ê û 48

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

ùlZ _âÉêZ Keòaû icdùe 15-20U^ iXÿû ùMûae KùµûÁ Lû\ còkò[ûG û KûKêWÿòùe `ifKê ^òjûZò 100 Mâûc ^ûAùUâûùR^ (217 dêeò@û), 50 KòMâû `iþ`eiþ (312 KòMâû iòwf iê_e `iþù`Uþ ) Gaõ 60 KòMâû ù_ûUûi (100 KòMâû cêýùeUþ @`þ ù_ûUûg) còkòaû CPòZþ û Kêk CaðeKeê @]û ^ûAùUâûùR^þ, `iþ`eiþ I ù_ûUûi _êeû cûZâû ùlZ _âÉêZ Keòaû icdùe ùlZùe còkò[ûG û ùgh ^ûAùUâûùR^Kê \êA bûM Keò aûõUò \ò@«ê aêYòaû icdùe 40 \ò^ _ùe 25 KòMâû ^ûAùUâûùR^(54 KòMâû dêeò@û) I @^ý cûZâû 25 KòMâû ^ûAùUâûùR^ 60 \ò^e @aiÚû C_ùe Uû_þ ùWâiòõ eì_ùe ù\aû CPòZþ û ù~ùZùaùk `êf @ûiò[ûG ùiùZùaùk `if C_ùe ùKøYiò c¤ CaðeKKê _âùdûM ^ Ke«ê û CaðeKMêWÿòKe cûZâû Z^û ^òKUùe [ûkò Keò eLôù\aû CPòZþ û Gjûe Zêe« _ùe jûfþKû iòõP^ Ke«ê û ~\ò _ìaða ðú `if @ûkê [ûG ùZùa CaðeKKê 25 _âZògZ cûZâûùe Kcþ Keò ù\aû CPòZþ û iòõP^ Mecùe `ifKê 4-5 \ò^ @«eùe ^ûkòùe _ûYò \ò@«ê û ahðû EZêùe ahðû @^êiûùe iòõP^ Keòaûe _âa§ Ke«ê, fMûZe jûfþKû ^òc^úd cûUòKê Zò@ûeò Ke«ê û `kùe `if aXÿò_ûeò bf ùjûA[ûG I Mecùe fê’ Pkòaû icdùe ^ûkúMêWÿòK c¤ùe Kò@ûeòe ^c^úd eLòaû `kùe _eûMùeYê cûQò Kâòdûgúk ejò[û«ò I ù~Cñ _eûM ùeYê ùjZê fûbKûeú @ùU û cêLýZü ahðû EZêùe Rk ^òÃûi^e aýaiÚû iê^ò½òZ Keòaû CPòZþ _ûYò beû ejòaû ùjZê ùacûeò @]ôKû fûMòaûe @ûguû ejò[ûG I MQ \k\ò@û _Wÿò~ûA[ûG û @«ü giý KâòdûMêWÿòK  ùlZùe LZiûe cêq eLòaû @ûagýK û  Mecùe 2-3 \ò^ aQûaQò Ke«ê I ahðû EZêe 4-5

[e `ifKê aQûaQò Keòaû @ûagýK ejò[ûG û  ak\Kê ùlZKê _âùag Keòaû _ìaðeê _âûe¸òK @aiÚûùe

Rcòe ^ûkòMêWÿòKê bf eì_ùe ùMûWÿò I @^ûa^û MQ i`û Keòù\aû CPòZþ û Lyð ^òdªòZ eLôaû _ûAñ I Rcòùe jêWÿûùe RWÿû fMûAaû `kùe aûdê iõPûe ùjûA[ûG û  RcòKê aûQòaû icdùe MQKê Kò@ûeò @ûWKê Keòù\aû

KûKêWÿò Pûh

www.krishijagran.com

CPòZþ ak\Kê ù~_eò ^ûkò bòZeKê ^ QûW«ò û  _e @aiÚûùe _ZâMêWÿòK bìcòKê Xÿûuò ù\A[ûG I Rcòe

I adÄ KúU _ûAñ `ifjû^ò NUò[ûG û 

MQ Rcò ejòaûe Zêe« _ùe GjûKê KúU _âùKû_ fûMò a û ù\Lô a ûKê cò k ò [ ûG û ~ûjû`kùe MQ gêLô~ûA[ûG û



adÄ KúUe _ZâMêWÿòKê @]ôK lZò Keò[û«ò û



ù~ùZùaùk Kò MQMêWÿòK ijòZ RWÿòZ KÁKe _eòPòZ ùjûA[ûG, ~ûjûKò _êeêYû Gaõ aWÿ aWÿ MQ jk\ò@û _Wÿò~ûA[ûG û



Gjò KúU ^ùb´eeê ù`aîdûeú I @a]ôKê QûWÿò Keò iûeûahð iKòâd ejò[ûG û

CaðeZû aXÿò_ûùe ^ûjó û  KéZâòc eì_ùe cjêcûQòcû^uê _âùdûM Keòaû CPòZþ

ù~ùjûZê C_ôû\^ Gjû`kùe aé¡ò NUò[ûG û iûjûeû ù\aû CPòZþ  cêLýZü ahðû EZêùe aûCñg \Šû I eiò ijûdZûùe

cõPû Zò@ûeò Keò MQKê Gjû C_eKê PXÿûA ù\aû CPòZþ û ~ûjû`kùe `k _ûYò beòaû Leû_þ ùjûA ^[û«û Gjò Kâòdû iúcòZ ùlZâ @ùU Gjû jó ^òRÊ Rúa^e gqò @ùUû  Rk beòaû KûeYeê `kMêWÿòK Leû_ ùjaûeê aõPûAaû

_ûAñ ù~Cñ Kò@ûeòùe ak\ _gò jk Keò[û«ò Gjò Kò@ûeòùe _ûYò ^ beòaû bf û `k ùZûkòaû  _âRûZò @^êiûùe `ke _êeû @ûKûe ùjaû _ùe KõPû

@aiÚûùe `k ùZûkò ù^aû CPòZþ û

^òdªY 

ùMûUòG ùlZùe 2 [e fûC `if Ke«ê ^ûjó, `ifPKâ @û_Yû«ê û



`if fMûAaû icdùe KúU _âbûaKê Kcþ Keû~ûA_ûeò[ûG û



`if C_ùe @uêeYKê Zêe« _ùe I @ûagýKZû _Wÿòùf 0.5 còkò[ûG AùŠûKèûKûað 14.5 Giþiò aû 4 Mâûcþ KûùaðeûAfþ 50 Waäýê _ú aû 2.5 còfò ùKäûùeû_ûAeú`ûiþ 20 Aiò _âZò fò. _ûYò jòiûaùe cògûA 600-800 fò ùNûk _âZò ùjKÖeùe iòõP^ Ke«ê û

 `kKê UûYò Keò ^ ùZûkò KûKêWÿòe ZkKê ]eò ùKøYiò

]ûeê@û Qêeòùe ^ûgòeê KûUòù^aû DPòZþ û  _âùZýK 2-5 \ò^ @«e _ùe `k ùZûkòaû CPòZþ û  _êeêYû `kMêWÿòKê c¬ò _ûAñ QûWÿò ù\aû ^ì@û `ke

aòKûg C_ùe aò_eúZ _âbûa _Wÿò[ûG û

`k cûQò

 ùZûkòaûe C_eûù« `kMêWÿòKê K_Wÿûùe ù_ûQòKeò



Gjò KúUKê fûbðû `kùe lZò Keò[ûG û

i`û Keòù\aû CPòZþ û KUû `Uû Gaõ ùeûM `kMêWÿòK @fMû Keòù\aû CPòZþ û



`êf @ûiòaû _ìaðeê bìcòùe ùiUþ Zò^ò _eò @Šû ù\aû ijòZ iXÿòaûKê @ûe¸ Keò[ûG Z[û MQ gêLô~ûA[ûG û

 ùZûkòaû C_ûeù« `kûKê 2-3 \ò^ _~ðý« QûAùe



Gjò cûQò ù~ùZùaùk `if C_ùe @Šû ù\A[ûG ùiùZùaùk I Gjò fûbðû `k bòZùe _gò ~ûA[û«ò I bòZeê LûA ù\A MQKê ^Á Keòù\A[û«ò û

eLôaû CPòZþ û Gjû _ùe aúRe `k C_ùe _ûYò iòõP^ Keòaû CPòZþ û  `kMêWÿòK aRûeKê _VûAaû ùUûùKA Kò´û

aûCñgò@û aýZúZ MûWÿê@û ùUûùKAùe _ýûK Keòaû bf ùjûA[ûG û C_ôû\^  _âRûZòe @^êiûùe 100-100 Kê«k _âZò

