Krishi Jagran Marathi Magazine October 2016

Page 1

ISSN 2455-1090

www.krishijagran.com 'ksrd&;kaP;k fgrkps] ns'kHkjkr vfLrRo vkeps

www.krishijagran.com

o"kZ 20 vad 11 uoEcj 2015 #i;s 35

o"kZ 3 vad 10 v‚DVkscj 2016 é. 35/-

+91 9891 405 403

xa/k ekrhpk lkn ?kkyrks--& uoktqíhu

‘kqHk nhikoyh




AZwH«$_{UH$m

www.krishijagran.com

H¥$fr OmJaU

AZwH«$_{UH$m

^maVmMo AJ«oga H$m¡Qw>§{~H$ _m{gH$

Language Marathi | Year 3 | Issue 10 | October 2016 | Rs. 35/-

lEiknd funs'kd dk;Zdkjh laiknd rduhdh laiknd foi.ku eq[kh fctusl gSM ,.,l.ih egkizca/kd tu lEidZ izlkj eq[kh izh izsl eq[kh lgk;d laiknd lks'ky ehfM;k eq[kh ofj"B i=dkj i=dkj ofj"B izca/kd foi.ku izca/kd foi.ku foi.ku lgk;d

çcU/kd izlkj lgk;d çcU/kd izlkj

vdkWmUVl dkuwuh lykgdkj lhfu;j fMtkbuj dk;kZy; lgk;d

,e-lh- Mksfefud 'kkbuh bekuqoy ,e- th- oklu MkW- ds-Vh- paMh jfoUnz rsofr;k vftFk oh-vkj MkW- ch-lh- fclokl lat; dqekj ts. lkcq Qjgk [kku fu'kkar VkWd vydk xqIrk :ch tSu vfudsr flUgk bejku [kku /kkU;k ,e-,pds-ts- ljU;k lkjk [kku es?kk 'kekZ eqdqUnu uk;j vQlkuk efyd pqadh HkwfV;k iwue fo'odekZ fjadh iqUMhj lksfu;k egktu f'kQkyh egktu y{eh ik.Ms gsek 'kekZ izhfr pkSgku fiz;adk eaMkofj;k fu'kkar Vkad jkgqy flag vCnql len iz'kkUr 'kekZ Qqjdku dqjS'kh eksfgr vadw ;kno dapu flag dfj'ek ysgjh vk;'kk [kku iIiw jk; iou dqekj iou vktxs ujsUæ “ksjrkVs f'kodkUr mikè;k; vkj-,u- pkScs Ñ".k fcgkjh vt; dqekj gjeuizhr flag dax fnus'k nekfFk;k mfnr feÙky ds-ch- bUnzk ,p- vleqnhu ;ksxs'k dqekj fcdze flg nsosUnz flag txnh'k tkuk johUæ tkuk jktho

doj LVksjh--------08

Ñ"kh ckrE;k------10

dEiuh ckrE;k--14

eqyk[kr-------------34

eqyk[kr-------------40

vkfFkZd–"Vîk gkfudkjd eklk ....................46

gjc&;kojhy dhM vkf.k -------------------------48

ykbZQ LVkbZy -------------------------56

ØhMko`Ùk-----------60

To Join Krishi Jagran Kisan Club Subscribe

Krishi Jagran Magazine Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Bengali, Telugu, Assamese, Odia, Tamil, Malayalam & English

Nishant Taak

9953756433, 9891889588

laiknd] çdk'kd] eqnzd ,oa Lokeh ,e- lh- Mksfefud ,e-,-lh- Ñ"kh tkxj.k % 60@9 frljk etyk] ;wlqQ ljk; ekdZsV] xzhu ikdZ eSVªks LVs”ku toG] uoh fnYyh&110016 }kjk ,p-Vh- ehfM;k izsl ch 2] lsDVj&63] uks,Mk&201301 ftyk&xkSrecq) uxj ¼;w-ih-½ *lokZf/kd lqjf{kr U;k; {ks= fnYyhA ;k if=dsr çdkf'kr ys[k vkf.k fopkj ys[kdkaPks O;fDrxr vkgsr- çdk'kd@laiknd R;kyk tokcnkj ukghr-

dqy ist 68 , 45503170

04

jCch fidkP;k 'ksrkph r;kjh vkf.k ykxoM -------------------------47

9891405403 Kerala Office Ramachandra Towers, Behind GHSS,Pattom, Thiruvananthapuram - 4



laikndh;

www.krishijagran.com

21 (1996-2016)

Eg.kwup jMrks 'ksrdjh

laikndh;

l

jdkj Eg.krs dh 'ksrd&;kaps mRiUu nqIiV gksÃy] ijarq gs gks.kkj dls\ gs ?kMwu ;s.;klkBh dk; dk; djkos ykxsy] ;kpk ljdkjus Çdok ljdkjps leFkZu dj.kk&;kauh fopkj dsyk vkgs dk\ ns'kkrhy —"khfo"k;d lokZr eksBh laLFkk vk;-lh-,-vkj- ¼Hkkjrh; —"kh vuq l a è kku ifj"kn½ o jkT;Lrjh; —"kh foÜofo|ky;s 'ksrd&;kauk dsoG xgw] rwj vkf.k HkkrkP;k tkrh nsÅ dsY;k tkrkr- [kktxh {ks=krhy daiU;k tj 'ksrd&;kaP;k enrhyk èkkowu vkY;k ulR;k rj ;k ns'kkps dk; >kys vlrs-vktdky dks.kR;kgh NksVîk 'ksrd&;kyk fopkjysr] rj R;kP;k rksaMh ,[kk|k [kktxh daiuhps uko ;sÃy- 'ksrd&;kaps mRiUu nqIiV Ogk;yk gos] vlk Madk fiV.kkjs dsaæ ljdkj gs mRiUu nqIiV dj.;klkBh dk; djk;yk gos ;kckcr v|ki vufHkK vkgsns'kkrhy 'ksrd&;kaps mRiUu nqIiV djk;ps vlY;kl] —"kh {ks=kr vkèkqfud ra=Kkukpk okij dj.ks vR;ko';d cuys vkgs - loks Z P p U;k;ky;krQsZ uO;k ra=Kkukpk okij 'ksrh O;olk;kr dj.;klkBh dsyk tk.kkjk fojksèk gs vkiY;k ns'kkps nqHkkZX; vkgs- ,dhdMs ljdkj th,e eksgjhph vk;kr djhr vlwu nqljhdMs ns ' kkrhy 'ks r d&;kyk eks g jhps mRiknu dj.;klkBh fojksèk dsyk tkr vkgs- ;k ckcrhr dkgh yksd Eg.krkr dh] eksgjhP;k mRiknukeqGs eèkek';kaph la[;k deh gksÃy- dq.khrjh eyk ;k

'kksèkkcíy ekfgrh |k] dh vls dèkh dqBs >kys vkgs dk-- vesfjdu Çdok ;qjksih; ns'kkarhy loZ eèkek';k e`r >kY;k dk-vkiY;k LokFkkZlkBh 'ksrd&;kauk osBhl èkj.kk&;k ljdkjus 'ksrdjh vukMh vkgs vls letw u;s- vki.k ns'kkrhy iSlk eksgjhps rsy vk;kr dj.;keè;s ok;k ?kkyfor vkgksr] i.k gkp iSlk tj 'ksrd&;kauk vknqfud raK=ku ns.;keè;s okijyk] rj brj ns'kkaP;k rqyusr fdrhrjh iVÈuh vki.k rsykph fu;kZr d: 'kdrks- 'ksrd&;kaps mRiUu nqIiV dj.;klkBh uohu ra=Kku] uos fc;k.ks] ik.kh] [kr] dhVduk'kds] jksxçfrcaèkkRed mik; ;k loZ xks"Vh vR;ko';d vkgsr- ijarq] vkiY;k dsaæ ljdkjpk —"kh foHkkx ;kckcr vR;ar mnklhu vkgs- ygkui.kkiklwu vkti;±r eh ek÷;k xkokr ,dgh —"khçlkjd fo'ks"kK ikfgyk ukgh- 'ksrd&;kauk f'k{k.k ns.;kO;frfjä brj vusd dkekaeè;s gk foHkkx xdZ vlrks'ksrd&;kaps mRiUu nqIiV dj.;klkBh R;kauk mÙke ntkZps f'k{k.k ns.ks vR;ko';d vkgs] vls —"kh tkxj.kps er vkgs- ;klkBh oSKkfud] 'ksrdjh] ljdkjh laLFkk vkf.k [kktxh laLFkkauh ,d= ;sÅu 'ksrhyk O;kolkf;d o Qk;ns'khj #i ns.ks xjtsps vkgs,e- lh- M‚fefud Ã&esy – dominic@krishijagran‐com

12 Languages (11 Indian & 1 Global), 21 States, 2 Portals - 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-265111845, 26517923, 45503170

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

editor@krishijagran.com, response@krishijagran.com, circulation@krishijagran.com, accounts@krishijagran.com

06



doj LVksjh

www.krishijagran.com

t‚u fM;jdMwu feGkys vis{ksis{kk tkLr

dks

YgkiwjP;k t‚u fMvj VªWDVjps vf/k—r foØsrk Hkkjr VªWDVj v¡M eksVlZps lapkyd lat; pkSgku VªWDVj fo'okrhy ,d ukekadhr psgjk Eg.kwu ukok:ikyk ;sr vkgsr- —"kh tkxj.kus Jh pkSgku ;kaph fo'ks"k HksV ?ksryh- R;kr Hkkjr VªWDVj v¡M eksVlZP;k bFkojP;k çoklkcíy ekfgrh feGkyhHkkjr VªWDVj v¡M eksVlZph LFkkiuk lu 1978 e/;s fnoaxr Jh dksafMck jkepaæ pkSgku ;kauh egkjk"VªkP;k djkM rglhye/kwu dsyh- vkiY;k lq#okrhP;k dkGkr gh laLFkk dkjP;k lqVîk Hkkxkapk O;olk; djk;ph- ;k laLFksus dkGklkscr uoh maph xkByh- vkEgh Hkkjr VªWDVj v¡M eksVlZps lapkyd Jh lat; pkSgku ;kaP;k'kh laokn lk/kyk- R;kauh dksYgkiqjkr ;k QeZyk ;'kksf'k[kjkoj iksgkspoys vkgs- ;k vadkr vkEgh R;kaP;kp eq[kkrwu gh dFkk myxM.kkj vkgksr1972 e/;s tUeysY;k lat; ;kauh vkiys f'k{k.k iw.kZ dsY;kuarj 1987 e/;s vkiY;k ofMykauk O;olk;kr gkrHkkj yko.;kl lq # okr ds y h- la t ; ;ka u k ygkui.kkiklwu 'ksrh O;olk;kph vkoM vlY;kus R;kauh R;kr jl ?ksryk- vkiY;k lq#okrhP;k dkGkr R;kauk letys dh] R;kaP;k dk;Z{ks=kr 'ksrd&;kauk midj.kkaP;k lqVîk HkkxkaP;k derjrsik;h leL;kapk lkeuk djkok ykxrks- gh xks"V y{kkr ?ksÅu lat; ;kauh Hkkjr 08

VªWDVjP;k lqVîk HkkxkaP;k O;olk;kph lq#okr dsyh- ;k O;olk;kr 'ksrd&;kaph tesy r'kh enr djrkuk ?kjki;aZr lqVs Hkkx iksgkspo.ks rlsp VªWDVjyk gks.kk&;k rkaf=d leL;sps funku yodjkr yodj d:u rs 'ksrd&;kaps yksdfç; lkFkhnkj cuysvkiyh esgur vkf.k ftíhP;k tksjkoj iq<s tkr jkfgys- lat; ;kauh 1995 e/;s ,dk VªWDVj Mhyj'khipk 'kqHkkjaHk dsyk- 'ksrd&;kafo"k;h vkReh;rk vkf.k laidZ vlY;kus R;kauh vkiY;k {ks=kr ;kaf=dhdj.k ok<fo.;kps dke dsysifj.kkeh 'ksrd&;kaP;k mUurhlkscr Hkkjr VªWDVj v¡M eksVlZph çxrh gksÅ ykxyh'ksrd&;kauk lgdk;Z ns.;kP;k vkiY;k ;k eksfgesr 'ksrd&;kaP;k ekx.khuqlkj lat; ;kauh 2015 e/;s t‚u fM;jlkscr uO;k iokZpk 'kqHkkjaHk dsyk- lat; ;kauh vkEgkyk ekfgrh fnyh dh] t‚u fM;jP;k laidkZr ;s.;kpk R;kapk fu.kZ; vxnh ;ksX; gksrklat; t‚u fM;jP;k dk;Zç.kkyhus vR;ar çHkkfor gksrs- lat; lkaxrkr dh] Hkkjr VªWDVj v¡M eksVlZps vk.k[kh ,d mfí"Vî gksrs- 'ksrd&;kauk uouohu ra=Kku miyC/k d:u ns.ks rlsp dehr deh osGsr vkf.k tfeuhr tkLr mRiknu ?ks.ks- gs lxGa VªWDVjP;k çxr ra=KkukeqGs 'kD; gksrs- R;kr t‚u fM;jpk gkr dq.khgh /k: 'kd.kkj ukghlat; ;kauh t‚u fM;jps uohu ra=Kku JD LINK cíy ekfgrh fnyh dh] dksYgkiwjP;k 'ksrdj~;kauh ;k mRiknukps [kwi dkSrqd dsys vkgs- ;k ra=Kkukus 'ksrd&;kauk ?kjclY;k vkiY;k eksckbZyoj VªWDVjps vkdyu djkrk ;sbZy- VªWDVjP;k leL;k mnkgj.kkFkZ] ,vj fQYVj [kjkc gks.ks] dqysaVps rkieku ok<.ks] baftuph leL;k bR;knh leL;sps b'kkjs feGrkr- R;keqGs uqdlku gks.;kiklwu cpko gksrks- 'ksrd&;kauk ;kpk ,djst ehVj lokZf/kd vkoMrks vkgs- R;kr VªWDVjus fdrh dke dsys vkgs ;kph uksan Bsork ;srs- VªWDVjps ra=Kku 'ksrd&;kaP;k ilarhl iMrs vkgs- lfoZl fjek;aMj VªWDVj lfoZlph ekfgrh vkxkÅ nsrs- gk b'kkjk xzkgdklkscr foØsR;kykgh feGrks- T;keqGs 'ksrd&;kauk osGsoj lsok ns.ks lksis tkrslat; us t‚u fM;j}kjs fufeZr i‚oj fjolZy VªWDVj


doj LVksjh T;kr dYp u nkcrk VªWDVj iq<s&ekxs us.;kph lqfo/kk vkgs] v”kk VªSDVjyk vkiY;k {ks = krY;k yks M j&Mks t j okij.kk&;k m|kstdki;aZr iksgkspoys vkgs- ;k VªWDVjps ifj.kke vfr'k; mRlkgo/kZd vkgs- ;sR;k dkGkr ;k VªSDVjpk ekx.khr ok< gksbZy vls lat; ;kaps eku.ks vkgslat; gs vkiY;k 'ksrd&;kauk pkaxyh lsok ns.;kdfjrk dfVc) vkgsrvkiY;k 25 ra=KkukaP;k Vheleosr 'ksrd&;kauk mÙke lsok ns.;kdfjrk rs dk;ep rRij vlrkr- R;kauh vkEgkyk t‚u fM;j mRiknukP;k ntkZcíy lkafxrys dh] ;k VªWDVje/;s rØkjhuk tkxk ukgh- Vª W D Vje/;s ;s . kk&;k dlY;kgh leL;soj t‚u fM;j DTAC flLVhe miyC/k vkgs- ;k ;a=.ksps dkSrqd djr lat; Eg.kkys dh] ;k lqfo/kseqGs brj loZ daiU;kaP;k rqyusr t‚u fM;j loksZÙke lsok iqjo.;kr enr djrs- R;keqGsp 2016 e/;s JD POWER ASIA dMwu loksZÙke lsospk iqjLdkj t‚u fM;jyk feGkyklat; vkiY;k xzkgdkauk t‚u fM;jdMwu fnY;k tk.kk&;k ,d o"kZ vfrfjä o‚jaVhcíy ekfgrh nsrkrt‚u fM;j gs Hkjo'kkps mRiknu vkgs- ;kp Hkjo'kkP;k tksjkoj t‚u fM;jyk loZ mRiknukP;k xq.koÙkk vkf.k dk;kZ d fjrk loZ J s " B dkefxjhpk iq j Ldkj JD POWER ASIA dMwu cgky dj.;kr vkykvkiyk mÙke O;ogkj vkf.k lsok ;k dkj.kkaeqGs lat; vkt dksYgkiwjP;k VªWDVj txrkr xzkgdkaps lPps fgrfpard Bjys vkgsrlat; gs t‚u fM;jP;k egkjk"Vª jkT;krhy foØsR;kaps çfrfu/kh >kys vkgsr- rs t‚u fM;jP;k mPp vf/kdk&;kacíy lkaxrkr dh] daiuhps loZ vf/kdkjh gs vfr'k; fe=or okxrkr- rs foØsR;kaP;k loZ ç'u vkf.k f'kQkj'kh xkaHkh;kZus ?ksrkr- R;kaP;k 'kadk&lek/kkukps fujlu djrkr- mPp vf/kdk&;kaP;k dk;Zç.kkyhus t‚u fM;jlkscr dke dj.ks lqyHk vkf.k lkádkjh gksÅu tkrs;kcíy foLrkjkus lkaxr rs Eg.kkys dh] t‚u fM;jyk ekxP;k nksu o"kkaZiklwu JD POWER ASIA }kjs 40&50 HP e/;s loksZÙke VªWDVjpk iqjLdkj feGrks vkgslat; ;kauh loZ 'ksrdjh vkf.k foØsR;kaP;k orhus t‚u fM;jP;k vf/kdk&;kalkscr laokn lk/kyk- 40&50 HP VªWDVj tks fdQk;r'khj ¼vf/kd mRikndrk] vf/kd dke]

www.krishijagran.com

rsykpk deh okij½ vkgs- vlkp ,d VªWDVj 30&40 HP iqjokok- T;keqGs NksVîk 'ksrd&;kauk Qk;nk feGk;yk enr gksbZy- lat; lkaxrkr dh] daiuhus ;koj dke lq: vlrkuk 5036D ikr ,d fdQk;r'khj VªWDVj fnykT;kfo"k;h xzkgdkadMwu pkaxyk çfrlkn feGrks vkgst‚u fM;j'kh tksMY;keqGs 'ksrd&;kauk deh O;kt njkr dtZ ns.;kr t‚u fM;j Qk;ukUl eksBk gkrHkkj ykor vkgs- deh dkyko/khr rlsp deh nLrkostkr O;kt ns.kk&;k t‚u fM;j Qk;ukUlps xzkgdkadMwu cjsp dkSrqd dj.;kr ;srs vkgsvkiY;k 15 yksdkaP;k foØh Vhelkscr lat; vf/kdkf/kd xz k gdka i ;a Z r t‚u fM;jps ra = Kku iksgkspo.;kr l{ke gksr vkgsr- lat; vkiY;k laiw.kZ Vhelkscr ,dk dqVqackçek.ks okxrkr- rs vkiY;k loZ foØsR;kaP;k Vheyk ?kjkrys lnL; ekurkr- rs çxrhyk çk/kkU; nsrkrt‚u fM;jlkscr uko tksMys xsY;kuarj rqEgkyk brj daiU;kaP;k rqyusr dk; Qjd okVrks\ ;k ç'ukps mÙkj nsrkuk lat; Eg.kkys dh] eh iwohZ rykokr gksrks] vkrk leqækr vkgsvkiY;k Hkfo";kcíy lat; lkaxrkr dh] R;kaph nksu eqya lR;e vkf.k 'kqHke vkrk O;olk;kr ;s.;kdfjrk lTt vkgsr- lR;eus baftfuvfjaxps f'k{k.k ?ksrys vkgs'ksrd&;kauk uohu ra=Kku miyC/k d:u ns.;kpk foMk R;kus mpyyk vkgs- t‚u fM;j dk;ep R;kaP;k ;k eksfgesr mHkk jkfgyk vkgs- Hkfo";krgh jkghy vlk R;kauk fo'okl okVrks- lat; vkxkeh dkGkrgh 'ksrd&;kalkBh vfojr lsok nsr jkgrhy- R;kauh vlk fo'okl vkEgkyk fnyk- t‚u fM;jlkscr tk.;kpk fu.kZ; mÙke gksrk] vlk fo'okl vkEgkyk R;kaP;k'kh ekjysY;k xIikae/kwu okVrks-

