Krishi Jagran Punjabi Magazine July 2016

Page 1

ISSN 2455-1112

n?Zw-J/-;h- feqPh ikroD

www.krishijagran.com

;kb 18 ^ nze 7 ^ i[bkRh 2016 ^ o[gJ/ 35

G`t zmIn qoN vDyry Awmdn pRwpq krn vwlw ikswn: AimRqpwl isMG

;z:[es ehN ns/ fpwkoh gqpzX Ii?fte YzrK Bkb ehfVnK dh o'eEkw






www.krishijagran.com

sseok

sseok

n?Zw.J/.;h. feqPh ikroD gzikp dh gqw[~y g/Av{ gfotkoe wk;e g~fsqek

MAC KRISHI JAGRAN

o"kZ 18 vad 7 tqykbZ 2016 #i;s 35 ;zgkde fBd/Fe ekoiekoh ;zgkde

;/b} j?v wjkgqpzXe iB ;zgoe ;jkfJe ;zgkde ;hBhno gZsoeko gZsoeko

;hBhno gqpzXe gqpzXe gqpzXe wkoehfNzr ;jkfJe

gqpzXe gq;ko

b/Ekeko fvikfJfBzr

ekoiekoh ;jkfJe

L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L L

n?wH;hHv'fwfBe FkfJBh fJwkB[tb n?wH;hHtk;B vkH e/HNhHuzvh oftzdo s/tfsnk nfiE thHnko ;zi/ e[wko cojk ykB o{ph i?B fJwokB ykB f;BrXk u”Xoh wBhF u”jkB ;who fstkoh dhgfFyk i'sh Fowk e/Hi/H ;ofBnk ;kok ykB w/xk Fowk nc;kBk wfbe u[zeh G[fNnk g{Bw ftFteowk fozeh g[zvho ;'Bhnk wjkiB fFckbh wjkiB beFwh gKv/ j/wk Fowk gqhsh u”jkB ezuB f;zx oiBh e[wkoh efoFwk bfjoh whBk gKv/ fgqnk fsqgkmh nkfJFk ykB fgqnzek wzvktfonk fBFKs Nke okj[b f;zx npd[; ;wd gqFKs Fowk nze{ :kdt w'fjs c[oekB e[o?Fh Fkj}/p nfjwd gZg{ okJ/ gtB e[wko gtB nkir/ Bo/Ido F/oskN/ fFteKs T[gkfXnkJ/ nkoHn?BHu”p/ feqFB fpjkoh ni/ e[wko jowBgqhs f;zx ezr b/yk i'yk T[fds fwZsb nbek r[gsk :'r/F e[wko okyh Fowk d/t/Ido f;zx irdhF ikBk oftzdo ikBk okiht

laiknd] çdk'kd] eqnzd ,oa Lokeh ,e-lh- Mksfefud ,e-,-lh- Ñf"k tkxj.k % 60@9 rhljk ry] ;wlqQ ljk; ekfdZV] utnhd xzhu ikdZ eSVªks LVs”ku] ubZ fnYyh&110016 ds }kjk ,pVh- ehfM;k izsl ch 2] lsDVj&63] uks,Mk&201301] ftyk&xkSrecq) uxj ¼;w-ih-½ *lokZf/kd lqjf{kr U;k; {ks= fnYyhA bl if=dk esa çdkf'kr ys[k ,oa fopkj ys[kdksa ds futh gSaA çdk'kd@laiknd blds fy, mRrjnk;h ugha gSaA

dqy ist 70 Ph. : 011-26511845, 26517923, 45503170 Email : info@krishijagran.com Web : www.krishijagran.com

06

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

gkDh ghD bJh sK pukT[Dk j't/rk--8

fJzNoftT{------44

ਕੰਪਨੀ ;wkuko---10

fJzNoftT{------46

ਕੰਪਨੀ ;wkuko---20

fJzNoftT{------48

fJzNoftT{------34

Fо fe;kB---50

fJzNoftT{------38

Ii?fte YzrK Bkb ehfVnK dh o'eEkw--------52

;z:[es ehN ns/ fJzNoftT{------41

fpwkoh gqpzX----58

ਰਾਜਨੀਤੀ-------64 fJzNoftT{------43

Subscribe Krishi Jagran Magazine Punjabi, Hindi, Gujarati, Marathi, Kannada, Bengali, Telugu, Assamese & English

Nishant Taak Mob: 09953756433



;zgkdeh

www.krishijagran.com

21 (1996-2016)

;zgkdeh

fe;kBK dk ftek; ebgBk ;wkB! fe;kBK dhnK T[whdK fJe tko fco itkB j[zdhnK B}o nk ojhnK jB feT[Ife brksko ;'e/ dh wko Bkb N[ZN u[Ze/ fe;kBK ~ yohc c;b dh F[o{ ftu jh T[whd dh feoB fdy ojh j?. i'odko po;ks fe;kBK bJh fe;/ s'jc/ s'I xZN BjhI j?. pVh T[whd Bkb fJe tko fco fe;kB y/sh ftu fdB oks dh w/jBs eoB i[N frnk j?. d/FGo ftu fpikJh dk ezw i'oK s/ j?. wkB;{B pVh fFdZs Bkb fe;kBK s/ w/jo po;k fojk j?. i/ nfijh jh w/jopkBh pDh ojh sK fBFfus s”o s/ fe;kBK ~ fJ; ;kb c;b T[sgkdB d/ uzr/ Bshi/ fwbDr/. wZXgqd/F ftu ;'fJnkphB dh fpikJh i'odko j'Jh. fpikJh ftu dbjD th xZN BjhI fojk. id'I fe gzikp ftu egkj dh irQk finkdkso fe;kBK B/ dbjD tZb o[y eo fbnk. fJ;dk fizw/tko fgZSb/ ;kb ;c/d wZyh dk efjo dZf;nk ik fojk j?. gZSwh pzrkb ns/ SZsh;rV ftu M'Bk ns/ r[ioks, wjkokFNo ftu egkj dk oepk finkdk j?. wkB;{B dh wko M/b u[Ze/ fe;kBK ~ fJ; ;kb wkB;{B dh feqgk pokpo gqkgs j' ojh j?. fJ; feqgk ftu i/ ;oeko dk ;jh ;fj:'r fwb ikJ/ sK :ehBB fe;kBK dk Gbk j' ikJ/rk. t?;/ th fe;kBK dh ;wZf;nk ~ B}onzdk} eoBk fJe gozgok fijh j' rJh j?. efjD bJh ukj/ e'Jh th rbk ckV ckV e/ fe;kBK dk fjs?Fh pD ikJ/ go n;bhns fJ;d/ fJedw T[bN j?. fe;kB w/jBs eodk j?, bkrs bkT[Idk j? ns/ fco eVh w/jBs d/ pknd T[; e'b e[M BjhI ofjzdk. T[j po;ks ftu fGidk j?,

r'v/ r'v/ se T[j yogstkoK d/ ftu wkx dhnK jB/ohnK oksK ftu ezw eodk j?. nfij/ ftu T[;~ ;Zg iK fpZS{ dk vo BjhI ;skT[Idk feT[Ife T[;~ nkgD/ gfotko dk fYZv GoD dh bbe j[zdh j?. fGnkDe mzv d/ w”;w ftu id'I b'e pkjo fBebD s'I esokT[Id/ jB, T[; ;w/I fe;kB y/sK ftu f;zukJh eodk j?. T[;d/ jZE-g?o gkDh ftu v[Zp/ ofjzd/ jB. c;b ~ izrbh ikBtoK s'I pukT[D bJh fdB-oks y/s ns/ c;b dh fBrokBh eoBh g?Idh j?. T[;d/ pknd u/s, t?;ky dh ysoBke rowh ftu X[Zg ftu c;bK dh eNkJh eodk j?. J/Bh w/jBs d/ pknd th fijVk T[sgkdB j'fJnk T[;dk w[Zb y[d s?n BjhI eo ;edk. ;'uD tkbh rZb j? fe fJe wkfu; s'I b? e/ ;kohnK S'NhnK-tZvhnK uhiK dhnK ehwsK dk w[Zb T[;dk wkfbe s?n eodk j? go fJe fe;kB jh j? fi;~ nkgDh uh} dh ehws dk w[Zb s?n eoB dk jZe BjhI j?. y/sh ns/ fe;kB efbnkD d/ BK s/ bZyK :'iBktK pD ikD go id'I se T[jBK s/ nwb BjhI j't/rk T[;dk bkG ;ko/ fe;kBK ~ B;hp BjhI j't/rk. d{ih rZb J/H;hH ewfonK ftu p?m e/ fe;kBK dk efbnkD ns/ feqFh ftek; dhnK :'iBktK pBkT[D tkb/ id'I se fe;kBK d/ n;bh dod Bkb tkfec BjhI j'Dr/ T[d'I se fe;kBK dk ftek; ebgBk d/ pokpo jh j?.

n?ZwH;hH v'wfBe Email : dominic@krishijagran.com

11 Languages (10 Indian & 1 Global), 20 States, 1 Portal - 9 Million combined readership

vf/kd tkudkjh gsrq lh/ks lEidZ djsa % editor@krishijagran.com, response@krishijagran.com, circulation@krishijagran.com, accounts@krishijagran.com

08

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016



y/sh ;wkuko

www.krishijagran.com

j[D w'iKfpe s'I nkJ/rh dkb

Gk

os B/ nrb/ gzi ;kb bJh w'iKfpe s'I n?wHnkoHgh ns/ fJ; s'I fJbktk NqK;g'oN bkrs s/ nojo dh dkb yohdD dh g/FeF ehsh j?. dZ;D tkbh rZb j? fe d/F ftu brksko d' ;kb s'I ;'e/ eoe/ T[sgkdB xND Bkb xo/b{ pkiko ftu dkb dh ehws 198 o[gJ/ gqsh feb'rqkw s/ gj[zu rJh j?. ;{soK d/ w[skfpe Gkos B/ w'iKfpe ;oeko ~ fejk j? fe T[j d'jK ;oekoK d/ ftu nB[pzd d/ nkXko s/ nrb/ gzi ;kb bJh nojo dh dkb dh ng{osh eo ;edh j?. w'iKfpe s'I nojo dh dkb dh n?wHnkoHgh 5,050 o[gJ/ gqsh e[fJzNb s?n ehsh rJh j? fi; ftu c;b ;kb 2016-17 (i[bkJh-i{B) bJh 200 o[gJ/ dk p'B; th Fkfwb j?. w'iKfpe ;oeko dh gqshfeqnk dk fJzsiko j?. Gkos ;oeko ~ ibdh jh itkp fwbD dh T[whd j?.

g?dktko d/ Bkb tfXnk XfBJ/ dk nk:ks

uk

b{ ;h}B ftu XfBJ/ dh g?dktko finkdk j'D d/ Bkb jh nk:ks th finkdk j'fJnk j? fi; Bkb xo/b{ pkiko ftu XfBJ/ dk ;Nke tfXnk j?. nfij/ ftu nkT[D tkb/ fdBK ftu XfBJ/ dhnK ehwsK ftu ;[Xko nkJ/rk go s/ih dh ;zGktBk xZN j?. wzvhnK ftu pdkwh XfBJ/ d/ Gkn 6300 o[gJ/, Jhrb d/ 64,00 o[gJ/, ;e{No d/ 6700 o[gJ/ ns/ p/;N d/ Gkn 8500 o[gJ/ gqsh e[fJzNb oj/ id'I fe d?fBe nkte 3000 p'oh dh j'Jh. ikDekoK d/ nB[;ko nkT[D tkb/ fdBK ftu XfBJ/ ftu xo/b{ w;kbk ezgBhnK dh wzr tX/rh fi; Bkb Gkn ftu ;[Xko nkT[D dk nzdk}k j?. jkbKfe ;Nke finkdk j'D Bkb pVh s/ih dh T[whd xZN j?. feqFh wzsokb/ d/ nB[;ko c;b ;hiB 2015-16 ftu XfBJ/ dh g?dktko 5H57 bZy NB j'D dk nzdk}k j? fijVk fe fgSb/ ;kb d/ w[ekpb/ finkdk j?.

uBk ns/ w;o dkb dk j't/rk nk:ks

e/I

do ;oeko 7500 NB uBk ns/ w;o dkb nk:ks eo/rh sKfe xo/b{ pkiko ftu fJ;dh ng{osh tXkJh ik ;e/ ns/ ehwsK ~ ekp{ ehsk ik ;e/.

ikDekoh d/ nB[;ko T[gG'rsk wkwfbnK ftu j'Jh gqkJh; ;N/pbkfJi/FB czv ew/Nh dh p?me ftu dkbK Bkb i[V/ w[ZfdnK s/ ftuko ehsk frnk. fJ; p?me ftu fJj s?n j'fJnk fe 5000 NB uBk ns/ 2500 NB w;o j'o nk:ks ehsk ikJ/. fJ; nk:ks bJh n?wn?wNh;h ~ fejk ikJ/rk. fJ; soQK n?wn?wNh;h j[D se ;oeko bJh 46 jiko NB dbjD nk:ks eoB d/ ftd/FK ftu ;”d/ eo u[Zeh j? fi; ftu'I 14,321 NB dbjD d/F ftu gj[zu u[ek j?. dbjD d/ pco ;Nke ftu'I Ssh;rV, wjkokFNo, fpjko, nKXokgqd/F, sfwbBkv{, sbzrkBk, wZX gqd/F ns/ nzv/wkB Bhe'pko ~ ohN/b ftu dbjD t/uD bJh tzfvnk ikJ/rk. 10

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016



y/sh ;wkuko

www.krishijagran.com

eDe dhnK ehwsK dk pdb/rk b?tb fJ; ;kb eDe dhnK ehwsK fvr e/ 15 ;kb d/ j/mb/ gZXo s/ nk ;edhnK jB. fJj rZb nk;Nq/bhnkJh feqFh wzsokb/ B/ ejh. Bkb jh fejk fe eDe dhnK rb'pb ehwsK fJ; rZb dk ;ze/s d/ ojhnK jB fe ;kb 2016-17 ftu n”;s Gkn fvZrDr/ fi; eoe/ nk:ks wzr ftu ewh ns/ e[M w[Zy fBo:kse d/FK ftu fJ;dh tfXnk ng{osh j'Dk j?. eDe dk rb'pb T[sgkdB xND d/ pkti{d fJ;dh ng{osh wzr s'I finkdk oj/rh. ;kb 2016-17 ftu n”;s Gkn fvZrDr/ fi; eoe/ nk:ks wzr ftu ewh ns/ e[M w[Zy fBo:kse d/FK ftu fJ; dh uzrh ng{osh j'Dk j?. eDe dk rb'pb T[sgkdB xND d/ pkti{d fJ;dh ng{osh wzr s'I finkdk oj/rh. ;kb 2016-17 ftu d[fBnk Go ftu eDe dh ng{osh g{oh oj/rh feT[Ife fJ;dk UgfBzr ;Nke tfXnk j?. ;kb 2016-17 ftu nwoheh jkov o/v ftzNo eDe dh ehws rbc g'No; s/ fvZre/ nwoheh vkbo gqsh NB ofjD dk nB[wkB j?. nk;Nq/bhnkJh feqFh wzsokb/ d/ w[skfpe ;kb 2016-17 ftu nk;Nq/bhnk dk eDe fBo:ks tXD dh T[whd j?. nk;Nq/bhnk ftu ukb{ wkoehfNzr ;kb ftu eDe dk Gkoh T[sgkdB fJe b'VhIdk e?ohUto ;Nke j?. fJjh ekoD j? fe eDe dk fBo:ks 172 bZy NB gj[zu ikD dk nB[wkB bkfJnk ik fojk j? fijVk fgSb/ fszB ;kb ftu ;G s'I finkdk j't/rk.

xZN ;edh j? fgnki dh fpikJh

wk

B;{Bh pkfoF ftu eohp 2 jcs/ dh d/o j'D Bkb fe;kB fgnki dh fpikJh s'I goj/i eoB bZr/ jB fi;dh tiQk Bkb fJ; ;kb yohc d/ w”;w ftu fgnki d/ oep/ ftu 4-5 ch;dh se dh froktN nk ;edh j?. fgnki dh c;b d/ fbjki Bkb ;G s'I nfjw wzB/ ikD tkb/ wjkokFNo ns/ T[;d/ B/V/ s/V/ d/ okiK ftu fe;kBK ~ fJ; tko th pkfoF dh ewh dk nzd/Fk ;skT[D bZrk j?. jkbKfe w”;w ftGkr B/ fJ; ;kb wkB;{B d/ Bkowb ofjD dh ;zGktBk iskJh j? go F[o{nksh d/oh fgnki dh c;b s/ n;o gkT[Idh j'Jh Bio nk ojh j?. fJjBK okiK ftu fgSb/ d' ;kb s'I b'VhIdh pkfoF Bk j'D Bkb iwhB ftu Bwh ekch xZN j' rJh j?. nfij/ ftu fe;kBK ~ fJj fuzsk ;skT[D bZrh j? fe i/ fJ; tko th uzrh pkfoF Bk j'Jh sK fgnki dh g?dktko p[oh soQK gqGkfts j' ;edh j?.

fwbktNh w;kfbnK dk fBo:ks

fJz

NoB?FBb w;kbk pkiko ftu Gkos dk 45 ch;dh fjZ;k j? go fwbktN ns/ nZs s'I finkdk ehNBkFeK Bkb ;kv/ fJ; w[ekw s/ ;zeN wzvok fojk j?. pj[s ;ko/ nk:kse d/F gfjbK jh ihok, fwou ns/ ekbh fwou ftu r[DtZsk ns/ fwbktN dhnK fFekfJsK eo u[e/ jB. i/ ;oeko ns/ T[d:'r B/ eVh ekotkJh d/ iohJ/ ehNBkFe ns/ fwbktN dh ;wZf;nk jZb BjhI ehsh sK n;hI nkgDk pkiko r[nk d/tKr/. pj[s ;ko/ nk:kse d/F Gkos ~ u/sktBh d/ u[e/ jB fe iK sK T[j r[DtZsk:[es T[sgkdK dk fBo:ks eo/, fB:wK ~ ;ys pDkJ/ BjhI sK T[j nk:ks pzd eo d/Dr/. Gkosh w;kbk p'ov d/ nKefVnK s'I fJj gsk

brdk j? fe ;kb 2012-13 ftu fBo:ks 25 ch;dh tfXnk ;h go fJj ;kb 2014-15 ftu e/tb 9 ch;dh jh tfXnk j?.

;kXkoD fdyD tkb/ b'e jh d[fBnk d/ ;G s'I uzr/ b'e j[zd/ jB. fJjh ekoB j? fe GrtkB nfij/ pj[s ;ko/ b'eK dk fBowkD eod/ jB. 12

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016



y/sh ;wkuko

;'fJnkphB dh xZN g?dktko

;

oeko B/ gzi ;kb dk ftFb/FD eoe/ ;z:[es fBd/Fe feqFh ft;sko ns/ ;hJ/vh gfo:'iBk fBd/Fe feqFh ft;sko ftGkr ~ yohc fpikJh dk Nkor?N fdsk j?. fJ;d/ sfjs T[Vd dkb ns/ uktb dk oepk fJ; ;kb tfXnk j? go fgSb/ d' fszB ;kbK s'I fJZbh ehN d/ gqe'g Bkb

www.krishijagran.com u”gN j' ojh ;'fJnkphB c;b d/ oep/ ftu froktN nkJh j?. feqFh ftGkr d/ nB[;ko yohc ;hiB ftu fgSb/ ;kb d/ w[ekpb/ fJ; ;kb T[Vd 37,543 j?eN/no ftu ns/ uktb 23575 j?eN/no ftu finkdk phfink ikJ/rk. ;'fJnkphB dh fpikJh 24,203 j?eN/no s'I xZN j't/rh.fJ; ;kb 2016-17 ftu T[Vd fJe bZy gzi jiko j?eN/no, uktb 66 jiko j?eN/no ns/ ;'fJnkphB 7 bZy 70 jiko j?eN/no phiD dk beF oZfynk frnk j? id'I fe ;kb 2015-16 ftu T[Vd 67 jiko 457 j?eN/no, uktb 42 jiko 425 j?eN/no ns/ ;'fJnkphB 7 bZy 94 jiko 203 j?eN/no dk Nkor?N ;h. gsk oj/ fe f;zfus y/so e'Nk, pkok, p{zdh ftu T[Vd 20 jiko j?eN/no, uktb 57 jiko j?eN/no ns/ ;'fJnkphB 1 bZy 90 jiko j?eN/no ftu phih ikDh j?. id'I fe nf;zfus y/so e'Nk, pkok, p{zdh ns/ MkbktkV ftu T[Vd 85 jiko j?eN/no, uktb 9 jiko j?eN/no ns/ ;'fJnkphB gzi bZy 80 jiko j?eN/no ftu phih ikJ/rh.

bsx /rk Ñf"k feqFh dkjks eko'pckokj uBk tkfJdk ftu T[jh ;fEsh dse/aæIdo[kksy'y

Gk

osh gqshG{s ns/ ftfB:w p'ov B/ uBk tkfJdk ftu ssekb gqGkt ftu e'Jh th BthI yohd fteoh s/ o'e bkT[D dk c?;bk ehsk j?. ikDekoh d/ nB[;ko uBk tkfJdk ftu nrb/ nkovo se Bt/I tkfJdk bKu BjhI ehs/ ik ;eDr/. ;/ph d/ nkd/F ftu ew'fvNh n?e;u/Ii n?B;hvhJhn?; ~ fBod/F fdsk j? fe uBk tkfJdk ftu BthI yohd fteoh BjhI ehsh ik ;e/rh go fijV/ w?IpoK B/ gfjbK s'I e'Jh g'ihFB b? oZyh j?, T[j nkgDh g'ihFB ~ eZN ;eDr/ :kBh w?Ipo nkgD/ eko'pko ~ d'r[Dk eo ;eDr/. r”osbp j? fe uBk tkfJdk ftu bzp/ ;w/I s'I ub ojh Gkoh Goew s/ih ~ wkoiB tXkT[D d/ pkti{d th Ekfwnk BjhI ik ;fenk.

gqp/zXku B la;zL;Fkku EkB çca

feq

Fh eko'pko dh ;fEsh ~ j'o wip{s eoB bJh e/Ido ;oeko e[M nfjw edw u[Ze ojh j? fi;d/ ubd/ ;oeko y/sh d/ eko'pko gqpzXB ;z;EkB ;Ekfgs eoB s/ ftuko eo ojh j?. e/Idoh feqFh wzsoh B/ fJj ikDekoh ;'Fb whvhnk d/ ifoJ/ fdsh. feqFh wzsoh B/ fJj th dZf;nk fe gqXkB wzsoh c;b phwk :'iBk ~ fe;kBK se gj[zukT[D dk ;oeko dk jo ;zGt :sB j?. T[jBK B/ :'iBk dh ikDekoh dh ewh d/ ubd/ :{}o; ~ dZf;nk fe fJ; :'iBk dh ikDekoh bJh t?p;kfJN www.agriinsurance.gov.in dh wdd bJh ik ;edh j?. T[jBK B/ fJj th dZf;nk fe j?dokpkd ;fEs w”i{dk ;z;EkB w?B/i d/ ft;sko d/ ;w/I Bt/I feqFh eko'pko gqpzXB ;z;EkB ;Ekfgs eoB s/ ftuko eoDr/.

14

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016



y/sh ;wkuko

www.krishijagran.com

fJbkfJuh bJh F[o{ j't/rk fro rktK d/ w{so ftu ;'Bk e y'i ftu r[ioks d/ i{BkrV ftu fro rktK d{ik Jh-fBbkwh e/Ido d/ w{so ftu ;'Bk gkfJnk frnk. r[ioks d/

fJ

w

;kbk p'ov B/ nfjw edw u[Zed/ j'J/ fJbkfJuh T[sgkdeK ~ uzrhnK ehwsK dtkT[D bJh p'vhBneB{o ftu fJbkfJuh d/ d{i/ Jh-fBbkwh e/Ido ~ ;Ekfgs eoB dh :'iBk pDkJh j?. fJj e/Ido d' J/eV ftu ;kohnK ;[ftXktK d/ Bkb ;Ekfgs ehsk ikJ/rk.

i{BkrV d/ feqFh ftFtftfdnkb/ d/ ftfrnkfBNe vkH phHJ/H r'behnk B/ nkgDh Nhw Bkb fwbe/ uko ;kbK dh fo;ou d/ pknd fro rktK d/ w{so ftu'I ;'Bk eZYD dk dkntk ehsk j?. vkH r'bfenk dh nrtkJh ftu Nhw B/ r?; eq'w?N'rokch-wk; ;g?eNq'w?Noh gZXsh dk fJ;s/wkb eo rT{ w{so dk gohyD ehsk ;h. fo;ou d/ d”okB fro B;b dhnK 400 s'I finkdk rktK d/ w{so dh brksko iKu ehsh rJh ns/ fo;ou d/ pknd fJe bhNo w{so ftu 3 fwHrqkw s'I 10 fwHrqkw se ;'Bk eZfYnk frnk.

w;kbk p'ov d/ nB[;ko fJ; s'I fJbkfJuh T[sgkdeK ~ uzrh ehws fwb/rh. ;kb 2015-16 ftu brGr 22,000 NB fJbkfJuh dk T[sgkdB j'fJnk j? fi; ftu'I brGr 450 eo'V o[gJ/ dh ehws dh brGr 5500 NB fJbkfJuh dk n?e;g'oN ehsk frnk j?. p'ov d/ u/now?B J/H i?fEbe B/ fJ; ;?INo dk T[dxkNB ehsk. gsk oj/ fe gfjb/ Jh-fBbkwh e/Ido dh F[o{nks ;kb 2011 ftu g[NZkv/ ;gkfJ; gkoe e/ob ftu j'Jh ;h.

feqFh :'iBktK okjhI o'}rko d/ w”e/ B/ BthnK feqFh :'iBktK okjhI n o';kwikeodhf;q;oeko iB dh :'iBk pDkJh j?. i'ojkN ;oeN jkT{; ftu nk:'fis fJe ftGkrh ;wheFk p?me ftu oki d/ feqFh wzsoh ns[b p'ok B/ fejk, oki ftu jikoK p/o[}rko :[te jB, n;hI T[jBK ~ fGzB fGzB feqFh :'iBktK okjhI o'irko d/tKr/. p/o[}rkoh n;kw ftu fJe rzGho ;wZf;nk j? fJ; bJh fJ; w[Zd/ ~ n;hI gfjb fdzd/ jK ns/ ibdh jh m'; edw u[ZeKr/. n;kw ftu pkrpkBh, gF{ fufes;k ns/ ykd gq;z;eoD fij/ y/soK ftu o[}rko d/ w”e/ g?dk eoB bJh pj[s e[M j?. p?me ftu fib/ d/ FhoF nfXekoh th w”i{d ;B.