ùjKÖe gùj _eòcûYe C_ôû\^ _âû¯ ùjûA[ûG û KúU Gaõ ùeûM ^òdªY fûfþ KúU (ùeWþ _µKò^þ aòUf) 

^ûewú ewKê PcKúfû KúU ùjûA[ûG û gògê

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

49

KûKêWÿò Pûh

www.krishijagran.com LûC[ôaû _ZâMêWÿòKe ewKê jk\ò _KûA ù\A[ûG û 

Gjò KúU a‰ðKPõ^ ewe aòhûeê aûjK ùjûA[ûG ahðû EZêùe `ifMêWÿòKê @]ôK jû^ò _jñPò[ûG û

^òdªY



Gjò cûQò `ke ù~Cñ bûMùe KYû Keò @Šû ù\A[ûG Gjò bûM jó ùZXÿû ùjûA~û[ûG û

^òdªY 

Mbúe ZkKê cûUòKê jk Ke«ê û



MQùe `êf ]eòaûe VòKþ _ùe Z[û _ê¿ûaiÚû C_ùe cûUòKê ^c^úd eL«ê @250 KòMâû @ùU ~ûjûKò ùlZùe _âùdûM Keû~ûA[ûG û



4-6 ùaUþ ùUâ_þ (Pûeò _ûUû/ GKeKê fMûZe `k cûQòe aýq Keòaû _ûAñ @ûKhðòZ Keòaû ijRùe ^òdªY ùjûA~ûA[ûG û Gjò ùjZê 1 KòùfûMâûcþ KLûeê `if Êeì_ GjûKê \kò PKUò G[ôùe 100 Mâûcþ MêWÿ ùNûk Z[û 10 còfò ùcfû[ôâdû^e `k Z[û Gjò cògâYKê ùlZùe 4-6Uò iÚû^ùe _âZò GKe _âùdûM Keòaû CPòZþ `kùe cûQòe aýaiÚû KúU @ûKhðòZ ùjûA ceò~ûA[û«ò û



4-5 Kêýùfýûe Mõ]_ûg/ GKe _òQû \eùe _âùdûM Ke«ê I Gjû c¤ `k cêLú aò^û eiûd^ùe ^òdªòZ Keû~ûAQò û



cò[ûAf dêRò _ûfþùe 25 ùUâ_þ _âZò ùjKÖe \eùe ùlZùe fMû«ê û



`k cûQò _âbûaò KkKê aûjûe Ke«ê 600 fò. ùNûk _âZò ùjKÖe iòõP^ Keò[û«ò û



KûùaðûeûWf 50 Waäë _ú @ 3 Mâûcþ aû AùŠûKèûKûað 0.5 cògò[ôùf aû Kêý^ûf`û^è 02 còfò _âZòahð fò’ \e cògûA Keò 600 fò ùNûk _âZò ùjKÖe iòõP^ Keòaû CPòZ û

]kû cjêcûQò 

Gjò KúUe gògê I aýqòcû^u _ûAñ Gjûe ei ùgûhò 50

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016



AcòWûùKäû_âòWþ 200 còfò aû WâûAùRû`ûiþ 400 A’ eê 2 còfò cûZâûùe _âZò 800 fò. _ûYòùe cògûA _âZò ùjKÖeùe iòõP^ Ke«ê û



ahðû EZêùe @ûagýKZû^êiûùe iòõP^ KeòaûKê ù\ûjeû«ê û \ßòZúd [e iòõP^ Keò KúU^ûgK a\kùe _âùdûM Ke«ê û

ùPµû MQe ùKûck bûMe eiKê ùgûhò LûA~ûA[ûG û ùQûU @ûKûee KúU @ùU I Gjû MQ bòZùe jó ejò~ûA[ûG û ^òdªY 

^ûAùUâûùR^ CaðeK @]ôK _âùdûM Ke«ê ^ûjó û



AcòWûùKäû_âòWÿ 17.8 GiþGfþe 100 còfò cûZâûùe _âZò 800 fò. _ûYòùe cògûA _âZò ùjKÖe iòõP^ Ke«êû

fûfþ cûBU Gjû GK iìlà KúU @ùU ~ûjû Kò Mec EZêùe KLûeê ùgâYúd `ifMêWÿòKe GK M¸úe iciýû @ùU û G[ôùe @]ôK _âùKû_ ùjaû `kùe cûBU SêŠ ùjûA _ZâMêWòK cKPò ~ûA[ûG, iZZü C_ùe @ûKâcòZ Keò _ZâMêWÿòKê ùgûhò LûA~ûA[ûG I _ZâMêWÿòK C_ùe iað_â[c ùPKû ùPKû _Wÿò~ûA[ûG Z[û Gjû _ùe _Zâ gêLô ~ûA[ûG û ^òdªY Gjûe ^òdªY ùjZê WûAùcù[ûGUþ 30 Aiò Jh] @ 2 còfò/ fò aû A[ôdû^ 50 Aiú @ 1 còfò/ fò aû ùNûk _âÉêZ Keò M§K 80 Waäë_ò @ 3 còfò/ fò. _ûYò ù\A GjûKê iòõP^ Ke«ê û cìk MY×ò iìZâKécò `ife @ûe¸ _âKâòdû @aiÚûùe iìZâKécò aéle RWÿùe MY×ò Zò@ûeò ùjûA[ûG û Z[û icd ejòaû ijòZ ^òdªòZ ùjûA~ûA[ûG û MY×ò aXÿòKeò _ìeû RWÿ aû cìk Zªe iÚû^ iÚû^Kê _âiûeòZ ùjûA~ûA[ûG Z[û aél aXÿòaûùe ùeûK @ûiò[ûG û Z[û Gjûe _e @aiÚûùe `êf Gaõ `k ^ ]eò

KûKêWÿò Pûh SWÿò _Wÿò[ûG û iìZâKécòùe MâiòZ aél CPòZþ iòõP^ Keòaû `kùe Gjò ùacûeò \ìeùjûA~ûA[ûG û `kùe ùacûeò MâiòZ I `k I `êfMêWÿòK MQeê SWÿòaûe ù\Lû~ûA[ûG û ^òdªY  ùR÷aòK _âZò^ò]ô iêýùWûùcû^ûi `äëeòùi^è @10 Mâû.

Kòùfû \ßûeû aòj^ ùgû]^ Ke«ê û  Kûùaðû`êýeû^þ 3 Rò @ 2.5 KòMâû/ aòNû aêYòaû C_ùe

Z[û 45 \ò^ _ùe _ê^ü _âùdûM Ke«ê û  ù~Cñ ùlZùe ^òùcùUûWe iciýû ejòQò, G[ôùe

aêYòaû _ìaðeê 2 U^þ / ejòQò, iXÿû ùMûaee Lû\ ijòZ 100-200 Kò.Mâû. ^úc LkòKê _âùdûM Ke«ê û

www.krishijagran.com Keû~ûA[ûG û  iêelûcôK iòõP^ ùjZê 7 \ò^ @«eûkùe ùcùKÜûùRaþ

@ 0.25 _âZògZKê \êA [e iòõP^ Keòaû @Zò fûb_â\ @ùU û  iciýû M¸úe ùjaû `kùe ùcUûùfûKèòfþ +

ùcùKûùRaþ 0.2 _âZògZe GK iòõP^ Ke«ê û Pì‰ðúd @ûiòZû (_ûCWeú còfþWêý) Gjò ùeûMùe _â[c flY _ZâMêWÿòK Gaõ Z^û iZZü eì_ùe ]kû aû ]ì@ûñ ewe ]kû eì_ùe ù\Lû~ûA[ûG û KòQò \ò^ùe `µê\ ]kû _âiûeòZ ùjaûe @ûùfûK iõùgähY a]ôZ Keò ù\A[ûG `kÊeì_ MQ gêLô ceò ~ûA[ûG û

ùacûeú

^òdªY

Gù^ÚâûKù^ûiþ - ùeûMe _âûe¸òK @aiÚûùe _ZâMêWÿòK C_ùe Rk @ûiq ùQûU-ùQûU j\kú ewe ]kû \ûM ù\Lû~ûA[ûG, ~ûjû _ùe _â i ûeò Z ùjûA ]ì i e ùjûA~ûA[ûG û GjûKê ^ ùeûKòaû `kùe ]kû Z^û Z[û `k C_ùe c¤ ù\Lû~ûA[ûG, ~ûjû`kùe C_ôû\ùe ajêk bûaùe lZò ùjûA[ûG û

`µê \ ^ûgK Uâ û AWò ù cû`ð @ 0.1 _â Z ò g Z KûùaðûŠûRòcþ @ 0.1 _âZògZKê _‰ðúd iòõP^ ùeûM ^òdªY ùjZê fûb_â\ @ùU ö