09


Ñ"kh ckrE;k

www.krishijagran.com

HkqbZewx rsykps nj ?kV.kkj

pk

yw [kjhikr HkqbZewx isj.khr ok< >kY;kus mRiknu tkLr gks.;kps vuqeku vkgs- R;keqGs vkxkeh fnolkar nSuafnu vkod ok<Y;kl rsykps nj ?kljrhy- mRiknu cktkjkae/;s ;kosGh HkqbZeqxkpk Hkko 5 gtkj rs 5 gtkj 100 #i;s çrh fDoaVy vkgs- rj rsykpk nj 1 gtkj 190 #i;s çrh 10 fdyks vkgspkyw [kjhikr HkqbZeqxkph isj.kh ok<wu 46-93 yk[k gsDVj >kyh rj ekxP;k o"khZ ;kp dkyko/khr isj.kh dsoG 36 38 yk[k gsDVj {ks=kr >kyh gksrh- fderhP;k rqyusr 'ksxnk.ks fu;kZr ;k njE;ku 23-75 VDD;kauh ok<yh- ,dw.k fu;kZr 1819-94 dksVh #i;kaph >kyh- rj ekxP;k o"khZ ;kp dkyko/khr 1470-67 dksVhaph fu;kZr >kyh-

,e-,l-ih- lsosr nG.k [kjsnh dsaækph LFkkiuk

leFkZu ewY;karxZr 'ksrdj~;kadMwu nG.k U;wure [kjsnh dj.;klkBh 200 dsaæs LFkkiu dj.;kr vkyh vkgsr- rwjMkGhph vk;kr lq: dsY;kuarj vk.k[kh dsaæs LFkkiu dj.;kph ;kstuk vk[k.;kr vkyh vkgs-

10

nG.kkph fdaer vkf.k R;kph miyC/krk ;kaP;k ifj{k.kklkBh xzkgd leL;k fo"k;kps lfpo gse ikaMs ;kaP;k v/;{krs[kkyh >kysY;k cSBdhr ;kckcr ekfgrh ns.;kr vkyhdukZVd] egkjk"Vª] e/;çns'k vkf.k jktLFkku ;k jkT;kae/;s fidkaph vk;kr dsY;kuarj 'ksrdj~;kalkBh U;wure leFkZu ewY; fuf'pr dj.;kr vkys- R;klkBh ljdkjP;k ukQsM] ,Q-lh-vk;- vkf.k ,l-,Q-,-lh- ;k nyky dsaækarQsZ eksBîk çek.kkoj [kjsnh vfHk;ku vk[k.;kr vkys gksrs] v'kh ekfgrh ;k cSBdhr ns.;kr vkyh- cSBdhr vls tkghj dj.;kr vkys dh] U;wure leFkZu ewY;kP;k vk/kkjs ljdkjh nyky dsaækaP;k enrhus 'ksrdj~;kauk vkiys mRiknu cktkjkr pkaxY;k Hkkokus fod.ks lksis gksr vkgs- ;kpcjkscj vlsgh lkax.;kr vkys dh] jkT;kae/;s 200 nG.k mRiknu dsaæs lq: dj.;kr vkyh vlwu v‚DVkscj – uksOgsacj efgU;kar rwjMkGhps ihd ?ksrY;kuarj vf/kd dsaæs LFkkiu dj.;kr ;s.kkj vkgsr-


'käh rqeP;k gkrkr ! rqEghp vkgkr 'käh, vkeP;k mRiknukekxph

vkeps vfLrRo gs rqeP;keqGs vkgs] vls vkEgkyk gksaMk i‚oj çksMDV~le/;s okVrsrqeph LoIua vkEgkyk mRiknua r;kj dj.;klkBh çsj.kk nsrkrT;keqGs rqeP;k vk;q";kr 'kfä'kkyh Qjd fnlwu ;srks--- ^xks"Vh iw.kZRokl us.;klkBh yksdkauk lká*-

Honda Honda Generator Tiller F300 Ep1000

Honda Honda Siel Diesel Back Pack Sprayer Water Pump WV30D WJR2525

nd

Honda Brush Cuter UMK435T UENT

MUMABAI : A-212,2 floor, Sagar Tech Plaza, Saki Naka, Andheri (E), Mumbai- 400072 Ph: 022-28511342/3874/6854,9845298422 E-mail- ao.mum@hspp.com

Missed call number 18002004007


dEiuh ckrE;k

www.krishijagran.com

foØsR;kaP;k laesyukr lkafxrys çkseps Qk;ns

u

eZnk ck;ksdse gh —"kh {ks=krhy ukoktysyh daiuh vkgs- vyhdMsp ;k daiuhus iatkcP;k tkyanj ;sFks foØsR;kaP;k laesyukps vk;kstu dj.;kr vkys- ;k laesyukr iatkce/khy tkLrhr tkLr foØsR;kauh lgHkkx ?ksryk- ;k laesyukpk mís'k 'ksrhr tSfod mRiknukaP;k okijkyk çksRlkgu ns.;kfo"k;h ppkZ dj.;kpk gksrk- ;kosGh daiuhps O;oLFkkidh; lapkyd fnus'k iVsy foØsR;kauk mís'kwu Eg.kkys dh] 'ksrhe/;s jklk;fud mRiknukaP;k okijkus

vkEgkyk cjsp uqdlku mpykos ykxrs- rs Eg.kkys dh] ia t kclkj[;k jkT;ke/;s jklk;fud mRiknukapk tkLr mi;ksx gksrksT;keqGs fidkr vusdnk uqdlku mBokos ykxrs- R;kf'kok; vkiY;k 'kjhjkyk ;k jlk;ukapk vfrjsd lgu djkok ykxrksdaiuhps O;oLFkkidh; lapkyd fnus'k iVsy ;kauh vkiY;k uO;k tSfod mRiknu çksefo"k;h lkaxrkuk Eg.kkys dh] gs mRiknu Mh,ihP;k tkxh ,d pkaxyk i;kZ; vkgs- Mh,ihP;k rqyusr gs vf/kd mi;ksxh vkf.k LoLr vkgs- rs Eg.kkys dh] çksecíy vkrki;aZr 'ksrd&;kapk pkaxyk çfrlkn feGkyk vkgs- iatkce/;s daiuhps lh,Q bUpktZ vejthr flag [kqjkuk ;kauh çksecíy 'ksrd&;kauk lfoLrj ekfgrh fnyh- ueZnk ck;ksdseus 'ksrd&;kalkBh ,d eksghe lq: dsyh vlY;kph ekfgrh fnyhT;k varxZr 'ksrd&;kauk tSfod 'ksrhfo"k;h tkx:d dj.;kr ;srs vkgs-

TM

BHEEM

Dealers Wanted in unrepresented areas Auth Distributor: Auth Dealers :

12

Dhanraj Enterprises - Karad Mob: 93253 98067, +91 90039 00439 Satara : 96232 78071, 95271 33602, Kolhapur : 92421 62058 Sangli: 97668 39190


Ñ"kh ckrE;k

www.krishijagran.com

Ñ"kh dq "kh tkxj.kP;k vk.k[kh ,dk v/;k;kph lq#okr

,

[kk|k laLFkk fdaok la?kVuspk eq[; mís'k gk uO;k la/kh feGo.;kpk vlrks ] vls Eg.krkr- ghp mäh lkFkZd djr —"kh tkxj.k ehfM;k xzqius çxrhP;k fn'ksus vk.k[kh ,d ikÅy mpyys- vk.k[kh ,d v/;k; ;k laLFks'kh tksMyk xsykvyhdMs p eY;kGe Hkk"ks p k çdk'ku lksgGk ikj iMyk—"kh tkxj.kyk dks.kR;kgh vksG[khph vko';drk ukgh- —"kh fo"k;krhy fu;rdkfydkae/;s —"kh tkxj.k gs uko loZçFke ?ksrys tkrs- vyhdMsp eY;kGe Hkk"ksr fu;rdkfyd çdkf'kr d:u vk.k[kh ,d fgjk ;k ek/;ekP;k f'kjksispkr [kksoyk xsyk- gs vkSfpR; lk/kwu dsjGP;k fr:vuariqje jkT;kps —"kh ea=h Ogh- ,l-

lquhy dqekj ;kauh fu;rdkfydsps çdk'ku djr —"kh tkxj.k 'ksrd&;kalkBh ojnku fl) gksbZy gh vk'kk O;ä dsyh- 'ksrd&;kauk ;k fu;rdkfydkP;k ek/;ekrwu —"kh ;kstukacíy ekfgrh feGsy- rlsp çxr 'ksrhyk çsj.kk feGsy- ;k çlaxh —"kh tkxj.kps eq[; laiknd ,e lh Mksefud] lapkyd 'kk;uh bekuqoy] lglaiknd vthFk Ogh vkj rlsp 'kgjkrhy brj ekU;oj mifLFkr gksrs-

25 o"kkZiwrhZps vkSfpR; lk/kwu - 25 o"kZ 25 yk[k lnL; ;kstuk

Ñ"kh tkxj.k dqVqacklkscr ,d= ;s.;kph lqo.kZla/kh Hkkjrkrhy 'ksrd&;kapk cqyan vkokt Þ—"kh tkxj.kß ;k ekfldkus 25 o"kZiwrhZ fufeÙk okpdkalkBh lqo.kZla/kh miyC/k d:u fnyh vkgs- dkgh lksI;k ç'ukaph mÙkjs |k vkf.k —"kh tkxj.k dqVqacklkscr tksMys tk- vkrk tk.kwu ?;k R;kcíy -

ç'u% bVyhph daiuh ,ulheps dksfFkachj ch Hkkjrh; cktkjkr dks.kR;k ukokus miyC/k gksbZy \ jsM ,jksek CY;w ,jksek xzhu ,jksek ;yks ,jksek dk; okpky - —"kh tkxj.k gs ,d xzkeh.k dkSVqafcd fu;rdkfyd vkgs- T;kr rqEgkyk —"kh ckrE;k] vk/kqfud fc;k.kkaph ekfgrh] fofo/k dhVduk'kd] fidkaph ,df=r ekfgrh] ckxdke] e/kek'khikyu] O;kolkf;d ekfgrh] eqyk[krh] çxrh'khy 'ksrdjh vkf.k l'kä efgykauk la/kh] vkjksX;] uohu mRiknua] flusek Kku] jktdkj.k] ikd—rh bR;knhaph uohu ekfgrh lekfo"V vkgsrlaidkZr dls ;ky - fu;rdkfydkr nj efgU;kyk ;kp fo"k;kaoj vk/kkfjr 1 ç'u çdkf'kr dj.;kr ;sbZy- R;k ç'ukps mÙkj R;kp vadkr vlsy- rs 'kks/kwu rqEgh vkEgkyk ikBow 'kdrk- vxksnj 100 ç'ukaph ;ksX; mÙkjs ns.kk&;k okpdkauk ,d o"kkaZps lnL;Ro] iq<P;k 100&200 okpdkauk 6 efgus rs 3 efgU;kaps lnL;Ro eksQr fnys tkbZy- lkscr 10000 okpdkauk efgukHkj fu;rdkfyd eksQr fnys tkbZy- rj ex] mpyk Qksu vkf.k |k lksI;k ç'ukps ;ksX; mÙkj vkf.k Ogk —"kh tkxj.k dqVqackps lnL;-

—"kh tkxj.klkscr ;k vkf.k lnL; cu.;klkBh laidZ djk& vCnql len 9891889588] ç'kkar 'kekZ 9891263263 12 Languages (11 Indian & 1 Global), 21 States, 2 Portals - 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-265111845, 26517923, 45503170

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

13


dEiuh ckrE;k

www.krishijagran.com Prabhat Fertilizer & Chemical Works

çHkkr QVhZyk;>j ,ulhe xzhu vjksek ?;k] v.M dsfedy odZ~l o"kZHkj Qk;nk deok---

Q‚

fc

;k.kkaph fufeZrh dj.ks gs vkeps dke vkgs o R;kaph xq.koÙkk ok<o.ks gs vkeps míh"Vî vkgsdksfFkachjhP;k fc;k.kklkBh txHkjkr çfl) vlysY;k bVyhfLFkr ,ulhe ;k daiuhus Hkkjrkrgh vkiyh ikoys jksoyh vkgsr- yodjp Hkkjrh; cktkjisBsr ,ulhe daiuhps dksfFkachjhps cht xzhu vjksek ;k ukokus miyC/k gks.kkj vkgs- 'ksrdjh laiw.kZ o"kZHkj ;k fidkps mRiknu ?ksÅ 'kdsy] gs ;k fctkps oSf'k"Vî vkgsdaiuhrQsZ fuekZ.k dj.;kr ;s.kkj~;k dksfFkafcjhP;k ;k fidkps oSf'k"Vî vls dh] ;k fidkyk Qqys mf'kjkus ;sr vlwu tkLr rkiekukrgh R;kapk lqxa/k nh?kZ dkG fVdwu jkgrks- ;kph dki.kh o"kkaZrwu vusd osGk djrk ;srs- brdsp uOgs] rj ;kph ikusgh ykac vkgsr- ;k fidkr tkLr rkieku lgu dj.;kph rkdn vlY;keqGs mUgkGk o ikolkG~;kP;k fnolkargh gs ihd ;'kLohi.ks ?ksrk ;srs- ,ulhe daiuhph lq:okr 1952 e/;s dj.;kr vkyh vlwu txHkjkr çfl) vlysY;k ;k daiuhus HkkjrkdMs rk vkiyk ekspkZ oGoyk vkgs,ulhe daiuh 1500 'ksrdj~;kaP;k enrhus 5 gtkj gsDVj —"kh{ks=koj chtykxoM djrs- çR;sd ekslekr dsoG dksfFkachjp uOgs rj] vU; Hkktkaph fidsgh ?ksryh tkr vlwu 50 gwu vf/kd ns'kkae/;s ;k HkkT;kaph fu;kZr gksrs- o"kZHkjkr ,ulherQsZ 300 gwu vf/kd osxosxG~;k tkrh fuekZ.k dsY;k tkrkr- njo"khZ fidkaP;k xq.koÙksr lq/kkj.kk Ogk;yk goh] ts.ksd:u 'ksrdj~;kauk pkaxys mRiUu feGsy] vls daiuhps Eg.k.ks vkgs- daiuhrQsZ dkank o dkschps ladfjr fc;k.ksgh cuoys tkrs14

LQjl fjp v‚xZfud eWU;ksj Eg.ktsp çksepk mi;ksx 'ksrdj~;kauk LoLrgh iMrks o mRiknukrgh ;keqGs ok< gksrs- lokaZr eksBh xks"V Eg.kts 1972 iklwu lrr dk;Zjr vlysY;k çHkkr QVhZyk;>j v.M dsfedy odZ~l ;k daiuhus gs mRiknu cktkjkr vk.kys vkgsvktoj gh daiuh fofo/k mRiknus cuowu ns'kkrhy vU; çfl) daiU;kauk fodr vls- iajrq] ;k osGh ;k daiuhus Lor% Lora= czW.M Eg.kwu cktkjkr ikÅy Vkdys vkgs- daiuhps jktLFkkups foHkkx O;oLFkkid ?ku';ke lsu ;kauh lkafxrys dh] vkeP;k çkse ;k mRiknukpk okij dq.khgh lkekU; 'ksrdjh vR;ar lksI;k i)rhus d: 'kdrks- ;kps oSf'k"Vî vls dh ;kpk mi;ksx fdrhgh ih-,p-P;k Eg.ktsp fdrhgh {kkjrk vlysY;k ekrhe/;s djrk ;s.ks 'kD; vkgs- ;kpk dkghgh nq"ifj.kke gksr ukgh- ;kpcjkscj R;kauh lkafxrys dh] çksee/;s d‚ifuZf'k;e 12 gs ewyæO; 1 VDdk o Q‚LQjl 10.42 VDds miyC/k vkgs'ksrdjh Mh,ih ,soth ;k mRiknukpk okij d: 'kdrkr;keqGs R;kauh vf/kd Qk;nk gksbZy- ;keqGs 'ksrkpk dl dk;e jk[krk ;srks-

yqfVe QkekZph çk.;kalkBhph loksZÙke mRiknu fVe QkekZ çk;OgsV fyfeVsM gh daiuh i'kqoS|dh; {ks=kr vkB o"kkaZiklwu dk;Zjr vkgsxq: yqf/k;kuk ;sFkhy vaxn ns o i'kq o S | dh; vkf.k çk.khfoKku fo|kihBkr vk;ksftr dj.;kr vkysY;k —"khesG~;kr yqfVe daiuhps foØh foHkkxkps O;oLFkkid latho dqekj ;kaP;k'kh —"kh tkxj.kP;k çfrfu/khauh ckrphr dsyh- R;kauh lkafxrys dh] gh daiuh mÙkj çns'k] jktLFkku] egkjk"Vª] iatkc] Jhuxj] fgekpy çns'k ;kalkj[;k vusd jkT;kar dke djhr vkgs- daiuhps eq[; dk;kZy; iapdqyk ;sFks vkgsdaiuh okjaokj vkiyk O;olk; ok<o.;klkBh ç;Ru'khy vkgsrJh- latho ;kauh lkafxrys dh] vkEgh vkeph mRiknus bftIr o dtkfdLrku ;k ns'kkae/;s fu;kZr djrks- R;kauh vlsgh lkafxrys dh] vkeph daiuh [kkl tEew & dkf'ejlkBh dq D dq V ks | kxklkBh mi;q ä mRiknusgh cuors- daiuhdMs i'kqapk vkgkj] LoPNrk vkf.k i'kq o S | dh; vkS " k/ks g h miyC/k vkgs r fLo>yaZMgwugh ;k daiuhr eky vk;kr dsyk tkrks-



dEiuh ckrE;k

www.krishijagran.com

fQuksysDlps y{k 'ksrd&;kaoj

'ks

rh m|ksxkr uouohu ra=Kkukpk okij d:u 'ksrdjh pkaxys mRiknu ?ksrks vkgs] ;kr dkgh 'kadk ukgh- ijarq] flapukP;k ckcrhr fo'ks"kr% uohu raK=kukpk okij 'ksrdjh djhr vkgsr- ek;Øks bfjxs'ku ra=Kku gk ;kp uohu ra=Kkukpk ,d Hkkx vlwu ;k ra=Kkukyk çR;{kkr vk.k.;klkBh fQuksysDl Iyklu baMLVªht çk;OgsV fyfeVsMph mRiknus vR;ar vuqdqy vkgsrdaiuhps foi.ku foHkkxkps çeq[k M‚- ,u- ch- jk.ks ;kauh —"kh tkxj.k'kh cksyrkuk lkafxrys dh] fQuksysDl Iyklu baMLVªht eq[;Rosd:u fMªi bfjxs'ku] fLçadyj bfjxs'ku] ihohlh cky o‚YOg] v‚Vkses'ku vkf.k ljQsl fMªilaca/khph loZ mRiknus cuors- toGtoG 1200 foØsR;kaps tkGs vlysyh gh daiuh ns'kHkjkr flapu {ks=kr vxz.kh vkgs- M‚- ,u- ch- jk.ks ;kauh lkafxrys dh] 'ksrd&;kaP;k tkLrhr tkLr toG tkÅu R;kauk uohu ra=Kkukph vksG[k d:u ns.ks gs vkeP;k daiuhps eq[; mfí"V vkgs- ;klkBh daiuh ftokikM esgur ?ksr vkgs

fjOgflZcy ukaxj gksrks; 'ksrd&;kae/;s fç;