16

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016



y/sh ;wkuko

;pihnK ns/ dkbK dh tXdh ehws fuzsk dk ftFk

fJ

e gk;/ tXdh wfjzrkJh T[; s/ wkB;{B dh ;[;s ukb B/ ;oeko dh fuzsk tXk fdZsh j?. dkb dhnK tXdhnK ehwsK ~ o'eD bJh ;oeko B/ s?n ehsk j? fe wzr ns/ g{osh d/ nzso ~ xZN ehsk ikJ/. fcbjkb d/F ftu dkb dh wzr ns/ g{osh d/ ftu 76 bZy NB dk nzso j?. fJ;d/ Bkb jh fwnKwko s'I dkb wzrkJh ikJ/rh. fJ;d/ fJbktk fJj th s?n j'fJnk j? fe wfjzrkJh dh gVskb jo jcs/ ehsh ikJ/rh. c{v wzsoh okw ftbk; gk;tkB B/ ;pihnK dhnK tXdhnK ehwsK s/ fuzsk iskJh ns/ fejk fe ;oeko ehwsK d/ tkX/ ~ b? e/ ekch rzGho j? ns/ fJ;d/ bJh okiK ~ th ;u/s j'Dk j't/rk.

pkrtkBh ~ tXkT[D bJh Gkos-nk;Nq/fbnk d/ ftu eoko

d/

F ftu pkrtkBh ~ tXkT[D ns/ T[;dh fo;ou ~ j'o p/jso pBkT[D bJh Gkos ns/ nk;Nq/bhnk d/ ftu jkb jh ftu fJe eoko j'fJnk j?. BthI fdZbh ;fEs pkfJUN?eBkb'ih fJzv;Noh fo;ou nf;;N?I; ekT{I;b B/ nk;Nq/bhnkJh ezgBh jkoNhebuo fJB't/FB d/ Bkb ;wM”s/ d/ d;sys eod/ j'J/ pkrtkBh ftu Bt/I gq:'r, c;b eNkJh ns/ g';N jkot?;fNzr ~ b? e/ Gkos ftu ngko ;zGktBk dZ;h j?. ekT{If;b dk wzBDk j? fe fJ; eoko Bkb pkrtkBh d/ y/so ftu j'D tkb/ fo;ou d/ ezwK ~ tXktk fwb/rk. fJj ezgBh fo;ou ~ tXkT[D bJh 60 bZy eo'V nk;Nq/bhnkJh vkbo T[gbpX eokJ/rh. 18

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

www.krishijagran.com

xZN ;edh j? Gkosh fGzvh dh wzr

Gk

osh fGzvh fpqN/B d/ pkikoK ftu s/ih Bkb b'eK d/ ftu b'efgqn j' ojh j?. fGzvh fJe nfijh ;pih j? fi; dk fBo:ks ftd/Fh pkikoK ftu brksko tX fojk j? ns/ fJjh ekoB j? fe fe;kBK dh nkwdBh th tX ojh j?. Gkosh nzp, nBko, fGzvh, p/ph ekoB, fwou fijhnK ;pihnK eJh d/FK d/ b'eK d/ ykD/ ftu Fkfwb jB. jkbKfe pkiko ;g?Ffb;NK dk wzBDk j? fe fpqN/B d/ :{ogh ;zx s'I pkjo fBebD d/ pknd n?e;u/Ii o/N d/ ubd/ j[D p/ph ekoB, fwou fijhnK ;pihnK dh wzr ftu ewh nk ;edh j?. ikDekoK dk efjDk j? fe nkofEe n;fEosk d/ ;w/I ftd/Fh ns/ nkor?fBe ykd gdkoEK dh wzr xZNdh j?. 2014-15 ftu Gkos B/ 7474H14 eo'V d/ cb ns/ ;pihnK dk fBo:ks ehsk ;h.

ybh pkiko s'I Gkos ibdh j' ;edk j? pkjo

Gk

os j”bh j”bh ybh pkikoK s'I pkjo j[zdk ik fojk j?. fJ;dh tiQk g/okJh bJh fsbjDK dh ewh ns/ eJh d/FK dk ybh ng{osh eosk d/ o{g ftu T[GoBk j?. fszB ;kb gfjbK Gkos dk fJzNoB?FBb ybh eko'pko ftu 5 ch;dh s'I finkdk :'rdkB ;h go j[D Gkos d/ ybh fBo:ks ftu Gkosh froktN nkJh j?. nKefVnK d/ nB[;ko wJh 2016 ftu 94 ch;dh dh Gkoh froktN d/ Bkb e/tb 7737 NB fojk fijVk fgSb/ ;kb fJ;/ wjhB/ 1,21,339 NB ;h. ybh d/ xZNd/ fBo:ks Bkb Gkosh fsbjD g/okJh fwZbK dh ftZsh jkbs ftrVh j?. fJ; eoe/ finkdkso fwZbK B/ nkgDk xkNk xZN eoB bJh nkgDh gfoukbD Fwsk 50 ch;dh s'I xZN eo fdsh j?. jkb/ T[jBK ~ jo NB fsbjB g/okJh s/ brGr 1000 s'I 1500 o[gJ/ dk B[e;kB j' fojk j?.



ਕੰਪਨੀ ;wkuko

www.krishijagran.com

vhbo ;zw/bB d/ Bkb fgokBk bKu feqFh y/so dh ikDh-gSkDh T[otoe ns/ feqFh o;kfJD ezgBh e'o'wzvb fJzNoB?FBb B/ wZX gqd/F d/ G'gkb ftu fJe vhbo ;zw/bB dk nk:'iB ehsk. fJ; nk:'iB ftu oki d/ brGr 70 s'I finkdk vhboK B/ fjZ;k fbnk. czeFB dh F[o{nks i's ibkT[D ns/ ;o;tsh tzdBk Bkb j'Jh. ezgBh d/ y/soh fpiB; j?v w'H ebhw[dhB B/ w[orZgk ro[g d/ ftF/ ftu vhN/b Bkb dZf;nk fe e'o'wzvb w[orZgk ro[g dh ezgBh j? fi;dk w[orZgk ro[g ftu brGr 11,000 eo'V dk :'rdkB j?. fJ;d/ pknd czeFB ~ nZr/ tXkT[Id/ j'J/ ezgBh d/ vhHihHn?w wkoehfNzr ftt/e o;s'rh B/ e'o'wzvb d/ jkJh

e[nkfbNh T[sgkd @c?BN/e gbZ;# s/ o”FBh gkJh ns/ fejk fe fJj T[sgkd phi T[guko ftu pj[s uzr/ Bshi/ fdzdk j?. fJ;/ eqw ftu ezgBh d/ J/ohnk wkoehfNzr w?B/io i/He/H :kdt B/ e'o'wzvb d/ fe;kB b'efgqn ehNBkFe c/Ivkb d/ pko/ ftu vhboK ~ ikDekoh fdZsh. T[jBK B/ dZf;nk fe fJ;d/ fJ;s/wkb Bkb ;pihnK s/ bZrD tkbk s/bk, wkj{ ns/ ;c/d wZSo s/ gqGkth ezNo'b j[zdk j?. czeFB d/ nrb/ uoD ftu ezgBh d/ gq'veN w?B/io FFh feoB B/ e'o'wzvb d/ Bt/I T[sgkd fgokBk ~ bKu eo fJ;dh T[g:'frsk d/ ftF/ ftu dZf;nk. T[jBK B/ fejk fe fJj M'B/ s/ bZrD tkb/ G{o/ c[de/ s/ g{oh soQK gqGkth ezNo'b fdzdk j?. fJj 500 rqkw gqsh J/eV dh do Bkb c;bK ftu fJ;s/wkb ehsk ik ;edk j?. nzs ftu ezgBh d/ i'Bb w?B/io n?;Hn?;H szto B/ ;ko/ gqsh:'rhnK dk nkGko gqrN eod/ j'J/ czeFB ;wkgs ehsk.

c;bK dk i?fte nkjkoL i/fBnb fe;kB rkov

c;bK ftu fpwkoh dh ;wZf;nk s'I fe;kB ne;o i{Md/ ofjzd/ jB fi;dk ekoB j? c;bK ~ ;jh g”Fe sZs Bk fwbDk. fJ;/ ~ t/yd/ j'J/ i/fBnb jkJh-N/e n?ro' fJzvhnk B/ nkgDk T[sgkd fe;kB rkov fe;kBK bJh pkiko ftu fbnKdk j?. fe;kB rkov fJe i/fte nkjko j?. fJj ;[Gkfte o{g Bkb ;{eFw ihtK dk T[g:'r eo pkfJUfBT{NqhFB T[sgkd ftef;s eo fojk j?. fe;kB rkov ;w[zdoh F?tkb d/ noe, gq'NhB jkJhvq'bkfJi/N; dk nB'yk fwFoD j?. fJj B?;ofre sZs s'I pDkfJnk frnk j? fJ; bJh g”fdnK s/ ;go/n eoB Bkb gZs/, fwZNh iK tksktoD ftu e'Jh jkBhekoB ntF/F BjhI ofjzd/. fe;kB rkov c;b dh r[DtZsk ns/ tkX/ d'jK ~ tXkT[D ftu

20

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

;jkfJe j?. i/fBnb fe;kB rkov ~ fJ;s/wkb eoB bJh 1 bhNo gkDh ftu 2 fwHbhH fwbke/ ;go/n eo'. T[g:'r s'I gfjbK fJ; ~ uzrh soQK fjbk bU. fJj w[Zy o{g Bkb eDe, egkj, ;'fJnkphB, nzr{o, fezB{, M'Bk, e/bk, ukj, Feorzdh, wZeh, ;oQ'I, w{zrcbh ns/ w?vh;Bb tB;gh ns/ ;pihnK ftu bkGekoh j?. fJ; Bkb fJjBK c;bK dk T[sgkdB tXdk j?. fJj fe;kBK bJh pj[s jh T[g:'rh T[sgkd j?.



ਕੰਪਨੀ ;wkuko

www.krishijagran.com

feq;Nb B/ bKu ehsk BtK cc{zdBkFe feq;Nb eokg gq'N?eFB feqFh y/so dh ikDh-gSkDh ezgBh j?. fJj ezgBh Gkos dh Nkg 10 feqFh o;kfJD ezgfBnK ftu'I fJe j?. feqFh ;w[dkJ/ ~ wip{s pBkT[D bJh fJ; ezgBh B/ feqFh y/so ftu pj[s ;ko/ feqFh o;kfJD T[sgkd fdZs/ jB. ezgBh d/ ;ko/ T[sgkd r[DtZsk tkb/ jB fijBK ~ fe;kB nkgDh c;b dh ;[oZfynk ns/ tkX/ bJh ngBk oj/ jB. nZi fJ; ezgBh B/ Gkosh y/sh d/ y/so ftu nkgDh fJe yk; gSkD pDkJh j?. d/F ftu finkdk c;b T[sgkdB dh io{os j? sK nfij/ ftu feq;Nb B/ Gkosh fe;kBK ~ pj[s jh nfjw s'jck fdZsk j?. fJ; s'jc/ dk BK j? pkft;fNB fijVk fe c;b dh ewh ~ g{ok eo/rk. jkb jh ftu feq;Nb B/ fJj T[sgkd phJ/n?;n?c fJzvhnk s'I fJe ;fjwsh gZso s/ d;sys eo pkft;fNB dk nfXrqfjD eo fdZsh ftu bKu ehsk. fJj fJe cc{zdBkFe j?. fJj w[Zy o{g Bkb ekp[bh uBk, w{zrcbh, dkb, eDe ns/ j'o fsbjD c;bK bJh ;G s'I wjZstg{oB ns/ feckfJsh T[sgkd j?. pkft;fNB M'Bk, cb, ;pihnK dh gZshnK s/ j'D tkb/ o'rK s/ ekp{ gkT[D ftu ekoro j?. fJ;d/ ifoJ/ brGr 70 bZy J/eV dh c;b dk fJbki ehsk ik ;edk j?. fJ; T[sgkd Bkb c;b ftu uzrk tkXk j[zdk j?. fJj T[sgkd fszB g?fezrK ftu fwbdh j?. feq;Nb fJ; T[sgkd s'I gfjbK ;kb ftu 7 s'I 8 gqshFs sZe ftZsh :'rdkB dh T[whd eo ojh j?. pkft;fNB d/ bKu d/ w”e/ s/ ezgBh d/ nze[o nrotkb, gqpzX fBd/Fe, nfBb i?B, ;Nq?fNfie vkfJo?eNo, ;hHn?;H F[ebk, ;hBhno

tkfJ; gq?}hv?IN wkoehfNzr w”i{d oj/. fJ; w”e/ s/ nze[o nrotkb, w?B/fizr vkfJo?eNo feq;Nb eokg go'N?eFB B/ fejk fe ;k~ pkft;fNB d/ nfXrqfjD dh x'FDk eod/ j'J/ y[Fh j' ojh j?. pkft;fNB ~ fe;kBK bJh b? e/ nkT[D dk e/tb fJe T[d/F fe;kBK dh nkwdBh ftu tkXk eoBk j?. T[E/ jh d{i/ gk;/ nfBb i?B, ;Nq?fNfie vkfJo?eNo, feq;Nb B/ fejk fe pkft;fNB dk T[d/F gqrshFhb fe;kBK dh frDsh tXkT[Dk j?. T[jBK B/ dZf;nk fe feq;Nb dk T[d/F ;g?Fb T[sgkdK ns/ poKvK s/ finkdk fXnkB d/ e/ pkiko ftu nkgDh yk; gSkD ftef;s eoBk j?. T[jBK B/ fejk ;kvk yk; fXnkB wjkokFNo, nKXok gqd/F ns/ eoBkNek s/ e/Idfos j?. fJ;/ eqw ftu ezgBh d/ ;hBhno wkoehfNzr tkfJ; gq?}hv?IN ;hHn?;HF[ebk B/ fejk fe pkft;fNB dk ckow{bk ns/ T[sgkdB feq;Nb dhnK T[sgkdB fJekfJnK ftu ehsk ikJ/rk.

j[D ;zs[fbs wksok ftu fwb/rk g”fdnK ~ ykd ns/ gkDh

c

;bK ~ ;zs[fbs wksok ftu gkDh ns/ T[otoe fwbD fJ;d/ bJh n?feT{o' nkor?fBe ezgBh yk; s”o s/ ezw eo ojh j?. fJj fJe e?wheb ezgBh j? fijVh e?wheb pBkT[D d/ Bkb y/sh d/ y/so ftu th ezw eo ojh j?. ezgBh d[nkok fBofws n?feT{o' w?fie i?b y/s dh fwZNh ftu eJh sohfenK Bkb bkfJnk ik ;edk j?. fJ; i?b dk ckfJdk fJj j[zdk j? fe g”d/ ;zs[fbs wksok ftu jh T[otoe ns/ gkDh rqfjD eod/ jB. fJ; Bkb gkDh ns/ ykd d'jK dh pus j[zdh j?. fJ; T[sgkd ~ g”fdnK dh fpikJh ns/ c;b d/ i{i/ ;w/I s/ th

22

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

fJ;s/wkb eo ;ed/ jK. f;zukJh d/ pknd w?fie i?b c'w dh soQK c[b iKdk j? fijVk ckbs{ gkDh ;'y b?Idk j?. fJj fJe gkbhwo dh soQK ezw eodk j?. y/sh dh c;b ns/ pkrpkBh g”fdnK d'jK bJh jh fJj T[sgkd bkGekoh j? fi; Bkb c;b ftu tkXk j[zdk j?. fJj 3 feb' gqsh J/eV dh wksok ftu fJ;s/wkb eoBk mhe ofjzdk j?. fJ;d/ fJbktk ezgBh B/ n?feT{o'f;b B?B' T[sgkd ~ fe;kBK bJh pkiko ftu fbnKdk j?. fJj fwZNh ;[Xko, c;bK dh fpwkoh, g”fdnK dk ihtBekb fijhnK go/FkBhnK s'I pukn bJh fJ;s/wkb ehsk ik ;edk j?. B?B' f;bto g?oke;kfJv ckow{b/FB d/ Bkb fsnko ehsk frnk j?. fJj c;bK ftu j'D tkbhnK p?eNhfonb, cc{zd ns/ ftFkD{ ifDs fpwkohnK ~ ysw eoB ftu ;jkfJe j?. fJ; T[sgkd ~ y/sh dh fsnkoh eod/ ;w/I, g”do'gD d/ d”okB, ;go/n ns/ f;zukJh t/b/ fJ;s/wkb ehsk ik ;edk j?. n?feT{o'f;b B?B' d/ fJ;s/wkb Bkb brGr 70% se ehNBkFeK ns/ cc{zdBkFe s/ nkT[D tkbk you brGr ysw j' iKdk j?. gkbhjkT{; ftu j'D tkbh y/sh ftu fJ;dk finkdk fJ;s/wkb j[zdk j?. fJ; T[sgkd d/ fJ;s/wkb Bkb ehfVnK ns/ fpwkohnK s'I c;b ~ pukT[D d/ Bkb Bkb fe;kB uzrh c;b th gqkgs eo ;ed/ jB.



ਕੰਪਨੀ ;wkuko

no'wk gzg fe;kBK dh gfjbh g;zd

gk

www.krishijagran.com

;pwof;pb gzgK bJh u[D' e/Nh;h

Dh ;kv/ ;G bJh ehwsh j?. ;kvh pdbdh d[fBnk ftu ib gqpzXB dhnK u[B”shnK Bkb bVD bJh no'wk gkfJg; ezgBh B/ fJe BthI gfjb ehsh 1988 ftu. ezgBh d/ J/ohnk ;/b; w?B/io fuokr gN/b B/ dZf;nk fe ezgBh y/sh, xo/b{ ezw ns/ T[d:'fre gqfeqnk bJh gzg, sko ns/ e/pb, ghth;h gkfJgK nkfd T[sgkd pDkT[Idh j?. ezgBh e'b 3 fJzu s'I b? e/ 12 fJzu se d/ ;pwof;pb gzg T[gbpX jB.

e/

Nh;h ;pwof;pb gzg Gkos ftu s/ih Bkb tXdh j'Jh ezgBh j?. y/sh d/ y/so ftu gq:'r j'D tkbh ;pwof;pb gzgK dhnK eJh nbr nbr fe;wK jB. ezgBh d/ gqshfBXh Fqh e[o?Fh B/ dZf;nk fe fJjBK gzgK ~ nk;kBh Bkb fcN ehsk ik ;edk j?. fJjBK ftu F'o ns/ ezgB xZN j[zdk j?. gzgK ~ yk; pDkT[Idk j? T[jBK dh T[u deFsk ns/ T[sw fBotfjB. ezgBh tb'I gzgK Bkb i[Vh jo ;wZf;nk dk jZb T[fus ikDekoh d/ e/ ehsk iKdk j?.

nkbwkfJNh n?ro'N?e eoB nkX[fBe f;zukJh c;bK dh oZfynk

ez

gBh dh ;EkgBk 1977 ftu j'Jh ns/ T[;d/ pknd s'I ezgBh g”d ;zGkb d/ y/so ftu brksko ezw eo ojh j?. ezgBh d/ wkoehfNzr n?r}hfeT{fNt fBowb GZN B/ dZf;nk fe g”d ;zGkb T[geoDK bJh ezgBh B/ 20 s'I th finkdk gqeko d/ ;go/n pDkJ/ jB fijBK d/ gq:'r Bkb g”d/ ;zGkb/ ofjzd/ jB. ezgBh d/ w[Zy T[sgkd jZE ;zukfbs p;sk ;go/no, jZE ;zukfbs x[wk ;go/no, jZE o'Noh v;No, p?Noh ;zukfbs p;sk ;go/no, g'oN/pb ;go/no, nkbkg, fwbkg nkfd jB.

24

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

gZXsh bJh fot[fb; fJohr/FB

fo

t[fb; fJohr/FB ;w[Zu/ ftFt d/ brGr 100 d/FK ftu ezw eo ojh j?. ezgBh d/ y/soh gqshfBXh tfXnkB[ p'bdbtw B/ dZf;nk fe ;kv/ w[Zy :zso fvqg bkfJB}, j'; ns/ No{fpzr, fvqg N/g;, ;fgqzebo ns/ ;go/n, fvqgo;, T[otoe N?Ie, fcbNo nkfd jB fijV/ fe;kBK ~ yk; g;zd nkT[Id/ jB. T[jBK B/ dZf;nk fe f;zukJh y/so ftu ;G s'I finkdk wFj{o gZXsh fvqg fJohr/FB j?. fe;kB fJ; gZXsh dk T[g:'r finkdk s'I finkdk f;zukJh bJh eo oj/ jB.



ਕੰਪਨੀ ;wkuko

;'fJnkphB ftu yogstko gqpzXB bJh T[g:[esL ;NqKrnkow

;'

fJnkphB (rbkfJ;hB w?e;) Gkos dh fJe gqw[Zy fsbjD c;b j? fijVh s/b dh b'eb ygs d/ fJbktk ;'fJnk fwb d/ fBo:ks okjhI Gkos dh noE-ftt;Ek ftu :'rdkB d/ ojh j?. fJj yohc dh c;b pkfoF nkXkfos j'D eoe/ ns/ yogstko gqpzXB ftu ekch u[B”shnK dk ;kjwDk eodh j?. nw{wB t/yD ftu nkfJnk j? fe yogstko ;'fJnkphB d/ Bkb Bkb T[God/ jB ns/ s/ih Bkb tXD brd/ jB. fJ; bJh wzfBnk iKdk j? fe ;cb ;'fJnkphB dh y/sh bJh yogstko ezNo'b ;G s'I io{oh j?. yogstkoK dh tiQk Bkb fpikJh d/ gfjb/ S/ jcfsnK ftu ;'fJnkphB dh T[gi ftu ewh nkT[Idh j? fJ; bJh fJj efjDk rbs BjhI j't/rk fe yogstko ns/ c;b d/ ftu gqsh;goXk ~ ysw eod/ j'J/ yogstko ezNo'b fpikJh d/ ;w/I s/ jh eoBk T[fus j[zdk j?. vkT{ n?ro';kfJzf;} B/ nkgDk BtK T[sgkd ;NqKrnkow ;kb 2015 d/ yohc ftu pkiko ftu fbnKdk ;h. fJ; ftu vkfJeb';[bkw 84% vpfbT{vhih ;feqn xNe j? fijVk T[rD tkb/ yogstkoK ~ ysw eoB d/ ezw nkT[Idk j?. fJ;dh 12H4 rqkw gqsh J/eV wksok fpikJh s'I 0-3 fdBK d/ d”okB y/sK ftu fSVeDk ukjhdk j?. fe;kBK bJh fJe J/eV y/so ftu fJ;s/wkb bJh ezgBh B/ ;[ftXkiBe 12H4 rqkw ;?F/ g?e ftu T[gbpX eokfJnk j?. fJj yogstkoK ~ T[rD BjhI fdzdk ns/ T[jBK dk py{ph ns/ p/jso sohe/ Bkb ezNo'b eodk j?. fJj ;'fJnkphB dh y/sh bJh ;[oZfyns j? ns/ f;ckfoF ehsh rJh wksok d/ fJ;s/wkb Bkb ;'fJnkphB dh T[gi ekch tfXnk j[zdh j?. ;NqKrnkow yk; s”o s/ yogstko ezNo'b eoB d/ ekfpb j? fijVk fe d{i/ w”i{dk T[sgkdK dh s[bBk ftu finkdk n;oekoe j?. fJzd”o ;fEs Gkosh ;'fJnkphB nB[;zXkB ;z;EkB d[nkok fJ;dk fszB ;kbK se gohyD ehsk frnk ns/ ftfrnkfBeK B/ fJ;dh ekoifBFgkdB Fwsk ~ t/yd/ j'J/ fJ; T[sgkd ~ joh Mzvh ftyk fdsh. yohc 2015 ftu wZXgqd/F ns/ oki;EkB fij/ okiK

26

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

www.krishijagran.com ftu ;'fJnkphB T[sgkdeK d[nkok ;NqKrnkow ~ ekch ;okfjnk frnk. T[i?B d/ gqrshFhb fe;kB F?b/Ido f;zx d/ nB[;ko fJj T[sgkd fe;kBK dhnK T[whdK s'I tX e/ ;kfps j'fJnk j? ns/ fJjh fJ; T[sgkd dh ;cbsk ~ ;[fBFfus eodk j?. fpikJh d/ gfjb/ fdB s'I jh T[jBK ~ yogstko ezNo'b eoB ftu fJ; T[sgkd d/ ckfJd/ Bio nkJ/. T[jBK B/ t/fynk fe fJ; T[sgkd d/ fJ;s/wkb d/ pknd yogstko y/s ftu gDg BjhI gkT[Id/ ns/ c;b ~ th e'Jh B[e;kB BjhI gj[zfunk. gkDh ftu nk;kBh Bkb x[bDFhb fJ; ;?F/ g?e dk fJ;s/wkb fe;kB nk;kBh Bkb eo ;ed/ jB. fe;kB fJ; T[sgkd s'I g{oh soQK ;zs[FN jB feT[Ife fJe jh ;w/I ftu fJj c;b dh fpikJh ns/ yogstko ezNo'b d'tK feqnktK ftu wddrko j?. yohc 2015 ftu ;'fJnkphB dh fpikJh ;w/I s/ j' ;eh go T[;d/ pknd bzpk ;'ek phfsnk. nfij/ jkbksK ftu th ;NqKrnkow ;G s'I p/jso nkgFB d/ o{g ftu T[Goe/ ;kjwD/ nkfJnk ns/ yogstkoK dk ezNo'b p/jso sohe/ Bkb ehsk ns/ y/sK ftu 4-5 jcfsnK se yogstko gDg BjhI ;e/. fJ; T[sgkd B/ Gkos ftu yogstko ezNo'b d/ sohfenK ftu eqKsh fbnk fdsh j? ns/ ;NqKrnkow ;'fJnkphB T[sgkdeK bJh fJe Go';/:'r T[sgkd d/ o{g ftu ;kjwD/ nkfJnk j?. n?;He[wko n?ro' ;oft; ;?INo, fuykbh, p[bYkBk, wjkokFNo d/ wkfbe oki/F ;ktb/ B/ dZf;nk fe ;NqKrnkow BthI ghVh dk T[sgkd j? fijVk Gkosh gfot/F ftu w”i{d d{i/ T[sgkdK d/ w[ekpb/ ftu ;'fJnkphB ftu yogstko ftt;EkgB d/ sohfenK ftu pdbkn fbnkJ/rk. vkT{ n?ro';kfJzf;} Gkos ftu fJ; T[sgkd ~ jo ;'fJnkphB fe;kB se gj[zukT[D bJh g[oi'o e'fFF eo oj/ jB. ;'fJnkphB d/ fJbktk fJj T[sgkd fGzB fGzB d/FK ftu w{zrcbh dh c;b bJh th T[g:'r eoB bJh ofi;Nov j?.



