Krishi Jagran Telugu Magazine February 2017

ISSN 2455-8176

 lLi»R½VÌÁ z¤¦ ¦»R½Li ే , ®µ¶[aRPª«sVLi»R½ÉØ ªyùzmsLiÀÁ  D©«sõµj¶  |¾ç e] 2017 

www.krishijagran.com

+91 9891 405 403

bþw¿£ |< s \T ` yîTT¿£Ø m<T>·T<\ýË y {ì bÍçÔá d+çBjáT kÍ>·TýË dV²È dd«sÁ¿£D |<ÆÔáT\T È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ\ yûTÔá ý² +& *



www.krishijagran.com



 

Year 2 Issue 02 February 2017 Rs. 35/-

¿±sÁ« s ÇV²¿£ d+bÍ<Å£ \T kÍ+¹¿Ü¿£ d+bÍ<Å£ \T |+|¾D¡ n~ó¿±] _ Hîdt V²& mdt.m.|¾. ç|C² d+ +<ó \ ç|<ó H ~ó¿±] dVäjáT¿£ d+bÍ<Å£ \T kþwýÙ MT& jáÖ ç|<ó H ~ó¿±] dÓ jáTsY bÍçܹ¿jáTT\T dÓ jáTsY yûTHûÈsY yûTHûÈsY eÖÂsØ{ì+>´ dVäjáTÅ£ \T

ç|kÍsÁ yûTHûÈsY dVäjáT¿£ yûTHûÈsY

n¿ +{Ùà H «jáT d\Vä< sÁT & CÉÕ +>´ ¿±s «\jáT dVäjáTÅ£ \T

m+.d¾.&Ã$T ¿ù wÕú eÖ qTjûTýÙ m+. .y dH & . ¿.{ì. #á+& sÁM+ç< ÔûeÜjáÖ n ÔY $. sY & . _.d¾. _kÍÇdt d+ÈjYT Å£ eÖsY CÉ. kÍ Ö |sÁVä U²H sÁÖ; CÉÕH n ¹¿Ôá d¾H ½ çeÖH U²H ¿.CÉ. dsÁH « kÍs U²H yûT<ó XøsÁ eTTÅ£ +<H H jáTsY nbÍàH eT*¿ù #áT+¿¡ uóÖ{ìjáÖ |PqyT $XøÇ¿£sÁ ]+¿¡ |Ú+&sY kþ jáÖ eTVäÈH w¾bÍ© eTVäÈH \¿¡ bÍ+&û V²eÖ XøsÁ ç|¾jáÖ+¿± eT+& e]jáÖ Xæ+ÔY {²¿ù s VQýÙ d¾+Vt² n TÝdt deT< ç|Xæ+Ôá XøsÁ |ÚsÁ¿±H Å£ ÂsÕwÓ yîÖV¾²ÔY n+Å£L jáÖ<y ¿£+#áH d¾+Vt² ç|ÓÜ #êVäH jûTcÍ U²H ||Pð s jYT |eH Å£ eÖsY |eH ȹ> d¹s+ç< XâsYÔ fñ ¥e¿±+ÔY bÍ<ó «jYT sY.mH. #êuñ ¿£ w _Vä¯ nÈjYT Å£ eÖsY V²sÁeTH d¾+>´ ¿£+>´ ~Hûwt <eÖ~¸jáÖ Èd$+ç< d¾+Vt² &ó ýË¢ ~ÔY $TÔáïý٠¿._. +ç< V²#Y.ndeTTBH jîÖ¹>wt Å£ eÖsY $ç¿£yT d¾+>´ <ûyû+ç< d¾+>´ È>·Bwt C²H sÁM+ç< C²H s Jy

Total Page 68 Ph.: 011-26511845, 26517923, 45503170 E-mail : info@krishijagaran.com, Web : www.krishijagaran.com

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

e«ekÍjáT deÖ# sÁ+..........08

|ÚwØ\ Xø¿ìï eqsÁT ¥©+ç< \T ...........48

¿£+ |ú deÖ# sÁ+...........16

C²rjáT bþwD uóç<Ôá ¿Ãd+ n|s \T ............50

l _. nXË¿ù, #óîÕÂs H, +& jáTH sTTýÙ

+³sÁÖÇ«................38

ÂsÕÔáT\Å£ n& ÇHà fÉ¿ì ¿ù` V²¹swt |fñýÙ

+³sÁÖÇ«..............39

bÍ¢+{Ù jîÖ{ì¿ùà ÂsÕÔ +>± ¹¿ n+¿ìÔá+ :

+³sÁÖÇ«..............40

<óq+ÈjYT m& Uñ

sÕÔáT\T n_óe ~Æ #î+< * : & . s VQýÙ MTsY#á+< ú

+³sÁÖÇ«..............42

ªÀÄtÂÚ£À ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ°è ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀzÀ ¥ÁvÀæ

..........56

ýÉÕ|t d¼sTTýÙÙ......60

$+<T |d+<T.........58

s ¥ |ý²\T.....61

È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ\ yûTÔá ý² +& *....44

..........62

uÉ+& Ôî>·TÞø ¢, ç¿ì$T, dÖçÔáç¿ì$T jáÖÈeÖq«+.........46

d¾ eÖ............63

Subscribe

in

+bÍ<Å£ \T &îÕÂs¿£¼sY

To J o

Telugu

Krishi Jagran Kisan Club 9891405403

KRISHI JAGRAN MAGAZINE

Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Bengali, Telugu, Assamese, Odia, Tamil, Malayalam & English

Nishant Taak

laiknd] çdk'kd] eqnzd ,oa Lokeh ,e-lh- Mksfefud ,e-,-lh- Ñf"k tkxj.k % 60@9 rhljk ry] ;wlqQ ljk; ekfdZV] utnhd xzhu ikdZ eSVªks LVs”ku] ubZ fnYyh&110016 ds }kjk ,p-Vh- ehfM;k izsl ch 2] lsDVj&63] uks,Mk&201301] ftyk&xkSrecq) uxj ¼;w-ih-½ *lokZf/kd lqjf{kr U;k; {ks= fnYyhA bl if=dk esa çdkf'kr ys[k ,oa fopkj ys[kdksa ds futh gSaA çdk'kd@laiknd blds fy, mRrjnk;h ugha gSaA

9953756433, 9891889588 SOUTH ZONE KERALA OFFICE Ramachandra Towers, Behind Ghss, Pattom, Thiruvananthapuram - 4 Mob: 9891 899 064 E: ajith@krishijagran.com EAST ZONE ASSAM OFFICE 65, Japorigog Bikrampr, Dispur-781005, Guwahati Mob: 9891 956 956 Email: upasana@krishijagran.com

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com



¹¿+ç< &î¨{Ù 2017: ý²uó¿£sÁeÖ? qw¼< jáT¿£eÖ?

XæU² eT+çÜ l nsÁTDY CÉÕ{¡¢ 1 ¹¿+ç<|¾ç e]ç|uóTÔá2017Ç+ýË q ]¿£2017`18 d+eÔáàs ¿ì ¹¿+ç< ç|uóTÔáÇ y ]ü¿£ &î¨{Ù deT]Î+# sÁT. jáTq ¿£ w¾, ¿£ w¾ d+ +<óyîT®q ¿±sÁ«ç¿£eÖ\ ¿Ãd+ 1,87,223 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\T ¹¿{²sTT+# sÁT. ~ >·Ôá d+eÔáàsÁ+ ¹¿{²sTT+|Ú ¿£+fñ 24 XæÔá+ mÅ£ Øe. ÂsÕÔáT\Å£ #ûÌ TTD²* ç|dTïÔá+ q ¿£ \¿£ ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\ qT+º 2017`18 ]¿£ d+eÔáàs ¿ì >±qT 10 \¿£\ ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\Å£ |+#á&+ È]Ð+~. ÂsÕÔáT\Å£ |Î{ì ¿£+fñ |~ Âs³T¢ mÅ£ Øe>± sÁTD²\T n+~+#û @s γT #ûjáT&+ýË ç|uóTÔáÇ+ Ôáq e+ÔáT dV²¿±sÁ+ n+~dTï+~. ÂsÕÔáT\Å£ ÔáÅ£ Øe e«e~ó ¿Ãd+ n+~+#û TTD²\T Å£L& 3 \¿£\ sÁÖbÍjáT\Å£ n+~kÍïsÁT. B MT< ÂsÕÔáT\Å£ 7 XæÔá+ e&¦ eÇe\d¾ +³T+~. ÂsÕÔáT\Å£ TTD²\ #î*¢+|Ú ¯Ôá deTjáT+ýË #û dy ]¿ì 3 XæÔá+ ÔáÐZ+#á&+ ÈsÁT>·TÔáT+~. ÂsÕÔáT\Å£ e«ekÍjáT d+ +<óyîT®q ¿±sÁ«ç¿£eÖ\Å£ <óq+ nedsÁyîT®q|Ú&T u²«+Å£ \T u²<ó«Ôá>± +³Ö mý²+{ì \d«eTÖ ÈsÁ>·Å£ +& y ]¿ì TTD²\T eT+psÁT #ûjáÖ*. ¹¿+ç< ç|uóTÔáÇ+ e«ekÍjáT TTD²\ \¿±«* Å£L& 10 \¿£ \ ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\T>± sÁsTT+º+~. H u²sÁT¦ |³T¼ & Å£L& 40,000 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\Å£ |+#û \¿±« |³T¼Å£ +~. ~ ç|uóTÔáÇ+ ÂsÕÔáT\ dVäjáT+ ¿Ãd+ #ûdTïq ýË#áq #áÖ|¾kþï+~.

TTÔáT ç|uó²e+ qT+º ÂsÕÔáT* Ôá|¾Î+#û+<TÅ£

ç|uóTÔáÇ+ ç|<ó qeT+çÜ |dýÙ ;eÖ jîÖÈq ¿Ãd+ 10,000 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\T ¹¿{²sTT+# \ d¾bÍsÁTà #ûd¾+~. |ð&T ÂsÕÔáT kþ<sÁT\+<sÁÖ jîÖÈqýË uó²>·+ ¿±e&+, ]¿£+>± ýË |Ôá+ ¿±e&+ y ] u²<ó«Ôá. eT+º |+³ ~>·T &T\ ¿Ãd+ dÂsÕq ú{ì bÍsÁT<\ e«ed #ûdT¿Ãe\d¾q nedsÁ+ +~ ¿± {ì¼ ú{ì bÍsÁT<\¿ì 20,000 ¿Ã³¢ qT+º 40,000 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\Å£ |+º eT+º yîdT\Tu²³T ¿£*Ð+#á&+ È]Ð+~. yîT®ç¿Ã ú{ì bÍsÁT<\ |+#á&+ ¿Ãd+ 2017`18 &î¨{ÙýË 5,000 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT* yîTT<{ì $&Ôá yîTTÔáï+>± H u²sÁT¦ ¿Ãd+ ¹¿{²sTT+º +# sÁT. |<¸¿£+ ú{ì bÍsÁT<\ @s γT¢ #ûjáT&+ ¿Ãd+ m+Ôà |jîÖÐdTï+~. B ÂsÕÔáT\T |jîÖÐ+#áT¿Ãy *. ÂsÕÔáT\Å£ bõý²ý kÍsTTýÙ V²ýÙï ¿±sÁT¦* ÔáÇ]Ôá >·Üq n+~+#û ~Xø>± Å£L& ]¿£ XæU² eT+çÜ d+¹¿Ô \T # ÌsÁT. <ûXø+ýË ¿£ w¾ $v±ãq ¹¿+ç< ýË¢ $Tú eT Ü￱ |¯¿± ý²«uÙà ] +# \Hû dÖ#áq eÇ & +~. ~ ÂsÕÔáT\Å£ uóÖkÍs >·T]+º Ôî\TdTÅ£ < {ì¼ yûjáÖ*àq |+³* sÁsTT+#áTÅ£ Hû+<TÅ£ M\T ¿£*ÎdTï+~. ÂsÕÔáT\ < jáT+ s uËjûT ×<T d+eÔáàs ýË¢ Âs{ì¼+|Ú #ûjáÖ\Hû \¿±« #ûsÁT¿Ãe&+ýË &î¨{Ù m+Ôà dVäjáT¿±]>± +³T+< U²jáT+>± qeT e#áTÌ.

 Email : dominic@krishijagran.com

22 Years. 12 Languages. 22 States. 23 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

info@krishijagran.com, editor@krishijagran.com, advt@krishijagran.com, circulation@krishijagran.com

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

08

¿£ w¾ deÖ# sÁ+

<ûXø+ýË ÔáÐq+Ôá |+#á< sÁ \uó«+` Âs& ¦

|]Ðq u²dTeTÜ <ósÁ\Ôà ÂsÕÔáT\Å£ }sÁ³

+ & jáTH w§>·sY $TýÙà nkþd¾jûTwH ( kÍ ) n<ó«Å£ \T <ûXø+ýË |+#á< sÁ ÔáÐq+Ôá>± <=sÁTÅ£ ÔÃ+< #îbÍÎsÁT. |ð&T |+#á< sÁ ~>·TeTÜ nedsÁ+ ýñ< nH sÁT. |ð&T nedsÁyîT®Ôû eTq+ ¹¿+ç< ç|uóTÔ Ç ~>·TeTÜ dT+¿£+ ÔáÐZ+#áeT >±ú ýñ< |P]ï>± r djáTeT >±ú çy Ôá|PsÁÇ¿£+>± kÍïeT nH sÁT. l Âs& ¦ n_óçbÍjáT+ ç|¿±sÁ+ ç|dTïÔá dÓÈHýË |+#á< sÁ ÔáÎÜï 213 \¿£\ ³qT \T +&=#áÌHû n+#áH +~. n¿Ã¼ sÁT yîTT<{ì y s ¿ì 77.5 \¿£\ ³qT \ $T>·T\T |+#á< sÁ kͼ¿ù +~. ý²+{ì <XøýË <ûXø+ýË |+#á< sÁ yîTTÔáï+ \uó«Ôá 290 \¿£\ ³qT \¿ì |Õ>± +~. <ûXø+ýË |+#á< sÁ kÍ©H $ jîÖ>·+ 242 \¿£\ ³qT \T +{Ë+~. ý²+{ì d¾ÜýË s uËjûT |s sTT dÓÈH n¿Ã¼ sÁT yîTT<{ì y s ¿ì |+#á< sÁ $TÐ*q kͼ¿ù 48 \¿£\ ³qT \¿ì |Õ>± $T>·T\TÔáT+~. n+<T¹¿ |+#á< sÁ ~>·TeTÜ nedsÁ+ +&<T. ¿= kÍÇsÁ |sÁT\T |+#á< sÁ ÔáÎÜï, $ eTjáÖ ¿ì d+ +~ó+ºq ýÉ¿£Ø* C²¯ #ûd¾ eÖÂsØ{ÙýË nHû¿£ sÁ¿±\ çuó²+ÔáT\T y «|¾+|CñdTïH sÁT. y ] <ûÝXø«+ ¹¿e\+ ~>·TeTÜ¿ì çbþÔ àV²+ ¿£*Î+#á&+ Ôá|Î eT¹s+ ¿±<T.

Ôá Âs+&T d+eÔáàs \T>± u²dTeTÜ _jáT«+ m>·TeTÜ <ósÁýË¢ >·eºÌq ¿¡DÔá u²dTeTÜ _jáT«+ |]çXøeT Å£ <û\T #ûd¾+~.

Xø\ |Õ úÞø ¢ #á*¢q &î¨{Ù

|]d¾Ü rçeÔá¿ì |ð&T ¿=+#î+ }sÁ³ ¿£*Ð+~.

ICRA ]bþsÁT¼ nqTd]+º 2015`16 Ôà bþ* dï 2016`17 ]¿£ d+eÔáàsÁ+ýË u²dTeTr _jáT«+ m>·TeTÜ <ósÁ\T |sÁT>·TÔ jáTHû n+#áH +~. <ósÁ\T |]ÐÔû ÂsÕÔáT¿ì < jáT+ |sÁT>·TÔáT+~. n~ ÂsÕÔáT¿ì ¿±dï }sÁ³ ¿£*ÐdTï+~.

ICRA ¿ì #î+~q ¿£ dÓ jáTsY |ÓdsY >·Ôá Âs+&ûÞø ¢>± u²dTeTr _jáT«+ & eÖ+& ÔáÐZ+<ú d+eÔáàsÁ+ ¿=~Ý |sÁT>·T<\ +<ú nH sÁT. >·Ôá Âs+&ûÞø ¢>± n+fñ 2015`16 ¿±\+ýË yîÖÔ <T |sÁT>·T<\ <ó sÁ+>± dTeÖsÁT 40 \¿£\ ³qT \T>± qyîÖ<T nsTT+~. ¿±ú $\Te <ó sÁ+>± #áÖ dï 22]718 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\ u²dTeTr _jáT«+ m>·TeTÜÔà 2015`16 ¿±\+ýË d>·³T ¹s³T ³qT ¿ì dTeÖsÁT 56,800 sÁT. +~. d+eÔáàsÁ+ u²dTeTr _jáT«+ d>·³T <ósÁ 57,644 sÁT. +&=#áÌHû n+#áH +~. >·D²+¿±* >·eT dï s uËjûT dÓÈHýË n+fñ 2017`18 ýË ³qT ¿ì d>·³T <ósÁ 64,000 sÁT. +&e#áÌ |¾kþï+~. nÔáT«q Ôá kÍsTTýË q n~ó¿±sÁTýñ ý² eÖ{²¢&TÔáT+fñ ¿£ eTÔáà« |]çXøeTÅ£ d+ +~ó+ºq eTqTw§\T @eTeÚÔ sÁT?

ýË #û|\ |+|¿£+ |]çXøeT¿ì |<Ý <îuñÒ ÔáÐ*+~. &î¨ {Ùç|uó2017 TÔáÇ+ d+eÔáàsÁ|Ú kÍ<ó sÁD &î¨{ÙýË #û|\ |+|¿£+ ¿Ãd+ mý²+{ì ç|¿£³H #ûjáTýñ<T. z |¿£Øq ç|uóTÔáÇ+ V²]Ôá 翱+Ü ¿Ãd+ 13]741, XâÇÔá 翱+Ü ¿Ãd+ 1]634 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT* úÞø¢ý² KsÁTÌ #ûd¾+~. n<û d+<sÁÒÛ+ýË ú* $|¢e+>± n_óe]+#á &û eTÔáà« |]çXøeT¿ì ¹¿e\+ 401 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\T eÇ & ¦sTT. $ ¥+ºq < ¿£+fñ m+Ôà ÔáÅ£ Øe. ç|uóTÔáÇ+ #áÖ|¾dTïq Âs+&T H \Ø\ <óÃsÁDì eTÔáà« |]çXøeT¿ì m+ÔáeÖçÔáeTÖ q#áÌ&+ ýñ<T. d+<sÁÒÛ+>± ¿£ w¾ C²>·sÁDY ]bþsÁ¼sY C²rjáT eTÔáà« nqTe+¥¿£ eqsÁT\ Ö«sà &îÕÂs¿£¼sY Å£ \B|t ¹¿. ý²ýÙ $esÁD n& ÐÔû jáTq $wjáT+>± @MT eÖ{²¢&& ¿ì n+^¿£]+#áýñ<T. eT¯ mÅ£ Øe eÜï& #ûjáT>± HûqT ç|uóTÔáÇ bÍ¢ +>´ >·T]+º @MT eÖ{²¢&qT. HûqT @ ç|uóTÔáÇ bÍ¢ +>´ >·T]+º @MT eÖ{²¢&& ¿ì d]bþqT n #îbÍÎsÁT. ¿£

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

10

¿£ w¾ deÖ# sÁ+

|]Ðq _jáT«+ <ósÁ\T sÁ< TÝ ¿±sÁD+>± \VÓ²q|& q $ jîÖ>·< sÁT\ HÃ& ³¢eÖ+&ÔÃ _jáT«+ <ósÁ\T |]>±sTT. >·Ôá Hî\ýË _jáT«+

<ósÁ\T |sÁ>·&+ yîTT<ýÉÕ+~. n+<Te\¢ sÁ; dÓÈHýË _jáT«+ ÔáÅ£ Øe>± |+&&+, K¯|t dÓÈHýË ÔáÎÜï H D«Ôá Ôá>·Z&+ B ¿ì ¿±sÁD+. eÖÂsØ{ÙýË uó²¯ dÎÅ£ «ýñwH ¿±sÁ«¿£ý²bÍ\Ôà d|¢sTT ÔáÅ£ Øe>± +{Ë+~.

K¯|t dÓÈHýË _jáT«+ ¿£+fñ n~ó¿£ ÔáÎÜï n+#áH \T H >±ú ÔáïsÁ uó²sÁÔá<ûXø s çcͼýË¢ _jáT«+ <ósÁesÁ\T >·Ôá @& ~ qe+ sÁT qT+º 28 XæÔá+ esÁÅ£ |]>±sTT. <ûXø+ yîTTÔáï+ýËqÖ _jáT«+ <ósÁ\T \|& ¦sTT. ¿£ _jáT«+ <ósÁ* \Te]+#á& ¿ì ç|uóTÔáÇ+ @ #ásÁ«\T rdTÅ£ +³T+<à #áÖ& *.

|Ó&mdtýË uó²>·+>± |+#á< sÁ |Õ eTTÐd¾q d_à&

¹¿+ç<#û dç|uó|+#áTÔáÇ+< ç|C²sÁ |Õ |+|¾d_à&D¡ |<¸mÜï¿£+y(|ÓûX&æsÁmdtT. ) <¿£Çs yûÞø|+|¾s çw¼D¡

ç|uóTÔ Ç\T ¿±y \+fñ ¿£ |Õ Å£L& d_à& eÇe#áTÌ. ¹¿+ç< ç|uóTÔáÇ+ &î¨{ÙýË ¹swH |Õ #ûÌ d_à& eTTÐdÖï n+Xø+ |Õ ¹¿e\+ 200 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\ kå¿£sÁ«+ ºÌ+~. B Ôà yîTT<{ì & eÖ+&¢ |P]ï #ûd¾q³T¼ neÚÔáT+~. ç|dTïÔá ]¿£ d+eÔáàsÁ+ 2016`17 ¿Ãd+ ¹¿+ç< ç|uóTÔáÇ+ |Ó&mdtýË |+#á< sÁ d_à& ¿Ãd+ 4,500 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\T |+|¾D¡ #ûd¾+~. B ÔáÐZ+º 2017`18 ýË ç|yûXø |{ì¼q &î¨{ÙýË ¹¿e\+ 200 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\T eÖçÔáyûT |+|¾D¡ #ûXæsÁT. s çw¼ ç|uóTÔ Ç\T ¹swHýË |+#á< sÁ eÖÂsØ{Ù ¹s³TýËHû ¿=H sÁT. ¹¿+ç< ç|uóTÔáÇ+ 18.50 ç|Ü ¿ìýË ¹s³Tq d_à& kþï+~. s çw¼ ç|uóTÔ Ç\T d_à& |+#á< sÁ ç|È\¿ì 13.50 sÁT. ¿ìýË ¹s³Tq dTïH sTT.

e«ekÍjáT TTD²\ |Õ 600 ¿Ã³¢ e&¦ eÖ|Ó

uó²

sÁÔá ç|uóTÔáÇ+ ÂsÕÔáT\ çXâjáTdTà ¿Ãd+ ¿¡\¿£yîT®q sÁjáT+ rdTÅ£ +~. Hó¢ sÁ<TÝ Ôás ÇÔá ÂsÕÔáT\ |]d¾Ü @eÖçÔá+ u²>Ãýñ<T. ç|uóTÔáÇ+ ÂsÕÔáT\Å£ ¿£ yîdT\Tu²³T ¿£*ÎdÖï qe+ sÁT, & Xè+ sÁT 2016 ¿ì e«ekÍjáT TTD²\|Õ e&¦ s sTTr eT+psÁT #ûd¾+~. sÁ; dÓÈHýË H ³¢ ¿Ãd+ dÇ\ο±*¿£ dV²¿±sÁ u²«+Å£ TTD²\T rdTÅ£ q ÂsÕÔáT\Å£ ~ ¿=+Ôá }sÁ³ #ûÌ deÖ# sÁ+. n+Xø+ýË 1,060-50 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\¿ì |Õ>± |ÕH Hà u²<ó«Ôá\T sÁÇV¾²+# *àq nedsÁ+ +~. e&¦ d_à& |<¸¿± neT\T #ûjáT& ¿ì ]¿£ d+eÔáàsÁ+ 2016`17 d+<sÁÒÛ+>± 15,000 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\ q>·< T eTT+<T>±Hû |+|¾D¡ #ûjáT & +~. < eTT+<T>±Hû |jîÖÐ+#á & +~. ]¿£ d+eÔáàsÁ+ 2017`18 ýË nsTTH ç|uóTÔáÇ+ e«ekÍjá T TTD²* eÖ| Ó #û d ¾ q Ôá s ÇÔá | *Ô \T kÍqTÅ£ L \+>± ekÍï j á Ö ýñ < kÍ] Å£ L & s Xâ m<TsÁeÚÔáT+< nHû~ yûº #áÖ& *.

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

Given below are the email IDs for the Telugu language to send Articles, News, Press Releases and feedbacks.

Language

Email :

Telugu

telugu@krishijagran.com

Editor

editor@krishijagran.com

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

12

¿£ w¾ deÖ# sÁ+

ç>±MTD kÍsTTýË eTV¾²Þ² Xø¿ìï ¹¿+ç< \T ¿±s=ιs{Ù e«eVäs \ eT+çÜ nsÁTDY CÉÕ{¡¢ ¹¿bÍsÁ+ç<¢yîT+{Ù]¿£ý,Ë 2017`18 kÍ<ó sÁD &î¨{Ù ç|yûXø |&TÔáÖ 14

\¿£\ ×dÓ&mdt n+>·Hy & ¹¿+ç< ýË¢ 500 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT* |+|¾D¡ #ûjáT&+Ôà u²³T ç>±MTD kÍsTTýË eTV¾²Þ² Xø¿ìï ¹¿+ç< * Å£L& kÍ|¾kÍïsÁT. ç>±MTD eTV¾²Þø\qT ýË |Ôá+ #ûjáT& ¿ì HîÕ|ÚD²«\ n_óe ~Æ, bÍ~ó, & ³ýÙ n¿£s d«Ôá, kÍÇ¿£kþ¢«, bþw¿±eds \ ¿Ãd+ »eH kͼ|tµ kÍeTÖV¾²¿£ dVäjáT+ n+~+#á&+ ÈsÁT>·TÔáT+~. >·]ÒÛD¡ çdÓï\Å£ ]¿£dVäjáT+ n+~+#á& ¿ì <ûXøy «|ï+>± sÁÇV¾²dTïq |<¸¿£+ýË 6000 sÁT. ¿£ yîÕ<« d+dýË Ôáq d+Ô H ¿ì Èq ºÌ, {¡¿± yûsTT+#û >·]ÒÛD¡ eTV¾²Þø\ u²«+Å£ U²Ô ýË¢ HûsÁT>± ÈeT #ûjáT&+

ÈsÁT>·TÔáT+~. &î¨{Ù n+#áH 2017`18ýË n dç¿£fñ]jáT³¢¿ì #î+~q $_óq |<¸¿±ýË¢ uó²>·+>± çdÓï, ¥Xø d+¹¿eT+ ¿Ãd+ |+|¾D¡ #ûd Tïq 1,56,528 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\qT 1,84,632 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\Å£ |+#á&+ È]Ð+~.

yî<TsÁT, ¹¿H +&çdÓ¼ n_óe ~Æ ¿Ãd+ eg dç¿fñ]jáT{ÙÔà s J

Xæq« çbÍ+Ôá+ýË yî<TsÁT, |eTT (¹¿H) |]çXøeT e ~Æ¿ì >·\ ne¿±Xæ* $ jîÖÐ+#áT¿Ãe&+ ¿Ãd+ Xæq« |]wÔY (mHyîÕdÓ), $¿±d ¿£MTwqsY (V²dï¥\Î), eg dç¿£fñ]jáT{Ù\T ¿£ ne>±V²H |çÔá+ (yîTyîTTs +&+ |t n+&sYkͼ+& +>´) MT< d+Ô῱\T #ûdTÅ£ H sÁT. |çÔá+ |Õ Xæq« |]wÔY (myyîÕdÓ) dç¿£³¯ s yT eTT y , $¿±dt ¿£MTwqsY (V²dï¥\Î) ýË¿£ Å£ eÖsY

d+Ô῱\T #ûXæsÁT. |Î+< |çÔá+ ç|¿±sÁ+ HîÕ|ÚD«+ >·\ ¿±] Å£ \T, fÉ¿£ ý² ¿£ýÙ ¿£eTÖ« ¹¿wH, eÖÂsØ{ì+>´, d+kÍ>·Ôá dVäjáT+ ¿Ãd+ Xæq« çbÍ+Ôá+ýË yî<TsÁT, ¹¿H |]çXøeT\ n_óe ~Æ¿ì >·\ nHû¿£ ne¿±Xæ* yî*¿ì rjáÖ*à+< #î|Î&+ È]Ð+~. ç|uóTÔáÇ+ < Çs #û|³¼ &TÔáTq #ásÁ«\Ôà yî<TsÁT kÍ>·T #û d ÂsÕÔáT\Å£ mHà ý²uó²\T H sTT. d+<sÁÒÛ+>± ¹¿+ç< eg eT+çÜ d Ü E_H s ú, yûT|Ö\jáT eTTK«eT+çÜ & . eTTÅ£ ýÙ d+>± , ¹¿+ç< Xæq« çbÍ+Ôá n_óe ~Æ dVäjáT¿£ eT+çÜ & . Ôû+ç< d¾+>´, ¹¿+ç< >· V² dVäjáT¿£ eT+çÜ ¿ì¹sH ] p, eg dVäjáT¿£ eT+çÜ nÈjYT ³eT{², úÜ jîÖ>´ bÍ<ó«Å£ \T & . nsÁ$+< |H>·&ó jáÖ Å£L& VäÈsÁjáÖ«sÁT.

&î¨{ÙýË |sÁT>·TÔáTq ú{ìbÍsÁT<\ ~ó s ¥

&î¨{Ù dwH 2017`18 ýË bÍsÁ¢yîT+{ÙýË ç|yûXø |³¼ &¦ &î¨{Ù ç|ÜbÍ<qýË¢ ú{ìbÍsÁT<\ dç¿£fñ]jáT{Ù¿ì #î+~q &î¨{Ù ç|ÜbÍ<qýË¢ È\eqsÁT\ eT+çÜÔáÇXæK &î¨{Ù ¹¿{²sTT+|ÚýË¢ 11 XæÔ ¿ì $T+º n~ó¿£ e ~Æ ¿£ |¾+º+~. ç|dTïÔá ]¿£ d+eÔáàsÁ+ýË 6201 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\Ôà bþ* dï s uËjûT ]¿£ d+eÔáàsÁ+ýË 6887 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\ &î¨{Ù |+|¾D¡ #ûjáT & +~. qeÖ$T >·+¹> ¿±sÁ«ç¿£eT+ ¿Ãd+ ç|dTïÔá ]¿£ d+eÔáàsÁ+ýË 2150 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\ &î¨{Ù |+|¾D¡ 2250 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\Å£ |+#á&+ È]Ð+~. ç|<ó qeT+çÜ ¿£ w¾ d¾+# sTÖ jîÖÈq (|Óm+¹¿mdtyîÕ) ýË uó²>·+>± H u²sY¦ýË +ºq ú{ìbÍsÁT<\ ~ó (mýÙ{¡×m|t) yîTTÔáï+

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

20,000 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\ qT+º |+º 40,000 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\T #ûjáT&+ È]Ð+~. ç|uóTÔáÇ+ ~óýË 2016`17 ýË 12,517 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\ &î¨{Ù kå¿£sÁ«+ ¿£*Î+#á&+ È]Ð+~. www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

¿£ w¾ deÖ# sÁ+

14

q&TdTïq ç|jîÖ>·Xæ\

+ çbÍsÁ+_ó+# &T. Ôá& e<Ý ÂsÕÔáT <óýË|H « ¿ìy sÁd+D >·+~óT]+º+º ç|# sÁ ¿£{¡ Âs+&Ö ¿±<T, @¿£+>± 426

_jáT«+ >·T]+º n+<]¿¡ Ôî\TdT >±ú, <ó y {ìq«+ý>·Ë¢ T]+Nq |C²Ôá T\ >·T]+º n& ÐÔû VQXæ MT <>·ZsÁ

Èy T +&<T.¿±ú ¿£ ÂsÕÔáT $wjáT+>± deTç>·yîT®q deÖ# s eÇ>·\&T. Ôá& ¿ì »q&TdTïq ]d]Ì d+³sYµ >± |sÁT+~. u²ý <, _ý²dt|PsY, #óárïdt>·&ó, »fÉ+>·qeÖsYµ ç>±eT y d¾ 40 @Þø¢ V²ÃeTç|¿±XÙ kÍVA >·Ôá 23 @Þø ¢>± bþw¿±VäsÁ

ÂsÕÔáT\Å£ eT+º sÃE\T: s çw¼|Ü

|C²ÔáT\T H sTT. V²ÃyT ç|¿±XÙ 2000 ýË s jáT|PsYýË ¿£ ç|Õyû{Ù ]d]Ì d+dýË e«ekÍjáÖ ¿ì d+ +~ó+ºq |<ÆÔáT* HûsÁTÌÅ£ H &T. <ó q«+ýË bþw¿±VäsÁ ýËbÍ* y ]+#á>·\ ÔáÔ Ç\T # ý² H jáT Ôáq+{²&T. <ó q«|ÚÐHî >± |sÁTq #óárïdt>·&óýË e]¿ì d+ +~ó+ºq nHû¿£ yîÂsÕ{¡\T ¿£qTeTsÁTÂ>ÕbþjûT <XøýË H sTT. d¾ÜýË _ý²dt|PsY, n+_¿±|PsY, s jáT>·&ó, Ôáïs K+&, & cÍ e+{ì s çcͼý qT+º yû¹sÇsÁT <ó q«|Ú sÁ¿±* dMT¿£]+#á&+ ¿Ãd+ ç|jáTÔ \T yîTT<\jáÖ«sTT. n+<T¹¿ H &T H |P]\T¢ bÍ«ÂsýÉýÙ nçп£\ÌsY dÕHà d+³sY>± eÖsÁTÎ #î+~+~. C² ¿ì jáTq _ý²dt|PsY qT+º 19 ¿ìýËMT³sÁ¢ <ÖsÁ+ýË q ¿Ã{²¿ì #î+~q >· jáÖ¯ýË ¿£eTÖ« {¡ V²ýÙï d+³sYýË | #ûdTïH sÁT. nsTTq|Î{ì¿¡ jáTq dÇjáT+>± e«ekÍjáT ¿±sÁ«¿£ý²bÍ\T sÁÇV¾²+#á& yûT ¿±¿£, ÔásÁT* #îÕÔáq«e+Ôá+ #ûjáT& ¿ì d+ +~ó+ºq |qT* #ûdTïH sÁT. n+Ôû¿±<T, jáTq ç|Ü jûT& B ÂsÕÔáT\¿ì ºÔá+>± <ó q«+ $ÔáïH * |+#áTÔ sÁT. n~ó¿£ ~>·T & kÍ~ó+#û |<ÆÔáT\ >·T]+º Ôî*jáTCñdTï+{²sÁT. V²ýÙï d+³sY ¿±«+|dýtËHû H \T>T· m¿s£ \ bõý² jTáq ÔeáT ç|jÖî>X·æ\>± eÖsTÁÌÅ£ H sTÁ. nH¿û£ s¿Á±\ ×sHÁ, $TqsýÁÙà¿ì #+î~q <ó q«+ $ÔHïá * ÔºîÌ y {ì |+&+ º, $ÔHïá |~eT+~¿¡ |+#&á+ jTáq ~q#sá«ÁýË ¿£ ç|eTTK u²ó>+·>± +~. sÁ; dÓÈH >·T]+º eÖ{²¢&TÔáÖ, >·Ôá sÁ; dÓÈH ¿£+fñ d+eÔáàsÁ+ sÁ; dÓÈHýË H ³T¢ 6 XæÔá+ |]>±jáTú, ~ ÔÃ~ó¿£yîT®q d+ÔÃcÍ ¿£\T>·Cñkþï+<ú nH sÁT.

s

uËjûT sÃE\T ÂsÕÔáT\Å£ eT+º sÃEýñq+³TH sÁT s çw¼|Ü ç|DuÙ eTTK¯¨. jáTq ç|d+>·+ #ûdTïq deTjáT+ýË ÂsÕÔáT\Å£ eT+º sÃE\T s uËÔáTH jáT n_óuó²w¾+# sÁT. ç|uóTÔáÇ+ y ] d+¹¿eT+ ¿Ãd+ nHû¿£ #ásÁ«\T #û|&TÔÃ+<ú, < ¿ì nHû¿£yîT®q eT+º |*Ô \T +{²jáTú jáTq nH sÁT. eTÖ&T ¿Ã³¢eT+~ ÂsÕÔáT\ ç¿& {Ù ¿±sÁT¦\qT yî+³Hû sÁÖbÍjáT\T>± &î_{Ù ¿±sÁT¦ýË¿ì eÖsÁTÎ #ûjáT&+ ÈsÁT>·TÔáT+<ú, Ôás ÇÔá ÂsÕÔáT\T ý²y <ûM ç|ç¿ìjáT Ôû*>±Z #ûjáTe#áTÌqú nH sÁT.