ys

ije xzhu gkÅl % gfjrx`g fuekZR;kae/;s vxz.kh

eds u da i uh vkiY;k xq . koÙkk;q ä —"kh midj.kkalkBh txHkj çfl) vkgs- ysedsu ,d v'kh daiuh vkgs ftus Hkkjrkr deh osGkr Hkjiwj yksdfç;rk dekoyh vkgs- vkEgh ysedsu bafM;kP;k foØh o lsok foHkkxkps eq[; vf/kdkjh lat; NkcMk ;kaP;k'kh xIik ekjY;k- R;kauh lkafxrys dh] ;k çn'kZukr daiuhP;k deZpk&;kauh 'ksrd&;kauh uohu —"kh ra=Kkukfo"k;h ekfgrh fnyh- tkLrhr tkLr 'ksrd&;kauh fjOgflZcy ukaxj vksiycíy tk.kwu ?ks.;kr mRlqdrk nk[koyhNkcMk ;kauh lkafxrys dh] gk ukaxj rhu çdkjP;k jpukae/;s miyC/k vlwu vk/kqfud ra=Kkukpk ;kr okij jrh; 'ksrdjh ns'kkrhy vusd jkT;kae/;s dj.;kr vkyk vkgs- 'ksrkr ukaxj.khlkBh gk ukaxj vR;ar gfjrx`g ra=Kkukpk okij djrkuk fnlrkrmi;qä vkgs;kps çeq[k dkj.k gs dh] gfjrx`gkP;k ek/;ekrwu dks.kR;kgh _rwe/;s dks.krsgh fid ?ks.ks lgtlk/; gksrs rlsp] R;keqGs 'ksrd&;kauk tkLrhr tkLr Qk;nk feGrks- ije xzhu gkÅl gh daiuh gfjrx`g m|ksxkr vxzLFkkuh ekuyh tkrsxqtjkrfLFkr ije xzhu gkÅl gh daiuh ns'kkrhy vusd jkT;kae/;s vxzslj vkgs- gh daiuh eq[;Rosd:u 'ksMusV] QWu xzhu gkÅl] Iyx ulZjh] xzhu gkÅl vkf.k xzhu gkÅl bU'kqjUl ;k lqfo/kk 'ksrd&;kalkBh miyC/k d:u nsrs- uqdR;kp vgenkckn ;sFks ikj iMysY;k vWxzh vkf'k;k —"kh çn'kZukr ;k daiuhus lgHkkx ?ksryk gksrk;kosGh daiuhP;k çfrfu/khauh 'ksrd&;kauk vkiY;k mRiknukacíy ekfgrh fnyh- ;kosGh 'ksrd&;kauh daiuhP;k mRiknukaps dkSrqd dsys- çn'kZukr mifLFkr vlysY;k daiuhP;k çfrfu/khauh daiuhP;k ;'kkekxs 'ksrd&;kapkp gkr vlY;kps lkafxrys16



dEiuh ckrE;k

www.krishijagran.com

xzkgdkapk fo'okl vWLVªy ikbZIloj

vW

LVª y ikbZ I lph vks G [k vktgh ifgY;k Øekadkoj vkgs- xqtjkrfLFkr ;k daiuhus dsoG Hkkjrkrp uOgs rj txHkjkr vkiyh fo'ks"k vksG[k fuekZ.k dsyh vkgs- uqdrkp ,dk —"kh çn'kZukr daiuhus lgHkkx ?ksryk- ;k HkO; çn'kZukr vWLVªy ikbZIlP;k mRiknukauk 'ksrd&;kauh fo'ks"k ilarh n'kZoyh- rlsp] —"kh flapu çfØ;sr mi;qä Bj.kk&;k ikbZIlfo"k;h 'ksrd&;kauh ekfgrh d:u ?ksryhdaiuhps çfrfu/kh n'kZd jkoG ;kauh lkafxrys dh] gh daiuh ikbZi m|ksxke/;s Hkkjrkrhy vxz.kh daiuh vkgs- gh daiuh eq[;Rosd:u MksesfLVd ikbZIl] —"kh

ikbZIl] fo|qr ikbZIl vknh fofo/k çdkjps ikbZi cuors—"kh {ks=kr ;k daiuhps vWLVªy vWDoklsQ vkf.k vWLVªy cksvjosy gs nksu czW.M vkgsr- jkoG ;kauh lkafxrys dh] daiuh yodjp vWl&osy lknj dj.kkj vkgs T;kpk mi;ksx cksvjosylkBh djrk ;sbZy- tkLrhr tkLr dkG pkaxY;k çdkjs fVd.kkjh mRiknus 'ksrd&;kauk miyC/k d:u ns.;kdMs daiuhps y{k vkgs] vls R;kauh lkafxrys-

dksjkseaMy vWxzhdks--- çR;sd 'ksrd& ;kaps J)kLFkku ok<o.;klkscrp xq.koÙksdMs

Hkk

jrkrhy dhVduk'kd] ta r q u k'kd o cqj'khuk'kd cuo.kkjh vxz.kh daiuh dksjkseaMy vWxzhdks çk;OgsV fyfeVsM daiuhus dkilkP;k fidkph xq.koÙkk jk[k.;klkBh rlsp] ;k fidkps cqj'khiklwu laj{k.k dj.;klkBh v‚jk gs mRiknu cktkjkr vk.kys vkgs- ;k mRiknukyk 'ksrd&;kadMwu ldkjkRed çfrfØ;k feGr vkgsr- dkilkph cksaMs QqV.;kvk/kh v‚jk ,Dlsypk mi;ksx MsyfeDllkscr d:u fdVdkaoj fu;a=.k Bsork ;srs rlsp] dkilkps fid ok<.;klgh enr gksrsxsY;k pkj n'kdkaiklwu fdVduk'kds] cqj'khuk'kds o tarquk'kds cuo.;kr daiuhus gkr[kaMk dekoyk vkgsbrdsp ukgh] rj daiuhrQsZ fids o ekrhph xq.koÙkk ok<o.kkjh vkS"k/ksgh uO;k ra=Kkukpk okij d:u cuo.;kr vkyh vkgsr- daiuhps foHkkxh; O;oLFkkid jkts'k ukxiky ;kauh lkafxrys dh] daiuh 'ksrd&;kaP;k o lektkP;k fgrklkBh dke djhr vkgs- vkeph loZ mRiknus i;kZoj.kiqjd vl.;klkBh vkEgh dVhc) vkgksr- 'ksrd&;kauk tkLrhr tkLr xq.koÙksph mRiknus ns.;klkBh ,yMh 50 mRiknukauk gVo.kk&;k ekstD;k daiU;kaiSdh dksjkseaMy gh ,d vxz.kh daiuh vkgs- czW.M 18

y{k ns.ks gsgh vkeps míh"V vkgs] vls ukxiky ;kauh lka f xrys - ;k da i uhph lq:okr 1968 e/;s dj.;kr vkyh vlwu ;k varxZr 1973&1974 e/;s vWxzheWDl

dsfedYl çk- fyfeVsM daiuh LFkkiu dj.;kr vkyh- ;k daiuhyk eqacbZ LV‚d ,Dlsate/;s 1994 e/;s LFkku çkIr >kys;kuarj dkgh o"kkaZuh 1982 e/;s nqljh leqg daiuh Eg.kwu foFkkt vWxzksdsfedYl fyfeVsMph LFkkiuk dj.;kr vkyh- ;k daiuhus vktoj vus d mi;q ä mRiknus cuoyh vkgs r ] T;keq G s 'ksrd&;kapk eksBk Qk;nk gksrks-



dEiuh ckrE;k

www.krishijagran.com

tk;VsDl dj.kkj ihd o`)h

Hkk

jrkrys 'ks r djh gs vk/kqfud gksr vkgsr gs lokaZuk ekfgrh vkgs- 'ksrhr 'ks r djh çR;s d fBdk.kh ra=Kkukpk okij djr vkgsr'ksrd&;kauk ra=Kku miyC/k d:u ns . ;kekxs vus d daiU;kapk gkr vkgs- v'khp ,d daiuh Eg.kts tk;VsDl;k daiuhph lq#okr 1996 e/;s >kyh- tk;VsDl daiuh ck;ksVsDuksy‚th {ks=kr dke djrs- gh ,d çfl) daiuh vlwu vkiY;k daiuh foHkkxk}kjs eq[; :ikus ihd lqj{kk vkf.k R;kaP;k fodklkdfjrk mRiknu cuorsdaiuhtoG ck;ks&U;qVªh'ku]

ck;ks&daVªksy vkf.k l‚bZy gsYFklkBh mRiknu nj] tqexzks] eksfod] Ø‚iesV] ck;ksdksEch] ,DlIyksjj] #ch=ksy] jfgtksds;j] l‚bZyvi vkf.k osyksDllkj[kh mRiknu eq[; vkgsrdaiuhps ,Mh,e 'ks[kj fc"V lkaxrkr dh] daiuhpk eq[; mís'k 'ksrd&;kauk v'kh —"kh mRiknu miyC/k dj.;kps vkgs- T;keqGs 'ksrdjh pkaxys ihd ?ksÅ 'kdrhy- daiuh

foVdksph fo'oklkgZ mRiknus

fo

Vdks bafM;k çk;OgsV fyehVsM daiuh çk.;kalkBh fofo/k çdkjph iwjd [kk| mRiknus o iks"kd mRiknus cuors- daiuhps çfrfu/kh xq#pj.k flag ;kauh lkafxrys dh] daiuh çR;sd mRiknukoj l[kksy la'kks/ku djrs o R;kuarjp rs mRiknu cktkjkr vk.kys tkrs;keqGs xzkgdkauk loksZR—"V mRiknu feGw 'kdrsl/;k da i uh nw X /kks R iknukrhy mRiknus ] dqDdqVO;olk;k'kh lacaf/kr mRiknus rlsp] çk.;kalkBh çfrtSfods vknh mRiknus cuors- tj la'kks/kukoj y{k dsafær dsy rj mRiknu vf/kd mR—"V ntkZ xkBw 'kdrs vlk daiuhpk fo'okl vkgs- vkiY;k ;kp fo'oklkoj tksj nsÅu daiuh usgehp vkiY;k mRiknukaoj uouohu ç;ksx dj.;kpk ç;Ru djrs- daiuh 'ksrdj~;kaP;k xjtkapk o Qk;|kpk fopkj d:u usgehp fo'ks"k çdkjph mRiknus cuors-

20

vkiyk czWUM IykaVck;ksfVDl lkscr loZ mRiknu Hkkjrh; —"kh cktkjkr miyC/k d:u nsrsvyhdMsp ,dk —"kh çn'kZukr Hkkx ?ksrY;kus daiuhyk 'ksrd&;kauk tcjnLr QhMcWd feGkyk-daiuhps ,Mh,e 'ks[kj fc"V lkaxrkr dh] daiuhpk eq[; mís'k 'ksrd&;kauk v'kh —"kh mRiknu miyC/k dj.;kps vkgsT;keqGs 'ksrdjh pkaxys ihd ?ksÅ 'kdrhy- daiuh vkiyk czWUM Iyka V ck;ks f VDl lks c r loZ mRiknu Hkkjrh; —"kh cktkjkr miyC/k d:u nsrs- vyhdMsp ,dk —"kh çn'kZ u kr Hkkx ?ksrY;kus daiuhyk 'ksrd&;kauk tcjnLr QhMcWd feGkyk-


dEiuh ckrE;k

vadqjP;k fc;k vkgsr fo'oklkps çfrd

e

gkjk"Vªkrhy vadqj lhM~l daiuhrQsZ cuo.;kr ;s.kkj~;k fc;k gs ;sFkhy 'ksrd&;kaP;k fo'oklkps çfrd cuys vkgs- daiuh fo'ks"kr% ladfjr fc;k.kkaph fufeZrh djrs- 1976 e/;s ukxiwj ;sFks ,dk NksVîk [kksyhr lq: dj.;kr vkysY;k ;k daiuhus vkt ns'kHkjkr vkiyk ilkjk ekaMyk vkgs- 40 o"kkaZP;k vkiY;k dkjdhnhZr ;k daiuhus 16 fidkaph 115 gwu fc;k.ks mRiUu dsyh vkgsr'ksrd&;kauk xq.koÙkk;qä mRiknu ns.;klkBh daiuh vkiY;k la'kks/ku dsaækr ojpsoj uouos ç;ksx djhr vlrsuqdrsp daiuhus xOgkps eaxs'k ukokps fc;k.ks r;kj

www.krishijagran.com dsys vlwu ;k fc;k.;kyk dYys vf/kd ;srkr rlsp] R;kph ykachgh tkLr vkgs- daiuhps ofj"B foHkkxh; O;oLFkkid ;ksxs'k dqekj ;kauh lkafxrys dh] v'kk çdkjP;k fc;k.kkrwu ;s.kkjs fid gs 130 rs 135 fnolkaps vlrs- flapu ifjfLFkrhlkBh gs fc;k.ks vR;ar mi;qä vkgs- vkdk'kh jaxkP;k e/;e vkf.k Viksj~;k vkdkjkP;k ;k nk.;koj 'ksrdjh [kw"k vkgsr- ;kiklwu cuysY;k fiBkP;k iksG~;k ¼pikR;k½ vfr'k; eÅ o Lokfn"V ykxrkr- ;kph [kkfl;r gh vkgs] dh ;keqGs fid pkaxys feGrs- eaxs'k ;k fc;k.kkph Qwy/kkj.k {kerk 93 rs 95 VDds vlwu [krkauk feG.kkjk çfrlkn gk vfr'k; lek/kkudkjd vkgspkaxys mRiknu vkf.k fVdkÅ 'ksrhP;k ek/;ekrwu 'ksrdj~;kauk uouohu ra=Kkukph vksG[k d:u ns.ks gs daiuhps egRokps /;s; vkgs- R;kauh lkafxrys dh] T;kçek.ks ,dk NksVîk'kk jksiVîkps eksBîk o`{kkr #ikarj gksrs] rlsp] vkEgh çR;sd fc;k.kkP;k xq.koÙksoj y{k dsaæhr dsys vkgs- gh daiuh dkilklkscr ladfjr cktjh] edk] xgw ;kaph fc;k.kh cuors- rlsp] HkkT;kae/;s VkseWVks] Vjcwt] HksaMh] ewGk] dkank] xokj] dksfFkachj] dksch] ¶y‚oj] okaxh] nw/kh] dkjys vknhaps mRiknu djrs-

21


dEiuh ckrE;k

www.krishijagran.com

i'kqikyu dj.kkj~;kaP;k lsosl rRij >k;Ml

'ks

rhlkscrp 'ksrdjh i'kqikyugh djrks- ijarq] dsoG i'kqapk O;olk; d:u Hkkxr ukgh] rj R;kaph ;ksX; rh fuxk jk[k.ksgh vko';d vlrs- çk.;kaps vkjksX; mÙke vlY;kl nqX/kksRiknugh uhV gksÅ 'kdsyi'kqauk [kqjkaps o rksaMkps vktkj gksrkr- v'kk çdkjP;k tho?ks.;k vktkjkaiklwu çk.;kaps laj{k.k dj.ks vR;ar vko';d vkgs- ;ksX; R;k vkS"k/kkapkp ç;ksx çk.;kaoj djkok ykxrks- vU;Fkk vkiys vKku çk.;kaP;k thokoj csrw 'kdrsçk.;kaP;k vkjksX;klaca/khph vkS"k/ks cuo.kk&;k >k;Ml ,fuey gsYFkdsvj ;k daiuhus cktkjkr pkaxys uko dekoys vkgs- gh daiuh >k;Ml dWfMyk daiuhps midaiuh vkgs- daiuhps çfrfu/kh M‚- ;ksxsaæ tSu ;kauh —"kh tkxj.k'kh cksyrkuk lkafxrys dh] >k;Ml gh çk.;kaph vkS"k/ks cuo.kkjh ,d vxzslj daiuh vkgs'ksrd&;kauk usgehp pkaxY;k ntkZps mRiknu ns.;kr >k;Ml daiuh ifgY;k Øekadkoj vlrs- tk,Dykst]

flMfoups xzks dOgj fidlaj{k.kklkBh mÙke

Y;k xqtjkrfLFkr flMfou —"khQWfcz{ksd=kr;kvxzdaisluhphj vlysLFkkiuk 2011 e/;s >kyh- gh daiuh eq[;r% Ø‚i dOgj] ÝqV dOgj vkf.k xkMZu

,Dls Q s a M ks y ] Mjeht] ¶yq i ks j ] dW I lks y k xks Y M] lk;Dyksehu] ohVkfeDl xksYM] çhfe;e ;kalkj[kh 'ksrdj~;kaP;k mi;ksxkph mRiknus gh daiuh cuorsçk.;kae/khy vktkjkalkBh vkS"k/ks cuo.;klkscrp gh daiuh çk.;kaps nw/k ok<.ks] iks"k.k rÙos feGowu ns.ks ;kaojgh vkS"k/ks cuors- M‚- tSu ;kaP;k Eg.k.;kuqlkj] 'ksrd&;kauk i'kqikyukrhy uouohu ra=Kkukfo"k;h ekfgrh nsÅu R;kaps mRiUu ok<o.;kdMsgh daiuhpk Hkj vl.kkj vkgsdOgjkaps mRiknu djrs- daiuhps O;oLFkkidh; lapkyd lqjs'k iVsy ;kauh lkafxrys dh] flMfou QWfczd çk;OgsV fyfeVsM gh daiuh —"kh {ks=kr vR;ar osxkus iq<s ljdr vkgs- uqdR;kp xqtjkre/;s ikj iMysY;k —"kh çn'kZukr ;k daiuhus vkiys uohu xzks dOgj ¼vkPNknu½ gs mRiknu lknj dsysiVsy ;kauh lkafxrY;kuqlkj ;k vkPNknukpk okij dsY;kus varxZr rkieku 5 va'kkai;aZr deh&tkLr djrk ;sr vlwu tSfod fidkalkBh ;ksX; rls okrkoj.k jk[k.ks ;keqGs 'kD; gksrs- ;kçek.ksp] xzks dOgjeqGs i{kh vkf.k fdVdkalkscrp FkaMh vkf.k mUgkiklwugh fidkaps laj{k.k gksrs- ;kpk okij d:u gfjr x`g r;kj djrk ;srs rlsp] fdVduk'kdkaoj gks.kkjk [kpZgh deh djrk ;srksR;kpçek.ks] fcugaxkeh fids ?ks.ksgh lgt 'kD; gksrs- xzks dOgjpk okij d:u 'ksrdjh dehr deh [kpkZr tkLrhr tkLr mRiknu ?ksÅ 'kdrhy] vlk fo'okl iVsy ;kauh O;ä dsyk-

vYekl 22



dEiuh ckrE;k

www.krishijagran.com

Hkjolk rksp vkjaHk uok

[k

rkaph lokZr eksBh mRiknu vkf.k foi.ku daiuh bafM;u QkeZlZ QVhZyk;>lZ dks&v‚ijsVhOg fyfeVsM ¼bQdks½ us tkxfrd Lrjkoj —"kh jlk;ukr vxzx.; vlysY;k tikuh daiuh feRlqfc'kh d‚iksZjs'kulkscr ,d la;qä miØe bQdks ,elh Ø‚i lk;Ul çk;OgsV fyfeVsMph lq#okr vyhdMsp dsyhgh daiuh Hkkjrkr xq.koÙkkiw.kZ —"kh jlk;u fufeZrh vkf.k deh njkr xq.koÙkkiw.kZ mRiknukaps foi.ku djr 'ksrd&;kaP;k fgrklkBh dke djrs vkgs- daiuhus ;kp la;qä miØekpk Hkkx Eg.kwu dkxq;k vkf.k ;qdkrk ukokph nksu çHkkoh mRiknus cktkjkr vk.kyh vkgsrdaiuhps çknsf'kd foi.ku dk;Zdkjh vf/kdkjh vfuy fc".kksbZ ;kauh lkafxrys dh] dkcsZUMkfte 12 VDD;kalkscr esadkstsc 63 VDds MCY;w- ih- us fufeZr dkxq;k ,d ifj.kkeh lqj{kk o mipkjdkjd cqj'khuk'kd vkgs- rs vkiY;k variZzokgh vkf.k laLi'khZ fØ;k'khyrsus cqj'khuk'kd jksxkaph nqgsjh lqj{kk vkf.k ifj.kkedkjd i)rhus vVdko djrkr- dkxq;k HkqbZeqxkP;k ikukae/;s Mkx vkf.k jksx rlsp Hkkrfidkr lglekjh jksxkps çHkkoh fu;a=.k gksÅ 'kdrs- ;kpk okij fc;k.kkapk mipkj dj.;klkBh] ekrh uhV dj.ks] dan mipkj rlsp ikukaoj

Qokj.kh d:u djrk ;srks- dkxq;k cqj'khP;k vadqj.k ufydk fodkl] ,çslksfj;k ok<.ks o ek;lhfy;k o`)h vkf.k cqj'kh ,UtkbZe dk;Zç.kkyhyk vojks/k djrs- gs fofo/k fidkae/;s cqj'khtU; jksxkapk ,dk O;kid jsatoj ifj.kkedkjd fu;a=.k djrs- gs100] 200 vkf.k 500xzkeP;k iWfdaxe/;s miyC/k vkgsrj bQdksps fQYM eWustj M‚- /kjechj ;kno ;kauh lkafxrys dh] C;qijksQs>hu 25 VDds ,l- lh- ;qä ;qdkrk laLi'khZ] mnjh; fØ;k'khyrk vlysyk] dhVd o`)h fu;a=d vkf.k cgqmi;ksxh dhVduk'kd vkgs- rs dk;Vhu la'ys"k.kkyk vVdko djrs- ;qdkrkP;k okijkus dhVd ckY;koLFksr vlrkuk R;kaP;k ok<hl eTtko djrks- gs lkekU;i.ks dhVduk'kd o cqj'khuk'kdklkscr pkaxyh vuqdqyrk n'kZorks- rs 250 feyh] 500 feyh vkf.k 1 fyVjP;k iWfdaxe/;s miyC/k vkgs- ;kP;k okijkus 3&5fnolkae/;s ckY;koLFksrhy dhVd e:u tkrkrdkj.k rs Qokj.kh dsysY;k Hkkxkr vkgkj feGow 'kdr ukghr- dhVd o dod fufeZrhyk vkGk ?kky.;klkBh gk tkyhe bykt vkgs- T;keqGs R;kaP;k Hkfo";krhy fufeZrhyk vVdko gksrks- ;qdkrkpk okij dkiwl] fejph] vkacs] æk{ka vkf.k Hkkr fidkr dsyk tkrks-

lkeku 'ksrhps] vkrk 'kks/k.ks gksbZy lksis

fc;k.ks

mPp&ra=kph 'ksrh

jksi lkfgR;