ਕੰਪਨੀ ;wkuko

www.krishijagran.com

ftFtk; dk gqshe j? @;to{g n?ro'e?fweb fJzv;Nqh}#

fg

Sb/ 23 ;kbK s'I @;to{g n?ro'e?fweb fJzv;Nqhi# w/jBs ns/ brB d/ Bkb fe;kBK eh ;/tk eo ojh j?. ezgBh F[o{ ftu nzr{o dh y/sh ftu tos/ ikD tkb/ fGzB fGzB n?ro'e?fweb} ns/ io{oh jkow'B; dh No/fvzr ns/ g?fezr dk ezw eodh ;h. yk;s”o s/ wjkokFNo ftu nzr{o T[sgkdB tkb/ y/soK ftu ezgBh fXnkB g{ote ezw eodh ;h. ;to{g n?ro'e?fweb} fJzv;Noh} dh ;EkgBk w[zpJh d/ fJe e?fweb fJzihfBno ;who gmko/ d[nkok ;B 1993 ftu ehsh rJh. Fqh gmko/ B/ dZf;nk fe toswkB ftu ;kvh ezgBh 50 s'I finkdk T[sgkd pBkT[D dk ezw py{ph eo ojh j? fijVh fe fe;/ th soQK dh c;b bJh T[g:[es j?. ezgBh e'b wkJheq'fBT{Nqhn?IN;, e[dosh ns/ nfXgqwkfDs nkor/fBe ro'E gqw'No}, 100% iVhnK p{NhnK Bkb pD/ ehNBkFe, ftfFFN nekopfBe n?ro'e?fweb; ns/ j'o ehNBkFeK dh tZvh o/Ii T[gbpX j?. ;kb 2005 ftu Gkos ;oeko d[nkok ;to{g n?ro'e?fweb} ~ G-5 pkfJU nkor?fBe rq/fBT{b} d/ g/N?IN bJh ;zwkfBs th ehsk frnk ;h. Fqh gmko/ B/ fejk fe ezgBh d/ d' T[sgkd fjT{whi?b ns/ t/N'B/wk dk ibdh jh g/N?IN eokfJnk ikJ/rk. T[jBK B/

fJj th fejk fe ezgBh d/ T[sgkd 100% e[dosh jB fijBK dk e'Jh G?Vk Bshik BjhI j?. fJjh BjhI ezgBh d[nkok fonkfJsh doK s/ fe;kBK d[nkok bkJhnK rJhnK gZshnK, fwZNh ns/ gkDh dh iKu ehsh iKdh j?. ezgBh nkgD/ ;ko/ T[sgkdK dh wkoehfNzr d/F Go ftu eodh j? fi;d/ bJh fGzB fGzB okiK ftu ezgBh B/ nkgD/ nkfc; th ;Ekfgs ehs/ j'J/ jB. ezgBh dk fJe wip{s vhbo_fv;NqhfpT{No B?Ntoe th jB fijV/ fe wjkokFNo, r[ioks, oki;EkB, gZSwh pzrkb, eoBkNe, nKXok gqd/F, s/bzrkBk, UvhFk, e/ob ns/ sfwbBkv{ ftu w”i{d j?. fJ;d/ Bkb jh ezgBh g[D/, ne'bk, nfjwdkpkd, i?g[o, f;bhr[vh, j[pbh, j?dokpkd, r[zN{o, eNe ns/ e'fJzpN{o ftu nkfc; pBkT[D s/ ftuko eo ojh j?. ezgBh fjwkub gqd/F ns/ nw; ftu th feqnkFhb j?. uhB, EkJhb?Iv, ftnsBkw, pzrbkd/F, B/gkb nkfd d/FK ftu th ezgBh nkgD/ T[sgkd fBo:ks eo ojh j?.

fJe'i/B b? e/ nkfJnk j? ;”o T{oik Bkb uZbD tkbk gzg

fJ

e'i/B ;fbT{FB gqkJht/N fbfwN/v ezgBh nkgD/ gq'veN n?BtkfJow?IN ~ fXnkB ftu oZye/ pDkT[Idh j?. ezgBh B/ F{o{ s'I jh fJ; rZb dk fXnkB oZfynk j? fe finkdk s'I finkdk b'eK ~ T{oik gqpzXB d/ y/so ftu fet/I ikro[e ehsk ikJ/. ezgBh d/ tkfJ; gq?}hv?IN ;”oG Fqhtk;st B/ feqFh ikroD ~ dZf;nk fe ezgBh y/sh d/ y/so ftu brksko nkgDh gSkD pDk ojh j?. ezgBh ;'bo gzg ns/ wkJheq' e'bv ;N'o/i fij/ gq'veN pDkT[Idh j? fi;dk j?v nkfc; Bkrg[o ftu j?. fJe'i/B ;fbT{FB gqkJht/N fbfwN/v ezgBh f;zukJh d/ y/so ftu fe;kBK ~ gzg fJ;s/wkb eoB dh ;bkj fdzdh j?. ezgBh dk wzBDk j? fe pkiko ftu fwbD tkb/ vhib gzg wfjzr/ sK g?Id/ jh jB Bkb jh tksktoD bJh xkse th jB. ezgBh B/ fJ;/ rZb ~ fXnkB ftu oZyd/ j'J/ ;'bo gzg dk fBowkD ehsk j?. Gkos ftu e'bv ;N'o/i dh ewh j'D eoe/ jo ;kb bZyK NB nBki popkd j' iKdk j?. ezgBh B/ ;'bo gkto Bkb uZbD tkbk e'bv ;N'o/i th pDkfJnk j? fijVk fe tksktoD bJh th tfXnk j?.

@@ftFtk; T[j Fesh j? fi; Bkb T[iVh j'Jh d[fBnk ftu th o”FBh ehsh ik ;edh j?##. 28

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016



ਕੰਪਨੀ ;wkuko

www.krishijagran.com

r[vftb johuoh B/ ehsk BtK ehoshwkB ;Ekfgs

r[

vftb johuoh B/ itko d/ y/so ftu BtK ehoshwkB ;Ekfgs ehsk j?. r[vftb jkJhfpqv ;hv; fJzvhnk gqkJht/N fbfwN/v B/ nfijh fJe eNkJh itko dk T[sgkdB ehsk j? fijVk Bk f;oc finkdk ukok d/t/rh ;r’I xZN fdBK ftu finkdk bzpkJh, phwkohnK s’I o’eEkw ftu th gfjb/ Bzpo s/ ;kfps j’Jh j?. fJ;dh gqsh J/eV T[sgkdB eg?f;Nh 300- 350 e[fJzNb gqsh J/eV jok ukok j?. r[vftb B/ johukoh itko dh bVh ~ tXkT[Id/ j’J/ fJ; ftu johuoh ;[go ns/ johuoh 4ih itko th fsnko ehsh j? fijVh Bt/I ehoshwkB ~ S{j ojh j?. ezgBh d[nkok T[sgkfds j’o uko/ d/ phiK s’I bZyK fe;kBK d/ u/jfonK s/ BthI T[wzr dh bfjo t/yh j?. fJ; ftu LX-20 (Sweet Sorghum), LX White (Sweet Sorghum) fJih jkfJN (ukok wZek), Jh rqk; gq’NhB + (wbNheN po;hw) j?.

oki;EkB ftu j’J/ ckow gb; Fq/Dh d/ Nq?eNo bKu

w

fjzdok r[ioks Nq?eNo fbfwN/v B/ oki;EkB ftu @@ckow gbZ;## Nq?eNo Fq/Dh d/ Bkb fJe Bt/I ;co dh F[o{nks ehsh j?. fiE’I se y/sh ns/ ykBK dh rZb j?, oki;EkB fJ; ftu ;G s’I tZvk oki j?. fJE/ y/sh ns/ tfDZfie ;zpzXh ezwK ftu Nq?eNoK dh ekch wzr j?. fgSb/ uko ;kbK ftu fJ; T[d:’r ftu ipod;s tkXk j’fJnk j?. wfjzdok r[ioks, oki;EkB d/ fGzB fGzB y/soK ftu nbr nbr y/soh rshftXhnK, gq’rokw ns/ v?w’ t?B e?Ifgzr eo fojk j?. wfjzdok r[ioks B/ j[D/ oki;EkB ftu fJe pj[s ;[zdo t?B e?Ig/B ckow gbZ; Nq?eNo dh poKfvzr ns/ ikDekoh bJh rbc nkfJb d/ Bkb fwbe/ F[o{ ehsh j?. fJj t?B oki;EkB d/ gZSwh ns/ T[soh y/soK ftu x[zw ojh j?. ckow gbZ; Fq/Dh d/ Nq?eNo dhnK y{phnK dh rZb eohJ/ sK T[; ftu wjkFeshFkbh fJziB, jkJh Nkoe, j?th fvT{Nh

30

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

r/no pke;, jkJhvq’fbe fbcN, xZN oZy-oykn, ;[oZfyns ns/ nkokwdkfJe vqkfJftzr fijhnK eJh y{phnK jB. ezgBh nkgD/ brksko tXd/ B?Ntoe ~ finkdk c?bkT[D bJh oki;EkB ftu skb[ek fibk gZXo s/ vhbofFg bJh noihnK th b?Idh j?. fJ; ;[fBjo/ w”e/ dk bkG b?D bJh ns/ finkdk ikDekoh bJh s[ ; hI marketing@ mahindragujarat.com s/ Jhw/ b iK fco 07891587158 s/ ;zgoe eo ;ed/ j’.



ਕੰਪਨੀ ;wkuko

fJ

;'ekrq;s 82 fgzvK ~ fdZs/ gkDh d/ N?Ie

; ;kb wjkokFNo oki fGnkBe ;'e/ dh wko s'I r[io fojk j?. fJ; pdjkb rowh d/ wjhfBnK ftu bZyK b'e gkDh dh febZs Bkb i{M oj/ jB. fgSb/ 27 ;kbK s'I brGr 130 d/FK ftu pkbfeqFB fJzv;Noh} fbfwN/v iK phe/Nh NkfJo} d[fBnk d/ ;G s'I T[sw r[DtZsk tkb/ feqFh T[geoDK ns/ UNhnko NkfJo} T[gbpX eokT[D bJh gqf;ZX j?. w[zpJh ;fEs w[Zy dcso s'I phe/Nh B/ 2013 ftu phe/Nh NkfJo} ~ Gkos ftu bKu ehsk ns/ sd s'I jh wjkokFNo ;fjs Gkos d/ eJh j'o okiK ftu jo ftgZsh d/ ;w/I fe;kBK d/ efbnkB bJh fwb e/ ezw ehsk. wjkokFNo d/ fGzB fGzB feqFh fjs XkoeK d/ fBftFN b? e/ phe/Nh B/ wjkokFNo d/ ;'ekrq;s ;'bkg[o ns/ U;wkBkpkd fib/ d/ 82 fgzvK ftu (wjkokFNo d/ r?o;oekoh ;z;Ek) nkon?;n?; iB efbnkD ;fwsh dh ;jkfJsk Bkb ib ;zfunB dh ftt;Ek dk u[B'shg{oD ezw ehsk. ;'ekrq;s fJbkfenK ftu ;'e/ d/ fJjBK fdBK ftu N?Ieo d[nkok gkDh tzvD Bkb eJh soQK dh ;jkfJsk fwbh j? go f;oc ib tzvDk jh ekch BjhI ;h feT[Ife id'I N?Ieo s'I gkDh gj[zuDk F[o{ j'fJnk sK fgzv tkfbnK d/ e'b gkDh ~ fJeZmk eoB dk b'VhIdk gqpzX BjhI ;h. N?Ieo finkdk ;w/I se BjhI o[e ;edk ;h. nfij/ ftu gkDh dk Gog{o bkG T[jBK fe;kBK ~ BjhI fwb gkT[Idk ;h ns/ T[jBK dhnK gkDh dhnK io{osK g{ohnK

fe;kBK dhnK io{osK ~ g{ok eodh ckow;z;

32

www.krishijagran.com

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

BjhI j' gkT[IdhnK ;B. fJ; ;fEsh ftu pkb feqFB fJzv;Nqh} fbfwN/v (phe/Nh) B/ io{oswzd fgzv tkfbnK dh wdd bJh edw tXkfJnk. pkbfeqFB fJzv;Noh} B/ gkDh fJeZmk eoB dh ftt;Ek eoB dh :'iBk pDkJh ns/ nkon?;n?; iBefbnkD ;fwsh Bkb fwbe/ gkDh fJeZmk eoB bJh 5000 bhNo ns/ 2000 bhNo dh eg?f;Nh tkbh gkDh dh Nzeh yohdD bJh okFh w[jZfJnk eokJh. phe/Nh B/ fJjBK ;kohnK gkDh dhnK NzehnK ~ wjkokFNo ftu ;[Ze/ dh ug/N ftu nkJ/ ;'bkg[o ns/ U;wkBkpkd fifbnK d/ 82 fgzvK ftu ;Ekfgs ehsk. fJ;~ ;Ekfgs eoB d/ Bkb jh fJ;dh d/y-o/y, w[ozws ns/ ftt;EkgB dh fizw/tkoh nkon?;n?; iBefbnkD ;fwsh d[nkok rqkw gzukfJs ~ d/ fdsh rJh. phe/Nh dh fJ; Bhsh dk T[d/F N?Ieo ;zukbeK ns/ fgzv d/ b'eK dhnK ;wZf;nktK dk jZb eoBk ;h. fi; Bkb j[D ;ko/ gkDh d/ N?Ieo g{ot-fB:'fis o;fsnK s'I j'e/ phe/Nh d[nkok ;Ekfgs NzehnK ftu ;w/I s/ gkDh gj[zuk fojk j?. fijVk gfjbK gj[zudk j? T[;~ gfjbK gkDh fwbdk j?. fJ; fB:w d/ nB[;ko ;G ~ gkDh tzfvnk iKdk j?. id'I s'I gkDh dhnK NzehnK ;Ekfgs ehshnK rJhnK jB ;ko/ fgzv d/ b'e pj[s jh y[F ns/ ;zs[FN jB. phe/Nh B/ y[d NzehnK dh ;EkgBk nkgDh fBrokBh ftu eokJh ns/ fJ;dh T[g:'frsk ns/ r[DtZsk dk g{ok ikfJ}k fbnk. phe/Nh ro[Zg ~ 82 fgzv tkfbnK ~ gkDh dtkT[D bJh fgzv dh gzukfJs ns/ fgzv d/ ;ogzuK B/ y[F j' e/ pj[s nkFhotkd fdzd/ j'J/ XzBtkd ehsk.

ck

ow;z; n?roh ;fbT{FB gqkJht/N fbfwN/v ftt;fEs ns/ seBheh o{g Bkb ;zrfms ezgBh j?. ezgBh d/ w?B/io oki/F ;Krb/ dZ;d/ jB fe ezgBh dh F[o{nks ;kb 2009 ftu j'Jh. ezgBh d/ w[Zy T[sgkd i?t T[otoe, i?t ehNBkFe, g”fdnK dk ftek;, i?t T[s/ie ns/ jopb noe nkfd jB. ezgBh nZi g{o/ d/F ftu ezw eo ojh j? ns/ finkdk s'I finkdk fe;kB ckow;z; Bkb i[V/ j'J/ jB. T[jBK B/ dZf;nk fe ezgBh d/ ;ko/ T[sgkd n?BtkfJow?IN d/ nB[e{b jB fi;dk bkG fe;kB nk;kBh Bkb b? ;ed/ jB.


ਕੰਪਨੀ ;wkuko

www.krishijagran.com

gF{ nkjko dk tgko eoe/ ewkU bkG

fe

;kB Gok y/sh d/ Bkb d[ZX dk feZsk pVh fwjBs Bkb eod/ jB. nZi 50% fe;kB d[ZX d/ ezw s’I nkgD/ xo dk you eZYd/ jB ns/ ;[y d/ Bkb nkgD/ gfotko dk r[ikok ubk oj/ jB go fJj ;G s[;hI xo dk youk eZYD bJh eod/ j’. d[ZX dk feZsk fe;kB xZN ns/ tgkoh finkdk eo oj/ jB. d[ZX tgko peoh gkbB, w[orh gkbB, ns/ ibkT{ fJzXB fJj ;G fe;kB tgko d/ s”o s/ eod/ jB sK s[;hI fJe uzr/ T[d:’rgsh pD ;ed/ j’. i/ s[;hI ;cb tgkoh ns/ gqrshFhb fe;kB pBDk j? sK s[jk~ j/m fbyhnK rZbK fXnkB ftu oZyDhnK ukjhdhnK jB. s[;hI fi; T[sgkd dk T[sgkdB eoB ik oj/ j’ T[;dh pkiko ftu fezBh wzr j?, T[;dh bkrs ns/ r[DtZsk fet/I oZy’r/. fijV/ T[sgkd dk T[sgkdB eoBk j? T[;dk pkiko s[jkv/ fgzv s’I fezB/ g?wkB/ s/ j?. fJjBK fszB rZbK dk fynkb eoBk j? i/ s[jkvk T[sgkdB T[u r[DtZsk tkbk ns/ gqwkfDe j? sK uzrh ehws s/ ftZeoh j’t/rh ns/ w[Bkck fwb/rk. nZi jo fgzv ftu th d[ZX dk fpiB; j?. w[orh, peoh ns/

wZSh dk tgko- fJjBK fszBK ftu fJe rZb nkw j? T[j j? T[jBK dk gF{ nkjko. fe;kB GoktK ~ i/ d[ZX dh ehws tXk e/ fwb/rh sK pkiko ftu ibdh ykD ghD dh do ftu tkXk j[zdk j?. bkG fe;kB GoktK ~ BjhI fwbd/ j’J/ tgkohnK ~ fwbdk j?. uzr/ doi/ dk ns/ rK d/ d[ZX ftu tkXk eoB tkbk ;/jswzd gF{ nkjko dk y[d T[sgkdB ehsk ik ;edk j?. fi;dh ehws f;oc 13 s’I 16 o[gJ/ gqsh feb’ g?Idh j?. fJ; gF{ nkjko dk pkiko w[Zb 18 s’I 22 o[gJ/ gqsh feb’ j?. s[jkvk g?;k s[jkv/ e’b fojk sK fijBK e’b 50 rktK jB T[j jo wjhB/ y[d d/ 70 s’I 75 jiko o[gJ/ dh pus eo ;ed/ jB ns/ fJzM eo’ tgko p[XhwkB ns/ ;wMdkoh Bkb. finkdk ikDekoh bJh ;zi/ efFo;kro Bkb f;ZX/ ;zgoe eo ;ed/ j’, fJ; Bzpo s/- 9860039328

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

33


fJzNoftT{

www.krishijagran.com

@@n?rohebuo ;g?Ffb;NK## dh ;bkj Bkb ehsk ikJ/ ezwL ;'tB ueotosh

Gk

os pj[s tZvh nkpkdh tkbk d/F j?. fJ; d/F dh 120 eo'V s'I finkdk iB;zfynk dk g/N GoBk e'Jh nk;kB ezw BjhI j?. d/F dh iB;zfynk G'iB bJh y/sh s/ jh fBoGo eodh j? id'I fe d/F ftu y/sh

bJh iwhB xZN j' ojh j?. fJ; ;w/I ;k~ io{os j? finkdk ykB/ dh. fJ; ykD/ dh g{osh bJh io{oh j? finkdk c;b T[sgkdB. jkbKfe Gkos ftu eJh c;bK nfijhnK jB fijBK dk T[sgkdB pj[s xZN j[zdk j?. fJjh ekoB j? fe d/F ftu d{ihnK c;bK d/ T[sgkdB dh doeoko j?. y/sh T[sgkdB ~ tXkT[D ftu pj[s ;kohnK feqFh o;kfJD ns/ T[otoe ezgBhnK

vh;hn?w Fqhokw d/ pko/ ft;Eko Bkb dZ;'< vh;hn?w Fqhokw w[Zy o{g Bkb T[otoe, phi ns/ feqFh dtkJhnK d/ y/so ftu ezw eo ojh j?. fJjh ekoD j? fe fJj fe;kBK d/ ftu fJe Go';/:'r BK pD u[eh j?. n;hI T[Zso, g{ot, wZX ns/ gZSwh Gkos ftu ezw eo oj/ jK. Fqhokw fe;kBK ~ :{ohnk, vhJ/gh, n?wUgh ns/ n?;n?;gh d/ fJbktk nkX[fBe feqFh nkdkBK fit/I nkX[fBe T[otoe, ;zeo phi ns/ feqFh dtkJhnK T[gbpX eokT[Idh j?. s[jkv/ nB[;ko feqFh y/so dhnK w[Zy ;wZf;nktK eh jB< fit/I fe nkg ikDd/ j' fe Gkos dk feqFh y/so pj[s tZvk j?. d/F dk finkdkso fjZ;k y/sh s/ jh fBoGo eodk j?. feqFh d/ y/so ftu th pj[s ;kohnK u[B”shnK ns/ go/FkBhnK jB. i/ n;hI Gkosh feqFh dh rZb eohJ/ sK fJE/ uzr/ phi, ;jh g”Fesk tkb/ ykd, wkoehN N?e;, c;bK d/ w[Zb dh ;wZf;nk, e'bv ;N'o/i fijhnK ewhnK jB. Bkb jh fe;kBK ~ ;jh ikDekoh Bk fwb gkT[Dk jh nkgD/ nkg ftu fJe tZvh ;wZf;nk j?. y/shpkVh :{Bhtof;NhnK ftu fijVh fo;ou j[zdh j? T[j T[E/ se ;hfws ofj iKdh j?. fit/I fe ;G ikDd/ jB fe d/F ftu brGr 70% fjZ;/ s/ tZv/ fe;kB ns/ 30% fjZ;/ s/ S'N/ fe;kB y/sh eod/ jB. fJ; 30% ftu S'N/ fe;kBK dh ;zfynk finkdk j?. S'N/ fe;kBK ~ ;jh ikDekoh Bk j'D eoe/ T[j ftef;s y/sh BjhI eo gkT[Id/. fJjh ekoB j? fe T[jBK ~ uzrh nkwdBh BjhI j[zdh ns/ T[j FfjoK tb e{u eoB bJh wip{o j' iKd/ jB. fJ; ;wZf;nk d/ jZb bJh s[jkvk eh ;[Mkn j?< fJj ;G tZvhnK ;wZf;nktK jB. jkbKfe ;oeko 34

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

nfjw G{fwek fBGk ojhnK jB fijBK ftu'I vh;hn?w Fqh okw fbfwN/v dh fJekJh Fqhokw coNhbkfJ}o n?Iv e?wheb w[Zy j?. fJj ezgBh 1969 s'I y/sh d/ y/so ftu ezw eo ojh j?. Fqh okw coNhbkfJ}o n?Iv e?fweb d/F d/ feqFh ftek; bJh nfjw G{fwek fBGk ojh j?. jkb jh ftu feqFh ikroD B/ ezgBh d/ fpiB; j?v ;'tB ueotosh Bkb rZb ehsh. g/F j? T[jBK Bkb rZbpks d/ e[M w[Zy nzF-

B/ fJjBK ;wZf;nktK Bkb fBgND bJh ekch edw u[Ze/ jB ns/ fJ;d/ bJh ;oeko e'fFF ftu i[Nh j?. ;tkb fJj T[Zmdk j? fe ;oeko d[nkok ehshnK ikD tkbhnK e'fFFK fe;kBK se fet/I gj[zudhnK jB< fJjBK ;wZf;nktK Bkb fBgND bJh ;k~ io{os j? finkdk feqFh T[sgkdB ns/ nZsnkX[fBe feqFh seBhe ~ finkdk s'I finkdk ngBkT[D dh. fJ;d/ Bkb uzrh r[DtZsk tkb/ phiK ns/ ykd dh th g{oh ikDekoh j'Dk p/jZd io{oh j? fi; Bkb fe n;hI uzr/ T[sgkdB d/ Bkb fgzv d/ fJbkfenK ftu T[sgkdB d/ p/jso w”e/ gqkgs eo ;ehJ/. vh;hn?w Fqhokw fe;kBK d/ fjs bJh eh nfjw edw u[Ze ojh j?< y/sh ~ tXkT[D ns/ fe;kBK d/ fjs bJh Fqhokw coNhbkfJ}o n?Iv e?wheb B/ eJh nfjw edw u[Ze/ jB. d/FGo ftu ;kv/ brGr 80 s'I finkdk ;?INo ub oj/ jB. fJjBK ;?INoK d/ ifoJ/ n;hI fe;kBK ~ y/sh dh iwhB fsnko eoB s'I b?e/, ykd ns/ uzrh r[DtZsk tkb/ phiK dk gq:'r ns/ seBheh y/sh d/ pko/ ikro[e eo oj/ jK sK fe fe;kB uzrh c;b b? ;eD. fJ;d/ fJbktk n;hI fJe n?g d/ ifoJ/ th fe;kBK Bkb ezw eo oj/ jK. fJ; n?g d/ ifoJ/ fe;kB y/sh Bkb ;zpzfXs ikDekoh b? ;ed/ jB. ;kvh Nhw iwhBh gZXo s/ ezw eo ojh j? fi; ftu fe;kBK ~ brsko feqFh d/ ftF/ ftu ikDekoh fdsh iKdh j?. nkJh;hNh d/ ifoJ/ n;hI bZyK fe;kBK se gj[zu oj/ jK ns/ T[jBK ~ bkGKfts eo oj/ jK. feqFh o;kfJD ns/ i?fte ykd s/ s[jkvh eh gqshfeqnk j?< fit/I fe w?I gfjbK th dZ; u[Zek jK fe Gkos ftu


fJzNoftT{ y/sh dk y/so pj[s tZvk j? ns/ ;k~ finkdk c;b T[sgkdB dh b'V j?. nfij/ ftu y/sh o;kfJD ns/ i?fte ykd d't/I jh d/F dhnK io{osK jB. w/ok sK fJjh wzBDk j? fe f;oc i?fte ykd Bkb n;hI T[sgkdB BjhI tXk ;ed/. fJ;d/ bJh ;oeko B/ th ekch ezw ehs/ jB. fgSb/ 20 ;kbK ftu feqFh dk ;to{g ekch pdfbnk j?. vh;hn?w Fqhokw dk fe;kBK d/ Bkb fej' fijk siopk fojk j?< vh;hn?w Fqhokw dk fe;kBK Bkb jkb/ se uzrk siopk fojk j?. n;hI jw/FK fJ;/ T[d/F Bkb ezw ehsk j? fe finkdk s'I finkdk fe;kBK ~ bkG fwb ;e/. n;hI e'fFF eod/ jK fe fe;kBK ~ finkdk s'I finkdk f;ZyD dk w”ek fwb/ sK fe T[j nZr/ tX ;eD. Fqhokw coNhbkfJ}o n?Iv e?fweb ckow ;fbT{FB d/ y/so ftu eh ezw eo ojh j?< fe;kBK dh io{os dk fXnkB oZyd/ j'J/ n;hI nkgDh fJekJh dk BtK BK Fqhokw ;fbT{FB oZfynk j?. nZi n;hI fe;kBK ~ y/sh dh nkX[fBe ikDekoh T[gbpX eok oj/ jK. nkgD/ ;?INo ns/ y/soh ;jkfJeK d/ ifoJ/ fe;kBK ~ nkX[fBe sohe/ Bkb n;hI BthI seBhe d/ ftF/ ftu g{oh ikDekoh d/ oj/ jK.