^òdªY  aúR iêiÚ Z[û ùeûM cêq ùjaû CPòZþ û  aêYòaû _ìaðeê KûùaðûùŠûRòcþ 0.25 _âZògZeê aúR

ùiû]^ Ke«ê û  ^ûfòùe aêY«ê ~ûjû`kùe `k cûUòe iµKðùe

ù~_eò ^ @ûiò _ûeòa û  iòõP^e @ûagýKZû _Wòaûùe ùKäûùeû[ûùdû^òfþ @

0.2 _âZògZ aû KûùaðûùŠûRòcþ 0.1 _âZògZ `µê\ò^ûgKMêWÿòKê _âùdûM Ke«ê û

aýûùKÖeòdûfþ aòfÖ (iêL^) RúaûYê \ßûeû iêL^ _âiûeòZ ùjûA[ûG û _âûd KûKêWÿò `ifùe _âùKû_ ùjûA[ûG û Gjò ùacûeúe @ûe¸ flY iµì‰ð aélùe GKû ijòZ ^ ùjûA KòQò _Zâ C_ùe ù\Lû~ûA[ûG û ~ûjû`kùe Kò Q ò _Zâ M ê W ÿ ò K iì ~ ð ý @ûùfûKùe SûAñ _Wÿòaû Gaõ MQ SûCñkòaû _eò ù\Lû~ûA[ûG û Z[û KòQò icd _ùe _ì‰ð MQùe jó aòfþUe gòKûe ùjûA~ûA[ûG û ~\ò aýûùKÖeò@û iêL^ùe MâiòZ `k ]eòaû icdùe fûMò[ûG ùZùa Gjû `kùe @û]ûeKê KûUò ù\A[ûG ùZùa Gjò MQ ijòZ fêPò ejò[ôaû Gjò RúaûYêeê iâûa aûjûeò[ûG I Gjò aýûùKÖeò@û KLûeê aMðúd aúUfe geúeùe c¤ ùjaû Z[û G[ô e ê aé l Kê _â i ûeò Z ùjûA~ûA[ûG û

cé\êk @ûiòZû (WûC^ú còfþWêý)

^òdªY

Gjò ùeûMùe _ZâMêWÿòK Zk bûMùe ]ìie ewe ]kû _Wÿò~ûA[ûG û ~\ò Mec EZêùe aû ahðû EZê ùjûA~ûA[ûG Gjò ùacûeú ajêZ lZò _jñPûA[ûG û KòQò \ò^ _ùe ^c^úd~êq Mec EZêùe ]kû `µê\ò c¤ ù\Lû~ûA[ûG û

 \û^û\ûe KúU^ûgK bkò Kûùaðûi`äû^þKê _âùdûM Ke«ê

^òdªY  aélKê aêYòaûùe _~ðû¯ \ìe Z[û CPòZþ Rk ^òÃûi^

~êq cûUòùe Keòaû CPòZþ KûjóKò ^û CPòZþ iì~ðý _âKûg Gaõ Gjû \êAUò ùeûM ùeûKû~òaûe KûeKûe @ùU û  ^ûkòùe aêY«ê û  `if @aùgh RkûA Keò ùacûeú ùiâûZe Kc

`ife _âûe¸òK @aiÚûùe G[ôùe MâiòZ iâûaKê ^dªY Keòaû CPòZþ û  Mec icdùe RcòKê Mbúe bûaùe jk Keòaû

`kùe aúUf bkò KúU icÈ @aiÚòZò iì~ðýu _âLe KòeY _Wÿòaû ùjZê ceò ^Á ùjûA[ûG û ùcûRK ùeûM cêLýZü ahðû EZêùe KûKêWÿòe `if C_ùe Gjò ùeûMe _âùKû_ @]ôK ùjûA[ûG û _ZâMêWÿòK C_ùe jk\ò@û ùPKû ùPKû _Wÿòaûe ù\Lû~ûA[ûG û Gjû GK

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

51

KûKêWÿò Pûh

www.krishijagran.com

aòhûYê R^òZ ùeûM @ùU ù~Cñ[ôeê _ZâMêWÿòKe Zk _ûL ùcûWÿò ùjûA~ûA[ûG û MQ ùQûU ùjûA~ûA[ûG û Z[û _ZâMêWÿòKe Mêzû bkò ùjûA~ûA[ûG û

cú^ Lfò @ 250 KòMâûKê _âùdûM Ke«ê ~\ò i¸a ùjCQò ùZùa _ê¿û@aiÚûùe c¤ Cq cûZâûùe _ê^ü _âùdûM Ke«ê û

^òdªY

4. KûKêWÿò aêYòaû `kùe _âûd GK icû¯ _ìað ùlZùe Pûeò_Uùe cKÑûKê aêYò \ò@«ê û

 ùlZKê i`û eL«ê ~ûjû`kùe ùacûeú _âiûeòZ

ùjC[ôaû KúUMêWÿòKê ^Á Keòaû ijòZ cûUòùe geY ^ còkòaû bkò ù\Lû~ûA[ûG û  _âûe¸òK @aiÚûùe jó _ZâùcûWÿû ùeûMe flY

ù\Lû~ûC[ôaû aélMêWÿòKe ùlZeê aûjûeò ~ûA cûUòbòZùe fêPò ejò[ûG û  _ê¿û@iÚûùe a\kû-a\kò Keò @«ü _âaûjú KúU^ûgK

bkò AcòWûùKäû_âòWþ 17.8 Gfþiò 0.5 còfò/ fòKê iòõP^ Ke«ê û  KûKêWÿòe iõKe _âRûZòKê fMûAaûeê \ìùeA ej«ê û

KûKêWÿòùe GKúKéZ ^ûgúRúa _âa§^ 1. ùccûeò/KúU MâiòZ `kMêWÿòKe Pd^ Keò ùlZeê aûjûe Ke«ê Z[û cûUò bòZùe eL«ê û 2. ùlZùe `if ù^aû C_eûù« Mbúe jk Ke«ê KúU/ ùeûM aòbò^Ü @aiÚûMêWÿòKê iì~ðýe @ûùfûKùe Z[û _eblú KúU gZâòMêWÿòK iµKðùe @ûYò ^Á Keòù\a û 3. KûKêWÿòe `ifùe @uêeY C_eûù« ùlZùe

52

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

5. @uêeYùe 15 \ò^ _ùe ^òce c¬òe ijòZ 4 _âZògZ \eùe Z[û `êf @ûiòaû _ùe KûùaðûeûAfþ @ 250 Mâûcþ. fòþ. aû AùŠûKèûKû^þ 0.5 còfò/ fò. iòõP^ Ke«ê û @ûagýKZû^êiûùe10 \ò^ @«eûkùe Gjò iòõP^ _êYò [ùe Ke«ê û 6. `kcûQòKê ^òdªY Keòaû ùjZê KLûeê, MêWÿ Gaõ KúU^ûgKùe ^òcðòZ 5 Pûeû_ûgû 4-6/ GKe fMû«ê aû Kêýùfýûe M§ _ûg @ 4 _ûgû/ GKe fMû«ê / 60 \ò^ _ùe ù_äûe a\kûA \ò@«ê û 7. _ì‰ðúd ùeûMùe ifþ`e 80 Waäëý_ò.e 625 Mâûcþ cûZâûùe 800 fò. _ûYòe ùNûk Keò eL«ê û Gjò _ûYòKê Rcòùe iòõP^ Keòaû `kùe `if _ûAñ fûb_â\ ùjûA[ûG û Wû. @ûhòòg ZýûMú, Wû. aúùe¦â _ûk Gaõ Wû. @ûcaúe iòõj Kéhò aòmû^ ùK¦â, jÉò^û_êe, ie\ûe afäbûA _ùUf Kéhò Gaõ Cù\ýûMòK aògßaò\ýûkd, ùceV