—"kh lk/kus

[kra

ihd lqj{kk

flapu

brj

vf/kd ekfgrhdfjrk Og‚V~l vi djk

24



dEiuh ckrE;k

www.krishijagran.com

'ksrd-;kaauk f'k{k.k ns.ks--cWfjDlps vkokgu

uS

lfxZ d o —f=e dhVduk'kds cuo.ks o R;karhy uouohu ra=Kkukpk 'kks/k ?ksÅu rs vkRelkr dj.ks gh l/;kP;k —"kh {ks=kph xjt vkgsfidlaj{k.k o fdVdkapk çknqHkkZo jks[k.;klkBhph vU; dks.krhgh lk/kus o R;kaps Kku miyC/k ulY;kus iwohZ 'ksrdjh fdVduk'kdkaph va/kk/kqan Qokj.kh djhr vlrijarq] vkrk fdVduk'kdkaP;k vfr okijkeqGs fidkaps gks.kkjs uqdlku] ekrhpk dl deh gks.ks ;k leL;k y{kkr ?ksÅu Qokj.khrhy vR;k/kqfud ra=Kku 'ksrdj~;kauh fLodkjys vkgs- rjhgh v|ki cjspls 'ksrdjh vk/kqfud ra=Kkukiklwu dkslks ykac vkgsr] R;keqGs 'ksrh lksMwu R;kauh vU; O;olk;kadMs vkiyk ekspkZ oGoyk vkgs- ;kp dkj.kkLro 'ksrdj~;kauk —f=e o uSlfxZd fdVduk'kd Qokj.khP;k ra=Kkukps Kku ns.ks vR;ko';d >kys vkgs;keqGs 'ksrdjh R;kaps thoueku mapkowu vkiys mRiUu ok<ow 'kdrhy[ks M s x kokrhy 'ks r d-;ka i ;a Z r uohu ra = Kku iksgkspo.ks gh ,d eksBh leL;k o vkokgu vkgs- 'ksrdjh vkiY;k 'ksrkr dks.kR;kgh vk/kqfud ra=kyk yodj vkiysls djhr ukghr- 'ksrdj~;kauk fdVduk'kd Qokj.khckcrP;k uouohu ra=kph vksG[k d:u ns.ks o R;kpk mi;ksx dlk djkok ;kfo"k;h f'k{k.k ns.ks gs vR;ar dBh.k dke vkgsQsjkseWu VªWilkj[;k uohu mRiknukP;k ;'kkcíygh 'ksrdjh laHkzfer vkgsr- v'kk mRiknukapk okij dj.;kiwohZ R;kauk R;kP;k xq.koÙksojp 'kadk vlrs- R;kr Hkj Eg.kts] T;k daiU;kapk QsjkseWu VªWi'kh dkghgh laca/k ukgh] v'kk daiU;k cktkjkr mr:u ;k mRiknukaps uko [kjkc djhr vkgs- ;keqGs 'ksrd-;kae/;s Qlo.kwdhph Hkkouk fuekZ.k gksrs-

26

'ksrd-;kaps vkjksX; o fidkaph rlsp] vU; mRiknukaph xq.koÙkk dk;e jk[k.;klkBh loZ 'ksrdj~;kauh vk/kqfud ra=Kku vkiysls djk;yk gosyksds'k ekdu] lhbZvks] cWfjDl vxzkslk;Ulsl

;k ifjfLFkrhr 'ksrdj~;kpk fo'okl ftad.ks dBh.k >kys vkgs- 'ksrdj~;kauk dhVduk'kdkaP;k okijkps fofo/k i;kZ; miyC/k d:u ns.kkjh o R;klanHkkZr R;kauk f'k{k.k ns.kkjh cWfjDl vxzkslk;Ul gh ,deso daiuh vkgsdks.krsgh mRiknu ikfgY;kuarjp 'ksrdjh R;kpk okij djrkr- gh daiuh [ksMsxkokr tkÅu 'ksrd-;kauk QsjkseWu VªWicíy lkaxwu R;kP;k Qk;|kafo"k;hgh ekfgrh nsrs- 2011 e/;s daiuhus 80 gtkj 500 'ksrdj~;kauk vkiY;k bdksÝsaMyh mRiknukaph ekfgrh ns.;klkBh ,d çn'kZu Hkjoys gksrscWfjDl daiuhrQsZ nj efgU;kyk gtkjksaP;k la[;sus çn'kZus vk;ksftr dsyh tkrkr- ;k osGh 'ksrdj~;kauk fdVduk'kdkaP;k okijkr ykx.kkjs HkkaMoy o R;krwu feG.kkjk Qk;nk ;kphgh ekfgrh fnyh tkrs- okjaokj 'ksrdj~;ka'kh laokn lk/kwu R;kaps fopkj tk.kwu ?ks.;kps dkegh daiuhrQsZ dsys tkrs- 'ksrdj~;kauk letko.ks FkksMs dBh.k vlys rjhgh] dhVduk'kdkaP;k okijkps ;ksX; rs

cWfjDllkj[;k daiU;k 'ksrd-;kaP;k enrhlkBh uouohu mRiknus cuors

eh cWfjDlP;k mRiknukaoj [kw"k vkgs vkf.k tSfod 'ksrhyk çksRlkgu ns.;klkBh ;k mRiknukaph vko';drk vkgs-

jkes xkSMk] —"kh vf/kdkjh

foØe vksadkj] ,tUlh dukZVd


‘ksrhe/;s uohu fopkj uSlfxZd mipkj

xzksVsdph ek;Øksfc;y ¼lw{etho½ mRiknukaph Js.kh ck;ks QfVZyk;>j jk;>ksfc;e vW>sVkscWDVj] ,>ksfLçfjfy;e] Q‚LQsV lksY;qcyk;f>ax cWDVsfj;k] ,.Mksek;dksjkbZtk ¼ose½] iksVWf'k;e eksC;qyk;f>ax cWDVsfj;k] f>ad lksY;qcyk;f>ax cWDVsfj;k] vWlhVkscWDVj] dsfj;j vk/kkfjr dksulksjVh;k] rjy vk/kkfjr dksulksjVh;k

ck;ks isLVhlkbZM~l ¼tSfod dhVduk'kds½ Vªk;dksMekZ fojMh] Vªk;dksMekZ gkjftfu;e] ihlqMkseksul ¶ywjksufll] fcOgsfj;k cslh;kuk] cslhyl] lcLVhfyl isflyksek;fll fyykflul] oVhZflfy;e ysdkuh] oVhZflfy;e Dysek;MksLiksfj;e] cslhyl Fkqfjtsuslhl] ,uihOgh bR;kfn-

ouLirhfo"k;d dhVduk'kd vW>kMhjsDVhu

IykUV xzksFk çkseksVj th&,&3] Vªk;d‚uVsu‚y] IykUV xzksFk jsX;qysVj] oehZ dYpj] rlsp feDLpj lw{e vUuæO;s bR;knh-

mRiknukaps Qk;ns jlk;ufojfgr foLrkfjr la'kks/ku vkf.k ukfoU;iw.kZ miØekuarj lw{etho ?kVdfufeZrh] ekrhps vkjksX; vkf.k mRikndrsr lq/kkj.kk] i;kZoj.k;h; larqyu vkf.k fLFkjrk jk[k.;kl enr-

Happy Diwali

Happy Diwali

xzksVsd gh ,d i;kZoj.k Lusgh daiuh vlwu uSlfxZd [krs vkf.k dhVduk'kd fufeZrhr vLly la'kks/ku vkf.k fodklkyk çk/kkU; nsrks- R;kpçek.ks vUukpk ntkZ vkf.k vk;q";eku mÙke Ogkos ;k –"Vhus ekrhpk dl lq/kkjrks-

xzksVsd vWxzh lk;Ul vW.M fjlpZ çk;OgsV fyfeVsM

d‚iksZjsV dk;kZy; - 401, Cy‚d ,] 4 Fkk etyk] ihvkjds eWiy] ,- ch- jksM] jkÅ - ४५३३३१

banwj] ,e- ih-] Hkkjr

info@growtechagriscience.com

Call : 0731-2856994 09074961994 www.growtechagriscience.com


dEiuh ckrE;k

www.krishijagran.com

f'k{k.k 'ksrdj~;kauk fnY;kl R;kapk gks.kkjk viO;; VkG.ks lgt'kD; gksbZy-

cWfjDlP;k mRiknukaps pkaxys ifj.kke fnlwu ;sr vkgs r o eh brj 'ksrdj~;kaukgh gh Riknus okij.;kpk lYyk nsbZu-

'ksrd-;kaauk ekfgrh nsÅu v‚xZzWfud 'ksrhyk çksRlkgu ns.ks gh ljdkjph tckcnkjh vkgs- mRiknukaP;k fdaerhoj lwV nsÅu R;kaP;k xq.koÙksfo"k;h tkx#drk ckGx.ks xjtsps vkgs- ;k mRiknukafo"k;h foØsR;kauhgh 'ksrdj~;kauk ekfgrh ns.ks xjtsps vkgs- daiuhus mPp xq.koÙksph mRiknus cuok;yk gohr] ts.ksd:u 'ksrdjh ,desdkauk gh mRiknus okij.;klkBh çksRlkgu nsrhy-

vk

rk ihd [kjs n h ds Y ;kua r j 'ks r d-;ka u k /kukns'kk,soth bysDVª‚fud i)rhus R;kpk Hkj.kk

– xaxk/kj Lokeh] 'ksrdjh] dukZVd

dj.;kr ;s.kkj vkgs- Hkkjrh; [kk| fuxerQsZ vkrk vk/kkj dkMZ vlysY;k 'ksrdj~;kauk fid[kjsnhuarj 24 rklkaP;k vkr bysDVª‚fud i)rhus Hkj.kk dj.;kr ;s.kkj vkgsgkrh vkys Y ;k ekfgrhuq l kj] ea = ky;krQs Z ,Qlhvk;yk vkns'k ns.;kr vkys vkgsr] dh ?kjxqrh cktkjis B s r MkGha p h [kjs n h d:u 'ks r d-;ka u k bysDVª‚fud i/nrhus 24 rklkaP;k vkr R;kph fdaer ns.;kr ;koh- ;kpcjkscj 'ksrd-;kadMwu MkGh fodr ?ks.;klkBh ljdkjrQsZ 200 dsaæs m?kM.;kr ;s.kkj vkgsr,Qlhvk;us FksV 'ksrkr tkÅu 'ksrd-;kadMwu MkG [kjsnh djkoh] v'kkgh lwpuk ns.;kr vkY;k vkgsr-

Ñ"kh tkxj.k

"kZd vkd HksV

Ñf"k tkxj.k ^fdlku dkMZ*us feGok ,d yk[kkpk nq?kZVuk foek vkf.k eksBîk loyrhleosr brj c{khl Very Very Important Farmer Card

NwV

yodjp ;sr vkgs

fuoMk vkiys dkMZ

NAME ADD ID ISSUE

: : : :

Important Kisan Card Important Farmer Card Very Important Kisan Card Very Important Farmer Card Very Very Important Kisan Card Very Very Important Farmer Card

(IKC) (IFC) (VIKC) (VIFC) (VVIKC) (VVIFC)

yk[kkpk vi?kkr foek Ñ"kh mRiknukaoj lwV Ñ"kh midj.kkaoj lwV Ñ"kh foHkkxkrhy çxrh'khy 'ksrd&;kaph ukoa vkf.k Nk;kfp= 12 Languages (11 Indian & 1 Global), 21 States, 2 Portals - 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-265111845, 26517923, 45503170

28

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com


9987622119


dEiuh ckrE;k

;w,l 51 lokaZr Js"B

;w

,l 51 loka Z o j Hkkjh iMrs vkgs - vkEgh cksyrks vkgksr] gSnjkcknP;k lhModZ~l baVjuW'kuy daiuhcíy- ;k daiuhus gfj;k.kklg mÙkj Hkkjrkrhy fofo/k jkT;kar dkilkps ;w,l 51 ch- th- 2 gs ladfjr fc;k.ks r;kj dsys vlwu ;k fidkph cksaMs eksBh o

gksaMkpk uohu fVyj cktkjkr

tk

ikuh gksaMk eksVjph Hkkjrkrhy lg;ksxh daiuh gksaMk lh,y i‚oj çksMdV~l fyfeVsMus Þesd bu bafM;kß vfHk;kukraxZr Hkkjrh; 'ksrd&;kaP;k xjtsuqlkj uohu gksaMk fVyj e‚Msy ,Q 300 lknj dsyk- gk ,d i‚oj ohMj vlwu HkkT;k] Ål] dkiwl] dsGs] Qwy&QG] ckx bR;knÈP;k e'kkxr dkekr mi;qä vkgsfidkaP;k fofoèk r.kuk'kd o`Ùkh cGkorkr] T;keqGs mRiknukr ?kV gksrs- gksaMk jksVjh fVyj r.kuk'kdkuk eqGkldV miVwu dk<rks- T;keqGs fidkauk tfeuhrwu Hkjiwj iks"kd rRo feGrkr- rlsp r.kuk'kd ekrhr felGwu R;kiklwu [kr cuork ;srs- T;kpk Qk;nk fidkauk feGrks- lè;k etqjkaph derjrk vkf.k egkx

30

www.krishijagran.com Viksjh vkgsr- ;k fidkpk dkyko/kh 160 rs 165 fnol brdk vlwu ;kph [kqM.kh vR;ar lksI;k i)rhus djrk ;srs gs ;kps oSf'k"Vî vkgs- ;kps >kM 170 rs 175 lseh ykac vlwu cksaMkpk vkdkj xksy vlrks- çR;sd cksaMkps otu 5 xzWe vlrs- ;kP;k nsBkph ykach 29 rs 30 feeh vkgsdaiuhps çfrfu/kh vfuy ;kauh lkafxrys dh] lhModZ~l baVjuW'kuy çk- fyfeVsM daiuh dkiwl] cktjh vkf.k eD;kP;k fidkaps ladj.k] mRiknu o foi.ku djrsR;kauh lkafxrys dh] daiuhps la'kks/ku dsaæ gSækckn ;sFks vlwu ns'kHkjkrgh 'ksrhfo"k;d fofo/k ç;ksx dj.;kps dke daiuh djhr vlrs- vfuy ;kauh lkafxrys dh] dkiwl o /kkU;kps ladfjr fc;k.ks daiuh cuors o R;keqGs 'ksrd&;kae/;s daiuhus yksdfç;rk feGoyh vkgsdaiuhpk gk fo'okl vkgs dh] ladfjr fc;k.kkaP;k ek/;ekrwu 'ksrd&;kauk tkLrhr tkLr mRiknu ?ksÅu Qk;nk dekork ;srs- ;keqGs tkxfrd Lrjkoj ladj.kkpk O;olk;gh ok<hl ykxsyetqjheqGs y?kq 'ksrd&;kalkBh gs vR;ar mi;ksxh ;a= vkgs- 'kfä'kkyh 4 LVªksd] 1-5 fdyksoWVph vR;kèkqfud vksoj gsM o‚Yo vlysys th,Dl 80 isVªksyoj pky.kk&;k baftuus ;qä ;k jksVjh fVyjps otu dsoG 37 fdyksxzke vkgs-



dEiuh ckrE;k

www.krishijagran.com

fØLVy Ø‚i çksVsD'kuus ftadyk loZJs"B daiuh iqjLdkj

fo'ofo|ky;kps dqyxq: M‚- x;k çlkn çeq[k ikgq.ks Eg.kwu mifLFkr gksrs- ;k osGh daiuhP;k çfrfu/khauh es G kO;kr mifLFkr vls y Y;k 'ks r d-;ka u k dhVduk'kdkaeqGs fidkaps gks.kkjs uqdlku] jksx o R;kapk çfrca/k ;kckcr l[kksy ekfgrh fnyh- gh ekfgrh feGo.;klkBh fØLVy daiuhP;k LV‚yoj 'ksrdj~;kauh [kwi xnhZ dsyh gksrh- daiuhrQsZ gs vkSfpR; lk/kwu ydh Mª‚ lq)k Bso.;kr vkyk gksrk- esGkO;kyk fØLVy Ø‚i çksVsD'ku daiuhrQsZ ih- ds- ik.Ms; ;kaP;k usr`Rok[kkyh latho [kks[kj] 'khry çlkn] lat; dqekj] lfpu dqekj] vjfoan 'kekZ vkf.k vfHk;ark jks'ku flag ;kauh lyx rhu fnol 'ksrdj~;kaP;kp Hkk"ksr R;kauk çf'k{k.k fnys- ;keqGs 'ksrdjh [kw"k >kys o 'ksoVP;k fno'kh daiuhP;k LV‚yyk loZJs"B daiuh gk iqjLdkj nsÅu xkSjfo.;kr vkys

uq

dR;kp mÙkj çns'kkrhy ljnkj oYyHkHkkbZ iVsy —"kh fo'ofo|ky;kr ikj iMysY;k —"kh esGkO;kr —"kh {ks=krhy ukoktysY;k fØLVy Ø‚i çksVsD'ku daiuhus lgHkkx ?ksryk gksrk- ;k esGkO;kr fØLVy Ø‚i çksVsD'ku daiuhyk loZJs"B lgHkkxh daiuh gk iqjLdkj ns.;kr vkyk- ;k esGkO;kr ,dw.k 250 Li/kZd daiU;kauh lgHkkx ?ksryk gksrk] R;kae/;s fØLVy Ø‚i çksVsD'ku daiuh loZJs"B Bjyh;k esGkO;kyk Hkkjrh; —"kh la'kks/ku ifj"knsP;k çlkj foHkkxkps miegklapkyd M‚- ,- ds- flag vkf.k

,

ç'u 1% xOgkP;k 'ksrhdfjrk dk; vko';d vkgs \ 1- la;r rkieku 2- la;r ikolkGk 3- nksUgh

4- ;kiSdh dks.krhgh ukgh

ç'u 2% txkr vf/kdkf/kd o`ri=laca/kh dkxn dqBwu ;srks \ 1- lqphi.khZ ou 2- i.kZikrh ou 3- lnkcgkj ou

4- itZU; ou

ç'u 3% ykac LVsfiy tkrhpk dkiwl dks.kR;k ns'kkr mxoyk tkrks \ 1- Hkkjr 2- vjc ns'k 3- xzhl 4- phu – sms

15 uoEcj E-mail – prashant@krishijagran.com

.

.

32

. -

. 9891263263 whatsapp

: 3, 2

1 .

, .