www.krishijagran.com bhetv coNhbkfJ}o s/ s[;hI eh efjDk ukj'r/< bhetv coNhbkfJ}o x[bDFhb T[otoe j? fijVk d[fBnk d/ brGr findkso fjZf;nK ftu gj[zu fojk j?. i/ t/fynk ikJ/ sK fJj GftZy ftu y/sh bJh pj[s ckfJd/wzd ;kfps j't/rk. Gkos ftu th fJ; s/ fo;ou ub ojh j?. n;hI th finkdk gqGktFkbh T[otoe bJh brksko fo;ou eo oj/ jK. fe;kBK ~ eh efjDk ukj'r/< fe;kBK ~ p; J/Bk jh efjDk ukjKrk fe fe;kB nkX[fBe sohfenK Bkb y/sh eoB. i/ fe;kB nkX[fBe sohe/ Bkb y/sh eoDr/ sK T[jBK ~ finkdk ckfJdk fwb/rk. fe;kB fizBk feqFh ;g?Ffb;NK Bkb ;zgoe ftu ofjDr/ T[jBK ~ UBhnK finkdk feqFh ;zpzXh ikDekohnK fwbDrhnK. fe;kB jw/FK ;jh ns/ r[DtZsk tkb/ T[sgkdK dk jh fJ;s/wkb eoB. gq;s[sh-;who fstkoh ;hBhno gZsoeko feqFh ikroD BthI fdZbh w'pkfJbL 9891660044 Jhw/bL sameer@krishijagran.com

g'bNqh ~ BtK nk:kw fdzdk nkon?Be/ n?ro' dk pq'c/N

y/

sh d/ Bkb Bkb fe;kBK ~ j'o d{i/ feZs/ fit/I w[orh gkbB, gF{ gkbB, wZSh gkbB ewkJh dk fJe uzrk ifonk pD frnk j?. gozs{ w[orh gkbB ns/ wZSh gkbB fij/ tgko ~ eoB bJh io{oh j? fe fJjBK ~ tfXnk ns/ r[DtZsk:[es g”FfNe G'iB ytkT[Dk sK fe T[j uzrh soQK gbtX ;eD fi; Bkb fe T[jBK ~ uzrh nkwdBh j' ;e/. w[orh gkbB ns/ wZSh gkbB eoB tkfbnK ~ nfijk jh g”FfNe ykDk T[gbpX eok ojh j? ikDh gSkDh ezgBh nkoHn?BHe/H n?ro'. nkoHn?BHe/H n?ro' g'bNqh dk ykBk pBkTD tkbh fJe wFj{o ezgBh j?. fJ; ezgBh bJh g'bNqh dk ezw eoB tkfbnK d/ ;kjwD/ nkT[D tkbhnK g”FfNe ykD/ dhnK ;wZf;nktK ~ d{o eoB bJh pq'c/N poKv BK dk uzrk ns/ g”FfNe ykDk fsnko eok ojh j?. pq'c/N fwFfos c?N tB;gsh s/bK s'I pfDnk ;zg{oB Fkekjkoh g'bNqh ;zg{oe nkjko j?. fJj ;kohnK B;bK d/ pqkfJboK ns/ nzv/ d/D tkbhnK w[orhnK ~ ytkfJnk iKdk j?. fJ; g”FfNe ykD/ ~ ykD tkbhnK w[orhnK ns/ w[or/ s/ih Bkb tkXk eod/ jB :kBh fe 28 s'I 30 fdBK d/ nzdo fJe fJe w[ork iK w[orh 2 s'I 2H5 feb' dk j' iKdk j?. pq'c/N g”FfNe gF{ nkjko nkoHn?BHe/H n?ro' d[nkok fJe tfXnk T[sgkd

w[jZfNk eokfJnk ik fojk j?. nkoHn?BHe/H n?ro' d/ iBob w?B/io (seBhe) vkH ;ziht gqshjko dZ;d/ jB fe ezgBh fgSb/ 50 ;kbK s'I fe;kBK dh ;/tk eo ojh j? ns/ j[D n;hI g'bNqh d/ ezw ftu fJe bhvofFg ;Ekfgs ehsh j?. ezgBh B/ fJ; y/so ftu pj[s jh nrKj tX{ edw u[Ze/ jB. nkoHn?Be/H n?ro' dk f;oc fJe T[d/F j? fe uzr/ s'I uzr/ g'bNqh T[sgkd T[gbpX eokJ/ ikD. fi;d/ bJh n;hI g{oh soQK gqshpZX jK. nkoHn?BHe/H n?ro' w[orhgkbB ns/ wZSh gkbB eoB tkfbnK ~ iwhBh gZXo s/ f;ybkJh d/ fojk j? sK fe fJ; feZs/ ~ j'o tXkfJnk ik ;e/. n;hI fJ; feZs/ ~ fJe BtK nk:kw d/ oj/ jK. n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

35




fJzNoftT{

www.krishijagran.com

ukj p'ov d/ ;zgoe ftu ofjD T[sgkdB eoskL J/He/Hdk;

uk

j Gkos ftu jh BjhI ;r'I g{oh d[fBnk ftu ;G s'I b'efgqn ghD dk gdkoE j?. ukj dk tgko fJ; ;w/I d[fBnk ftu tZv/ gZXo s/ j' fojk j?. ;t/o/ id'I e'Jh T[mdk j? sK T[md/ jh ;G s'I gfjbK T[;~ jZE ftu ukj dk eZg ukjhdk j[zdk j?. ukj g{oh d[fBnk ftu b'efgqn T[sgkd pD u[ek j?. uhB d/ pknd Gkos ftFt dk d{ik ;G s'I tZvk ukj T[sgkde d/F j?. fJE'I jo ;kb brGr 9,66,733 whfNqe NB s'I finkdk ukj dk T[sgkdB j[zdk j?. fJ;d/ fgZS/ ;kv/ fe;kBK dh fizBh w/jBs j[zdh j? T[Bh jh ukj T[sgkdB eosktK ns/ ukj T[d:'r ~ ;jkfJsk gqkgs j[zdh j? Gkosh ukj p'ov

s'I. Gkos ftu ukj d/ T[sgkdB ~ brksko tXkT[D bJh Gkosh ukj p'ov e'fFF ftu bZrk j?. feqFh ikroD B/ jkb jh ftu Gkosh ukj p'ov d/ fvgNh u/now?B J/He/Hdk; Bkb rZb eoe/ T[jBK d/ ezw-eki pko/ ikBD dh e'fFF ehsh. g/F j? T[jBK Bkb rZbpks d/ e[M w[Zy nzF-

Gkosh ukj p'ov fe; soQK ezw eodk j?<

;edk j? fe Gkos ftu ukj T[sgkdB dh ;fEsh uzrh j?.

Gkosh ukj p'ov w[Zy o{g Bkb fJ; y/so Bkb i[V jo fJe rshftXh fit/ I ukj T[ s gkdB, wkoehfNzr, T[sgkd gquko, nk:ksfBo:ks ns/ ftek; d/ Bkb ;kohnK rshftXhnK s/ fXnkB d/Dk ns/ T[jBK dk ;zukbB eodk j?. fJ;d/ fJbktk p'ov ukj T[sgkdBeosktK ~ th ;jkfJsk gqdkB eoB d/ Bkb Bkb T[jBK dk wkordoFB eodk j?. n;hI efj ;ed/ jK fe ukj p'ov T[sgkdBeosktK ns/ pkiko d/ ftu dh T[j eVh j? fijVh T[sgkdB s'I b? e/ T[gG'rsk se dk fXnkB oZye/ :'iBktK pDkT[Idk j?.

ukj T[sgkdB eosktK d/ ftek; bJh ukj p'ov eh eo fojk j?<

Gkos ftu ukj T[sgkdB dh ;fEsh fej' fijh j?< Gkos d[fBnk ftu ukj T[sgkdB eoB tkbk d{ik ;G s'I tZvk d/F j?. d/F ftu ukj dk T[sgkdB pj[s tfXnk j?. n;hI brksko ukj d/ T[sgkdB ~ tXkT[D dh e'fFF eo oj/ jK. ;kb 2015 ftu 1233 fwfbnB feb'rqkw ukj dk T[sgkdB j'fJnk ;h. fJ; s'I ;kc s”o nzdkik bkfJnk ik

38

n;hI ukj T[sgkdB ~ tXkT[D ns/ ukj T[sgkdB eosktK ~ ftef;s eoB bJh T[jBK ~ ;w/I ;w/I s/ f;ybkJh, o;kfJDK d/ gq:'r dh ikDekoh T[gbpX eokT[Id/ jK. jkbKfe ukj d/ tZv/ gZXo d/ T[sgkdB eosk ftef;s jB. id'I fe S'N/ T[sgkdB eosktK ~ ftef;s eoB bJh n;hI eJh nfjw edw u[Ze/ jB. fJ;d/ bJh p'ov ukj T[sgkdB eosktK dk wkordoFB eo T[jBK ~ f;zukJh, ykd ns/ j'o io{osK g{ohnK eoB ftu wdd eodk j?. fJ;d/ fJbktk p'ov B/ nkgD/ S'N/ S'N/ nkfc; th y'b bJ/ jB. S'N/ T[ s gkdBeosk bJh n;hI bx{ T[sgkdBeosk ftek; :'iBk dh F[o{nks ehsh j? fi; ftu fe S'N/ gZXo d/ fe;kBK ~ y/s s'I b? e/ pkiko se ;jkfJsk gqdkB ehsh iKdh j?. eh T[sgkdB eosktK ~ ukj dk ;jh w[Zb fwb fojk j?< w[Zb sK xZN finkdk j[zdk ofjzdk j?. fiE'I se ;jh w[Zb dk ;tkb

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

j? sK jK, n;hI jw/FK e'fFF eod/ jK fe T[sgkdB eosk ~ T[fus w[Zb fwb ;e/. jkb/ n;hI Jh nkgFB gqDkbh dh F[o{nks ehsh j?. fJ; gqDkbh d/ sfjs ukj dh fBbkwh nkBbkfJB ehsh iKdh j?. Jh-fBbkwh gqfeqnk d/ bkr{ j'D Bkb ukj dh uzrh ehws T[sgkdBeosktK ~ fwb ojh j?. fJ; gqfeqnk d/ ifoJ/ S'N/ s'I b? e/ tZv/ T[sgkdB eosk ukj dh Jh-fBbkwh eod/ jB. n;hI ;ko/ ukj T[sgkdB eosktK ~ Jh-nkeFB d/ sfjs b? e/ nkT[D dh e'fFF eod/ jK. fJ; ;kb ukj dk T[sgkdB e?;k ofjD tkbk j?< fgSb/ ;kb ukj dk T[sgkdB tfXnk fojk j? sK fJ; ;kb th ukj dk tfXnk T[sgkdB j'D dh T[whd j?. fi; soQK ftd/FK ftu Gkosh ukj dh wzr tX ojh j? T[; s'I ;kc ikfjo j? fe fgSb/ ;kb d/ w[ekpb/ fJ; ;kb ukj dk T[sgkdB brGr 17% tX ;edk j?. ;k~ ukj dk T[sgkdB tXkT[Dk j't/rk. ukj p'ov ns/ T[sgkdB eosktK dk skbw/b fej' fijk j?< ukj T[sgkdB eosk ns/


fJzNoftT{ ukj p'ov fJ; y/so dhnK d' nfjw eVhnK jB. fJ; bJh d'jK d/ foFs/ wip{s j'D/ pj[s io{oh jB. fJj y/so s/ih Bkb soZeh eo fojk j? fJ; bJh w?I fJj efj ;edk jK fe d'jK, ukj p'ov ns/ T[sgkdB eosktK d/ ;zpzX uzr/ jB. n;hI ;w/I ;w/I s/ ukj T[sgkdB eosktK d/ Bkb whfNzr eoe/ T[jBK s'I T[jBK dhnK go/FkBhnK ~ ikDe/ T[;dk jZb eZYd/ jK.

www.krishijagran.com ukj T[sgkdB eosktK bJh e'Jh ;zd/F< ukj T[sgkdeK ~ w?I p; fJzBk jh efjDk ukjKrk fe T[j brksko ;g?Ffb;NK d/ ;zgoe ftu ofj e/ y/sh eoB. ukj p'ov d/ w[Zy dcso, y/soh nkfc; ns/ chbv ftu ezw eoB tkb/ eowhnK ~ fwbd/ oj' fi; Bkb fe ukj d/ pkiko, T[sgkdB ns/ :'iBktK dh ;w/I ;w/I s/ T[jBK ~ ikDekoh fwbdh oj/. fizBk ukj p'ov d/ ;zgoe ftu oj'r/ T[Bk jh p/jso j?.

gq;s[sh- ;who fstkoh, ;who fstkoh ;ztkddksk, feqFh ikroD, BthI fdZbh w'pkfJbL 9891660044, 9891660044 Jhw/bL imran@krishijagran.com Jhw/bL sameer@krishijagran.com

fe;kBK d[nkok ;okj/ rJ/ @B'B :{ ;hv;# d/ Bt/I ns/ e[M nbr phi

gk

Bhgs fib/ d/ ;wkbyk ftu fe;kBK bJh @B'B :{ ;hv;# tZb'I fJe gq'rokw nk:'fis ehsk frnk fi; ftu jfonkDk d/ nbr nbr fifbnK s'I fe;kBK B/ fJ; gq'rokw ftu fjZ;k fbnk ns/ fGzB fGzB soQK d/ phiK d/ pko/ ikDekoh bJh. @B'B :{ ;hv;# skJhtkB s'I j? fi; dk wsbp fe;kBK dk d';s j[zdk j?. @B'B :{ ;hv; d/ nf;;N?IN poKu w?B/io feqFB e[wko B/ ;ko/ cbK ns/ ;pihnK ~ T[rkT[D d/ Bt/I sohfenK d/ pko/ fe;kBK ~ ikDekoh fdZsh. fJe nfijk sop{i fijVk nzdo'I ghb/ ozr dk j? ns/ fJe fijVk pkjo'I ghb/ ozr dk j?. yop{ik fi;d/ eJh jkJhfpqv, s'oh fijVh d/;h ;?rw?IN s'I j?, yho/ fijV/ gkbhjkT{; ftu Bk T[rk e/ Ugb chbv ftu fsnko ehs/ rJ/ jB, b”eh eo/b/ ns/ NwkNo fJjBK ;G ~ T[rkT[D bJh @wbfuzr# gq';?; dk gq:'r ehsk frnk j?. fJ;/ eqw ftu feqFB e[wko B/ fe;kBK ~ @wbfuzr# d/ pko/ ftu ft;Eko Bkb ikDekoh fdsh. @B'B :{ ;hv;# d/ poKu w?B/io tho/Ido f;zx B/ fGzB fGzB jkJhfpqv ns/ T[jBK dh fpikJh d/ pko/ fe;kBK ~ dZf;nk. nbr nbr cb_;pihnK ~ fet/I czr; s'I pukfJnk ikJ/ ns/ cb_;pihnK bJh eh j'Dk ukjhdk j?, skgwkB eh j'Dk ukjhdk j?. sop{i, yop{i/ d/ nbr nbr fe;wK d/ pko/ ikDekoh fdZsh. yho/, b”eh, eo/bk, s'oh ns/ NwkNo ~ wbfuzr gq';?; Bkb fet/I T[rkfJnk ikJ/ ns/ fejVhnK fejVhnK uhiK dk fXnkB oZfynk ikJ/ fJ;d/ pko/ th ikDekoh fdsh. nkfyo ftu e[M ;cb fe;kBK B/ @B'B :{ ;hv;# ezgBh d/ siop/ pko/ dZf;nk fe fe; soQK T[jBK ~ cb- ;pih T[rkT[D Bkb ckfJdk fwfbnk. gq'rokw d/ nzso ftu vkH okw fBtk;, vkH uzdo :kdt B/ whvhnk gkoNBo; ~ s'jck d/ e/ ;zwkfBs ehsk.

feq

f;B'e?w d/ T[sgkd pD/ fe;kBK dh FkB

Fh o;kfJD T[sgkd bJh f;B'e?w fJzvhnk gqkJht/N fbfwN/v ezgBh fe;/ gSkD dh w'jski BjhI j?. ezgBh y/sh d/ y/so ftu p/jso ;/tktK fdzd/ j'J/ d/F Go ftu jh BjhI ;r'I ftd/FK ftu nkgDh Skg Sv ojh j?. fe;kBK ~ M'B/ dh c;b ftu yogstko dh ;wZf;nk s'I S[Nekok dtkT[D bJh ezgBh B/ ck;Nfwe; yogstko BkFe bKu ehsk j?.

ezgBh d/ ;/b; w?B/io nF'e e[wko w/jsk B/ dZf;nk fe M'B/ dh c;b ~ fXnkB ftu oZye/ jh ezgBh B/ ck;Nfwe; pDkfJnk j?. fJ;~ vhJ/gh d/ Bkb fwbke/ fSVekn eo' iK fco o'gk bkT[D d/ fszB fdB d/ nzdo o/s ftu fwbke/ fSVekn ehsk ik ;edk j?. fe;kBK dh ;[ftXk ~ t/yd/ j'J/ ezgBh B/ fJe bhNo, gzi bhNo ns/ d; bhNo d/ g?e/N pDkJ/ jB. n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

39


ਕੰਪਨੀ ;wkuko

www.krishijagran.com

phn?; n?rohebuo B/ r[DtZsk s'I pDkJh fJe nbr gSkD

ph

n?; n?rohebuo feqFh f;zukJh ftu tos/ ikD tkb/ vhib fJziB pBkT[D tkbh fJe tZvh ezgBh j?. fJ; ezgBh dh F[o{nks ;kb 1968 ftu ;torh pbd/t f;zx wEko{ d[nkok ehsh rJh. ezgBh nZi d[fBnk Go d/ 15 s'I finkdk d/FK ftu ezw eo ojh j?. eB/vk, nkfJob?Iv, iw?ek, nk;Nq/bhnk, ns/ wb/Fhnk fij/ d/FK ftu nkgD/ vhib gzgK dh ;gbkJh eoe/ ezgBh nkr{ ezgBhnK dh fb;N ftu Fkfwb j?. nZi fJj ezgBh ;tHpbd/t d/ fszB g[ZsoK w'jB f;zx, bSwD f;zx ns/ Bfozdo f;zx d[nkok ;zukfbs ehsh ik ojh j?. ezgBh

d/ uhc nkgo/fNzr nc;o btwhs f;zx B/ feqFh ikroD ~ dZf;nk fe fJj ezgBh brGr 300 s'I finkdk eowhnK d/ Bkb ezw eo ojh j?. ezgBh w[Zy o{g Bkb vhib fJziB, gzg ;?N, ;?INqhfcT{rb tkNo gzg, okfJ; g'bhFo, fwBh rokfJzfvzr ns/ ;pwof;pb gzgK dk fBowkD eodh j?. T[j dZ;d/ jB fe n;hI f;oc T[sgkdK dh r[DtZsk s/ fXnkB fdzd/ jK. fJjh ekoB j? fe ;kv/ rkjeK dk ;kv/ s/ fJzBk ftFtk; j?. d/F Go ftu n;hI nkgD/ T[sgkd fe;kBK ~ ;gbkJh eo oj/ jK. ezgBh ~ eJh tko fJ;dh r[DtZsk tkb/ T[sgkdK bJh ;zwkfBs th ehsk ik u[ek j?.

gF{nK d/ ftek; bJh ngBkU chfBe; d/ T[sgkd

g

F{gkbB dk feZsk ngBke/ uzrk bkG sd/ ewkfJnk ik ;edk j? i/ fe;kBK ~ gF{gkbB ;zpzXh ikDekoh j't/. pdfe;wh dh rZb j? fe nZi th d/F Go ftu gF{nK d/ oZy-oykn bJh fe;kB g[okDk Yzr jh ngBk oj/ jB. fJjh ekoB j? fe fe;kBK ~ bkG gqkgs BjhI j' gkT[Idk feT[Ife gF{nK d/ o'rrq;s j'D ns/ j'o ;wZf;nktK s'I S[Nekok gkT[D bJh fe;kBK e'b T[fus ikDekoh BjhI j[zdh. fJ; ;wZf;nk d/ jZb bJh jfonkDk dh ezgBh chfBe; bkfJc ;kfJz; gqkJht/N fbfwN/v B/ gF{nK d/ ftek; bJh eJh T[sgkd eZY/ jB. ezgBh d/ vkfJo?eNo ;zi/ f;zx B/ dZf;nk fe n;hI gF{nK d/ ;zg{oB ftek; bJh nB/e T[sgkd T[gbpX eok oj/ jK. w[Zy o{g Bkb G[Zy tXkT[D ns/ jkiwk mhe eoB bJh n;oekoe cb'ok;?e p'b; T[gbpX j?. fJ; ftu o{wB ;g/f;fce :h;N, vkfJi?;fNt n?BikfJw ns/ Nq/; fwBob} jB. fJ; ftu T[gbpX e'fbB eb'okfJv bhto

40

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

ftu iwk j'J/ c?N ~ jNkT[Idk j?. id'I fe d[Xko{ gF{ d/ nvo dh ;/js dk ftek; ns/ tkX/ bJh sob wbNhftNkfwB ns/ Nq/; fwBob; X/B{n?u sob T[gbpX j? fijVk fe rkfGB d[Xko{ gF{ d/ nvo dk ftek; ns/ tkXk eodk j?. Bkb jh fJj o'r gqsho'Xe Fesh tXkT[Idk j?. Fqh f;zx B/ dZf;nk fe EB?bk fpwkoh d/ fJbki ns/ pukn bJh w?;NhfBe; Bkwe T[sgkd dk T[g:'r eo ;ed/ jK. eJh tko gF{nK ftu dod, p[yko, ;{io ns/ ieVB dh ;wZf;nk j' iKdh j?. fJ; s'I S[Nekok gkT[D bJh g/B?e-vh p'b; ns/ Nhe/ dk T[g:'r eo ;ed/ jK ns/ gF{nK d/ ;oho ftu wZSo, wZyh, i{z, fuZuVK s'I S[Nekok gkT[D bJh feT{fNe BK d/ T[sgkd dk T[g:'r eo ;ed/ jK. gF{nK ftu fe;/ gqeko d/ iyw ~ mhe eoB bJh ;?gNhp?B BK dh dtkJh dk gq:'r eo ;ed/ jK. gF{ dh uzrh ;/js ns/ d[ZX T[sgkdB tkX/ ns/ g”Fe sZsK dh ewh d{o eoB bJh FeshfwB r'bv dk T[g:'r eo ;ed/ jK.


fJzNoftT{

www.krishijagran.com

fe;kBK dk ;Zuk ;kEhL nkophn?b p?Ie

nk

ophn?b p?Ie Gkos d/ ;G s'I s/ih Bkb tX oj/ tgkfoe p?IeK ftu'I fJe j?. nkophn?b p?Ie fe;kBK d/ fjs bJh ezw eodk j?. p?Ie fe;kBK ~ eo?fvN ekov d/ Bkb Bkb T[jBK dh io{os d/ fj;kp Bkb b'B th fdzdk j?. p?Ie dhnK 14 okiK ftu 200 poKuK jB ns/ 2 poKuK ;zxh y/soK ftu jB. nkophn?b p?Ie dh ykf;ns fJj j? fe fJj fe;kBK ~ BthI seBhe Bkb i'Ve/ oZydk j?. toswkB ftu p?Ie brGr 15 bZy rkjeK dh ;/tk ftu bZrk j?. feqFh ikroD dh Nhw B/ p?Ie d/ ro[g n?r}hfeT{fNt tkfJ; gq?}hv?IN, j?v n?rohfpiB;, rtoBw?IN n?Iv gqkUfoNh ;?eNo p?Ifezr wB'i okts Bkb rZbpks ehsh ns/ p?Ie d[nkok fe;kBK ~ fdZshnK p?Ie dh gkfb;h ns/ gqkveN d/ pko/ dZ;' fijV/ s[;hI fe;kBK ~ T[gbpX eokT[Id/ j'< nkophn?b p?Ie dh gkfb;h fe;kBK bJh ;gFN j?. p?Ie fe;kBK dh io{os d/ fj;kp Bkb jo gq'veN T[jBK ~ d/Dk ukj[zdk j?. p?Ie B/ fpikJh s'I b?e/ eNkJh d/ pknd se jo soQK dh ;[ftXk fe;kBK ~ gqdkB eoB bJh 80 gq'veN pDkJ/ jB fi; ftu Nq?eNo b'B, g'bNoh b'B, c;b b'B, fe;kB eq/fvN ekov nkfd gqw[Zy jB. p?Ie e'b T[j ;ko/ gq'veN jB fijV/ y/sh bJh io{oh j[zd/ jB. p?Ie dhnK fejV/ fejV/ okiK ftu poKuK jB< nkophn?b p?Ie dh toswkB ;w/I ftu 14 okiK ftu ns/ 2 ;zxh okiK ftu poKuK jB. p?Ie e'fFF eo fojk j? fe T[j d/F d/ jo oki ftu nkgDhnK poKuK y'b ;e/. Nq?eNo b'B bJh p?Ie dh eh gkfb;h j?<

ikD tkbhnK ;[ftXktK ns/ ;ehw d/ pko/ ftu ikBD dh e'fFF ehsh. Fqh okts Bkb yk; rZbpks d/ w[Zy nzF gq;s[s jB-

Nq?eNo b'B bJh rkje iK sK vhbo e'b iKdk j? iK p?Ie ~ f;ZX/ s”o s/ ;zgoe eodk j?. p?Ie fe;kBK bJh T[sgkd pBkT[D tkbhnK ezgBhnK Bkb ;zgoe eodk j? fi; Bkb T[jBK ~ nk;kBh Bkb b'B fwb ;e/. i/ rkje f;ZX/ p?Ie Fkyk ftu ;zgoe eodk j? sK ;kv/ p?Ie nfXekoh g{oh soQK b'B b?D ftu T[jBK dk ;fj:'r eod/ jB. p?Ie dh ftnki do eh j?< fJj rkje dh io{os d/ fBoGo eodk j? fe T[;~ fezBk b'B ukjhdk j?. jkbKfe p?Ie dh ftnki do j'o p?eK dh s[bBk ftu ekch eKghNhNt j?. p?Ie fe; fe; ezgBh Bkb vhb eodk j?< p?Ie fe;kBK dhnK io{osK ~ fXnkB ftu oZyd/ j'J/ eJh ezgBhnK Bkb vhb eodk j? fit/I c{v fJzv;Noh, y/sh fJzv;Noh, w[orh gkbB, F{ro fwb, phi ezgBhnK,

fvqg fJohr/FB ezgBhnK nkfd. eh p?Ie feqFh T[geoDK s/ b'B fdzdk j?< ih jK, nkophn?b p?Ie fe;kBK dhnK io{osK d/ nB[o{g ;ko/ feqFh T[geoDK s/ b'B T[gbpX eokT[Idk j?. eh p?Ie c;b eNkJh d/ pknd th b'B fdzdk j?< jK. p?Ie c;b eNkJh d/ pknd th b'B gqdkB eodk j?. p?Ie r'dkw, rjkJh, rq/fvzr wFhB, ;N'o/i nkfd bJh b'B fdzdk j?. r'dkw ftu wkb oZyD s/ id'I c;b dk ;jh w[Zb fwb/ sd T[j T[;~ t/u d/t/ fi; Bkb T[;dk w[Bkck j't/. eh fe;kBK ~ iwhB ;wsb (b?Iv b?tfbzr) eoB tkbhnK wFhBK s/ p?Ie d[nkok wdd ehsh iKdh j?< ih jK. fijVhnK iwhBK ;wsb BjhI jB T[jBK bJh nkophn?b p?Ie b?Iv b?tfbzr wFhBK s/ th fe;kBK ~ b'B T[gbpX eokT[Idk j?.