`if iêelû ^úZò

www.krishijagran.com

eûÁâúd `if iêelû ^úZò @ûagýK

`

ife KúU I ùacûeúMêWÿòK ùeûKòaû _ûAñ aòbûM Gjò_eò ùjaû CPòZþ, ù~Cñ C_ûdùe c^êhý I _gêcû^u ùacûeúKê ùeûKû~ûA_ûeêQò ùijò_eò Kéhò ùlZâùe ùacûeòKê ùeûKû~ûA_ûeòa û c^êhý I _gê _lúcû^u _ûAñ ÊûiÚý Gaõ _gê PòKò›û aòbûM ejòQò û Kò«ê Kcþ _XÿòùfLô RûYò[ôaû KéhKcû^u _ûAñ `ifMêWÿòKe iêelûe @ûgû Keòaû GK @_eû] _ûfUòQò Kjòùf @Zêýqò ùja ^ûjó û KûeY K’Y Kò @û_Y RùY iû]ûeY c^êhý @U«ò, ùZùa ^òRe _òfûcû^uê PòKò›û Keòaû _ûAñ @ûgû eLô_ûeòùa ^ûjó ? ùZùa KûjóKò @ûùc KéhKcû^uVûùe @ûgû eLôaê Kò Gcûù^ ^òRe `ifMêWÿòKê PòKò›û Keò_ûeòùa û Kò«ê Gjûe @ûagýKZû ejòQò û eûÁâúd `if iêelû ^úZò _ûAñ GK ùaûWð Keû~òa Kò `ife KúU I ùacûeúMêWÿòKê ùeûKòaûe \ûdòZß ùicûù^ ù^A_ûeòùa , G_eò eûÁâúd ^úZòKê LêaþgúNâ Zò@ûeò Keò GjûKê Kû~ðýlc Keòaû CPòZþ û Gjò iõLýûe CùŸgý ^úZò ^ò¡ðûeK Gaõ ù~ûR^û Zò@ûeò Keòaû jó ùfûKcû^u cÉòÃùe Gjò aòPûe @ûYòaûKê ùja û Gjò @ûagýKZû ejòQò Kò KéhKcû^uê GKRêU ùjaûKê _Wòa, Gcûù^ \ûaò Keòaû CPòZþ Kò Kéhò aòbûM I Kéhò i´§úd iõiÚû^ ~ûjûKò aòùghmcû^u C_ùe Gjû\ßûeû _âbûa _Wÿòa û Kéhò aòbûM jó `if iêelûe \ûdòZß aj^ Keòùa û ù\gùe ajê KéhK @ûcôjZýû ùKak G[ô_ûAñ KeêQ«ò, KûjóKò ^û Gcûù^ ^òRe `ife ùacûeòMêWÿòK ^Á Keòù\CQò û KòQò aò _eòiÚòZòùe KéhKcûù^ ^òRe `ifKê bMaû^u beiûùe QûWò ù\AQ«ò, Gjû`kùe KúU I ùacûeòMêWÿòKe _âùKû_ @]ôK ejòQò û ù~ùZùaùk KéhKcû^u `if C_ùe ùeûM I KúU @ûKâcY Keò[ûG ùiùZùaùk KéhKcûù^ icÉ _âKûe Kéhò eiûd^Kê _âùdûM Keò[û«ò û Kò«ê _eòYûc ajê icdùe KéhKcû^uê Kéhò eiûd^ ijòZ C_ù~ûM Keòaûe bêfþ Jh] c¤ aýajûe Keê[ôaû ù\LôaûKê còkòQò û KéhKcû^u \ßûeû ^òRe `ifKê PòKò›û Keòaû GZòKò ùKak

54

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

i¸a ^êùjñ, ù~_eò Gjû ^òRe _òfûcû^u PòKò›û Keû~ûA_ûeòa ^ûjó û _âùZýK `ifùe aòbò^Ü _âKûe ùacûeúMêWÿòK I KúUe _âùKû_ @fMû @fMû @aiÚûùe ù\LôaûKê còkòQò û ùacûeòMêWÿòK I bûAeiþ ejòQò û Gjò Zò^òùMûUò c¤ @fMû-@fMû Kòic, _âRûZò, RûZò ùeûMúu KûeY ùjûAejòQò û Gjû ajêZ KÁ Kûc @ùU Kò KéhK KúU I ùacûeòKê iµì‰ð mû^ eLôQ«ò Gjûe CùŸgý Gjò RúaûYê~êqMêWÿòKùe c¤ ^ì@û ùÁâ^þ I _âRûZò aòKgòZ ùjûA~ûAQò û ù~Cñ KûeYeê _êeêYû eiûd^ _êeû ilcZû ijòZ ùeûMKê ^òdªY Keû~ûA_ûeòa ^ûjó û `ifMêWÿòK cRbìZ iêelû _ûAñ KúU ^òdªY ùlZâùe ^ì@û^ì@û ^aûPûe aòhdùe RYû_Wÿòaû @ûKgýK ~ûjû Kò KéhKcû^u icl aûjûùe ejòQò û icd icdùe aòbò^Ü Kµû^úMêWÿòK \ßûeû ^ì@û ^ì@û eiûd^òZ _âÉêZ Keû~ûCQò û _âùZýK Kµû^ú ^òRe eiûd^eê fûb C_f²ò eLôaûKê PûjêñQ«ò û Kµû^ú ^òRe C_ôû\MêWÿòKe Gjò C_ûdùe _âPûe Keò[û«ò, Kò KéhKcûù^ Gjûe lcZû aòhdùe ^ RûYò, Gjû C_ù~ûM Keòaû Leû_þ Kò bf ^ RûYò, \ûcþ I RUòkZû aòhd RûYò ^[ôùf c¤ Gjò eiûd^MêWÿòK _âZò @ûKhðòZ ùjûA~ûA[û«ò û ùKøYiò c¤ Kµû^úe KúU I ùacûeòMêWÿòKe _âùKû_ GK @aie @ùU, ù~Cñ[ô_ûAñ Kò ùicûù^ Gcû^uê bìZûA [û«ò û Gcûù^ icùÉ @]ôK cûZâûùe ^òRe C_ôû\ aòKâò Keò @]ôK fûb ùeûRMûeKê Azû aka e eLô[û«ò û KéhK ^ìZ^ ^aûPe I ^ì@û KúU^ûgK C_ô\MêWÿòK

`if iêelû ^úZò

aòhdùe RûYòaû _ûAñ @lc [ôaû ùjZê @]ôK _eòiÚòZòùe KúU^ûgK, `µê\ú^ûgK I ùeûMù_ûK ^ûgK ~ûjû Kò aRûeùe C_f² ùjûA[ûG, @aògßi^úd Gaõ MêYa û C_ùe Azû Ke«ê ^ûjó û @]ôKZe bûaùe KéhK ^òRe `ifùe ùÆâ _ûAñ ^òKUZc ù\ûKû^úu _eûcgð @^êiûùe eiûd^òK Leò\ Keò[û«ò I GjûKê Leò\ Keò ù^A~ûA[û«ò û ù~_eò c^êhý ùacûeòMêWÿòKe C_Pûe Keòaû ÊûiÚý aòbûMe \ûdòZß I Gjò _âKûeKê aýajûe Keòaû _ûAñ LêaþgúNâ aäKÉe C_ùe Kéhò aòbûM KúU ^òdªY _ûAñ @fMû Ißòõ Keòaû @ûagýK û Ròfäû I aäK Ée C_ùe aél iêelû aòùghmcû^u _âgòlòZ Uòcþ ùjaû CPòZþ ù~Cñ[ô_ûAñ `if iêelû ù_âûMâûce ^ò~êqò ùjaûe cù^ûbûa ejòQò û iciýû icû]û^ C_ùeûq Pyðûùe Gjò K[û i`û @ùU Kò @ûc KéhKcû^uê ùacûeòMêWÿòK I KúU @ûKâcY icdùe KòQò iê^ò½òZ iûjû~ý KeòaûKê còkò ^[ûG û Gcûù^ Kéhò aògßaò\ýûkde ùiû] iõiÚû^ùe ~òaûKê ejòQò, Kµû^ú \ßûeû c¤ Gcû^uê ùKjò VòKþ bûaùe iûjû~ý KòQò c¤ Ke«ò ^ûjó û a ðcû^ ùKøYiò Lûiþ eiûd^ G_eò ^ûjó, ~ûjûKò KúU ^òdªYùe iê^ò½òZ i`kZû ù\A _ûeòa û ^òKUùe G_eò ajê _âKûe ajê \éXÿZûe ijòZ Kêjû~ûAQò û @ûRò iûcûRòK I @û[ðòK _eòiÚòZòKê ]ýû^ùe eLô KòQò cûZâûùe @ûMKê aûjûeò ùja û Gjûe KòQò C_ûd aûjûe Keòaû _ûAñ _âcêL \êAUò cêLý eûÉû ejòQò ^úZò Ée I Kû~ðýlc Ée C_ùe û