Ekqyk[kr

www.krishijagran.com

ekrhP;k lqoklkph vks< usgehp vks< ykors uoktqíhu flíhdh

L

or%ph Lora= vksG[k fuekZ.k d:u] dkghrjh osxGs d:u nqfu;sP;k ;k xnhZe/;s lokaZr osxGs cuk;ps gk /;kl çR;sdkP;k eukr vlrks- ijarq] la?k"kZ ;k 'kCnkpk vFkZp Qkj fofp= vkgs- la?k"kZ djrkuk euq"; ,d rj iq<s ;srks fdaok R;kps eulqcs ikj /kqGhyk feGrkr- ts vFkd ifjJe ?ksrkr] rs usgehp iq<s vlrkr- v'khp ,d O;äh vkgs] T;kus vk;q";kr çR;sd ikoykoj [kwi la?k"kZ dsyk- ijarq] R;kaP;k vrqV ftíhus R;kauk ijkHkokiklwu usgehp nwj BsoysR;kaP;k djhvjckcr vlks ok R;kaP;k O;ähxr vk;q";kckcr-- ;'kkps f'k[kj xkBY;kuarjgh rs vkiY;k ekrh'kh] 'ksrdjh cka/koka'kh tksMysys vkgsr- vkEgh cksyrks vkgksr] fp=iV {ks=krhy çfl) dykdkj uoktqíhu flíhdh ;kaph- vlkekU; vlwugh tfeuhoj jkg.ksp R;kauk dk;e ilar dsys vkgs- ´cnykiwj´] ´HkkbZtku´lkj[;k xktysY;k fp=iV egRokP;k Hkwfedk ctkoysY;k uoktqíhu ;kus vusd o"ksZ la?k"kZ d:u gs LFkku fuekZ.k dsys vkgs- >xexkVkP;k nqfu;sr ;'kLoh gksÅugh R;kus vkiY;k xkoP;k ekrh'kh vlysyh ukG rksMyh ukgh- uqdrsp mÙkj çns'k ljdkjrQsZ uoktqíhu flíhdh ;kyk lektoknh 'ksrdjh o loZfgr foek ;kstuspk czW.M vEcslsMj cuoys vkgs- —"kh tkxj.kP;k çfrfu/khauh uoktqíhu'kh xIik ekjY;k- R;kaP;k eqyk[krhrhy gk fo'ks"k Hkkx---,d ;'kLoh dykdkj vlwugh vkiY;k xkoP;k ekrh'kh rqEgh tksMysys vkgkr- ;kekxP;k Hkkouk dk; vkgsr\ gs [kjs vkgs dh] eh ,d dykdkj vkgs] vkf.k dykdkj Eg.kwup eyk vusd xks"Vh /;kukr BsokO;k ykxrkr- ek÷;k xkoP;k ekrh'kh tksMY;k tk.;kpk fo"k; vlsy rj] eh ek÷;k xkokr tUeyks] bFksp ok<yksR;keqGs xkoP;k ekrhpk lqokl ek÷;k eukrwu tk.;kpk fopkjp eh d: 'kdr ukgh- ek÷;k xkodj~;kauk o 'ksrdjh cka/kokauk HksVwu eyk usgehp vkuan gksrks- vkiY;k ekrh'kh ,d:i gks.ks vkf.k vkiY;k ek.klkauk HksV.ks ;keqGs lek/kku feGrs- ekrhpk lqokl usgehp eyk ek÷;k xkokdMs vks<wu usrks'ksrd-;kauk rqEgh dk; çsj.kk |ky\ ,d dykdkj vl.;klks c rp eh ,d 'ksrdjhns[khy vkgs- vkf.k fnoljk= 'ksrkr esgur d:u pkaxY;k ifj.kkekaph okV ikg.kkjk 'ksrdjh rj Lor%p brjkalkBh çsj.kkLFkku vkgs- eh rj Eg.krks dh vki.kp 34

'ksrdj~;kadMwu çsj.kk ?;k;yk goh- dkj.k] 'ksrd-;kP;k vFkd ifjJekaeqGsp loZlkekU; tursps iksV Hkjr vlrsyksd eyk çsj.kkLFkku Eg.kwu ikgrkr ;kpk eyk vkuan gksrks gs- ijarq] T;kus ;'k feGoys] rh çR;sd O;ähp brjkalkBh çsj.kkLFkku vlrsHkkjrh; 'ksrd-;kaP;k vkfFkZd ifjfLFkrhcíy dk; lkaxky\ lokaZukp ekfgr vkgs dh] Hkkjr iwohZiklwup —"khç/kku ns'k vkgs- Hkkjrkr —"kh {ks= eksBîk çek.kkr vlys] rjhgh Hkkjrh; 'ksrdj~;kaph ifjfLFkrh ek= fcdV vkgs] gs vki.k y{kkr ?ksrys ikfgts- ;kekxs vusd dkj.ks vkgsr- ik.;kph ikrGh deh vl.ks] mÙke ntkZps fid miyC/k ul.ks] tyok;q ifjorZu] flapu O;oLFksrhy vMp.kh] 'ksrd;kauk 'ksrhckcr ;ksX; rh ekfgrh ul.ks v'kk vusd vMp.kh vkgsr- gh loZp fparsph ckc vkgs] dkj.k ;keqGs dsoG 'ksrdj~;kapsp uOgs rj loZlkekU; tursps o m|ksxfo'okpsgh eksBs uqdlku gksr vkgs- ;k leL;kauk rksaM ns.;klkBh vkiys 'ksrdjh cka/ko lTt vlk;yk


Ekqyk[kr gosr- iq<P;k fi<hpk fopkj djk;yk gok- dkj.k ;k iq<ph fi<h ;k leL;k MksD;koj ?ksÅu 'ksrh d'kh d: 'kdsy] gh dkGth okVrs- 'ksrdj~;kaph vkfFkZd ifjfLFkrh lq/kkj.;klkBh ljdkjyk NksVîk 'ksrdj~;kalkBh ,d vk/kkjHkwr lgdk;Z lq: djkos ykx.kkj vkgs[kwi o"kkaZuarj ?kjh vkY;kojgh rqepk cjkplk osG 'ksrkrp tkrks ;kekxps dkj.k dk;\ eh ,dk 'ksrdjh dqVwackr tUeyks vkgs- ygkui.kkiklwu eh 'ksrkrp ok<yks vkgs- 'ksrkr dke dj.ks eyk vkoMrsxsY;k dkgh fnolkar vkEgh 'ksrkr flapukP;k vk/kqfud i)rhapk ç;ksx dsyk] ;k i)rhae/;s fidkP;k ojP;k cktwus flapu dsys tkrs- ;k i/nrhaoj v|ki la'kks/ku lq: vkgs- tj ;k i)rh ;'kLoh BjY;k] rj brj 'ksrd;kai;aZrgh iksgkspork ;srhy- l/;k vkeP;k 'ksrkr eksgjhps ihd ?ksrys tkrs- ek>s ek÷;k 'ksrkoj [kwi çse vlY;kus eh ?kjh vkY;koj usgehp 'ksrkar osG ?kkyowu dkgh uk dkgh uohu 'kks/kr vlrks- gh ek>h ekrh vkgs vkf.k ;k ekrhiklwu eh dlk ykac gksÅ\ tls ,dk vkbZps vkiY;k eqykoj çse vlrs] rlsp 'ksrdj~;kpsgh vkiY;k 'ksrkoj çse vlrs- 'ksrkr dkghgh leL;k mn~Hkoyh rjh R;kpk =kl 'ksrdj~;kyk gksrksuqdrsp rqEgkyk lektoknh ihd o loZfgr foek ;kstuspk czW.M vEcslsMj cuo.;kr vkys vkgsR;klkBh rqEgh dk; r;kjh dsyh vkgkr\ ljdkjrQsZ eyk ;k ;kstuspk czW.M vEcslsMj cuo.;kr vkys vkgs] gk eh ek>k xkSjo letrks- gh foek ;kstuk çR;sd 'ksrdj~;klkBh Qk;ns'khj o xjtsph vkgs- çR;sd 'ksrd-;kyk ;k lsospk ykHk ?ksrk ;kok] ;klkBh çR;sdki;aZr gh ;kstuk d'kh iksgkspork ;sbZy] ;klkBh eh ç;Ru'khy vl.kkj vkgs- 'ksrd-;kauk usgehp fidkae/;s >kysys uqdlku lgu djkos ykxrs- Eg.kwup gh ;kstuk 'ksrd-;kalkBh Qk;ns'khj Bj.kkj vkgsdks.krhgh ljdkjh ;kstuk ;'kLoh gks.;klkBh tkLrhr tkLr 'ksrd-;kauk tkx`r dj.ks xjtsps vkgsbrj dykdkjkaP;k ek/;ekrwu rqEgh 'ksrd-;kalkBh dkgh ç;Ru djrk vkgkr dk\

www.krishijagran.com

eh ;k vk/khgh cksyyks vkgs] dh ns'kkP;k çxrhe/;s 'ksrdj~;kaps eksBs ;ksxnku vkgs- Eg.kwup 'ksrd-;kauk vki.k ftrds çksRlkgu nsÅ] frrds rs deh vkgs'ksrdj~;kauk lgdk;Z dj.;kP;k ckcrhr cksyk;ps >kys rj] eh usgehp R;kaP;klkscr vkgs- ek÷;kdMwu ftrdh enr 'kD; gs] rh çR;sd xks"V djk;yk eh r;kj vkgs'ksrd-;kauk rqEgh dk; lkaxw bfPNrk\ ns'kkrhy 'ksrd-;kauk eh brdsp lkaxw bfPNrks dh] rs usgehp vkikiY;k 'ksrkr vFkd ifjJe djhr vkgsr] R;kps mÙke QG R;kauk uDdh feGsy- 'ksrdj~;kauh vkiyk vkRefo'okl d/khgh xekow u;s- R;kauh 'ksrhe/khy uouohu ra=Kkukph ekfgrh d:u ?;k;yk goh vkf.k R;kpk vkiY;k 'ksrkr mi;ksxgh djkok-

bejku [kku

ofj"B i=dkj] —"kh tkxj.k] uoh fnYyh eksckbZy - 9582957538 bZesy - imran@krishijagran.com

35


dEiuh ckrE;k

www.krishijagran.com

fØLVyus * fl)kar* lknj dj.;klkBh vk;ksftr dsyk esxk fQYM 'kks

'ks

rdh jlk;u {ks=krhy fØLVy Ø‚i çksVsD'ku ;k vk?kkMhph daiuhus vkiY;k dkilkP;k ladfjr ´fl)kark´ps lknjhdj.k dj.;klkBh fy[kkok ;k xkokr ,d esxk fQYM 'kks vk;ksftr dsyk- gs xko fHkokuh o >qa>quw ftYákaP;k flesoj vkgs- ;k dk;ZØeknjE;ku fpMkok iapk;r lferhps v/;{k vkf.k jktLFkkups dWfcusV ea=h lqanjyky es?koky ;kapk eqyxk dSykl es?koky ;kauh 'ksrdj~;ka'kh laokn lk/kyk- ;kosGh R;kauh ´fl)kar´P;k çn'kZukps dkSrqd dsys rlsp] 'ksrh {ks=kP;k çxrhlkBh fØLVy daiuhdMwu dsY;k tk.kkj~;k ç;Rukapsgh dkSrqd dsys- ;k dk;ZØekl fy[kkok] lqtnkSyk] geheiwj] nqykfu;k] fiiGh] eksjok] y<w<k] [kkMyk vkf.k [kqVkfu;k ;k xkokaps ljiap mifLFkr gksrsfy[kkok xkokrhy 'ksrdjh fouksn /kkjhoky ;kauh vkiY;k 5 ,djkP;k 'ksrkr ladfjr dkilkps ´fl)kar´ gs fc;k.ks fidoys vkgs] gs fc;k.ks ;kosGh vkd"kZ.kkps LFkku cuys;kosGh vR;ar vkuankr vlsyY;k /kkjhoky ;kauh lkafxrys] ´[kwi o"kkaZuarj ek÷;k 'ksrkr dkilkps brds vçfre fid ?ksrys xsys vkgs- ;kps iw.kZ Js; fØLVy daiuhP;k fl)kar ;k ladfjr fc;k.;kyk tkrs-´ ;klkscrp R;kauh lkafxrys dh] fl)kar ;k fc;k.;ke/;s mR—"V çdkjpk dkiwl cuo.;kph loZ oSf'k"Vîs vkgsrlokaZr egRokph xks"V v'kh dh] dkilkP;k fidkyk lokaZr tkLr uqdlku iksgkspo.kkjh ika<jh dhM ;k fc;k.;kyk deh ykxrs- fl)kar fc;k.;kph fids map o tksekus ok<rkr- rlsp] ;k fidkyk pkaxY;k çrhps dkilkps Qwy ;srs o R;kph cksaMs [kkyP;k cktwus [kwM.ks vf/kd lksis vlrs- gh oSf'k"Vîs dsoG fl)kar ;k fc;k.;krp igk;yk 36

feGrkr- /kkjhoky ;kaps fid ikg.;klkBh eksBv; la[;sus 'ksrdjh mifLFkr gksrsfc;k.ks foHkkxkps egklapkyd iadt flag cksjk ;ka u h ;kos G h mifLFkr vlysY;k toGtoG 3 gtkj 'ksrdj~;ka'kh laokn lk/kyk'ksrdj~;kauk dkilkps ladfjr fl)kar gs fc;k.ks ?ks.;krys Qk;ns letkowu lkafxrysR;ka u h lka f xrY;kçek.ks ] fl)kar gs fc;k.ks mÙkjsdMhy jkT;kalkBh [kwi Qk;ns'khj vkgs- ;k fc;k.;kyk ika<js dhVd o vU; jl 'kks"kwu ?ks.kkjh dhM ykxr ukgh- R;kauh lkafxrys dh] ;kps fids etcwr vlrkr o ;kph eksBîk vkdkjkph cksaMs Jqa[kyk i)rhus yko.;kl lksis tkrs- çlkjek/;eka'kh cksyrkuk R;kauh fØLVy daiuhP;k fc;k.;kiklwu fidkai;aZrP;k loZ ckchaoj y{k dsafær dsys- gh daiuh 'ksrdj~;kalkBh dPpk eky] fc;k.ks] fdVduk'kds] Qokj.kh iai] gkosZLVlZ vkf.k vU; —"kh mRiknus cuors- fc;k.;kaP;k m|ksxkckcr cksyk;ps >kys] rj R;kauh lkafxrY;kçek.ks daiuhpk eq[; Hkj gk dkiwl] dM/kkU;s] edk o cktjh ;k fidkaoj vkgs- ;k dk;ZØekl gfj;k.kkrhy daiuhps O;olk; çeq[k fotsaæ ckfy;ku] Mhvkj,e jes'k fcnkljk] Mhvkj,e Mh- ds- 'kekZ] LFkkfud Vh- vk;- lqjsaæ gs çeq[k ikgq.ks Eg.kwu mifLFkr gksrs-



dEiuh ckrE;k

fMls.Vpk' LVªsl f>jks' çk.;kalkBh cuyk 'fgjks'

t

dkyP;k /kkoiGhP;k ;qxkr vk;q";kr rk.k fuekZ.k gks.ks gh vR;ar lkekU; xks"V vkgs- rk.k fofo/k çdkjps vlrkr- pkaxys dke dj.;kiklwu rk.kp vkiY;kyk ijko`Ùk djrks- vkiY;k dkekoj rk.kkpk [kwi ifj.kke gksrks- T;kçek.ks ek.kwl r.kkok[kkyh vlrkuk pkaxys dke d: 'kdr ukgh] R;kpçek.ks çk.;kae/;sgh rk.kr.kkokP;k leL;k fnlwu ;srkr- çk.;kae/;s r.kkokph vusd dkj.ks vkgsr- tkLr mUgkGk fdaok fgokGk vls gokekukrhy cny] pkjk fdaok [kk| cnyY;keqGs fuekZ.k gks.kkjk r.kko] ylhdj.kkuarjpk rk.k ¼rksaM] [kwj] xyxaMklkj[;k vktkjkalkBhps ylhdj.k½] tkLr nw/k fnY;kus r.kko] y?koh] ykG fdaok 'kksP;ke/kwu jä tk.ks ¼;k jks x kP;kos G h loka Z r tkLr rk.k iMrks - ½] Lrunkgklkj[kk cjkp dkG fVd.kkjk jksx] ckGar >kY;kuarjpk rk.k] NksVîk çk.;kae/;s [kaVysyh ok<] dsl [kk.ks] y?koh fi.ks] ekrh [kk.ks] ;—rkojhy r.kko] deh Hkwd ykx.ks] v'käi.kk] okjaokj vkS"k/ks ns.ks vknh dkj.kkaeqGs çk.;kae/;s r.kkokps çek.k ok<rs- ghp leL;k y{kkr ?ksÅu fMls.V ;k egkjk"Vªkrhy daiuhus ´LVªsl f>jks´ ukokps vkS"k/k cuoys vkgs] ts çk.;kalkBh ´fgjks´ Bj.kkj vkgsdaiuhps O;oLFkkid lqanj flag ;kauh lkafxrys dh] v'oxa/kk] rqGl] eqGsBh] fruksLiksjk] cehZ ;kalkj[;k ouLirhauh LVªsl f>jks gs vkS"k/k cuo.;kr vkys vkgs- ;k vkS"k/kkps dkghgh nq"ifj.kke ukghr- ;k vkS"k/kkeqGs çk.;kae/;s Hkwd] nw/k vkf.k vkjksX; ;k frUgh xks"Vh ok<hl

www.krishijagran.com ykxrkr- brdsp uOgs rj] R;kaph jksxçfrdkjd 'käh ok<.;klgh ;k vkS"k/kkus enr gksrs- R;kauh iq<s vlsgh lkafxrys dh] lq–< çk.;kykgh LVªsl f>jks gs vkS"k/k fnolkarwu nksu osGk 100 feyh- fnY;kus R;kaP;kojhy rk.k gydk gksrks- rlsp] çk.;kaP;k vktkji.kkr bykt Eg.kwu gs vkS"k/k |k;ps vlY;kl 500 feyhph ,d ckVyh vk.k[kh ,dnk |koh rlsp] nwljh ckVyhgh xjt okVY;kl fnolkarwu nksu osGk |koh] ;kus ifj.kke pkaxys feGrkr- ijarq] NksVîk çk.;kae/;s 50 feyh-ph ek=kp ifj.kkedkjd Bjrs - R;ka u h lkafxrY;kçek.ks xsY;k dkgh o"kkaZr LVªsl f>jks vkS"k/kkus çk.;kaph Hkwd] nw/k ok<o.;klkscrp 'ksrdj~;kapk fo'okl vkf.k Qk;nkgh ok<oyk vkgs- ;k O;frfjä feYd fQoj vktkjklkBh feYd osy tsy] ysoVh vktkjklkBh fjvy&,p] LrunkgklkBh Vª h VeLV] ipula L Fkk lq/kkj.;klkBh #eu i‚oj] deh nw/k ;s.kkj~;k çk.;kalkBh rlsp] ylhdj.kkP;k leL;kalkBh feYd osy c‚Yl] Hkwd ok<o.;klkBh #eu i‚oj c‚Yl] çk.;kae/khy oa/;Ro nwj dj.;klkBh xk;feu Mhih] çk.;kaP;k lQkbZlkBh jksi vkÅV vknh ifj.kkedkjd vkS"k/ks daiuhus cuoyh vkgsr-

baMksxYQ Ø‚i lk;Ulsl n` LVkj ,DLiksVZ gkÅl

ok

f.kT; o m|ks x ea = ky;krQs Z uq d rkp baMksxYQ Ø‚i lk;Ulsl daiuhyk LVkj ,DLiksVZ gkÅl LVsV~lpk ntkZ ns.;kr vkyk vkgs- daiuhyk gk eku fons'kh O;kikjkP;k O;oLFkkidh; lapkydkarQsZ ns.;kr vkyk- ;kpcjkscj] okf.kT; o m|ksx ea=ky;krQsZ daiuhyk LVkj ,DLiksVZ gkÅlph ekU;rk ns.;kr vkyh vkgsbaMksxYQ Ø‚i lk;Ulsl ¼t;Jh jlk;u m|ksx fyfeVsM½ gh daiuh —"kh jlk;u] fidiks"k.k] ra=Kku o Q‚E;wys'ku ;k mRiknukaph fufeZrh o fu;kZr djrs- gh mRiknus dsoG Hkkjrkrp uOgs rj] vkf'k;k] vkfÝdk] yWfVu vesfjdk o e/; iwoZ ns'kkae/;sgh fu;kZr dsyh tkrkr- baMksxYQ daiuhph ,dw.k pkj mRiknu {ks=s vlwu R;kaps ,dw.k {ks=QG 90 gtkj pkSjl ehVj brds vkgs38

;krhy ,d ra=Kkufo"k;d Iyk.V vlwu rhu Q‚E;wys'ku Iyk.V~l Hkkjrkr vkgsr- çR;sd mRiknu dsaækr mRiknukP;k xq.koÙksph dkGth ?ksryh tkrs- ;kp dkj.kkLro] xq.koÙkslkBh daiuhyk vk;-,l-vks- 9001 o i;kZoj.k lqj{ksP;k ckcrhr vk;-,l-vks- 14001 ;kus çekf.kr dj.;kr vkys vkgs-


dEiuh ckrE;k

www.krishijagran.com

vis{ksis{kk mÙke vkgs fLdij ikbZi--

'ks

rhe/;s fla p ukP;k fofo/k vk/kqfud ra=Kkuk'kh vktdky 'ksrdj~;kaph eS=h gksrs vkgsfla p uklkBh cks v jos y ikbZikph vko';drk vlrsijarq] 'ksrdjh ;ksX; R;k çfrps ikbZi okijr ulY;kus usgehp R;kaps uqdlku gksrsikbZi d rj QkVrks fdaok [kjkc gksrks- ;keqGs flapukP;k dkekr vMFkGk rj ;srksp] f'kok; ik.;kpk viO;;gh eksBîk çek.kkr gksrks- fLdij gh daiuh eq[;Rosd:u 'ksrhlkBh ykx.kkjs ikbZIl] ihohlh ikbZIl] Iyafcax ikbZi vkf.k cksvjosy ikbZi cuo.kkjh vxzslj daiuh vkgs- rls ikgrk] fLdijps ikbZi mÙke xq.koÙksps vkgsrdaiuhps lapkyd nsos'k caly ;kauh lkafxrys dh] fLdij daiuh vkiY;k mRiknukaps la'kks/ku o xq.koÙkk