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

41


fJzNoftT{ eh fe;kB fJeZm/ d' b'B b? ;edk j?< jo ;w/I fe;kB ~ eJh soQK d/ b'B dh io{os g?Idh j?. c;b b'B, Nq?eNo b'B, wFhBoh b'B iK g';N jkot?;N b'B nkfd fe;kBK d[nkok bJ/ ikD tkb/ b'B jB fJ; bJh p?Ie fJeZm/ d' b'B fdzdk j? go fJj b'B fe;kBK dh b'B u[ekT[D dh eg?f;Nh s/ fBoGo eodk j?. eh p?Ie n?Bn?uph ;ehw Bkb i[fVnk j'fJnk j?< jK. p?Ie n?Bn?uph ;ehw Bkb th i[fVnk j? ns/ fe;kBK se fJ;dk bkG th gj[zu fojk j?. Nq?eNo b'B s/ ;ko/ p?Ieo} iwhB d/ ;ko/ g/go oZy b?Id/ jB. eh nfijk BjhI j' ;edk fe fizBh Nq?eNo dh ehws j? T[;/ fj;kp Bkb iwhB d/ g/go pzXe oZyD/ ukjhd/ jB< ih, fJj w[wfeB j? ns/

www.krishijagran.com n;hI nfijk eo th oj/ jK. i/ s[;hI d/y' sK fe;kBK d/ fijV/ y/s jB T[j eJh irQk s/ fSNe/ j[zd/ jB. nfij/ ftu T[jBK d/ y/s dh fijVh ;jh ehws j[zdh j? n;hI T[BK jh y/s pzXe eoe/ eoik fdzd/ jK. i/ n;hI eko yohdD iKd/ jK sK ftnki do 7% j[zdh j? go i/ Nq?eNo b?D iKd/ jK sK ftnki do 12% feT[I j?< fgzv d/ fJbkfenK ftu eo?fvN dh fvbhtoh dh bkrs finkdk j[zdh j?. g/Iv{ fJbkfenK ftu s[jk~ vhbo ~ bkG d/Dk j[zdk j?. fe;kBK Bkb rZb eoBh j[zdh j? go Ffjo ftu eo?fvN dh fvbhtoh dh ehws xZN j[zdh j? feT[Ife fJE/ s[jkv/ e'b nkgFB pj[s jB. n;hI e'fFF eo oj/ jK fe fe;kB ~ fe;/ soQK ckfJdk fwb ;e/. fe;kBK bJh eh ;zd/F d/Dk ukj'r/<

Gkos nZi th fJe y/sh gqXkB d/F j? ns/ T[BZs y/sh okjhI c{v ;/cNh ;[fBFfus ehsh ik ;edh j?. fe;kB Gok bhe s'I jNe/ Bt/I gq:'rK ~ ngBkT[D. p?Ie eoi/ okjhI fe;kBK d/ Bkb jB. pdbd/ tes d/ Bkb fe;kB GoktK ~ BthI seBhe dk finkdk s'I finkdk T[g:'r eoBk ukjhdk j?. fJ; Bkb T[jBK ~ nkofEe o{g Bkb ckfJdk fwb/rk. n;hI nZi th d[fBnk ftu tZv/ iB;zfynk tkb/ d/FK ftu'I fJe jK ns/ y/sh okjhI jh fJ; d/F ~ c{v ;[oZfynk fwb ;edh j?.

gq;s[sh;who fstkoh ;hBhno gZsoeko feqFh ikroD BthI fdZbh w'pkfJbL 9891660044 Jhw/bL sameer@krishijagran.com

KyqI smwcwr 1. luiDAwxw p`Kovwl roV au~qy siQq mnsurw ipMf pMjwb rwj dw pihlw gwjr bUtI mukq ipMf bixAW hY[ gwjr bUtI sMbMDI jwgrUkqw muihMm pMjwb KyqIbwVI XUnIvristI dy &sl ivigAwn ivBwg v`loN clweI geI[ ies iksm dy ndIn qoN dyS dw 360 l`K hYktyAr rkbw pRBwivq hY[ au~qrI Bwrq dy iv`c ieh ndIn &rvrI qoN nvMbr q`k pYdw huMdw hY Aqy ies dy iv`c keI ivSYly pdwrQ pwey jWdy hn jo ik mnu`K Aqy pSUAW dI ishq au~qy bhuq mwVw pRBwv pwauNdy hn[ ipMf mnsurw iv`Ky ies ndIn nUM pUrI qrW nwl ^qm kr id`qw igAw hY jo ik Awpxy Awp iv`c ie`k v`fI pRwpqI hY[ 2. pMjwb KyqIbwVI XUnIvristI luiDAwxw

42

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

v`loN v`K v`K sbzIAW Aqy PulW dIAW iksmW jwrI kIqIAW geIAW hn[ ieh iksmW hn: a. hlUAw k`dU – pI. pI. AY~c. 1 b. pI. pI. AY~c. 2 c. bYNgx bI. AY~c. Awr. 41 d. bI. AY~c. Awr. 42 e. mtr ey. pI. 3 f. guldwaudI glYf 2 g. guldwaudI svIt pI. 1 h. guldwaudI plWt svIt pI. 5 I mUlI Awr. bI. 21 idnyS dmwQIAw jsvMq ngr, jlMDr[


fJzNoftT{

www.krishijagran.com

fe;kBK se gj[zuD dk wjZstg{oB ifonk j? seBheL vkH Fo'sqhn

fe

;kBK se gj[zuD dk ;G s'I wjZstg{oB ifonk j? seBhe. nZi d/ ;w/I ftu fpBk seBhe d/ ;zuko eoBk ekch w[Ffeb j?. yk; s”o s/ ;{uBk N?eBkb'ih d/ ubd/ ;G B/ w'pkfJb fij/ S'N/ fij/ :zso ~ nkgDh io{os d/ fj;kp Bkb ibdh jh ngBk fbnk j?. ;{uBk eqKsh d/ fJ; :[r ftu w'pkfJb nZi ;G dh fizdrh dk nfjw fjZ;k pD frnk j?. fJj rZb fJce' fe;kB ;zuko fbfwN/v d/ t?fbT{ J/fvv ;oftf;} (tk;) d/ B?FBb j?v vkH rD/F uzdo Fo'sqhn B/ feqFh ikroD Nhw Bkb yk; w[bkeks d/ d”okB ejh-

vkH Fo'sqhn fJce' fe;kB ;zuko fbfwN/v Bkb 2010 s'I i[V/ j'J/ jB. ps”o B?FBb j?v (tk;) T[j ezN?IN gbkfBzr, ezN?IN bJh ;zgoe pBkT[Dk ns/ ft;sko eoBk, ezN?IN w?B/iw?IN f;;Nw ~ pDkJ/ oZyDk nkfd ezw eo oj/ jB. vkH Fo'sqhn B/ jkb jh ftu fJce' d[nkok bKu ehsh rJh n?gbhe/FB @@fJce' fe;kB## s/ nkgDh g?Bh Bio pDk oZyh j? fi; Bkb T[j nKebB eod/ jB fe fe; soQK dhnK ikDekohnK fe;kBK se gj[zu ojhnK jB. n?gbhe/FB ftu fejVhnK fejVhnK rZbK dk fXnkB oZyDk j?, fe;kB fe; ftF/ ~ ikBD ftu finkdk o[uh fdykT[Id/ jB nkfd rZbK s/ T[j r”o eod/ jB ns/ fBZs Bt/I gq:'rK bJh Nhw d/ w?IpoK dk T[s;kj tXkT[Id/ jB.

j'o th eJh y/soK fit/I ;/js, o'}rko, ;oekoh nB[dkB, ;wkfie fBnK fij/ ftfFnK s/ brksko fe;kBK ~ ikro[e eo oj/ jK. T[jBK B/ fejk fe fe;kBK ~ f;oc y/sh dh ikDekoh BjhI ukjhdh ;r'I T[j y/sh Bkb i[V/ j'o ftfFnK s/ th ikDekoh gqkgs eoBk ukj[zd/ jB. T[jBK B/ dZf;nk fe fJce' fe;kB toswkB ftu 18 gqd/FK ftu brksko ezw eo oj/ jB. ;kvh e'fFF fJjh ofjzdh j? fe fe;kB ~ y/soh GkFk ftu jh ikDekoh d/ ;ehJ/ ns/ 16 irQK s/ ;kv/ e/Ido jB. T[E/ ;kv/ y/soh GkFk d/ feqFh ftfrnkfBe jB fijV/ fe;kBK dh jo ;wZf;nk dk jZb eoB ftu ;eFw jB. fJjBK e/IdoK s/ id'I fe;kB nkgDhnK ;wZf;nktK dZ;d/ jB sK ;kv/ feqFh ftfrnkfBe T[jBK dhnK ;wZf;nktK dk jZb eoe/ T[jBK ~ T[fus ;wkXkB th d;d/ jB. fdZsh rJh ikDekoh ;ob, ;gFN, ;jh, ;Nhe ns/ gqwkfDs j[zdh j? fijVh fe;kB nk;kBh Bkb ;wM ;ed/ jB. ;kvh tkDh ;zd/F ;/tktK s'I o'i fszB-uko w?;/i th G/i/ iKd/ jB. fJj w?;/i T[jBK fe;kBK bJh todkB jB fijV/ gV-fby BjhI ;ed/. ;zd/FK ns/ n?gbhe/FB s/ fdZsh rJh ikDekoh ftu fJ; rZb dk fynkb oZfynk iKdk j? fe T[j w”;w d/ nB[o{g j't/ sKfe fe;kB T[jBK dk Gog{o ckfJdk b? ;eD.

vkH Fo'sqhn B/ nkgD/ ;co d/ pko/ dZf;nk fe feqFh y/so ftu jkb/ pj[s ezw j'Dk pkeh j?. eJh nkgFB jB fijBK ~ ngBk e/ fJ; y/so ftu ftek; ehsk ik ;edk j?. T[jBK B/ fejk fe ;k~ Gkosh fe;kBK ~ J/Bk ;eFw pBkT[Dk j't/rk fe fe;/ feqFh T[sgkd ~ nk:ks eoB dh io{os jh Bk oj/. T[jBK B/ dZf;nk fe w'pkfJb ~ b'eK B/ nkgDh io{os d/ fj;kp Bkb ibdh jh ngBk fbnk j?. fJjh ekoB j? fe n;hI fe;kBK se gj[zuD bJh w'pkfJb dk ;jkok fbnk. n;hI fJce' fe;kB ;zuko fbfwN/v dh tkDh ;zd/F ;/tktK okjhI feqFh d/ Bkb

vkH Fo'sqhn B/ dZf;nk fe seBhe b'eK se gj[zuD dk fJe pj[s tfXnk ;kXB j?. N?eBkb'ih dh ;G s'I tZvh skes fJj j? fe xZN' xZN ehws ftu fJ;dk ckfJdk finkdk s'I finkdk b'e fJe jh ;w/I ftu b? ;ed/ jB. T[jBK B/ dZf;nk fe ibdh jh n?gbhe/FB ftu Nq/fvzr gb/Nckow th i[V/rk fi; Bkb fe;kB ns/ tgkoh fJe jh wzu s/ nkgD/ nkgD/ T[sgkd ;KMk eo ;eDr/. T[jBK B/ dZf;nk fe finkdkso t/yD ftu nkT[Idk j? fe fe;kB pkiko, Gkn, w”;w, g”d-oZfynk, ykd ns/ BthnK fe;wK ikBD ftu finkdk fdbu;gh b?Id/ jB.

vkH Fo'fsqn ~ y/sh d/ y/so ftu ezw eoB dk gzikj ;kb s'I finkdk dk siopk j?. T[jBK B/ n?ro'Bkwh ftu ghHn?uHvh ehsh j? ns/ T[j fJzvhnB ;';kfJNh nkc n?ro'B'wh d/ c?b' th jB. fJjh BjhI T[j eJh okFNoh ns/ nzso-okFNoh ;z;EkBK ftu ps”o ;bkjeko, ez;bN?IN, rkovhnB, Nq/Bo, bkfJc w?Ipo nkfd o{g Bkb i[V/ j'J/ jB. T[jBK B/ nkgD/ e?ohno dh F[o{nks oki;EkB ftu ;oeko d/ y/shpkVh ftGkr s'I ehsh ;h.

gq;s[shL feqFh ikroD Nhw n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

43


fJzNoftT{

www.krishijagran.com

finkdk T[gi bJh ;zs[fbs c;b g”FD io{ohL e/ftB few

d/

F d/ pj[s tZv/ fjZ;/ ftu y/sh j[zdh j?. nZi Gkos B/ y/shpkVh d/ y/so ftu nkgDh fJe yk; gSkD pDkJh j?. Gkos y/sh ftu nkX[fBe seBheK ngBk fojk j? fi;d/ cb;o{g fe;kB tfXnk T[sgkdB b? oj/ jB. feqFh d/ fJ; pdbkn ftu d/;h ezgfBnK dk sK nfjw :'rdkB fojk j? go fJ;/ d/ Bkb Bkb ftd/Fh ezgBhnK th fJ; ftu w[Zy G{fwek fBGk ojhnK jB. fJ;/ eqw ftu d[fBnk dh ikDh-gSkDh ezgBh w'i/e fbfwN/v ;z;ko d/ w'i/e d/ pko/ ftu ft;Eko Bkb dZ;'< w'i/e fbfwN/v fJe tZvh ck;c/N fBowksk ezgBh j?. fJj ezgBh d[fBnk d/ 6 s'I finkdk d/FK ftu 8500 s'I finkdk e[Fb, siop/eko ;g?Ffb;NK Bkb ezw eo ojh j?. fJ;d/ fJbktk n;hI 14 okiK ftu ck;c/N fBowksk d/ o{g ftu ezw eo oj/ jK. fJj ezgBh T[soh nwohek, gZSwh nwohek, J/Fhnk ns/ nk;Nq/bhnkJh d/FK ftu ezw eo ojh j?. w'i/e d/ rkje brGr 40 s'i finkdk d/FK ftu jB. w'i/e w[Zy o{g Bkb ck;c/N ns/ g'NkF dk tZvh wksok ftu T[sgkdB eodk j?. Gkos ftu n;hI ;kb 2004 s'I ezw eo oj/ jK fi; ftu Gkosh fe;kBK dhnK io{osK d/ nB[;ko ezgBh ezw eodh j?. Gkos ftu fNekT{ y/sh bJh w'i/e eh G{fwek fBGk ojh j?< ;G s'I gfjbK s[jk~ dZ;Dk ukjKrk fe w'i/e fJe T[otoe T[sgkdBeosk d/ o{g ftu jh ezw BjhI eo ojh ;r'I fNekT{ y/sh bJh n;hI Gkosh fe;kBK ~ ;w/I ;w/I s/ ikDekoh fdzd/ ofjzd/ jK. fJ;d/ bJh y/sh ~ finkdk fNekT{ pBkT[D ns/ fe;kBK ~ j'o finkdk ftef;s eoB bJh ;kvh Nhw Gkos d/ finkdkso fjZf;nK ftu ik e/ ;jh y/sh seBhe ns/ g”Fe

44

eJh d/FK ftu ezw eo ojh j?. feqFh ikroD B/ ezgBh d/ Gkosh gqpzX fBd/Fe e/ftB few Bkb rZb eo ezgBh dhnK Gkosh rshftXhnK pko/ ikBD dh e'fFF ehsh-

sZsK dh ikDekoh fdzdh j? fi; Bkb fe fe;kBK ~ f;ZXk ckfJdk fwb fojk j?. fJ;d/ fJbktk n;hI fe;kBK ~ f;ybkJh th d/ oj/ jK. Gkosh feqFh y/so ftu w'i/e B/ eh gSkD pDkJh j?< w'i/e Gkosh fe;kBK ~ nZsnkX[fBe r[DtZsk tkb/ feqFh T[sgkd w[jZfJnk eok ojh j? ns/ fJjh fe;kBK ftu ;kvh fJe yk; gSkD j?. n;hI fe;kBK ~ tfXnk T[sgkd jh BjhI ;r'I T[jBK ~ uzr/ ;[Mkn ns/ ;wZf;nktK dk jZb th T[gbpX eok oj/ jK. fJ;d/ fJbktk n;hI Gkos ~ brGr 12% g'NkF dh ;gbkJh eo oj/ jK. Gkosh feqFh y/so pko/ s[;hI eh ej'r/< Gkos ftu feqFh dk y/so pj[s tZvk j? fi; ftu pj[s ;zGktBktK jB. nZi Gkos d[fBnk d/ eJh d/FK ftu nkgD/ feqFh T[sgkd fBo:ks eo fojk j?. fi; soQK Gkosh fe;kBK B/ nZs-nkX[fBe seBhe ~ ngBk e/ feqFh y/so ftu fJzNoB?FBb b?tb s/ nkgDh fJe gSkD pDkJh j?, fJj pj[s tfXnk j?. nrb/ gzi ;kbK ftu Gkosh fe;kB j'o th finkdk soZeh eoDr/ fi; Bkb fe fJ; y/so ftu j'o finkdk ;zGktBktK tXDrhnK.

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

nrb/ gzi ;kbK ftu w'i/e dk eh Nkor?N j?< nrb/ gzi ;kbK ftu w'i/e dk T[d/F finkdk s'I finkdk Gkosh fe;kBK ~ nkX[fBe feqFh d/ gqsh ikro[e eoB d/ Bkb Bkb T[jBK ~ j'o th finkdk r[DtZsk:[es T[sgkd w[jZfJnk eokT[Dk j?. fJ;/ eqw ftu n;hI w'i?e d/ NoBUto s/ th yk; fXnkB d/tKr/. Gkos ftu s[;hI fejV/ w[Zy T[sgkdK ~ fe;kBK se gj[zuk oj/ j'< n;hI Gkos ftu w[Zy o{g Bkb fe;kBK bJh vhJ/gh, n?wUgh ns/ bx{ g”Fe sZsK d/ o{g ftu T[otoe w[jZfJnk eok oj/ jK. g'NkF ns/ ck;c/N ftu n;hI yk; o{g Bkb ezw eo oj/ jK. w'i/e d/ nB[;zXkB e/Ido d/ pko/ e[M dZ;'< w'i/e ftu fJzNoB?FBb ezgBh j? fJ;bJh fiZE'I se fo;ou dh rZb j? sK T[;d/ bJh ;kv/ ftFt-gZXoh nB[;zXkB e/Ido jB fijBK ftu ;g?Ffb;NK dh Nhw ezw eodh j?. ftFt-gZXoh nB[;zXkB dh pd”bs jh n;hI d[fBnk ftu r[DtZsk tkb/ T[sgkd T[gbpX eok oj/ jK. jkb/ se Gkosh fe;kBK Bkb s[jkvk siopk fet/I fojk< w?I w'i/e fJzvhnk f;szpo 2015


fJzNoftT{ ftu i[nkfJB ehsk ;h. T[d'I s'I b? e/ j[D se w?I Gkos d/ finkdkso fjZf;nK ftu x[zw e/ fe;kBK Bkb rZb ehsh. T[jBK Bkb rZb eoB s/ w?~ Gkosh feqFh jkbksK ~ ikBD ns/ T[jBK d/ nB[;ko ezw eoB dk w” e k fwfbnk. n;hI Gkosh gfo;fEshnK d/ nB[o{g jh ezw eo oj/ jK. Gkosh fe;kBK d/ Bkb w/ok ezw dk siopk uzrk fojk j?. fJj Gkosh fe;kBK

www.krishijagran.com dk jh ftFtk; j? fe w'i/e Gkos ftu fJe uzr/ gZXo s/ ezw eo ojh j?. s[jkv/ tZb'I Gkosh fe;kBK bJh eh ;[B/jk j?< Gkosh fe;kBK bJh ejKrk fe y/sh ftu pj[s ;zGktBktK jB. i/ fe;kB ;jh ;w/I s/ sohe/ Bkb nkX[fBe y/sh seBheK dk fJ;s/wkb eoB sK uzrk w[Bkck b? ;ed/ jB. fe;kB ;jh T[otoeK dh u'D

T[wdk fojk fe;kBK dk i/;h ;kfJb wk;No dk v?w'

eoB sKfe T[jBK ~ e'Jh B[e;kB Bk ;fjDk gt/. fe;kB jh d/F bJh gq/oDk j?.

gq;s[shfJwokB ykB ;hBhno gZsoeko feqFh ikroD BthI fdZbh w'pkfJb- 9582957538 Jhw/b- imran@krishijagran.com

B”t/I iBo/FB dk g”dk tkXkekoe ftbpKv B?B' N?eBkb'ih s/ nkXkfos B”t/I iBo/FB dk g”dk tkXkekoe T[sgkd ftbpKv ~ ikDh gSkDh ezgBh ftb't[v eokg ;kfJzf;} gqkJht/N fbfwN/v B/ jkb jh ftu wZXgqd/F d/ fJzd”o fib/ ftu bKu ehsk j?.

;h ;fNqg; n?Iv ck;NBo} fbfwN/v feqFh y/so dh ikDh gSkDh ezgBh j?. jkb jh ftu fJ; ezgBh B/ T[so gqd/F d/ Gd'jh ftu nkgD/ w[Zy T[sgkd o'Nkt/No dk fe;kBK ;kjwD/ gqdoFB ehsk. fJj gqdoFB uko fdBK sZe uZfbnk. fJ; gqdoFB ftu B/V/ s/V/ d/ fgzvK s'I nkJ/ fe;kBK ~ fJ; T[sgkd dk v?w' eoB bJh fejk. gsk oj/ fe i/;h ;fNqg; dk fJj fJe r[DtZsk:[es ns/ nkX[fBe seBhe tkbk T[sgkd j?. fJ; o'Nkt/No d/ ifoJ/ fe;kB nk;kBh Bkb fJ; T[sgkd s'I ;w/I ns/ bkrs d'jK dh pus eo ;ed/ jB. fJ; Jht/IN d/ d”okB i/;h d/ eowhnK B/ fe;kBK ~ fJ; T[sgkd d/ pko/ ikDekoh fdZsh. Gd'jh d/ fe;kB Xowoki :kdt, eKsk f;zx ns/ ftB'd fwFok B/ fJ; T[sgkd dh Fbkxk ehsh ns/ fejk fe fJj T[sgkd pj[s jh ekoro ns/ fNekT{ j?. fe;kBK ~ fJ; o'Nkt/No dk fJ;s/wkb eoB dh io{os j?.

fJ; w”e/ s/ ezgBh d/ u/now?B gohefFs w{zdVk B/ T[sgkd d/ pko/ dZf;nk fe ;kvh ezgBh dh b?p 2017 se J/Fhnk dh ;G s'I tZvh ihHn?bHghH b?p j't/rh. fJ;/ eqw ftu ezgBh d/ ;hBhno tkfJ; gq?}hv?IN ifszdo w'jB B/ dZf;nk fe ftbpKv ftu 6-vh Ue;'NkfJck ;N'o'b ns/ e/;Nk ;N'o'B 0H5% vhHn?c j?. fJ; T[sgkd dk T[g:'r jo soQK dh c;b d/ T[sgkdB ~ tXkT[D bJh c[Zb nkT[D s'I gfjbK edh th ehsk ik ;edk j?. fJj g”fdnK dk ;zg{oB g”FD j?. fJ; fSVekn Bkb c;bK dk ftek;, c[ZbK ns/ cbK dh ;zfynk ftu tkX/ d/ Bkb g”fdnK dh gqsho'Xe Fwsk ftu tkXk j[zdk j?. fJj T[sgkd c;bK ~ cc{zd, tkfJo; ns/ j'o p?eNhfonk ifBs fpwkohnK s'I pukT[Idk j?. fJ; T[sgkd dh 30 rqkw wksok ~ 200 bhNo gkDh ftu fwbke/ gqsh J/eV ftu fSVekn ehsk iKdk j?. fJ; T[sgkd d/ T[g:'r Bkb fe;kBK ~ ekch bkG j't/rk. czeFB d/ d”okB ezgBh d/ fBd/Fe fjs/F pkrVh, iBob w?B/io ;/b; oki/F ftFN, ;hBhno ohiBb w?B/io fdB/F Fowk ns/ ;koh wZXgqd/F ;/b; Nhw ns/ fGzB fGzB nzubK d/ fteq/skrD w”i{d ;B.