 ªÀµÀð

1 2 3 5 10 15

¸ÀAaPÉ

¨ÉˉÉ

12 24 36 60 120 180

420 840 1260 2100 4200 6300

G½vÁAiÀÄ

40 140 260 600 1700 3300

ªÉÆvÀÛ

380 700 1000 1500 2500 3000

60/9, 3e n+ÔádTï, jáTÖdT|t ds jYT eÖÂsØ{Ù, ç^H bÍsYØ yîTç{Ë d¼wH <>·ZsÁ, ¿=Ôáï &ó ©¢ ` 110 016. bþH : 011`26511845, 26517923, 45503170. yîTTuÉÕýÙ : 099537 56433, 098912 63263 Email: circulation@krishijagran.com, info@krishijagran.com, Web: www.krishijagran.com

#î¿ù/&& ýñ< eTú

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

sÁ¦sY : »¿£ w¾ C²>·sÁDYµ |sÁTMT< qÖ«&ó ©¢ýË #î\T¢u²³T njûT«ý² rd¾ |+|+&

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

¿£+ |ú deÖ# sÁ+ 16 eTýÙ <V²ýÙ, ¿±sÁ«ç¿£eT+ kÍÎqàsY #ûd¾q+<TÅ£L, fÉ¿ì ¿£ýÙ HûbÍýÙ ç|uóTÔáÇ+ qT+º çbþÔ àV² ¿£dwHàýË Ô àV²+>± bÍý¤Zq +<TÅ£L @;{¡mýÙ¿ì çbþÔ àV²¿£ |ÚsÁkÍØsÁ+ n+<TÅ£ q @;{¡mýÙ |ÚsÁkÍØsÁ+ # ÌsÁ T.

mýÙ) HûbÍýÙ bå穼 m|&¹s&wHÇHà&¿±sÁjî«ç¿£Öe`T ç>Ãç|# sÁ*$TfÉ+ &#ûj(@;{¡ áT&+ýË ç|eTTK bÍçÔá bþw¾kþï+~. HûbÍýÙ ç|<ó qeT+çÜ |ÚcÍÎ ¿£eTýÙ <V²ýÙ ¿£sÁ¿£eTý²\Ôà ¿±sÁ«ç¿£eT+ çbÍsÁ+uóyîT®+~. ç|<ó qeT+çÜ |ÚcÍÎ

d+<sÁÒÛ+>± fÉ¿ì ¿£ýÙ dwHýË ¿£+ |ú n~ó¿±sÁT\T m+CÉÕyT fÉ¿ì ¿ù < Çs bå穼, sÃ>·« sÁ+>±ýË¢ Ô eTT bþw¾dTïq ¿¡\¿£yîT®q bÍçÔá >·T]+º $e]+# sÁT. d+<sÁÒÛ+>± |<Ý d+K«ýË HûbÍýÙ bå穼¿ì d+u+~ó+º nHû¿£eT+~ +<TýË bÍý¤ZH sÁT.

¿£+ |ú ÈqsÁýÙ yûTHûÈsY ç|MDY Å£ eÖsY CÉÕkÍÇýÙ ç|<ó qeT+çÜ qT+º VQeTÜ rdTÅ£ +³Tq < Xø«+

¿£+ |ú yûTHû +>´ &îÕÂs¿£¼sY z.|¾.d¾+>´ ¿±sÁ«ç¿£eT+ýË bÍý¤Z+³Ö

dÂsÕq È\ $ jîÖ>·+ ¿Ãd+ sYm+ ç& |t y &+& <óT ¿£ ¿±\+ýË ú{ì¿ì m+Ôà çbÍeTTK«Ôá +~. m+<T¿£+fñ ú{ì ýË|+ eTqÅ£ sÁ+ÔásÁ+ Ò+~ ¿£*ÐdÖïHû +³T+~. ý²+{ì d¾ÜýË e«ekÍjáÖ ¿ì nedsÁyîT®q ú{ì bÍsÁT<\ n+Xø+ # ý² ¿¡\¿£+>± ý˺+# *à +~. ú{ì d~Ç jîÖ>·+ #ûjáÖ*. bõý²ýË¢ ú{ì bÍsÁT<\ýË dÂsÕq fÉ¿ì Å£ Ø\T, q Ôá H D«Ôá >·\

|]¿£ s © |jî Ö Ð dï H û ú{ì d~Ç jî Ö >· + #û j á T &+ kÍ<ó«|&TÔáT+~. sYm+ ç& |t, ÔáïeT H D«Ôá>·\ ÔáÎÔáTï\Ôà ú{ì bÍsÁT<\ #û d $<ó H \ >·T]+º ÂsÕÔáT\Å£ Ôî*jáTCñkþï+~. ~ H d¾¿ù ç|<ó q ¹¿+ç<+>± q&TdTïq ¿£+ |ú. ~ eTTK«+>± _+<T d<«+ýË |jîÖÐ+#û ÔáÎÔáTï* ÔájáÖsÁT#ûkþï+~. ¿£+ |ú ç|Ü ~ó drwt mdt. Xâ¿£& $wjáÖ\|Õ eÖ{²¢&TÔáÖ, ¿£+ |ú ç|<ó q+>± HýÉÕH ç& |sY, bÍ¢{Ù ýñ³sÁýÙ, HýÉÕH ç& |sY, |¢H ýñ³sÁýÙ, V²#Y.& .|¾. . çd¾Î+¿£¢sY |Õ|t, yîT®ç¿Ã çd¾Î+¿£¢sY |Õ|t, |¾\¼sÁ¢qT ÔájáÖsÁT #ûkþï+<H sÁT. yû ¿±¿£ |]¿£s ýË¢ ç|jîÖÐ+#û dVäjáT¿£ kÍeÖçРţL& Ô eTT ÔájáÖsÁT #ûdTïH eT #îbÍÎs jáTq. M{ì ÔájáÖ¯ deTjáT+ýËHû M{ì H D«Ôá >·T]+º Å£L& < w¾¼ |³¼&+ ÈsÁT>·TÔáT+~. ÂsÕÔáT\Å£ ÔáÎÔáTï\Ôà u²³T ¥¿£D Å£L& ¿£+ |ú dTï+~. sYm+ ç& |t |]¿£s * ç|jîÖÐ+º ÂsÕÔáT\T eT+º ý²uó²* >·& dTïH sÁT.

¿ÃkÍ$TýÙ &m|tÔÃ |]Ð ~>·T &T\T

dT

$Tý٠¿$T¿£ýÙ ¿£ w¾ sÁkÍjáTH ýË¢ nç>·>±$T ÔájáÖ¯< sÁT ¿£+ |ú ~. ¿£+ |ú ÂsÕÔáT\Å£ n+~+#û ÔáÎÔáTï\Ôà ÂsÕÔ +>± ¿ì eT+º ~>·T &T\T edTïH sTT. ¿£+ |ú ¿=kÍ$TýÙ &m|t (80 XæÔá+ & Ö¢«&J d\ÎÛsY) y & J\¿£çsÁ, y \T, Xèq>·\T, >Ã<óTeT ~>·T &T* ÔÃ~ó¿£+>± bõ+<e#áTÌ. ÔáÎÔáTï\T uóÖkÍsÁ+ |+#á& ¿ì Å£L& u²>± |jîÖ>·|&Ô sTT. ¿£+ |ú ¯JqýÙ yûTHûÈsY sÁM+ç< |y sY ÂsÕÔáTkþ<sÁT\T ÔásÁ sÁ k Íjá T H \Ôà u²³T ¿=kÍ$TýÙ & m| t ç| jî Ö Ð+#á e #á Ì #î b ÍÎsÁ T . sÁM+ç< +¿± eÖ{²¢&TÔáÖ, »¿=kÍ$TýÙ H &T yîTT¿£Ø\¿ì nedsÁyîT®q msÁTeÚ>± eÖ]+~. ÂsÕÔáT kþ<sÁT\T ¿=kÍ$TýÙ |jîÖÐ+º yîTT¿£ØýË¢ bþw¿£ ÔáÔ Ç\ ýËbÍ\qT y ]+#áe#áT̵ nH sÁT. ~ & Ö¢«&J bÍsÁT ýñwH |Õ <ó sÁ|& +~. H {ìq Ôás ÇÔá jáTÖ]jáÖ, dT¿£ ¿£*|¾ |+³ MT< ç|jîÖÐ+#á>·*¹> d\ÎÛsY sÁÖ|+ ~. ÂsÕÔáT m¿£s ¿ì 3`6 ¿ìýË\ ¿=kÍ$TýÙ &m|t ç|jîÖÐ+#áe#áTÌ. l |y sY ÂsÕÔáT\T ÔáÎÜï e\¢ |P]ï ç|jîÖÈq+ bõ+<&+ ¿Ãd+ y ] C²>· Ôá+ #ûjáT& ¿ì ¿ìkÍH >Ãw§÷* sÁÇV¾²dTïH sÁT.

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

18

¿£+ |ú deÖ# sÁ+

jáTÖ¹sw¾jáÖ ÔáÎÔáTï\ r¹s yûsÁT

ÔáÐZbþÔáTq ¿±sÁD+>± ú{ì bÍsÁT<\ ¿£ deTd«>± úú{ì {ìÔábÍsÁjeqsÁáÖT<\ÂsÕ+T\~.e«ed ý²+{ì d¾ÜýË mHà ¿£+ |ú\T ÔáÅ£ Øe ú{ìÔÃHû sÁÇV¾²+#û |]¿£s * n_óe ~Æ #ûdTïH sÁT.

jáTÖ¹sw¾jáÖ ]¹>wH d¾d¼yT ç|Õyû{Ù *$TfÉ& ¿£+ |ú Å£L& ý²+{ì ¿£+ |úýË¢ ¿£{ì. ¿£+ |ú ÔáïeT H D«Ôá ¿£*Ðq ú{ì bÍsÁ T < \ | ]¿£ s * n_ó e ~Æ #û d ¾  s Õ Ô á T \Å£ ¿=Ôá ï

eTHÃ<óîÕs « dTï+~. ¿£+ |ú &îÕÂs¿£¼sY ç|yîÖ< uó²+&û eÖ{²¢&TÔáÖ, »yûTeTT nHû¿£ sÁ¿±ýÉÕq ú{ìbÍsÁT<\ |]¿£s \qT ÔájáÖsÁT #ûdTïH eTT. $ ÔáïeT H D«Ôá ¿£*Ðq$. ÂsÕÔáT\T M{ì # ý² w¼|&TÔáTH sÁT. eÖ ÔáÎÔáTï\ yîTsTT+fÉHîHà¿ì |<Ý>± KsÁTÌ ne<T. >·Ôá Âs+&ûÞø¢ýËqÖ yûT+ ÔájáÖsÁT #ûd¾ n$T q ÔáÎÔáTïýË¢ <û qT+N |¾s «<T s ýñ<T. eÖ ¿£+ |ú¿ì d+ +~ó+ºq n ÔáÎÔáTï\Ö ÔásÁ ¿£+ |ú ÔáÎÔáTï\Ôà eT+º bþ{¡ dTïH sTT. ç|Ôû«¿£Ôá\ ¿±sÁD+>±Hû eÖ ÔáÎÔáTï\Å£ jáÖeÔY <ûXø+ýËqÖ eT+º & eÖ+&T +~. yûTeTT ÈsÁ ú qT+º eÖÅ£ ¿±e\d¾q ÔáÎÔáTï* ~>·TeTÜ #ûdTÅ£ +³TH eTT. |+³ ~>·T &T\qT |+#á& ¿ì eÖ ¿£+ |ú mHà ÔáÎÔáTï* ~>·TeTÜ #ûdTÅ£ +{Ë+~. 2013ýË yî\T>·TýË¿ì eºÌq ¿£+ |ú, eT©¼HûwqýÙ ¿£+ |úýË | #û d <ÝsÁT e«Å£ ï\ d+¿£\Î+ qT+º ç|uó$+º+~. y ]<ÝsÁÖ ÔáeT¿ì Å£L& ¿£ ¿£+ |ú +& \ uó²$+# sÁT. ¿=Ôáï d+eÔáàsÁ+ yîTT<ýÉÕq sÃE kÍjáT+çÔá+ |sÁdÎsÁ+ n_óq+<q\T Ôî\T|ÚÅ£ +³Tq Hû|<¸«+ýË y Þø¢¿ì ýË#áq eºÌ+~. »eTq+ ú{ìbÍsÁT<\¿ì d+ +~ó+ºq deTd«* |]wØ]+# *µ n y ]<ÝsÁÖ d+¿£*Î+#áTÅ£ H sÁT. ¿£+ |ú ç|dTïÔá+ nÔ «<óT ¿£ fÉ¿± \JÔà \¿£&>± | #ûkþï+~. ¿=qT>Ã\T< sÁT\T, ÂsÕÔáT\Å£ ÔáïeT H D«ÔáÔà ţL& q ú{ìbÍsÁT<\ |]cÍØs * n+~+#á& ¿ì ¿£ Ôád+¿£\Î+Ôà +~,µ n nH sÁT.

bþH¿ì &jáTýÙ #ûjáT+& , ç{²¿£¼sY bõ+<+&

#ûÌ ¿£ TsÁT ~. |ð&T ç{²¿£¼sY, ÔásÁ e«ekÍjáT |]¿£s * ¿=qT¿ÃØe&+ ÂsÔáÕ # ý²T kþ<sÁÔû*T\Å£¿£. Âs}sÁÕÔáT\T³ |ð&T »Uñru²& jáÖ|tµ < Çs ç{²¿£¼sY, ÔásÁ e«ekÍjáT |]¿£s * +{Ë¢Hû

+& neTT ¿Ãe#áTÌ, ¿=qT¿ÃØe#áTÌ. ¿=qT>ÃÞø ¢, neT ¿±\¿ì d+ +~ó+ºq |qT\T e«ekÍjáT jáÖ|t < Çs kÍ<ó«yûT. ÂsÕÔáT\T B ¿Ãd+ kÍ sY¼ bþHýË Uñr u²& nHû |sÁTÔà q jáÖ|t &êHýË& #ûdT¿Ãy *. jáÖ|t >·Ö>·TýÙ |¢ kþ¼sYýË Å£L& \uó«eTeÚÔÃ+~. B < Çs uó²sÁÔá<ûXø+ýË q ç¿£jáT, $ç¿£jáT< sÁT\T, s Ôá\T ¹¿ bÍ¢{ÙbÍ+ýË ¿£\TdTÅ£ ÔáeT¿ì w¼yîT®q yîÖ&ýÙ¿ì #î+~q ç{²¿£¼sÁT¢, e«ekÍjáT |]¿£s * neTT ¿Ãe#áTÌ, ¿=qT¿ÃØe#áTÌ. »khetigaadi.comµ ýË¿ì yî[¢ MT bÍÔá ç{²¿£¼sY, +¿± ÔásÁ e«ekÍjáT |]¿£s \¿ì d+ +~ó+ºq ç|¿£³q* bþdT¼ #ûjáTe#áTÌ. ný²¹> neT ¿£+< sÁT¢, @CÉ+³¢¿ì »Uñr`>±& d\¢sY jáÖ|tµ &îe\|t #ûjáT&+ È]Ð+~.

B < Çs MT bÍÔá ç{²¿£¼sY kͼ¿ù Ôû*>±Z neT ¿£+< sÁ¢¿ì #û¹sý² #áÖ&e#áTÌ. jáÖ|t dVäjáT+Ôà e«ekÍjáT jáÖ+çr¿£sÁD¿ì d+ +~ó+ºq deÖ# sÁ+ Å£L& # ý² bõ+<e#áTÌ. B < Çs ÂsÕÔáT\T C²>· ÔáeTeÚÔ sÁT. ÔáeT &î¨{Ù nqTd]+º ç{²¿£¼sY, ÔásÁ e«ekÍjáT |]¿£s * y sÁT ¿=qT>Ã\T #ûkÍïsÁT. jáÖ|t < Çs ¿=qT>Ã\T neT ¿±\T ¿= eTTcÍýË¢Hû È]ÐbþÔ sTT. ÂsÕÔáT\Å£ C²sÁT¢, @CÉúà\ #áT³Ö¼ ÜsÁ>±*àq nedsÁ+ +&<T. nd\T +<T¿ÃdyûT jáÖ|t ý²+#Y #ûXæsÁT.

uó²sÁÔYýËHû nÔá«+Ôá |<Ý bå穼 |]çXøeT »dT>·TDµ

sY 1 çu²sTT\sY Ô Î<¿£ dT ¿£>·+TD|ú>±5,480+~.¿Ã³¢dT>·|³T¼TD² |Ú&à& Ôà Ôáuóq²sÁç|jáÔá<ûXTÔ ø+ýË\ÔÃHî+ç>±MTD |]çXøeT* n_óe ~Æ #û dý² ¿±+ç{²¿ù¼ bÍ] +>´¿ì ¿=Ôáï < ¿ÃØD² #áÖbÍ\ uó²$kþï+~. dT>·TD² |Ú&à¿ì #î+~q dÓ jáTsY mШţL«{ìy`|Ó& dýÙà m+. >ÃbÍ\¿£ wH eÖ{²¢&TÔáÖ, dT>·TD² ¿ÃÞø¢ |+|¿£+ ¿£+ |úýË¢ |<e kÍq+ýË +³T+< nH sÁT. jáÖeÔY <ûXø+ýËqÖ 16 s çcͼýË¢ bå穼 bÍsÁyTà sÁÇV²D #ûdÖï bå穼 ÔáÎÔáTï\T, de\T mý² +& ýË #ûd¾ #áÖ|ÚÔÃ+~. ¿£+ |ú |]çXøeT deTç>· ¯ÜýË

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

sÁÇV¾²kþï+~. çu²sTT\sY, ýñjáTsY |+|¿£+, V²#á¯, |Ó& $T\T¢\T, çbþdd¾+>´ bÍ¢+³T¢, {¡ ¿ ±\ ~>· T eTÜ #û k þï + ~. eÖ s Ø{Ù ý Ë çu²sTT\sY ºÂ¿H, $\Te e]ÆÔá ç>·T&T¢,, d¿£]+#á & q dÇ#áÌÛyîT®q ºÂ¿H bÍ«¿ù #ûd¾ \_ódTï+~. ¿£+ |ú¿ì dT>·TD² ºÂ¿H, dT>·TD² &îÕ© ç|wt, dT>·TD² V²ÃyT uÉÕ{Ù yîTT<ýÉÕq # ý² çu²+&à H sTT. V²ÃyT uÉÕ{Ù ç|C²<sÁD bõ+~q~. $ jîÖ>·< sÁT\T B mÅ£ Øe>± |jîÖÐkÍïsÁT.

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

20

¿£+ |ú deÖ# sÁ+

jáÖ+çr¿£sÁDÔà ç>±MTD ]¿£ e«ed Ð] +|¿ùà ç|Õyû{Ù *$TfÉ& 9001: 2008 ×mdtz < Çs sÁÔáç|eÖD¡ ¿£]+#á & q, nq |PsÁ ç>·Ö|t ¿£+ |ú. jáÖ+çr¿£sÁD < Çs uó²sÁÔá<ûXø ç>±MTD ]¿£ e«ed n_óe ~Æ #ûjáT&yûT B \¿£«+. ~ ç||+#áy «|ï+>± dsÁÇçXâw÷yîT®q ¿£+ |ú\ qT+º nÔá«+Ôá n<óTH ÔáqyîT®q yîTw¾q¯, u²V²« $<T«ÔY |¿£sÁD²\T, +¿± |]¿£s \ ~>·TeTÜÔà nÔáT«ÔáïeT fÉ¿± \J bõ+<û ~Xø>± ç|jáTÜ kþï+~. sÁÔá Ð], e«ekÍjáT+, < «qeq |+|¿£+, |³T¼ Ô Î<q,

yîTT¿£Ø\T H ³&+, Ôó\ |+|¿£+ e+{ì $_óq es Z\ ¿Ãd+ |¿£sÁD²* n+~dTï+~. çu²+& nçÐyîT+{Ù, nçÐeÖsY¼, Âs+&Ö M{ì ç|eTTK u²+&T¢. ç |Õyû{Ù kÍsTTýË ç¿ì$T d+VäsÁ¿£ |¿£s Á D ²\qT nçÐyî T +{Ù Ôá j á Ö sÁ T #û d Tï + ~. nçÐeÖsY ¼ |#áÌ<H d+sÁ¿ì +#á& + ¿Ãd+ e«ekÍjáT |¿£sÁD²* ¿=qT>Ã\T #û d çXâw÷yîT®q ç|<ûXø+.

uóýñ>± | #ûdTïq yû>·H yîTwÓH

<=sÁ¿£ deTd«¿ì jáÖ+çr¡¿£sÁD < Çs |]wØ]+#áT¿Ãe#áTÌ. bÍ\T rjáT&+, |Xø eÚ\Å£ yûTÔá yûjáT&+, |Xø eÚ\ |& rd¾ Xø çuó+ #ûjáT&+ e+{ì$ eTTK«yîT®q ¿±sÁ«¿£ý²bÍ\T. M{ì yîTwÓq¢ < Çs sÁÇV¾²+#áe#áTÌ. B sÁÇV¾²+#á& ¿ì {ì.m+. sY. yû>·H yîTwÓH ÔájáÖsÁT #ûd¾ +# sÁT. ~ d+|PsÁ+>± uó²sÁrjáT |]d¾ÔáT\Å£ nqT>·TD+>± +³T+~. B ç{²¿£¼sYÔà ý²>·e#áTÌ.

B q&|& ¿ì $<T«ÔY nedsÁ+ ýñ<T. +<TýË |Xø eÚ\ ¿Ãd+ nedsÁeTjûT« m+&T >·& ¦, |ºÌ >·& ¦, kÍ+ç<Dú Ôá>·T yîÖÔ <TýË yûjáTe#áTÌ. {ì.m+. sY yû>·H ç{²¿£¼sYÔà |esY #ûd¾ |Õq Ôî*|¾q yûTÔá |< s * $TçXøeT+ #ûjáTe#áTÌ. {ì.m+. sY. yû>·HýË ¿£ Ôá\T|Ú +³T+~. Ôá\T|Ú Ôî]º {ì.m+. sY. yû>·H ç{²¿£¼sY < Çs ý²>±*. n|ð&T {ì.m+. sY yû>·H ýË|\ s / >·sÁT Ü|ðÔáT+fñ |Xø eÚ\ yûTÔá ¿£ ç¿£eT |<ÆÜýË |&TÔáT+~.

bþ* dï sÃEýË¢ e«ekÍjáT+, ÔásÁ e«ekÍjáT >·Ô῱sÁ+Ôë¿£ý²bÍ\Å£ Å£L©\T <=sÁ¿£&+ nkÍ<ó«+>± eÖ]+~. |<Ý &îÕ¯ bÍsY ¿ì Å£L& e#ûÌ ne¿±Xø+ +~. &îÕ¯ bÍsÁyT¿ì Å£L©\T

J× yîýÙ¦yûTwt | à+>´Ôà dd«sÁ¿£D

| à+>´ bõ(¿£ý²\+#îd+sÁ) yû¿j£D¿ìáT& +|ð&Týñ<ÂsT.ÕÔáT\T< bÍÔá |<Æ< T\TÜýË eT]+Ôá dTsÁ¿ì Ôá+>±qÖ, ÔáÅ£ Øe |³T¼ & +&ûý²>±qÖ | à+>´ yûdTÅ£ +³TH sÁT. sÁ+>·+ýË V²#Y& yîÕsÁT ç|Õyû³T ¿£+ |ú |ð&T eT+º |sÁT >±+º+~. J× yîýÙ¦ yîTwt | à+>´ bõý²\¿ì eT+º dTsÁ¿ìÔáyîT®q~. ~ ÂsÕÔáT\¿ì n|ÚsÁÖ|yîT®q ¿£qT¿£ e+{ì~. ¿£+ |ú yûTHûÈsY V¾²eÖ+Xø q+< Üy ¯ B çbÍeTTK«Ôá ý² #îbÍÎsÁT` » #îsTTqT¢ # ý² Ôû*>±Z +{²sTT. #îsTTH *+¿ù ¿£+fñ Å£L& ¿ìýË bõ&eÚ Å£L& n~ó¿£+>± +³T+~. ~ 6 n&T>·T\ 4I4 >±ý² +&ýÙ sÁTeÚ 35 ¿ìýË\T +³T+~. B bõ&eÚ 100 n&T>·T\T +³T+~. #îsTTH *+¿ù sÁTeÚ 48 ¿ìýË\T |jîÖÐ+ºq Ôás ÇÔá Ôû*>±Z eT& º +& ýÙý² ÔájáÖsÁT #ûd¾ +³T+~. B bõ&eÚ 100 n&T>·Týñ +³T+~. V²#áY& yîÕsÁT¿ì |³¼e#áTÌ. eÖ ÔáÎÜï ÂsÕÔáT\T # ý² d+ÔÃw+>± y &TÅ£ +³TH sÁ #î+~q J× yîýÙ¦ yîTwt # ý² \yîT®qB, ÔáT|ð |³¼ B. B nH s jáTq.

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

Xø¿ìï |ð&T MT #ûÔáTýË¢ MTsÁT eÖ Ô Î<¿£Ôá\ jîTT¿£Ø Xø¿ìï

VA+& |esY çbþ&¿ù¼à MT < Çs Hû yûTeTT >·T]ï+#á &Ô eT $XøÇd¾kþï+~.

MT ¿£\\T yûTeTT ç|Ôû«¿£yîT®q ÔáÎÔáTï\qT ÔájáÖsÁT #û d+<TÅ£ ç |¹s|¾kÍïsTT. n$ MT J$Ôá+ýË Xø¿ìïe+ÔáyîT®q eÖsÁTÎ rdT¿=ºÌ, ç|È\¿ì dVäjáT+ n+~kÍïsTT, | |P]ï #ûkÍïsTT.

22

¿£+ |ú deÖ# sÁ+

jáÖs \¿£«+ : yîTT¿£Ø\ bþwDÔà VäsÁ |< s \ H D«Ôá |+#á&+ týË ¿£*# eÚ\T d+uó$+ºq deTjáTeT~. jáTÖ sÁ|deTjá T+ýË e«ekÍjáT ÔáÎÔáTï\T nÔá«~ó¿£+>± |+& +º ç|È\Å£ n+~+# *àq nedsÁ+ @sÁÎ& +~. ý²+{ì d¾ÜýË jáÖs ¿£ esÁ+>± eTq m<T{ì¿ì eºÌ+~. |Î{ì< ¿± n~ ¿±ý²qT>·TDyîT®q ÔáÎÔáTï* n+~dÖï Ôáq dTBsÁéjáÖçÔá ¿=qkÍÐkþï+~. jáÖs ¿£+ |ú 1905 n\ýË H ¹sÇýË zkþ¢ýË çbÍsÁ+_ó+#á & +~. d]>±Z ný²+{ì deT d« |ð&T uó²sÁÔá<ûXø+ýË eºÌ+~. ¿£Ø& kÍ>·T#û d uóÖeTT\T ç¿£eT+>± ¿¡DìdÖï H sTT. eTsà ç|¿£Øq ÂsÕÔáT\T n~ó¿£ ~>·T &T\T kÍ~ó+# *àq nedsÁ+ eT]+Ôá>± |sÁT>·TÔÃ+~. d¾ÜýË ÔáÎÜï |+#û u²<ó«Ôá jáÖs +& jáÖ rdTÅ£ +~. jáÖs uó²sÁÔá<ûXø+ýË |ÚDñýË yîTT<³>± Ôáq | çbÍsÁ+_ó+º+~. ÂsÕÔáT\Å£ deTTºÔáyîT®q <ósÁýË¢ n~ó¿£ H D«Ôá >·\, |s «esÁD yîT®çÜ ¿£*Ðq ÔáÎÔáTï* \uó«|sÁ#á&yûT ¿£+ |ú <óû«jáT+. ÂsÕÔáT\Å£ eT+º ÔáÎÔáTï\T n+~+#á&+ ¿Ãd+ ¿£+ |ú dÎcÍ*{¡ sÁkÍjáTH \qT bõý²\Å£ n+~+#á&+ çbÍsÁ+_ó+º+~.

HîÕç{ËÈH HîÕçfñ{Ù sÁÖ|+ýË +&&yûT dÎcÍ*{¡ sÁkÍjáTH \ çbÍeTTK«Ôá. M{ì yîTT¿£Ø nyîÖ jáT+ msÁTeÚ\ ¿£+fñ ÔáÇsÁ>± neXËw¾+#áTÅ£ +³T+~. n+<Te\¢ |+³\|Õ sÁkÍjáTH \qT y &&+ e\¢ |+³ |*Ô \T Å£L& yû>·+>± n+<TÅ£ +{²sTT. bõ{²wt, d\ÎÛsY¿ì mdt.z.|¾. (dýñÎÛ{Ù |t bõ{²wt) \uó«eTeÚÔáT+~. jáÖs $Tý², jáÖs *y , jáÖs M{², jáÖs yûs B eTTK« ÔáÎÔáTï\T. yû ¿±¿£ eTÂsHà ÔáÎÔáTï\T Å£L& H sTT. ¿£+ |ú <óÇsÁ«+ýË q& #û y Ô esÁD+ýË ÔáÎÔáTï\T, ÂsÕÔáT\qT < w¾¼ýË

+#áTÅ£ sÁkÍjáTH \qT ÔájáÖsÁT #ûjáT&+ ÈsÁT>·TÔÃ+~. mÅ£ Øe <ósÁ\T >·\ |+³\T, < «q|+³ýñ. ¿£+ |ú yûTHû +>´ &îÕÂs¿£¼sY eÖ{²¢&TÔáÖ, ¿£+ |ú ¹¿e\+ & TÒ d+bÍ<Hû <óû«jáT+>± | #ûjáT&+ ýñ<ú, ÂsÕÔáT\ uósÃkÍ Â>\T#áTÅ£ Hû ÔáÎÔáTï* ÔájáÖsÁT#ûjáT&yûT ÔáeT <óû«jáTeTú nH sÁT. n+<T¹¿ jáÖs m\¢|Ú&Ö eT+º deÖÈ+ ¿Ãd+ eT+º ÔáÎÔáTï\T ÔájáÖsÁT #ûjáT&+ e\¢ Ôáq e Üï u²>± ¿=qkÍÐkþï+< nH sÁT. jáÖs ¿ì #î+~q mHà ÔáÎÔáTï* |jîÖÐ+#û ÂsÕÔáT\T kÍqTÅ£L\yîT®q ç|ÜdÎ+<q* Ôî*jáTCñXæsÁT. jáÖs ÔájáÖsÁT #û d ¾ q sÁ k Íjá T H * |jî Ö Ð+#á & + e\¢ y qbÍeTT\T q¥+#áýñ< y sÁT Ôî*bÍsÁT. m+<T¿£+fñ jáÖs sÁkÍjáTH \T |+³Å£ bþwD kÍïsTT. n+<Te\¢ eTq+ ÜHû VäsÁ+ýË bþw¿±\ H D«Ôá Å£L& u²>·T+³T+< #îbÍÎsÁT. ÂsÕÔáT\Å£ eT+º kå¿£s «\Ôà H D«Ôá >·\ ÔáÎÔáTï* \u«ó |s#Á&á+ e\¢ ¿+£ |ú sÂÔÕTáýË¿+£ýË #TásTÁ>±Z $d]ïkþ+ï<ú eT+º |sTÁ d+bÍ~+º, sÂÔÕTá\Å£ yTîT<{ì m+|¿¾>£± eÖ]+< nH s jTáq. >Ô·á @& ~ jÖás ¿£ n&T>T· eTT+<T¿¹d¾ {²{² ¿Â$T¿ý£Ùà jTáÖ]jÖá _ Hdît ¿=qT>Ã\T #dû+¾~. |ð&T ¿+£ |ú |P]>ï± jTáÖ]jÖá _ HdîÔtà u²³T Ôqá dÎcÍ*{¡ |]ý¼ÈÕÉsY <Xû+øýË sÂÔÕ +>± ¿ì n+~+#+û<TÅ£ d<¾+Æ>± +~. eTVäs çw¼ ¿±¿£ ¿+£ |ú, ¿s£ ³¿,£ Ô$áTÞHø &T, +ç<ó ç|<XûÙ e+{ì <¿Dì s çcÍý¼Ëq¢Ö | #kûþ+ï~. ÔsïáÁ ç|<XûÙ, |+C²uÙ, s ÈkÍH, V²]jÖáD² e+{ì |<Ý s çcÍý¼Ëq¢Ö ¿+£ |ú # ý² ÔÇás>Á± $d]ïkþ+ï~. sÂÔÕTá\qT eT]+Ô>á± ýË |Ô+á #j û Tá& ¿ì jÖás <ë>· +< \T sÂÔÕTá\ bõý²\¿ì y[î¢ eT]+Ôá deÖ# s ºÌ ¥¿D£ dTHï sTÁ.

ç{²|¾¿£ýÙ ÔáÎÔáTïýñ ÂsÕÔáT |d+<T

s çÜ+ eÞø ¢ ¿±jáT¿£w¼+ ÂsÕ Ôá#ûTd\TTïHe] sÁT. ÔáÂsÎÔáÕÔTáTï\\T¿Ãd+$Ôáïqbõý²ýË¢ + H ³&+ýË m+Ôá C²ç>·Ôáï eV¾²kÍïsÃ, |+³* C²ç>·Ôáï>± d+sÁ¿ì+#á&+ýË Å£L& n+Ôá C²ç>·Ôáï eV¾²+# *. $Ôáïq+ n+Å£ ]+ºq <>·ZsÁ qT+º |+³\Å£ mHà sÁ¿±\ N&|Ó&\T ¥kÍïsTT. y {ì qT+º ¿±bÍ&TÅ£ Hû+<TÅ£ nHû¿£

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

sÁ¿±\ C²ç>·Ôáï\T rdT¿Ãy *. dd« sÁ¿£D ¿Ãd+ mHà ¿£+ |ú\T ÔáeT ÔáeT ÔáÎÔáTï* n_óe ~Æ #ûXæsTT. ¿±ú ç{²|¾¿£ýÙ ç>à d¾d¼yT ¿£ + |ú Ôá Î Ôá T ï \ T  s Õ Ô á T \T yî T #û Ì yî T T<{ì m+|¾ ¿ £ \ T>± +³TH sTT. ¿£+ |ú dd« sÁ¿£D ¿Ãd+ mHà ÔáÎÔáTï* |Î{칿 eÖÂsØ{ÙýË¿ì rdT¿=ºÌ+~. M{ì |jîÖÐ+ºq ÂsÕÔáT\T |P]ï>± ý²uó |&TÔá T H sÁ T . ¿£ + |ú ¯ qýÙ yû T Hû È sY l Ôá ï y T eÖ{²¢& TÔáÖ, ¿±\+ýË |+³* |+& +#á& +, eT+º ~>·T &T* kÍ~ó+#á&+ ¿£ |<Ý deTd«. ¿±ú eÖ ¿£+ |ú dy \T dÓÇ¿£]+º, ý²+{ì ÔáÎÔáTï\ çXâDì ÔájáÖsÁT #ûd¾+~. $ |+³\¿ì d+ +~ó+ºq Ò+<T* y ]+#á>·\T>·TÔ sTT. www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

24

¿£+ |ú deÖ# sÁ+

_+<T d<«+ýË ~H <¸ Hî+ sY eH

àsÁ+ýË _+<T d<«+ ú{ì bÍsÁT<\ |]¿£s * 2 015ÔájáÖd+eÔá sÁT #û d sÁ+>·+ýË ¿=Ôáï>± n&TÐ& q eTVäs çw¼ ¿£+ |ú ~H <¸ ]¹>wH d¾d¼yT nÜ ÔáÅ£ Øe deTjáT+ýËHû Ôáq¿£+³Ö ¿£ >·T]ï+|Ú Ôî#áTÌÅ£ +~. ¿£+ |ú ¹¿e\+ _+<T d<«|Ú |]¿£s * Ôá j á Ö sÁ T #û d Tï + ~. nsTTÔû ú{ì b ÍsÁ T <\¿ì d+ +~ó + º |jîÖÐ+#û |¾{ì¼+>´à, d¾d¼yT ¿Ãd+ nHû¿£ sÁ¿±\ |Õ|Ú\qT Å£L& ~ ÔájáÖsÁT #ûkþï+~. M{ì ÔájáÖsÁT #ûjáT&+ ¿Ãd+ <óT ¿£ & CÉÕH, deTç>·+>± &îe\|t #ûjáT & q q Ôá çXâDì¿ì #î+~q n+Xæ\T, <óT ¿£ |]¿£sÁD²\T, yîTw¾q¯ |jîÖÐ+#á&+ ÈsÁT>·TÔáT+~. Ôás ÇÔá sÃEýË¢ mý²+{ì |¾s «<T\Ö ýñÅ£ +& +&& ¿ì |]¿£s * $ jîÖ>·< sÁT\Å£ n+<Tu²³TýË¿ì Ôî # û Ì eTT+< T u²>± | ¯¿ì +#á & + ÈsÁ T >· T Ôá T +~. $ jîÖ>·< sÁT\ neds \¿ì nqT>·TD+>± & CÉÕH eÖ]Ì y ]¿ì kå¿£sÁ«+ ¿£*Î+#á&+ eÖ \¿£«+. ~H <¸ ]¹>wH |sÁT H &T ÂsÕÔáT\ eTqdTýË eTTç~+#áTÅ£ q |sÁT. ¿£+ |ú &îÕÂs¿£¼sY n_óJÔY Ô Ô « eÖ{²¢&TÔáÖ, » sÁ+>·+ýË $ jîÖ>·< sÁT\Å£ \_ó+#û eT<ÝÔáT ¿±sÁD+>±Hû H &T yûTeTT +Ôá ÔáÅ£ Øe deTjáT+ýË ÔáïeT H D«Ôá ¿£*Ðq ÔáÎÔáTï* eÖ $ jîÖ>·< sÁT\Å£ n+~+#á>·\T>·TÔáTH eTT. n+Ôû ¿±<T, $ jîÖ>·< sÁT\ d+Ôá |¾ï Â>\TÌÅ£ H eTq d+ÔÃw+ eÖÅ£ +~. ¿±sÁ« sÁÇV²D² kÍeTsÁ«+, nqTuóy < w¾¼ýË +#áTÅ£ yûTeTT <ë>·T* rdTÅ£ H eTT. eÖÂsØ{ÙýË ¿=+ÔáeT+~ eT+º nqTuóev ã\T, |ÚDT* yûTeTT eÖ ¿£+ |úýË #ûsÁTÌÅ£ H eTT. y sÁT ÔáeT nqTuóe+, ç|Üuó <ó sÁ+>± ~H <¸ ]¹>wH ¿£