;kph iqjsiwj dkGth ?ksÅu exp] rs mRiknu cktkjkr vk.kys tkrs- —"kh {ks=kr mi;ksxkP;k Bj.kkj~;k ikbZIloj l/;k daiuhps y{k dsafær dj.;kr vkys vkgs- dkj.k] 'ksrdjh vktdky uO;k ra=Kkukpk vf/kd okij djrkuk fnlrkr- daiuhP;k çfrfu/khauh lkafxrys dh] fLdij daiuh iw.kZr% 'ksrd&;kalkBh lefiZr dj.;kr vkyh vkgs- ;k daiuhyk 'ksrd& ;kadMwugh Nku çfrlkn feGrks vkgs-

39


Ekqyk[kr

www.krishijagran.com

esgurhus loZ dkgh 'kD; vkgs - ,e- ,y- /kou

ts

Ogk vki.k esgur d:u vkiys /;s; lk/; dj.;kpk ç;Ru djrks] rsOgk vkiY;kleksj vusd vMp.kh mH;k jkgrkr- tj vkiyk fu'p; iDdk vlsy] rj vusd çdkjP;k leL;kauk rksaM nsÅu vki.k vkiys /;s; lk/; djrksp] ;'kkps f'k[kj xkBysY;k lqijfdax Vk;lZ eWU;qQWDpjj çk;OgsV fyfeVsMps O;oLFkkidh; lapkyd ,e- ,l- /kou ;kaps gs er vkgs- lqijfdax Vk;lZ daiuh vkt ;'kkP;k f'k[kjkoj vkgs- ;k daiuhP;k ;'kkekxs ,e- ,l- /kou ;kaph thokikM esgur vkgs- —"kh tkxj.kP;k çfrfu/khauh /kou ;kaP;k'kh xIik ek:u daiuhckcr vf/kd tk.kwu ?ksrys- R;kaP;k'kh dsysY;k ppsZpk gk egRokpk Hkkx -----lqijfdax Vk;lZph LFkkiuk d'kh >kyh\ lqijfdax eWU;qQWDpjj çk;OgsV fyfeVsM daiuhph LFkkiuk 1976 e/;s >kyh- R;kosGh vkEgh Vîwc cuor gksrks- vkiyk O;olk; vf/kdkf/kd ok<o.ks gs çR;sdkps LoIu vlrs- gs LoIu lkdkj dj.;kP;k –"Vhus vkEgh 1982 e/;s 'ksrdh {ks=kr mi;ksxh vl.kkjh midj.ks o Vk;j cuok;yk lq:okr dsyh- vkeP;k y{kkr vkys] dh 'ksrdjh egkxMs Vk;lZ fodr ?ksÅ 'kdr ukghr- R;keqGs] vkEgh pkaxY;k çfrps ijarq] deh fdaerhps —"kh Vk;lZ miyC/k d:u ns.;kps /;s; Bsoys- rsOgkiklwu vktrkxk;r vkEgh ;'kkP;k ik;&;k p<rks vkgksrvkt xzkgdkaP;k eukr vkEgh vkeph Lora= vksG[k cuoyh vkgs] gs vkeP;k esgurhpsp QG vkgs- Eg.kwup esgurhps loZ dkgh 'kD; vkgs] gs ek>s eku.ks vkgslq#okrhP;k fnolkar d'kk çdkjP;k leL;kauk rksaM |kos ykxys \ lq#okrhP;k fnolkackcr cksyk;ps >kys rj] R;k dkGkr vkEgkyk vuar vMp.kh vkY;k- vkEgkyk ;k dkekph dkghgh ekfgrh uOgrh- dqBysgh dke lq: dj.;kiwohZ R;kph l[kksy ekfgrh d:u ?ks.ks gs lokZr dBh.k dke vlrs- ;kr vkEgkyk [kwi vMp.kh vkY;kvkEgkyk brjgh ç'ukauk rksaM |kos ykxys- rlsgh dke NksVs vlks ok eksBs] leL;kauk rksaM rj |kosp ykxrsdaiuh lq: >kY;kuarj 'ksrdj~;kauk vkeP;k mRiknukapk Lohdkj dsyk- vkEgh vkeP;k xzkgdkaP;k vis{kk iw.kZ d: 'kdyks - 40 o"kka Z u a r j vkeP;k mÙke ntkZ P ;k mRiknukaeqGsp daiuhus xzkgdkapk fo'okl lkFkZ d: 'kdyks vkgksr—"kh {ks=kr vkiys çeq[k Vk;lZ dks.krs vkgsr \ Vk;lZP;k ckcrhr cksyk;ps >kys rj] eq[;r% VªWDVj Vk;lZ] 'ksrdh dkekalkBh mi;qä vlysys vU; çdkjps Vk;lZ] u‚u VªWD'ku Vk;lZ vkf.k Vªk;yj Vk;lZ gs —"kh {ks=kr vf/kdr% okijys tk.kkjs Vk;lZ vkgsr-

40

Hkkjrkr daiuhpk foLrkj dlk vkgs \ Hkkjrkr toGtoG loZp jkT;kar vkEgh dk;Zjr vkgksr- ;kpcjkscj fu;kZr {ks=krgh vkeph daiuh vxzslj vkgs- vktoj ,dw.k mRiknukiSdh 80 VDds mRiknu vkEgh fu;kZr djrks- ijarq] vkeps eq[; y{k LFkkfud cktkjkoj vkgs- vkepk eky FksV 'ksrd&;kai;aZr iksgkspo.;kpk vkepk ç;Ru vkgs- ts.ksd:u] nykykauk feG.kkjk Qk;nk FksV 'ksrd&;kaP;kp f[k'kkr iMsy'ksrd&;kaps mRiUu nqIiV dj.;kr lqijfdax Vk;lZ daiuhph Hkwfedk dk; vkgs \ 'ksrd&;kaps mRiUu nqIiV dj.;kP;k ckcrhr cksyk;ps >kys rj] 'ksrd&;kauk deh fdaerhps Vk;lZ nsÅu R;kauk R;karwu tkLrhr tkLr mRiUu feGowu ns.;kdMs vkepk Hkj vkgs- deh fdaerhr 'ksrd&;kauk mR—"V ntkZph mRiknus feGkyh rj] R;kaps HkkaMoy deh gksbZy o 'ksrd&;kaps mRiUu ok<sy'ksrd&;kauk rqEgh dk; lkaxw bfPNrk \ dks.krsgh ihd ?ks.;kvk/kh 'ksrd&;kauh R;kph ;ksX; R;k çdkjs iMrkG.kh djk;yk goh] brdsp 'ksrd&;kauh y{kkr Bsokos- pkaxys vkf.k Qk;ns'khj mRiknup 'ksrd&;kauh okijkos- esgurhus loZ dkgh lk/; djrk ;srs ;koj ek>k fo'okl vkgs- R;keqGs] esgur dj.;kiklwu dq.khgh d/khgh iG dk<w u;s- 'ksrd&;kauk vftckr fujk'k gksÅ u;s] dkj.k esgurhps QG R;kauk uDdhp feGsybejku [kku ofj"B i=dkj] Ñ"kh tkxj.k] uoh fnYyh eksckby % 9582957538 bZesy&imran@krishijagran.com


dEiuh ckrE;k

www.krishijagran.com

'ksrd&;kaP;k fgrklkBh uO;k mRiknukph tknw

L

yWOl vWxzksVsd çk;OgsV fyfeVsM daiuhus osYFk ukokps vkiys uohu mRiknu 'ks r d&;ka P ;k fgrklkBh cktkjkr vk.kys vkgs- osYFk gs mRiknu lsçksisylkj[;k uSlÆxd lkèkukaP;k lkgk¸;kus cuo.;kr vkys vlwu jf'k;k vkf.k ckfYVd Hkkxkr ;kpk vfèkd okij dsyk tkrks- gs mRiknu loZ çdkjP;k fidkaps mRiknu ok<o.;klkBh Qk;ns'khj Bjrs - dkj.k] ls ç ks i s y ;k uohu ra=KkukP;k lkgk¸;kus ;k mRiknukyk xzksFk çeksVjps #i çkIr d:u nsrkslsçksisy gs ,d tSfod mRiknu vkgs- ;kr fofoèk iks"kd rRos o [kfuts miyCèk vkgsr- lsçksisy jf'k;krhy rykokaeè;s [kksyoj vi?kVukus lMysY;k Hkkxkr r;kj gksrs- lsçksisy çR;sd çdkjP;k ekrh o fidklkBh mi;qä vkgs- gs mRiknu [krs] ekrhph lajpuk] dkoksZfud inkFkZ] áwel gs ?kVd ok<owu fidkauk iks"kd rRos iqjors o R;kaph xq.koÙkk ok<o.;kl enr djrs- feujy QVÊyk;>j Eg.kwu lsçksisypk 'ksrheè;s fu%la'k;i.ks okij djrk ;sÅ 'kdrks- osYFk lsçksisfyd gk áwfed vkEy] iks"kd rRos vkf.k [kfuts ;kpcjkscj v‚jxWfud vfeuks vkEy] isfDVu] dsyksfVu] Q‚fyd vkEy] uk;Vªkstu] QqfYod vkEy] dWfY'k;e] Q‚LQjl] foVkfeu ch 1 ch 2 ch 3 ch 6 lh] Mh] Ã] ihih] eWaxuht] rkacs] csj‚u] e‚fyfCMue vkf.k dksckYV ;k lk&;kps ,dftulh feJ.k vkgsosYFk VsDuks] osYFk g‚VÊ o osYFk xzsuks v'kk rhu çdkjkr osYFk gs mRiknu miyCèk vkgs- l[kksy la'kksèkukuarj gs rhu çdkj cuo.;kr ys vkgsrokrkoj.kkps ifj.kke gs mRiknu jlk;ughu vlY;kus ;kP;k okijkeqGs i;kZoj.kkps dks.krsgh uqdlku gks.kkj ukgh- ;k mRiknukP;k okijkeqGs dhVd o cqj'khlkj[;k èkksD;kaiklwu fidkaps laj{k.k dsys tkrs- r.kuk'kds o brj jlk;ukaeqGs ekrhps >kysys çnq"k.k 'kks"kwu ?ksÅu ekrhyk 'kq) dj.;kps dke gs mRiknu djrs- brj [krkaP;k rqyusr lsçksisy gs [kr ekrhrhy vko';d èkkrwauk deh çek.kkr 'kks"kwu ?ksrsvkÆFkd ;keqGs fidkeè;s toGtoG 15 rs 80 Vôs ok< gksrsvksY;k o lqD;k nq"dkGkrgh fidkaps dehr deh uqdlku gksrs- brj [krkaP;k rqyusr gs [kr ekrhph lqfidrk vfèkd ok<orsrkaf=d gs brj [kfut rRoka'kh tqGowu ?ksrs- jksikalkBh vko';d rso<sp [krkaps çek.k jk[k.;kl ;kpk mi;ksx gksrks- lw{e o y?kw rRos nsrkuk gs jksikauk lqjf{kr Bso.;kps dke djrslsçksisyeqGs ekrhph xq.koÙkk] jlk;ukaph xq.koÙkk o

ekrhP;k çfØ;kapk iksr lqèkkj.;kl enr djrs- ek.kh 'kks"kwu ?ks.;kph ekrhph {kerk ok<owu ekrhP;k ok;qlapkyukrgh lqèkkj.kk djrsvfèkd ekfgrhlkBh laidZ lkèkk LysOl vWxzksVsd çk;OgsV fyfeVsM 208 'kkg gsfjVst] Iy‚V Øekad 9 lsDVj 42 ,] lhoqM~l] us#G ¼MCY;w½] uoh eqacà - 400706 egkjk"Vª nwjèouh : 022 - 41271751 info@slavsagro.com, www.slavsagro.com

41


dEiuh ckrE;k

Hkkjr bUlsDVhlkbZMl fyfeVsMus QMdoyk >saMk

Hkk

jr bUlsDVhlkbZMl fyfeVsM daiuhps uko dhMuk'kd fufeZrhr vxzslj vkgs- gh daiuh jksikaP;k vko';d jlk;ukaph fufeZrh djrs- ;k daiuhph 6 fufeZrh ;qfuV~l vkgsr- T;ke/;s 160 gwu vf/kd czWUM r;kj dj.;kr ;srkr- vyhdMs daiuhus dksydkrk ;sFks ,dk lsfeukjps vk;kstu dsys- T;kr vklke] caxky] vksMh'kk jkT;krhy foØsR;kauh Hkkx ?ksryklsfeukje/;s gtj vlysY;k foØsR;kacíy cksyrkuk lapkyd /kesZ'k xqIrk Eg.kkys dh] vkeph daiuh gh dhMuk'kd cuo.;kr vxzslj vkgs- vkEgh brj daiU;kalkBh mRiknu cuorks- T;kpk Qk;nk brj loZ jkT;kaps 'ksrdjh ?ksrkr- daiuhps lapkyd vkf.k lgO;oLFkkid M‚- lanhi iky ;kauh lkafxrys dh] Fksack&Fksackus ?kMk Hkjr vlrks- 'ksoVh vki.k la?kVhr gksÅu dke dj.;kph vko';drk vlrs- vkeP;k daiuhph mRiknus Hkkjrkrhy loZ {ks=kr miyC/k vlwu 'ksrdjh R;kapk ykHk ?ksr vkgsr-

42

www.krishijagran.com

tSu bfjxs'kups uohu la'kks/ku

ik

.;kfouk thou ukgh] vls EgVys tkrs- [kj;] ik.kh ulY;kl vk;q";kph dYiukp djrk ;sr ukgh- ik.;kP;k vHkkokus tho&tarwiklwu >kMa&jksia ej.kklUu voLFksr tkrkr- ik.;kph ftrdh xjt vkiY;kyk vlrs] frrdhp vko';drk fidkauk vlrstj osGsoj fidkaps flapu dsys ukgh rj rh lqdwu tkrkrR;kuarj fdrhgh ç;Ru dsY;kl gh fida fgjohxkj gksÅ 'kdr ukghr- nq"dkG gk fidkadfjrk 'kki Bjrksnq"dkGk'kh eqdkcyk dj.;klkBh tSu bfjxs'ku daiuh uouohu midj.kkaph fufeZrh djrs vkgs- gh daiuh flapuklkBh loZ mi;qä çdkj Eg.kts l¡M fQYVj] jksVks Dyhu fQYVj] fMLDyhu fQYVj bR;knh midj.ka cuorsdaiuhps ofj"B O;oLFkkid vkf'k"k Eg.kkys dh] vkeph daiuh laiw.kZ Hkkjrkr dke djrs- vkeph mRiknus gh flapuklkBh [kwip mi;ksxh vkgsr- 'ksrd&;kae/;s ;k mRiknukauk cjhp ekx.kh vkgs-


jCch fidkP;k 'ksrkph r;kjh vkf.k ykxoM

www.krishijagran.com

jCch fidkalkBh 'ksr dls r;kj djkos rlsp ykxoM d'kh djkoh\

ns

'kkph ok<rh yksdla[;k vkf.k deh gksr vlysY;k 'ksrtehrwu vf/kd mRiknu çkIr dj.ks gs la'kks/kdkalkBh rlsp 'ksrd&;kalkBh eksBsp vkOgkukRed dk;Z vkgs- —"kh mRiknu ok<o.;kr çxr —"kh ra=Kkukps eksykps LFkku vkgs- —"kh {ks=kr çxr ra=Kkukpk okij d:u mRiknu ok<o.;kcjkscjp [kpZ deh dsY;kl —"kh {ks= gk Qk;ns'khj O;olk; gksÅ 'kdrks- xgw] gjcjk] eksgjh rlsp to gh jCch ekslekrhy eq[; fids vkgsr;k fidkaps çxr ra=Kku Jhxaxkuxj ;sFkhy —"kh la'kks/ku dsaækus f'kQkjl d#u ih-vks-ih- e/;s lgHkkxh d#u ?ksrys vkgs- ;kpk mi;ksx d#u 'ksrdjh ca/kw ;k fidkaiklwu vf/kd mRiknu ?ksÅ 'kdrkr- v‚DVkscjP;k ifgY;k vkBoMîkiklwu jCch ekslekrhy fidkalkBh 'ksr r;kj dsys tkrs o isj.khpk dkG lq: gksrks- ;k vkys[kkrwu oj funsZf'kr fidkaP;k çxr mRiknu ra=Kkukph ekfgrh fnyh tkr vkgs th 'ksrd&;kalkBh mi;qä Bjsygjcjk ykxoMhpk dkG - 20 v‚DVkscj rs 15 uksOgsacj i;aZr ¼flafpr {ks=kr½ lokZr mi;qä dkG 25 uksOgsacj i;aZrckxk;rh gjc&;kph isj.kh uksOgsacjP;k ifgY;k ia/kjoMîkr dj.ks ;ksX; vlrsgjc&;krhy chtçfØ;k 1& cqj'khtU; jksxkiklwu laj{k.k Ogkos Eg.kwu çrh fdykslkBh 10 xzWe Vªk;dksMekZ gtsZfu;e ¼tSfod ikoMj½ fdaok 1&5 xzWe dkcksZMsaf>e ¼ckfoLVhu½ okijkos2& okGoh çHkkohr {ks=kr gjc&;kP;k fc;k.;kyk çr fDoaVy fc;k.kkalkBh 400 feyh Dyksjksik;jhQ‚l ¼20 bZlh-½ okijkoslq/kkfjr ok.k -

1581¼x.kxkSj½ th-,u-th- 663¼ojnku½ th-,u-th- 479 ¼lezkV½ dkcqyh - th-,u-th- 1969 ¼f=os.kh½ th-,u-th- 1499 ¼xkSjh½ th-,u-th- 1292 m'khjkP;k ykxoMhlkBh - th-,u-th- 1488 ¼laxe½ fc;k.kkaps çek.k - çrh ch?kk 15 fdyks ;k çek.kkr gjc&;kph fc;k.ks okijkohr- eksBîk nk.;kph ok.ks 18 fdyks çrh ch?kk ;k çek.kkr ?;kohr[krs - gjc&;kP;k pkaxY;k mRiknuklkBh fc;k.kkaph isj.kh dj.;kiwohZ çrh ch?kk 5 fdxzW- u= vkf.k 10 fdxzW LQqjn okijk- ckxk;rh {ks=klkBh oj funsZf'kr [krkaph fuEeh ek=k isj.khiwohZ ?kkyk- ;klkBh çrh ch?kk 11 fdxzW ;qfj;k o 62-5 fdxzW flaxy lqij Q‚LQsV ?kkykto

ykxoMhpk dkG - v‚DVkscjP;k e/;kiklwu uksOgsacj i;aZrto chtçfØ;k 1& okGohiklwu laj{k.k feGo.;klkBh çrh 100 fdyks fc;k.kkalkBh xjtsuqlkj ,d rs ikp yhVj ik.;kr Dyksjksik;jhQ‚l ¼20 bZ-lh-½ ps 450 feyhps æko.k cuowu ns'kh ok.k - th-,u-th-1958 ¼e#/kj½ th-,u-th- R;kus çfØ;k djk2& fc;k.kkae/kwu ilj.kk&;k dk.kh jksxkiklwu fidkaps j{k.k dj.;klkBh fc;k.ks isj.;kiwohZ çrh fdykslkBh 2 xzWe ikjk;qä doduk'kd fdaok 2&5 xzWe esUdkstsc ¼75 MCY;w ch½ vFkok 3 xzWe Fkk;jepk okij djkok3& toke/;s dk.kh jksx >kY;kl] çrh fdxzWelkBh 2 xzWe dkjcksDlhu ¼ MCyw ih½ pk okij djk- dkjcksDlhu ¼70 MCyw ih½ P;k okijkuarj vU; dks.kR;kgh doduk'kdkph xjt iMr ukgh-