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

45


fJzNoftT{

www.krishijagran.com

n;bh T[sgkdK dh fw;kb j? fgqz; gkfJgL i?B

fe

;kBK dh io{os ~ fXnkB ftu oZye/ ezgBh dh ;EkgBk 1970 ftu w[zpJh ftu ehsh rJh ;h. T[; ;w/I ezgBh f;oc feqFh f;zukJh gkfJg dk ezw eodh ;h. F[o{ ftu ezgBh dk dkfJok th finkdk BjhI ;h go ;w/I d/ Bkb Bkb ezgBh th soZeh dh okj s/ tXdh ojh ns/ j”bh j”bh g{o/ d/F d/ fe;kBK se vhboK okjhI nkgDh gj[zu pDk u[Zeh j?. nfij/ jh jfonkDk d/ fJe vhbo oth i?B Bkb feqFh ikroD B/ yk; w[bkeks ehsh ns/ ikfDnk fe j[D se dk T[jBK dk siopk e?;k fojk. T[jBK B/ dZf;nk fe T[j 1992 ftu ezgBh Bkb i[V/. T[d'I s'I brksko jfonkDk d/ fe;kBK dh ;/tk ftu bZr/ jB. T[jBK B/ dZf;nk fe fe;kBK dh wzr d/ nB[;ko ezgBh B/ ;w/I

ezgBh dk T[d/F eh j?< ezgBh dh F[o{nks y/sh d/ ftek; d/ T[d/F Bkb ehsh rJh ;h. T[;d/ pknd s'I ezgBh brksko fJe d/ pknd fJe T[sw gkfJg eZYdh ojh j?. w?I 1992 s'I fJ; ezgBh Bkb i[fVnk jK. T[d'I s'I b? e/ j[D se ezgBh ftu nzso dh rZb eohJ/ sK gfjbK ezgBh ftu f;oc feqFh ;zpzXh gkfJg pDd/ ;B go nZi fJ; d/ fJbktk xo/b{ gkfJg ns/ ;?B/Nqh T[sgkd th pDkJ/ iKd/ jB. feqFh T[sgkdK ftu ;G s'I yk; T[sgkd fejVk j?< feqFh T[sgkdK ftu ezgBh f;oc gkfJg dk jh ezw eodh j? feT[Ife c;bK dh f;zukJh dk ezw fdB gqshfdB w[Ffeb j[zdk ik fojk j?. y/sK ftu gkDh gj[zukT[Dk fe;kBK bJh ;G s'I tZvh u[B”sh j? fJ; bJh ;kv/ e'b ;G soQK d/ gkfJg jB fijBK dk io{os nB[;ko fe;kB T[g:'r eo ;ed/ jB. i/ ezgBh

46

;w/I s/ T[sgkdK ftu pdbkn th ehs/ jB. toswkB dh rZb eohJ/ sK ezgBh ;?B/Nqh T[sgkdK dk ezw th eo ojh j? ns/ T[gG'rsktK se nk;kBh Bkb T[sgkd gj[zuD fJ;d/ bJh ;ko/ okiK ftu vhbo ezw eo oj/ jB. fJ; S'Nh fijh w[bkeks d/ d”okB ezgBh d/ ;zzpzX ftu Fqh i?B Bkb j'Jh rZbpks d/ e[M nzF-

ftu ;G s'I yk; T[sgkd dh rZb eohJ/ sK ;kv/ e'b 10 fJzu dk gkfJg th j? fijV/ fe;/ j'o ezgBh e'b BjhI. s[jkvh ezgBh d/ T[sgkd pkeh ezgBhnK d/ T[sgkdK Bkb'I T[sw fet/I jB< ;kvh ezgBh d/ T[sgkd (gkfJg) nkJhn?;nkJh gqwkfDs jB. ;kvh ezgBh dk fijVk poKv j? T[;d/ bJh n;hI rkozNh b? ;ed/ jK. ;kvh ezgBh fe;/ th soQK d/ fwb/ i[b/ iK Bebh T[sgkd BjhI pDkT[Idh. n;hI nkgD/ T[sgkdK ~ ;G s'I tfXnk wzBd/ jK. jK, fJ;d/ fJbktk j'o ezgBhnK th jB fijVhnK gkfJg pBkT[D dk ezw eodhnK jB go T[jBK d[nkok pDkJ/ gkfJg dh r[DtZsk pko/ fNZgDh eoBk rbs j't/rk. fe; ezgBh ~ nkgDk ezghNhNo wzBd/ j'< ;kvh ezgBh ~ fe;/ ezgBh dk vo BjhI j? ns/ Bk jh n;hI fe;/ ~ nkgDk ezghNhNo wzBd/ jK feT[Ife ;k~

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

nkgD/ T[sgkdK s/ g{ok Go';k j?. Bkb jh rkjeK s'I fwbh g'}hfNt gqshfeqnk s'I sK fJjh brdk j? fe T[j g{oh soQK ;zs[FN jB. jkbKfe gqsh:'frsk io{o j?. fi; soQK ;kohnK ezgBhnK nkgD/ T[sgkdK ~ T[sw pBkT[D dh e'fFF eodhnK jB. T[;/ eqw ftu ;kvh th e'fFF j? fe n;hI nkgD/ T[gG'rsktK ~ uzr/ s'I uzr/ T[sgkd d/JhJ/ fi;d/ bJh n;hI e'fFF ftu bZr/ j'J/ jK. T[gG'rsktK bJh fejVhnK ;ehwK fdzd/ j'< ezgBh ;w/I ;w/I s/ nkgD/ T[gG'rsktK ~ nkco fdzdh ofjzdh j?. Bkb jh ;kvh e'fFF ofjzdh j? fe n;hI ;G s'I xZN ehws s/ T[jBK dh wzr d/ nB[;ko uh} T[gbpX eokJhJ/. Bkb jh oki ns/ e/Ido ;oeko dh ;zukfbs :'iBk d/ nB[;ko nB[dkB th dtkT[Id/ jK. ;kv/ T[sgkd ;ko/ okiK ftu T[gbpX jB.


fJzNoftT{

www.krishijagran.com

ezgBh d/ j[D se d/ ;co ftu fezBk nzso nkfJnk j?< ezgBh F[o{ ftu feqFh y/so ftu ezw eodh ojh ns/ T[; ;w/I 8 fJzu se d/ gkfJg ns/ gkoN; pBkT[Idh ;h. id'I fe nZi ezgBh d[nkok 8,10 ns/ 12 fJzu d/ gkfJg pDkJ/ iKd/ jB. Bkb jh 10 fJzu d/ gkoN; pDkT[Idh j? fijV/ fe jkb/ fe;/ ezgBh e'b BjhI jB. fe;kBK dh uzrh b'efgqnsk fwb ojh j?. toswkB ftu y/sh d/ fJbktk ;?B/Nqh T[sgkd th pDkT[Id/ jB. ;kv/ e'b brGr T[j ;ko/ T[sgkd w”i{d jB fijV/ j'o ezgBhnK e'b jB feT[Ife ezgBh ~ tXkT[Dk j? sK ;ko/ T[sgkd oZyDk io{oh j?. ;kv/ rkjeK dh wzr ;h fJ;bJh n;hI xo/b{ ;zpzXh gkfJg th oZy/ jB.

;pihnK bJh T[sw B[Bj?w; ;hv

ezgBh dk NoBUto fezBk j?< ezgBh dk NoBUto brGr 1200 eo'V o[gJ/ j?. fJ; ;kb dk Nkor?N 1500 eo'V o[gJ/ j?. ;oeko fe;kBK bJh i/ nB[dkB tXke/ gqfeqnk ;ob pDk d/t/ sK fBFfus s”o s/ fe;kBK dk sK Gbk j't/rk jh Bkb jh ezgBhnK dk th Gbk j' ikJ/rk. fe;kBK bJh e'Jh ;[B/jk< fe;kB GoktK ~ ;kvk fJj nB[o'X j? fe T[j jw/FK ;kv/ T[sgkd yohdD t/b/ nkJhn?;nkJh wkoe t/ye/ jh b?D. Bkb jh feqFh gkfJg ftu fgqz; n?etkfcN fbfynk io{o iKu b?D ns/ ;kvh ;hn?wn?b Bzpo 7295585 j?. rkje Bebh gkfJg b?D s'I puD feT[Ife eJh tko Bebh gkfJg th pkiko ftu fwb iKd/ jB. Bkb jh roKN dk g{ok bkG b?D.

gq;s[sh- wBhF u”jkB ;ztkddksk, feqFh ikroD BthI fdZbh w'L 9891335460 Jhw/bL manish@krishijagran.com

18 YEARS (1999-2015)

Servi

ng Farming Community

;

pihnK d/ T[sgkdB ftu B[Bj?w; d/ phi ekch b'efgqn j' oj/ jB. ;pihnK d/ tgko ftu sd se s[;hI ;cb BjhI j' ;ed/, id'I se s[;hI uzr/ fe;w d/ phiK dk T[g:'r BjhI eod/. fJj rZb B[Bj?w; fJzvhnk gqkJht/N fbfwN/v ezgBh d/ ;/b; gqshfBXh r'gkb f;zx B/ ejh. T[jBK B/ dZf;nk fe ezgBh B/ fwou d/ fszB jkJhfpqv phi fsnko ehs/ jB fi; ftu fJzd{ i' Sks/dko ns/ finkdk NfjDhnK tkbk ;/jswzd g”dk j?. Bkb jh fJ;~ bzp/ ;w/I bJh T[g:[es wzfBnk frnk j?. d{ik eqKsh fijVk f;ZXk wip{s g”dk j?, xZN fsZy/ cb ns/ finkdk skgwkB ftu th cb fdzdk j?. shik ;'bio, fJ;d/ g”fdnK ftu d[pkok gBgB dh skes ns/ ibdh s[VkJh ns/ finkdk fsZy/ cb d/D tkbh fe;w j?. fJ; fJbktk NwkNo, r'Gh, fgnki ns/ j'o ;pihnK d/ jkJhfpqv phi fwbd/ jB.

n?wHJ/H;h feqFh ikroD

feqFh ikroD gZfsqek ~ xo xo ftu fbikT[D bJh pbke gZXo s/ w?B/io, n?r}hfeT{fNt dh }o{os j?.

fibk ftgBD nfXekoh

;Bkse (3-4 ;kb dk s}opk)

sBykj ns/ j'o g?e/i

pbke n?r}hfeT{fNt

10th gk; (s}opk - fe;kBK Bkb w/bi'b)

;zgoe eo'L fBFKs Nke, nkb fJzfvnk ;oe[b/FB nfXekoh, c'BL 09953756433, 09891263263 60_9, sh;oh wzf}b, :{;c ;okJ/ wkoehN, rohB gkoe w?No' ;N/FB d/ B}dhe, BthI fdZbh - 110016 c'BL 011-26511845, 26517923, 45503170 Jhw/bL circulation@krishijagran.com t?p;kJhN L www.krishijagran.com

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

47


fJzNoftT{

www.krishijagran.com

@;kvk tho# Bkb eo' d'r[Dk T[sgkdB

fd

B-gqshfdB o;kfJfDe T[otoeK d/ nzXkX[zX gq:'r Bkb iwhB dh T[gikT{ Fesh ewi'o j[zdh ik ojh j?. e[M y/soK ftu iwhB pzio j'D dh erko s/ gj[zu u[eh j? fi; d/ Bshi/ ti'I c;b T[sgkdB ftu ewh nk ojh j? ns/ wB[Zy dh ;/js s/ th p[ok n;o g? fojk j?. fJj ;ko/ G?V/ BshfinK ~ t/yd/ j'J/ ftef;s d/FK ftu o;kfJfDe T[otoeK dk gq:'r ;hfws eo i?fte T[otoeK d/ gq:'r ~ tXkfJnk ik fojk j?. fJ; Bkb gqsh J/eV T[gi ftu tkXk j' fojk j? ns/ ;/js bJh bkGdkfJe nBki, ;pihnK ns/ cb T[sgkfds j' oj/ jB. fJjBK ;G ~ t/yd/ j'J/ fBT{Nqhe/no pkfJU ;kfJz; B/ ;kvk tho BK s'I i?fte T[gi tkXk ekoe T[sgkdB Gkosh fe;kBK bJh T[gbpX ;/js d/ BifoJ/ s'I T[sw T[sgkdB gqkgs j[zdk j?. feqFh eokfJnk j? fi;d/ T[g:'r Bkb c;b ftu tkXk j[zdk j?. Bkb jh ikroD Nhw B/ ezgBh d/ fpiB; n?;';hJ/N ni/ rzrtko o;kfJfDe T[otoe ns/ ehNBkFeK d/ gq:'r ftu ewh nkT[Idh j? ns/ Bkb ;kvk tho dh vhN/b ftu ikDekoh gqkgs ehsh. T[jBK Bkb rZbpks d/ w[Zy nzF gq;s[s jB-

;kvk tho eh j? ns/ fJj fe; soQK pDdk j?< id'I n;hI ezg';N ykd fwZNh ftu fwbkT[Id/ jK sd ihtkD{nK d[nkok yk; o;kfJfDe gqfeqnk ehsh iKdh j?. fJ;d/ cb;o{g ekopfBe nwbK ftu g”fdnK bJh io{oh ;{eFw g”Fe sZs fwZNh ftu x[b iKd/ jB fijV/ g”dk rqfjD eodk j?. fJj ekopfBe nwb pj[s E'Vh wksok ftu jh pD gkT[Id/ jB.fJjBK ekopfBe nwbK dk fwFoD jh ;kvk tho j?. fJj ekopfBe nwb e'fJb/ dhnK ykBK ftu gkJ/ ikD tkb/ i?fte gdkoEK s'I ;zFb/fFs ehs/ iKd/ jB. ;kvk tho fe; soQK T[sgkdB ftu tkXk eodk j?< ;kvk tho gq:'r eoB Bkb g”d/ d/ ;ko/ nzrK fit/I iV, sBk nkfd ftu tkXk j[zdk j?. fJ; Bkb cb ns/ c[Zb finkdk wksok ftu T[sgkfds j[zd/ jB fi;d/ Bshi/ ti'I c;b T[sgkdB ftu tkXk j[zdk j?.

;kvk tho dk e'Jh p[ok n;o sK BjhI j?< ;kvk tho i?fte T[otoe j'D eoe/ c;bK ftu gq:'r eoB s/ e'Jh jkBhekoe ngfFFN BjhI pudk. fJ; bJh c;bK ftu fJ;dk gq:'r n? B tkfJow? I N ns/ wB[ Z y K bJh ;[oZfyns j?. ;kvk tho d/ T[g:'r Bkb fe;kBK dh bkrs ftu tkXk sK BjhI j't/rk< eJh fe;kB GoktK dk siopk j? fe ;kvk tho d/ gq:'r Bkb n?BHghHe/, vhHJ/Hgh, :{ohnk fij/ wfjzr/ T[otoeK dh nZXh wksok jh ekch j[zdh j? ns/ gkDh th xZN brdk j?. fJ; Bkb bkrs ekch xN j' iKdh j? ns/ c;b dk T[sgkdB th finkdk gqkgs j[zdk j? fJ;bJh fejk th iKdk j? @;kvk tho dk j? fJj tkndk, bkrs xZN w[Bkck finkdk#. ;kvk tho dk gq:'r eoB tkb/ ;ko/ fe;kB GoktK dk ws j? fe ;kvk tho nkgDk tkfJdk fBGkT[D ftu g{oh soQK ;cb j?.

;kvk tho xZN wksok ftu fe; soQK ekoro j? ns/ fJj tZv/ p?rK ftu feT[I BjhI fwbdk< fJ;~ fJ; soQK ;wM ;ed/ jK fe id'I n;hI G'iB eod/ jK sK euok wb d[nkok eZY fdsk iKdk j?. T[;/ soQK eJh NB ezg';N ykd Bkb e[b feb' wksok ftu jh g'fdnK bJh io{oh ekopfBe nwb pDd/ jB ns/ pfunk j'fJnk gdkoE fwZNh ftu pdb iKdk j?. ;kvk tho fJjBK ;zFb/fFs ekopfBe nwbK s'I pfDnk j? ns/ fJ;dh xZN wksok jh ekch j?. ;kvk tho ftu e/tb ;feqn sZs jh w”i{d jB. fJ; ftu tiB ns/ wksok tXkT[D bJh fe;/ th fBFfeqn gdkoE ~ BjhI fwbkfJnk frnk j?. fJ; bJh fJj S'Nh g?fezr ftu jh ekch j?. ;kvk tho dk gq:'r fe; soQK eoBk ukjhdk j?< ;kvk tho dk gq:'r fe;kBk ;go/n d[nkok, f;zukJh okjhI, phiK ns/ T[otoeK d/ Bkb iK fwZNh, o/s nkfd ftu fwbk e/ eo ;ed/ jK.

gq;s[sh- feqFh ikroD Nhw 48

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016


ਕੰਪਨੀ ;wkuko

www.krishijagran.com

Xosh pkfJU-e?w J/iz;h dk F[G nkozG

y/

sh ~ tXkT[D bJh Bowdk-pkfJUe?w B/ nB'yh gfjb ehsh j? fi;d/ ubd/ ezgBh B/ oki;EkB d/ ;Ku”o ftu fe;kB ;zr'Fmh dk nk:'iB ehsk ns/ Xosh pkfJU-e?w J/iz;h dk F[G nkozG ehsk. J/iz;h dk F[G nkozG ftXkfJe ;[yokw ftFB'Jh d/ w[y w/jwkBh ftu Bowdk -pkfJUe/w d/ vkfJo?eNo fdB/F GkJh gN/b d[nkok ehsk frnk. fJ; w”e/ s/ gzukfJs ;fwsh d/ w?Ipo johf;zx, u/now?BA wj/Ido f;zx okt ns/ ow/F gN/b w”i{d oj/. czeFB ftu ftXkfJe ;[yokw ftFB'Jh B/ ;ko/ w”i{d b'eK ~ ;zp'fXs eod/ j'J/ fejk fe feqFh o;kfJDK s'I g?dk j'D tkbk nBki ns/ c;bK B[e;kBd/j jB. fJjBK d/ G?V/ Bshi/ t/yD ~ fwbd/ ofjzd/

jB. nfij/ feqFh o;kfJDK s'I fsnko T[sgkdK d/ p[o/ Bshi/ f;ZX/ ;oho ftu fpwkohnK d/ o{g ftu fwb oj/ jB. T[jBK B/ dZf;nk fe y/sK ftu i?fte ykd gkT[D Bkb y/sh dh T[gikT{ Fesh tX/rh fi; Bkb nBki ns/ j'o c;bK ;/jswzd ns/ finkdk g?dktko j't/rh. d{i/ gk;/ Bowdk pkfJU-e?w d/ vkfJo?eNo fdB/F GkJh gN/b B/ fe;kBK ~ dZf;nk fe Bowdk pkfJU-e?w d/ ;ko/ T[sgkd i?fte jB fijV/ fe c;b dh Fesh ns/ g?dktko ~ tXkT[Id/ jB. gsk oj/ Bowdk pkfJU-e?w feqFh y/so dh wFj{o i?fte ykd pBkT[D tkbh ezgBh j?. Xosh pkfJU-e?w J/iz;h dh F[o{nks eoB d/ fgZS/ ezgBh dk T[d/F j? fe fe;kB finkdk s'I finkdk i?fte ykd gqkgs eo ;eD fi;Bkb fe c;bK dh g?dktko j'o tX ;e/. finkdk ikDekoh bJh 9727760130 (fjwKF{ oktb) ns/ ezgBh dh jkNbkfJB 0731 4096565 s/ ;zgoe eo ;ed/ j'.

25 ;kb g{o/ j'D s/- 25 ;kb 25 bZy w?Ipo :'iBk

feqFh ikroD gfotko Bkb i[VD dk ;[fBjok w”ek Gkos d/ fe;kBK dh nkgDh nktk} @feqFh ikroD# wkf;e gZfsqek nkgD/ 25 ;kb g{o/ j'D s/ gkmeK bJh fbnkJh j? ;[fBjok w”ek. e[M nk;kB ;tkbK d/ itkp fdU ns/ i[V ikU feqFh ikroD gfotko Bkb. nkU ikDd/ jK fJ; w”e/ d/ pko/-

gqFBL fJce' fe;kB n?g toswkB ftu fezB/ gqd/FK ftu ezw eo ojh j?< d; nmkoK gzdoK eh gV'L feqFh ikroD fJe rqkwhB gfotkfoe gZfsqek j? fi; ftu s[jk~ feqFh ;wkuko, ezgBh ;wkuko, Bt/I T[BZs phi dh ikDekoh, fGzB fGzB ehNBkFe, c;bK dh ;w/I ;w/I s/ ikDekoh, pkrpkBh, wZX{ wZyh gkbB, gF{ gkbB, feZs/ pko/ ikDekohnK, fJzNoftT{, gqrshFhb fe;kBK ns/ wfjbktK dhnK T[gbpXhnK, ;/js, Bt/I T[sgkd, fcbwh frnkB, okiBhsh, ykDk-yikBk nkfd ikDekohnK fJ; ftu Fkfwb jB. fet/I i[VhJ/- gZfsqek ftu jo wjhB/ fJjBK ftfFnK s/ nkXkfos fJe ;tkb gqekfFs ehsk ikJ/rk. T[; ;tkb dk itkp T[;/ nze ftu j't/rk fi;~ bZGe/ s[;hI ;k~ w?;/i G/iDk j't/rk. gfjb/ 100 ;jh itkp d/D tkb/ gkmeK ~ fJe ;kb dh w?IpofFg, nrb/ 100-200 gkmeK ~ 6 wjhB/ iK 3 wjhB/ dh w?IpofFg coh fdZsh ikJ/rh. Bkb jh 10,000 gkmeK ~ fJe wjhB/ dh gZfsqek w[cs fdZsh ikJ/rh. u[e' c'B, fdU fJe nk;kB ;tkb dk itkp ns/ pD ikU feqFh ikroD gfotko d/ w?Ipo.

feqFh ikroD Bkb i[VD ns/ w?Ipo pBD bJh ;zgoe eo'- npd[; ;wd 9891889588, gqFKs Fowk 9891263263 11 Languages (10 Indian & 1 Global), 20 States, 1 Portal - 9 Million combined readership

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

49


S&l ikswn

G`t zmIn qoN vDyry Awmdn pRwpq krn vwlw ikswn: AimRqpwl isMG

ipM

f hmjw, blwk mjITw, izlwH SI AimRqsr swihb dw vsnIk ie`k nOjvwn ikswn hY AimRqpwl isMG jo ik ie`k s&l ikswn dy qOr qy AwpxI ie`k ivl`Kx pihcwx bxwA cukw hY[ KyqIbwVI iesdw ipqw purKI DMdw hY Aqy ieh AwpxI bhuq G`t Bwv 15 eykV dy lgBg zmIn au~qy KyqI krdw hY pr ies QoVI zmINn au~qy pUrI imhnq, sUJbUJ Aqy qknIk nwl KyqI kr cMgI coKI Awmdn pRwpq kr irhw hY[ mu`K qOr qy ieh Jony qoN ielwvw bwsmqI, sroN, qorIAw, Coly, msr, kmwd, AwlU, bYNgx, Pu`l goBI, bMd goBI, myQI, gwjr, SlZm, bYNgx, mtr, l`sx, ipAwz, iBMfI, hlUAw k`dU, pyTw, tmwtr, iSmlw imrc, hrI imrc, hldI, pudInW, DnIAW, KIrw, qr, krylw Awid dI kwSq krdw hY[ kuJ &ldwr bUty vI ies ny lgwey hoey hn ijvyN ikMnUM, cIkU, AmrUd, Anwr, kylw, jwmx, AMb, inMbU Awid[ KyqIbwVI nUM AwDuink bxwaux leI ies dy kol vDIAw KyqI mSInrI vI hY ijvyN tRY~ktr, tRwlI, v`tW bxwaux vwlI mSIn, qvIAW, suhwgw, tRYktr nwl c`lx vwlw Aqy ip`TU spryA pMp Awid[ AwpxIAW &slW dI vDIAw isMcweI krn leI AimRqpwl isMG ny Awpxy KyqW iv`c itaUbvY~l qoN ielwvw qupkw Aqy &uAwrw isMcweI qknIk dI vrqoN vI kIqI hoeI hY ijs nwl DrqI hyTly pwxI dy ifgdy p`Dr nUM au~cw c`ukx iv`c ieh bhuq mdd kr irhw hY[ KyqI ijxsW dw vDIAw mMfIkrn krn leI ieh Awpxy ipMf qoN ielwvw mjITw, btwlw, AimRqsr Awid 50