¿=Ôáï $¿±d |<¸+ýË q& |¾+#á&+ýË ¿¡\¿£ bÍçÔá bþw¾kÍïsÁT. eÖ e<Ý çd¾Î+¿£¢sÁT¢, ç& |ÎsÁT¢, HýÉÕH |Õ|Ú\T, eT*Ì+>´ |¾ýÙ à, ¿£Hî¿£¼sÁT¢, yîT®ç¿Ã ³Ö« T\T, u²ýÙ y ýÙÇ\T, |¾³¼sÁT¢, yî+#áT¯ yîTT<ýÉÕq$ $dï Ôá çXâDìýË \uó«eTeÚÔáTH sTT. <ûXøeT+Ôá{² &\sÁT¢`& çd¾¼ Ö«³sÁT¢ eÖÔà ¿±+{²¿ù¼ýË H sÁT,µ n #îbÍÎsÁT. ¿£+ |ú _ Hîdt &îe\|tyîT+{Ù yûTHûÈsY kÍ>·sY |y sY eÖ{²¢&TÔáÖ, »¿£+ |ú &îÕÂs¿£¼sY n_óJÔY J H jáT¿£ÔáÇ+ýË yûTeT+Ô ¿£+ |ú eTT+<TÅ£ rdTÅ£ yîÞø ïH eTT. jáTq sÁ+ÔásÁ+ ÔáeT {¡yT yîT+ sÁ¢Å£ dVäjáT+ #ûdTï+{²sÁT. jáTq H jáT¿£ÔáÇ kÍeTsÁ«+ # ý² >=|Î~. n+<T¹¿ yûTeTT m|ð&Ö | #ûjáT& ¿ì eTT+<T+{²eTT,µ nH sÁT.

mÅ£ Øe sÃE\T mÅ£ Øe bÍ\ÔÃHû |Xø bÍ\Å£ \ deT ~Æ + #û|& Ôû, eT+º ý²uó²\T +{²sTT. ÂsÕÔáT\Å£ | Xø|XøeÚ\eÚ\|+|¿£|+|¿± ¿ì d+ +~ó+º ne\+_+# *àq

|<ÆÔáT* >·T]+º eT+º ne>±V²q +& *. ¿±ú eTq <ûXø+ýË <TsÁ< w¼eXæÔáÖï ÂsÕÔáT\T Xø eÚ\ |+|¿£+ýË bÍÔá |<ÆÔáTýñ ne\+_dTïH sÁT. n+<Te\¢ ÂsÕÔáT\Å£ |Xø eÚ\Å£ e#ûÌ sÃ>±\ >·T]+º dÂsÕq ne>±V²q ýñ¿£ ý²uó²\T d]>± s e&+ ýñ<T. deTd«\ qT+º $eTT¿ìï bõ+<& ¿ì |ð&T |¾ ¿ùà ýÉÕ|t dÕHà ç|Õyû{Ù *$TfÉ& ¿£+ |ú |Xø eÚ\ n_óe ~Æ ¿Ãd+ <óûqÖ`V²#Y, V¾²bÍ©y |¢dt e+{ì ÔáÎÔáTï\T ÔájáÖsÁT #ûkþï+~. ¿£+ |ú &îÕÂs¿£¼sY d+ÈjáYT d¾+>´ ¿£ w¾ C²>·sÁDY {¡yTÔà eÖ{²¢&TÔáÖ, »|Xø eÚ\Å£ deTç>· bþw¿±* n+~+#û Väs n_óe ~Æ #ûjáT&+ ¿Ãd+ |¾ ¿ùà, bþ¢s d¿ù uË\dt, yîTdÓ¼ ¿ùà |H ¿ù`& uË\dt, Å£L«{ì¿ù, d|¾¼uÉH, Xø¿ìïMTH >ÃýÙ¦ yîTT<ýÉÕq nHû¿£ ÔáÎÔáTï* n+~kþï+~. M{ìýË n +{ì ¿£+fñ çbÍ#áTsÁ«+ bõ+~q ÔáÎÜï <óûqÖ`V²#Y ÔásÁýÙ. ~ >±«_óH bÍ*#ûÌ |Xø eÚ\ýË bõ<T>·T n_óe ~Æ|]º bÍ\ XæÔ |+#û+<TÅ£ |¿£]dTï+~. ný²¹> sÃ>· sÃ<ó¿£ Xø¿ìï Å£L& ~ |+bõ+~dTï+~. n+Ôû ¿±¿£ ~ |Xø eÚ\ #ásÁ +, |Õ yî+ç³T¿£* sÃ>·«+>±qÖ, yîTÔáï>±qÖ

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

+&ûý² #áÖdÖï È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ eT°¢ dÇdÔá bõ+~ |P]ï XæÔá+ bÍ\T #ûÌý² #ûdTï+~. |Õ>± ~ г¼\T, ¿=eTT \|Õ @sÁÎ& q ;³* Å£L& |P&TdTï+~. <óûqT`V²#Y eT+<T y & bõ<T>·T qT+º bÍ\T ¿±¹s deTd« y ]+#áT¿Ãe#áTÌ. eT+<T |ð&T MTÅ£ 100 ç>±, 250 ç>±eTT\T, 1 ©³sÁT bÍ«¿ì+>·TýË¢ Ôû*>±Z \_ódTïq ~. ¿£+ |ú |Xø eÚ\ *esÁT, Js XøjáÖ d] #ûjáT& ¿¡, |Xø eÚýË ý² |+º Xø¿ìïú, sÁ¿±ïú |+#á& ¿¡ V¾²bÍ©y |¢dt *¿ìÇ& ÔájáÖsÁT #ûd¾+~. B e\¢ |Xø eÚ\Å£ úsÁd+ Ôá>·TZÔáT+~, ný²¹> nJ]ï deTd«, +¿± ÔásÁ sÃ>±\T s Å£ +& +{²sTT. |Xø eÚ\ <sÁ + ýË ç¿ì e TT\T #á bþÔ sTT, eT\ <Æ ¿ £ + y ]+| &TÔáT+~, d]>± VäsÁ+ rdT¿Ãýñ deTd« Å£L& y ]+| &TÔáT+~. |Xø eÚ\ bõ<T>·T |sÁ>·& ¿¡, |Xø eÚýË¢ Xø¿ìï |sÁ>·& ¿¡ eT+<T # ý² |jîÖ>·|&TÔáT+~. eT+<T MTÅ£ 250 ç>±eTT\T, 5 ©³sÁ¢ bÍ«¿ì+>·TýË¢ <=sÁTÅ£ ÔáT+~. www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

26

¿£+ |ú deÖ# sÁ+

|t¿Ã ¿ìkÍH ÂsÕÔáT çXâjîÖ_óý²w¾

|t¿Ã ¿ìkÍH d+eÔáàsÁ+ Ôáq 50 e y ]ü¿ÃÔáàe+ m+ÔÃ |Tq+>± ÈsÁT|ÚÅ£ +{Ë+~. d+<sÁÒÛ+>± <ûXø+ýË mHÃ

s çcͼýË¢ |t¿Ã ¿ìkÍH $_óq ¿±sÁ«ç¿£eÖ* sÁÇV¾²kþï+~. ç¿£eT+ýË eTVäs çw¼¿ì #î+~q WsÁ+>±u²<, H d¾¿ù, |ÚDñ ý²¢ýË¢ 50 e y ]ü¿ÃÔáàe+ ÈsÁ| & +~. +<TýË |t¿Ã ÂsÕÔáT yûTHû +>´ &îÕÂs¿£¼sY & . jáTT.mdt. nedÓ eTTK« nÜ~¸>± H sÁT. nedÓ n ¿±sÁ«ç¿£eÖ\Å£L VäÈÂsÕq ÂsÕÔáT\+<]ú ¿£*XæsÁT. bþØ ¿ìkÍH >·T]+º jáTq n+<]¿¡ $XøB¿£]+# sÁT. ÂsÕÔáT\Å£ MýÉÕq+Ôá n~ó¿£+>± kÍjáT+ #ûjáT&+ |t¿Ã <óû«jáT+. d+eÔáàsÁ+ |t¿Ã jáÖeÔY <ûXø+ýËqÖ 30 \¿£\ yû| #î³T¢ yûjáT&+ \¿£«+>± |³T¼Å£ +< |t¿Ã #î |ï+~. ý² #ûjáT&+ e\¢ y Ô esÁD+ |]Xø çuóeTeÚÔáT+~. ÂsÕÔáT\ deTd«\ú |t¿Ã < Çs y ]+| &Ô sTT. yû| ÔáÎÔáTï* neTT Å£ ÂsÕÔáT Ôáq < jáÖ |+#áT¿Ãe#áTÌ. ÂsÕÔáT\ deTd«\ |]cÍØs ¿ì Å£L& |t¿Ã ç|jáTÜ kþï+~. |t¿Ã ¿ìkÍH nHû |sÁTÔà ¿£ jáÖ|t Å£L& ý²+#Y #ûjáT & +~. jáÖ|t |Î{ì¿ì 40 \¿£\ eT+~¿ì |Õ>± ÂsÕÔáT\T &êHýË& #ûdTÅ£ y &TÔáÖ ç|jîÖÈq+ bõ+<TÔáTH sÁT.

jáÖeÔY uó²sÁÔYýËqÖeÖ yîÖ³sY bÍ«HîýÙ & eÖ+&

|ð&T MTsÁT MT yîÖ³sY kͼsY¼ #ûd¾ m¿£Ø& ¿ÕH ¥Ì+Ôá>± Ü]Ð s e#áTÌ. |ð&T yîÖ³sY kͼsY¼ #ûjáT&+, |&+ nHû u²<ó\Å£ dÇd¾ï #î|Îe#áTÌ. <û+ $+Ôá? n |¾kþï+~ >·< MTÅ£ ! ¿±ú ~ È+. zw¾jáTH ç>à {ËyûTwH ç|Õyû{Ù *$TfÉ& ¿£+ |ú HîÕHà >·Dñwt yîÖ³sY kͼsÁ¼sY bÍ«HîýÙ ¿£ |{²¼&T. ~ ¹¿e\+ yîÖ³sY kͼsY¼ #ûjáT&yûT ¿±¿£ ¿±sÁT C²ç>·Ôáï>± yîTsTT+fÉsTTH #ûdTï+~. ¿£+ |ú dÓ z Ê bå+&sY &îÕÂs¿£¼sY d+ÔÃwt zkÍÇýÙ eÖ{²¢&TÔáÖ, 2004ýË uó²sÁÔá<ûXø+ýË yîTT<{ìd]>± eÖ ¿£+ |ú yîTTuÉÕýÙÔà ¿£+ç{ËýÙ #û d yîÖ³sY bÍ«HîýÙ n_óe ~Æ #ûd¾+~. eÖ ¿£+ |ú ÔájáÖsÁT#ûd¾q bÍ«HîýÙ¿ì jáÖeÔY <ûXø+ýËqÖ # ý² & eÖ+& +~. ÂsÕÔáT yîÖ³sY < Çs Ôáq bõý²* Ôû*>±Z ú{ì Ôá& eÇe#áTÌ. m+<T¿£+fñ bÍ«HîýÙ < Çs eT°¢ eT°¢ yîÖ³sY

yûd¾, r d Ò+~ +&<T. HîÕHà >·Dñwt yîÖ³sY kͼsÁ¼sY bÍ«HîýÙ Ôû*>±Z Cñ TýË $T& bþjûT |]¿£sÁ+>± ÔájáÖsÁT #ûXæ&T. B < Çs ¹¿e\+ $<T«ÔY $ eTjáT+ ÔáÅ£ Øe>±Hû +³T+~. úsÁT, deTjáT+, +<óq+, ¿£w¼+ Å£L& u²>± Ôá>·TZÔ sTT.

Xø¿ìïe+ÔáyîT®q MLT-X 625 ÔÃ | Ôû*¿£

ný²¹> <óT ¿£ jáT+çÔ \ s D+ #û|{ì¼+~ yîT {²eÚ kåÔY @w¾jáÖ ç|Õyû{Ù *$TfÉ&. ¿£+ |ú eTTK« ÔáÎÜï MLT-X 625 | jî Ö Ð+º ¿£ ýË& sY > ± &î s TT¯ ¿±sÁ « ¿£ ý ²bÍ\T sÁÇV¾²+#áe#áTÌ. ~ m+Ôà $XøÇdújáTyîT®q ÔáÎÜï.

| ýËqÖ m+Ôà |]çXøeT +³T+~. ¿±ú <óT ¿£ ç|jáÜT+çÔ \Ôà | #û d |<ÆÔáT\T }|+<T¿Ãe&+ e\¢ |ð&T ç|Ü sÁ+>·+ýËqÖ | #ûjáT&+ # ý² Ôû*¿£>± eÖ]+~.

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

ýË&sY nÔá«~ó¿£+>± 2500 ¿ìýË\ sÁTeÚ < ¿± mÔáTïÔáT+~. 5.90 MT³sÁ¢ mÔáTï < ¿± ~ Ôû*>±Z sÁTeÚ yîÖjáT>·\T>·TÔáT+~. +<TýË Å£ uË{²¿ì #î+~q Xø¿ìïe+ÔáyîT®q +ÈH |jîÖÐ+#á&+ È]Ð+~. 75 V²#Y|Ó¿ì #î+~ +ÈH 4 d¾ýÉ+&sÁ¢Ôà ţL& +~. ýË&sY mýjáTHà A `580 fÉ®sY yîÖ&ýÙÔà ţL& +~. B ¿±sÁ« s ÇV²¿£ kÍeTs « ~ |+#áTÔáT+~. ýË&sY &îsTT¯ |]çXøeT¹¿ # ý² mÅ£ Øe>± |jîÖ>·|&TÔáT+~. www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

Contact us : Mr. Vishal Pandya +91 98251 15474

Mr. Shildip Wagh +91 97129 15474

28

¿£+ |ú deÖ# sÁ+

nç>ÃyûTwH ¿=Ôáï HîÇqüH

m+; ÔáÎÜï ÂsÕÔáT\ yîTT<{ì m+|¾¿£

|ð&T MTsÁT MT yîÖ³sY kͼsY¼ #ûd¾ m¿£Ø& ¿ÕH ¥Ì+Ôá>± Ü]Ð s e#áTÌ. |ð&T yîÖ³sY kͼsY¼ #ûjáT&+, |&+ nHû u²<ó\Å£ dÇd¾ï #î|Îe#áTÌ. jáÖç>ÃyûTwH ¿£+ |ú |ð&T ÔájáÖsÁT #ûd¾q yîÖ³sY kͼsÁ¼sY yîÖ³sY kͼsY¼ #ûjáT&yûT ¿±¿£ ¿±sÁT C²ç>·Ôáï>± yîTsTT+fÉsTTH #ûdTï+~. ¿£+ |ú &îÕÂs¿£¼sY n¿£jYT B|¿ù H <¸û eÖ{²¢&TÔáÖ, yûT+ ÔájáÖsÁT #ûd¾q yîÖ³sY kͼsÁ¼sY yîÖ³sY kͼsY¼ #ûjáT&yûT ¿±¿£ ¿±sÁT C²ç>·Ôáï>± yîTsTT+fÉsTTH #ûdTï+< nH sÁT. ÂsÕÔáT yîÖ³sY < Çs Ôáq bõý²* Ôû*>±Z ú{ì Ôá& eÇe#áTÌ. m+<T¿£+fñ bÍ«HîýÙ < Çs eT°¢ eT°¢ yîÖ³sY yûd¾, r d Ò+~ +&<T. ¿£yûÞø @ ¿±sÁD+>±HîÕH úsÁT s e&+ ÔáÐZH ýñ< ÔásÁçeÔá @<îÕH deTd« eºÌH yîÖ³sY < q+Ôá³ n<û ÐbþÔáT+~. yîÖ³sYýË @ uó²>·+ýË @ deTd« eºÌ+<à bÍ«HîýÙ¿ì Ôî*d¾bþÔáT+~. deTd« |]wØ]+#áTÅ£ q yî+³Hû n~ dÇjáT+ kͼsY¼ nsTTbþÔáT+~. n+Ôû ¿±<T ¿£yûÞø @ ¿±sÁD+>±HîÕH kͼsÁ¼sY bÍ«HîýÙ <=+Ð*+| & H B kÍØH #ûd¾ <=+Ð*+| & q bÍ«HîýÙ |ð&T m¿£Ø&T+<à Ôî\TdTÅ£ Hû ne¿±Xø+ +~. ç>ÃyûTwH ¿£+ |ú yîÖ³sY kͼsÁ¼sY bÍ«HîýÙ <ósÁ ¹¿e\+ 4000 sÁT. ¿± {ì¼ ~ ÂsÕÔáT &î¨{ÙýËHû +³T+~.

ç>à $ÈHýË ¿£+ |ú n~ó¿±] l s ¹¿wt ÔáÎÔáTï\ >·T]+º eÖ{²¢&TÔáÖ, eÖ ÔáÎÔáTï\ú ÂsÕÔáT\ ¿Ãd+ <ûÝ¥+ºq$. e«ekÍjáT+, Ôó\ |+|¿£+, È\ d+sÁ¿£ D, kÍeÖçÐ |jîÖÐ+#û u²«>´à e+{ì ÔáÎÔáTï\T ÂsÕÔáT\¿ì mHà $<ó \T>± dV²¿£]kÍïsTT. eTTK«+>± ÂsÕÔáT\ ¿Ãd+ yûT+ ÔájáÖsÁT #ûdTïq ÔáÎÔáTï\ú <ó T ¿£ e«ekÍjáT+, <ó T ¿£ |<ÆÔáTýË¢ mý² #ûjáÖýË |]XË<ó q\T È]|¾ q Ôá s ÇÔá Ôá j á Ö sÁ T #û d ¾ q yû .  s Õ Ô á T ¿ì |jîÖ>·|& \q <û eÖ ç|<ó q \¿£«+. H &T eÖ ¿£+ |ú ÂsÕÔáT\ kå¿£sÁ«+ ¿Ãd+ mHà ÔáÎÔáTï\T ÔájáTÖsÁT #ûkþï+~. n+<Te\¢ ÂsÕÔáT\T @¿£ ¿±\+ýË nHû¿£ sÁ¿±\ ¿±sÁ«¿£ý²bÍ\T sÁÇV¾²+#û kå¿£sÁ«+ +~. Je sÁkÍjáTH * ÔájáÖsÁT #ûjáT&+, bõý²ýË¢ es ü<ó sÁ Èý²* d+sÁ¿ì+#á&+, msÁTeÚ\ s D u²«>´\T, >±Âs¦H yûdt¼ u²«>´, #îsÁTeÚ s D+ ¿Ãd+ bÍ¢d¾¼¿ù, bõý²ýË¢ eT*Ì+>´ #û d bÍ¢d¾¼¿ù, bÍ¢d¾¼¿ù d+#áT\T, u²«>´\T yîTT<ýÉÕq ÔáÎÔáTï\T ÂsÕÔáT\Å£ yûT\T #ûÅ£LsÁTkÍïsTT. ÂsÕÔáT\Å£ yûTeTT yûTýÉÕq ÔáÎÔáTï* n+~+º çXâw÷ÔásÁyîT®q de\T n+~+º y ] d+¹¿eÖ ¿ì bͳT |&&yûT eÖ \¿£«+.

yûT ¿ù CÉýÙÔÃ úsÁT, bþw¿£ ÔáÔ Ç\ bõ<T|Ú

eÖ ÔáÎÔáTï\T »m |¢dtµ ç¹>& kͼ+&sY¦ ÔáÎÔáTï\T : kÍsY $Ts ¨

¿£ yûT ¿ù CÉýÙ m eÖÂÅ£L«sÃsØ{Ùý¿£Ë¿ì+ |úrdT¿=ºÌ+~.

B < Çs

|+³\ bþw¿£ ÔáÔ Ç* ¿±bÍ&e#áTÌ.

B Ôà ú{ì Å£L& u²>± bõ<T|Ú #ûjáTe#áTÌ. yûT ¿ù CÉýÙ d\Ö«ýËCÙ, bõ{²w¾jáT+ $TçXøeT+. ~ yîTT¿£ØýÅ£ bþw¿£ Ôá Ô Ç* n+~dTï + ~. B ç| jî Ö Ð+º sÁ k Íjá T ¿£ msÁ T eÚ\ y &¿± 30 qT+º 40 XæÔá+ esÁÅ£ ÔáÐZ+#áe#áTÌ. ú{ì bÍsÁT<\ ¿Ãd+ Å£L& 50 XæÔá+ esÁÅ£ ÔáÐZ+#áe#áTÌ. yûT ¿ù CÉýÙ $ÔáïH \ n+Å£ sÃÔáÎÜï kÍeTs « Å£L& |+#áTÔáT+~. ¿£ yîÕ|Ú ¿£ |+³ Ô Î<¿£ |³T¼ & ÔáÐZbþÔáT+~. eTsà yîÕ|Ú |+³* sÃ>·«+>± +#áTÔáÖ ÔáïeT H D«Ôá +&ûý² #áÖdTïH sTT. B ç|jîÖÐ+#á&+ e\¢ |+³\Å£ dsÁÇçXâw÷yîT®q |*Ô \T edTïH sTT. eT{ì¼ kÍ+ç<Ôá eý¢ < ÔáÎÜï kÍeTsÁ«+ |sÁT>·TÔáT+< n+³TH sÁT e«ekÍjáT XægyûÔáï\T. ný²¹> eT{ì¼ uó Ü¿£ >·TD²ýË¢ eT+º eÖsÁTÎ edTï+~. B e\¢ ¥©+ç< \T, |+>·dt |sÁ>·Å£ +& +³T+~. yûT ¿ù CÉýÙ |jîÖÐ+º |+³\¿ì nqT>·TD+>± ÔájáÖsÁT #ûkÍïsÁT. d>·³Tq B ç|jîÖÐ+#û deTjáT+ýË ç|Ü m¿£s ¿¡ 3`5 ¿ìýË\T ýÉ¿£Øq +³T+~.

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

Ès ÔY d¾ý²ÇkÍýË 1994 ýË kÍ|¾+ºq ¿£+ |ú m+; Ôáq >·eTqTq\qT <óT ¿£ ÔáÎÔáTï\T, ¿=Ôáï fÉ¿ì ¿ù\ < Çs uó²sÁÔá<ûXø ÂsÕÔáT\ bõ+~+~. H >·|PsYýË sÁÇV¾²+ºq e«ekÍjáT yûTÞ²

\ eqsÁT\ kÍsTT ÔáÐZbþÔáT+&&+ e\¢ ú{ì bÍsÁT<\ ¿£ |<Ý Èdy \T>± *º+~. ý²+{ì d¾ÜýË mHà ¿£+ |ú\T ú{ì

bÍsÁT<\ |]¿£s * n_óe ~Æ|]º ÔáÅ£ Øe ú{ìÔÃHû ú{ì bÍsÁT<\ kÍÐ+#û³³T¼>± #áÖdTïH sÁT. >±+<ó©¿£sY ç>ÃfÉ¿ù ç|Õyû{Ù*$TfÉ& ¿£+ |ú Å£L& ç¿£eT+ýË ç|eTTK+>± | #ûkþï+~. ¿£+ |ú ÈqsÁýÙ yûTHûÈsY kÍsY $Ts ¨ eÖ{²¢&TÔáÖ, yûTeTT ú{ì bÍsÁT<\ ¿Ãd+ nedsÁyîT®q nÔ «<óT ¿£ ú{ì bÍsÁT<\ |]¿£s * ÔájáÖsÁT #ûXæeTT. $ ×mdt× m |¢dt ç¹>& çbÍeÖDì¿£Ôá bõ+~q$. eÖ ¿£+ |ú eTVäs çw¼ s çcͼ ¿ì #î+~q ç|eTTK ¿£+ |ú. eÖ ÔáÎÔáTï\¿ì m+Ôà & eÖ+& +~. s uËjûT ¿±\+ýË yûTeTT jáÖeÔY uó²sÁÔá<ûXø+ýËqÖ eÖ XæK* $dï]kÍïeTT. yûTeTT |ÓMdÓ |Õ|tà qT+º ç dÎjáTsÁ¢ esÁÅ£ n ÔáÎÔáTï© ] kÍïeTT. $ <óT ¿£ kÍ+¹¿Ü¿£Ôá, ÔáïeT H D«Ôá >·\ ÔáÎÔáTï\T. M{ì yîTsTT+fÉHîHà¿ì mÅ£ Øe KsÁTÌ #ûjáÖ*àq nedsÁ+ +&<T. $XâcÍ\ ¿±sÁD+>±Hû eÖ ÔáÎÔáTï\¿ì <ûXøeT+Ôá{² eT+º & eÖ+& +~. eÖ ÔáÎÔáTï\Ôà ÂsÕÔáT\T d+|PsÁ+>± d+Ôá |¾ï #î+< sÁT. ç^H ç& |t çu²+& |]³ eÖ ÔáÎÔáTï\T eÖÂsØ{ÙýË \uó«eTeÚÔáTH sTT. ÂsÕÔáT\T M{ì m+Ôá>±Hà w¼|&TÔáTH sÁT. www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

30

+³sÁÖÇ«

d+çBjáT kÍ>·TýË dV²È dd«sÁ¿£D |<ÆÔáT\T eT<ó «¿±\+ýË d+çBjá T e«ekÍjá T + nHû ~ u²>± çbÍ#áTsÁ«+ýË ¿ì edTïq ~. ¹¿+ç< s h ç|uóTÔ Ç\T Å£L& sÁ¿£+ kÍ>·TqT çbþÔáàV¾²dTïH sTT. nsTTÔû d+çBjáT kÍ>·T < Çs |+& +ºq |+³Å£ , sÁkÍjáTq eT+<T\T yûd¾ |+& +ºq |+³Å£ ~>·T & ýË e«Ô «d+ +<Hû~ eTq ÂsÕÔáT\T $ |¾dTïq y <q. ¹¿e\+ jáTÖ]jáÖ, & m|¾\T y &Å£ +& eÚ+&³+, |+³ msÁTeÚ, y qbÍeTT\ msÁTeÚ y &³+ eÖçÔáyûT d+çBjáT kÍ>·T n ¿=+<sÁT ÂsÕÔáT\T nqTÅ£ +³TH sÁT. B e\q eTq |+³\ ~>·T &T\T Ôá>·TZÔáTH sTT. d+çBjáT msÁTeÚ\Å£ y &TÔáÖ ÂsÕÔáTÅ£ n+<Tu²³TýË eÚq dV²È dd«sÁ¿£D |<ÆÔáT\qT Å£L& bÍ{ì dïHû, d+çBjáT kÍ>·TýË d]jî®Tq ~>·T &T\T ekÍïsTT. y Ô esÁD² ¿ì ç|jîÖÈq¿£sÁyîT®q ]Æ¿£+>± ý²uókÍ{ì>± eÚ+&û dT\TyîÕq kÍ<óH \ < Çs |ÚsÁT>·T\qT n]¿£fñ¼ $<ó H \Hû d+çBjáT kÍ>·T n+{²sÁT. & & jáTdt ` ¿£ w¾ $C²ãq ¹¿+ç<+ M{ì ¿£ ºçÔá sÁÖ|+ýË sÁÖbõ+~+º, ¥¿£D² ¿±sÁ«ç¿£eÖ\ < Çs ÂsÕÔáT\ýË |<ÆÔáT\qT çbÍ#áTs « ¿ì ¿£ w¾ #ûdTï+~. sÁkÍjáT ¿£ |ÚsÁT>·T eT+<T\T y &Å£ +& N&|Ó&\qT jáT+çÜ+#áT $<ó H \T : 1. yûd$ýË bõý² ýËÔáT>± <Tq &+.

2. n+ÔásÁ |+³\T yûjáT&+.

3. |+³ #áT³Ö¼ msÁ |+³qT yûjáT&+.

4. bõ\+ýË |Å£ \T Å£Ls=ÌHû+<TÅ£ M\T>± ÔáeTsÁ (|+>·) ¿=jáT«\qT H ³&+.

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

5. #ûÔÃï ý²s Ç\qT d¿£]+º H Xøq+ #îjáT«&+.

6. |Xø eÚ\ |&, eTÖçÔá+ ¿£*|¾ y &¿£+.

7. uÉ\¢|Ú $TçXøeT+ y &¿£+.

8. $TsÁ| ` yî\T¢*¢ (m*¢>·&¦\) $TçXøeT+ y &¿£+.

9. yû| Ð+È\ ç< eD+ y &¿£+.

10. bõ>±Å£ ç< eD+ y &¿£+.

1. yûd$ýË bõý² ýËÔáT>± <Tq &+ : ÂsÕÔáT\ eÇekÍjáT¿£ d+dØ Ü |*Ôá+>± m+ÔÃ ¿±\+ qT+& neT\TýË eÚq |<ÆÜ ~. |ÚsÁT>·T ¥+#á& <ÖsÁ< w¾¼ÔÃ n]¿£fñ¼ |<ÆÜ ~. bõý² ýËÔáT>± <Tq &+ < Çs Hû\ýË e ~Æ H=+<û |ÚsÁT>·T\ |sÁT>·T<\qT ¿=+ÔáesÁÅ£ sÃ~ó+#áe#áTÌ. |<ÆÜ < Çs 1. |ÚsÁT>·TqT #ûÔÃï>± , ¿±*ÔÃ >± H Xøq+ #îjáT«e#áTÌ.

2. ç< edýË q |ÚsÁT>·TqT jáT{ |&û³T¼ #ûjáT&+ < Çs |¾³¼\Å£ VäsÁeT>·Tq³T¼ #ûjáT&+.

3. Hû\ uó Ü¿£ |]d¾ÔáT\qT eÖsÁÌ&+ < Çs |+³ ~>·T & yû>·e+Ôá+ #îjáT«e#áTÌ. ç¿ì$T d+VäsÁ¿£ eT+<T\T y &Å£ +& ¹¿e\+, jáÖÈeÖq« |<ÆÔáT\ < Çs |#áÌ |ÚsÁT>·TqT jáT+çÜ+#û #ásÁ«ýË¢ uó²>·+>± |<ÆÜ ÂsÕÔáT\ y &T¿£ýË eÚ+~. yûd$ýË uóÖ$T ýËÔáT>± <Tq &+ < Çs |sÁT>·TÔáTq |ÚsÁT>·T ¿ÃXødÆXø\qT |Å£ \ e+{ì dV²È www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

31

+³sÁÖÇ«

XøçÔáTeÚ\ u²]q|&û³T¢ #îjáT«e#áTÌ ýñ< rçeyîT®q m+&Å£ V¾²sÁZÔá+ nsTT |ÚsÁT>·T #á bþÔáT+~. $<óyîT®q y sÁD |<ÆÔáT\T |ÚsÁT>·T |sÁT>·T<\qT ¿=+ÔáesÁÅ£ sÃ~ó+#á& ¿ì ÔÃ&Î&Ô sTT. 2. n+ÔásÁ |+³\T yûjáT&+ : ¹¿ bõ\+ýË Âs+&T ýñ< eTÖ&T |+³\qT |+& +#á&+ < Çs @<û ¿±sÁD²\ < Çs ¿£ |+³ ~>·T & ýË ÂsÕÔáT bõ+~q qcͼ ¿=+ÔáesÁÅ£ ÔáÐZ+#áT¿Ãe#áTÌ. yîT<¿ù ý²¢ ÂsÕÔáT\T n+ÔásÁ| +³\T>± kÍ>·T#ûd TïH sÁT. ¹¿e\+ ¿£ |+³qT |+& +#á&+ ¿£+fñ sÁ¿£yîT®q n+ÔásÁ |+³\T |+& +#á&+ XæçdÓïjáT+>± |jîÖ>·¿£sÁyîT®q, XæXøÇÔáyîT®q |<ÆÜ>± >·T]ï+#á&+ È]Ð+~. C¤q , mçsÁ ¿£+~ n+ÔásÁ |³>± yûjáT&+ < Çs eTTK«+>± C¤q |+³ yîqT Ô=& ¹> <XøýË |Å£ \qT ¿£]ü+#á&+ ÈsÁT>·TÔáT+~. sÁ¿£+>± |Å£ \ dV²È XøçÔáTeÚ\ uóÖ$T¿£qT ¿=+ÔáesÁÅ£ \|sÁTdTï+~.

3. |+³ #áT³Ö¼ msÁ |+³qT yîjáT«&+ : eTTK«yîT®q |+³Å£ <>·ZsÁýËHû |ÚsÁT>·T\qT ¿£³T¼¿Ãe& ¿ì y {ì¿ìw¼yîT®q |+³qT H fñ |<ÆÜ. +Ü yîTT¿£Ø\qT msÁ |+³>± yûjáT&+ < Çs ¿£+~ |+³ H ¥+#û Xøq>·|#áÌ |ÚsÁT>·TqT n]¿£³¼e#áTÌ. |ÚsÁT>·TqT ¿£]ü+#á& ¿ì +Ü |P\ |+³ |jîÖ>·|&TÔáT+~. Ôá< Çs mçsÁ ¿£+~¿ì |#áÌXøq>· |ÚsÁT>·T\ e\¢ y {ìýñ¢ qw¼+ ¿=+Ôá esÁÅ£ Ôá¹>Z ne¿±XøeTT+~. Xøq>· |#áÌ |ÚsÁT>·TC²Ü¿ì #î+~q & |ÚsÁT>·T\T +Ü |P\ |Õ >·T&T¢ |&Ô sTT. >·T&T¢ bõ~Ðq Ôás ÇÔá ý²s ÇqT d¿£]+º H Xøq+ #îjáT«e#áTÌ. sÁ¿£+>± n+ÔásÁ |+³\qT, msÁ |+³\qT yûjáT&+ VQeTTK e«ekÍjáT¿£ |<ÆÔáT\¿ì d+ +~ó+ºq

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

$<ó q+, B < Çs |+³\qT ¥+#û |ÚsÁT>·\ |ÚqsÁTÔáÎÜï n]¿£³¼&+ < Çs ¿=+ÔáesÁÅ£ y {ì |sÁT>·T<\qT, ç|uó²y ÔáÐZ+#áe#áTÌ. n<û d+<sÁÒÛ+ýË |ÚsÁT>·T\Å£ XøçÔáTeÚýÉÕq |Å£ \Å£ nedsÁyîT®q Ü+& bõ\+ýË yûjáT&+ < Çs |ÚsÁT>·T\qT H Xøq+ #î d dV²È XøçÔáTeÚ\qT Å£L& çbþÔáàV¾²+ºq³¢eÚÔáT+~.

4. bõ\+ýË |Å£ \T Å£LsÃÌHû+<TÅ£ M\T>± ÔáeTsÁ (|+>·) ¿=jáT«\qT H ³³+ : |ÚsÁT>·T\qT Ü H Xøq+ #îjáT«&+ýË |Å£ \qT eTT+<T>± eTq+ #î|ÚοÃy *. m¿£s Å£ |~ #=|ðq |Å£ \T Å£LsÃÌHû+<TÅ£ |+>· ¿=jáT«\qT H ³&+ < Çs Xøq>· |#áÌ |ÚsÁT>·T ý²s Ç\T |Å£ \T ÜHû³T¢ #îjáT«e#áTÌ. ¿=jáT« <T+>· ¿± , ýñ< |+>· ¿=jáT«Å£ eT{ì¼ bÍçÔáqT ¿£{ì¼ ú{ìÔà +|¾ C¤q Ð+È\T ¿£*|¾ |Å£ \qT ¿£³T¼¿Ãe#áTÌ. |Å£ \qT ¿£]ü+#á& ¿ì bõý²ýË¢ u¤sÁT>·T\T (eTsÁeTs \T) #á*¢ Å£L& ¿£]ô+#áe#áTÌ.

5. #ûÔÃï ý²s Ç\qT d¿£]+º H Xøq+ #îjáT«&+ : Xøq>· |#áÌ |ÚsÁT>·T u²] qT+& Ôá|¾Î+#áTÅ£ Hû |<ÆÔáTýË¢ ÂsÕÔáT\T çXøsTTeT#û º³¼ºe] |<ÆÜ ý²s Ç\qT #ûÔÃï d¿£]+º H Xøq+ #îjáT«&+. m+<T¿£eTfñ ~ m+Ôà çXøeTÔà ţL&TÅ£ q |<ÝÜ, d¿£]+ºq ý²s Ç\qT ¿±*ÌyûjáT&+ < Çs H Xøq+ #ûkÍïsÁT. V²*¿Ãyîs Î ] s jáÖÈeÖq« |<ÆÔáTýË¢ ç¿ì$T d+VäsÁ¿£ eT+<T\T y &Å£ +& , y Ô esÁD deTÔáTý²« ¿ì ³+¿£+ ¿£*Ð+#á ³Te+{ì |<ÆÔáT\T mHà y &T¿£ýË eÚH sTT. 6. |Xø eÚ\ |&, eTÖçÔá+ ¿£*|¾ y &¿£+ : $TçXøeÖ |jîÖÐ+#á&+ < Çs ¿=+ÔáesÁÅ£ |ÚsÁT>·T n_óe ~Æ n]¿£³¼e#áTÌ. $TçXøeT+ #á*¢q|ÚÎ&T >·T&T¢ |³¼& ¿ì |ÚsÁT>·T w¼|&<T. $TçXøeÖ |jîÖÐ+#á&+ < Çs |ÚsÁT>·T

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

32

+³sÁÖÇ«

|sÁT>·T<\qT n]¿£³¼&+ eÖçÔáyûT ¿±Å£ +& , Hû\qT kÍsÁe+Ôá+ #ûd¾ |+³ýË |ÚeÚÇ m<T>·T<\Å£ <ÃV²<+ #ûdTï+~. ¥+ºq |*Ô \T s y \+fñ sÃE eT<ó «V² + eTÖ&Tq sÁ >·+³\ Ôás ÇÔá $TçXøeÖ #áý²¢*. eT]+Ôá |*Ô \T bõ+< \+fñ sÃEÅ£ Âs+&T eTÖ&T kÍsÁT¢ #á\¢e#áTÌ. ÔájáÖsÁT #û d $<ó q+ : 3 ýñ< 5 ©³sÁ¢ |Xø eÚ\ eTÖçÔ 3 ýñ< 5 ¹¿J\ |&Ôà ¿£*|¾ ¿£ Ô=fɼýË yîd¾ eTÖÔá |{ì¼ u²>± |Ú* d³T¢ #îjáÖ«*. Ôás ÇÔá $TçXøeÖ |\Ì >·T&¦Ôà e&>·{ì¼Ôû º¿£Ø{ì ç<eD+ edTï+~. ç<e+ýË eÚ+fñ eT¢ \¿£D 200 ýñ< 250 ç>±eTT\ dTq + yûjáT&+ < Çs Ôá³d+ #ûjáTe#áTÌ. sÁ¿£+>± ÔájáÖsÁT #ûdTÅ£ q ç< eD² 50 ýñ< 80 ©³sÁ¢ ú{ìÔà ¿£*|¾ ¿£ m¿£s Å£ #á\¢& ¿ì |jîÖÐ+#áe#áTÌ.