www.krishijagran.com ^úZò Ée C_ùe a ðcû^ `ifMêWÿòKe iêelû iµì‰ð \ûdòZß @ùU KéhKcû^u C_ùe jó, ejòQò ~ûjûKò `if iêelû ^òdªY _ûAñ @ûù\ø c¤ ù~ûMý ^êùjñ û iû]ûeY bûeZúd KéhKcû^u KúWÿû I ùacûeòKê _eLôaû _ûAñ Gcû^u PòKò›û Keòaû _ûAñ iµì‰ð @ù~ûMý û ^úZòMêWÿòKùe _eòa ð^ @ûagýK `if iêelû \ûdòZß Kéhò aòbûM aû ÊZª GùR^èò ejòaû CPòZþ û _ûV_Xÿò ^[ôaû KéhKcû^uê Gjò \ûdòZßKê CVûAaûKê ù\aû CPòZþ ^êùjñ û KúU Gaõ ùacûeòMêWÿòKe _eòPd _ûAñ _âgòlòZ Kéhò @]ôKûeú ejòaû CPòZþ û Gjò @]ôKûeúcûù^ i¯ûjùe \êA [e ùlZ C_eKê ~ûA ùlZe @aiÚû aêfò ù\Lôaû CPòZþ û ~\ò Gjò @]ôKûeú ùlZ C_eKê _eòbâcYùe @ûiòùa ùZùa @i`k ejò[ôùf ùjñ, ùZùa KéhKcû^uê fòLôZ iìP^û _â\û^ Keò_ûeòùa û `if iêelû C_ûdMêWÿòKê C_ù~ûM Keòaûe \ûdòZße _âgòlòZ @]ôKûeúcû^u ^òKUùe ejòaû CPòZþ û Jh]MêWÿòKê aòKâò ùÆâdiðe MêYa û @û\òe \ûdòZß c¤ Kéhò aòbûMe ejòaû CPòZþ û aél iêelû Lyð aòbûM \ßûeû CVûAaû CPòZþ KûjóKò ^û C c `ifùe _ìeû ù\ge KéhK bûM ù^aû CPòZþ û @]ôKeê @]ôK KéhK `if iêelû ùiaûMêWÿòKùe Kcþeê Kcþ Lyð ù^A _ûeòùa û Kû~ðýlc Ée _õPûdZ I Mâûc Ée C_ùe `if iêelû ùK¦â ejòaû CPòZþ I G_eò ùK¦â jó Gjò ùlZâe `if iêelû \ûdòZß ùjaû CPòZþ û Gjò ùK¦âKê fMûZe C c ùK¦â, Kéhò aògßaò\ýûkd I ùiû] iõiÚû^MêWÿòKùe Zûkùck eLôaû CPòZþ û Gjò ùK¦âe mû^ùKøgk I `if iêelû C_ûdMêWÿòK C_ùe ]ýû^ ù\aû CPòZþ û Kû~ðý^ßòZ Kû~ðýKâc Gjò C_ûdùe ùjaû CPòZþ Kò icÉ C_ûdMêWÿòKê ^òdcòZ eì_ùe Keòaû CPòZþ û ù~Cñ[ôùe KúU ùacûeòMêWÿòKe _âùKû_ ~ûõP I Gjû aòùeû]ùe Zêe« _\ùl_ ù^aû CPòZþ û Gjò aòbûMe \ûdòZß Gjò _âKûe ejòaû CPòZþ ù~_eò aò\êýZþ, _ûYò, ùUfòKcþ aòbûM iû]ûeY R^Zû ùiaû ù\A[û«ò û Kéhò i´§òZ icÉ ùiaûMêWÿòK _ì‰ð eì_ùe cêq Keòaû CPòZþ û KûjóKò ^û ùMûUòG _eòaûe aòRêkòe aòfþ I ùUfòù`û^þe aòfþ ù\A[û«ò ùiaûMêWÿòK _ûAñ aòfþ ^ ù\aû CPòZþ û Gjò _âKûe Kéhò ùlZâùe `if iêelû ùiaûMêWÿòK C_ùe ùKøYiò c¤ gêKæ fMûA ùjaû CPòZþ ^êùjñ û

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

55

Lû\ý eêPò

www.krishijagran.com

SU_U _âÉêZ Ke«ê ùc[ô cfûA cUe iûcMâú 1 K_þ iòSû cUe, 6 ùUafê PûcP KUû I ùc[ô iaêR _Zâ û 1 ùUaêf PûcP @\û-eiêY ù_Áþ, 2Uò _ò@ûR aUû, 1/2 K_þ cfûA, 1/2 Uò-Æê^þ fûfþ fuû _ûCWe, 1/2 Uò-Æê^þ Mec cifû, 1/2 AõP LŠ WûfPò^ò, 45Uò ùMûfceòP _ûCWÿe û 1 ùUaêf PûcP fjêYò û 3 ùUaêf PûcP ùZf I Êû\ @^êiûùe fêY û _âYûkú ùMûUòG _ýû^þùe fjêYò _KûA @ûõP aiûA ZekûA \ò@«ê û _êYò ùZR @ûõP C_ùe cUe _KûA bûR«ê û GK PûcP @\ûeiêY -ù_Áþ , fêY I PêcêUûG Kkû ùMûfceòP MêŠ _KûA _âûd 1 còò^òUþ _~ðý« bûR«ê û @ûõPeê GjûKê ZkKê aûjûe Keò @fMû GK _ûZâùe eL«ê û ùMûUòG _ýû^ùe ùZf Xÿûkò Mec Ke«ê I aUû _ò@ûR _KûA ùZf QûWÿòaû _~ðý« GjûKê fûfþ ùjaû _~ðý« bûR«ê û WûfPò^ò I

ùMûfceòP MêŠ _KûA bûR«ê û ùc[ôKê Mec _ûYòùe 1-2 cò^òUþ _~ðý« _Kû«ê _êYò QûYò Keò _ûYò @fMû Keò \ò@«ê û G[ôùe ùc[ô I cfûA _KûA ]ôcò @ûõPùe 2-3 cò^òU _~ðý« aiû«ê û fêY, fûfþ fuû _ûCWÿe I Mec cifû _KûA 1cò^òUþ _~ðý« bûR«ê û cUe _Kû«ê, _êYò 1/2 K_þ lúe cògûA MûXÿû ùMâaú Zò@ûeò Ke«ê û ~\ò ùMâaú @]ôK ajkò@û ùjûA ~ûA[ûG ùZùa @Ì_ûYò cògûA Keò 2-3 cò^òUþ _~ðý« @ûõPùe aiû«ê û Mec Mec Gùa _ehò \ò@«ê û

gúZEZêùe MûRe a`ðòe cRû

iûcMâú : MûRe-1/2 Kòùfû, Lê@û-150Mâûcþ, Pò^ò-100Mâûc, ùQûU @kûAP- 4-5Uò, KûRê-Kògcògþ -7/8Uòû _âYûkú- MûReKê ù]ûAaû _ùe ùQûU ùQûU iòfòŠe ùi_þ KûUò \ò@«ê û Gùa Gjûe LŠKê cSòeê KûUò Gjûe C_e ùPû_û aûjûe Keò \ò@«ê û Gjûe ùLûk_û Keò ^ò@«ê û _ùe GjûKê Mec Keò\ò@«ê û Gùa Lê@ûKê MûRe ùLûk bòZùe beò \ò@«ê I _êYò G[ôùe @kûAP cògûA \êAUò iòeû _âÉêZ Keò \ò@«ê û G[ôùe MûRe UêKêWÿûe Gjò iòeûùe aêWÿûA \ò@«ê û Gùa G[ôùe KûRê Kògþcògþ iRûA Mec Mec _ehò \ò@«ê û 56

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

eûgò`k

www.krishijagran.com

Rû^ê@ûeú

cûiòK

baòhýZ `k ùch

2017

aéh

cò[ê^

G ahð 2017e @ûe¸eê ù^A c¤c _~ðý« eûjê @û_Yu _õPc iÚû^ùe ejòùa, aéjÆZò 6Â iÚû^ùe aiò ejòaû KûeYeê @û_Yuê ÊûiÚý i´§úd iciýûe iûcÜû KeòaûKê _Wÿòa û

2017ùe eûjê @û_Yue eûgòe 4[ð iÚû^ùe ejòùa û aéjÆZò _õPc Gaõ g^ò i¯c bûaùe Z[û ùKZê @û_Yu \gc iÚû^ùe ejòùa, Gjò ahð @û_Yuê @û[ðòK aòhcZûe i¹êLú^ KeòaûKê _Wÿòaû

KKðU

iòõj

K^ýû

2017ùe eûjê @û_Yu eûgò ù e bò ^ Ü eì _ ùe, aéjÆZò ZéZúd bûaùe g^ò _õPc iÚû^ùe Z[û ùKZê @Ác iÚû^ùe ejòa, Êbûaùe PòWþPòWÿû_Y I ùKâû] c¤ ù\Lûù\a û aûYú KùVûe ùja ù~Cñ KûeYeê @^ýûdiùe aòaû\ùe _Wÿò _ûe«ò û

2017ùe iòõj eûgòùe RûZKMê W ÿ ò K _ûAñ eûjê fMÜùe aòeûRcû^ KeòQò, aéjÆZò bò^Ü bûaùe , g^ò PZê[ð iÚû^ùe Z[û ùKZê i¯c bûaùe ejòùa, aòaûjùe @ûiò[ôaû icÉ aû]ûKê @« NUòa Z[û Azû_ìaðK ae I a]ìu ij aòaûj ù~ûM ejòQò û