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

mMfIAW iv`c AwpxIAW KyqI ijxsW lY ky jWdw hY[ AimRqpwl isMG KyqI dy nwl nwl GrylU p`Dr qy fyArI dy DMdy nwl vI juiVAw hoieAw hY[ ies dy kol ku`l 5 dy krIb pSU hn[ ieh pSUAW dw du`D Gr vrqdw hY Aqy v`D jwx qy aus nUM vyc vI lYNdw hY[ Awpxy pSUAW dI ^urwk leI ieh Awpxy KyqW iv`c hI pSUAW dy cwry dI kwSq vI krdw hY ijvyN m`kI, brsIn Awid[ ies ny Awpxy pSUAW dI vDIAw ^urwk leI cwry dy Acwr dw vI vDIAw pRbMD kIqw hoieAw hY[ AimRqpwl isMG ny KyqI shwiek DMidAW iv`c fyArI dy nwl nwl mOsmI sbzIAW dy imAwrI bIj dIAW vDIAw pnIrIAW iqAwr krky vycxw, KuMbW iv`c Kwskr FINgrI Aqy btn KUMb dI kwSq vI krdw hY[ AimRqpwl isMG Awpxy izlHy dy ikRSI ivigAwn kyNdr, KyqIbwVI ivBwg, bwZbwnI ivBwg, sihkwrI sBw dy nwl pUrI qrW nwl juiVAw hoieAw hY[ AimRqpwl isMG ny KyqIbwVI iv`c keI qrW dIAW KojW vI kIqIAW hn ijnW iv`c tmwtr dI &sl iv`c tRYktr nwl c`lx vwlI ie`k gufweI dI mSIn bxweI hY ijs nwl KyqIbwVI iv`c ies nUM bhuq lwB imilAw hY[ AimRqpwl isMG ny bhuq smW pihlW qoN hI &sl iviBMnqw dy cldy kxk dI kwSq krnI bMd kr id`qI Aqy tmwtr dI KyqI vl sB qoN v`D qrjIh id`qI[ ies qoN ielwvw ies ny jYivk KyqI krn iv`c vI bhuq kMm kIqw hY Aqy ies ny AwpxI KyqI iv`c vDyry &slW dI ibjweI kudrqI FMg nwl hI kIqI hoeI hY[ vwqwvrx dI sMBwl nUM dyKdy hoey AimRqpwl isMG Awpxy KyqW dI prwlI


www.krishijagran.com

S&l ikswn Aqy rihMd KUhMd nUM KyqW iv`c A`g nhIN lgwauNdw sgoN aus dI Kwd Aqy prwlI dI qUVI bxw ky pSUAw nUM cwry dy qOr qy vrqdw hY[ Awpxy pSUAW dy gobr nUM AimRqpwl isMG Awpxy KyqW iv`c dysI rUVI dy qOr qy AwpxIAW &slW iv`c pwauNdw hY Aqy ijs nwl aus nUM hor vDyry rswieixk KwdW pwaux dI loV hI nhIN pYNdI Aqy &slW dw JwV vI aumINd qoN ikqy izAwdw AwauNdw hY[ AwpxI KyqI nUM vDIAw bxwaux leI ieh smyN smyN Awpxy KyqW dI im`tI dI pr^ vI krvwauNdw rihMdw hY[ KyqI iv`c vDIAw kwrguzwrI krn krky ies nUM pMjwb KyqIbwVI Aqy vYtnrI XUnIvristI luiDAwxw, KyqIbwVI ivBwg, bwgbwnI ivBwg, sihkwrI sBwvW Aqy rwj dy hor keI srkwrI Aqy gYrsrkwrI mihkimAW Aqy sMsQwvW v`loN smyN smyN ipMf, ijlHw Aqy rwj p`Dr dy au~c AiDkwrIAW v`loN h`lw-SyrI Aqy SwbwSI vI imldI rihMdI hY[ bwZbwnI ivBwg v`loN ies nUM ie`k pYk hwaUs dI suivDw vI pRwpq hY ijs dI mdd nwl ieh tmwtr Aqy hor &slW dI vDIAw

sWB sMBwl Aqy pYikMg krky AwpxI Awmdn iv`c vwDw kr irhw hY[ AimRqpwl isMG pMjwb KyqIbwVI Aqy vYtnrI XUnIvristI luiDAwxw, fyArI ivBwg, KyqIbwVI ivBwg, bwgbwnI ivBwg Aqy hor keI srkwrI Aqy gYrsrkwrI KyqI sMsQwvW vloN lgwey jWdy ikswn myilAW, kYNpW Aqy sYmInwrW iv`c vI Bwg lYNdw hY[ KyqIbwVI Aqy bwZbwnI sMbMDI jwxkwrI iv`c hor vwDw krn leI ieh KyqI swihq vI pVHdw hY ijvyN AY~m. ey. sI. ikRSI jwgrx Aqy cMgI KyqI Awid[ ies nUM KyqI iv`c nvIAW KojW krdy rihx dw hmySW SONk rihMdw hY[ AsIN AimRqpwl isMG nUM KyqIbwVI iv`c hor aucyrI s&lqw hwsl krn leI SuB ie`CwvW ByNt krdy hW[

idnyS dmwQIAw jsvMq ngr, jlMDr 94177-14390

feqFh ikroD

fe;kB ekov

/I yZut f fdbT[gjko

feqFh ikroD @fe;kB ekov# s'I gkU fJe bZy dk d[oxNBk phwk ns/ Gkoh S{N Bkb eJh j'o fJBkw

S{N u[D' nkgDk ekov

Very Very Important Farmer Card

ibdh nk fojk j? NAME ADD ID ISSUE

fJe bZy dk d[oxNBk phwk

: : : :

Important Kisan Card Important Farmer Card Very Important Kisan Card Very Important Farmer Card Very Very Important Kisan Card Very Very Important Farmer Card

feqFh T[sgkdK s/ S{N

(IKC) (IFC) (VIKC) (VIFC) (VVIKC) (VVIFC)

feqFh T[geoDK s/ S{N

feqFh ftGkr ftu gqrshFhb fe;kBK d/ BK ns/ s;tho 11 Languages (10 Indian & 1 Global), 20 States, 1 Portal - 9 Million combined readership

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

51


www.krishijagran.com

Ii?fte YzrK Bkb ehfVnK dh o'eEkw

o

Ii?fte YzrK Bkb ehfVnK dh o'eEkw

;kfJfDe dtkJhnK s'I S[Nekok ns/ tksktoD dh ;zGkb (T) fBzw s'I fsnko i?fte dtkJhnK ns/ ehfVnK ~ GikT[D dk Yzr fBzw dh g?dkfJF Gkos ftu j'Jh. fJj jo soQK dh G{wh ftu bkfJnk ik ;edk j?. fJ; Bkb iwhB dh T[gikT{ Fesh tXdh j?. fJ; ~ cotoh s'I ngq?b se cb nkT[Id/ jB ns/ uko wjhB/ pknd cb gZedk j?. fJ; dhnK Bw'bhnK, gZs/, eo{zpbK, fSZb, NfjDhnK ns/ iVQK ;G bkGdkfJe jB. nkw s”o s/ Bw'bhnK d/ phi ftu 30-40% s/b jz[dk j?. 1H fBzw dh wjZsskL fBzw s'I fsnko ehsh dtkJh ehfVnK dh o'eEkw eodh j? feT[Ife fJ; ftu 0H2-0H6% n}ofvokfuNB j[zdk j? fijVk fe d[FwD ehfVnK ~ GikT[Idk j?. Bo ehfVnK ftu ;zG'r Bk eo ;eDk ns/ wkdk ehfVnK ftu

1 2 3 5 10 15

52

12 24 36 60 120 180

420 840 1260 2100 4200 6300

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

40 140 260 600 1700 3300

nzv/ d/D dh ;wZoEk xNkT[Idk j?. fwZso ehfVnK dh frDsh tXdh j?. BkJhNq'iB dh ;wZoEk tXkT[Idk j?. fJB;kB iK ikBto s/ e'Jh wkVk n;o BjhI j[zdk. fJ; s'I fJbktk fBzw ftu w?bhnBNohn'b, ;?bkfBzB, fBzwfpzB, fBzwphfvB nkfd sZs j[zd/ jB. (2) fBzw d/ phi s'I fsnko ehsh i?fte dtkJh (fBzw d/ phi dk noe) Bw'bhnK ftu'I phi eZY e/ 500 rqkw phi ~ e[ZN e/ g/;N pDk bU ns/ d'joh gos d/ wbwb d/ egV/ ftu gk e/ 10 bhNo gkDh ftu ;koh oks v[p' e/ oZy'. Nrb/ fdB pko pko v[p' e/ fJ; soQK Bu'V' fe ;kok n;o gkDh ftu nk ikJ/. fJ; x'b ~ g[D e/ c;b s/ f;ZXh ;go/n eo'. fJe j?eN/no ftu 7H5 feb' Bw'bhnK dk phi 200500 bhNo gkDh ftu x'b e/ ;go/n eo'. (3) Bw'bhnK ftu'I phi eZY' ns/ T[; ftu'I brGr 30% fBzw dk s/b fBeb/rk. 500 rqkw s/b 200 bhNo gkDh

380 700 1000 1500 2500 3000


Ii?fte YzrK Bkb ehfVnK dh o'eEkw

ftu gkU ns/ 250 rqkw ;oc gk e/ fJ; dk x'b fJe J/eV ftu ;go/n eo'. fBzw s'I fsnko ehshnK dtkJhnK ;?Inob fJzB;?eNh;kfJv p'ov tb'I gqwkfDs 300 ghHghHn?w (nkfJb p/;) 1500 ghHghHn?w s/ 10,000 ghHghHn?w (;'bt?IN p/;) wkoehN ftu'I fwbdhnK jB. fJjBK dh 5 fwbh 1 bhNo gkDh ftu gk e/ ;go/n ehsh iKdh j?. (4) fBzw e/e gkT{voL Bw'bhnK ~ e[ZN e/ fBzw e/e fsnko j[zdk j?. Bw'bhnK ftu'I phi eZY e/ pDkfJnk e/e Bw'bhnK d/ pDkJ/ e/e Bkb'I tXhnk j[zdk j?. fJ; dh f;ckfoF 1 e[fJzNb gqsh J/eV y/s ftu gk e/ ehsh iKdh j?. Bo;oh bJh 2 feb' e/e gkT{vo gqsh tor whNo bJh f;ckfoF ehsh iKdh j?. (5) fBzw dhnK gZshnK dk noeL T[pb/ j'J/ fBzw d/ gZs/ uko s'I gzi feb' 10 bhNo gkDh ftu fwbk e/ ;kohnK c;bK ftu 2-3 ;go/n eoB Bkb ;[zvhnK s'I c;b ~ pukfJnk ik ;edk j?. (6) fBzw dh yb dk noe fsnko eoBkL 100 rqkw fBzw dh yb ~ wbwb d/ egV/ ftu pzBQ e/ fJe bhNo gkDh ftu fGT[I e/ ns/ SkD e/ 1 fwHbhH ;kp[D dk x'b gk e/ fSVekn eo'. (7) fBzw s'I pDhnK dtkJhnK d/ pj[gZyh bkGL (T) o;kfJfDe dtkJhnK ftu fwbk e/ th fJ; dh ;go/n ehsh iKdh j? ns/ 25-30% o;kfJfDe dtkJhnK dh wksok xZN iKdh j?. (n) fBzw dhnK dtkJhnK dh ;go/n ;t/o/ iK Fkw ~ eoBh ukjhdh j?. (J) fBzw e/e gkT{vo dk pj[gZyh n;o G{wh ftu j[zdk j? fit/I iwhB ftu fBwkN/v s/ T[bh dh o'eEkw eodk j? fi; Bkb iwhB d/ sZs g”d/ ~ nk;kBh Bkb fwb iKd/ jB. (;) fBzw d[FwD ehfVnK d/ ihtB uzeo ftu fit/I nzvk bkotk gszrk nkfd s/ n;o eodk j?. G{zvhnK, ;[zvhnK ns/ fNZvhnK dh uzrh soQK o'eEkw eodk j?. o; u{;D tkb/ ehfVnK s/ xZN n;o eodk j?. (j) fBzw dh yb ~ :{ohnk Bkb tos'. fJ; Bkb ykd dk n;o tXdk j? ns/ iwhB ftu ofjzd/ jkBhekoe

www.krishijagran.com ihtkD{nK ns/ fpwkohnK dh o'eEkw j[zdh j?. fJ; Bkb 20% xZN o;kfJfDe ykd dk gq:'r eoBk gt/rk. (e) f;T[Ie dh o'eEkw bJh fszB s'I gzi feb' fBzw dh yb dk gkT{vo gqsh J/eV fpikJh s'I gfjbK gkT[Dk ukjhdk j?. (y) w{zrcbh ftu bhc wkfJBo G{zvh dh o'eEkw bJh 1H0% fBzw d/ phi dk noe iK 2% fBzw s/b dk c;b s/ fSVekn eo'. fSVekn fpikJh s'I 35-40 fdBK pknd eo'. (r) ;pihnK ftu iV rzY o'r bJh 50 rqkw fBzw gkT{vo ~ 50 bhNo gkDh ftu oks Go fGT[I e/ fwZNh ftu fwbkU. (8) fBzw dh tos'I ns/ bkGL wB[Zyh ihtB ftu fBzw dk tZy tZy gqeko Bkb gq:'r j[zdk j?. (1) gkDh ftu fBzw dhnK gZshnK ~ fGT[I e/ ghsk ikt/ sK uwVh ns/ Fzeo o'r s'I S[Nekok fwbdk j?. (2) nzsVhnK ftu iyw, g/N ftu ehV/ ns/ i'VK d/ d o d d/ nkokw bJh fBzw d/ s/b pj[s bkGekoh j?. (3) fBzw dh dksD Bkb dzd ftu ehVk BjhI brdk ns/ dzd ;kc j' iKd/ jB. (4) Y{B ~ ;kc eoB ftu fBzw dhnK eo{zpbK pj[s bkGekoh j[zdhnK jB. (5) 2 fwHbhH fBzw d/ s/b ~ 100 fwHbhH Bkohnb iK ;oQ'I d/ s/b ftu fwb e/ oZy bU. ;”D s'I gfjbK wkfbF eoe/ wZSoK ~ 12 xzN/ d{o oZy ;ed/ j'. (6) fBzw gkT{vo ~ yV/ gkDh ftu fwbk fdU. fJ; soQK eoB Bkb wZSoK d/ bkot/ g?dk BjhI j[zd/. (9) fBzw fJ;?I; (Neem Essence) 100 bhNo tkb/ posB ftu fBzw d/ gZs/ ns/ gsbhnK NfjDhnK gk e/ gkDh Bkb Go fdU. id'I fBzw d/ gZs/ ghb/ j' ikD sK T[jBK ~ eZY e/ d[pkok ski/ gZs/ gkU. fJ; sohe/ Bkb pko pko ghb/ ehs/ gZs/ e/ Bt/I gZs/ tosh ikU. id'I posB ftu gkJ/ gZs/ ghb/ j'D/ pzd j' ikD ns/ NfjDhnK T[s/ BtK g[zrkok c[ZND br gt/ T[; s'I pknd fJ; fsnko fBzw d/ fJ;?I; ~ g[D e/ 300 fwHbhH gqsh

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

53


Ii?fte YzrK Bkb ehfVnK dh o'eEkw

J/eV ;go/n eo'. fJ; Bkb ehfVnK ns/ fpwkohnK dh o'eEkw d/ Bkb c;b dk MkV j?okBhiBe tX/rk. fJ; dk ;go/n ;pihnK ftu yk; s”o s/ eoBk ukjhdk j?. (10) fBzw eozi pkfJUtfvzr x'b 500 fwHbhH fBzw dk noe 500 fwHbhH eozi dk noe ns/ 100 rqkw pkfJUtfvzr gkT[vo dk x'b ;go/n eoB Bkb nwoheB ns/ j'o ;[zvhnK dh o'eEkw j[zdh j?. (n) rK w{so ns/ r'j/ s'I fsnko i?fte dtkJhnK (1) vzroK d/ g/Fkp ns/ r'j/ dk noe 12H5 feb' vzroK dk g/Fkp, 12H5 feb' r'jk ns/ 12H5 feb' gkDh x'b e/ fwZNh d/ xV/ ftu gk e/ w{zj YZe fadU. fJ; x'b ~ 4 fdB fgnk ofjD fdU ns/ edh edh fJ; x'b ~ ;'Nh Bkb fjbkT[Id/ oj'. uko fdBK pknd fJ; x'b ~ E'Vk u{Bk gk e/ gkDh Bkb gsbk eoe/ 200 bhNo dk x'b fsnko eoe/ s/ gqsh J/eV y/s ftu ;go/n eo'. (2) rK w{so dk x'bL 30 fwbhbhNo rK w{so ~ 1 bhNo gkDh ftu x'b e/ fgnki, NwkNo, nBko T[s/ ;go/n wjhB/ ftu d' tko eo'. (3) rK w{so, r'jk ns/ ;[nkj dk x'bL o; u{;D tkb/ ehfVnK fit/I s/bk nkfd dh o'eEkw bJh rK w{so 50 fwHbhH r'jk, 20 rqkw ns/ ;[nkj 40 rqkw ~ 15 bhNo gkDh ftu x'b e/ 2-3 ;go/n eo'. (4) rK w{so ns/ d/;h fxU dk x'bL 20 fwHbhH rK w{so ns/ 30 fwHbhH d/;h fxU ~ 12 bhNo gkDh ftu x'b e/ ehV/ dh bkotk nt;Ek ftu

www.krishijagran.com 2-3 ;go/n eo'. (5) nzfwqs ibL fJ; ~ pBkT[D bJh 4 bhNo rK w{so gzi feb' r[V ns/ uko feb' r'po ~ fJe xV/ ftu gk e/ uzrh soQK fjbkU ns/ 40 fdB fgnk ofjD fdU. fJ; s'I pknd 5 bhNo gqsh N?Ieh ;go/n eo' iK gkDh y/s ~ d/D ;w/I gkU. 1 feb' x'b ~ 40 feb' dkfDnK Bkb ;'X e/ fpikJh eo' fJ; Bkb phi dh T[rD Fesh tX/rh ns/ ehV/ s/ fpwkohnK dh o'eEkw j't/rh ns/ c;b dk MkV tX/rk. (7) i?fte NhekL fJj rK w{so, r'po ns/ gkDh s'I fsnko j[zdk j?. 1 feb' rK w{so ~ 200 feb' gkDh ftu x'b e/ gbk;fNe dh N?Ieh ftu gkU. fJe p'oh ftu 50 feb' r'po gk e/ gkDh ns/ rK w{so d/ x'b ftu ;'Nh Bkb p'oh pzB e/ bNek fdU. fJ; soQK 25 fdB r'po tkbh p'oh bNek e/ oZy'. i/ p'oh rb ikJ/ sK pdb fdU. fJ; s'I pknd fJ; fsnko i?fte Nhe/ ~ phi ;'XD ns/ y/sh ftu ;go/n bJh tos'. (7) rK w{so ns/ ;[nkj dk fwFoDL 50 feb' ;[nkj ns/ 10-15 bhNo rK w{so fwbk e/ 24 xzN/ jB/o/ ewo/ ftu oZy'. fJ; s'I pknd c;bK T[s/ gqsh J/eV, fJj fwFoD o{Vh ykd ftu fwbk e/ ykd X{V'. fJ; Bkb c;b dk MkV tX/rk. (8) towhtkFL fJe posB ftu gfjbh sfj ftu w'Nh o'Vh, d{ih sfj ftu pohe o'Vh, shih sfj ftu o/s iK iho' pioh

marketmirchi.com dk beF rkjeK Bkb f;ZXk ;zgoe  fpBK fe;/ ftu”bhJ/ d/ f;ZX/ pkiko ftu nkgD/ ckow T[sgkd_;/tktK fgzvK ftu fe;/ ezw dh w[cs     

n?vtoNkfJ}w?IN bJh ;zgoe eo'- www.marketmirchi.com fgzv ns/ Ffjoh pk}ko ~ i'VD tkbh nB{mh t?p;kfJN i/ s[;hI T[sgkdK_;/tktK ~ rqkwhDK ~ t/u oj/ j' sK marketmirchi.com ftu Ffjoh eVh d/ sfjs ofi;No eo'. i/ s[;hI y/sh T[sgkdK, rqkwhD T[sgkdK dh fteoh eo oj/ j' sK rqkwhB eVh d/ sfjs ofi;No eo'. gziheoD d/ pknd s[;hI nkgDh n?vtoNkfJ}w?IN fteoh, o'}rko ns/ dkfyb/ bJh w[cs g';N eo f;ZX/ nkgD/ rkjeK se gj[zu ;ed/ j'. s[;hI nkgD/ rkjeK ~ rqkwhB, g;zd, pkjoh g;zd ns/ T[jBK ~ f;ZX/ c'B eo ;ed/ j'. ftu”bhnK ofjs rqkwhB wkoehfNzr nkXkfos

54

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016


STAFF REQUIRED KRISHI JAGRAN GROUP OF PUBLICATIONS Krishi Jagran, World's Largest Circulated Multilingual Agri Rural Family Magazine with 11 Languages (10 Indian & 1 Global), 20 States, 1 Portal – 10 Million combined readership ( Krishi Jagran Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Telugu, Bengali, Assamese, Tamil, Odia, Agriculture World) and Launching Malayalam (Oct. 2016). Staff Required for all State Capitals

Marketing Team  

Trainee Executives (120) Marketing Executives (60)

Marketing Managers (21)

General Manager (4)

The person should be graduate, smart, well mannered with excellent communication skills in respective vernacular languages and English. For 2nd and 3rd positions experience in the same field is must. Trainee need not be graduate but must have keen interest for a career in marketing. If you think you are the right person. resume to : response@krishijagran.com

Editorial Staff  

Journalist (21) Reporters (42)

 

Translator (12) Editorial Staff (12)

To strengthen our editorial team we are looking for fresh talents. The candidate should be graduate from a renowned university and should have flare to write. Knowledge of different Languages will be an added advantage. Freelance Journalist: We welcome journalists who want to contribute to our publication as well as portal. The remuneration will be attractive. resume to : editor@krishijagran.com

io{os

j?

fibk gZXo s/ w?B/io ns/ n?r}hfeT{fNt dh feqFh ikroD d[fBnk dh ;G s'I b'efgqn, ;G s'I finkdk xo xo ftu gVh ikD tkbh y/shpkVh ;zpzXh gfotkfoe gZfsqek fjzdh, gzikph, r[ioksh, wokmh, eBZV, s/br{, pzrkbh, n;kwh GkFktK ftu T[gbpX j?. T[Vhnk ns/ wfbnkbw ftu th fJ; ;kb pkiko ftu fwbDh F[o{ j' ikJ/rh. ;kvh gZfsqek nkgD/ fJZeht/I ;kb ftu dkfyb j' u[eh j? ns/ jo wjhB/ nZm bZy xoK ftu gj[zudh j?. feqFh ikroD gZfsqek ~ gqrshFhb fe;kBK se b? ikD bJh fibk gZXo s/ w?B/io ns/ n?r}hfeT{fNt dh io{os j?. fibk wkoehfNzr nc;o (f;Zfyne :'rsk_siopk 3-5 ;kb) nkt/de xZN' xZN ;Bkse j't/ ns/ y/sh ftu phi, ehNBkFe, ykd ns/ y/sh d/ T[geoDK nkfd dh wkoehfNzr ftu fszB s'I gzi ;kb dk siopk oZyd/ j'D. nkt/de dk gqrshFhb fe;kBK Bkb w/b i'b ns/ ikDekoh j'Dk io{oh j?. sBykj ns/ j'o g?e/i brGr fJe bZy o[gJ/ ;kbkBk j'Dr/. b'eb wkoehfNzr nfXekohL (f;Zfyne :'rsk ns/ siopk) nkt/de b'eb fe;kBK Bkb rZbpks eoB d/ ekfpb j't/. b'eK se nkgD/ ftuko gj[zukT[D dh ebk ftu wkfjo j't/. xZN' xZN d;thI ebk; gk; j't/. siopk xZN j'D s/ th i/ s[jkv/ ftu ezw eoB dh fdqV fJZSk Fesh j? sK s[;hI nkt/dB eo ;ed/ j'. uzrh sBykj. nkgDk nkt/dB Jhw/b eo'L resume to : circulation@krishijagran.com কৃ িষ জাগরণ

ర కকৃ ృিষ ి জাజগরగণ

কৃKRিষISHIজাগJAরণGRAN

Whatsaap No.

+91-9313301029 Be with RAN KRISHI JAG ia Network Social Med

KRISHI JAGRAN 60/9, Yusuf Sarai Market, Near Green Park Metro Station, New Delhi - 110016 Tel: 011-26511845 / 26517923 / 45503170 Email: info@krishijagran.com, www.krishijagran.com


Ii?fte YzrK Bkb ehfVnK dh o'eEkw

jo/e 2-3 fJzu gkU. u”Eh sfj ftu 6 fJzu fwZNh dh sfj ns/ gzithI sfj ftu r'po ns/ rzv'J/ gkU. posB ~ ;N{b T[s/ oZy' ns/ T[gobh r'po+rzv'J/ sfj T[s/ s[pek ftXh Bkb gkdh gkU ns/ posB d/ EZb/ pohe w'oh eo' sK fe T[go gkfJnk s[pek tZy tZy sfjnK ftu'I bzx e/ posB d/ EZb/ ehsh pohe w'oh okjhI s[pe/ s[pe/ Bkb EZb/ ykbh posB ftu gt/. fJ; ftXh Bkb fsnko x'b ~ towhtkF efjzd/ jB. fJ; towhtkF dh ;go/n 5 bhNo gqsh J/eV d/ fj;kp Bkb 1 bhNo gqsh N?Ieh d/ fj;kp Bkb eo'. fJ; Bkb c;b ftu j?okBhiBe MkV tXdk j?. (J) j'o xo/b{ i?fte dtkJhnK (1) fwou bj;[D x'bL 7H5 feb' johnK fwouK dhnK vzvhnK bkj' ns/ fJjBK ~ uzrh soQK e[ZN' ns/ fJ; ~ 25 bhNo gkDh ftu gkU ns/ ;koh oks fGT[I e/ oZy'. d{ik x'b 1H25 feb' bj;[D ~ e[ZN e/ 625 fwbhbhNo fwZNh d/ s/b ftu gk e/ ;koh oks oZy'. d{i/ fdB 75 rqkw ;oc fJe bhNo gkDh ftu x'b'. fszB x'bK ~ fJe GKv/ ftu x'b'. fszBK x'bK ~ fJe GKv/ ftu obk e/ 4 xzN/ fgnk ofjD fdU. fJ; x'b ~ egV/ Bkb SkD e/ 200 bhNo gkDh dk x'b fsnko eoe/ ;go/n eo'. (2) johnK fwouK, fgnki ns/ bj;[D x'bL nZXk feb' johnK fwouK, nZXk feb' fgnki ns/ nZXk feb' bj;[D ~ e[ZN e/ fJjBK dk noe eZY bU ns/ 100 bhNo gkDh ftu 100 rqkw ;oc gk e/ ;go/n eo', fJjBK Bkb d[FwD ehfVnK dh o'eEkw j[zdh j?. (3) ;[nkj ns/ fwZNh d/ s/b dk gkT[voL fJe feb' ;[nkj b? e/ T[; ftu 10 fwHbhH fwZNh dk s/b gk e/ uzrh soQK fjbkU. fJj X{Vk s/b/ ns/ eZd{ iksh dh bkb G{zvh dh o'eEkw eodh j?. (4) fueBh fwZNh (Clay) dk x'bL fJe feb' fueBh fwZNh 100 bhNo gkDh ftu gk e/ ;go/n eo'. (5) szpke{ dk x'b szpke{ d/ gZfsnK d/ noe ~ 10 rqkw gqsh bhNo gkDh ftu gk e/ 2-3 ;go/n eoB Bkb c;bK ftu ;[zvhnK dh o'eEkw ehsh ik ;edh j?.