7. uÉ\¢|Ú $TçXøeT+ y &¿£+ : bõ\+ýË ×<T XæÔá+ uÉ\¢|Ú $TçXøeÖ #á\¢&+ < Çs NeT\qÖ, |& |ÚsÁ T >· T \qÖ ¿£ ] ü+#á e #á Ì q ~  s Õ Ô á T \ nqTuóe+ýË $wjáT+. $TçXøeT+ýË eÚ+&û ÜjáT«<q+ V²*¿ÃyîsÁÎ >·T&¢qÖ, |sÁT>·T<\ <XøýË eÚ+&û ý²s Ç\qT NeT\T ÜHû³T¼>± çbþÔáàV¾²dTï+~. 4 ¿ìýË\ uÉý²¢ 8 ©³sÁ¢ ú{ìÔà ¿£*|¾ º¿£Ø{ì $TçXøeT+ ÔájáÖsÁT #ûdT¿Ãy *. B 80 ©³sÁT¢ #ûdT¿= ¿£ m¿£ s Å£ | jî Ö Ð+#á T ¿Ãe#á T Ì. $TçXø e Ö |jîÖÐ+#á&+ e\¢ ¹¿e\+ NeT\qT ¿£]ü+#á&+ eÖçÔáyûT ¿±Å£ +& , Å£ \ eT <TÔ « Å£L& n_óe ~Æ #ûjáTe#áÌ ÂsÕÔáT\T ÔáeT nqTuó e+ < Çs Ôî\TdTÅ£ H sÁT. ÔáÅ£ Øe>± NeT\ |Ú³¼\T+&û bõý²ýË¢ ç< eD+ yîTT¿£Ø ç|uó²e+ mÅ£ Øe>± eÚ+&³+ ÂsÕÔáT\T |]o*+# sÁT. NeT\ |sÁT>·T<\qT bõý²ýË¢ n~ó¿£+>± #îjáT«& ¿ì |<ÆÜ <ÃV²<+ #ûdTï+~.

8. $TsÁ| ` yî\T¢*¢ (m*¢>·&¦\T) $TçXøeT+ y &¿£+ : eTÖ&T ýñ¿£ H \T>·T ¿ìýË\ |ºÌ $TsÁ| ¿±jáT\qT u²>± <+º 8 ©³sÁ¢ úÞøßýË ¿£\bÍ*. u²>± <+ºq 400 qT+& 750 ç>±eTT\ m*¢>·&¦\ , 150 qT+& 200 $T©¢ ©³sÁ¢ ¿ìsÃd¾HýË yûd¾ u²>± ¿£\bÍ*. Âs+{ìú ¿£ s çÔá+Ô H quÉ{²¼*. Âs+& +{ì ¿£*|¾ $TçXøeÖ ¿£çsÁÔà ¿£*|¾, |\Ì{ì >·T&¦Ôà e&>·{²¼*. 50 qT+& 100 ç>±eTT\ d TÒ bõ& $TsÁ| eT]jáTT m*¢>·&¦\ ç< eD+Ôà ¿£*|¾ d¾<Ý+ #ûdT¿Ãy *.

BDì 50 qT+& 80 ©³sÁ¢ ú{ìÔà ¿£*|¾ ¿£ m¿£s |+³|Õ #á\¢& ¿ì |jîÖÐ+#áe#áTÌ. ÂsÕÔáT\ n_óçbÍjáÖ\T : 1. &|ÚsÁT>·\T, $TsÁ| ` yî\T¢*¢ $TçXøeT+ #á*¢q uó²>·+ MT< >·T&T¢ |³¼& ¿ì w¼|&eÚ.

2. ç< eD+ýË |ÖfÉ®q \eD²\T |+³ |Õuó²>·+ýË | sÁT#áT¿Ãe& + | ÚsÁT>·\T >·T& T¢ |³¼& sÃ~dTï+~.

3. ç< eD+ýË ¿ìsÃd¾H ý²s Ç\ dT ÔáyîT®q ÔáÞøÔáÞøý²&û #ás eTT&Ôá\T |&û³T¼>± #ûdTï+~.

4. $TsÁ|ýË kÍ<ó sÁD+>± eÚ+&û |Ö³T, eT+³ |Ú{ì¼+#û >·TD+ e\¢ |ÚsÁT>·T |+³ <>·Z]¿ì #ûsÁ<T.

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

5. $TsÁ| yî\T¢*¢ $TçXøeT+ dÖº+ºq ¯ÜýË H quÉ{ì¼ eT<ó «V² + eTÖ&T >·+³\ Ôás ÇÔá #á*¢q|ÚÎ&û ÔáÐq |*Ô \T eÇ>·\T>·TÔáT+~.

9. yû| Ð+È\ ç< eD+ y &¿£+ : $TçXøeT+ |ÚsÁT>·T >·T&T¢ |³¼& ¿ì e«Ü¹s¿£yîT®q |]d¾Ü ¿£*Ð+º >·T&T¢ |³¼& sÃ~ódTï+~. |+³ Å£ \ |ÕH ÔásÁ uó²>±\|Õq |ÖfÉ®q $TçXøeT+ #á\¢&+ e\¢ ÔásÁTy Ôá ý²s Ç\T VäsÁ+ Üqýñ¿£ H XøqeTeÚÔ sTT. yû| Ð+È\ $TçXøeT+ |ÚsÁT>·T |sÁT>·T<\ ýË $$<ó <Xø\ |Õ sÁ¿£+>± ç|uó²y #áÖ|ÚÔáT+~. m¿ù&îÕkþH Väsà HqT n]¿£³¼&+ < Çs |ÚsÁT>·T $$<ó <XøýË¢ |sÁ>·Å£ +& ý²s ÇqT m<T>·T<\ ýñÅ£ +& #ûd¾ ºe]¿ì H XøqeTjûT«³T¢ #ûdTï+~. ÔáÅ£ Øe rçeÔá >·*Ðq $TçXøeTyîT®Ôû |ÚqsÁTÔáÎÜï kÍeTsÁ«+ ýñ |ÚsÁT>·T\T e ~Æ #î+<û+<TÅ£ <ÃV²<+ #ûd¾, |ÚsÁT>·T n_óe ~Æ n]¿£&TÔáT+~. yû| Ð+È\ ç< eD² ÔájáÖsÁT #îjáT«&+ : 10 ýñ< 15 ¹¿J\ yû| Ð+È\qT rdT¿= yîTÔáï>± <+# *. bõ& |\T#á >·T&¦Ôà ¿£ eTÖ³ý² ¿£{ì¼ 80 ýñ< 100 ©³sÁ¢ ú{ìýË ¿£ s çÜ eTT ¹>³T¢ eÚ+# *. eTÖ³qT H \T>·T ýñ< 5 kÍsÁT¢ >·{ì¼>± |¾+& Ð+ÈýË¢ kÍsÁeT+Ô úÞøßýË¢¿ì #ûsÁTq³T¢ #áÖ& *. 50 ýñ< 100 ç>±eTT\ d TÒ bõ& ¿£*|¾ Ôî\¢{ì sÁ+>·TýË yû|Ð+È\ $TçXøeÖ ÔájáÖsÁT #ûdT¿Ãe#áTÌ. >·eT +#áe\d¾q $wjáÖ\T : yû| #î³T¼Å£ ¿±jáT\T ¿± d ¿±\+ýË, yû|¿±jáT\T @] \Ç #ûjáÖ*. m $T~ Hî\\T |Õ & \e #ûd¾q yû| Ð+È\T |jîÖÐ+#á e<TÝ. m $T~ Hî\\T |Õ & \e #ûd¾q Ð+È\T >·TD² ¿ÃýËÎe&+ e\¢ $TçXøeT+ ÔájáÖsÁT #ûjáT& ¿ì |jîÖ>·| &eÚ eT+º |*Ô \T s y \+fñ eT<ó «V² + 3.30>·+³\ Ôás ÇÔá $TçXøeÖ #áý²¢*.

10. bõ>±Å£ ç< eD+ y &¿£+ : 750 ` 100 ç>±eTT\ m+& q bõ>±Å£ eTT¿£Ø\T rdT¿= 5 qT+& 8 ©³sÁ¢ ú{ìýË eTsÁ>· uÉ{ì¼ & ¿±wqT ÔájáÖsÁT #ûdT¿Ãy *. >±E >·T&¦Ôà e&>·{ì¼q ç< eD² ¿ì 50 qT+& 100 ç>±eTT\ ³¼\Tܹ¿ bõ& ¿£\T|Ú¿Ãy *.

B ¿ì 50`80 ©³sÁ¢ ú{ì ¿£*|¾Ôû ¿£ m¿£s |+³Å£ #á\¢& ¿ì |jîÖ>·|&TÔáT+~. ç< eD+ýË |ÖfÉ®q \¿£D+ |ÚsÁT>·T ¥+#áÅ£ +& |+³qT d+sÁ¿ìdTï+~. ç< eD+qT eT<ó «V² + 3.30>·+³\ Ôás ÇÔá |+³ |Õ #áý²¢*. sÁ¿£yîT®q dV²È ç< eD²\qT ¿£< Ôás ÇÔá ¿£{ì #á\¢&+ |jîÖ>·¿£sÁ+>± eÚ+³T+~. ¹¿ sÁ¿£yîT®q ç< eD² esÁTd>± Âs+&TkÍsÁT¢ #á\¢Å£L&<T. jáÖ ç< eD²\qT ÔájáÖsÁT #îjáT«&+ýË ¹sÝ¥+ºq dÖ#áq\T bÍ{ì+º |+³ H ¥+#û ¿±jáT Ô=\T#áT |ÚsÁT>·T sÃ<ó ¿ì |jîÖÐ+#áe#áTÌ. ` .kÍÇ$T eT]jáTT m. <jYTXø+¿£sY & & jáTdt ` ¿£ w¾ $C²ãq ¹¿+ç<+, ÈVÓ²s u²< ` 9676136128 www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

36

¿£+ |ú deÖ# sÁ+

¿±Ç+³yT ©|tÔà |Ôá+È*

¼dt TTD$eTT¿£ï+ #ûjáT& ¿ì sÁT¿£º+ |ú¿ìkþjáÖ#î+~q+&çdÓeTÖ&T jáTÖ ³¢qT u²u² s yT<ûyJ

|Ôá+È* jáTT¹sÇ< ¿=qT>Ã\T #ûjáÖ\ sÁsTT+º+~. B ¿ì eTT+<T e+³qÖHî\ ¿Ãd+ n< ú $\ sYÔà ţL& jáTTHîÕfÉ& m+³sYç |ÕCÙ sÁÖ|+ýË Ks sÁT #ûd¾+~. sÁTº kþjáÖ +&çdÓ¼dt¿ì #î+~q eTÖ&T jáTÖ ³¢qT |Ôá+È* jáTT¹sÇ< ¿=qT>Ã\T #ûjáT&+ ç¿£eT+ýË yîTT<{ì n&T>·T. |Î+< neT\T #ûjáT& ¿ì +¿± 6 eÖkÍ\ deTjáT+ |&TÔáT+~. sÁTº kþjáÖ e+³qÖHî\ ÔájáÖ¯ sÁ+>·+ýË # ý² ¿±\+ qT+N ¿=qT>Ã\T< sÁ¢ >·T]+º m<TsÁT#áÖkþï+~. n< ú $\ sYÔà sÁTº kþjáÖ |Î+<+ +¿± |P]ï ¿±ýñ<T. m+<T¿£+fñ u²«+¿ù < Çs B fñ¿ÃesY #ûjáT&+ Å£ <sÁýñ<T. $_óq u²«+Å£ ýË¢ sÁTº kþjáÖ eÇe\d¾q u²¿¡ 10,000 ¿Ã³¢ sÁÖbÍjáT\¿ì |Õ º\T¹¿ +~. |Ôá+È* dsÁkþ+ ( e) qÖHîÔà u²³T $TÐ*q qÖHî\T

Å£L& eÖÂsØ{ÙýË¿ì edTïH sTT ¿± {ì¼ y {ì sÁTº kþjáÖ eTÖ dd¾ q eTÖ&T já T Ö ³¢ ý ËqÖ Ôá j á Ö sÁ T #û j á T & ¿ì M\eÚÔáT+~. sÁTº kþjáÖ ¿£+ |ú VäsÁqÖHî\ ÔájáÖ¯ýË nÜ Xø¿ìïe+ÔáyîT®q ¿£+ |ú. B y ]ü¿£ Ô Î<¿£ kÍeTsÁ«+ 3.3 $T*jáTH ³qT \T. ¿£+ |ú ©& +>´ çu²+&àýË qÖ«çfñý², eTVä¿Ãwt, dHsÁTº, sÁTº kͼsY, sÁTº >ÃýÙ¦\T H sTT. 3 @Þø¢¿ì #ûdTÅ£ q |Î+<+ýË sÁTº kþjáÖ |Ôá+È* jáTT¹sÇ< < Çs eÇ & q eTT& ÔîÕý² çbþdd¾+>´ #ûd¾, bÍ«¿ù #ûd¾ dTï+~.

&ó ©¢ýË ç>Ã ¿£¢uÙ kÍ|q

>±

jáÖu²<ýË q V²Ã³ýÙ eTVä>·TDY dsÃesY bþ]¼¿ÃýË &ó ©¢ ç>à ¿£¢uÙ kÍ|¾+#á&+ ¿Ãd+ m+ÔÃeT+~ ç>à çbõ|wqýÙà deÖyûXøeTjáÖ«sÁT. n+<TýË &ó ©¢ýË ç>à ¿£¢uÙ ¿±sÁ«esÁZ+ @s γT #ûjáT & +~. +<TýË úsÁCÙ Üy ¯ #óîÕsÁ H>±qÖ, nJÔY uó²+¿£<ósY ç|d¾&î+{Ù>±qÖ, drwt Üy ¯, _.mH. bÍsÄÁ¿ù yîÕdt ç|d¾&î+{Ù>±qÖ mqT ¿Ãe&+ È]Ð+~. e«ekÍjáT |]çXøeT, ç|uóTÔáÇ, ç|uóTÔûÇÔásÁ e«ekÍjáT ¥¿£D² d+d\T, ÂsÕÔáT\T, dÇjáT+ de¿£ d+d\T, y «bÍsÁT\T, <ë>·T\ eT<ó« ¿£ bÍsÁdÎ]¿£ deTqÇjáT+ ¿£\T>·CñjáT&+ ¿£¢uÙ \¿£«+. ¿£ w¾ sÁkÍjáTH \ ý²uó²\qT >·T]+º kÍeÖq« ç|È\T, ç|uóTÔ Ç ¿ì #î|Î&+, < < Çs ¿£ w¾ sÁkÍjáTH \ |]çXøeT¿ì q eT+º |sÁT ¿±bÍ&&+ e+{ì ¿±sÁ«ç¿£eÖ* ¿£¢uÙ sÁÇV¾²dTï+~. n<ó«Å£ \T nJÔY uó²+¿£<ósY eÖ{²¢&TÔáÖ, Hó¢ sÁ<TÝ e\¢ ¿£*Ðq kÍqTÅ£L\ ç|uó²e+ ¿£ w¾ sÁkÍjáTH \ MT< BsÁ鿱\+ +³T+< #îbÍÎsÁT. >·Ôá d+eÔáàsÁ+ ¿£ w¾ sÁkÍjáTH \ $wjáT+>± deTç>·yîT®q

>·D²+¿±\T Ôî*bÍsÁT. e«ekÍjáT $XøÇ$< «\jáÖ\ bÍsÄÁ«ç¿£eÖýË¢ eÖsÁTÎ\T #ûjáÖ*àq nedsÁ+ >·T]+º #ásÁÌ È]Ð+~.

Xægv ã\T |dt¼ ¿£+ç{ËýÙ uËsÁT¦ < Çs C²¯ #ûjáT & q ~Xæ ¹sÝXæ\qT nqTd]+º ÂsÕÔáT\T ç¿ì$Td+VäsÁ¿±\qT y & *à +³T+< #îbÍÎsÁT. ¿£¢uÙ eT°¢ ÈsÁ|uËjûT deÖyûXø+ýË ¿£¢uÙ \¿±«\T, ¿±sÁ«esÁZ+, yîuÙ dÕ{Ù, duó«ÔáÇ+ rdTÅ£ Hû ç|ç¿ìjáT\|Õ ¿£ ]Ýw¼ sÁÖ|¿£\Îq @sÁÎ&TÔáT+< #îbÍÎsÁT. ¿£¢uÙ È]|¾q deÖyûXæ ¿ì uósÃkÍ dÖï úsÁCÙ Üy ¯ Ô eTT ¿£¢uÙ $wjáÖýË¢ sÁ+ÔásÁ+ kÍjáT|&Ô eT Ôî*bÍsÁT. drwt Üy ¯ ¿£¢uÙ \¿±«\T, $TwH, $wjáÖ\|Õ #ásÁÌ #ûdÖï ¿£¢uÙ çd¼¿£ÌsY Ôî*bÍsÁT. ºesÁ>± e+<q deTsÁÎD È]Ð+~.

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

eTýÙÌ |¾ýÙ  eT*Ì+>´ nHû~, yîTT¿£Ø yûsÁ¢Å£ #áT³T¼|¿£Ø\ q ç|<ûXø+ýË q eT{ì¼ ¿£|¾Î |fñ¼ ç|ç¿ìjáT. +<Te\q yîTT¿£ØÅ£ , < yûsÁ¢Å£ #áT³T¼|¿£Ø\ y Ô esÁD+ýË @sÁÎ&û V²#áTÌÔá>·TZ\qT Ôá³T¼Å£ Hû kÍeTsÁÆ«+ |sÁT>·TÔáT+~.  bÍ¢d¾¼¿ù |¾ýÙ , # ý² dT\TeÚ>± \_ódTï+~, |jîÖÐ+#á³+ dT\uó+, ç{²HàbþsY¼Å£ , esÁDqT ¿£|¾Î +#û+<TÅ£ dV²ÈyîT®q~, dT\uóyîT®q~. ¿±sÁD+>±Hû eT*Ì+>´ ¿Ãd+ bÍ¢d¾¼¿ù |¾\T \Å£ çbÍ<ó q«ÔáqT edz+ ÈsÁT>·TÔáT+³T+~. eT<ó«¿±\+ýË mýÙ& |¾ , mýÙmýÙ& |¾ bÍ¢d¾¼¿ù |¾\T \qT kÍ<ó sÁD+>± eT*Ì+>·T ¿Ãd+ |jîÖÐdTïH sÁT. mýÙmýÙ& |¾ q\¢ sÁ+>·TýË +&û eT*Ì+>´ |¾\T .

B ýË Âs+&T ç|<ó qyîT®q >·TD²\T ` &êH ¹> +>´, |+¿£ÌsY sÃ<ó¿£ >·TD+ ¿±sÁD+>± ~ eT+º ç|C²<sÁD bõ+~+~.

eTýÙÌ |¾ýÙ ýË sÁ¿±\T  eT+<+ ` 20, 25, 30 eT]jáTT 50 yîT®ç¿±qT¢, ç|Ôû«¿£yîT®q Ôó\ |¾ýÙ 100 ýñ< 150 yîT®ç¿±H¢ýË \_ódTï+~.  sÁ+>·T ` msÁT|Ú/q\T|Ú (³eÖ{² ¿Ãd+) d¾\ÇsY /q\T|Ú, Ôî\T|Ú /q\T|Ú eT]jáTT |dT|Ú/ Ö& <sÁ+>·T  yî&\TÎ ` 1.20 MT³sÁT¢, 1 MT³sÁT, 3 n&T>·T\T, 2.5 n&T>·T\T  bõ&T>·T ` 400 MT³sÁT¢/ y nqT>·TD+>±

×]dt eTýÙÌ |¾\T \qT |jîÖÐ+#á³+ e\q ý²uó²\T 1. ÔáÇsÁ>± |PÔá edTï+~.

2. ç^H V² dt ýË|\ ÔûeTqT ÔáÐZdTï+~. n+<Te\q u²³ÂsÕ{ìdt, uÉÕ¢{Ù, &êú e+{ì ¥©+ç<¿£ y «<óT\ qT+& sÁ¿£D \_ódTï+.

3. ¿¡{¿±\qT ¿£]ü+º, bÍ]bþjûT³T¢ #ûdTï+~.

4. ú{ì , msÁTeÚ\qT 50 XæÔá+ < #ûdTï+~.

5. msÁTeÚ ú{ìýË ¿=³T¼Å£ bþÅ£ +& sÃ~ódTï+~.

6. ÔáïeTyîT®q ¿£\T|Ú y sÁ¿£ |<ÆÜ.

7. eT{ì¼ >·{ì¼|& bþÅ£ +& ¿±bÍ&TÔáT+~.

8. yûsÁT¢ n_óe ~Æ #î+<û+<TÅ£ m>·Te uó²>·+ýË ÔáïeT y Ô esÁDeTTqT (N¿£{ì+ ¿ìàÈHqT) ¿£*ÎdTï+~.

9. eT{ì¼ýË \eDÔáqT ÔáÐZdTï+~.

10. eT{ì¼ýË cþç>·ÔáqT n<T|ÚýË +#áTÔáT+~.

11. ç& |t kÍ>·Tú{ì e«edÅ£ dVäjáT¿±].

12. es ü¿±\+ýË úsÁT *ºbþÅ£ +& , eT{ì¼ ¿=³T¼Å£ bþÅ£ +& sÃ~ód Tï+~.13. es ü¿±\+ýË |+&¢ MT< eT{켺+<T\T |&Å£ +& ¿±bÍ&TÔáT+~.

14. |Õq #î|¾Îq n $wjáÖ\T, ~>·T & , Ô Î<H H D«ÔáqT |+bõ+~kÍïsTT. ÔáÔáÎÛ*Ôá+>± n~ó¿£ ý²uó²\T #ûÜ¿ì n+<TÔ sTT.

dd« sÁ¿£D ¿£esY, < eT u²«>´\T, nsÁ{ì d+#áT\T Å£L& n+<Tu²³TýË H sTT

Add.: Sr. No.-36, Mantarwadi, Uruli Devachi, Near D Leval Company, Pune-412308., Maharashtra, India. Mob. : +91 91 30090883 Off No. + 91 020-65209491 E-mail : sales@irispolymers.com / marketing@irispolymers.com / irispolymers@gmail.com

38

+³sÁÖÇ«

MT < w¾¼ýË <ûXø+ýË #áeTTsÁT, >±«dt d¿£¼sY |]d¾Ü mý² +<à Ôî*jáTCñjáT+& ? uó²sÁÔá<ûXø+ yû>·+>± n_óe ~Æ #î+<TÔáTq ]¿£ e«ed >·\ <ûXæýË¢ |]>·Dì+#á &TÔÃ+~. ~ ç||+#á ]¿£ e«ed n_óe ~Æ #á¿£#῱ eTT+<TÅ£ rdTÅ£ yîÞø¢&+ýË eT+º ¿¡\¿£ bÍçÔá bþw¾kþï+~. ç|Ôá«¿£+>± $<ûo |³T¼ &T\T n+fñ m|t&׿ì ~ yîTT<{ìqT+N nÔáT«ÔáØ w¼yîT®q ¹¿+ç<_+<TeÚ>± +~. ¿£Ø& Ô Î<Å£ \T, |ÚDÔáÔà ţL& q ¿±sÁ« \+Ôà u²³T uó²¯>± \_ó+#û eÖqe eqsÁT\T Å£L& \uó«eTeÚÔáTH sTT. $ jîÖ>·< sÁT\ d+K«ýË l sÁ+ÔásÁ+ |sÁT>·T<\ +~. B e\¢ & eÖ+& Å£ L & |< Ý mÔá T ï q e#û Ì ne¿±Xæ\T ¿£ |¾dTïH sTT. <ûXø+ýË mq¯¨ & eÖ+& u²>± |sÁT>·TÔÃ+~. Ôá>·T¯ÜýË mq¯¨ d|¢sTT #ûjáT& ¿ì yîTT<{ì qT+N |<¸¿£+ d¾<Æ+>±Hû +~.

2030 d+eÔáàs ¿ì >±qT <ûXø+ yîTTÔáï+ MT< ]|Õ +>´ kÍeTsÁ«+ 334 m+m+{¡|Ó@ #ûjáÖ\Hû \¿£«+ +~. dÇ#áÌÛyîT®q +<óq+ sÁÖ|+>± >±«dt $ jîÖÐ+#á&+ýË mq¯¨ $T¿ùà¿ì #î+~q ç|dTïÔá+ q ¹s³T 6.5 XæÔá+ qT+º |+º 15 XæÔá+>± #ûjáT& ¿ì yûTeTT d¾<Æ+>± H eTT. {¡eýñ |ç{ËfÉ¿ù +³sÁ ýÙ ¿±qÎÛÂsHàýË ç|<ó qeT+çÜ q¹s+ç< yîÖB mq¯¨ $ÈH çd¼¿£ÌsY mý² +& ýË dÎw¼+>± #îbÍÎsÁT. +<TýË H \T>·T s jáT¿£ ÔáÔ Ç\T $T& H sTT`mq¯¨ m¿àdt, mq¯¨ dÅ£L«]{¡, mq¯¨ m|¾w¾jáTúà, mq¯¨ d d¼sTTq_*{¡. ~ mq¯¨ sÁ+>·+Ôà u²³T kÍeÖq« ç|È\¿ì Å£L& ¿£ ~Xæ ¹sÝXøq+ #ûdTï+~. eTTK«+>± #áeTTsÁT, >±«dt sÁ+>±\T mq¯¨Ôà ÔáeTÅ£ >·\ çbÍ<¸eÖ«\ |Õ |Úqs ý˺+#áT¿Ãe\d¾q deTjáT+, sÁDúÜ sÁsTT+#áT¿£Ãe& ¿ì ÔáÐq ç |sÁD \_ódTï+~. uó²sÁÔá ç|uóTÔáÇ+ sÁy D²ýË |jîÖÐ+#û +<óq+ýË Je +<óq+ n+fñ jîÖ |P«jáTýÙ $T¿ìà+>´¿ì mÅ£ Øe çbÍ<ó q«Ôá kþï+~. B e\¢ #áeTTsÁT, >±«dt d¿±¼sY |Õ mý²+{ì ç|uó²e+ |&TÔáT+~? ýË ¿±sÁÒH mq¯¨jûT ]¿£ e«ed¿ì uó$w«ÔáTï. mq¯¨ çbõ|wHýË yûTeTT yîTT<fñ dÇ#áÌÛyîT®q, |s «esÁD V¾²Ôá¿£sÁyîT®q +<óq+ |jîÖÐ+# \ ç|ÜbÍ~dÖï e# ÌeTT. jîÖeÖdt çbÍ#áTsÁ«+ e\¢ uó²sÁÔYýË jîÖ|P«jáTýÙ ne¿±Xæ\T @sÁÎ& ¦sTT. uó²sÁÔá ç|uóTÔ Ç ¿ì d+ +~ó+ºq jîÖfÉ¿± \J $uó²>·+ Je +<óq sÁ+>·+ýË ¿¡\¿£yîT®q |]XË<óH ¿±sÁ«ç¿£eT u²<ó«Ôá* +& jáTH sTTýÙ¹¿ n|ÎÐ+º+~. dsÁÇçXâw÷yîT®q jîÖmq¯¨ kå¿£sÁ«+ ¿Ãd+ |¯< u²<ýË +& jáTH sTTýÙ ¹¿ sY n+& & çbÍ+>·D+ýË yûsÁT>± &;{¡`×zdÓ d+³sY +~. n+<TýË d¿£+& Ê <¸sY¦ Èq¹swqH¿ì #î+~q #áeTTsÁT ¿£+ |ú>± yûTeTT #áeTTsÁT |]XË<ó q, |Õ|týÉÕH , eÖÂsØ{ì+>´ HçbÍçd¼¿£ÌsY n_óe ~ÆýË eTTK«yîT®q |³T¼ &T\ ¿Ãd+ ç|D²[¿£* d¾<Æ+ #ûdTïH +. ý² #ûjáT&+ e\¢ ç|Ü jûT{² 110 $T*jáTH yîTç{ì¿ù ³qT \ (m+m+{¡|Ó@) ÔáÎÔáTï* ÔájáÖsÁT #ûd¾, < sÁy D², eÖÂsØ{ì+>´ #ûd¾ |sÁT>·TÔáTq ]¿£ e«ed neds * HîsÁyû¹sÌ+<TÅ£

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

_. nXË¿ù, #óîÕÂs H, +& jáTH sTTýÙ ç|jáTÔ \T çbÍsÁ+_ó+#áe#áTÌ. +<TÅ£ eTq+ |ð&Tq 11 ] |Õq¯\Ö ¿±¿£ Xø BÆ¿£sÁD kÍeTs « eT]+Ôá>± n_óe ~Æ #ûjáTe#áTÌ. {¡e\ +& jáTH sTTýÙ, Â>sTTýÙ\ eT<ó« s uËjûT <ó çeÖ mýÙmHJ fÉ] qýÙýË ¿ìÇ{¡ kͼ¿ù n+Xø+ |Õ m+zjáTÖ |Õ d +Ôá ¿ ±\T È]>±sTT. MTsÁ T < >· T ]+º ¿=+#î + $e]+#á>·\s ? +& jáTH sTTýÙ, Â>sTTýÙ ( +& jáÖ) *$TfÉ& 5 m+m+{¡|Ó@ mýÙmHJ fÉ] qýÙýË ¿ìÇ{¡ d+bÍ~+#á&+ ¿Ãd+ yîTdsYà/n& ú |ç{Ë*jáT+Ôà m+zjáTÖ|Õ d+Ô῱\T #ûd¾+~. <ó çeÖ mýÙmHJ fÉ] qýÙ uó²sÁÔYýË ÔáÖsÁTÎ uó²>·+ýË d+uó²$Ôá ¿=qT>Ã\T< sÁ¢ ¿Ãd+ ¿£ mq¯¨ ¹>{Ùyû ¿±uËÔÃ+~. < < Çs çbÍ¿£ Ü¿£ >±«dt jáTeT <ÆyîT®q ¯ÜýË dsÁ|s #ûjáT&+ kÍ<ó «|&TÔáT+~. dV²È >±«dt dÇ#áÌÛyîT®q, nsÁ kÍ<ó «yîT®q ç|Ô «eÖ jáT +<óq+. < ýË ¿£sÁÒq XæÔá+ u²>± ÔáÅ£ Øe>± +³T+~. ~ çbÍ+Ôá+ýË ] ¿£ n_óe ~Æ |+bõ+~+#û+<TÅ£ dV²¿±]>± +³T+~. m+<T¿£+fñ B e\¢ n¿£Ø& ¿=Ôáï bÍ]çXæ$T¿£ jáTÖ ³¢qT kÍ|¾+#á& + Å£L& ÈsÁT>·TÔáT+~. ný²¹> ç|dTïÔá+ q |]çXøeT\¿ì Å£L& #áe¿£>±, dÇ#áÌÛyîT®q ç|Ô «eÖ jáT +<óq+ \_ódTï+~. +& jáTH sTTýÙ uó$w«ÔáTïýË n_óe ~Æ ~Xø>± mý²+{ì d+¿£ý²Î* #ûjáT& ¿ì d¾<Æ+>± +~? eÖ \¿±« deTç>·+>± |]|Úw¼+ #ûjáT& ¿ì |]XË<óq, eÖÂsØ{ì+>´¿ì #î+~q $uó²>±\ú nç>·bÍçÔá bþw¾+# *. $<ó+>± deTç>· \¿±«* kÍ~ó+#û ~Xø>± eÖ~ ¿£ |<Ý ¿£+ |ú>± \<=Å£ Ø¿Ãy *. ný²¹> uó²sÁÔY dVä $<ûXæýË¢ eÖ #áeTTsÁT, >±«dt nHûÇwD, Ô Î<q çbÍCÉ¿ù¼\qT mÅ£ Øe #ûjáÖ\Hû ýË#áq Å£L& eÖ uó$w«ÔáTï ç|D²[¿£ýË¢ uó²>·+. +& jáTH sTTýÙ yîTT<³ qT+N |ç{Ë¿$T¿£ýÙà dÂ> +{ÙýË Âs+&e nÜ |<Ý ¿£+ |ú. sÁ+>·+ýË ý²uó²* ]¨+#á& ¿ì >·\ $dï ÔáyîT®q ne¿±Xæ\|Õ B ¿ì # ý² d¿ìï +~. yûTeTT dV²È >±«dt $\Te #îsTTHýË Å£L& $dï ÔáyîT®q kÍsTTýË eÖ ¿ì qyîÖ<T #ûdTÅ£ +{²eTT. +& jáTH sTTýÙ ¿£ u²<ó«Ô jáTTÔáyîT®q çbõ |wqýÙ jáTÖ {Ù. +& jáTH sTTýÙ uó²sÁÔá ç|uóTÔ Ç ¿ì #î+~q n #ásÁ«ýË¢qÖ çÔûÎsÁ¿£ bÍçÔáqT bþw¾+# \ uó²$kþï+~. deÖÈ d+¹¿eT+ È]¹>ý² #áÖ&& ¿ì uó²sÁÔY ]¿£+>± ýË |Ôá+ #ûjáT& ¿¡ #ásÁ« m+Ôà ÔÃ&T |&TÔáT+~. www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

+³sÁÖÇ«

39

ÂsÕÔáT\Å£ n& ÇHà fÉ¿ì ¿ù` V²¹swt |fñýÙ s çw¼+ýË e«ekÍjáT |]¿£s \ s D+ uó²¯ kÍsTTýË >·TÈs ÔY ÈsÁ T >· T ÔÃ+~. nHû ¿ £ ¿£ + |ú\T eT+º e«ekÍjá T

|]¿£s \qT ÂsÕÔáT\ ¿Ãd+ ÔájáÖsÁT #ûdTïH sTT. M{ìýË |fñýÙ ç>à +&çdÓ¼dt ¿£{ì. ¿£+ |ú &îÕÂs¿£¼sY V²¹swt |fñýÙ ¿£ w¾ C²>·sÁDY {¡ y TÔà eÖ{²¢ & TÔá Ö , yû T eTT 2006ýË ¿£ + |ú yîTT<\T|{¼& ¿ì m+Ôà ¿£ w¾ #ûXæeTT. yîTT<{Ë¢ eÖÅ£ mHà deTd«\T m<TsÁjáÖ«sTT. ¿±ú yîT*¢yîT*¢>± n+Ô dC²eÚ>± kÍÐ+~. H Å£ dy Þø ¢ sÁ+ÔásÁ+ m<TsÁeÚÔáÖHû H sTT. ¿±ú HûqT y {ì <óîÕsÁ«+>± m<Ts=ØH qT. yûTeTT ç|<ó q+>± ]e]à TýÙ bå¢ ÔájáÖsÁT #ûdTïH eTT. M{ì¿ì & TýÙ d¾*+&sY ç|jîÖÐ+º <óT ¿£ fÉ¿ì ¿ùÔà ÔájáÖsÁT #ûXæeTT. M{ìýË eTTK«+>± ]e]à TýÙ bå¢, ]e]à TýÙ m+._.bå¢, dÓ& ¿£yT ç& \¢sY eTTK«yîT®q$. yûTeTT ÔáÎÔáTï\ +{ìú l $TjáÖ çu²+& |]³ neTT ÔáTH eTT. yûTeTT ÔájáÖsÁT #û d ÔáÎÔáTï\T uó²sÁÔáç|uó TÔáÇ+ < Çs ç|eÖD¡¿£]+| & ¦sTT. ç|uóTÔáÇ+ < Çs Å£L& eÖ ÔáÎÔáTï\T çbþÔáàV¾²+#á & ¦sTT. yûTeTT ç|Ü @& B 3600 ¿ì |Õ>± ]e]à TýÙ VÕ²sÃ\qT ÔájáÖsÁT #ûdTïH eTT. M{ìýË 15 XæÔá+ m¿ùàbþsY¼ #ûjáT &TÔáTH sTT. |Õ>± <ûXø+ýË nÔá«~ó¿£ çbÍ+Ô ýË¢ yûTeTT | #ûdTïH eTT.