2017ùe aé j ÆZò @û_Yu fMÜùe aò e ûRcû^ Keò ù a û bûA bCYúcû^u _ûAñ Pò«û iùuZ c¤ Mâj \gû ù\Lûù\AQò û G[ôijòZ ùa÷PûeòK cZùb\ C_ô^Ü ùjûA_ûùe û

Zêkû

aòQû

2017ùe eûjê @û_Yu _eûKâc bûaùe, aéj Zò PZê [ ð bûaùe, g^ò h iÚû^ùe Z[û ùKZê bûMý iÚû^ùe ejòùa, ahð2017 @û_Yu _ûAñ gêb icûPûe @ûYòù\a, @û_Yu Kû~ðýlcZû, Lêaþ aXÿò ~òaû

]^ê

2017ùe aéjÆZò @û_Yu \ßû\gùe bûaùe aòeûRcû^ Keòùa û MbðaZú cjò k ûcû^uê Lê a þ iûa]û^ ejò a û @ûagýK û ùQûU _òfûue @]ôK ]ýû^ ^ò@«ê, Gcû^uê GKû ùKCñ@ûùWÿ ~òaûKê \ò@«ê ^ûjó û

2 0 1 7 ù e Rû^ê@ûeú ùgh _~ðý« aòQû eûgòe RûZK _ûAñ g^ò fMÜùe aòeûRcû^ Keòùa û gòlû ùlZâùe ùKøYiò ùiû] aû ùKøYiò WòMâú ù^aûùe @û_Y i`kZû fûb Keòùa û i«û^ _âû¯ò _ûAñ ùiù_Ö´e _~ðý« icd @^êKìk @ùU û

2017ùe aéjÆZò @û_Yu \gc bûaùe aò e ûRcû^ Keò ù a, cû^ _âZòÂû _ûAñ Gjò ahð ajê gêb ùja, @û_Yu \ßûeû Keû~ûA[ôaû Kû~ðý VòKþ ùja I @û_Y i¹û^òZ c¤ ùjùa, _\ù^ÜûZòe Lêaþ i¸ûa^û ejòQò û

cKe

Kê¸

cú^

2017ùe @Ác MZ eûjêu _âbûa ÊûiÚý _ûAñ bf ^êùjñ, ~\ò @û_Yu Kû~ðý aýaiûd bâ c Y C_ùe ^ò b ð e Keò [ ûG ùZùa ùKøYiò c¤ _âKûeùe aòù\g ijòZ RWÿòZ Kû~ðý Ke«ê ^ûjó û

2017ùe Gjò ahð @û_Yu @ûcôak I Kû~ðý lcZû _ûAñ ajêZ C c ahð ùja û Gjò ahð @û_Yu bòZùe Kû~ðý Keòaûe C›ûj ahð _ûAñ ùjûA ejòa û I @û_Y ^òRe lcZûeê aXÿò Keò Kû~ðý Keòùa û ahð iûeû ùKCñVê ^û ùKCñVê @û_Yuê @[ð còkòa û

aé j ÆZò ~ûjû @û_Yu fMÜùe I \gcùe ejòQò, ùiù_Ö´e 2017ùe @û_Yu i¯c bûaùe aòeûRcû^ Keòùa, @û_Y Pûjóùf ùKøYiò _âKûe Kû~ðý aýû_ûe jòñ @û_Yue C^ÜZò ùja, ^ì@û ù_âûùRKÖùe jûZ ù\ùa, ~\òI @[ð i´§òZ Kû~ðý jûZKê ù^aûKê _Wÿòa û

58

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

ÊûiÚý

www.krishijagran.com

gúZùe G_eò ZßPûe ~^ô ^ò@«ê

[

Šû _a^ beû gúZ iKûke iê¦eZû ù\LôaûKê KûjûKêaû bf ^ fûùM û ùZùa Gjò [Šû \ò^ùe ^òR ZßPûKê cêfûdc eLôaû _ûAñ @Ì KÁKeòaûKê ùjûA[ûG û G[ô_ûAñ ^òRe @býûiùe KòQò _eòa ð^ @ûYòaû `kùe ijR ZßPûe ùKûckZûKê aRûd eLû ~ûA_ûeòa û

^òR ZßPûe iê¦eZû _ûAñ @]ôK ùcKþ@_þ ù^aûe @ûagýKZû ^ûjó, @Zòeòq iê¦eZû ù\Lû~òaûKê ibóG Azû eLô[û«ò û ùZùa ^òdcòZ ZßPûe ~^ôù^aû `kùe fûb ùjûA[ûG û gúZ @]ôK _Wÿòùf @û_Yu @býûiùe KòQòUû _eòa ð^ Ke«ê û ùZùa [Š \ò^ùe ZßPû i´§úd Pò«ûeê ijRùe @û_Y elû _ûA_ûeòùa û G_eò KòQò Uò° @ûùc @û_Yuê ù\CQê ~ûjûKê @û_YûA @û_Y c¤ iê¦eZû fûb Keò_ûeòùa, gúZ EZêùe ùKûck I cêfûdc ZßPû _ûA_ûeòùa û G[ô_ûAñ ùPùjeûe i`û Keòaû C_ùe ^òdcòZ ]ýû^ \ò@«ê û  iKûk-i§ýû ù`iþIßûiþ Ke«ê I ùPùjeû ù]ûA \ò@«ê û aûjûeê ù`eòaû _ùe ùPùjeûKê i`û Ke«ê Lûiþ bûaùe Gjû ]ýû^ eL«ê KûjóKò ^û aûjûe _â\ìhY ùPùjeû @û_Yuê lZò _jñPûA_ûùe û ZßPûKê bf bûaùe i`û Keò_ûeòa û G[ôùe @Ì jk\ú cògûA fMû«ê  ùPùjeû ]ýû^ ù\aû ijò Z c½eûARe û Gjû`kùe ùPùjeûe ew aXÿò~ûA[ûG û fMûAaûKê ^ bêf«ê û cêfûdcþ jûZùe ùPùjeû C_ùe  \ò^ùe 7-8 Mäûiþ _ûYòeê Kcþ _ò@«ê ^ûjó û gúZùe _âûd ciûRþ Ke«ê I @Zòeòq c½eûAReKê KU^þ aû Uòiê ùfûK _ûYò _òAaû Kcþ Keò ù\A[û«ò û _ûYò _òAaû `kùe ZßPûKê ù__eùe ù_ûQò \ò@«ê û ~\ò ZßPûùe eêlZû ejòQò aû _âKéZ PcK còkò[ûG û @Gfò ùaiþW c½eûARe ejòQò ùZùa Gjò EZêùe Gjû  iê¦eZû I PcK_ì‰ð ZßPû _ûAñ Lû\ýù_d C_ùe c¤ ]ýû^ @ûù_ @ûù_ VòKþ ùjûA~òa G[ô_ûAñ Pò«û Ke«ê ^ûjó û ù\aû @ûagýK ejòQò û `k I iaêR _^ò_eòaûKê ^òRe WûAUþùe  KäòRòõ _ûAñ KõPû lúe aýajûe Ke«ê û KõPû iûcòf Ke«ê û Rêiþ I lúe _âùdûM c¤ be_êe cûZâûùe Ke«ê û lúeùe K^U aêWÿûA ùPùjeûKê i`û Ke«ê Gjû c¤ G[ôùe ZßPû I ùPùjeûùe _âûKéZòK iê¦eûZ còkò[ûG û  aýûdûc I ù~ûM ~ò^P~ðýûùe aRû@ eL«ê û G[ôùe eq iõPûk^ Lú_â bûaùe ùjûA[ûG I ùPùjeûe PcK aXÿò[ûG I f´û icd _~ðý« ùPùjeû bf ejò[ûG û G[ôijòZ Mec gêLôfû ùcIßû I \jòKê WûAUþùe iûcòf Ke«ê ö  Neê aûjûeKê aûjûeòaû icdùe Giþ_òG`þ ~êq i^þÄâò^þKê _âùdûM Ke«êû jûZ-_û\ I geúeùe icÉ @w C_ùe i^þÄâò^þ fMû«ê, Zû’ùjùf iì~ðýu KòeY I \ê¿âbûaeê ZßPûKê elû Keò_ûeòùa û