56

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

www.krishijagran.com (6) ;dkpjko d/ gZfsnK d/ noe dk ;go/n: (Besarm/Sadabahar) d/ gZfsnK dk noe 100 fwHbhH 15 bhNo gkDh ftu gk e/ egkj iK j'o c;bK ftu v'vh pBD ;w/I ;go/n eoB Bkb nwoheB ns/ j'o ;[zvhnK dh o'eEkw ehsh ik ;edh j?. (7) nfozv d/ s/b dk ;go/nL r'dkw ftu nBki ~ ehfVnK s'I pukT[D bJh nfozv d/ s/b dk ;go/n eoe/ ewok pzd eo fdU. (8) ;hskcb d/ gZfsnK dk g/;NL 200 rqkw ;hskcb d/ gZfsnK dh g/;N pDk e/ fJe bhNo gkDh ftu gk e/ fwbkU ns/ pkbNh ftu gk e/ ;koh oks gJh ofjD fdU. nrb/ fdB Fkw ~ 150 fwHbhH g/;N ~ 15 bhNo gkDh ftu x'b e/ yVh c;b ftu ;go/n eoB Bkb ehfVnK dh o'eEkw j[zdh j?. (9) bZeV iK r'j/ dhnK gkEhnK dh ;[nkj dk c;b T[s/ E'Vk X{Vk (Top dressing) sK fe c[Nkn ibdh ns/ nk;kBh Bkb nk ikJ/. (10) p?IrB ns/ fwouK dh obdh c;b (intercrops) @ 20-25 p?IrD g”d/. fszB-uko fwouK d/ g”d/ ;[nkj dk X{Vk p?IrD ftu ehfVnK d/ jwb/ bJh gkT[Dk fwouK dhnK bkfJBK X{V/ Bkb ehfVnK d/ jwb/ ~ o'edhnK jB. (11) (11) gqekF :zso (Light Traps) ehfVnK dh o'eEkw bJh tos' ns/ fwZNh d/ GKv/ ftu e[M p{zdK fwZNh dk s/b gkU sK fe ehV/ fJ; ftu fvr e/ wo ikD. (12) i/eo uktb ;N'o eoB/ j'D sK T[; ftu jbdh iK bj;[D dhnK rZmhnK gk e/ oZy d/DhnK ukjhdhnK jB. nro uktbK ~ ehVk bZr ikJ/ sK T[jBK ~ Skt/I ;[ekT[Dk ukjhdk j?. i/ uktb X[Zg ftu ;[ekJ/ ikD sK fJj N[ZN iKd/ jB.



;z:[es ehN ns/ fpwkoh gqpzX

www.krishijagran.com

;z:[es ehN ns/ fpwkoh gqpzX fte y/sh Yzr ngBkT[D Bkb ehV/ ns/ fpwkohnK dk jwbk pj[s xN iKdk j?. tksktoD ~ F[ZX oZyD bJh ns/ fwZso ehfVnK dh ;zGkb bJh i?fte ykdK ns/ dtkJhnK dh tos'I eoBh ukjhdh j?. nzXkX[zX o;kfJfDe dtkJhnK ns/ ykdK dh tos'I xNkT[D Bkb G{wh jtk ns/ gkDh ~ gqd{fFs j'D s'I pukfJnk ik ;edk j?. y/sh tkb/ you/ ns/ yso/ xZN ns/ g?dktko dk w[Zb tX iKdk j?. Yzr 1H phwkohnK iK ehfVnK Bkb w[ekpbk eoB tkbhnK fe;wK dh f;ckfoF 2H tjkJh d/ YzrK ftu ;[Xko eoB Bkb G{wh dk T[gikT{gD tXDk ns/ ehV/-phwkohnK dk jwbk xNkT[Dk. 3H i?fte ns/ o;kfJfDe ykdK_dtkJhnK dh ;zs[fbs tos'I. 4H b'V s'I tZX ykdK ns/ dtkJhnK dh tos'I s/ o'e. 5H ehfVnK dh tX ojh frDsh s/ ;go/n dk w/b. 6H ehfVnK ~ we?fBeb Yzr Bkb ysw eoBk. 7H y/sh wFhBoh dh ykdK s/ dtkJhnJ dh ;go/n bJh ;jh tos'I. ;z:[es ehN gqpzX (nkJhHghHn?w) ~ ekw:kp eoB d/ Yzr

58

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

1H fe;kBK ~ nkJhHghHn?w ;zpzXh ikD{ eotkT[Dk 2H B”i[nkB fe;kBK ~ No/fBzr d/Dk ns/ fwZso d[FwD ehfVnK dh gSkD 3H S'N/ fe;kBK d/ fjsK dk fXnkB oZyDk 4H y'i ns/ ft;Eko ftu uzrk skbw/b 5H e[nkfbNh ezNo'b 6H jo gZXo s/ tXhnk nktkikJh d/ ;kXB g?dk eoBk i?fte ykdK dh tos'I Bkb i?fte ekopB iwhB ftu tXdh j? ns/ fwZso ehV/ ihtkD{nK dh frDsh th tXdh j?. fwZso ehV/ fit/I fe wZeVhnK, b/vhpov phNb, vo/rBcbkJh v?w;bcbkJh, eokJh;'gk, BhwkN'v, NokJhe'vowk, gzSh, eK, e'fJb, w?Bk, fuVhnK, gzSh, vZv{, N'v, fpZbhnK, ;Zg, T[b{, fFeo/ nkfd dh ;zGkb, gqekF :zso-fco'w'B} ns/ ;[oZfyns ehV/wko dtkJhnK fit/I fJzv';bckb nkfd dh tos'I fpwkohnK dh o'eEkw bJh NokJhe'vowk, ;[v'w'B}, Nb/o'wh;h} nkfd dh tos'I Bkb tksktoD F[ZX ns/ fwnkoh T[sgkdB ehsk ik ;edk j?. pr?o dtkJhnK s'I ehfVnK dh o'eEkw d/ YzrL (T) tjkJh d/ YzrL brksko y/sK ftu tkjh eoB Bkb ehfVnK dk jwbk xZN iKdk j? feT[Ife ehfVnK d/ tkX/ bJh tksktoD xZN s/ c;b tkX/ bJh tZX nB[e{b j[zdk j?. ehfVnK dh frDsh



;z:[es ehN ns/ fpwkoh gqpzX xNkT[D ns/ nrbh c;b s/ ehVk fFcN j'D s'I pukT[D bJh r?o w”;wh s/ rowhnK ftu tkjh eoBh ukjhdh j?. c;b d/ eZND s'I pknd tkjh pj[s io{oh j? feT[Ife c;b d/ w[ZY, NKv/, BdhB tr?ok s/ ehfVnK d/ nKv/ iK pZu/ j[zd/ jB. tkj[D s'I pknd iwhB Bzrh j' iKdh j? ns/ gzSh ehV/ yk iKd/ jB iK X[Zg Bkb ehfVnK d/ pZu/ wo iKd/ jB. fXnkB :'r rZbKL 1H finkdk BkJhNq'iB ykd gkT[D Bkb c;bK s/ ehV/ ns/ fpwkohnK dk jwbk tZXdk j? fit/I M'Bk pk;wsh ftu finkdk BkJhNq'iB gkT[D Bkb sD/ d/ rzv{J/, M[b; o'r ftu th ehV/ ns/ M{mh eKfrnkoh dk jwbk tZXdk j?. fJ; soQK NwkNo s/ d{ihnK c;bK nkfd. 2H phi dh wksok finkdk gkU ns/ 4 jcs/ pknd fpwkoh d/ eD tkb/ g”d/ g[ZN e/ BFN eo fdU. 3H d'joh fpikJh s/ f;nkVK dk ck;bk tXkT[D Bkb MkV tXdk j?. 4H pk;wsh ftu jo/e 3 whNo p{fNnK dh brkJh s'I pknd fJe c[ZN dk ck;bk SZvD Bkb ehfVnK dh o'eEkw j[zdh j? ns/ ;go/n eoBk ;”yk j[zdk j? ns/ c;b ftu X[Zg js/ jtk Bkb c;b dk tkXk j[zdk j?. 5H pK; d/ doys ehV/ ykD tkb/ gzShnK bJh io{oh jB. 6H v{zxh tkjh Bkb c;b dk tkXk j[zdk j? ns/ ;[zvhnK pkjo fBeb e/ wo iKdhnK jB iK gzSh ;[zvhnK ~ yk iKd/ jB. tkjh d/ YzrK Bkb d[FwD ehfVnK ftu nzv/ d/D dh ;woZEk xN iKdh j? ns/ pZu/ th pj[s wo iKd/ jB. tkjh d/ Yzr fit/I fpikJh dk ;wK, tkJh, c;b uZeo w[Zy c;bK ftu s/b phi iK dkbK dh c;b dh fpikJh nkfd Bkb d[FwD ehfVnK dh frDsh xZNdh j?. (n) fpikJh dk ;wKL c;b dh fpikJh T[; t/b/ eo' id'I c;b tkX/ ~ ehVk xZN s'I xZN B[e;kB eo/. fit/I ;oQ'I d/ s/b/ dk B[e;kB nr/sh fpikJh Bkb xZN j[zdk j?. nojo dh c;b ftu ;[zvh dk jwbk id'I ;ko/ fe;kB fJeZm/ fpikJh eoB, xNkfJnk ik ;edk j? feT[Ife T[; ;w/I ehVk ;ko/ oep/ ftu tazfvnk iKdk j?. wNoK ftu sD/ dh wZyh d/ pukU bJh fpikJh nyho nes{po s'I nZX Btzpo se eo'. w{zrcbh ftu fuZNh ;[zvh dh o'eEkw bJh fpikJh 10-20 i{B se eo'. rzB/ ftu nr/s/ rV{zJ/ d/ jwb/ s'I puD bJh nZX wkou se fpikJh eo'. pk;wsh dh fpikJh i[bkJh ftu eoB Bkb c;b Btzpo wjhB/ gZe/rh ns/ fJ;dh y[Fp{ ftu tkXk j[zdk j?. fpikJh ;w/I fXnkB oZyD tkbhnK rZbK (1) fpwkohnK Bkb Nkeok eoB tkbhnK fe;wK phiDhnK ukjhdhnK jB. (2) phi dh wksok, c;b dk g”d/ s'I g”d/ dk ck;bk ns/ bkfJB s'I bkfJB dk ck;bk f;ckfoF w[skfpe j'Dk

60

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

www.krishijagran.com

ukjhdk j?. (3) ;'X/ phi dh tos'I eoBh ukjhdh j?. (4) ;zs[fbs i?fte ykdK ns/ o;kfJfDe ykdK gkU. (5) :'r gkDh gqpzX j'Dk ukjhdk j?. (J) c;bh uZeoL fJZe' c;bh uZeo Bkb'I pdb e/ c;bK phiD Bkb fwZNh dk T[gikT{gB poeoko ofjzdk j?. fJ; Bkb ehV/ ns/ phwkohnK dk jwbk c;b s/ xZN j[zdk j? feT[Ife tZy-tZy c;bK phiD Bkb ehV/ dh ykD dh bVh N[ZN iKdh j? ns/ ehV/ dk j';N th BFN j' iKdk j?. fJ; Bkb c;b dk MkV tXdk j?. (;) obthnK c;bKL nBkih c;bK ftu dkbK s/b phi c;bK dh ekFs eoB Bkb G{wh d/ T[gikT{gD ~ poeoko oZyD d/ Bkb Bkb gqsh J/eV nkwdB tZXdh j?, c;b d/ c/b j'D dk ysok xZN iKdk j? s/ ehV/ s/ fpwkohnK dk jwbk th xZN j[zdk j?. fwZso ehV/ obthnK c;bK ftu finkdk j[zd/ jB feT[Ife gokr eD s/ c[ZbK dk o; fwZso ehfVnK d/ tkX/ bJh ekch j[zdk j? fit/I uoh ftu w{zrh iK wKj phiD Bkb uoh ftu sD/ d/ rzv[J/ dk jwbk s/ w{zrh iK wKj ftu ;[zvh s/ s/b/ dk jwbk xZN/rk. obthnK c;bK phiD Bkb d[FwD ehfVnK dh frDsh xZNdh j? ns/ fwZso ehfVnK dh frDsh tXdh j? ns/ wkJheq' ebkfJw/N th pdb iKdk j?. (j) y/sK dh ;ckJhL y/sK ftu'I c;bK dh ofjzd y{zd BdhB s/ izrbh j';N ysw eoe/ ehfVnK dk G'iB BFN j' ikdk j?. tkjh Bkb ehfVnK dh frDsh ns/ nrb/ ;hiB s/ fFcN j'D s'I xZN iKd/ jB. xkj s/ w[ZY c;b eNkJh s'I pknd BFN eo d/D/ ukjhd/ jB BjhI sK d[FwD ehfVnK dh frDsh tX iKdh j?. (e) No?g eokg; (ehV/ s/ ihtkD{nK ~ fyZuD tkbhnK c;bK) w[Zy c;b ~ pukT[D bJh ehV/ s/ ihtD{nK ~ fyZuD tkbhnK c;bK phiDhnK ukjhdhnK jB. ;{oiw[yh iK nfozr dh c;b d/ uko/ gk;/ yhok bkT[D Bkb ;{oiw[yh_nfozr ftu bkb tkbK tkbh ;[zvh dk jwbk xZNdk j?. ;[zvh dh o'eEkw bJh w{zrcbh dh c;b d[nkb/ ;{oiw[yh phi'. bkGL



;z:[es ehN ns/ fpwkoh gqpzX 1H ehV/wko dtkJhnK dk you xZNdk j?. 2H g?dktko dk w[zvh ftu w[Zb tX gt/rk. 3H No?g; eokg; fwZso ehfVnK ~ fyZu/rh ns/ d[FwD ehfVnK dh frDsh xN/rh. (y) g”fdnK d/ f;fonK s/ gZfsnK dk eZNDk M'B/ iK pk;wsh ftu g”fdnK d/ f;fonK d/ gZfsnK ~ eZND Bkb sD/ d/ rzV{J/ dk jwbk xN/rk feT[Ife fJj ehV/ g”d/ d/ f;fonK s/ nzv/ fdzd/ jB. fJj gZs/ eZN e/ iwhB ftu dpkT[D Bkb ehfVnK d/ nzv/ BFN j' ikDr/. pk;wsh y/s ftu bkT[D s'I 45 fdBK pknd f;fonK d/ gZs/ eZND Bkb c;b d/ fvrD dk ysok th xZNdk j?. (r) doysK dh SK dk n;oL doysK dh SK j/m phih M'B/ dh gBhoh iK y/s ftu M[b; o'r, gZsk bg/N ;[zvh, sD/ dk rzv{nk ns/ j'o c;bK ftu fpwkohnK s/ ehfVnK dk jwbk tXdk j?. fJ; bJh fiE/ doysK dh SK j't/ T[E/ c;b Bk phi'. (x) g”fdnK dh frDshL ghHJ/H:{ dh f;ckfoF w[skfpe g”d/ s'I g”d/ ns/ bkfJB s'I bkfJB dk ck;bk j'Dk ukjhdk j?. finkdk ftobh c;b j't/rh sK T[E/ finkdk BdhB j'Dr/ ns/ g”fdnK dh frDsh xZN j'D eoe/ MkV xN/rk i/ finkdk ;zxDh c;b phih j't/ sK g”fdnK ~ X[Zg ns/ jtk g{oh BjhI fwb/rh ns/ g?dktko dh fwnko xNhnk j't/rh. dkD/ S'N/ j'Dr/ ns/ ehV/ fpwkohnK th finkdk bZrDrhnK. fJ; bJh M'B/ ftu ;w/I f;o phih c;b ftu 33 p{N/ gqsh tor whNo ftu wZeh iK f;nkb{ wZeh d/ 175 p{N/ gqsh wobk nkfd j'D/ ukjhd/ jB. (C) we?Bheb YzrL 1H we?Bheb Yzr- c;b d/ w[Y, NKv/ s/ j'o fjZf;nK ~ BFN eoe/ rzV{J/ d/ jwb/ ~ wZeh, M'Bk, ;{oiw[yh nkfd ftu xNkfJnk ik ;edk j?. 2H tkbK tkbh ;[zvh dh gfjbh nt;Ek fsb, ;{oiw[yh ;oQ'I nkfd ftu M[zvK ftu e[M g”fdnK s/ jwbk eodh j? ns/ g”d/ SkBDh j' iKd/ jB ns/ fJj ;[zvhnK tZvhnK j' e/ ;ko/ y/s ftu c?b e/ B[e;kB eodhnK jB. i/ e[M g”d/ g[ZN e/ BFN eo d/JhJ/ sK fJ; d/ jwb/ s'I pfunk ik ;edk j?. (u) phi dh ;'X (;{oi dh X[Zg ftu)L eDe ftu eKfrnkoh fpwkoh dh o'eEkw bJh wJh wjhB/ ftu eDe d/ phi ~ ;t/o/ 8 ti/ s'I 12 ti/ se gkDh tkb/ NZp ftu gk e/ eZY' ns/ phi ~ eZu/ coF s/ ybko e/ f;ekU. fJ; bJh eKfrnkoh c?bkT[D tkb/ fpwkoh d/ eD wo oKd/ jB ns/ ;k~ o;kfJfDe dtkJhnK tosD dh b'V BjhI g?Idh. i/ o;kfJfDe dtkJh Bkb ;'XDk j't/ sK eDe ~ 2 rqkw ftNkt?e; iK 2H5 rqkw pft;fNB dtkJh gqsh feb' phi d/ fj;kp Bkb bkT[D Bkb eKfrnkoh d/ jwb/ s'I pfunk ik ;edk j?. 62

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

www.krishijagran.com (S) ;[oZfyns o;kfJfDe dtkJhnK dh tos'IL ;z:[es ehN gqpzX ftu ehfVnK ~ g{oh soQK ysw eoBk BjhI j? pbfe T[s/ dZ;/ Yzr ngBk e/ JhHNhHn?b (ETLEcononic Threshod Level) s'I EZb/ ehfVnK dh frDsh ~ oZyDk ukjhdk j? i/ JhHNhHn?b s'I ehfVnK dh frDsh tX ikJ/ sK fJzB';bckB iK w?bkEhB dtkJh ;zvh iK s/b/ bJh tosDh ukjhdh j?. (i) JhHNhHn?bL tZy tZy c;bK ftu i/ fby/ nB[;ko JhHNhHn?b s'I tZX j't/ sK o;kfJfDe dtkJhnK dk ;go/n eoB dh b'V j?. 1H M'B/ ftu 5% ns/ pk;wsh ftu 2-3% jwb/ tkb/ sD/ d/ rzV{J/ tkb/ g”d/. 2H gZsk bg/N ;[zvh ftu 10% jwb/ tkb/ gZs/. 3H M'B/ ftu M[b; o'r d/ 2-3 gZs/ gqsh tor whNo. 4H ;Zmh w{zrh ftu Efog ehV/ dh o'eEkw bJh c[b nkT[D ;w/I ;go/n eo'. 5H nojo ns/ w;oK ftu 50% c[b nkT[D s/ ;[zvh dh o'eEkw bJh ;go/n eo'. 6H egkj d/ phi X[Zg ftu oZyD Bkb egkj dh r[bkph ;[zvh wo iKdh j?.



www.krishijagran.com

ਰਾਜਨੀਤੀ

@nkg# dhnK fNeNK ftu wfunk xwk;kB

gz

ikp ftu nkw nkdwh gkoNh dhnK fNenK d/ dknt/dkoK dh esko bzph j[zdh ubh ik ojh j?. jo ftXkB;Gk ftu 10 s'I 12 T[whdtko fNeNK dh dknt/dkoh eo oj/ jB. f;oc fJzBk jh BjhI, jo e'Jh fdZbh s'I nkgD/ bJh fNeN fbnkT[D dh iZd'ifjd eo fojk j?. fNeNK d/ pNtko/ d/ ;w/I gkoNh d/ nzdo tZvk jVezg wu ;edk j?. fJ;d/ Bkb jh @nkg# gzikp ftu tZvh fiZs dh nkFktkdh sK j? go T[whdK fezBk ozr fbnkT[IdhnK jB iK fco gkDh jh fco/rk, fJj tes jh dZ;/rk. jkbKfe j[D @nkg# dh fizw/dko Nhw p/FZe pV/ r[gs sohe/ Bkb ;ko/ bhvoK ~ nkgD/ Bkb

gzikp ~ gkDh ukjhdk j?, bj{ BjhIL ikyV

i'V/ oZyD dk Yzr ngBk ojh j? go id'I fNeN dh T[whd oZyD tkfbnK ~ nkgDhnK T[whdK s/ gkDh fcodk B}o nkJ/rk sK T[jBK ~ gkoNh dh xZN ns/ nkgDh fceo finkdk j' ikJ/rh.

Fksh Gzr eoB tkbhnK skesK ~ BjhI pyFDr/ pkdb

w[Z

ywzsoh gqekF f;zx pkdb dk efjDk j? fe oki ftu nwB ns/ FKsh ~ Gzr eoB dh e'fFF eoB tkbhnK skesK dk w{zj s'V itkp d/D bJh gzikp ;oeko g{oh soQK ;feqn j?. Bkb jh fejk fe e[M b'eK ~ oki dk ftek; jiw BjhI j[zdk fi; eoe/ T[j oki d/ wkj”b ftu ifjo x'bD dh e'fFF eod/ ofjzd/ jB go gzikp ;oeko nfij/ ftneshnK dhnK e'fFFK ~ ;cb BjhI j'D d/t/rh.

pk

db ;kfjp, gzikp ~ gkDh ukjhdk j? bj{ BjhI. fJj rZb eKro;h ftXkfJe ;[Bhb ikyV B/ n?;HtkJhHn?b d/ w[Zd/ s/ ejh j?. Bkb jh T[jBK B/ fejk fe w[Zywzsoh gqekF f;zx pkdb dh jw/FK Bhsh ojh j? fe io{oh wkwb/ jZb eoB dh pikJ/ b'eK ~ r[wokj eoe/ d{i/ gk;/ GNek fdU. gfjbK fe;kB wkwb/ yV/ j'J/ sK porkVh eKv ~ iBw d/ fdZsk go T[;d/ nko'gh nZi se BjhI cV/ rJ/. ;oeko B/ e'fFF th BjhI ehsh feT[Ife nko'gh d/ gd fuzBQ pkdb d/ pzrb/ se iKd/ jB. fJ;/ soQK ehNBkFe xgb/ ftu wzsoh s'sk f;zx ns/ vkfJo?eNo wzrb f;zx d/ fybkc ekotkJh th BjhI ehsh rJh id'I fe fe;kB brksko y[deFh eod/ oj/ jB. ;oeko ~ ukjhdk j? fe e/Ido ;oeko s'I n?;HtkJhHn?b Bfjo dk wkwbk jZb eotkT[D feT[Ife gzikp ~ gkDh dh io{os j?. 64

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

Bkb jh pkdb B/ fejk fe e/Ido ns/ oki ;oeko d/F dh J/esk, nyzvsk ns/ ;[oZfynk bJh jo ;w/I ;feqn j? ns/ nfijhnK skesK dk w{zjs'V itkp fdZsk ikJ/rk. gzikp ;ojZdh oki j'D eoe/ nZs ;zt/dBFhb j? go oki ;oeko B/ fe;/ th xNBk ~ o'eD bJh g{oh ;fEsh s/ Bio oZyh j'Jh j?.


Media Partner


ਿਫਲਮ

www.krishijagran.com

X[zw wukJ/rh fouk-cfovk dh i'Vh

n

fGB/soh fouk uZvk nkgDhnK fcbwK ftu n?efNzr dk j[Bo tykT[Idh ofjzdh j?. jkb jh ftu T[jBK B/ ;opihs ftu dwdko n?efNzr eoe/ nkgD/ j[Bo dk b'jk wBtkfJnk. j[D T[j nkgDh eok; Uto fJzNoB?FBb fcbw @bt ;'fBnk# eo ojh j? fi; ~ spo/i B{okBh vkfJo?eN eo oj/ jB. fcbw dh ejkDh wkBt s;eoh s/ nkXkfos j?. s[jk~ dZ;d/ ubhJ/ fe fcbw ftu nfGB/soh cfovk fgzN' ns/ jkbht[v nfGB/soh v/wh w{o th nfjw feodko fBGkT[Idh j'Jh Bio nkJ/rh. fcbw dh F{fNzr bk; n?IibZ; ns/ jKreKr ftu j't/rh. fJj fcbw v/ftv t'wkoe d/ gq'veFB ftu pD/rh.

y[d ~ fe; eoB s'I BjhI Nq/bo s'I fcbw dk nzdk}k bkT[Dk rbs o'e gkJ/ oDtho- tkDh

n

fijk BjhI j? fe oDtho f;zx ns/ dhfgek gkd[e'D d/ ftu yNgN j' rJh j? ;r'I fJE/ n;hI rZb eo oj/ jK oDtho ns/ tkDh eg{o dh fcbw p/fceo/ dh. ;{soK dh wzBhJ/ sK fcbw ftu eJh p'bv ;hB jB. jkb jh ftu nkJ/ fJ; fcbw d/ g';No ftu d't/I fe; eod/ j'J/ B}o nkJ/. :Foki p?Bo sb/ pDh fJ; fcbw d/ fBowksk ns/ fBod/Fe nfdZsn u'gVk dh fJj fcbw 9 fd;zpo ~ fobhi j'D ik ojh j?. fcbw ftu Bofr; ckyoh th j?. oDtho eg{o B/ fcbw d/ g';No ~ NftNo s/ F/no eod/ j'J/ fbfynk fe T[j y[d ~ fe; eoB s'I BjhI o'e gk oj/ jB.

t 66

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD i[bkRh 2016

ek

ch ;w/I s'I uouk ftu fxoh fBod/Fe nkF{s'F r'tkfoeo dh fcbw w'jBi'dko' dh gNeEk ~ b? e/ nbr nbr nzdki/ bkJ/ ik oj/ jB fijBK ~ o'ed/ j'J/ nkF{s'F B/ fejk j? fe Nq/bo t/ye/ fcbw dk nzdkik bkT[Dk rbs j?. T[jBK B/ dZf;nk fe fJj fJe wjkB ;kjf;e o'wKfNe fcbw j?. fJj ejkDh fJe nfij/ nkdwh dh j? fi;~ nkgD/ d[FwD dh e[Vh Bkb fgnko j' iKdk j? fijVh fe fJe Bsqeh (vK;o) j?. fcbw dh F{fNzr bJh 2016 ph;hn dk ;?N w'jBi'dko' ftu bkfJnk frnk fiE/ fjzd{ xkNh dh ;fGnsk dh Mbe t/yD ~ fwbdh j?. gsk oj/ fe fcbw dk fBod/FB nkF{s'F r'tkfoeo B/ ehsk j? id'I fe fcbw d/ fBowksk f;dkoE okJ/ eg{o ns/ ;[Bhsk r'tkfoeo jB. fcbw ftu w[Zy feodko fofse o”FB ns/ g{ik j/rV/ fBGk oj/ jB. fJj fcbw 12 nr;s ~ f;B/wkxoK ftu fobh} j't/rh. t/yDk fJj j? fe nkF{s'F dh pkBrh ;Zu j[zdh j? iK fco doFeK dk nzdkik, fJj sK fcbw fobh} j'D d/ pknd jh gsk bZr/rk.





Published on 24th & Posted on 26-27 of Every Month

RNI No. DELPUN/1999/06753

Postal Reg. No. DL-SW-1/4176/16-18


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.