ÂsÕÔáT\T sÁ+ÔásÁ+ eT+º H D«yîT®q ÔáÎÔáTï* ¿=qT>Ã\T #ûkÍïsÁT. n+<T¹¿ yûTeTT ÂsÕÔáT\Å£ ¿±e\d¾q $XøÇdújáTyîT®q ÔáÎÔáTï* ÔájáÖsÁT #ûd¾ dTïH eTT. \+>± < &ó+>± mÅ£ Øe ¿±\+ | #û d ÔáÎÔáTï* dTïH eTT. y ]¿ì nÔá«~ó¿£ H D«yîT®q ÔáÎÔáTï* n+~+#á&yûT eÖ \¿£«+. çeÖH U²H dÓ jáTsY bÍçܹ¿jáTT\T, ¿£ w¾ C²>·sÁDY, qÖ« &ó ©¢ yîTT`9582957538 yîTsTTýÙ`imran@krishijagran.com

25 @Þø ¢ |P]ï #ûdTÅ£ q d+<sÁÒÛ+>± ` 25 d+eÔáàs \T 25 \¿£\ duó«Ô Ç\ |<¸¿£+

¿£ w¾ C²>·sÁDY

Å£ ³T+ eTTýË duóT«\T>± #ûsÁ& ¿ì dTesÁ ne¿±XøeTT uó²sÁÔá <ûXø+ýË ÂsÕÔáT\ y Dì »¿£ w¾ C²>·sÁDYµ eÖd |çÜ¿£ 25 d+eÔáàs \T |P]ï #ûdTÅ£ +³Tq d+<sÁÒÛ+>± bÍsÄÁÅ£ \ ¿Ãd+ dTesÁ ne¿±XøeTT ¿£*Îkþï+~. ¿= dsÁÞøyîT®q ç|Xø \Å£ deÖ<ó H \T eÇ+& . ¿£ w¾ C²sÁ>·DY Å£ ³T+ +ýË duóT«\T>± #ûsÁ+& . ne¿±Xæ ¿ì d+ +~+ºq $es \qT Ôî\TdTÅ£ +< +`

@ jáÖ|t < Çs +{Ë¢ qT+#û ç{²¿£¼sY ¿=qT>ÃÞø ¢, neT ¿±\T ÈsÁ|e#áTÌ? ç{ì+>Ã

Uñr>±&

bþØ ¿ìkÍH

¿ìkÍH

@$T #á<y *` ç>±MTD Å£ ³T+ |çÜ¿£ ¿£ w¾ C²>·sÁDYýË e«ekÍjáT deÖ# sÁ+, ¿£+ |ú deÖ# sÁ+, ¿=Ôáï sÁ¿£+ $ÔáïH \ $es \T, $$<ó sÁ¿±\ ç¿ì$Td+Vä¿£sÁ eT+<T\T, |+³\ deTç>· deÖ# sÁ+, ¿=Ôáï fÉ¿± \J, Ôûq{¡>·\ |+|¿£eTT, |Xø eÚ\ |+|¿£eTT, y «bÍsÁ $es \T, +³sÁÖÇ«\T, ÔáïeT ÂsÕÔáT\T eT]jáTT e«ekÍjáT+ýË eTV¾²Þø\T kÍ~ó+ºq $ÈjáT>±<ó\T, sÃ>·«+, ¿=Ôáï ÔáÎÔáTï\T, d¾ eÖ deÖ# sÁ+, s È¿¡jáT+, e+³`y sÁTÎ Ôá~ÔásÁ ¿=Ôáï $wjáÖ\qT bÍsÄÁÅ£ \ ¿Ãd+ bõ+<T|s ÌeTT. mý² #ûs *` |çÜ¿£ýË ç|Ü Hîý² |Õq |s=Øq n+Xæ\ |Õ ¿£ ç|Xø qT ç|#áT]+#á&+ ÈsÁT>·TÔáT+~. deÖ<ó q+ n<û d+º¿£ýË +³T+~. < yîÜ¿ì eÖÅ£ mdtm+mdt #ûjáÖ*. Ô=* 100 d]jî®Tq deÖ<ó H \qT |+|¾q bÍsÄÁÅ£ \Å£ ¿£ d+eÔáàsÁ+ bͳT duó«ÔáÇeTT, Ôás ÇÜ 100`200 eT+~ bÍsÄÁÅ£ \Å£ 6 Hî\\T, 3 Hî\\ bͳT ºÔá duó«ÔáÇeTT eÇ&+ ÈsÁT>·TÔáT+~. ný²¹> 10yû\ eT+~ bÍsÄÁÅ£ \Å£ ¿£ Hî\ |çÜ¿£qT ºÔá+>± eÇ&+ ÈsÁT>·TÔáT+~. +¿± \d«+ #ûjáTÅ£ +& bþqT rdTÅ£ dsÁÞøyîT®q ç|Xø Å£ deÖ<ó H yîÜ¿ì |+|¾ ¿£ w¾ C²>·sÁDY Å£ ³T+ +ýË duóT«\T>± #û]bþ+& .

¿£ w¾ C²>·sÁDYÔÃ nqT +<ó+ @sÁÎsÁTÌ¿Ã& ¿ì eT]jáTT duóT«\T>± #ûsÁ& ¿ì d+ç|~+#á+& ` n TÝdt deT< 9891889588, ç|Xæ+ÔY XøsÁ 9891263263

22 Years. 12 Languages. 22 States. 23 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

+³sÁÖÇ«

40

bÍ¢+{Ù jîÖ{ì¿ùà ÂsÕÔ +>± ¹¿ n+¿ìÔá+ : <óq+ÈjYT m& Uñ

<û

Xø+ýË VäsÁ ÔáÎÔáTï\Å£ |sÁT>·TÔáTq & eÖ+&¿ì Ôá>·Z³T¼>· n~ó¿£ ÔáÎÜï neds * HîsÁyûsÁÌ&+ ÂsÕÔáT\¹¿ kÍ<ó«+.

VäsÁ |< s \ nedsÁ+ Ôá«+ |sÁT>·TÔáÖHû +³T+~. B ¿ì Ôá>·Z³T¼ |+³ ~>·T & ýË |sÁT>·T<\ +fñ neds * HîsÁyûsÁÌe#áTÌ. |+³ ~>·T & n~ó¿£+>± bõ+<& ¿ì ÂsÕÔáT H D«yîT®q ¿£ w¾ ÔáÎÔáTï* |jîÖÐ+#á& ¿ì ÔáÇsÁ|&TÔáTH &T. M{ìýË Je sÁkÍjáTH \ bÍçÔá # ý² ¿¡\¿£yîT®q~. ÂsÕÔ +>·+ |jîÖÐ+#û Je ÔáÎÔáTï\T sÁ+ÔásÁ+ |sÁT>·TÔáTH sTT. ÂsÕÔ +>± ¿ì >·\ neds nsÁ+ #ûdTÅ£ bÍ¢+{Ù jîÖ{ì¿ùà yîTT<\T |³¼ & +~. ¿£+ |ú dÓ z <óq+ÈjYT m& Uñ ¿£ w¾ C²>·sÁDY {¡yTÔà eÖ{²¢&TÔáÖ ¿£+ |ú ¿±sÁ«¿£ý²bÍ\T, ÔáeT nqTuóy \qT |+#áTÅ£ H sÁT. u²+>±¢<ûXÙ, ³¯Ø, s H e+{ì <ûXæýÅ£ yûTeTT eÖ ÔáÎÔáTï* bÍ¢+{Ù jîÖ{ì¿ùà >·T]+º $e]kÍïs ? bÍ¢+{Ù jîÖ{ì¿ùà jîÖfÉ¿± \J sÁ+>·+ýË | #ûdTïq z m¿ùàbþsY¼ #ûdTïH eTT. nç>·>±$T ¿£+ |ú C²jYTfÉ¿ùà ¿£ w¾ $uó²>·+. yûTeTT eTTK«+>± ¿£+ |ú eTTK« ÔáÎÔáTï\ >·T]+º #î|Î+& ? jîÖfÉ¿± \J sÁ+>·+ýË | #ûd TïH eTT. bÍ¢+{Ù jîÖ{ì¿ùà ¿£+ |ú e«ekÍjáÖ ¿ì d+ +~ó+º Je ¿£ w¾ ÔáÎÔáTï* yîTT<\T |³¼& ¿ì ¿±sÁD+ ÂsÕÔ +>± ¿ì de\T n+~+# \Hû eÖ ÂsÕÔáT\Å£ n+~kþï+~. eÖ e<Ý jîÖ¿£+ç{ËýÙ¿ì d+ +~ó+ºq \¿£«+. ¿£+ |ú |P]ï>± ÂsÕÔ +>± ¹¿ n+¿ìÔáyîT® | #ûdTï+~. ÂsÕÔáT\ sÁT_ç{ËýÙ, ÂsÕC˹¿sY, jîÖqÖ«ç{ìwH¿ì d+ +~ó+º 翱|tyûT{Ù, |ÓµÂsÕCÙ, neds * #áÖdTÅ£ +³Ö ¿£+ |ú ÔáïeT H D«Ôá >·\ e«ekÍjáT peTç>Ã, m¿ùàbþ¢sÁsY, eTÖMµ¹¿ ÔáÎÔáTï\T eTTK«yîT®q$. eT{ì¼ ÔáÎÔáTï* n+~dTï+~. sÃ>· « e+Ôá + >± +&&+ ¿Ãd+ eÖ e<Ý yî ý Ë¿ù à e+{ì ç|uó²yÃÔ Î<¿£yîT®q ÔáÎÔáTï\T H sTT. ÔáÎÔáTï\ < Çs ÂsÕÔáT\Å£ bÍ¢+{Ù jîÖ{ì¿ùà @ sÁ+>·+ýË | #ûkþï+~? eT+º ~>·T &T\T kÍ~ódTïH sÁT. ÔáÎÔáTï\qT ç& |t ]¹>wH, yûTeTT yîT®ç¿Ã_jáTýÙ <ó ]Ôá dd« sÁ¿£D eÖ]Î&T\|Õ | ;CË|# sÁ + , ç&î + º+>´ \ < Çs |jî Ö Ð+#á e#áTÌ. ÔáÎÔáTï\qT #ûdTïH eTT. +<TýË dd« sÁ¿£D, jîÖ bþw¿±\T, eT Üï¿£ dÇdÔá e+{ì \¿£&îÕq e«ekÍjáT |<ÆÔáT\Å£ ¿±e\d¾q ÔáÎÔáTï* ÔájáÖsÁT ¿¡³H Xø¿£, sÁkÍjáTq, ¿£ w¾ sÁkÍjáTH \Ôà ţL& |jîÖÐ+#á&+ #ûkÍïeTT. yûTeTT uó²sÁÔá<ûXø+ýË ç|dTïÔá+ >·TÈs ÔY, eTVäs h, eT<ó« ÈsÁT>·TÔÃ+~. ç|<ûXÙ, #óárïdt>·&ó s çbͼýË¢ $ÈjáTe+Ôá+>± | #ûXæeTT. 2015`16 ÂsÕÔáTýË¢ m+Ôá XæÔ ¿ì MT ÔáÎÔáTï\ |Õ d+Ôá |¾ï +~? eÖÅ£ # ý² ¿£*kõºÌ+~. d+eÔáàsÁ+ yûTeTT mHà ¿=Ôáï s çcͼýÅ£ eÖ ÔáÎÔáTï\ +{ì |{²¢ ÂsÕÔáT\Å£ d+|PsÁyîT®q d+Ôá |¾ï eÖ ÔáÎÔáTï* $dï]+# eTT. n+Ôû ¿±¿£ |¾* |ÕÎHà, $jáTÔ +, +~. ÔáÎÔáTï\ < Çs ÂsÕÔáT\T 10 qT+º 12 XæÔá+ esÁÅ£ n~ó¿£

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

+³sÁÖÇ«

41

|+³ ~>·T &T* kÍ~ódTïH sÁT. 75 qT+º 80 XæÔá+ ÂsÕÔáT\T |+³\ |Õ N&|Ó&\ jáT+çÔáD kÍ~ódTïH sÁT. uó²sÁrjáT eÖÂsØ{ÙýË bÍ¢+{Ù jîÖ{ì¿ùà bõ wH @$T{ì? bÍ¢+{Ù jîÖ{ì¿ùà uó²sÁrjáT e«ekÍjáT eÖÂsØ{ÙýË yû>·+>± \<=Å£ ØÅ£ +³Tq ¿£+ |ú. ~ ÂsÕÔáT\ çXâjáTdTà ¿ÃdyûT n+¿ìÔáyîT®q ¿£+ |ú. yûTeTT uó²sÁrjáT e«ekÍjáT eÖÂsØ{ÙÔà u²³T n+Ôás ¨rjáT eÖÂsØ{ÙýË Å£L& \+>± \ç<=Å£ ØÅ£ +³TH eTT. mý²+{ì ÔáÎÔáTï\T ÔájáÖsÁT #ûjáTuËÔáTH sÁT? yûTeTT mHà ÔáÎÔáTï* ÔájáÖsÁT#ûjáT& ¿ì d¾<Æ+>± H eTT. y {ì yûTeTT ÔáÇsÁýËHû uó²sÁrjáT eÖÂsØ{ÙýË ý²+#Y #ûkÍïeTT. |Õ|týÉÕHýË jîÖbÍ©eTsY |ÓJ@ (bÍ© >·Ö¢yûT{Ù jáÖd¾&), HîeÖ{Ë& ¿£+ç{ËýÙ¿ì jîÖý² ¿£ýÙ m¹¿àÌ+ H sTT. M{ìÔà u²³T yûTeTT ¿= sÁ¿±\ jáTÖ ¿ù ÔáÎÔáTï* Å£L& eÖ bþsÁT¼bþ*jîÖýË #ûsÁTÌÅ£ +³TH eTT. ÔáÎÔáTï* ÂsÕÔáT\ neds * < w¾¼ýË +#áTÅ£ yûTeTT ÔáÇsÁýËHû ý²+#Y #ûkÍïeTT. ÂsÕÔáT* MTsÁT mý² #ûsÁTÅ£ +³TH sÁT? ÂsÕÔáT* #ûsÁT¿Ãe& ¿ì eÖ {¡yT\T ç¿ì+~ kÍsTT qT+N | #ûdTïH sTT. \¿£«+ $TÔáï+ yûTeTT ÂsÕÔáT\Å£ M& jîÖ |¾ýÙ \T, & jîÖ`$EeýÙà, ¿±sÁ«Xæ\\T, ÂsÕÔáT >Ãw§÷\T, kþwýÙ MT& jáÖ < Çs deÖ# s Ê+~dTïH eTT. y ]¿ì ÔáÎÔáTï\ >·T]+ºq $XâcÍ\T Å£L& Ôî*jáTCñdTïH eTT. {¡eýñ yûTeTT ¿£ jáÖ|t Å£L& yîTT<\T |{²¼eTT. B < Çs ÂsÕÔáT\T |+³\ $wjáT+>± dÂsÕq

deÖ# s d¿£]+#á>·\T>·TÔ sÁT. n+Ôû ¿±¿£, yûTeTT ¥¿£D bõ+~q bÍsÁ sY d¯Çdt |Ód sYà (m|tmdtz) ¿ì #î+~q ¿£ {¡y T ÔájáÖsÁT#ûXæeTT. MsÁT ÂsÕÔáT\¿ì d+|PsÁ deÖ# s n+~kÍïsÁT. yûTeTT kÍ sY¼bþH < Çs ÂsÕÔáT\Å£ deÖ# sÁ+ n+~kÍïsÁT. |]XË<óq, $¿±d ¹¿+ç< \ >·T]+º ¿=+#î+ #î|Î+&? |]XË<ó q, $¿±d ¹¿+ç< \ $wjáT+ýË yûTeTT # ý² nç|eTÔáï+>± H +. eÖ |]XË<óH ¹¿+ç< \¿ì uó²sÁÔá ç|uóTÔáÇ >·T]ï+|Ú +~. B ¿ì jîÖfÉ¿± \J & bÍsY¼yîT+{Ù < Çs |]XË<óq #û dy ]¿ì |+& +>´ eÇ &TÔáT+~. eT+º ÔáÎÔáTï* n_óe ~Æ #ûjáT& ¿ì ~ m+Ôà |¿£]dTï+~. eÖÅ£ ×mdtz 9000, 22000 Jm+|Ó d]¼ |Õ #ûd¾q Âs+&T fÉd¾¼+>´ ý²«uÙà H sTT. $ uó²sÁÔá ç|uóTÔáÇ dÕ+{ìdT¼\T, bÍ]çXæ$T¿£ |]XË<óH $uó²>·+ < Çs >·T]ï+|Ú bõ+< sTT. n+Ôû ¿±¿£ eÖÅ£ mHà çbÍCÉ¿ù¼ çbõ&¿ù¼ &îe\|tyîT+{Ù ]d]ÌýË uó²>·+>± uó²sÁrjáT ¿£ w¾ |]XË<óH d+dýË¢ mHà |]XË<óq\T q&TdTïH sTT. M{ìýË eTTK«+>± uó²sÁrjáT ç< ¿£ |]XË<óH d+d, |PDñ, &îÕÂs¿£¼¹s{Ù |t kþjáÖ;H ]d]Ì, +~s >±+Bó ¿£ w¾ $XøÇ$< «\jáT+, s jáT|PsYÔà u²³T +¿± mHà |]XË<óH ¹¿+ç< \T q&TdTïH sTT. çeÖH U²H dÓ jáTsY bÍçܹ¿jáTT\T, ¿£ w¾ C²>·sÁDY, qÖ« &ó ©¢ yîTT`9582957538 yîTsTTýÙ`imran@krishijagran.com

¿£ w¾ C²>·sÁDY

áTyîT®q j ¡ D ü Á ¿£s QeTÜ V

¿ìkÍH ¿±sÁT¦

¿£sÁüD¡j áTy VQeT îT®q Ü

¿£ w¾ C²>·sÁDY »¿ìkÍH ¿±sÁT¦µ < Çs bõ+<+& ¿£ \¿£ sÁÖbÍjáT\ ç|eÖ< ;eÖ eT]jáTT uó²¯ s sTTr\Ôà nHû¿£ VQeTÔáT\T MT ¿±sÁT¦ m+|¾¿£ #ûdT¿Ã+& Very Very Important Farmer Card

Important Kisan Card Important Farmer Card Very Important Kisan Card Very Important Farmer Card Very Very Important Kisan Card Very Very Important Farmer Card

(IKC) (IFC) (VIKC) (VIFC) (VVIKC) (VVIFC)

r

s sTT

yodjp ;sr vkgs

ÔáÇsÁ>± ekþï+~

NAME : ADD : : ID ISSUE :

1 \¿£ ç|eÖ< ;eÖ e«ekÍjáT ÔáÎÔáTï\ |Õ s sTTr e«ekÍjáT |¿£sÁD²\ |Õ s sTTr e«ekÍjáT $uó²>·+ýË ÔáïeT ÂsÕÔáT\ |sÁT¢, bþ{Ë\ @s γT 22 Years. 12 Languages.

22 States. 23 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

info@krishijagran.com, editor@krishijagran.com, advt@krishijagran.com, circulation@krishijagran.com

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

+³sÁÖÇ«

42

sÕÔáT\T n_óe ~Æ #î+< * : & . s VQýÙ MTsY#á+< ú

ÈH uó²¿ì ¿±e\d¾q Väs deTÅ£LsÁÌ& ¿ì bþwD # ý² nedsÁ+. m+<T¿£+fñ <ûXø ÈH uó² sÁ+ÔásÁ+ |sÁT>·TÔáÖHû uó²sÁ+~.Ôá<ûXø+ý²+{ì |]d¾ÔáTýË¢ |+³ ÔáÎÔáTï\qT n_óe ~Æ #ûd¾ ç|È\Å£ ¿£&T|Ú +& Väs n+~+# *. +<T ¿Ãd+ |+³\ d+sÁ¿£D Å£L& # ý² nedsÁ+. ÂsÕÔáT dÂsÕq yîÖÔ <TýË nedsÁyîT®q bþw¿£ |< s * $ jîÖÐ+#á&+ nedsÁ+. n+<TÅ£ ÂsÕÔáT n_óe ~Æ #î+<&+, #á<TeÚ¿Ãe&+ Å£L& nedsÁ+. C² ¿ì ÂsÕÔáT\ n_óe ~Æ ¿Ãd+ ç|uóTÔáÇeTÖ, eTÂsHà ç|Õyû{Ù ¿£+ |ú\Ö |<Ý mÔáTïq ç|jáTÔá + #ûdTïH sTT. ¿±ú $<óyîT®q ç|jáTÔ \ e\¢ @ kÍsTTýË ÂsÕÔáT\Å£ ý²uó+ #ûÅ£LsÁTÔáT+<q ~ eTTK«+>± >·eT +# *àq n+Xø+.

Hû|<¸«+ýË e«ekÍjáT sÁ+>·+ýË $dï Ôá kÍsTTýË | #ûdTïq VQÞøC²Ü ¿£+ |újûT @¯dt ç>à *$TfÉ&. ¿£+ |ú ÂsÕÔáT\qT n_óe ~Æ #ûjáT& ¿¡, ýË |Ôá+ #ûjáT& ¿¡ |<Ý mÔáTïq | #ûkþï+~. ¿£+ |ú | #û d |<ÆÔû $\¿£D+. @¯dt ç>à ÂsÕÔáT\ n_óe ~Æ¿ì q&T+ _Ð+º+~. M] $< «e+ÔáT* #ûjáT& ¿¡ ýË |Ôá+ #ûjáT& ¿¡ ç|jáTÜ kþï+~. ÂsÕÔáT d+¹¿eT+ ¿Ãd+ ¿£+ |ú @ @ ¿±sÁ«ç¿£eÖ\T #û|&TÔÃ+<à $wjáÖ\ MT< yûTHû +>´ &îÕÂs¿£¼sY & . u²ý² MTsY #á+< ú $esÁ+>± ¿£ w¾ C²>·sÁDY {¡yTÔà eÖ{²¢& sÁT. d+uó²wDýË ¿= eTTU²«+Xæ\T ¿£Ø& dTïH +` @¯dt ç>à *$TfÉ& >·T]+º #î|Î+& ? @¯dt ç>à yûTeTT & .{ì._. MTsY #á+< ú, u²ý² MTsY #á+< ú \T 1969 ýË yîT®ç¿Ã qÖ«ç{ìjáT+{Ù\T, +¿± ÔásÁ bþw¿£ ÔáÎÔáTï\ ÔájáÖ¯Ôà yîTT<\T|{²¼sÁT. ÂsÕÔáT\Å£ H D«yîT®q ÔáÎÔáTï© , bþw¿£ $\Te\T >·\ |< s © ÔájáÖsÁT #ûjáT&+ ¿£+ |ú \¿£«+. m+<T¿£+fñ eÖÂsØ{ÙýË mHà sÁ¿±\ ¿£©ï |< s \T neTT &eÚÔáTH sTT. ý²+{ì |]d¾ÜýË ÂsÕÔáT\¿ì @ ÔáÎÔáTï\T ÔáeT¿ì |jîÖ>·¿£sÁyîT®q$, @$ ¿±eÚ nHû $wjáT+ Ôî*jáT&+ ýñ<T. eÖ \¿£«+ ÂsÕÔáT\ n_óe <ûÆ nsTTH ç|uóTÔáÇ+, +¿± nHû¿£ ç |Õyû³T ¿£+ |ú\T \¿£ «+ÔÃHû mHà sÁ¿±\ #ásÁ«* #û|&TÔáTH sTT. nsTTÔû mesÁT m sÁ¿±\ ç|jáTÔ \T #ûd¾H ÂsÕÔáT\Å£ @ kÍsTTýË yûT\T ÈsÁT>·TÔÃ+< nHû~ #áÖ& *. e«ekÍjáTsÁ+>± ¿ì #î+~q eT©¼HûwqýÙ uó²sÁrjáT ¿£+ |úýË¢ ¿£

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

ç|eTTK ¿£+ |ú>± q @¯dt ç>à sÁ+>·+ýË $dï Ôá kÍsTTýË | #ûkþï+~. ¿£+ |ú ÂsÕÔáT\ $¿±kÍ ¿¡, y ] uýË |Ôá+ #ûjáT& ¿¡ |<Ý mÔáTïq | #ûkþï+~. +<TÅ£ eÖ e<Ý nÜ |<Ý çXâDìýË ÔáÎÔáTï\T H sTT. ¿£+ |ú ÔáÎÔáTïý |³¢ ÂsÕÔáT\¿ì n+Ôá ¿£sÁüD +&& ¿ì ¿±sÁD²\T @$T{ì?

HûqT yîTT<fñ #î|¾Îq³T¢>± @¯dt ç>à dd« sÁ¿£D ¿Ãd+ ¿£ w¾ ÔáÎÔáTï* ÔájáÖsÁT#û d nÜ |<Ý eT©¼HûwqýÙ ¿£+ |ú. eÖ e<Ý n$THà d¾&T¢, yîT®ç¿Ã qÖ«ç{ìjáT+³T¢ y ³sY kÍ\T« TýÙ mH.|¾.¿. sÁkÍjáTH \T, ç¿ì$Td+VäsÁ¿±\T, dd« sÁ¿£¿£ ÔáÎÔáTï\T, qÖ«ç{ìjáT+³¢ H D«ÔáÔà nHû¿£ ÔáÎÔáTï\T H sTT. ÔáÎÔáTïýË¢ eTTK«+>± m¯d¾ýÙ, ç|ÕeÖdýÙÎÛ, bþkþÎÛ¿Ã|t, @¯dt +&ÃyîT®¿Ã ¿±ýËÒsY, dýËÎÛHîÕ{Ù, nç>ÃH , bÍ¢+{ËyîT®d¾H, yîT®ç¿Ã|sY¼, |¯¼eÖ«¿ùà, www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

43

+³sÁÖÇ«

| ¯¼ e Ö«¿ù à ¿ì #î + ~q | ¯¼ e Ö«¿ù à mH eTTK« Ôá Î Ôá T ï \ T \uó«eTeÚÔ sTT. M{ì yûTeTT ÂsÕÔ +>± < w¾¼ýË +#áTÅ£ ÔájáÖsÁT #ûdTïH eTT. MT eÖÂsØ{ì+>´ Hî{ÙesYØ mý² +~? eÖÂsØ{ì+>´ Hî{ÙesYØ n+fñ yûTeTT C²rjáT, n+Ôás ¨rjáT kÍsTTýË¢ | #ûdTïH eTT. eÖÅ£ ç||+#áy «|ï+>± nHû¿£ <ûXæ\Ôà d+ +<ó \T H sTT. n+Ôû¿±¿£ uó²sÁÔá<ûXø+ýË q 27 s çcͼýË¢qÖ yûTeTT | #ûdTïH eTT. +<TýË 25 çu²+#Y |ÓdT\Ôà u²³T eÖÅ£ 6400 ¿ì |Õ>± ] d¼sY¦ &\sÁT¢, 86,000 ¿ì |Õ>± ]fÉ®\sÁT¢, eÖÂsØ{ì+>´ @CÉ+{Ùà H sÁT. MsÁ+<]Ôà ¿£*d¾ yû T eTT  s Õ Ô á T ¿ì ned sÁ y î T ® q kå¿£ s «\qT $d ï Ôá + >± n+~+#á>·\T>·TÔáTH eTT. eÖ &\sY Hî{ÙesYØ < Çs yûTeTT 1,99,000 ç>±eÖ\Å£ #ûsÁTe ¿±>·\T>·TÔáTH eTT. MTsÁT MT ÔáÎÔáTï\ H D«Ôá mý² sÁsTTkÍïsÁT? ÂsÕÔáT\T # ý² Ôî*yîÕqy Þø ¢. y sÁT @ ÔáÎÜï nsTTH ¿=HûeTT+<T < H D«Ôá mý² +<à Ôá|ο£ n&T>·TÔ sÁT. yûTeTT H D«Ôá $wjáT+ýË u¤Üï>± s J |&&+ ýñ< T. n+<T¹¿ |]XË<óq\|sÁ+>± yûTeTT eTTK«+>± < w¾¼ |&TÔáTH eTT. eÖ H`V² dt |]XË<óH ¹¿+ç<+ +~. +<TýË e Üï|sÁyîT®q e«ekÍjáT |ÚDT\ {¡yT | #ûkþï+~. eÖ Ô Î<¿£ jáTÖ ³T¢ eTT+uÉÕ, VÕ²<s u²<, \¿Ã , #óáçÔákÍýÙýË H sTT. ç|Ü bÍ¢+{Ù jáTÖ {ÙýËqÖ |]XË<óq, n_óe ~Æ ¹¿+ç< \T H sTT. M{ì Ô Î<¿£ kÍeTsÁ«+ jûT{² 28,200 ³qT \T. ¿£+ |ú mHà > sÁeç|<yîT®q |ÚsÁkÍØs \Ôà dH +| & +~.

ÂsÕÔáT\ ¿Ãd+ MTsÁT ç¿ì+~ kÍsTTýË mý²+{ì ¿±sÁ«ç¿£eÖ\T #û|&TÔáTH sÁT? ÂsÕÔáT* $< «e+ÔáT* #ûd¾, n_óe ~Æ #û d+<TÅ£ yûTeTT ç¿ì+~ kÍsTTýË | #ûdTïH eTT. n+<T ¿Ãd+ yûTeTT +< \T>± @sÁÎ& ÂsÕÔáT* ¿£\TdTÅ£ +³TH eTT, y ]¿ì <óT ¿£ |<ÆÔáTýË¢ d<«+ #ûjáT&+ >·T]+º Ôî*jáTCñdTïH eTT. yûTeTT ÂsÕÔáT >Ãw§÷\T, ¿±sÁ«Xæ\\T yîTT<ýÉÕqy {ì qT+º |Ó&u²«¿ù rdTÅ£ +³TH eTT. Ôás ÇÔá $Xâ¢w D #ûd¾ ¿£+ |ú |ÚDT\Å£L n~ó¿±sÁT\Å£L n+~kÍïeTT. ÂsÕÔáT deTT< jáÖ ýË |Ôá+ #û d+<TÅ£ MTsÁT mý²+{ì #ásÁ«\T #û|&TÔáTH sÁT? ÂsÕÔáT deTT< jáÖ ýË |Ôá+ #ûjáÖ\+fñ y ]¿ì eT+º ÔáÎÔáTï* y &û+<TÅ£ çbþÔáàV¾²+# *. ý² #û dï ÂsÕÔáT\T ]¿£+>± \|&Ô sÁT. m+<T¿£+fñ H D«yîT®q ÔáÎÔáTï* |jîÖÐ+#á&+ e\¢ ÂsÕÔáTkþ<sÁT\T |+³ ~>·T &T* u²>± bõ+<>·\T>·TÔ sÁT. yûTeTT ÂsÕÔáT\Å£ eT+º |+³ ~>·T &T* #ûÌ ÔáÎÔáTïýñ n+~dTïH eTT. n+Ôû ¿±Å£ +& yûTeTT ÂsÕÔáT\Å£ ne>±V²q ¿£*ÐdÖï y ] n_óe ~Æ #û d+<TÅ£ yûTeTT ç¿ì+~ kÍsTTýË | #ûdTïH eTT. çeÖH U²H dÓ jáTsY bÍçܹ¿jáTT\T, ¿£ w¾ C²>·sÁDY, qÖ« &ó ©¢ yîTT`9582957538 yîTsTTýÙ`imran@krishijagran.com

AADINATH

TM

I R R I G A T I O N S Y S T E M P V T. LT D .

_+<T d<«+ #ûjáÖ\+fñ ~H <¸ ÔáÎÔáTï\T m\¢|Ú&Ö MT yî+fñ

ú{ì bÍsÁT<\ ÔáÎÔáTï\ d+|PsÁ ¹s+ \uó«+

  

ç|Ü #áT¿£ØÔÃqÖ |ÚwØ\yîT®q |+³ ú{ì $ jîÖ>·+ýË 60% bõ<T|Ú ÔáïeT H D«Ôá Ê dsÃÇÔáØ w¼yîT®q ¿±sÁ«kÍeTsÁ«+

kÍ+¹¿Ü¿£ <ó ]Ôá, eT ¿£, < sÁT&ó«+

$繿Ôá\T : H`ýÉÕH Ê H`ýÉÕH (×mdt× Ê H H ×mdt×) _+<T d<« d¾d¼yT, u²ýÙ y ýÙÇ, çdÓØH |¾\¼sY, çd¾Î+¿£¢sYà Ê n sÁ¿±\ ç& |t ]¹>wH ÔáÎÔáTï\T

d+ç|~ +#á+ &\sÁT¢ & : V²ÃýÙ d Ê kͼ¿ ýsÁT¢, ìdT¼\T

~H <¸ ]¹>wH d¾d¼yTà ç |Õ. *.

KTwOÒ bÍ¢C², n_ójáT+Ô q>·sY, ¿£eÖsÄYy &û, H d¾¿ù`01 (eTVäs çw¼), uó²sÁÔY bþH : (0253)-6620959 yîTT. : +91-9130019854, 7588551195

`yîTsTTýÙ: sales@adinathirrigation.com adinathirrigationsystem@gmail.com yîuÙ dÕ{Ù: www.adinathirrigation.com

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

44

|Xø eÚ\ yûTÔá

È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ\ yûTÔá ý² +& * & . d+<ó « yîÖsYy ýÙ, nd¾ d¼+{Ù çbõ|dsY, yî³sÁ ¯ yîT& dH & bÍsY¼yîT+& ({¡MdÓdÓ) |Xø º¿ìÔáà Ê |Xø $v±ãq eTVä$< «\jYT, qy jáÖ, e\¢uóÙq>·sY, <jáT|PsY

,

|Xø bÍ\Å£ \T |Xø eÚ\ yûTÔá >·T]+º sÁ+ÔásÁ+ u²>± < w¾¼ |{²¼*. |Xø eÚ\T @ ¿±sÁD+>±HîÕH È TÒ |& Ôû »|Xø bÍ\Å£ \T |Xø eÚ\ yûTÔáýË eÖsÁTÎ rdTÅ£ s y *àq nedsÁ+ +³T+~. m+<T¿£+fñ ¿£ È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ Xø¯sÁ+ýË bþw¿£ ÔáÔ Ç\ #ájáÖ|#ájáT ç¿ìjáTýË¢ eÖsÁTÎ edTï+~. n+<T¹¿ È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ VäsÁ kÍsTTýË eÖsÁTÎ #ûdÖï ¿£ eT+º, bþw¿£ $\Te\T q Väs ÔájáÖsÁT#ûd¾ n+~+# *. n<û È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ¿ì d  s Õ q bþw ¿£ $\Te\Ôà ţ L & q båw¾¼¿±Väs n+~dTï+~.

,,

È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ¿ì n+~+#û yûTÔáýË ç¿ì+< #î|Î & q $<ó+>± eÖsÁTÎ #ûjáÖ*à +³T+~` 1. È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ\ yûTÔáýË ¿±sÃÒVÕ²ç&û³T¢, çbõ{¡qT¢, ç¿=eÚÇ\ yîÖÔ <TýË eÖsÁTÎ.

2. È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ\ yûTÔáýË Xø¿ìï #ûÌ yîÖÔ <TýË eÖsÁTÎ.

3. È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ\ yûTÔáýË K È \eD²\T, $³$Tq¢ yîÖÔ <TýË eÖsÁTÎ.

4. È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ\ yûTÔáýË Ôá+ÔáTeÚ\T, ç¿£eT BÆ¿£sÁD yîÖÔ <TýË eÖsÁTÎ.

1. È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ\ yûTÔáýË ¿±sÃÒVÕ²ç&û³T¢, çbõ{¡qT¢, ç¿=eÚÇ\ yîÖÔ <TýË eÖsÁTÎ È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ\ yûTÔáýË ¿±sÃÒVÕ²ç&û³T¢, çbõ{¡qT¢, ç¿=eÚÇ\qT |Xø eÚ¿ì kþ¿ìq È TÒ nqTd]+º $<ó+>± eÖsÁTÎ #ûjáÖ*` < .  |Xø eÚ¿ì Diabetes Mellitus kþ¿ìÔû, < ¿ì #ûÌ yûTÔáýË

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

ÔáÅ£ Øe ¿±sÃÒ VÕ²ç&û{Ùà >·\ yûTÔá y Ç*. n<û ¿£yûÞø |Xø eÚ¿ì È TÒ e dï, |Xø eÚ¿ì mÅ£ Øe ¿±sÃÒ VÕ²ç&û{Ùà >·\ yûTÔá y Ç*.

Addisons disease, Various liver disease

 |Xø eÚ¿ì Cirrhosis of liver, Peptic ulcer >±ú kþ¿ìÔû,

< ¿ì #ûÌ yûTÔáýË çbõ{¡HàÔà ţL& q yûTÔá |{²¼*. n<û ¿£yûÞø |Xø eÚ¿ì Hepatic coma, acute uremia È TÒ e dï, |Xø eÚ¿ì ÔáÅ£ Øe çbõ{¡HàÔà ţL& q yûTÔá |{²¼*.  |Xø eÚ¿ì Severe under nutrition d¾Ü +fñ, < ¿ì #ûÌ

yûTÔáýË mÅ£ Øe ç¿=eÚÇ\T +& *. n<û ¿£yûÞø |Xø eÚ¿ì Liver È TÒ e dï, |Xø eÚ¿ì ÔáÅ£ Øe ç¿=eÚÇ\Ôà ţL& q yûTÔá |{²¼*. disease

2. È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ\ yûTÔáýË Xø¿ìï #ûÌ yîÖÔ <TýË eÖsÁTÎ` È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ\ yûTÔáýË n~ó¿£ Xø¿ìï #ûÌ yûTÔá n+~+# *.

3. È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ\ yûTÔáýË K È \eD²\T, $³$Tq¢ yîÖÔ <TýË eÖsÁTÎ.

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

45

|Xø eÚ\ yûTÔá È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ\ Xø¯sÁ+ýË @<Ã ¿£ $³$TH >±ú, K È \eD²\T >±ú ýË|¾+#á&+ e\¢ $<óyîT®q È TÒ #ûdTï+~. ¿± {ì¼ È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ\¿ì #ûÌ yûTÔáýË $³$TH ýËbÍ\T, K È \eD²\ ýËbÍ\T y ]+#û bþw¿±\T +&ûý² #áÖdT¿Ãy *.  |Xø eÚ¿ì Rickets, Osteomalacia >±ú kþ¿ìÔû, < ¿ì

#ûÌ yûTÔáýË ¿±*üjáT+ yîÖÔ <T mÅ£ Øe +& *.  |Xø eÚ¿ì Renal Calculi >±ú e dï,

|Xø eÚ¿ì #ûÌ yûTÔáýË ¿±*üjáT+, bÍ dÎÛ{Ù, Âs+& +{ì yîÖÔ <Tú ÔáÐZ+# *.

 |Xø eÚ¿ì Cardiac failure, Hypertension >±ú e dï,

< ¿ì #ûÌ yûTÔáýË ÔáÅ£ Øe kþ& jáT+ q yûTÔá n+~+# *.