44


jCch fidkP;k 'ksrkph r;kjh vkf.k ykxoM

fc;k.kkaps çek.k - çrh gsDVjlkBh 100 fdyks fc;k.ks lq/kkfjr ok.k vkj-Mh- 2035 vkj-Mh- 2052 vkj-Mh- 2660, vkj-Mh2592 vkj-Mh- 2552 lkrw to ok.k: Mh MCY;w vkj ;q ch 64 Mh MCY;w vkj ;q ch 52 vkj Mh 2503 [krs - rhu o"ksZ pkaxY;k çdkjs lMysy 8 rs 10 Vu [kr rhu o"kkZrwu ,dnk ykxoMhP;k ,d efguk vk/kh 'ksrkr ?kkykos- tokP;k pkaxY;k mRiknuklkBh çrh gsDVj 80 fdxzW u= fdaok 40 fdxzW Q‚LQsjlpk okij djkokxgw osGsoj ykxoM - 5 uksOgsacj rs 25uksOgsacj i;aZr ¼10 rs 20 uksOgsacj gk lokZr mi;qä dkG½

www.krishijagran.com lq/kkfjr ok.ks - ;ksX; osGh isj.khlkBh : jkt 1482 jkt 3077 jkt 4037 ,p Mh 2967 jkt 4120 ,p Mh 3068 MCY;w ,p 1105 ih ch MCY;w 550 ih ch MCY;w 502 m'khjk ykxoMhlkBh - jkt 3777 jkt 3765 ih ch MCY;w 373 jkt 3077 jkt 4083 [krs - isj.khP;k osGh: çrh ch?kk 24 fdxzW ;qfj;k +22 fdxzW Mh-,-ih- 10 fdxzW ,e-vks-ihflapukP;k osGh: ifgY;k flapukP;k osGh çrh ch?kk 30 fdxzW ;qfj;kdsaækP;k fdlku gsYi ykbZuP;k eksckbZy Øekad 9828840302 oj gh lsok dkekP;k fno'kh fu:'kqYd miyC/k vkgs- fidkaP;k 'ksrhlaca/kh ekfgrhlkBh 'ksrdjh ca/kw ;k Øekadkoj Qksu d: 'kdrkr- fidkaph loZlekos"kd ekfgrh ns[khy ;k Øekadko#u çkIr dsyh tkÅ 'kdrsJh- lqjsaæ dqekj ofj"B la'kks/ku lgdkjh ¼bZ&dikl çdYi½ M‚- ch- ,l- ehuk] çk/;kid ¼'ksrh çlkj½ 'ksrh la'kks/ku dsaæ] Jhxaxkuxj&335001

m'khjkph ykxoM - 25uksOgsacj r 15fMlsacj ¼25uksOgsacj rs 7 fMlsacj gk lokZr mi;qä dkG½ xOgkrhy chtçfØ;k 1& okGoh çHkkohr {ks=kr 400 feyh Dyksjksik;jhQ‚l ¼20 bZ-lh-½ fdaok 200 feyh bfeMkDyksçhM ¼17&8,l-,y½ yk ikp yhVj ik.;kr felGwu 100 fdyks fc;k.kkaoj çfØ;k djkoh- fc;k.kkapk ikrG Fkj jpwu rks jk=Hkj lqd.;klkBh Bsowu |kok- nql&;k fno'kh ldkGh isj.kh djkoh2& çrh fdyks fc;k.kkalkBh 2&5 feyh bfeMkDyksçhM ¼600,Q ,l½ pk okij djkok3& ,tsVkscsDVj vkf.k ih-,l-ch dYpjus ¼LQqjn foj?kG.kkjs thok.kw½ fc;k.kkaoj çfØ;k dsY;kus u= vkf.k LQqjn [krkaph cpr dsyh tkÅ 'kdrsfc;k.kkaps çek.k: osGsoj isj.kh - çrh ch?kk 25 fdxzW fc;k.ks m'khjkph isj.kh - çrh ch?kk 35 fdxzW fc;k.ks

45


vkfFkZd–"Vîk gkfudkjd eklk

www.krishijagran.com

fons’kh chxzsM eklk eRL; mRikndkyk vkfFkZdfjR;k gkfudkjd iztkrh

ch

x gsM dkiZ T;kyk chxzsM eklk ;k ukokus lacks/kyk tkrks gk mRrj fpu e/khy LFkkfud eklk vkgs- gk eklk toGikl 80 ns”kke/khy fofo/k tyk”k;ke/;s eRL;“ksrh] eRL;fodkl] Iyoaxkps fu;a=.k rlsp la”kks/kukdjhrk lksM.;kr vkyk vkgs- chxzsM eklk 29 ns”kk e/;s foLFkkihr >kyk vkgs- Eg.ktsp rsFkhy ik.kh o gokeku ;k ?kVdka”kh ,d:Ik gksowu R;kph pkaxyh ok< gksr vkgs- ;kps laHkkO; tSfod dkj.ks [kkyhyiSdh ln;fLFkrhr vlq “kdrkr1- gk eklk foLr`r rkiekukpk Qjd vxnh lgt lgu d: “kdrks2- unh] ryko] /kj.ks ;k lkj[;k fofo/k tyk”k;krhy ik.;ke/;s gk eklk vxnh lgt tqGowu ?ksrks3- ;k ek”kkps izeq[k [kk| izk.kh Iyoax vlwu gk eklk ik.;kP;k ojP;k Fkjkr jkgrks4- gokekukrhy rhoz cny rks lgu d: “kdrks vkf.k osxosxG;k vf/koklke/;sgh rks iztuu{ke gksow “kdrks R;kpcjkscj ;ksX; vf/kokl feGkY;kl lgt iztuu d: “kdrks5- ;k ek”kkPks izfr fdyks vaMh mRiknu [kqi tkLr vlwu rks lk/kj.kr% 20 o'kkZi;Zar txrks6- LFkkfud ek”kkais{kk ;kph ok< tyn gksrs;k loZ ckacheqGsp gk eklk T;k fBdk.kh lksMyk tkrks R;k fBdk.kP;k LFkkfud ek”kkauk izeq[k izfrLi/khZ Bjr vkgs- gk eklk Hkkjrke/;s vukoèkkukU¨ lksM.;kr vkyk vkgs- ;k ek”kkyk Hkkjrh; ik.;ke/;s dks.krkgh uSlfxZd Hk{kd rlsp izfrLi/khZ ulY;keqGs R;kph ok< rykoke/;s >ikV;kus gksr vkgs- rlsp LFkkfud tSofofo/krsyk vl.kkjs /kksds y{kkr ?ksowu dsanz ”kklukus g;k ek”;kaP;k laxksiu o iztuukoj ca/ku ?kkrys vkgs- gs y{kkr ?ksowu loZlkekU; tursl] ePNhekj cka/ko o eRL; laxksiu dj.kkÚ;k “ksrdÚ;kauk chxzsMps nq'ifj.kke dk; vkgsr gs ;k ys[kk}kjs voxr dj.;kpk iz;Ru djr vkgksrdVyk o jksgq ;klkj[;k lao/kZu;ksX; iztkrhlkscr Li/kkZ %& l/;k Hkkjrkrhy eRL;lao/kZu mRiknuke/;s dVyk o jksgq ;k nksu iztkrhapk izeq[k okVk vkgs-lk/kkj.kr% dVyk o jksgq ;k ek”kkaP;k cksVqdyhaps lap;u 46

tyk”k;ke/;s eRL; mRiknukdjhrk dsys tkrs- jksgq o dVyk ;kaps cksVqdyh izkeq[;kus izk.kh Iyoax [kkrkr gs lokZauk voxr vkgs- R;kpizek.ks chxzsMph cksVqdyhlq/nk izk.kh Iyoax [kkrkr o gk ,d uacjpk [kknkM eklk vkgstsOgk vki.k dVyk] jksgq o chxzsMph cksVqdyh ,df=ri.ks rykokr lap;u djrks rsOgk ch xzsMP;k [kknkM lo;heqGs eksB;k izek.kkr izkf.k Iyoaxkps Hk{k.k dsys tkrs- T;keqGs dVyk o jksgq ;kaP;k cksVqdyhauk [kk| deh izek.kkr feGrs o R;kaph ok< [kqaVrs-rlsp R;kauk ok<hlkBh usgehis{kk tkLr osG ykxrks“kkL=ksDr vH;klkuqlkj v”ks fun”kZukl vkys vkgs dh] dVyk] jksgq] e`xG] ch xzsM] pansjk o xoR;k ek”kkaps ,df=r lao/kZu dsY;kl lokZr tkLr Okk< chxzsM o pansjkph gksrs- ;keqGsp cgqtkrh; eRL; “ksrh e/;s dVyk] jksgq o e`xG ;kaP;k ,dq.k mRiknukr 24 VDds ?kV gksrsizkS< voLFksrhy dVyk o chxzsM ek”kkaps [kk|] [kk|kph lo; o jkg.;kps fBdk.k leku vkgs- ;keqGs cgqtkrh; eRL;“ksrhe/;s izkeq[;kus dVyk ;k ek”kkps mRiknu 17 VDD;kauh ?kVrs- ;ke/kqu lkax.;kps rkRi;Z gs dh chxzsM eklk gk cksVwdyh voLFksr dVyk o jksgq;kaP;k cksVqdyhph ok< [kaqVorks o eRL; lao/kZuke/;s izkeq[;kus dVyk ;k ek”;kaps mRiknu deh djrks-chxzsM ek”;kyk cktkjkr dVyk o jksgqP;k ekukus deh nj feGrks- Eg.kwu chxz s M ek”kkph gks . kkjh >ikV;kph ok< eRL; mRiknuklkBh fgrdkjd okVyh rjh eRL; mRikndkyk vkfFkZdfjR;k uqdLkkup vkgs Lfkkfud eRL; iztkrh’kh Li/kkZ %& chxzsM eklk gk fpupk LFkkfud eklk vkgs- Eg.kwup fpue/khy LFkkfud ek”;kaP;k iztkrhuk dls laiq'Vkr vk.kys R;kps mRre mnkgj.k iq<hyizek.k vkgs- nf{k.k fpue/khy Mksaxw rykokr 60 is{kk tkLr LFkkfud eRL; iztkrhlkscr eksB;k izek.kkr ik.kouLirh gksR;kik.kouLirhps fu;a=.k dj.;kdjhrk R;ke/;s xoR;k eklk lksM.;kr vkyk- xoR;k ek”kkus ik.kouLirhps eksB;k izek.kkr fu;a=.k dsys-v”kk izdkjs ik.kouLirhph la[;k deh >kY;keqGs R;ke/;s eksB;k izek.kkr Iyoax fufeZrh gksow ykxyh-fg Iyoax fufeZrh fu;af=r dj.;klkBh chxszM o pansjk eklk ;k tyk”k;kr lksM.;kr vkys-ijarq R;kpk ifj.kke vlk >kyk dh ;k tyk”k;ke/khy 60 is{kk tkLr LFkkfud eRL; iztkrh yqIr


vkfFkZd–"Vîk gkfudkjd eklk ikoY;k o R;kpcjkscj ;k tyk”k;krhy eRL; mRiknuke/;s chxszM o pansjk ;kapk 98 VDds is{kk tkLr okVk >kykchxzsM eklk Hkkjrke/;s vukSiPkkjhdfjrhus lao/kZu rykokr lksM.;kdjhrk vk.kyk gksrk- tyk”k;kr chxzsM lgtfjR;k LFkkoj >kY;kuarj R;kpk eksB;k izek.kkr izlkj gksowu vUulk[kGhoj vfgrdkjd ifj.kke gksrksR;kpcjkscj ijaijkaxr vkiY;k vkgkjkrhy LFkkfud ekls yqIr djhr vkgs- rlsp chxzsM ;k ek”kkeqGs vusd ns”kkrhy tyk”k;ke/khy LFkkfud iztkrhP;k ok<hoj vik;dkjd ifj.kke dsys vkgsr- e/;izns”kke/khy tcyiqj e/;s NksV;k tyk”k;ke/;s ;k ek”kkph ok< gksowu rsFkhy dVykPkh la[;k eksB;k izek.kkr ?kVyh vkgs- R;kp cjkscj v”kkizdkjs brj fBdk.kh vusd rykokph voLFkk gksr vkgs- rlsp Hkkjrkrhy ;equk] pacG] xkserh vkf.k oSuxaxk ;k lkj[;k vusd un;ke/;s ;k ek”kkps mRiknu fnolsafnol ok<r vkgs- fofo/k gokekukyk lgti.ks :G.kkjk vlY;keqGs g;k ek”kkps uSlfxZd mRIkknu o ok< ;k un;ke/;s eksB;k izek.kkr gksr vkgs;klkBh unh o tyk”k;ke/khy vk<G.kkÚ;k LFkkfud eRL; iztkrhpk vH;kl d:u R;kaph uksan Bso.ks xjtsps vkgseRL; “ksrdjh o eklsekjh dj.kkÚ;kps xSjlet %& pansjk ;k ek”kkP;k chtklkj[ks chxzsMps cht fnlr vlY;keqGs udGri.ks dkgh yksd ;k ek”kkps lap;u djhr vkgsr- gk eklk tyn ok<r vlY;keqGs R;kps tkLr eRL; mRiknu feG.;kdjhrk dkght.k

www.krishijagran.com tk.kqucqtwu ;k ek”kkps lap;u eksB;k tyk”k;ke/;s djhr vkgsr- ijarw ;kpk dVyk] jksgq ;k izeq[k o vusd LFkkfud ek”kkaP;k ok<hoj foijhr ifj.kke fnlwu ;sr vkgs- egRokph ckc Eg.kts ekls foØh dj.kkjs yksd chxzsMyk pansjk Eg.kwu foØh djhr vkgsr- rlsp ekls [kk.kkÚ;k yksdkaP;k losZ{k.kkuqlkj gk eklk pohyk frrdklk pkaxyk ukgh- ;keqGs R;kyk deh izek.kkr ilarh feGrs gs frrdsp cjkscj vkgs- o lokZr egRokps Eg.kts ;k ek”kkyk LFkkfud ek”kkaP;k ekukus [kqi deh Hkko feGrksdk;n;krhy rjrqn%& i'kqlao/kZu o nqX/k foHkkx] d`'kh ea=ky;] Hkkjr ljdkj ;kauh dk<ysY;k lqpuk Ø31016@1&96FY(3)fn- 19 fMlsacj 1997 uqlkj Hkkjrke/;s chxzsM eklk lao/kZu dj.;kl eukbZ vkgs- rlsp Hkkjrkrhy ;k ek”kkPkk lkBk u'V dj.;kps vkns”kgh ;k lqpuse/;s vkgsHkkjr ljdkjus r;kj dsysys fu;e vpqdi.ks jkcfo.;kph l/;k Qkj vko”;drk vkgs- R;kp cjkscj yksdkae/;s ijns”kh ek”kkis{kk Hkkjrh; LFkkfud ek”;kaps lao/kZu djkos v”kh tutkx`rh dj.ks dkGkph xjt cuyh vkgs- ;keqGs ijns”kh ek”kkphs gks.kkjh vfu;a=hr ok< o mRiknu ;kyk [khG clq “kdrs*,l- ,l- ?kkVxs] ,l-MCYkw- csYkLkjs] ,l-,u-daqthj *eRL; foKku egkfon;ky;]mnxhj eRL; foKku egkfon;ky;] ukxiqj

mRiknd

47


gjc&;kojhy dhM vkf.k

www.krishijagran.com

gjc&;kojhy dhM vkf.k jksxkps ,dkfRed fu;a=.k

Mk

GhaP;k fidkae/;s gjcjk vfr'k; egÙokpk vkgsjCch fidkae/khy gs ,d çeq[k ihd vlwu MkGhaP;k ,dw.k mRiknukrhy lqekjs 27 VDds 'ksrh gh gjc&;kph vlrs vkf.k MkGhaP;k ,dw.k mRiknukrhy 33 VDds fgLlk gk gjc&;kpk vlrks- çxr ra=Kku vkf.k ouLirh laj{k.k i)rhapk ;ksX; okij gksr ulY;kus gjc&;kph jk"Vªh; mRikndrk çrh gsDVj dsoG 623 fdxzW brdhp mjyh vkgs- eq[;Ros d#u ?kkVsvGh] dV oeZ] maV vGh gjc&;kps uqdlku djrkr- fdaMhapk ok<rk çknqHkkZo gsp mRiknukr ?kV gks.;kps dkj.k vkgs;k leL;sP;k fuokj.kklkBh gjcjk fidkar ,dkfRed dhVduk'kdkpk okij d#u vkiY;kyk visf{kr mRiknu ?ksrk ;sÅ 'kdrs- ;kaeqGs jlk;ukapk okij deh gksÅu okrkoj.k çnw"k.k jks[k.;kl enr gksÅ 'kdrs-

eq[; fdMh : ?kkVs vGh ¼gsyhdksOgikZ vehZtsjk½ : ;k fdMhpk iarx e/;e vkdkjkpk vlwu fioGlj&rifdjh vlrksiq<hy ia[kkaoj rifdjh jaxkps fBids vlrkr rj ekxhy ia[kkaP;k dMkaoj HkqjdV jax vlrks- ;k iraxkph eknh

48

ikukaP;k [kkyP;k Hkkxkoj fioGlj jaxkaph js"kk vl.kkjh vaMh ?kkyrs- ,d eknh vkiY;k thoudkGkr 5 rs 1000 vaMh nsrs- gh vaMh 3 rs 10 fnolkar QqVrkr vkf.k R;krwu fgjoV jaxkP;k ped.kk&;k vG~;k ckgsj fnlw ykxrkrçkFkfed voLFksr ;k vG~;k gjc&;kph ikus] dG~;k vkf.k Qqys [kkrkr- R;kuarj ;k vG~;k fodflr gks.kk&;k gjc&;kP;k 'ksaxkae/;s f'k#u nk.ks [kkrkr R;keqGs 'ksaxk iksdG gksÅu lqdwu fioG~;k iMrkr;keqGs mRiknukoj eksBk ifj.kke gksrks- [kkrkuk vG~;kapk ekxpk Hkkx 'ksaxkP;k ckgsj vlrks fdaok lq#okrhykp laiw.kZ vGh 'ksaxkae/;s f'kjrsdV oeZ ¼vWxzksVhl ,lhy‚u½ % ;k vG~;k gjc&;kcjkscjp Qqys ;s.kk&;k >qMikaoj rlsp dkiwl vkf.k MkGhaP;k fidkaoj gYyk djrkr- R;k jk=hP;k osGh ckgsj iMrkr- uj vkf.k eknh laHkksx d#u ikukaoj vaMh ?kkyrkr- gokekukuqlkj ;kaps thoupØ ,d rs nksu efgU;kr iw.kZ gksrs- ;kph vGh tfeuhtoG gjc&;kP;k jksiktoG vk<Grs- tfeuhiklwu jksi vkf.k Qka|kai;aZr iksgkspwu R;k [kk.;klkBh ;k vGhyk 30 rs 35 fnol ykxrkrmaV vGh ¼Iyqfl;k v‚jhpsfYl;k½% ;k fdMhph vGh fgjO;k jaxkph vlrs- gh 'kjhjkpk e/kyk Hkkx map d#u pkyrs Eg.kwu fryk maV vGh Eg.krkr- gh ikus dqjrMrs- ;kph eknh vkiY;k thoudkGkr 400-500 vaMh ?kkyrs- vaMîkae/kwu 6-7 fnolkar vG~;k ckgsj iMrkr R;k 30 rs 40 fnolkar lØh; jkgwu iw.kZi.ks fodflr gksrkr- iw.kZ fodkl >kysY;k vG~;k Lor:yk ikukae/;s xqaMkGwu ?ksrkr vkf.k R;krwup ,d&nksu vkBoMîkaP;k uarj lksusjh jaxkpk irax ckgsj iMrksokGoh ¼vksMksaVksVfeZd vkscslsl½% okGoh gh fidkaps uqdlku dj.kk&;k lkekU; fdMhP;k Js.khr eksMrseq[; gkfudkjd fdMhae/;s lkekU;i.ks okGohpk