60

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

ùLk

www.krishijagran.com

\ú_û RòcÜûÁòKþe aâûŠþ @û´ûiWÿe ùjaû _ûAñ \ûaò ù\gùe RòcÜûÁòKþe aâûŠþ @û´iûWÿe ùjaû _ûAñ \ûaò KeòQ«òû

bû

eZe cjû^þ `êUþafe I ùfûKibû i\iýû _âiì^ aû^ûRðú ùLkcªú aòRd ùMûdfuê RòcÜûÁiþ I eòd @fòµòKþe PZê[ð iÚû^ jûif Keò[ôaû \ú_û KcðûKeuê

aû^ûRðú ùLkcªúuê G aòhdùe GK _Zâ ùfLô RYûAQ«ò, KcðûKe eòùdû @fòµòKþe 2016ùe KkûcôK RòcÜûÁòKþùe bûZe _âZò^ò]ôZß Keò[ôaû ùLkûkò @U«ò û G[ôijòZ ùi KjòQ«ò Kò \ú_û @fòµòKþùe bûM ù^aû_ìaðeê bûeZúd cjòkû RòcÜûÁiþ @U«ò û þùi Kjò[ôùf Kò ^òùa\^ KeêQê Kò bûeZúd RòcÜûÁòKþe Gjû ʉð~êq ù\g @ùU ~ûjûe aâûŠþ \ìZ eìù_ ^ò~êqò \ú_ûuê \ò@û~ûC û

@gßò^ K_òfu ij icKl

A

õfŠ aò_lùe ùLkû~ûC[ôaû iòeòRùe C c _â\gð^ Keòaû ijòZ @ûe.@gßò^ GK bò^Ü C_f²ò jûif KeòQ«ò û @gßò^ GK iòeòRùe 5Uò IßòùKUþ ù^aû cûcfûùe K_òf ù\au @ûMKê Pûfò~ûAQ«ò û ùi 23 _ûkòùe 5 aû GjûVûeê @]ôK IßòùKUþ ù^aûe Kûe^ûcû jûif KeòQ«ò û Gjò cûcfûùe ùi _ìað Kýû_þùU^þ K_òf ù\au ij aeûae icKl ùjûA_ûeòQ«ò û K_òfu ^ûc c¤ 23 _ûkòùe 5eê @]ôK IßòùKUþ ù^aûe ùeKWð ejò[ôfû û Gjò cûcfûùe bûeZúd _ìað Kýû_ùU^þ K_òf ù\au ij icKl ùjûA_ûeòQ«ò Gùa @ûe. @gß^ú û

K_òfu ^ûcùe c¤ 23 _ûkòùe 5eê @]ôK IßòùKUþ ù^aûe ùeKWð ejò[ôfû û Gjò cûcfûùe bûeZúd ùaûfe bûùa @gßò^úu @ûMùe jebR^ iòõj (25) I Gjò

icdùe Uòcþe cêLý ùKûP @^òf Kê´ùf (35) @Q«ò û @gßò^ PZê[ð ùUÁþ cýûPþe _â[c _ûkòùe 44 Ibe ùaûfòõ Keò ùi 112 e^ ù\A 6Uò CùKUþ jûif Keò_ûeò[ôùf û

ùaûfÖùe ùUâ^òõ ù^ùa ÆòâõUe gâûaYú

bû

eZúd @û[ùfUþ gâûaYú ^¦û Gùa ùUâ^òõ ù^aû _ûAñ aògße iaêVûeê \îZ ÆòâõUe Méjùe _jñPòQ«ò û IWÿògûùe ejê[ôaû gâûaYú ^¦û Gùa ùUâ^òõ ù^aû _ûAñ RcûAKûùe _jñPòQ«ò û iûC[þe Giòdû^þ ùMcèùe 200 còUe ÆâòõUþùe ʉð _\K jûif Keò[ôaû gâûaYú eòùdû @fòµòKþiùe bûeZe _âZò^ò]ôZß Keò[ôùf û @ûRòKûfò ùi RcûAKûùe Gcþaú_ú UâûKþ @ûŠ þ`òfØ Kaþùe ùUâ^òõ ù^ùa û 25 ahðúdû @û[ùfUþ GVûùe ùc’ 2017 _~ðý« ejòaûe ù~ûR^û ejòQò û

^¦ûþu ijòZ Zûue ùKûPþ ZeêY iûjû I Zûue _ið^ûf `òRòùdû c¤ RcûAKûùe @Q«ò û gâûaYú c¤ GVûKê ~òaûKê Pûjó[ôùf ö gâûaYúu ùUâ^òõ @ûe¸ ùjûA~ûAQò û Gùa ùi GVûùe ^òRe geúe _ûAñ @ûagýK @^êiûùe WûAUþ Keòaû ijòZ eêUò^þKê @û_YûA Pkòaû _ûAñ Zûuê _eûcgð \ò@û~ûAQò û 62

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

STAFF REQUIRED KRISHI JAGRAN GROUP OF PUBLICATIONS Krishi Jagran, World's Largest Circulated Multilingual Agri Rural Family Magazine with 12 Languages (11 Indian & 1 Global), 21 States, 2 Portals – 10 Million combined readership ( Krishi Jagran Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Telugu, Bengali, Assamese, Tamil, Odia, Malayalam & Agriculture World

Staff Required for all State Capitals Marketing Team  

Trainee Executives (120) Marketing Executives (60)



Marketing Managers (21)



General Manager (4)

The person should be graduate, smart, well mannered with excellent communication skills in respective vernacular languages and English. For 2nd and 3rd positions experience in the same field is must.

Trainee need not be graduate but must have keen interest for a career in marketing. resume to : response@krishijagran.com

Editorial Staff  

Journalist (21) Reporters (42)

 

Translator (12) Editorial Staff (12)

To strengthen our editorial team we are looking for fresh talents. The candidate should be graduate from a renowned university and should have flare to write. Knowledge of different Languages will be an added advantage.

Freelance Journalist: We welcome journalists who want to contribute to our publication as well as portal. The remuneration will be attractive. resume to : editor@krishijagran.com

vko’;drk gS ftyk Lrj ds fy, eSustj] ,Dth+D;wfVo dh vko';drk gS Ñf"k tkxj.k] fo'o dh lcls yksdfiz;] lcls T;knk] ?kj&?kj esa i<+h tkus okyh Ñf"k ikfjokfjd if=dk fgUnh] iatkch] xqtjkrh] ejkBh] déM+] rsyxq] caxkyh] vleh Hkk’kkvksa esa miyC/k gS vkSj bl o’kZ rfey] mfM+;k ,oa ey;kye esa Hkh cktkj esa miyC/k gks tk,xhA gekjh if=dk vius bDdloas o"kZ esa izos”k dj pqdh gS vkSj gj eghus 8 yk[k ls T;knk ?kjksa esa igqaprh gSA Ñf"k tkxj.k if=dk dks izxfr”khy fdlkuksa rd ys tkus ds fy, ftyk Lrj ij eSustj] ,DthD;wfVo dh vko”;drk gSA ftyk foi.ku dk;Zdkjh % ¼'kSf{kd ;ksX;rk@vuqHko ¼3&5 o"kZ½ vkosnd de ls de Lukrd gks ,oa Ñf"k esa fo”ks"k dj cht] dhVuk”kd] [kkn ,oa Ñf"k midj.kksa vkfn ds foi.ku esa de ls de 3 ls 5 lky dk vuqHko j[krs gksaA vkosnd dk izxfr”khy fdlkuksa ls esy&tksy ,oa tkudkjh gksuk vko”;d gSA osru ,oa vU; iSdst yxHkx ,d yk[k #i;s okf"kZd gksaxsA LFkkuh; foi.ku dk;Zdkjh % ¼'kSf{kd ;ksX;rk ,oa vuqHko½ vkosnd LFkkuh; fdlkuksa ls ckrphr djus esa l{ke gksA yksxksa rd vius fopkj igqapkus dh dyk esa ekfgj gksA de ls de 10oha d{kk mÙkh.kZ gksA vuqHko de gksus ij Hkh vxj vki esa dke djus dh n`<+ bPNk ”kfDr gS rks vki Hkh vkosnu dj ldrs gSaA vkd’kZd osru viuk vkosnu bZ&esy djsaA resume to : circulation@krishijagran.com