4. È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ\ yûTÔáýË Ôá+ÔáTeÚ\T, ç¿£eT BÆ¿£sÁD yîÖÔ <TýË eÖsÁTÎ  È TÒ #ûd¾q |Xø eÚ\ yûTÔáýË Ôá+ÔáTeÚ\T, ç¿£eT BÆ¿£sÁD

yîÖÔ <T # ý² ç|eTTKyîT®q~.  |Xø eÚ¿ì mÅ£ ØekÍsÁT¢ eT\ <Æ¿£+ deTd« +³Ö q ³¢sTTÔû,

|Ó#áT|< s \ (Fibers) yîÖÔ <T |+# *. ¿±ú |Xø eÚ¿ì Peptic ulcer, Ulcerative colitis, diarrhoea, dysentery yîTT<ýÉÕq deTd«\T +fñ, |Xø eÚ yûTÔáýË |Ó#áT|< s \ yîÖÔ <T ÔáÐZ+# *. 

$<ó+>± |Xø eÚ¿ì kþ¹¿ mHÃ È TÒ* ÔáÐZ+#û bþw¿£ |< s * ç<e sÁÖ|+ýË n+~+# *. B ¿Ãd+ dTç¿ÃE, >·Ö¢¿ÃE, ç¿=eÚÇ\T yîTT<ýÉÕq ¿£]¹> ¿±sÃÒ VÕ²ç&û³¢qT |jîÖÐ+#áe#áTÌ.

eÖ ç|Xø \T ` MT deÖ<ó H \T nHû¿£ VQeTÔáT\T bõ+<û ne¿±Xø+ kõeÖú dÓ&à ç|Xø \T

ÈqsÁýÙ H ýÉ& ¨ eT]jáTT ¿£ w¾ C²>·sÁDYýË n+Xæ\ |Õ ç|Xø 1. uó²sÁÔá<ûXø+ýË eTU²H e«ekÍjáT+ m¿£Ø& +~? ;VäsY uÉ+>±ýÙ eT<ó« ç|<ûXÙ & cÍ 2. uó²sÁÔá<ûXø+ýË yîTT<{>± d+ç~jáT e«ekÍjáT+ #ûd¾q s çw¼+ @~? nkþ+ d¾¿ìØ+ eT<ó« ç|<ûXÙ ¹¿sÁÞø 3. #îsÁTÅ£ Ô Î<qýË n {ì ¿£+fñ |<Ý s çw¼+ @~? eTVäs çw¼ ¿£s ³¿£ ÔáïsÁ ç|<ûXÙ eT<ó« ç|<ûXÙ

dÖ#áq\T` bÍsÄÁÅ£ \T ÔáeT Èy T\qT1515fnu sÃE\ ýË|Ú w¾ C²>·sÁDruby@krishijagran.com Y¿ì |+|¾+# *, E-mail:ruby@krishijagran.com ýñ< ds va anj ¿£E-mail: mdt9999142633 m+mdt #ûjáÖ*. 9999142633 whatsapp - SMS dÂsÕq deÖ<ó H \T |+|¾q yîTT<{ì eTT>·TZsÁT ÂsÕÔáT $TçÔáT\Å£ kþeÖú dÓ&à ÔásÁ|Ú qT+º esÁTd>± 3 yû\T, 2 yû\T, 1 yîsTT« $\TyîÕq VÕ²ç;& $ÔáïH * VQeTÜ>± |+|ÚÔ eTT. ný²¹> e#ûÌ d+º¿£ýË y ] |sÁT eTTç~+#á&+ ÈsÁT>·TÔáT+~. ÂsÕÔáT kþ<sÁT\T deÖ<ó H \Ôà u²³T ÔáeT |sÁT, ºsÁTH eÖ, yîTTuÉÕýÙ Hî+ sÁT Å£L& Ôá|ο£ |+|>·\sÁT. ¿£ w¾ $< «sÁT\T, eTV¾²Þø\T, ÂsÕÔáT\T` n+<sÁÖ deÖ<ó H \T çy jáTe#áTÌ.

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

46

uÉ

N&|Ó&\ jáÖÈeÖq«+

uÉ+& Ôî>·TÞø ¢, ç¿ì$T, dÖçÔáç¿ì$T jáÖÈeÖq«+

+& @¿£y ]ü¿£ yîTT¿£Ø>± ¿±jáT>·ÖsÁýË¢ eT+º ç|d¾~Æ¿¿ìØ+~. B deToÔÃw, çsÁÝ deToÔÃw çbÍ+Ô ýË¢ |+& kÍïsÁT. ýñÔá uÉ+& ¿±jáT\Ôà ţLsÁ\T, dÖ|t ÔájáÖsÁT #ûdTÅ£ +{²sÁT. B yûsÁT¢, ¿±+&+, uÉ\¢+ ÔájáÖ¯ýË eTT]¿ì Xø çuó+ #ûjáT& ¿ì y &Ô sÁT. uÉ+& ¿±jáTýË¢ +&û njîÖ& H ¿£]Ð Ôî>·T\T jáT+çÔáD¿ì u²>± |jîÖ>·| &TÔáT+~. B $ÔáïH ýË¢ 13`22 XæÔá+ eT+º sÃ>·«esÁÆ¿£yîT®q e+³qÖHî, 20`24 XæÔá+ çbõ{¡qT¢ +{²sTT. B ÔîÕý² d TÒ |]çXøeTýËqÖ, kå+<sÁ« kÍ<óH \ |]çXøeTýË¢qÖ $ jîÖÐkÍïsÁT. M{ì Ð+È* sÁT_Ò |Xø eÚ\Å£ Ü |¾ dï bÍ\ ÔáÎÜïýË e ~Æ kÍ~ó+#áe#áTÌ. ÔáïsÁç|<ûXÙ, ;VäsY, & cÍ uó²sÁÔá<ûXø+ýË |]çXøeTýË¢ B |Ó#áT |< s * p{Ù, ³¼\T, ¿±ÐÔá |]çXøeTýË¢ |jîÖÐkÍïsÁT. uÉ+&¿ì Ôî>·TÞø ¢, N&|Ó&\ e\¢ m+Ôà qw¼+ ¿£\T>·TÔáT+~. uÉ+&¿ì e#ûÌ Ôî>·TÞø ¢, N&|Ó&\T $<ó+>± +{²sTT. Ôî>·TÞø ¢: yîTT¿£Ø Å£ Þø ¢ Ôî>·T\T : Ôî>·T\T n+Ôá #î|ð¿Ã<>·Z Ôî>·T\T ¿±<T. Ôî>·T\T kþ¿ìq yîTT¿£Ø¿ì ýñÔá <XøýË Hû\ |]Ôá\+ qT+º Ôî>·T\T < & #ûdTï+~. < +Ôà yîTT¿£Ø Hû\ MT<¿ì çyûý²& #á bþÔáT+~. jáT+çÔáD : Ð+ÈýË¢ mç>±dH. .mH. ýñ< dÂskÍH yîTT<ýÉÕq$ 2 ç>±./¿ì.ç>±. ýñ< <¸îÕsÁyT ýñ< ¿bͼH 3 ç>±./¿ì.ç>±. ¹s³Tq yûdTÅ£ +fñ B u²>± y ]+#áe#áTÌ.

K{² Ôî>·T\T : Ôî>·T\T kþ¿ìq yîTT¿£Ø sÁ+>·T |dT|Ú sÁ+>·TýË¿ì eÖsÁTÔáT+~. Ôî>·T\T |]¹>¿=BÝ Å£ \T eTT&T#áTÅ£ bþÔáÖ +{²sTT. yîTT¿£Ø #áºÌbþÔáT+~. yîTT¿£Ø ýñÔá>± q |Ú&T Å£ \T e+Ð +{²sTT. ¿±ú yîTT¿£Ø s çÜÞø ¢ eT°¢ d] neÚÔáÖ +³T+~. ¿±ú Ôî>·T\T <ó Ü mÅ£ ØyîÕ yîTT¿£Ø #áºÌbþÔû eÖçÔá+ q\¢>±

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

eÖ& bþÔáT+~.

N&|Ó&\T :  3 ç>±. / ¿ì.ç>±. $ÔáïH

|# sÁ+ #ûjáÖ*.

 sÃ>·

sÃ<ó¿£ C²ÔáT* H ³T¿Ãy *. < . |PkÍ eT¿£eT©, z¿£s , ×.mdt. 92, 73, 9858, d¾.mdt. 3232, 8899, ×.mdt.6653, 7194, |PkÍ kÍeú. uÉ+&¿ì e#ûÌ |ý²¢Å£ yîÕsÁdt (jîTýË¢ yîsTTH yîÖCñ¿ù yîÕsÁdt) : Ôî>·T\T uÉ+& Å£ \ MT< ¿£ |¾dTï+~. ~ B eTTK« \¿£D+. yîÕsÁdt ¿±sÁD+>± Å£ ý ¿=d\T yîT* Ü]Ð |#áÌ<q+ ¿ÃýËÎÔ sTT. Å£ \|Õ yîTsÁTdTïq |dT|Ú ¿=d\ C²\+ eT]+Ôá dÎw¼+>± ¿£ |¾dTï+~. ¥sÁ\T, |¥sÁ\T ¿=+#î+ ý²eÚ>± +{²sTT. d+ç¿£eTD $dï]+ºq|Ú&T ¿=Ôáï Å£ \T |#áÌ & ºq $>± +{²sTT. yîTTÔáï+ yîTT¿£Ø Å£ sÁ#á>± +³T+~. Ôî>·T\T ç|uó²e+Ôà yîTT¿£ØýË¢ |PÔá |]$TÔá+>± +³T+~.

M{ì¿ì eºÌq ¿±jáT\ d+K« Å£L& ÔáÅ£ Øe>±, ºq >± +& , *+Å£ |dT|Ú |#áÌ, Å£ |#áÌ sÁ+>·T\T ¿£*d¾q $TçXøeT esÁ+ýË $¿£ Ôá+>± +³T+~. jáT+çÔáD :  yîTTÔáï+ ¿£\T|ÚyîTT¿£Ø\T, |sÁbþw¿±\qT MýÉÕq+ÔáesÁÅ£ |]¿ì

yûd¾ H Xøq+ #ûjáÖ*. Ôî>·T\T \¿£D+ ºq yîTT¿£Ø\|Õ ¿£ |¾+ºq|Ú&T y {ì |]¿ì yûd¾ ¿±*Ì yûjáÖ*.  Ôî>·T\T sÃ<ó¿£ sÁ¿±ýÉÕq |PkÍ kÍeú e+{ì$ yûdT¿Ãy *.

yûsÁT eTT& dÖçÔáç¿ì$T : Ôî>·T\T eTTK« \¿£D+ yîTT¿£Ø yûsÁT eTT& |& +&ý² ÔájáÖsÁeÚÔáT+~. eTTK«+>± yûÞø ¢, ç¿ì+~ yûÞø¢ú ý² eTT&T\T>± ÔájáÖsÁeÚÔ sTT, yîT\¢yîT\¢>± |sÁT>·TÔáT+{²sTT. B e\¢ www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

47

N&|Ó&\ jáÖÈeÖq«+ e#ûÌ deTjáT+ýË |¾º¿±¯ #ûjáÖ*.  çÂ¿Õ dç| ý² ¿±] jáÖ

50,000/ V². 30 sÃE\ esÁÅ£ |¾º¿±¯ #ûjáÖ*. ¿£ y sÁ+ Ôás ÇÔá  mH.|¾.|¾. 15/V²/300/V².

e+ÔáTq ¿±³HdÓ& sTTýÙ ¿£*|¾ |¾º¿±¯ #ûjáÖ*.  ¿±sÁÒ]ýÙ 50 & Ö¢«.|¾. 2

ç>±./©. ýñ < uñ d ¾ \ dt ç<¸Ö|Ó«jáTdt 2 ç>±/©.  ¿±jáT ÔájáÖsÁjûT«

yîTT¿£Ø |dT|Ú sÁ+>·TýË¿ì eÖ] $]Ð bþÔáT+~, ¿±jáT\T @sÁÎ&eÚ. jáT+çÔáD : H ³T¿Ãe& ¿ì eTT+<T 200 ©./V²¿±¼sÁT e+ÔáTq HîeÖ>ÃH 30 ©./ V². ¹s³Tq |+³¿ì Ôá& n+~+#û deTjáT+ýË ¿£*|¾ y Ç*. ç¿ìeTT\T : 1. ¿±+&+, ¿±jáTÔ=\T#áT |ÚsÁT>·T : ¿±+&+ |Õ uó²>·+ýË m+& ç¿ì+~¿ì e+>·TÔáT+~. |¾+<î\T, |P\T ç¿ì+~¿ì s *bþÔ sTT. ý²¯Ç ¿±jáTqT N\TÌÅ£ ýË|* >·TȨ+Ô ÜHûdTï+~. jáT+çÔáD :  |¾sÃyîÖH 12 / ¿ì.ç>±. $ÔáïH

|# sÁ+ #ûjáÖ*.

 N& kþ¿ìq yîTT¿£Ø\ ¿±jáT* d¿£]+º ¿±*ÌyûjáÖ*.  çfÉ®¿Ãç>±eÖ ¿ìýË dt 1.0/ V². e+ÔáTq |¾º¿±¯ #ûjáÖ*.  çÂ¿Õ dç|ý² ¿±] jáÖ 10000/V². e+ÔáTq ~ÇrjáT d¾ÜýË

d eTjáT+ýË mý²+{ì sÁkÍjáT ¿£ eT+< T© |¾º¿±¯ #ûjáTs <T. 3. Ôî\¢ >· : eTT+<T Ôî\¢ eT#áÌý²¢+{ì$ ¿£ |¾kÍïsTT. n$ yîT\¢yîT\¢>± |dT|Ú sÁ+>·T ¿£DC²\+>± eÖsÁÔ sTT. <ó Ü mÅ£ Øe>± +fñ Å£ \T ºq >± q |Ú&û s *bþÔ sTT. B <ó ÜÔà ¿±+&+ MT< ¥©+ç< \T @sÁÎ&Ô sTT. ~ |dT|Ú ¥sÁ\ yîÖCñ¿ù Ôî>·T\T¿ì < ] rdTï+~. jáT+çÔáD :  bÍkþ*H 35 .d¾. 2.5 ©/ V². e+ÔáTq |¾º¿±¯ #ûjáÖ*.  Å£L«H ýÙbÍdt 25 .d¾. 2 ©/ V². e+ÔáTq |¾º¿±¯ #ûjáÖ*.  çfÉ®¿ÃCËbÍdt 40 .d¾. 2.5 ©/ V². e+ÔáTq |¾º¿±¯ #ûjáÖ*.

4. |#áÌ|ÚsÁT>·T (V²sÁÜý²) :  

ý²s Ç\ |Õ |¾º¿±¯ #ûjáÖ*.  ¿±sÁÒ]ýÙ 10 XæÔá+ & .|¾. 25 ¿ì.ç>±./#áÖsÁ+/uñd¾\dt jáTÖ] dt

2 ç>±eTT\T/©. #=|ðq |¾º¿±¯ #ûdT¿Ãy *.

2. uÉ+&¿ì e#ûÌ ¿±jáTÔ=\T#áT |ÚsÁT>·T : Ôî>·T\T |PÔá ÜHûdTï+~. ~ >·T+ç&+>± sÁ+ç<ó+ #ûdTÅ£ ¿±jáTýË¿ì ç|yû¥dTï+~. ý²s Ç ¿±jáT ýË|\¿ì ç|yû¥+º ¿±jáT Ü uË\T>± #ûdTï+~. jáT+çÔáD :  ý²s Ç\qT d¿£]+º H Xøq+ #ûjáÖ*.  40 sÃE\ esÁÅ£ nyîT]¿£H V²C²s |P\qT yûd¾q 25 sÃE\

³eÖ{²qT 1 : 10 |+Å£ ïýË¢ yûdTÅ£ +fñ n$ ¿£]ü+º |ÚsÁT>·T ç>·T&¢qT |fñ¼ý² #áÖdTï+~. 

V²©jáTÖsY 15/ V². e+ÔáTq |¾sÃyîÖH yûdT¿Ãy *.

 çfÉ®¿Ãç>±eÖ ¿ìýË dt 50,000/V². y sÁ+ $& º y sÁ+ |PÔá

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

|ÚsÁT>·T ¿±+&+ |Õ uó²>·+, Å£ \ ç¿ì+~ uó²>± ¿ì kþÅ£ ÔáT+~. Å£ \T eTT&T#áTÅ£ +& bþÔáT+~.

>=&T>·Tý² neÚÔ sTT. yîTT¿£Ø Å£ sÁ#á>±

 B eT\eTÖçÔ \ÔÃ ¿±+&+|Õ q\¢ |+>·dt @sÁÎ&TÔáT+~.

jáT+çÔáD : 

$T& ¿Ã¢ç|¾& 200 mdt.mýÙ. 100 $T.©./ V². e+ÔáTq

 $T<¸îÕýÙ &îÕyîT{²H 25. .d¾. 500 $T.©./ V².  &îÕ$T<¸Ã& 30 .d¾. 500 $T.©./ V².  bÍdÎÛ$T& H 40 mdt.mýÙ. $T.©./ V².  yû| Ð+È\ |¾|¾Î 5 XæÔá+.

eT V²+ç< Å£ eÖsY MTD² bÍ<| y «~ó $uó²>·+, s ÈkÍH ¿£ w¾ eTVä$< «\jYT, eT.ç|.¿£ .bå.$., <jáT|PsY. www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

48

|ÚwØ\ Xø¿ìï eqsÁT ¥©+ç< \T

|ÚwØ\ Xø¿ìï eqsÁT ¥©+ç< \T

¥

©+ç< \T (Algae/ ýñZ) dJeÚýË¢ nÜ dsÁÞøyîT®q~. ¥©+ç< ýË¢ n~ó¿£ XæÔá+ ¥©+ç< \T yîTT¿£Øý²¢ dÖsÁ«sÁ¥ ýËHû ¿ìsÁDÈq« d +jî Ö >· ç¿ì j á T < Çs Ôá e T V äs d Çjá T +>± ÔájáÖsÁT#ûdTÅ£ +{²sTT. n+fñ ~ dÇbþw¿£+. $ ¿£ @¿£¿£DJ$ qT+º VQ¿£DJeÚ\< ¿± nHû¿£ sÁÖbÍýË¢ +&e#áTÌ. ¿±ú yîTT¿£ØýË¢ q ³T¼ yûÞø ¢, Å£ \T s D+ M{ìýË eTqÅ£ ¿£q &<T. $ Ôá& eT{ì¼, Ô C² úsÁT, |ÚÎ úsÁT, #î³T¼ uÉsÁÞø ¢, Ôá& >Ã&\T, Å£ |#áÌ, Ö& < sÁ+>·T ýñ< q\T|Ú bõsÁýË¢ ¿£ |¾kÍïsTT. ¥©+ç< ýË¢ eTÖ&e Ôás »Je +<óq+µ >± e«eV²]kÍïsÁT. Xægv ã\ < Çs ÈsÁ| & q |]XË<óqýË¢ d+ç|< jáT <ÆyîT®q kÍ>·TÔà bþ* dï m¿£s ýË 300 Âs³¢ Je +<óq+ (#áeTTsÁT) bõ+<e#áTÌ.

XèÕeý²\T, ÔásÁ |+³\Ôà bþ*Ì #áÖ dï n~ó¿£ yîTTÔáï+ýË Xø¿ìï dMT¿£]kÍïsTT. XèÕeý²\¿ì nqTÅ£L\ y Ô esÁD+ : XèÕeý²\T ¿ìsÁDÈq« d+jîÖ>· ç¿ìjáT ÈsÁT|Ú¿Ãe& ¿ì M\T>± ÔáÐq+Ôá dÖsÁ«sÁ¥ , ¿±sÁÒH &îÕ Â¿Õà& +¿± nedsÁyîT®q HîÕç{ËÈH, bÍdÎÛsÁdt e+{ì bþw¿£ |< s \T nedsÁeTeÚÔ sTT. $ nÜ ÔáÅ£ Øe deTjáT+ýË dTeÖsÁT 10`12 sÃEýË¢Hû |¿£Ç<XøÅ£ ekÍïsTT. ¿±sÁD+>± ¿£ @& ~ýËHû nÔá«~ó¿£ ~>·T & bõ+<e#áTÌ. ç¿ì+~ ¿±sÁ¿±* jáT+çÜ dï XèÕeý²\qT n~ó¿£+>± bõ+<e#áTÌ. úsÁT : XèÕeý²\qT kÍ>·T #ûjáÖ\+fñ úsÁT +& *à+<û. ¿ÃØkÍ] ú{ì Xø BÆ¿£]+#á& ¿ì Å£L& ¥©+ç< * |jîÖÐkÍïsÁT. ¿£ sÁ¿£yîT®q ¹s dÇ #îsÁTeÚ* ] +º u²wÓο£sÁD ç|ç¿ìjáT < Çs ú{ì

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

yîÖÔ <T ÔáÐZ+#áe#áTÌ. XèÕeý²\ ¿£DC²ý²* |]Ôá\+ |ÕHû nÔáT¿ÃØÅ£ +& #ûjáT& ¿ì ú{ìýË sÁ+ÔásÁ+ ç|eV¾²dÖï +&ûý² #ûjáÖ*. n+<T¿Ãd+ Ü]¹> #á翱\T ýñ< ÔásÁ |]¿£s * |jîÖÐ+# *. ¿±sÁÒH &îÕ Â¿Õà& : XèÕeý²\ kÍ>·TýË nÔá«+Ôá eTTK«yîT®q bÍçÔá

¿±sÁÒH &îÕ Â¿Õà&~. n sÁ¿±\ bþw¿£ ÔáÔ Ç\ |³T¼ & ýËqÖ dTeÖsÁT 60% |³T¼ & ¿±sÁÒH &îÕ Â¿Õà&<û. ú{ìýË ¿±sÁÒH &îÕ Â¿Õà& ç¿ì+~ $<ó H ýË¢ bõ+<e#áTÌ. cþç>·Ôá pH : ú{ì ýË|\ ýËÔáTÔà u²³T dÂsÕq cþç>·Ôá Å£L& +&&+ nedsÁ+. XèÕeý²\ C²Ü (dÓÎdÓdt) Å£L& yûsÁT yûsÁT>± +³T+~. XèÕeý²\qT |+#á&+ ¿Ãd+ 20 30°C cþç>·Ôá ¿±y *. |]XË<óq\ < Çs 16 °C ¿ì ç¿ì+< esÁÅ£ cþç>·Ôá |Õ ¿£DC²\+ www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

49

|ÚwØ\ Xø¿ìï eqsÁT ¥©+ç< \T

e ~Æ #î+<&+ ¿¡DìdTï+~. 35°C cþç>·Ôá ¿£+fñ |Õq +fñ ¿£DC²\+ q¥dTï+~. ú{ìýË pH dTeÖsÁT 6.5`8 eT<ó«q +# *. ÔásÁ bþw¿±\T : XèÕeý²\ n_óe ~Æ ¿Ãd+ HîÕç{ËÈH, bÍdÎsÁdt ÔáÐq yîÖÔ <TýË nedsÁ+ neÚÔáT+~. ¿£DC²ý²\ ¿Ãd+ HîÕç{ËÈH çbÍ<¸$T¿£ bþw¿£ ÔáÔáÇ+. n~ qÖ«¿ì¢¿ù eT¢+, çbõ{¡H ÔájáÖsÁT #ûjáT&+ýË dV²¿£]dTï+~. bÍdÎÛsÁdt bÍ dÎÛ{Ù sÁÖ|+ýË $TçXøeT+ -.ç¿£ 1234-

¥©+ç< ýË¢ ç|eTTK |C²ÔáT\T |C²ÔáT\T H HÿâsÃ|Ód¾dt ¿Ã¢¯ý² H Hÿâ]dt dàHû&ûdeTÖdt

*>· yT, %

¿£DC²ý²\ ÔáÎÜï, ($T.ç>±./©/ç|ÜsÃp)

22-7&29-7 8-1&142

#ûjáÖ*. ýñ<+fñ ÔásÁ |< s \Ôà ç¿ìjáT È]|¾ ç¿ì+~ uó²>± ¿ì #ûsÁTÅ£ +{²sTT. n+Ôû ¿±¿£ Na, Mg, Ca, Mn, Zn, Cu, Fe, Mo e+{ì bþw ¿±\T nÜ d Ö¿£ yîÖÔ <TýË nedsÁeTeÚÔ sTT. ¥©+ç< \ ]¿£ çbÍeTTK«Ôá : e«ekÍjáT+, |]çXøeT\T, yîÕ<« sÁ+>·+ýË XèÕeý²\Å£ m+Ôà çbÍeTTK«Ôá +~. XèÕeý²\T, | ]XË<ó q\ e\¢ ¥©+ç< \T y jáTTeT+&\+ýË HîÕç{ËÈH d¿£]+º eT{ì¼ýË HîÕç{ËÈHÔà ¿£\T|ÚÔ sTT. n$ yîTT¿£Ø¿ì nedsÁyîT®q bþw¿£ ÔáÔ Ç\T. #á s Á « ýË Xè Õ e ý²\ çbÍeTTK«Ôá # ý² +³T+~. yî Õ < « sÁ + >· + ýË Xè Õ e ý²\ |jîÖ>·+ # ý² +~. y {ìÔà Ww<ó \T ÔájáÖsÁeÚÔ sTT. yîÕ<« sÁ+>·+ýË XèÕeý²\Ôà eT+<T\T ÔájáÖsÁeÚÔáTH sTT. +<TýË n~ó¿£ yîÖÔ <TýË çbõ{¡qT¢ +&&+ e\¢ XèÕeý²\qT Xø¿ìï #ûÌ {²uÉ¢³¢ sÁÖ|+ýË $ jîÖÐ+#á&+ ÈsÁT>·TÔáT+~. XèÕeý²\ qT+º \_ó+#û jîÖ sTTýÙ bÍ]çXæ$T¿£ È>·ÔáTïýË |jîÖÐ+#á&+ ¿£ deTTºÔáyîT®q ç|Ô «eÖ jáT sÁÖ|+>± eTT+<T¿=ºÌ+~. ÔásÁ +<óH \Ôà bþ*Ì #áÖ dï jîÖ sTTýÙ |jîÖÐ+ºq|Ú&T y Ô esÁD+|Õ < ç|uó²e+ u²>± ÔáÅ£ Øe>± +< Ôî\Tkþï+~. ¿± {ì¼ jîÖ sTTýÙ |jîÖÐ+º CO ¿±sÁÒH &îÕ Â¿Õà& >·DújáT+>± ÔáÐZ+#áe#áTÌ.

2

10&48 42-1 20&56 60-9&76-5 19-6&21-1 40-8&53-9

XèÕeý²\T Vs kÍ+ç|< jáT ¯ÜýË |+& +ºq |+³

- . |+³ ç¿£ sTTýÙ ÔáÎÜï (>±«\H/m¿£s /d+eÔáàsÁ+) 1- kþjáÖ;H 48 2- çbõ<TÝÜsÁT>·T&T |ÚeÚÇ 102 3- ç|Üï 127 4- sÁÔáqCËÔY 202 5- Ô & 635 ýñZ 61000&6500

uóÖ$T ($T*jáTH m¿£s \T) 833 & 315 198 63 37

dÇ|¾ ýÙ #ê<ó¯ jáTT.@. . |Ódt, d¿£H`m, d¾.×.m. ., q;u²>´ uÉs d¾jáÖ sÃ&, uóËbÍýÙ, eT<ó« ç|<ûXÙ, |¾H`462038, yîTT. Hî+. 8269713593, 9074859376 `yîTsTTýÙ : swapnilfmp@gmail-com

||+#á+ýË nÔá«~ó¿£+>± #á~yû |çÜ¿£ ¿£ w¾ C²>·sÁDY duÙ dÕØuÙ #ûjáT+& ¿£ w¾ C²>·sÁDY Ôî\T>·T ç|ÜýË #á<e+& e«ekÍjáT+, <«q|+³\T, #û|\ |+|¿£+, |Xø eÚ\ |+|¿£+, |Ú³¼>=&T>·T\ |+|¿£+, bå穼, d¼& bÍ] +>´, eTçwOyT çbõ&¿£H, |¢esY çbõ&¿£H +³sY 翱|¾+>´, ú{ì bÍsÁT<\ e«ed, ÔásÁ ç|uóTÔáÇ |<¸¿±\Ôà u²³T ¿£+ |ú deÖ# sÁ+, yîT <ýÉÕq y sÁï\T Ôî\TdTÅ£ +³Ö n|t&û{Ù>± +&& ¿ì #á<e+& ¿£ w¾ C²>·sÁDY!

e#ûÌ d+º¿£ qT+º duÙç dÕuÙ #ûjáT& ¿¡, ç|¿£³q\T, ¿£ w¾ deÖ# s ç|#áT]+#á& ¿¡ <jáT#ûd¾ d+ç|~+#á+& .

Remya : +91 7356603955

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

50

C²rjáT bþwD uóç<Ôá

C²rjáT bþwD uóç<Ôá ¿Ãd+ n|s \T 1

2

3

4

5

6

$. d+^Ôá ,1,|¾3,4,5,6,7 . yî+¿£fñwt , ç |eT\Ô d¾+>´ 2, dÔá«ç|¾jáT , dÓÔ s + , .mdt.eTçVä , $.ýÉ H nçп£\ÌsÁýÙ m¿ùàfÉqüH, & $ÈH |t nçп£\ÌsÁýÙ m¿£H $T¿ùà, ×dÓ@ sY-×@ sY×, qÖ« &ó ©¢, uó²sÁÔá<ûXø+

7

d+¿ì|ï kÍs +Xø+

uó²

sÁÔá<ûXø+ýË |¾\¢\ bþw¿±VäsÁ ýË|+ 37% < ¿± +~.

Hû|<¸«+ýË deTkÍ«Ôá ¿£yîT®q eT{ì¼, y Ô esÁD |]ds \ýË bþw¿±VäsÁ ýË|+ sÁÖ *+#á>·*¹> n~ó¿£ çbþ{¡qT¢, dÖ¿£ëbþw¿±\T, ¹¿\¯ $\Te\T >·\ n|s \ |+³\T >=|Î ne¿±Xæ ¿£*ÎdTïH sTT. n|s \T VäsÁ+ýË rdT¿Ãy *àq çbþ{¡qT¢, dÖ¿£ëbþw¿±\qT |ÚwØ\+>± n+~+#á>·\eÚ ¿± {ì¼ È+ÔáT ÔáÎÔáTï\T ¿=qýñ ýñ< Üqýñ $ jîÖ>·< sÁT\Å£ $ esÁ+ý²+{ì$. d+<sÁÒÛ+ýË, çbÍ+Ô \ y ¯>± Ô Î<q, ~>·T & $Xâ¢w D\ <ó sÁ+>± VäsÁ<ó H «\Ôà n|s \ |+³ ~>·T &T* bþ*Ì #áÖd¾ n|s \ ÔáÎÜï &îÕq$T¿ùà $Xâ¢w¾+#á& ¿ì y «d+ ç|jáTÜ dTï+~. ~ bþw¿±* rdT¿Ãe&+ýËqÖ VäsÁ $ jîÖ>· e«jáT+ýËqÖ n|s \ y {² >·T]+º #á]ÌdTï+~.

1970-2013 eT<ó« ¿±\+ýË e«ekÍjáT uóÖ$T <óÃsÁDì >·q¿£ >·eT +ºq³¢sTTÔû VäsÁ<ó H «\qT kÍ>·T #û d çbÍ+Ôá $dÓïsÁ+ |sÁ>·&+, ný²¹> yîTTÔáï+ n|s \ kÍ>·T n<q|Ú çbÍ+Ô ç¿£$T+#á&+ È]Ð+< Ôî\TdTï+~. nsTTÔû VäsÁ <ó H «\ ÔáÎÜïÔà bþ*Ì #áÖd¾q|Ú&T n|s \ ÔáÎÜï nÜ ÔáÅ£ Øe>± +<Hû n |¾dTï+~. eTTK«+>± ~>·T & ýË Ôû& \ e\¢ ~ d+uó$+º+~. bþw¿±\qT rdT¿Ãe&+ýË çbõ{¡H $ jîÖ>·+ Ôá>·Z>± Xø¿ìï, ç¿=eÚÇ\ $ jîÖ>·+ |]Ð+~. n|s \ $ jîÖ>·+ ÔáÅ£ Øe>± +~. ný²¹>

n sÁ¿±\ bþw¿±\qÖ ç>·V¾²+#á&+ýË bþw¿±ý y {² >·Ôá <Xæ Ý+ýË u²>± ÔáÐZ+~. n|s \ ÔáÎÜï, \uó«Ôá |+#á& ¿ì ÔáÅ£ Øe <ósÁýË <=]¹¿ kÍ+¹¿Ü¿£ |]v±ãH bÍ{ìdÖï n|s \ $\Te CË& dÖï eTq+ ¿£ \yîT®q $<ó H sÁÖbõ+~+#áT¿Ãy *àq nedsÁ+ +~. n|s \ ÔáÎÜï, eÖÂsØ{ì+>´ <>·ZsÁ qT+º yû\Ö« #îsTTH n_óe ~Æ yîTT<ýÉÕq $wjáÖ\¿ì dÂsÕq $dï]+|Ú de\T n+<Tu²³TýË +& *. ¿¡\¿£ |< \T : n|s \T, ÔáÎÜï >·Üo\Ôá, $ eTjáT+, bþw¿±\ ç>·V¾²+|Ú uó²sÁÔá<ûXø+ýË e«ekÍjáT kÍ>·T ÈsÁT>·TÔáTq uóÖuó²>·+ uó²sÁÔá<ûXø+ýË 1950-51 ný²¹> 2010-11 ¿±\+ýË e«ekÍjáT+ È]Ðq uóÖuó²>·+ ºçÔá+ 1 ýË #áÖ|¾+#á & +~.

1950ýË < y {² 42 qT+º 46 XæÔá+ esÁÅ£ +&&+Ôà yîTTÔáï+ y {²ýË |+& +ºq uóÖ$T y {² d¾+V²uó²>± ç¿£$T+º+~. ný²¹>, n³M çbÍ+Ôá+ Å£L& 14 qT+º 23 XæÔá+ esÁÅ£ |sÁT>·T<\ <óÃsÁD qyîÖ<T #ûdTÅ£ +~. n<û $<ó+>± +ÈsÁT uóÖ$T, e«ekÍjáÖ ¿ì n+<Tu²³TýË ýñ uóÖ$T ¹¿³Ð¯ýË¢ u²>± #î|ð¿Ã<>·Z ¿¡DÔá >·eT +#á & +~. $$<ó ç|uóTÔáÇ çbþç>±eTTýË¢ Ô Î<¿£Ôáýñ uóÖeTT\T Ô Î<¿£Ôá ¿£*Ð +&û uóÖeTT\T>± eÖsÁÌ &&+ ¿£Ø& #î|ð¿Ã<>·Z $wjáT+.

ºçÔá+ 1 : uó²sÁÔá<ûXø+ýË 1950-51ýËqÖ 2010-11 ¿±\+ýËqÖ q e«ekÍjáT uóÖuó²>·+ n|s \ Ô Î<¿£ $Xâ¢wD n|s \T, VäsÁ <ó H «\ ÔáÎÜï, Ô Î<¿£Ôá mý² kÍÐ+<à fñ TýÙ 1 ýË $e]+#á & +~. 1970-2013-14 n<ó«jáTq ¿±\+ýË n|s \T |+& +ºq yîTTÔáï+ çbÍ+Ôá+ nd¾sÁ+>±Hû +~.

1970-71 ¿±\+ýË çbÍ+Ôá+ 23 $T*jáTH V²¿±¼sÁT\T (mha) >± +&>±, ç¿£yûT|Ó n~ Ôás ÇÜ Âs+&T <Xæu²ÝýË¢qÖ n~ |sÁT>·TÔáÖ eºÌ+~. Ôás ÇÔá n~ 1990-91 H {ì¿ì 25 mha ¿ì #û]+~. eT°¢ n~ 2000-01 ýË ¿=~Ý>± ÔáÐZ 2010-11 (26 mha) ýË ¥Ks ç>· d¾Ü¿ì m~Ð, 25 mha Ôà 2013-14 <>·ZsÁ \¿£&>± +~. 2000-

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

01 Ôá|Î n|s \T K¯|t dÓÈH ýËqÖ sÁ; dÓÈH ýËqÖ Å£L& |+& +# sÁT. n<ó«jáTq ¿±\+ýË sÁ; n|s \ çbÍ+Ô \T K¯|t n|s \T |+& +ºq çbÍ+Ô \ ¿£+fñ nÔá«~ó¿£+. 1970-71 qT+º 2013-14 ¿±ý²ýË¢ eÖ]¨qýÙ>± 0.6 mha |]Ð+<Hû~ dÎw¼+>± Ôî\TdÖïHû +~. n<ó«jáTq ¿±\+ýËHû sÁ; dÓÈHýË n|s \T |+& +ºq çbÍ+Ôá+ #î|ð¿Ã<>·Z ¯ÜýË 2 mha < ¿± |]Ð+~.

1970-71 ýË VäsÁ <ó H «\T 124 mha < ¿± +~. n~ n<û n<ó«jáTq ¿±\+ýË |]Ð+~ Å£L& . nsTTÔû n~ 2 mha ¿£+fñ ÔáÅ£ Øyû. ~ n|s \ |+³ VäsÁ <ó H «ýË¢ n<q|Ú çbÍ+Ô Å£L& www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

51

C²rjáT bþwD uóç<Ôá

ç¿£$T+#á& Ôî*jáTCñdTï+~. |Õ>± n~ ÔásÁ VäsÁ <ó H «\ kÍH * uó¯ï #ûjáT& dÎw¼+>± $XøB¿£]kþï+~. >·Ôá H \T>·T <Xæu²Ý\T>± n|s \ kÍ>·T ÈsÁT>·TÔáTq yîTTÔáï+ çbÍ+Ôá+ 18 qT+º 20 XæÔá+ esÁÅ£ |sÁ>·& ~ dÎwÓ¼¿£]kþï+~. VQXæ ~ qÖHîÐ+È\T, n|s \T, VäsÁ uóç<Ô $TwHýË n+Ôás ÒÛ>·+>± ÈsÁT>·TÔáTq ç|uóTÔáÇ çbþç>±yT\ \¿±«\ #á\yû ¿±e#áTÌ.

1970-71 qT+º 2013-14 eT<ó« ¿±\+ýË ÔáÎÜï ç|Xø+dújáTyîT®q ¯ÜýË 11.8 qT+º 19.3 $T*jáTH ³qT \T (mt) |]Ð+< fñ TýÙ 1 Ôî*jáTCñkþï+~. H \T>·T <Xæu²Ý\ ¿±\+ýË n|s \ ÔáÎÜï 64 XæÔá+ n_óe ~Æ qyîÖ<T #ûdTÅ£ +~. n<û n<ó«jáTq ¿±\+ýË n|s \T |+& +ºq çbÍ+Ôá+ 11 XæÔá+Ôà bþ* dï ~ # ý² mÅ£ Øe. nsTTÔû VäsÁ <ó H «\ ÔáÎÜïÔà bþ*Ìq|Ú&T, n|s \ ÔáÎÜï ç|<sÁôq # ý² ÔáÅ£ Øe>± +~. VäsÁ <ó H «\ ÔáÎÜï 145 XæÔá+ n_óe ~Æ qyîÖ<T #ûdT¿Ã>±, n~ ¿±\+ýË n|s \T, VäsÁ <ó H «\ Ô Î<¿£Ôá n_óe ~Æ Ôû& * ç|eTTK+>± #áÖ|¾kþï+~. ç|<ó q ÔáÎÜï dV²¿±sÁ+ K¯|t n|s \ ¿£H sÁ; n|s \ qT+#û +{Ë+<Hû $wjáÖ >·eT +# *à +~. fñ TýÙ 1 >·eT dï n|s \ Ô Î<¿£Ôá n<ó«jáTq ¿±\+ýË n<ó«jáTq ¿±\+ýË 524 ¹¿J/V²¿±¼sÁ¢ qT+º 691 ¹¿J/ V²¿±¼sÁ¢¿ì |]>·+< Ôî\TdTï+~. yîTTÔáï+ VäsÁ <ó H «\ Ô Î<¿£Ôá Âs+&T Âs³¢¿ì |Õ>± |]Ð+~. 1970-71 ýË 872 ¿ìýË\T/ V²¿±¼sÁT qT+º 2013- 14 ýË 1930 ¿ìýË\T/ V²¿±¼sÁT |]>±jáT Ôî\T|ÚÔáTH sTT. ~ n|s \T, VäsÁ<ó H «\ Ô Î<¿£ÔáýË >·\ uó²¯ e«Ô «kÍ dÖºkþï+~. ný²¹> Ôû& \T Ôás ÇÜ ¿±\+ýË eT]+Ôá $dï]+# sTT. fñ TýÙ 2 ýË ç|<ó q n|s \ |+³ ÔáÎÜï ç|<]ô+#á &TÔÃ+~. uó²sÁÔá<ûXø+ýË yîTTÔáï+ n|s \ ÔáÎÜïýË ¿±jáT<ó H «\T, ¿£+<T\T ç|<ó q n|s \ |+³\T>± H sTT. Âs+&Ö ¿£*d¾ yîTTÔáï+ n|s \ Ô Î<qýË 50 XæÔ ¿ì |Õ>± H sTT. n<ó«jáTq ¿±\eT+Ôá{ìýËqÖ yîTTÔáï+ n|s \ ÔáÎÜïýË ¿±jáT<ó H «\T 40 XæÔ ¿ì |Õ>± ýÉ¿ìØ+| & +~. 2012-13 ýË 48 XæÔá+ y {²¿ì |Õ & +~. n<ó«jáTq ¿±\+ýË yîTTÔáï+ ÔáÎÜïýË ¿£+<T\ ÔáÎÜï 1.7 yîTç{ì¿ù ³qT \ qT+º 3.1 yîTç{ì¿ù ³qT \ esÁÅ£ |]ÐH >±ú n~ ¿±\+ýË 21 qT+º 17 XæÔá+ esÁÅ£ ¿¡DÔá qyîÖ<T #ûdTÅ£ +~.

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

52

C²rjáT bþwD uóç<Ôá

<ó sÁ+: &îÕÂs¿£¼¹s{Ù |t m¿£H $T¿ùà Ê kͼ{ìd¾¼¿ùà, & bÍsY¼yîT+{Ù |t nçп£\ÌsY Ê ¿Ã` |¹swH n|s \ |+³\T`ú{ìbÍsÁT<\ eTT+<T #î|¾Îq³T¢>± ÔásÁ VäsÁ <ó H «\ |+³\T bþ* dï n|s \ ~>·T & n_óe ~Æ yû>·+ |Ú+E¿Ãe&+ # ý² yîT\¢>± kÍÐ+<Hû |s=Øqe#áTÌ. B ¿ì ç|<ó q ¿±sÁD+ n|s \ |+³\ ¿Ãd+ ÂsÕÔáT\Å£ ¹¿{²sTT+#á & q uóÖeTT\T ¿±e#áTÌ. kÍ<ó sÁD+>± n|s \ |+³* es ü<ó sÁ uóÖeTT\T ýñ< |]$TÔá kÍ>·Tú{ì kå¿£s «\Ö, ÔáÅ£ Øe uóÖkÍsÁ uóÖeTT\Ö, |]$TÔá d+sÁ¿£D >·\ bÍ+Ôá (eÖ]¨qýÙ)y Ô esÁD+ýË |+& kÍïsÁT. n³Te+{ì |]d¾ÔáTýË¢ Å£L& n|s \T ¿=+Ôá ¿£úd ~>·T & kÍ~ó+#ûeÖ³ y dïeyûT ¿±ú |Úw¾Î+#û deTjáT+ýËqÖ ný²¹> ¿±jáT |Úw¾¼>± m<>±*àq ¿¡\¿£yîT®q <Xø\ýË esÁübÍÔá+ ¿£sÁTyîÕÔû eÖçÔá+ n~ ~>·T & rçe+>± ç|uó²$Ôá+ #ûdTï+~, n+<Te\q n|s \ýË |]XË<óH ç|jáTÔ \TýË ¿£ |¾+#áeÚ. Hû|<¸«+ýË, ú{ì bÍsÁT<\ q çbÍ+Ôá+ýË n|s * kÍ>·T #û d çbÍ+Ô fñ TýÙ 3 ýË ç|<]ô+#á&+ È]Ð+~. 1950-51 ýË n|s \T kÍ>·T #ûjáT & q yîTTÔáï+ kÍ>·Tú{ì çbÍ+Ôá+ 9 XæÔáeTú, n~ 2010`11 ýË 15 XæÔá+>± +<ú n~ dÎw¼+>± #áÖ|¾kþï+~. n|s ýË¢ ¿±jáT<ó H «\T |+& +ºq kÍ>·Tú{ì çbÍ+Ôá+ nÔá«~ó¿£+>± +~. < y {² sÁ+ÔásÁ+ n_óe ~Æ ~Xø>± kÍ>·TÔáÖ 2010`11 ýË 30 XæÔ ¿ì |]Ð+~. 1950-51 ýË kÍ>·Tú{ì çbÍ+Ô ýË¢ |+& +ºq n|s ýË¢ Âs+&e ~ó|Ôá« |+³>± ¿£+~ 0.5 XæÔá+>± eÖçÔáyûT +~. n~ 2010`11 H {ì¿ì 4 XæÔ ¿ì #ûsÁTÅ£ +~. ú{ìbÍsÁT<\ çbÍ+Ô ¿¡, ~>·T & ¿¡ eT<ó« dV²d+ +<ó+ +~. n~ kÍ>·Tú{ì çbÍ+ÔáeTÖ, ~>·T & u²>± mÅ£ Øe>± q ¿±jáT<ó H «\ $wjáT+ýË dÎw¼+>± ¿£ |¾kþï+~, ¿±>± ¿£+~ $wjáT+ýË kÍ>·Tú{ì çbÍ+ÔáeTÖ, ~>·T & Âs+&T ÔáÅ£ Øe>± H sTT.

n|s \T`bþw¿£ $\Te\T >·Ôá <Xæ Ý+ýË eqsÁT\ y ¯>± rdTÅ£ q bþw¿±Väs fñ TýÙ 4 #áÖ|¾kþï+~. >·Ôá <Xæ Ý+ýË ç>±MTD çbÍ+Ô ýË¢ sÃE¿ì 2131 qT+& 2153 ¿ìýË ¹¿\¯\T, |³¼D çbÍ+Ô ýË¢ sÃE¿ì 2139 qT+& 2139 esÁÅ£ ¿ìýË ¹¿\¯\ Xø¿ìï (mq¯¨) $ jîÖ>·+ (¿£q¨eTüH) >·Ôá |]Ð+~. nsTTÔû Xø¿ìï $ jîÖ>·+ýË n|s \ dV²¿±sÁ+ ç>±MTD, |³¼D çbÍ+Ô \T Âs+& +{ìýËqÖ 20 XæÔá+ ÔáÐZ+~. ¿=eÚÇ\ $wjáT+ýË >·Ôá <Xæ Ý+ýË ÔásÁ n sÁ¿±\ bþw¿£ |< s ýˢ¿ý²¢ nÔá«~ó¿£+>± yîTTÔáï+ $ jîÖ>·+ 20% < ¿± |]Ð+~. n+<TýËqÖ |³¼D $ jîÖ>·+ ç>±MTD çbÍ+Ô \ $ jîÖ>·+ ¿£+fñ Âs+&T ¿±ý²e<óTýË¢qÖ mÅ£ Øe>± +~. ¿=eÚÇ $ jîÖ>·+ýË n|s \ dV²¿±sÁ+ nÜ dÇ\Î+>± +³T+~. n~ 1999`00 ýË nÜ dÇ\Î+>± ¿£ XæÔá+ mÅ£ Øe>± +&>±, 2009`10 ýË n~ ç>±MTD, |³¼D çbÍ+Ô ýË¢ ¿£ XæÔ ¿ì ÔáÐZ+~.

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

STAFF REQUIRED KRISHI JAGRAN GROUP OF PUBLICATIONS

¿£ w¾ C²>·sÁDY eTTK« çbÍ+rjáT dV²Ã<ë>·T\T l ýñwt #êVäH

eTòV²ÔáïsY VQ dàH |¥ÌeT uÉ+>±ýÙ yîTT. : 9564803809

l > sÁy d¹¿àH ,

TsÁVäH|PsY, eT<ó« ç|<ûXÙ yîTT. 9981381386

l <ûe<T«Ü d¾¿ì<sY

l d¾< ÆsÁ #á{ËbÍ<ó «jáT

l ¹¿Xøe,

¿£eT\|PsY <óý²sTÖ, çÜ|ÚsÁ yîTT. : 9862457438

+<êsY, eT<ó« ç|<ûXÙ yîTT. : 9647408309

kþ\H, V¾²eÖ#áýÙ ç|<ûXÙ yîTT. : 9816093778

l ~Hûwt <óeTÜjáÖ

l jáTXøÇ+ÔY <ó ¿£&,

l drwt #á+ç< >·+>·y sY

\T~ójáÖH , |+C²uÙ yîTT. : 9417714390

+<êsY, eT<ó« ç|<ûXÙ yîTT. : 7415538151

l Å£ +ÔáýÙ #ᳯ¨

l yûTsÁT ý²ý٠ţ eÖsY (s ÈkÍH)

l sÃV¾²ÔY Å£ eÖsY

esÁÆeÖH Ê >Ã\dÓ |¥ÌeT uÉ+>±ýÙ yîTT. : 9531779437

|Ó©;óÔY, ÔáïsÁ ç|<ûXÙ yîTT. : 9919270792

|sÁÖU²u²<, ÔáïsÁ ç|<ûXÙ yîTT. : 9415191297

¿Ã³, s ÈkÍH. yîTT. : 9413105314

ç>±, ÔáïsÁ ç|<ûXÙ yîTT. : 9557733996

l sÁÖbÍ H s jáTD

l B|¿ù +<ýÙ

#á+bÍ, #óárïdt>·&ó yîTT. : 9009430628

d¾s à, V²]jáÖD² yîTT. : 9416077339

¿±eýÉqT

ý²¢ kÍsTTýË yûTHûÈsY, mШţL«{ìy\T ¿±eýÉqT ç||+#á+ýË nÔá«+Ôá ç|C²<sÁD bõ+~q, +{ì+³ #á~yû e«ekÍjáT Å£ ³T+ |çÜ¿£ ¿£ w¾ C²>·sÁDY V¾²+B, |+C²_, >·TÈs Ü, eTs ]Ä, ¿£q &, Ôî\T>·T, uÉ+>±©, nkÍàMT uó²w\ýË n+<Tu²³TýË +~. ný²Hû @& ~ Ôá$TÞø+, & jáÖ eT]jáTT eT\jáÖÞø+ uó²w\ýË ¿£ w¾ C²>·sÁDY |çÜ¿£ eÖÂsØ{ÙýË n+<Tu²³TýË +&qT+~. eÖ |çÜ¿£ 20 @Þø ¢ |P]ï #ûdTÅ£ 21e @{² ç|yû¥+º+~. ç|Ü Hî\ 8 \¿£\ ¿£H mÅ£ Øe Þø¢Å£ #ûsÁTÔáT+~. ¿£ w¾ C²>·sÁDY |çÜ¿£qT ç|>·Üo\ ÂsÕÔáT\ e<ÝÅ£ rdT¿Þø¢& ¿ì ý²¢ kÍsTTýË yûTHûÈsÁT¢, mШţL«{ìy\T ¿±eýÉqT. ý²¢ eÖÂsØ{ì+>´ n~ó¿±] : ( $< «sÁ½Ôá\T / nqTuóe+ (3`5 @Þø ¢) <sÁ¿±dTï< sÁT ¿£úd+ & ç^ #á<$ +& *. e«ekÍjáT+ýË ç|Ôû«¿ì+º $Ôáïq+, ç¿ì$Td+Vä¿£sÁ, msÁTeÚ\T, e«ekÍjáT | eTT³T¢ Ôá~ÔásÁ eÖÂsØ{ì+>´ýË ¿£úd+ 3 qT+º 5 @Þø¢ nqTuóe+ ¿£*Ð +& *. ÂsÕÔáT\Ôà eT+º |]#ájáÖ\T, dÔáà+ +<ó \T ¿£*Ð +& *. yûÔáq+ eT]jáTT ÔásÁ bÍ«¹¿ \T ¿£*|¾ @& ~¿ì dTeÖsÁT sÁÖ.\¿£ +³T+~. kÍ ¿£ eÖÂsØ{ì+>´ n~ó¿±]: ($< «sÁ½Ôá\T eT]jáTT nqTuóe+) 10e ÔásÁ>·Ü rïsÁT&îÕ +& *. kÍ ¿£ ÂsÕÔáT\Ôà eÖ{²¢&û $wjáT+ýË #áTsÁT>±Z +& *. |çÜ¿£ \¿±«\T, Ôáq ýË#áH $<ó H \qT ç|È\Å£ #ûsÁyûjáT&+ýË HîÕ|ÚD«Ôá ¿£*Ð +& *. nqTuóe+ |<Ý>± ýñ¿£bþsTTq|Î{ì¿ì | #ûjáÖ\Hû < &ód+¿£\Î+ +fñ <sÁ¿±dTï #ûdT¿Ãe#áTÌ. ¿£sÁüD¡jáTyîT®q yûÔáq+ +³T+~.

¿£ w¾ C²>·sÁDY ¿£\e&+ ¿Ãd+ d+ç|~+#á+&

<sÁ¿±dTï\qT `yîTsTTýÙ < Çs |+|>·\sÁT.

resume to : circulation@krishijagran.com

KRISHI JAGRAN 60/9, Yusuf Sarai Market, Near Green Park Metro Station, New Delhi - 110016 Tel: 011-26511845 /45503170/ 9953756433/ 9891263263 Email: circulation@krishijagran.com, info@krishijagran.com www.krishijagran.com

54

C²rjáT bþwD uóç<Ôá fñ TýÙ 4: uó²sÁÔá<ûXø+ýË n|s \ < Çs n+<û bþw¿£ $\Te\T:

nedsÁyîT®q bþw¿£ |< s \T

ç>±MTD

|³¼D

1999-00

2009-10

eÖsÁTÎ (%)

1999-00

2009-10

eÖsÁTÎ (%)

n|s \ < Çs Xø¿ìï (Kcal )

96(4.50)

77(3.58)

-19.85

115(5.38)

92(4.29)

-19.72

yîTTÔáï+ Xø¿ìï $ jîÖ>·+ (Kcal )

2131

2153

1.00

2139

2144

0.22

n|s \ < Çs ç¿=eÚÇ\T (¿±jáT<ó H «\T)

0.52(1.45)

0.45(1.05)

-13.7

0.63(1.26)

0.54(0.99) -14.65

yîTTÔáï+ ç¿=eÚÇ\ $ jîÖ>·+ (¿±jáT<ó H «\T)

35.77

42.73

19.45

50.13

54.67

n|s ýË¢ çbõ{¡qT¢ (¿±jáT<ó H «\T)

6.4(10.93)

4.94(8.51)

-22.78

7.65(13.09)

5.98(10.36) -21.82

yîTTÔáï+ çbõ{¡q¢ $ jîÖ>·+(¿±jáT<ó H «\T)

58.57

58.02

-0.93

58.45

57.74

<ó sÁ+ : mHmdtmdtz &û{², 2014

9.05 -1.22

ºçÔá+.2: uó²sÁÔá<ûXø+ýË ¿£ Hî\ýË n|s Ôá\d] $ jîÖ>· <óÃsÁDT\T (1993-94 qT+º 2011-12)

ºçÔá+ 3. yîTTÔáï+ VäsÁ e«jáT+ýË $$<ó VäsÁ ç>·Ö|ÚýË¢ n|s \ y {² <óÃsÁDT\T (1993-94 qT+º 2011-12) eÖ+d+ e+{ì K¯<îÕq çbõ{¡H eqsÁT\ ¿Ãd+ KsÁTÌ #ûjáTýñ y ]¿¡, XæU²VäsÁ+ eÖçÔáyûT rdTÅ£ Hû ÈH u󲿡, ç|<ó q+>± sÃEy ¯ çbþ{¡H eXø«¿£ÔáÅ£ ||ð <ó H «\ MT< <ó sÁ|&ûy ]¿¡ n|s \T ç|<ó q çbõ{¡H dsÁ|s |< sÁ+>± +{²sTT. ÔásÁ <ûXæ\Ôà bþ* dï uó²sÁÔá<ûXø+ýË # ý² K¯<îÕq, XæU²VäsÁ+ rdTÅ£ Hû ÈH uó² +³T+~. Hû|<¸«+ýË ||ð~qTdT\ $ jîÖ>·+ m+Ôà çbÍeTTK«Ôá ¿£*Ð +&û~. nsTTÔû bþw¿±ýË¢ çbþ{¡H ç|ÜÅ£L\ e ~Æ qyîÖ<T #ûdTÅ£ +{Ë+< >·eT +#á & q Ôás ÇÔá Å£L& ¹¿e\+ ¿£ XæÔá+ |]eÖD+Ôà nÜ dÇ\Î+>± eÖçÔáyûT n|s \ $ jîÖ>·+ |]Ð+~. n<ó«jáTq ¿±\+ýË ç>±MTD çbÍ+Ô ýË¢ 6 qT+º 5 ç>±/ sÃE¿¡ (23%), ný²¹> |³¼D çbÍ+Ô ýË¢ 8 qT+º 6 ç>±/ sÃE¿¡ n|s \ $ jîÖ>·+ ¿¡Dì+º+~. n³T |Õq Hî\y ¯ Ôá\d] $ jîÖ>·+ Ôá>·TZeTTK+ <óÃsÁDìýË q ³T¼ ºçÔá+ 2 ç|<]ôkþï+~. ºçÔá+ 3 ýË yîTTÔáï+ VäsÁ e«jáT+ýË $$<ó VäsÁ deTÖVä\ y {² ç|<]ô+#á &TÔáT+~. ~ n|s \ y {² |³¼D çbÍ+Ô \Ôà bþ* dï ç>±MTD çbÍ+Ô ýË¢ |]Ðq³T¼>± dÎw¼eTeÚÔÃ+~. ¿±ý+ >·& #û ¿=BÝ ç>±MTD çbÍ+Ôá+ýË y {² (6.3 qT+º 6.8%) |]Ð+~ |³¼D çbÍ+Ô ýË¢ (5.9 qT+º 5.7%) ÔáÐZ+~. eTTÐ+|Ú |+& +ºq çbÍ+Ôá+, ÔáÎÜï eT]jáTT ~>·T &T\ |sÁ+>± n|s \ ç|<sÁôq mý² +<à VäsÁ <ó H «\Ôà bþ*Ì n<ó«jáTq+ #ûjáT & +~. yîTTÔáï+ VäsÁ<ó H «\Ôà bþ* dï n|s \T |+& +ºq çbÍ+Ôá+ |]ÐH Å£L& wÎÜïýË ~>·T & |sÁ>·ýñ<T. >·Ôá H \T>·T <Xæu²Ý\T>±, n|s \T, yîTTÔáï+ VäsÁ<ó H «\ ~>·T &T\ eT<ó« # ý² |<Ý Ôû& +{Ë+~. n~ +¿± +¿± |sÁT>·TÔÃ+~. |+³ ~>·T & ¿ì kÍ>·Tú{ì e«ed ç|<ó q ¿±sÁ¿±ýË¢ ¿£{ì. mÅ£ Øe çbÍ+Ôá+ es ü<ó ]Ôá+>± +&&+ eý²¢, bÍ+Ôá (eÖ]¨qýÙ) y Ô esÁD+ýË |sÁT>·TÔáT+&&+ eý²¢ n|s \ |sÁT>·T<\, ~>·T &T\ >·T]+º |<Ý>± |{ì¼+#áT¿Ãe&+ ÈsÁ>·ýñ<T. çbõ{¡H $ jîÖ>·+ ¿£+fñ, ÔásÁ bþw¿±\ $ jîÖ>·+ u²>± |sÁ>·&+ Å£L& >·eT +#á & +~. bþw¿£ |< s \ dsÁ|s ýË yîTTÔáï+ n|s \ $ jîÖ>·+ Ôá>·Z&+Ôà n sÁ¿±\ bþw¿£ |< s \ $ jîÖ>·eTÖ ¿¡Dì+ºq³T¢ nsTT+~. n+<Te\¢ n|s \ ÔáÎÜï |+#û Ô Î<¿£ y Ô esÁD+ýË d+|PsÁ deTç>·yîT®q ¿±s «#ásÁD ç|D²[¿£ d¾<Æ+ #ûjáÖ*àq nedsÁ+, n|s \ Ô Î<¿£Ôá |+# *àq nedsÁ+ +~. ný²¹> bþw¿£ $\Te\T Xø¯sÁ d+sÁ¿£D ¿Ãd+ m+Ôá nedsÁyîÖ Ôî*jáTCÉ|Pï bþw¿£ $\Te\T >·\ n|s \ $ jîÖ>± ¿ì >·\ çbÍeTTK«Ôá >·T]+º $ jîÖ>·< sÁTýË¢ #îÕÔáq«+ rdTÅ£ s y *. |jîÖÐ+#áTÅ£ q |Úd￱\T m¿£H $T¿ù d¹sÇ 2014-15. ]¿£ eT+çÜÔáÇ XæK, uó²sÁÔá ç|uóTÔáÇ+, qÖ«&ó ©¢ nçп£\ÌsÁýÙ kͼ{ìd¾¼¿ùà |Õ bÍ¿{Ù T¿ù 2013. &îÕÂs¿£¼¹s{Ù |t m¿£H $T¿ùà Ê kͼ{ìd¾¼¿ùà, & bÍsY¼yîT+{Ù |t nçп£\ÌsY Ê ¿Ã` |¹swH, eÇjáTkÍjáT eT+çÜÔáÇ XæK, uó²sÁÔá ç|uóTÔáÇ+, qÖ«&ó ©¢ HûwqýÙ Xæ+|¾ýÙ d¹sÇ sÁZHîÕCñwH 2014. kͼ{ìd¾¼¿ùà Ê çbþç>±yT +|¾¢yîT+fñwH, eT+çÜÔáÇ XæK, uó²sÁÔá ç|uóTÔáÇ+, qÖ«&ó ©¢

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

¿£ w¾ C²>·sÁDY bþ{Ëç>·|Ó bþ{¡ MTÅ£ bþ{Ëç>·|Ó d¿ìï +fñ <û dTes e¿±Xø+. e«ekÍjáT sÁ+>·+ýË dTç|d¾<Æ |çÜ¿£ ¿£ w¾ C²>·sÁDY |çÜ¿£ »m kÍ |t |t +& jáTH nçп£\ÌsYµ nHû |sÁTÔà bþ{Ëç>·|Ó bþ{¡ sÁÇV¾²kþï+~. MT bÍsÄÁÅ£ \+Ô bÍý¤Z yûý²~ sÁÖbÍjáT\ VQeTÔáT* Â>\TÌ¿Ãe#áTÌ. +<TÅ£ MTsÁT e«ekÍjáT+, |Xø bÍ\q, #û|\ |+|¿£+, e«ekÍjáÖ ¿ì d+ +~ó+ºq bþ{Ë* MT yîTTuÉÕýÙ bþH ýñ< ¿yûTs Ôà rd¾ eÖÅ£ photo@krishijagran.com ¿ì >±ú ýñ< editor@krishijagran.com ¿ì >±ú |+|¾+# *à +³T+~. m+ç{¡ýË¢ qT+º dsÁÇçXâw÷yîT®q 3 ºçÔ \qT eÖ nqTuóev ãýÉÕq d+bÍ<Å£ \ bÍ«HîýÙ m+|¾¿£ #ûdTï+~. yîTT<{ì VQeTÜ Â>\TÌÅ£ q $CñÔáÅ£ 25,000 sÁT. q>·<T, ç|eÖD |çÔá+, Âs+&e VQeTÜ Â>\TÌÅ£ q $CñÔáÅ£ 20,000 sÁT. q>·<T, ç|eÖD |çÔá+, Ôá rjáT VQeTÜ Â>\TÌÅ£ q $CñÔáÅ£ 10,000 sÁT. q>·<T, ç|eÖD |çÔá+ ç|< q+ #ûjáT &Ô sTT. bþ{¡ýË bÍý¤Z+³Tq nuó«] ¿£úd+ 3 bþ{Ë\T |+bÍ*à +³T+~. bþ{Ë\T ¿£\sY bþ{Ë\T nsTT +& *. bþ{Ë\ dÕ<T Å£L& 12 I 18 nsTT +& *. ç|Ü bþ{Ë VäsY¦ ¿±|ÓýË +& * ýñ< MTsÁT < dÓ&ýË Å£L& |+|e#áTÌ. < dÕE 3 m+; ¿ì $T+º +&Å£L&<T. MTsÁT rd¾q bþ{Ëç>±|tà 30 @ç|¾ýÙ 2017 ¿ì eTT+<T ç¿ì+~ nç&dt¿ì |+bÍ*. bþ{Ë ndýÉÕq<û nsTT +& *. q¿ì© bþ{Ëç>±|t\T rd¾ |+|¾H , ÔásÁT\T rd¾q bþ{Ë* |+|¾H y {ì bþ{¡¿ì rdT¿Ã &&+ ýñ< ç|¿£{ì+#á&+ ÈsÁT>·TÔáT+~. ¿£ \d«+ m+<TÅ£ ? e«ekÍjáT d+ +<óyîT®q n+XæýË¢ MT¿ìw¼yîT®q ¿£ n+Xæ ¿yûTs ýË +~ó+#á+& ! bþ{Ë |+|¾+# *àq nç&dt`

¿£ w¾ C²>·sÁDY

60/9, 3 e n+ÔádTï, jáTÖdT|t ds jYT eÖÂsØ{Ù, jáTsY ç^H bÍsYØ yîTç{Ë d¼wH, qÖ« &ó ©¢`16, d+ç|+~+#á+& `011-26511845, 26517923

ªÀÄtÂÚ£À ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ°è æ

56

ªÀÄtÂÚ£À ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ°è ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀzÀ ¥ÁvÀæ D£ÀAzÀ £ÀAd¥Àà£ÀªÀgÀ vÉÆÃlUÁjPÉ «eÁÕ£ÀUÀ¼À «±Àé«zÁå®AiÀÄ, ¨ÁUÀ®PÉÆÃl-587103 «ÄAZÀAZÉ: anandnanjappanavar@yahoo.in /maheshento@gmail.com

PÀ

ȶAiÀÄ°è ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀUÀ¼À §¼ÀPÉAiÀÄÄ ªÀÄtÂÚ£À ¨sËwPÀ, gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ºÁUÀÆ eÉÊ«PÀ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¹ ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉ PÁ¥ÁqÀĪÀ°è ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁzÀ ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ. ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀzÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß d«Ää£À°è ¨É¼ÉzÀÄ ¨sÀÆ«ÄUÉ ¸ÉÃj¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀÄtÂÚ£À°è ¸ÁªÀAiÀĪÀ CA±À ºÁUÀÆ ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀ§ºÀÄzÀÄ. eÉÆvÉUÉ ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀzÀ ¨É¼ÉUÀ¼À ¨ÉÃj£À UÀAlÄUÀ¼À°è ¸ÁgÀd£ÀPÀ ¹ÜjÃPÀgÀtUÉÆAqÀÄ ¨sÀÆ«ÄUÉ ¸ÉÃgÀÄvÀÛzÉ. ªÀļÉUÁ®zÀ ¥ÁægÀA¨sÀzÀ°è ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀzÀ ©ÃdUÀ¼À£ÀÄß ©wÛ 45-60 ¢£ÀUÀ¼À £ÀAvÀgÀ, CAzÀgÉ ºÀƪÁUÀĪÀzÀPÉÌ ªÀÄÄAZÉ G¼ÀĪÉÄ ªÀiÁr ªÀÄtÂÚUÉ ¸ÉÃj¸À¨ÉÃPÀÄ. EzÀjAzÀ ªÀÄtÂÚ£À°è AiÀiÁªÀÅzÉà gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀ §¼À¸ÀzÉÃ, ªÀÄtÂÚ£À ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ£ÀÄß PÁ¥ÁrPÉƼÀÀÄzÀÄ. ¥ÀæªÀÄÄR ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀUÀ¼ÁzÀ ¸Ét§Ä, qÀAiÀiÁAZÀ, C®¸ÀAzÉ, ºÀÄgÀĽ EvÁå¢ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É ¼ É A iÀ Ä §ºÀ Ä zÀ Ä . §ºÀ Ä ªÁ¶ðPÀ ºÀ ¹ gÉ ¯ É UÉ Æ §â g À z À VqÀUÀ¼ÁzÀ Vèj¹ÃrAiÀiÁ, ºÉÆAUÉ, ¸ÀƨÁ§Ä®£ÀÄß ºÀtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ vÉÆÃlzÀ ¨É¼ÉUÀ¼À §zÀÄ CxÀªÁ ¨ÉðAiÀÄ°è ¨É¼ÉzÀÄ CªÀÅUÀ¼ÀÄ J¼ÉAiÀÄ gÉA¨É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÆ¥Àà£ÀÄß ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀPÁÌV G¥ÀAiÉÆÃUÀ ªÀiÁrPÉƼÀÀÄzÀÄ. ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀzÀ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÀÄ : ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀªÀÅ ªÀÄtÂÚ£À°ègÀĪÀ ¸ÀÆPÁëöätÄUÀ¼À ZÀlĪÀnPÉ ºÁUÀÆ C©üªÀÈ¢ÝUÉ £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀjAzÀ

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

¸ÁªÀAiÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À PÀ½AiÀÄÄ«PÉ ºÉaÑ CªÀÅUÀ¼À°ègÀĪÀ ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉUÉ ®¨sÀåªÁUÀĪÀAvÉ ªÀÄqÀÄvÀÛªÉ. eÉÆvÉUÉ PÀ½AiÀÄĪÁUÀ DªÀÄèUÀ¼ÀÄ ºÉÆgÀ§gÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀÄtÂÚ£À°ègÀĪÀ ¥É Æ ÃµÀ P ÁA±À U À ¼ À ®¨s À å vÉ ºÉ Z À Ä Ñ v À Û z É . ªÀ Ä tÂÚ £ À M¼À¥ÀzÀgÀzÀ°ègÀĪÀ ¥ÉÆõÀPÁA±ÀªÀ£ÀÄß ºÀ¹gÉ¯É VqÀzÀ ¨ÉÃgÀÄUÀ¼ÀÄ »ÃjPÉƼÀÄîªÀÅzÀjAzÀ F VqÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÉÛ ªÀ Ä tÂÚ £ À ° è ¸É Ã j¸À Ä ªÀ ªÀ Ä Æ®PÀ D¼À z À ° è g À Ä ªÀ ¸À¸Àå¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÉÄîàzÀgÀPÉÌ vÀgÀĪÀ°è ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. CzÀ®èzÉ ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀªÀÅ ªÀÄtÂÚ£À°è ¸ÁªÀAiÀĪÀ CA±ÀªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ ªÁvÁªÀ g À t zÀ ° è g À Ä ªÀ ¸ÁgÀ d £À P À ª À £ À Ä ß ªÀ Ä tÂ Ú £ À ° è ¹ÜjÃPÀgÀtUÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ. ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀzÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄtÂÚ£À ªÉÄÃ¯É ºÉÆ¢PÉAiÀiÁUÀªÀÅÀzÀjAzÀ ªÀļÉAiÀÄ ¤ÃgÀÄ EAUÀÄ«PÉ ºÉZÁÑV ªÀÄtÄÚ PÉÆaѺÉÆÃUÀĪÀÅzÀÄ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀÅzÀ®èzÉ ªÀÄtÂÚ£À°è vÁ¥À PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. MmÁÖgÉAiÀiÁV ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀªÀÅ ªÀÄtÂÚ£À ¨sËwPÀ, gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ºÁUÀÆ eÉÊ«PÀ UÀ Ä tUÀ ¼ À ªÉ Ä Ã¯É C£À Ä PÀ Æ ®PÀ g À ª ÁzÀ §zÀ ¯ ÁªÀ u É U É ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀ G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ: 1. ªÁ¶ðPÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ªÀÄÄ£Àß UÉƧâgÀ ¨É¼ÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼ÉzÀÄ ¨sÀÆ«ÄUÉ ¸ÉÃj¸À¨ÉÃPÀÄ. CzÉà jÃwAiÀiÁV §ºÀĪÁ¶ðPÀ vÉÆÃlUÁjPÉ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉzÀ°è CAzÀgÉ

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

57

ªÀÄtÂÚ£À ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ°è æ

ªÀiÁªÀÅ, ¸À¥ÉÆÃl, vÉAUÀÄ EvÁå¢ ªÀÄgÀUÀ¼À ¨Éù£ïUÀ¼À°è ºÁUÀÆ ªÀÄgÀUÀ¼À ªÀÄzÉå ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀ ¨É¼ÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼ÉzÀÄ ºÀÆ ©qÀĪÀ ªÀÄÄAZÉ ¨sÀÆ«ÄUÉ ¸ÉÃj¸À¨ÉÃPÀÄ. JPÀgÉUÉ 20-25 Q¯ÉÆ UÁæA ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀ ©ÃdªÀ£ÀÄß ©vÀÛ£É ªÀiÁr, ºÀÆ §gÀĪÀ ªÀÄÄAZÉ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄgÀUÀ¼À ªÀÄzsÉå ¨sÀÆ«ÄUÉ ¸ÉÃj¸À¨ÉÃPÀÄ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¸Ét§Ä, qÀAiÀiÁAZÀ, C®¸ÀAzÉ, ºÀÄgÀĽ, ºÉ¸ÀgÀÄ, GzÀÄÝ UÉƧâgÀ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÁPÀ¨ÉÃPÀÄ.

2. §ºÀĪÁ¶ðPÀ ¨É¼ÉUÀ¼À §zÀÄUÀ¼À°è ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀzÀ VqÀUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉzÀÄ J¼ÉAiÀÄ PÁAqÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÆ¥Àà£ÀÄß DUÁUÉÎ PÀvÀÛj¹ ¨É¼ÉUÀ¼À ªÀÄgÀzÀ §ÄqÀzÀ°è ªÀÄtÂÚUÉ ¸ÉÃj¸À¨ÉÃPÀÄ. ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀzÀ VqÀUÀ¼ÁzÀ Vèj¹ÃrAiÀiÁ, ºÉÆAUÉ, ¨ÉêÀÅ, ¸ÀĨÁ§Æ¯ï EvÁå¢ VqÀUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀħºÀÄzÀÄ.

3. vÉÆÃlUÀ¼À°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÀ¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÀƪÁUÀĪÀÅzÀPÉÌ ªÀÄÄAZÉ QvÀÄÛ PÁA¥ÉÆõÀÖ ªÀiÁr G¥ÀAiÉÆÃV¸À¨ÉÃPÀÄ CxÀªÁ §ºÀĪÁ¶ðPÀ ¨É¼ÉUÀ¼ÁzÀ ªÀiÁªÀÅ, ¸À¥ÉÆÃl vÉAUÀÄ EvÁå¢ ªÀÄgÀUÀ¼À §ÄqÀzÀ°è ¨É¼ÉzÀ PÀ¼ÉUÀ¼À£ÀÄß QvÀÄÛ ªÀÄtÂÚUÉ ¸ÉÃj¸À¨ÉÃPÀÄ. GzÁ: ¥ÁxÉÃð¤AiÀÄA, AiÀÄÄ¥ÀmÉÆÃjAiÀÄA. ºÀ ¹ gÉ ¯ É UÉ Æ §â g À z À ¨É ¼ É U À ¼ À Ä : ªÀ Ä tÂ Ú £ À ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸À§ºÀÄzÁzÀAvÀºÀ PÉ®ªÀÅ ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀzÀ VqÀUÀ¼À «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß E°è «±Éèö¸À¯ÁVzÉ. ¸Ét§Ä : F ¨É¼ÉAiÀÄÄ ªÁ¶ðPÀ ¢ézÀ¼À ¨É¼ÉUÀ¼À°è MAzÁVzÀÄÝ, ªÉÄë£ÀAvÉ PÀÆqÀ §¼À¸À§ºÀÄzÁVzÉ. F ¸À¸ÀåªÀÅ ªÁvÁªÀ g À t zÀ ° è g À Ä ªÀ ¸ÁgÀ d £À P À ª À £ À Ä ß gÉ Ê eÉ Æ Ã©AiÀ Ä A CtÄfëUÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ªÀÄtÂÚ£À°è ¹ÜjÃPÀgÀtUÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀªÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀÄtÂÚ£À°è ¸ÁªÀAiÀĪÀ CA±À, ¸ÀÆPÁëöätÄ fëUÀ¼À ZÀlĪÀnPÉ ºÁUÀÆ ¤ÃgÀ£ÀÄß »r¢qÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉZÀÄÑvÀÛzÉ. MAzÀÄ ºÉÃPÉÖÃgï£À°è 8-12 l£ï £ÀµÀÄÖ UÉƧâgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ ºÁUÀÆ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 150 Q. UÁæA. ¸ÁgÀd£ÀPÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀ§ºÀÄzÀÄ. qÀAiÀiÁAZÁ : F ¨É¼ÉAiÀÄ ¨ÉÃgÀÄUÀ¼À UÀAn£À°ègÀĪÀ ¸ÀÆPÁëöätÄ fëUÀ¼ÀÄ CvÀåAvÀ ªÉÃUÀªÁV ¸ÁgÀd£ÀPÀªÀ£ÀÄß ¹ÜjÃPÀj¸ÀĪÀ UÀÄtªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. F ¨É¼ÉAiÀÄÄ ¤Ãj£À C¨sÁªÀªÀ£ÀÄß vÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀ£ÀÄß EvÀgÀ ¨É¼ÉUÀ¼À CAvÀgÀ ¨É¼ÉAiÀÄ£ÁßV ¨É¼ÉAiÀÄĪÀzÀjAzÀ ¸À Æ PÁë ö ä t Ä fëUÀ ¼ À ¸À A SÉ å AiÀ Ä £À Ä ß ºÉ a Ñ ¹ ªÀ Ä tÂ Ú £ À ¥s À ® ªÀ v À Û v É A iÀ Ä £À Ä ß ºÉ a Ñ ¸ À § ºÀ Ä zÀ Ä . ªÀ Ä tÂ Ú £ À ° è ¤ÃgÀ Ä »Ãr¢lÄÖPÉƼÀÄîªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ªÀÈ¢üÞ¹ ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÀPÀ½AiÀÄ£ÀÄß vÀqÉUÀlÄÖvÀÛzÉ. CAvÀgÀ ¨É¼ÉAiÀÄ£ÁßV ¨É¼ÉzÀ°è ¥Àæwà ºÉPÉÖÃgïUÉ 10-12 l£ï ºÀ¹gÀÄ UÉƧâgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ ºÁUÀÆ 100-150 Q. UÁæA. ¸ÁgÀd£ÀPÀªÀ£ÀÄß ¨É¼ÉUÀ½UÉ ¥ÀÆgÉʸÀ§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀĨÁ§Ä¯ï : VqÀªÀÅ PÀÆqÀ ¸ÀºÀ ¢ézÀ¼À zÁ£Àå ¨É¼ÉUÀ¼À eÁwUÉ ¸ÉÃjzÉ. EzÀ£ÀÄß GvÀÛªÀÄ ºÀ¹gÉ¯É ºÁUÀÆ ¸ÁªÀAiÀĪÀ UÉ Æ §â g À ª ÁV G¥À A iÉ Æ ÃV¸À § ºÀ Ä zÀ ® è z É Ã ªÉ Ä Ã«£À VqÀªÁVAiÀÄÆ §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ. F VqÀªÀ£ÀÄß §zÀÄUÀ¼À°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀzÀjAzÀ ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÀPÀ½AiÀÄ£ÀÄß vÀqÉAiÀħºÀÄzÀ®èzÉÃ

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀ§ºÀÄzÀÄ. EzÀ£ÀÄß ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀªÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀÄtÂÚ£À ¨sËwPÀ UÀÄt ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀiÁV vÉêÁA±À »r¢lÄÖPÉƼÀî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV 2 X 1 «ÄÃ. CAvÀgÀzÀ°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀzÀjAzÀ ¥Àæwà ºÉÃPÉÖgïUÉ 15-20 l£ï ¸ÉÆ¥Àà£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ ºÁUÀÆ 200 Q. UÁæA. ¸ÁgÀd£ÀPÀ ¥ÀÆgÉʸÀ§ºÀÄzÀÄ.

Vèj¹rAiÀiÁ : EzÀÄ §ºÀĪÁ¶ðPÀ ¢ézÀ¼À zsÁ£ÀåzÀ ¨É¼ÉAiÀiÁVzÀÄÝ ¥Àæw VqÀªÀÅ ªÀµÀðPÉÌ 10-12 Q. UÁæA. ºÀ¹gɯÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀÄvÀÛzÉ. vÉÆÃlzÀ §zÀÄUÀ¼À°è ¨É¼ÉzÀ VqÀUÀ¼ÀÄ ¥Àæwà ºÉÃPÀÖgïUÉ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 5-6 l£ï ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀÀÄzÀÄ. ºÉÆAUÉ : EzÀÄ ¢ézÀ¼À zsÁ£Àå ¸À¸ÀåªÀUÀðPÉÌ ¸ÉjzÀÄÝ, EzÀgÀ ªÀÄgÀzÀ J¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÀ¹gÉ¯É UÉƧâgÀªÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸À§ºÀÄzÀÄ. EzÀgÀ ©Ãd¢AzÀ vÉUÉzÀ vÉÊ®ªÀ£ÀÄß eÉÊ«PÀ EAzsÀ£ÀªÁV §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ. ¨ÉÃgÀÄ, PÁAqÀ, J¯É ªÀÄvÀÄÛ ºÀÆUÀ¼ÀÄ OµÀ¢üÃAiÀÄ UÀÄtªÀ£ÀÄß ºÉÆ¢zÉ. EzÀgÀ ¨É à gÀ Ä UÀ ¼ À Ä ºÉ a Ñ £ À ¸À A SÉ Ê AiÀ Ä °è g À Ä ªÀ Å zÀ j AzÀ ªÀ Ä tÂ Ú £ À ¸ÀªÀPÀ½AiÀÄ£ÀÄß vÀqÉUÀlÄÖvÀÛzÉ.

EvÀgÉ ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ : EvÀgÉ ¢ézÀ¼À zsÁ£Àå ¸À¸ÀåUÀ¼ÁzÀ ºÀÄgÀĽ, C®¸ÀAzÉ, ºÉ¸ÀgÀÄ, GzÀÄÝ EªÀÅ ºÀ¹gÀÄ UÉƧâgÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä ¸ÀÆPÀÛªÁVªÉ. EªÀÅ ±ÀĵÀÌ ªÁvÁªÀgÀtPÉÌ ºÉÆA¢PÉÆAqÀÄ C¢üPÀ E¼ÀĪÀj ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ. F ¸À¸ÀåUÀ¼À ¨É à gÀ Ä UÀ ¼ À ° è g À Ä ªÀ gÉ Ê eÉ Æ Ã©AiÀ Ä A CtÄfëUÀ ¼ À Ä ªÁvÁªÀ g À t zÀ ° è g À Ä ªÀ ¸ÁgÀ d £À P À ª À £ À Ä ß ªÀ Ä tÂ Ú £ À ° è ¹ÜjÃPÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. F ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀÆ«ÄUÉ ¸ÉÃj¹zÁUÀ ªÀÄtÂÚ£À ¸ÁªÀAiÀĪÀ CA±À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄtÂÚ£À ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉ ºÉZÀÄÑvÀÛzÉ. ªÀÄtÂÚ£À°è ¤ÃgÀÄ »r¢qÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÁUÀÆ ¸ÀÆPÁëöätÄ fëUÀ¼À ZÀlĪÀnPÉ ªÀÈ¢ÞUÉƼÀÄîvÀÛzÉ. F ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß eÁ£ÀĪÁgÀUÀ¼À ªÉÄëUÁVAiÀÄÆ ¸ÀºÀ G¥ÀAiÉÆÃV¸À§ºÀÄzÀÄ.

MAzÀÄ ºÉÃPÉÖÃgï£À°è 8-10 l£ï£ÀµÀÄÖ ºÀ¹gÀÄ UÉƧâgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ ºÁUÀÆ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 150 Q. UÁæA. ¸ÁgÀd£ÀPÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀ§ºÀÄzÀÄ.

MmÁÖ g É A iÀ i ÁV ºÀ ¹ gÉ ¯ É U É Æ §â g À ª À £ À Ä ß §¼À ¸ À Ä ªÀ Å zÀ j AzÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ UÉƧâgÀUÀ¼À §¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ ªÀ Ä vÀ Ä Û AiÀ i ÁªÀ Å zÉ Ã jÃw¬ÄAzÀ ¥À j ¸À g À z À ºÁ¤ GAmÁUÀĪÀÅ¢®è. ªÀÄtÂÚ£À DgÉÆÃUÀå, ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£Á ªÀÈ¢ÞUÉƼÀÄîªÀÅzÀjAzÀ ºÉaÑ£À E¼ÀĪÀj ºÁUÀÆ C¢üPÀ ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ. www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

$+<T`|d+<T 58 çuÉ& ]+>´à Xæ+&$#Y : 4`6 eT+~¿ì, 20 eTTcÍ\T, 110 ¹¿\¯\T ¿±e\d¾q |< s \T : 8`10 çuÉ& d¢sTTdt\T, 1 |<Ý ³eÖ{² ¿£{Ù #ûd¾ +#áT¿Ãy *. 1 eT<ó« sÁ¿£+>± q *¢bÍjáT, 1/3 ¿£|ð\T &¿£uÉ{ì¼q yîTT¿£ØC¤q Ð+È\T/ dÓÇ{Ù ¿±sY , 3`4 dq >± Ôá]Ðq yî\T¢*¢, ¿£ ¿£|ð msÁT|Ú, Å£ |#áÌ, |dT|Ú sÁ+>·TýË +&û w¾eÖ¢ $T]Ì, 1 ºq #á+# ]Â>HÃ, 1 ºq #á+# m+& q ÔáT\d¾, ºq ¿£|ðÔà nsÁ ¿£|ð $T]jáÖ\ bõ& , 1 |<Ý #á+# *y sTTýÙ, ÔáÐq+Ôá |ð, ¿±e\d¾q+Ôá MT>·&, 2 |<Ý #á+# \ º©¢ |¢¿ùà, 2 |<Ý #á+# \ ]¹>Hà bå&sÁT $<ó q+ : eTT+<T>± ¿£³sY kÍjáT+Ôà çuÉ& d¢sTTdt\qT ]+>´ NCÙ z >±¢dtýË yûd¾ #á+# Ôà ¿={ì¼, < yû¹s d¢sTTdt yûjáT+& . ¿±sÁ+ýË ¿£{Ù #ûdT¿Ãy *. (MTsÁT z ºq bÍçÔáýË çuÉ& eTT¿£Ø\qT Ôás ÇÔá Xæ+&$#Y +>±sÁT sÁ+>·TýË¿ì ¿£sÁ¿£sÁý²&TÔáÖ e#ûÌ >·T+ç&+>± #ûd¾ +#áT¿Ãe#áTÌ) ¿£ u ýÙýË Å£LsÁeTT¿£Ø* yûd¾ $T¿ùà esÁÅ£L zyîHýË +º uñ¿ù #ûjáÖ*. çuÉ& ]+>´à Xæ+&$#Y |Õ #ûdT¿Ãy *. |ð&T ]+>´ d¢sTTdt\ |Õ Å£LsÁ eTT¿£Ø* yûjáÖ*. Ôás ÇÔá z]¹>HÃ, º©¢ |¢¿ùàÔà >±] wt #ûd¾ kÍdtÔà dsYÇ #ûjáÖ*.

eÖy >·T]ajáÖ Üq+& V²Ã© #ûdT¿Ã+&

¿±e\d¾q |< s \T : >·T]ajáÖ (¿£ ¨¿±jáT) ýË +|& ¿ì ` eÖy /UËjáÖ 400 ç>±eTT\T, |+#á< sÁ 400 ç>±eTT\T (Ôá]Ðq~), u¤+u²sTT sÁeÇ 100 ç>±eTT\T, m+& q ¿= Ò] 100 ç>±eTT\T, J& ||ð 100 ç>±eTT\T (yîTÔáï>± qÖ] +ºq~), ¿ìd¾ dt 50 ç>±eTT\T Ð+Èýñ ~), HîsTT« 2 |<Ý #á+# \T, ºq @\Å£ \T 8 (N*Ì <+ºq$) >·T]ajáÖ {² ÔájáÖsÁT #ûdT¿Ãe& ¿ì : yîT®< 500 ç>±eTT\T, bÍ\T 50 ç>±eTT\T, HîsTT« 125 ç>±eTT\T ( {²ýË yûjáT& ¿ì), >·T]ajáÖ yû|& ¿ì HîsTT«. $<ó q+ : eÖy (UËjáÖ) >·T]ajáÖ ÔájáÖsÁT #ûjáT& ¿ì eTT+<T>± >·T]ajáÖýË¢ +|& ¿ì |PsÁ+ ÔájáÖsÁT #ûdT¿Ãy *. n+<TÅ£ ¿£ $Xæ\yîT®q bÍçÔá rdT¿Ãy *. n+<TýË eTT+<T>± eÖy (UËjáÖ) ¿=~Ý>± yû|¾ Ö& < sÁ+>·T s újáÖ*. < yû¹s

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

bÍçÔáýË rd¾ |¿£Øq |³T¼¿Ãy *. Ôás ÇÔá bÍçÔáýË HîsTT« yûjáÖ*, u¤+u²sTT sÁeÇ yûd¾ < Å£L& ýñÔá >Ã<óTeT sÁ+>·T e#ûÌ < ¿± yûsTT+#áT¿Ãy *. yûsTT+ºq u¤+u²sTT sÁeÇqT yûsÁT>± ¿£ bÍçÔáýË yûd¾ +#áT¿Ãy *. |ð&T eÖy (UËjáÖ), u¤+u²sTT sÁeÇ, |+#á< sÁ, ¿ìd¾ dt\qT u²>± ¿£\bÍ*. |ð&T |¾*¢+>´ ÔájáÖsÁT>± q fñ¼. ¿£ >·T]ajáÖ ÔájáÖsÁT#û d |¾+& d¾<Æ+ #ûdT¿Ãe& ¿ì eTT+<T>± HûÜ ¿£sÁ>·uÉ{²¼*. Ôás ÇÔá < È*¢+º q yîT®< ýË yûd¾ u²>± ¿£\bÍ*. Ôás ÇÔá bÍ\qT Å£L& |¾+& ýË yûd¾ ¿£\bÍ*. ÔáÐq+Ôá>± úsÁT #ûsÁTdÖï |¾+& ¿£\T|Ú¿Ãy *. ¿£*|¾q |¾+& ¿£ bÍçÔáýË +º Ôá& |¾q ³¼ ¿£|¾Î +# *. nsÁ>·+³ Ôás ÇÔá |¾+& |Õq ³¼ rjáÖ*. < eTsÃkÍ] yûÞø¢Ôà eÔ ï*. Ôás ÇÔá ºq ºq +&\T>± ÔájáÖsÁT #ûd¾ |³T¼¿Ãy *. ºq +&\T ]bþsTT _Ðd¾bþÅ£ +& +&û+<TÅ£ M{ì |Õq Å£L& Ôá& ³¼ ¿£|¾Î +# *. Ôás ÇÔá ¿=Ø¿£Ø +& rdTÅ£ #á¿£Ø>± |P¯ý² eÔ ï*. ¿=Ø¿£Ø |P¯ú rdTÅ£ n+<TýË Âs+&T #á+# \ |¾*¢+>´ yûd¾, ¿=d\T ¿£* dý² eT& º +# *. ¿=d* eT&Ôá |{ì¼ eTÖjáÖ*. ¿£ ¨¿±jáT\ yîÖ&ýÙà +{²sTT, y {ìÔà ţL& ý² #ûjáTe#áTÌ. yîTTÔáï+ >·T]ajáÖ +& q Ôás ÇÔá ¿£ eT+<bÍ{ì eTÖÅ£ &T rdTÅ£ n+<TýË HîsTT« yû& #ûjáÖ*. HîsTT« yû&î¿ìØq Ôás ÇÔá eT+³ ÔáÐZ+# *. n+<TýË m >·T]ajáÖ* yûÐÔû nHû yûd¾ yûsTT+# *. ýñÔá >Ã<óTeT sÁ+>·T e#ûÌ esÁÅ£L y {ì yûsTT+º, eTsÃyîÕ|Ú ÜbÍÎ*. |ð&T >·T]ajáÖ\T d¾<Æ+>± H sTT. ¿£ |¢³TýË yû& yû& >± >·T]ajáÖ* rd¾ e& ¦+# *. $TÐ*q >·T]ajáÖ* ¿£ >±* #=sÁ & &u²ÒýË¢¿ì rd¾ +#áT¿Ãy *. $ Âs+&T y s \ bͳT bÍ&eÅ£ +& u²>·T+{²sTT. www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

60

s ¥ |ý²\T

s ¥ |*Ô \T

eÖ]Ì 2017

yûTw

e wuó

Ôá+ç& >±]Ôà MTÅ£ eT+º d+ +<ó u²+<óy «\T +{²sTT. ¿¡]ï, > sÁe+, ç|Üw÷ |sÁT>·TÔ sTT. ]¿£ ý²y <ûMýË¢ ç|Ôû«¿£yîT®q C²ç>·Ôáï\T rdT¿Ãy *. ýñ<+fñ eTqdÎsÁ\T ÔáýÉÔûï ne¿±Xø+ +~. d+<sÁÒÛ+ýË ç|eÖ< \T ¿= Ôî#áTÌ¿Ãe<TÝ.

eÖqd¾¿£+>± ¿±dï+Ôá d<rsÁ& ¿ì | bͳ\T e~* |{ì¼ Å£ ³T+ duóT«\Ôà ¿£*d¾ m¿£Ø& ¿ÕH |¾¿ì ¿ù¿¡ ýñ< |sÁ«³q¿¡ yîÞ⢠bÍ¢H #ûdT¿Ãe#áTÌ. q Ôá $< «uó²«d+ ¿Ãd+ $< «sÁT\T $<ûXæ\Å£ yîÞ⢠ne¿±Xø+ \_ódTï+~. Hî\ ºe]ýË Â¿¯sYýË eT+º |*Ô \T ¿£ |¾kÍïsTT.

¿£s س¿£

d¾+V²

¿£q«

<ë>· + #û dy ]¿ì Hî \ ýË | bͳ\ >·T]+ºq $|¯ÔáyîT®q Üï & +³T+~. bÍÔá $TçÔá T \T ¿£ \ TkÍï s Á T . J$Ôá uó ² >· k ÍÇ$TÔà d + +<ó \T u²>·T+{²jáT uó²$+#áe#áTÌ. Å£ ³T+ + ¿Ãd+ mÅ£ Øe KsÁTÌ #ûkÍïsÁT. sÃ>·«+ >·T]+º u²>± |{ì¼+#áT¿Ãy *.

Hî \ ýË ç |eT $w já T +ýË ³+¿±\T @sÁÎ&Ô sTT. v±ã|¿£Xø¿ìïýË ýË|+ +³T+~. $< «sÁT\T |¯¿£ýË¢ $ÈjáT+ kÍ~ó+#á& ¿ì mÅ£ Øe çXøeT #ûjáÖ*à +³T+~. uó²sÁ«uósÁï\ eT<ó« $uóñ< \T ekÍïsTT. sÁT<ë>·T\¿ì bÍ~ó ne¿±Xæ\T ekÍïsTT.

Hî\ýË Å£ ³T+u² d+ÔÃw+>± +#á& ¿¡, Å£ ³T+ duóT«\+<] ¿Ã]¿£\Ö rsÁÌ& ¿¡ eT]+Ôá çXøeT |& *à +³T+~. $<ûXæ\Å£ yîÞ²¢\ ¿ÃsÁTÅ£ Hû y ] |qT\T ÔáÇsÁ>± |PsÁïeÚÔ sTT. <ë>·dTï\Å£ ~© njûT« jîÖ>·+ ¿£ |¾kþï+~.

ÔáT\

e ¥Ì¿£

<óqTdTà

Hî\ýË <ë>·+ýË eT+º ý²uó+ ¿£*¹> ne¿±Xø+ +~. d+Ô q+ $wjáT+ýË MTÅ£ @<à ¿£ º+Ôá yî+{²&TÔáT+³T+~. deTjáT+ýË MTsÁT sÃ>·«+|Õ u²>± < w¾¼ |{²¼*.

nHû¿£ sÁ¿±\ |¯¿£* m<TsÃØe& ¿ì MTsÁT eÖqd¾¿£+>± d¾<Æ+>± +& *. $y Vä ¿ì d+ +~ó+ºq $wjáÖýË¢ \d«eTjûT« ne¿±Xø+ +~. d+Ô q+ #á<TeÚ ¿Ãd+ KsÁTÌ #ûjáÖ*àq nedsÁ+ +³T+~.

Hî\ yîTT<{Ë¢ ç |eT d+ +<ó ýË¢ @<Ã ¿±sÁD+>± Üï& +³T+~. MTsÁT MT ç |eT d ]>± e«¿£ ï + #û k Íï s Á H û ~ d+<ûV²yûT.

eT¿£sÁ

Hî\ yîTT<{Ë¢ $< «sÁT\¿¡, ç |$TÅ£ \¿¡ ¿£*kõdTï+~. ¿±sÁ« sÁÇV²D² kÍeTsÁ«+ |sÁT>·TÔáT+~. |qT\T #ûjáT&+ýË kþeT]Ôáq+ +&<T. nedsÁyîT®q< ¿ì $T+ºq #á\¢ |< s * deTjáT+ýË Üq¿£+& .

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

$T<¸Tq

Å£ +uó < jáT+ ¿=Ôáï eÖs ZýË¢ sÁ|¾Î+#áTÅ£ Hû+<TÅ£ MTsÁT m+Ôà ¿£w¼|&Ô sÁT. nedsÁyîT®q|Ú&T | #û j á T &+ýË nedsÁ y î T ® q eÖsÁ T Î\T #ûdTÅ£ +{²sÁT. < +|Ôá« J$Ôá+ q+<+>± >·&TdTï+~.

Hî\ eT<ó«ýË eTqdT # ý² s=eÖ+{ì¿ù>± +³T+~.

Hî \ yî T T<{Ë¢ ]já T ýÙ m d¼ { Ù , e«ekÍjáT+ kå+<sÁ« kÍ<ó H \T, ¿£Þ²È>·ÔáTï¿ì d+ +~ó+ºq e«Å£ ï\Å£ eT+º ç|>·Ü ¿£ |¾kþï+~. ]¿£ ý²uó+ <ó «Ü ¿£ n<ó«jáTH ¿ì dÂsÕq deTjáT+.

+³T+~.

MTq

çdÓï |ÚsÁTw§\Å£ |sÁdÎsÁ ¿£sÁüD n~ó¿£+>± +³T+~. y ]Ôà r jáT d+ +<ó \T ¿=qkÍ>·TÔ sTT. Hî\ýË >·& ºq |¿£+ sÃE\T n+Ôá Xø uóç|<+ ¿±<T. & TÒ mÅ£ Øe>± KsÁTÌ neÚÔáT+~.

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

62

{ì`20 ýË 300 sÁHà #ûd¾q yîÖV¾²ÔY Vä¢eÔY

|Î{ì esÁÅ£ eH &û ç¿ì¿{Ù eÖ«#YýË¢ ³>±Þè¢esÁÖ +>´àýË 200 sÁH\T rd¾q³T¼ MTÂsesÁÖ $ +&sÁT. ¿±ú &ó ©¢ýË yîÖV¾²ÔY nVä¢eÔY ¿=Ôáï ]¿±sÁT¦ kÍ|¾+# sÁT. yîÖV¾²ÔY nVä¢eÔY {ì`20 ç¿ì¿{ÙýË 300 sÁHà #ûd¾q

eÖ

yîTT<{ì u²«{ÙàyûTH>± *# &T. &ó ©¢ýË È]Ðq ¿£ ýË¿£ýÙ {ËsÁ yîT+{Ù ç|+&à ç|Ó$TjáTsY ©>´ýË yîÖV¾²ÔY ¹¿e\+ 72 +ÔáTýË¢ 300 sÁHà rd¾ H { {Ù>± *# &T. +>´àýË nÔá&T 39 d¾¿£àsÁ¢Ôà 234 sÁHà, 14 bþsÁT¢ ¿={ì¼ 56 sÁHà rXæ&T. yîÖV¾²ÔY &ó ©¢ {¡yT¿ì #î+~q sÁ+J ³>±&T. nÔá&T #î\¹s|¾q +>´à e#ûÌ dÓÈH sÁ+JýË nÔá& |Õ uó²¯ Xø\T ¿£*ÎdTïH sTT. yîÖV¾²ÔY, <óÃú, ¿ÃVÓ²¢\Å£ m+Ôà eT+~ bÍ«Hà H sÁT. yîÖV¾²ÔY &ó ©¢ýË sÁ+J ³>±&T. Ô qT Å£L& <¸Ãúý²>± V²*¿±|¼sY cÍ{Ù ¿=³¼& ¿ì ç|jáTÜ kÍïq n+³TH &T yîÖV¾²ÔY. yîÖV¾²ÔY d w¾¼+ºq n<TÒÛÔ ¿ì nÔá& ¿Ã#Y d+ÈjYT uósÁ< ÇCÙ # ý² q+<+>± H &T. » ~ #á]çÔá ÜsÁ>·s d¾q d+<sÁÒÛeT nÔá&T nH &T. kþØsY #áÖd¾ HûqT # ý² XøÌsÁ«bþÔáTH qT. yîÖV¾²ÔY eT+º ç|Üuó²Xæ*. s uËjûT ¿±\+ýË nÔá& ¿ì HûwqýÙ {¡+ýË #óT edTï+< HûqT ¥dTïH qTµ nH sÁT.

ÔáÇsÁýËHû Ü]Ð s qTq eÖ]jáÖ wsÁbþy

J ç||+#á Hî+ sY eH, ×<TkÍsÁT¢ ç>±+&kÍ¢yT #ó +|¾jáTH eÖ]jáÖ wsÁbþy |Õ &Ã|¾+>´ w<ó+ yû³T |& q deTjáT+ýË ¿=+#î+ _óq +>± @<îÕH #ûjáÖ\ ý˺+º+~. deTjáÖ yîT d]>± d~Ç jîÖ>·+ #ûdTÅ£ +³Ö VäsÁÇsY¦ýË #á<TeÚ¿Ãe&+, |Údï¿£+ s jáT&+, u²¿ìà+>´ HûsÁTÌ¿Ãe&+ e+{ì ¿±sÁ«¿£ý²bÍýË¢ eT>· yîT®+~. wsÁ b þy deTjá Ö Ôá q |¾ f É dt yî T sÁ T >· T <\¿ì |jîÖÐ+#áTÅ£ +~. 26 @ç|¾ýÙ dT¼{Ù>±sY¼ ¹¿¢¿ÃsÁT¼ {ËsÁ yîT+{ÙýË bÍý¤Zq&+ <>·ZsÁ qT+N eT°¢ yîT ]ýË¿ì ~>·uËÔÃ+~. n|Î{ì¿ì yîT |Õ w<ó+ mÜïyûjáT &TÔáT+~. yîTÅ£ yîTT<{Ë¢ Âs+&ûÞø¢bͳT w<ó+ $~ó+# sÁT. ¿±ú Ôás ÇÔá 15 Hî\\ ¿±\+ ÔáÐZ+# sÁT.

×

úsÁT>±]q ld+ÔY Xø\T

|ÓmýÙ kÍÎ{Ù |¾¿ìà+>´ sÃ|D\ ¿Ãd+>± ¥¿£ m<Ts=Ø+³Tq Xæ+Ô Å£ eÖsÁH ld+ÔY eTsÃkÍ] ç¿ì¿{Ù ]ýË¿ì ~>±\ ¿ÃsÁTÅ£ +³TH &T. ¿±ú nÔá ¿£\ ¿£\¢ nsTT+~. n+<Te\¢ nÔá&T eT°¢ uó²sÁÔY ¿Ãd+ && ¿ì M\T ýñÅ£ +& bþsTT+~. uó²sÁÔY ç¿ì¿{Ù ¿£+ç{ËýÙ uËsÁT¦ (;dÓdÓ×) nÔá& ¿ì kÍØ{Ùý²«+& ç¿ì¿{Ù ©>´ýË && ¿ì HÃnuɨ¿£H d]¼|¾Â¿{Ù (mHzdÓ) eÇ& ¿ì |ð¿Ãýñ<T. +& jáTH ç|Ó$TjáTsY ©>´ (×|ÓmýÙ) ýË eÖ«#Y |¾¿ìà+>´ýË |³T¼ & q Ôás ÇÔá Å£L& ;dÓdÓ× ç¿£eT¥¿£D² d$TÜ ld+ÔY |Õ Jeq|sÁ«+Ôá w<ó+ $~ó+º+~. w<ó+ Ô=\Ð+#á& ¿ì ;dÓdÓ× sÁjáTyûT ¿¡\¿£eTeÚÔáT+~. |]D²eT+Ôà ;dÓdÓ× sÁÇV¾²+#û @ ç¿¡&ýË¢qÖ ld+ÔY bÍý¤Zq& ¿ì M\T ýñÅ£ +& bþsTT+~.

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

63

d¾ eÖ

¿£¯H #áÖ|Ú {¡M yîÕ|Ú

#ó HîýÙýË yîT &î Ö« #ûjáTuËÔÃ+< Ôî\Tkþï+~. ¿£¯H ÔásÁ <ûXæýË¢ Å£L& # ý² bÍ|Ú«\sY. n+<TýËqÖ #ó HîýÙ ç||+#áy «|ï+>± ç |¿£Å£ * n\]+#áuËÔÃ+~. ¿£¯H n+u²d¾&sY>± m+#áT¿Ãe& ¿ì ¿±sÁD+ yîT |sÁ< MT< , È J$Ôá+ýËqÖ Å£L& # ý² Ô àV²+>± ¿£ |¾+#á&yûTq #ó HîýÙ #îbþï+~. ý²+{ì e«¿ìïÔà ×&î+{ì |Õ ne&+ ç |¿£Å£ \¿ì Ôû*>±Z +³T+< #ó HîýÙ n_óçbÍjáT|&TÔÃ+~. ¿£¯H ç¿ì+<{ì d+eÔáàsÁ+ » &Ô |+C²uÙµ ýË ¿£ |¾+º+~. Ôás ÇÔá ç|Â> úà e\¢ ¿=+Ôá ¿±\+ yîT d¾ eÖ\Å£ <ÖsÁ+>± H sÁT. |ð&T ¿£¯H eT°¢ ¿=Ôáï +>´à yîTT<\T |³¼& ¿ì d¾<Æ+>± H sÁT. ¿£¯H ©eÚ& n_óHûçÜ ¿£¯H ¿£|PsY U²H ÔáÇsÁýËHû T*¢ÔîsÁ |Õ &î Ö« yîTT<{ìkÍ]>± {¡$ yîÕ|Ú < w¾¼ kÍ]dTïH sÁT. |ð&T +>´ à yî T bÍHà m+Ôá eÇuËÔÃ+~. ¿£¯H >â ýÙ #ó HîýÙ ý² {¡mýÙdÓ çu²+& n+u²d¾&sY>± T*¢ Ô î s Á |Õ ¿£ ¯ H +~. yîT ÔáÇsÁýËHû uó²sÁÔYýË Ôáq #ó HîýÙ ý²+#Y #ûjáTuËÔÃ+~. {¡M n_óeÖ kÍïsà #áÖ& *!

u²

esÁTDY e<óTeÚ *jáÖ

XøÌsÁ«+>± +< ! ÈyûTq+& u² Ö! esÁTDY *jáÖÔà CË& ¿£³¼uËÔáTH &T. nsTTÔû ~ È J$Ôá+ýË ¿±<T, eÖjáÖ ç||+#á+ýË...n<û d¾ eÖýË! ¿=~Ý sÃE\ ç¿ìÔáyûT *jáÖ uó{Ù, esÁTDY <óeH\T q{ìdTïq d¾ eÖ¿ì »uóçBH <¸ ¿¡ <T\½ jáÖµ nHû fÉ®{ìýÙ U²jáT+ #ûXæsÁT. esÁTDY, *jáÖ È+³ »dÖ¼&î+{Ù |t ~ jáTsYµ, »V²+|Ó¼ Xøs ¿¡ <T\½ jáÖµ d¾ eÖýË¢ ¿£ |¾+º+~. |ð&T eT°¢ »uóçBH <¸ ¿¡ <T\½ jáÖµ ¿Ãd+ M[¢<ÝsÁÖ ÈÔá ¿£&TÔáTH sÁT. +<TýË esÁTDY *jáÖÔà H {¡>± ¿£ |¾+#áuËÔáTH &T. XøXæ+¿ù UñÔ H &îÕÂs¿£HýË |¾ýÙ 10 eÖ]Ìq ]©CÙ ¿±qT+~. |¾ýÙ ýË # ý² esÁÅ£ bÍÔá bͳ\T ¯yûT¿ù #ûjáT & ¦sTT. ç |¿£Å£ \Å£ |¾ýÙ # ý² q#áTÌÔáT+<à ýñ<à #áÖ& *à +~.

d+<& #ûjáTqTq d+ÈjYT <ÔY jîÖ|¾¿ù

d+

ÈjY T <ÔY jî Ö |¾ ¿ ù |¾ ý Ù ýË já Ö ¿ù ¼ #û d Tï q kͼsY ¿±dt¼ |ÕHû |ð&T m¿£Ø& #áÖd¾H #ásÁÌ\T q&TdTïH sTT. ÔîsÁMT< sÁD;sY ¿£|PsY d+ÈjYT bÍçÔá¿ì Je+ bþjáTuËÔáTH &T. eÖq«Ô <ÔY bÍçÔá ~jáÖ $Ts ¨ bþw¾dTï+~. ¿£ jîÖ|¾¿ùýË d+ÈjYT Ôá*¢ q]Zdt <ÔY~ nÜ eTTK«yîT®q bÍçÔá . bÍçÔá bþw¾+#á& ¿ì &îÕÂs¿£¼sY s C٠ţ eÖsY V¾²s D¡

¿£ w¾ C²>·sÁDY, |¾ç e] 2017

eTúcÍ ¿=sTTs ý² m+#áTÅ£ H sÁT. q]Zdt <ÔY 1981ýË ¹¿qàsYÔà eTsÁDì+º+~. ¿±ú ¿£Ø& eTúcÍ ¹¿qàsY ÈsTT+º+~. ¹¿qàsY eºÌq|Î{ì u²<ó, d+|TsÁüD nsÁ+ #ûdTÅ£ q eTúcÍ bÍçÔáÅ£ u²>± H «jáT+ #ûjáT>·\T>·TÔáT+< s C٠ţ eÖsY V¾²s D¡ n_óçbÍjáT+. ný²¹> d+ÈjYT <ÔY jîÖ|¾¿ùýË |¹swt s eýÙ nÔá Ôá+ç& bÍçÔá¿ì |ÕqýÉÕCÙ #ûjáT&+ È]Ð+~. nqTcÍØ XøsÁ , kþqyT ¿£|PsY\T ¹¿$TjîÖ sÃýÙýË ¿£ |¾dTïH sÁT. eTúcÍ d+ÈjYTÔà »U |tµ, »¿±sYÔáÖdtµ, »jáTýÙ>±sYµ, »dqyTµ, »n# q¿ùµ, »u²^µ, »eTV² Öu²µ e+{ì # ý² d¾ eÖýË¢ çdÓØH wsY #ûdTÅ£ +~. sÁDY;sY d+ÈjYT \T¿ù s e& ¿ì n|ð&û dH Vä\T #ûdT¿Ãe&+ yîTT<\T|{²¼&T. {¡eýñ jáTq yîsTT{Ù Â>sTTH #ûdÖï ¿£ |¾+# &T. www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

Krishi Jagran & Agriculture World In A Progressive Farmers, Industry, Professionals & Scientists

China

3

Shanghai

1-3 March, 2017

The 18th China International Agrochemical & Crop Protection Expo 2017 1200 Exhibitors from 20 Countries, 30000 Visitors from 120 Countries Concurrently held with 8th 8th China China International International Fertilizer Fertilizer Show Show 2017 2017

7

Harbin (Ice city) - China, 21-23 April 2017 Dairy & Veterinary tour of China-8 days

International Dairy Expo & Summit China 2017 350 Exhibitors from 24 Countries 15728 Visitors from 36 Countries

Dairy Farm visits & sightseeing of Shanghai, Beijing & Harbin 5

Indonesia 22-24 March 2017

INPALME INPALME International Palm Oil Exhibition Pameran Kelapa Sawit, SDCC, Medan-Indonesia

ssociation With INORBIT Tours welcome to visit Agri Exhibitions Dairy Expos, Seminars Worldwide

Dubai

6

10-12 APRIL 2017 DUBAI INTERNATIONAL CONVENTION AND EXHIBITION CENTRE THE MIDDLE EAST'S LARGEST TRADE EVENT DEDICATED TO AGRIBUSINESS, POULTRY & LIVESTOCK

2

26 Feb - 2 March 2017

5000 Exhibitors - 120 Countries 93, 005 Visitors - 152 Countries

1

Nepal 17th Feb to 19th Feb 2017

Bhrikuti Mandap, Kathmandu, Nepal

4

Thailand March 15-17, 2017

VIV Asia 2017 Bangkok, Thailand

AGRICULTURE

W RLD

For More Details Contact : Mob.: 9654193353, 9891511144, 9891899064, 9891667686 9999142633, 9953756433, 9313301029, 9891724495

Published on 23rd & Posted on 25th & 26th at NDPSO of Every Month

RNI No. DELTEL/2015/65784

Postal Reg. No. DL-SW-1/4193/16-18