KRISHI JAGRAN 60/9, Yusuf Sarai Market, Near Green Park Metro Station, New Delhi - 110016 Tel: 011-26511845 / 26517923 / 45503170 Email: info@krishijagran.com, www.krishijagran.com

eûR^úZò

www.krishijagran.com

UûAcþi _ið^ @`þ \ Ade Pd^ùe [ôfû ùcû\òu ^ûc

@

^þfûA^þ iùbðùe ^ùe¦â ùcû\ò UûAcþi _ið^ @`þ \Adee cêKêU jûif Keòaûeê @ÌùK aõPòZ ùjûAQ«ò û ùcû\úuê 18 _âZògZ ùbûUþ còkòQò û G[ôijòZ eòWið ù_ûfþùe ùi iaêVûeê @ûMùe _â[ceê ejò[ôùf û ùi IßòKþKäòie iõiÚû_K Rêfòd^þ @iûù¬, @ûùceòKûe ^a ^òaðûPòZ eûÁâ_Zò ùWû^ûfØ Uâµ I eêhþe eûÁâ_Zò bäûWòcòe _êUê^þuê _Qùe _KûA gúhð iÚû^ fûb KeòaûKê ~ûC[ôùf ùjñ G[ôeê @ÌùK a ðú Mùf KûeY ùWûfûWð Wâµu KòQò ùbûUþ @]ôK ùjûA~ûA[ôfû `kùe ùcû\ò UûAcþi _ið^ @`þ \ Ade cêKêU _ûAaûeê aõPòZ ùjûA[ôùf û ahð 2015ùe _ið^ @`þ \ Ade Rcðû^ú Pýû^þife G¬fû cùKðfKê Pd^ Keû~ûA[ôfû û PkòZ ahð ùcû\úu ^ûc 4[ð ahðe Gjò iìPúùe ejò[ôfû û UûAcè _ZâòKû _âZò ahð Gjò aýqòaòùghKê UûAcè _ið^ @`þ \ Ade eìù_ Pd^ Keû~ûA[ûG I _ùRûUòbþ I ù^ùMUòbþ eì_ùe MZ ahðe iaêVûeê @]ôK Laeùe @õg MâjY Keòaû [ôaû cêLý aýqòu Kû~ðýKê Laeùe _âKûg Keû~òaûe ù\Lû~ûA[ûG û

_ið^ @`þ \ A@ee ^ûc UûAcþ cýûMûRò^þ GWòUe Pd^ Keò[û«ò û Kò«ê Gjò ù_ûfþ Reò@ûe _ûVKcû^uê ^òRe

eûd _â\û^ Keòaû _ûAñ iêù~ûM \ò@û~ûA[ûG û UûAcè cýûMûRò^þ 2016ùe \ßòZúd [e _ûAñ Zûue Gjò icdùe aòùgæhY Keû~ûAQò, ~ûjûKò PkòZahð iaêVûeê @]ôK PyðûKê @ûiò[ôùf ^ùe¦â ùcû\ò û _â]û^cªú ùcû\ò 16 @ùKÖûaeùe ùMû@ûùe ùjûA[ôaû aâòKè ù\ge i¹òk^ú @aieùe _ûKòÉû^e @ûZuaû\e ^ò‰ðûdK ù\g ùaûfò Kjò[ôùf û Gjò @aieùe ùcû\ú iaêVûeê PyðûKê @ûiòQ«ò û G[ôijòZ ùcû\úu ù^ûUþ a¦ ^ò¿ òùe ù~ûMêñ c¤ iûeû \ê^ò@ûùe ùi PyðòZ _êeêh ùjûAQ«ò MYcû¤cùe ~ûjûKò ajê _âgõiûe _ûZâ ùjûA_ûeòQ«ò ö Gjò iaê\éÁòeê PkòZahð UûAcþi _ið^ @`þ \ Ade i¹û^ _ûAaûKê jKþ\ûe ^ùe¦â ùcû\ò ùjûA[ôùf ùjñ, @Ì ùKùZK ùbûUþ ù~ûMêñ Gjò i¹û^ ùWû^ûfþ Uâµ _ûAQ«ò û

@û¹ûu _eùfûK, _^òe ùifbcþ ùjùf ^ì@û cêLýcªú

Zû

cêf^ûWêe eûR^úZòùe @û¹ûu ^ûc Lêaþ aòLýûZ û Zûcòfþ^ûWÿêe cêLýcªú ùR. RdfkòZûu jé\þNûZ KûeY ù~ûMêñ Zûue @ûù_ûf jÆòUûfùe _eùfûK NUò[ôfû û Rdûu ÊûiÚýûaiÚû @a^ÜZò NUòaû `kùe Zûuê guUûR^ _eòiÚòZòùe ùKdûe dê^òUþ aû iòiòdêùe eLû ~ûA[ôfû, Wûqeu icÉ ùPÁû iù ß Rdûue MZ ùiûcaûe aòk´òZ eûZòùe _eùfûK NUò[ôfû û Rdûu aòùdûMùe _â]û^cªú ^ùe¦â ùcû\úu iùcZ icÉ ù^Zûcûù^ ùgûK aýq Keò[ôùf û eûRýe ^ì@û cêLýcªú eì_ùe _^òe ùifbcþ ^òRe 31 cªòcŠk i\iýu C_iÚòZòùe Zûcòf^ûWêe ^ìZ^ cêLýcªú eìù_ g_[ MâjY KeòQ«ò û 64

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

iòù^cû

www.krishijagran.com

^ùe¦â ùcû\òuVûeê @]ôK iyð i^Üòue ejòQò... jê AŠò@ûe ^ìZ^ iùbð cêZûaK dû bûeZùe iaêVûeê @]ôK iyð Keò[ôaû ùifòaâòUú c¤ùe Gùa i^Üò fòùdû^ _êYò [ùe U_þ fòÁþùe @Q«ò û i^ò ù\ge _â]û^cªú ^ùe¦â ùcû\ò I afòCWþe bûARû^þ Lû^þuê _Qùe _KûA Gjò fòÁþKê KaþRû KeòQ«ò û fMûZûe _ûõP ahð bòZùe Zò^ò bûeZúdu ^ûc Gjò fòÁþùe iÚû^ _ûA[ôfû û \òfäúe cêLýcªú ùKReúIßûfþ Gjò fòÁþùe ^´e Zò^òùe ejòQ«ò û afòCWþ @ûKÖe ifcû^þ Lû^þuê 4 ^´e iÚû^ còkò[ôfû û _âZòahð ùIßaþiûAUþ bûeZúd ùfûKuê còkò[ûG, Gjò AùbõUþ I ùÁûeúKê @û]ûe Keò 12 cûi bòZùe Gjû RYû_WÿòQò Kò G[e c¤ i^Üò iùbð ^´e Ißû^þ iyð fòÁþùe @Q«ò û GcòZò RYû_WÿòQò Kò ù\ge _â]û^cªúuVûeê i^Üú fòùdû^u iûAWþKê ùagò iyð Keû~ûAQò û

i¬du aûùdû_òKþùe ^ReKê @ûiòùa Zaþaê WûAùeKÖe eûRKêcûe jòeû^ú _â[ùc ÆÁ Keò[ôùf û jòeû^ú Kjò[ôùf Kò eYaúeu ùPùjeû G[ô_ûAñ VòKþ ejòa, ùZYê Zûuê Gjò `òfàùe ù^aû _ûAñ i¬d ciê]û eLôQ«ò û i¬d KjòQ«ò, Gjò bìcòKû ùKak eYaúe jó Keòaû _ûAñ `òUþ Gaõ _eù`KUþ @U«ò û

ù~

ùaVûeê i¬d \ u aûùdû_òKþ ùNûhYû KeûMfûYò, afòCWþe Lae aRûeùe Mec ejòQò Kò ùKCñ @ûKÖe ùKDñ bìcòKûùe bûM ù^ùa û @ûi«ê ùMûUòG ùMûUòG Keò icÉ @ûKÖeu aòhdùe @ûùc K[û Kjòaû û @bòù^Zû eYaúe K_êe Gjò `òfàùe i¬d \ u bìcòKûùe @bò^d Keòaûe ^ReKê @ûiòùa, ~ûjûe 66

Kéhò RûMeY, Wòùi´e 2016

@bòù^Zâú Zaþaêuê i¬d \ u cû’ aû ‘^eMúiþ’ bìcòKû _ûAñ ù^aûKê @ûù_âûP KeòQ«ò û @^ý_lùe ]ýû^ _ìaðK ù\LôaûKê Mùf i¬du ùPùjeû c¤ ^eMòiþu _eò ù\Lû~ûA[ûG û _â[ceê gûjeêLþ aû ifcû^þ Lû^u K[û CVò[ôfû Kò Gcûù^ iê^úf \ u bìcòKûùe @bò^d Keòùa û Kò«ê Gùa RYû_WÿòQò Kò @ld Lû^Üûuê iê^òfþ \ u @bò^d KeòaûKê _Peû~ûAQò û @^ý_lùe Gjò `òfà _ûAñ aòKò ùKøgk I ajê @^ý _âcêL KkûKûe ejò[ôaûe K[û c¤ CVêQò û i¬d \ ^òùR Gjò `òfàùe ^ReKê @ûiòùa û Kò«ê a ðcû^ Gjò `òfà _ûAñ eûRKêcûe jòeû^ú I @bòRûZþ _êeò Äâò_Ö ùfLû Rûeò eLôQ«ò û