gjc&;kojhy dhM vkf.k lekos'k gksr ukgh ijarq itZU;dkGkr ;kpk çknqHkkZo tkLr fnlwu ;srks- okGoh eq[;r: dqtysY;k çkf.kt fdaok ouLirhaoj ftoar jkgrs i.k [kk.;kl ;ksX; inkFkkaZph deh vlY;kl ltho jksikaP;k eqGkae/kwu vkiys [kk| ?ks.;kl lq#okr djrs- gh jksikaP;k [kksMkaP;k vk/kkjs cksxnk d#u eqGkai;aZr iksgkspwu R;kauk gkuh iksgkspors ;keqGs jksi dksestk;yk lq#okr gksrs vkf.k 'ksoVh lqdwu tkrs- okGohçHkkfor jksi gkrkauh lgti.ks m[kMrk ;srs- nq"dkG iM.;kP;k ifjfLFkrhr okGohpk çknqHkkZo mH;k fidkar tkLr fnlwu ;srksO;oLFkkiu : xorfØ;s}kjs fu;a=.k : ykxoMhpk dkG : flapu ulysY;k Hkkxkar v‚DVkscjP;k 'ksoVP;k vkBoMîkr vkf.k flapu {ks=kr deh osGkr mxo.kkjh ok.ks –ih Mh th 84-10 gh 25 uksOgsacji;aZr isjyh ikfgtsr- yodj isj.kh dj.;keqGs gjc&;kP;k 'ksaxsph VjQys V.kd gksrkr ;keqGs 'ksaxk iks[kj.kk&;k fdMhaP;k vGh vkr ?kqlw 'kdr ukghr vkf.k gjc&;kps fdMhiklwu laj{k.k gksrs- ,dk x.kusuqlkj çR;sd 0-04 VDds 'ksaxk iks[kj.kk&;k fdMheqGs gks.kk&;k uqdlkuheqGs çrh gsDVj 0-02 fDoaVy mRiknu ?kVrsjksikaph ,dw.k la[;k : gjc&;kr jksikaph la[;k çrh gsDVj tkLr vlY;kl fdMhaps vkØe.k tkLr çek.kkr gksrs- gs fl) >kys vkgs dh] fidkaph 20-5 lseh fdaok 20-10 lseh oj isj.kh dsY;kus fdMhapk çknqHkkZo tkLr çek.kkr gksrks- gjc&;kph isj.kh 30-10 lseh fdaok 45-10 lseh dsyh ikfgts- ;keqGs fdMhapk çknqHkkZo deh gksÅu mRiknukr ok< gksbZyvkarjfids : gjc&;kP;k fidkar tol] eksgjh] xgw] Tokjh] /k.ks ;kaph ykxoM dsY;kus 'ksaxk iks[kj.kk&;k fdMheqGs gks.kkjs uqdlku deh gksrs- gjc&;kph ok.ks chth- 261, ih Mh- 84-16 vkarjfidkalkBh mÙke vkgsrxOgkcjkscj isj.kh dj.;klkBh 2:2 vkf.k eksgjhcjkscj 4:2 ;k çek.kkr gjcjk vkarjihd Eg.kwu ?ksrys tkÅ 'kdrs- ç;ksxkae/kwu gs fl) >kys vkgs dh] gjc&;krhy 'ksaxk iks[kj.kkjh fdMhph eknh gjc&;kis{kk cFkqvkP;k >kMkaoj tkLr vaMh nsrs- R;keqGs gjc&;kyk Qqys ;s.;kiwohZ cFkqvk 'ksrkrwu dk<w u;s- vaMh ns.;kpk dkG lairkp cFkqvkph jksis dk<wu rh u"V dsyh ikfgtsrflapu : tkLr flapu dsY;kl gjc&;kP;k fidkar fdMhpk çknqHkkZo tkLr gksrks dkj.k ;keqGs gjc&;kr vl.kkjs ewyHkwr vkEy deh gksrs R;keqGs tkLr flapu d# u;s[krs tkLr çek.kkr u= vl.kkjh [krs okijY;keqGs fidkaps mRiknu tkLr gksrs- ;keqGs fdMhaeqGs gks.kkjs uqdlku ns[khy tkLr gksrs- iksVk'k ;k {kkjkeqGs loZ fdMhaeqGs gks.kkjs uqdlku deh gksrsfojks/kh tkrh : 'ksaxk iks[kj.kk&;k fdMhalkBh [kkyhy tkrh fojks/kh vkgsr& th-,u-th- 158 o vk;-lh50

www.krishijagran.com lh-oh- 71- ih-Mh-vk;- 2 o ih-Mh-vk; 5 vkf.k vk;-lhlh- 738008 lkj[;k dkgh vU; çdkjkauk 'ksaxk iks[kj.kk&;k fdMhauk çfrjks/k dj.kkjh ok.ks fodflr dj.;klkBh fuoMys xsys vkgs- ;k ok.kkae/;s m[kVkpk çknqHkkZo tkLr gksrks- R;keqGs v'kk {ks=kr ;k ok.kkaph ykxoM d# u;s;a=ka}kjs fu;a=.k : gjcjs iks[kj.kk&;k fdMhph eknh jksikaP;k ojP;k ikukaoj ,d&,d vaMs nsrs- R;keqGs Qqys ;s.;kiwohZP;k voLFksr gjcjk rksM.;kus vaMh vkf.k NksVîk vG~;kauk u"V fdaok deh djrk ;sÅ 'kdrsgjc&;kP;k fidkar ekpZ efgU;kr 'ksaxk iks[kj.kk&;k fdMhapk çknqHkkZo tksj /k# ykxrks- R;keqGs v'kk {ks=kr jksikauk ,d oxZehVjP;k diMîkaP;k fcfVax 'khV e/;s >kM.;kus loZ vG~;k xGwu iMrkr vkf.k R;kauk dhVduk'kdkus ekjrk ;sÅ 'kdrsvkfFkZd ewY;ekiu : dhM fu;a=.kke/;s dhVduk'kdkaps egÙokps LFkku vkgs vkf.k vkfFkZd lehdj.kkaoj dhVduk'kdkaps ;'k fuHkZj vlrs- gs tk.kwu ?ks.;klkBh v/kZ~;k ehVjps 30 lseh lQsn dkiM nksu cka/;kaP;k e/;s iljrkr vkf.k nksUgh cktwaph jksis >kMrkr- iMysY;k vG~;k ekstrkr- gh fØ;k ,dk 'ksrkr 6 rs 7 fBdk.kh d#u iMysY;k vG~;kaph ljkljh dk<yh tkrs- gjc&;kP;k fidkar dkgh fdMhaph ikrGh 'kks/kwu dk<yh vkgs- rh [kkyhyçek.ks vkgs& dhM vkfFkZd uqdlku ikrGh ?kkVs vGh 1- 10 vaMh çrh ehVj& jksikaph vksG 2- 1 vGh çrh 5 jksis& Qqys ;s.;kP;k voLFksr 2- 1 vGh çrh ehVj jksis& 'ksaxk ;s.;kP;k voLFksr 4- 6 rs 7 uj dhM çrh QWjksesu VªWi dMik 5 VDds jksikaps uqdlku& çrh ehVj& jksikaph vksG ekok 11 rs 25 ekok çrh iq"ipØikus iks[kj.kkjh vGh 5 rs 10 çHkkfor ikus çrh jksis y"djh vGh 2 vG~;k çrh jksis lsafæ; fu;a=.k : d¡iksyVhl DyksjhMh gh dhM fulxkZr uksOgsacjiklwu QsC#okjhi;aZr vk<Gwu ;srs- ;kosGh 'ksaxk iks[kj.kkjh vGh lqIrkoLFksr vlrs- ;k njE;ku çHkkfor 'ksaxk iks[kj.kk&;k vG~;k 85 VDD;kai;aZr e:u tkrkrd¡iksyVhlph eknh dhM 'ksaxk iks[kj.kk&;k fdMhP;k ifgY;k vkf.k nql&;k voLFksrhy vG~;kae/;s vaMh nsrsfodklkps iq<ps VIis R;k R;krp iw.kZ djrkr- iw.kZ fodflr voLFksr rh ckgsj ;srs ;keqGs gjc&;kP;k 'ksaxk ejrkr-


gjc&;kojhy dhM vkf.k Hk{kd i{kh : 'ksaxk fu;a=.kkr i{;kapk eksBk okVk vlrks- fo'ks"k d:u ek;uk vkf.k Mªksaxks i{kh- 200 ykdMh Vh vkdkjkrhy 3-5 rs 4 QwV map rqdMs çrh gsDVj ;k çek.kkr 'ksrkr xkMY;kus i{;kaph cl.;kph lks; gksrs- ;keqGs dhM fu;a=.kkyk enr gksrs dkj.k gs i{kh vkiY;k cl.;kP;k LFkkukiklwu vG~;k idMwu iqUgk vkiY;k tkxsoj ;sÅu vG~;k [kkrkr- ;keqGs osG vkf.k mtsZph cpr dj.;klkBh vlk fu"d"kZ dk<yk xsyk vkgs dh] i{;kaps LFkkukarj.k Fkkacowu dhM fu;a=.kkyk çksRlkgu ns.;klkBh 'ksrkaP;k toGikl ik.;kpk lzksr vlyk ikfgtsfo"kk.kwapk mi;ksx : 'ksaxk iks[kj.kk&;k fdMhP;k fu;a=.kklkBh ,u-ih-oh- ¼U;qDyhvj i‚yh gW³z‚lhl ok;jl½ yk 'kks/kwu dk<ys vkgs- ;keqGs çHkkfor vG~;k jksikaoj myVîk yVdrkr vkf.k 'ksoVh e:u tkrkr;k}kjs fu;a=.kklkBh fidkP;k Qqys vl.;kP;k voLFksr 250 ,y- bZ- çrh gsDVj Qokjys tkrs- thok.kwapk mi;ksx : csflyl F;qjhth,Ulhl ukokpk thok.kw ns[khy 'ksaxk iks[kj.kk&;k fdMhP;k vG~;kauk çHkkohi.ks fu;af=r djrks- çHkkfor vG~;k R;kaps [kk.ks can djrkr- R;kaps 'kjhj HkqjdV jaxkps gksrs vkf.k 'kjhj QqVwu vG~;k ekjrkr- ;kph mRiknus cktkjkr fofo/k ukokus miyC/k vkgsr- Qqys vl.;kP;k voLFksr 750 feyh rs 1 yhVj çrh gsDVj ;k çek.kkr Qokj.kh dsyh ikfgtsfo"kk.kwaP;k vU; nksu çtkrh] rhu cqj'khtU; çtkrh] çrhthohP;k nksu vkf.k fuesVksMph ,d çtkrh ns[khy fdMhaP;k fu;a=.kkr Hkkx ?ksrkr-

www.krishijagran.com QWjkseu çiapkpk mi;ksx : vkfFkZd psrko.khP;k x.kusr ;kpk mi;ksx tkLr mi;qä vlrks- 6 rs 7 'ksaxk iks[kj.kkjs uj dhMs çrh QWjkseu çiapkoj feG.kk&;k dhVduk'kdkpk mi;ksx mÙke gksrks- ;kar uj dhMs vMdrkr- R;keqGs dkgh çek.kkr gs dhM fu;a=.kkr ns[khy enr djrs dkj.k ;keqGs fyax ljkljhoj ifj.kke gksrksjklk;fud fu;a=.k : gjc&;kojhy 'ksaxk iks [ kj.kk&;k fdMhP;k fu;a = .kkr jklk;fud dhVduk'kdkapk egÙoiw.kZ okVk vkgs- rRijrsus fnlwu ;s.kk&;k ifj.kkekeqGs 'ksrdjh ;kpk mi;ksx loksZÙke ekurkr- Qqys ;s.;kP;k vk/khP;k voLFksr vkf.k 'ksaxk ykxY;kuarj esykFkh;‚u 5 VDds fdaok D;wu‚yQ‚l 1-5 VDds pw.kkZph 25 fdxzW ek=k çrh gsDVj Qokjyh tkrstsOgk fidkaoj 90 VDds Qqys ;srhy rsOgk xjtsuqlkj ,d Qokj.kh djkohik.;kph miyC/krk vl.kk&;k fBdk.kh Qqys ;s.;kP;k dkGkr D;wu‚yQ‚l 20 VDds fdaok lk;kQsjesFkhu 3 VDds dhVduk'kdkph 1-25 yhVj ek=k çrh gsDVj fdaok eksuksØksVksQ‚lps ,d yhVj fdaok ijesFkzhu 25 bZ-lh- ps 400 feyhps 500 yhVj ik.kh çrh gsDVj ;k çek.kkr Qokjkos-

lqjs'k dqekj tkV dhVd foKku foHkkx jktLFkku —"kh egkfo|ky;] mn;iwj

51






ykbZQ LVkbZy

www.krishijagran.com

'kjhj;"Vhuqlkj fuoMk vkiyh gW.McWx vkiY;k O;äheRokyk lkts'kh gW.McWx fuoMkohtj cWx eksBh vlsy] rj [kka|kyk yVdowu ikgk o Dyp vlsy rj gkrkr èk:u ,dnk Lor%yk vkj'kkr igk- gW.McWxP;k ckcrhr dkgh xks"Vh tk.kwu ?ksÅ ;k lMikrG map ckaèkk T;k cWxps gW.My Çdok csYV eksBk vlsy] v'kk NksVîk gW.McWxph [kjsnh map o lMikrG efgykauh djk;yk goh- map o lMikrG efgykauk #an gW.McWxgh 'kksHkwu fnlrkr- NksVîk cankP;k cWXleqGs rqEgh vk.k[kh map fnlky] R;keqGs v'kk çdkjP;k gW.McWx fuoMw udk-

NksVk ckaèkk ;k ckaè;kP;k O;äÈuh eksBîk vkdkjkP;k cWx ?ks.;kis{kk lkekU; vkdkjkP;k cWx ?;kO;kr- ;k O;frfjä rqEgh eksBîk cankaP;k cWXlgh ?ksÅ 'kdrkIyl lkÃt ckaèkk ;k O;äÈuh eksBîk Çdok c‚Dlh gW.McWx okijkO;kr- v'kk çdkjP;k cWXl tkMsi.kkyk yhy;k >kdwu Vkdrkr- NksVîk cWXl oki: udklkekU; ckaèkk lkekU; ckaè;kP;k efgykauk dks.kR;kgh çdkjP;k cWXl Nkup fnlrkr- dks.kR;kgh jaxkP;k diMîkaoj mBwu fnl.kkjh ,d dkGh o ,d rifdjh jaxkph cWx [kjsnh djk;yk gohQaD'kuy gW.McWx v'kk çdkjs fuoMk fofoèk çdkjP;k vkSfpR;kalkBh o lkekukP;k oSfoè;kuqlkj fofoèk çdkjP;k cWXlpk okij djrk ;srks] ;kykp QaD'kuy gW.McWx Eg.krkrV‚V cWXl ;k cWx NksVîk vkdkjkP;k vlrkr o [kka|koj lgti.ks vMdork ;srkrlspy cWXl ;k cWXl f=dks.kh vkdkjkP;k vlwu ;kr iqLrds oxSjs Bso.;kph lks; vlrsMseh gW.McWx gW.My NksVs vlY;keqGs ;k çdkjP;k cWXl gkrkr o [kkan;kojgh Nkui.ks yVdork ;srkrgW.McWx [kjsnh dj.;kiwoÊ gs y{kkr ?;k ---dk;kZy;] ikVÊ] 'k‚Çix ;kiSdh dqBs okij dj.kkj vkgksr] ;kpk fopkj d:u exp gW.McWxph fuoM djk- ok<ho tkxsph lks; vlysyh cWxp fuoMkilZ mÙke ntkZph o fVdkÅ vlk;yk goh- gW.McWxph fuoM djrkuk jaxkdMs fo'ks"k y{k |k- cWxsph psu Çdok cVu O;ofLFkr vkgs uk ;kph [kk=h d:u exp cWx [ksjnh djkczW.MsM cWXl egkxMîk vlY;k rjh] pkaxY;k daiU;k oLrwaP;k ntkZ'kh dèkhp rMtksM djhr ukghr- pkaxY;k daiuhP;k cWXl fuoMk;P;k vlrhy] i.k tkLr iSls [kpZ djk;ps ulY;kl daiU;kaP;k lsyph okV igk- dkj.k lsyeè;s oLrw 40 rs 50 Vô~;kaph lwV nsÅu fodY;k tkrkr- rqEgh v‚uykÃu [kjsnhgh d: 'kdrk- ;krgh cjkp Qk;nk gksÅ 'kdrks- tj ,dp cWx loZ fBdk.kh okijk;ph vlsy] rj tkLr Vªs.Mh cWx fuoMw udk- ;k çdkjP;k cWXleè;s [kwi cV.ks] psu vkf.k fM>kbu vlrs- lkèkhp i.k vkyh'kku ywd çnku dj.kkjh cWx fuoMk56





www.krishijagran.com

ØhMko`Ùk

fØLVh;kuks cuyk Iys;j v‚Q n b;j iWfu'k Dyc fj;y ekæhndfjrk

L

[ksG.kkjk iksrqZxkypk dWIVu vkf.k LVkj LVªk;dj fØLVh;kuks jksukYMks ;kyk 2016 pk ;qjksikrhy loksZÙke QqVc‚yiVw Eg.kwu fuoM.;kr vkys- R;kyk ;qbZ,Q, o"kkZryk loksZÙke [ksGkMw Eg.kwu lUekfur dj.;kr vkys- jksukYMksP;k nenkj lknjhdj.kkP;k vk/kkjkoj fj;y ekæhn ;k ekslekr pWfEi;u yhxpk fdrkc feGo.;kr ;'kLoh Bjys- rj jksukYMksP;k ekxZn'kZuk[kkyh nql&;kank gk iqjLdkj iVdkoyk- jksukYMkslkscr iqjLdkjkP;k nkSMhr 'ksoVP;k rhu [ksGkMwae/;s R;kP;k Dycpk xWjsFk csy vkf.k brj ,d LiWfu'k Dyc ,VysVhdks ekæhnpk LVªk;dj ,.Vksbu xzhteu ;kapk lekos'k gksrk-

xqykch psaMwus [ksG.kkj ukgh : vuqjkx Bkdwj

Vh

e bafM;kP;k pkyw LFkkfud l=kr dlksVh fØdsV lkeU;kr xqykch psaMwpk okij gks.kkj ukgh- chlhlhvk; v/;{k vuqjkx Bkdwj ;kaps gs Eg.k.ks gksrsBkdwj ;kaP;k ;k fo/kkukeqGs Hkkjrkrhy nh?kZ LFkkfud l=kr ifgY;k fnol&jk= dlks V hps ;tekuin Lohdkj.;kP;k vVdGhaoj iw.kZfojke ykxyk- Hkkjrh; la?k ;k LFkkfud l=kr 13 lkeus [ksG.kkj vlwu R;k QsC#okjh&ekpZ efgU;kai;aZr pkyrhy- vuqjkx ;kauk okVrs dh] chlhlhvk;us dlksVhr xqykch psaMw

okij.;kpk fu.kZ; ?ks.;kiwohZ fnyhi Vª‚Qhçek.ks vk.k[kh ç;ksxkaph vko';drk vkgsv‚LVªsfy;u la?kkus iwohZp gk fu.kZ; ?ksryk vkgs- Bkdwj Eg.kkys dh] xqykch psaMwckcr vkrkp dkghgh lkax.ks Eg.kts ?kkbZus mÙkj fnY;klkj[ks Bjsy- R;kauh lkafxrys dh] Þeyk okVrs varhe fu.kZ; ?ks.;kiwohZ vusd {ks= ikgkoh ykxrhy- eh fu.kZ; ?ks.;kiwohZ oSKkfud i)rhus lfoLrj ekfgrh ?ksbZu- ek= l/;krjh vkEgh ;k l=kr xqykch psaMwpk okij dj.;klkBh r;kj ukgh-ß 60





oxhZd`r

www.krishijagran.com xksfiukFk cksMds

Jh- lkgscjko xoGh

9822663700 9823529945

9657302338

Jh lIrJa`xh ulZjh

'kkarh lkxj ulZjh VkseWVks] <kscGh fejph] fidWMksj fejph] >saMw] dkjyh] okaxh] dksch] ¶ykWoj] Vjcqt] iibZ b- Hkkthikyk jksis Vªs e/;s ;ksX; njkr feGrhymxkao] ljLorh jksM] xoGh oLrh] mxkao] rk- fuQkM

vkeP;kdMs loZ izdkjps mPp izrhps Hkkthikyk jksis r;kj o vkWMZj izekus r;kj d#u feGrhy

>saMq] VkseWVks] <kscGh fephZ] Tokyk fephZ] fidWMksj fephZ] dkjyh] HkksiGk] okaxh] dksch] iibZ 786] Vjcwt dfyaxM xV ua- 217] ukf'kd&fnaMksjh jksM] Vksy ukD;k toG] <dkacs-

'kk[kk % Hkjol QkVk ;soyk jksM] lR;Hkkek ykWUl leksj] rk- fuQkM] ft- ukf'kd

HkkLdj gfjHkkÅ frMds 9881182528

AA Jh Lokeh leFkZ AA

lfpu HkkLdjjko frMds 9823690738

єkh tkxj.k foHkk gk;Vsd ulZjh forjd izeq[k

vkeps ;sFks mPp izrhps Hkkthikyk jksis Vªs e/;s r;kj d:u feGrhy-

iou vktxs

fejph] <kscGh fejph] fidWMksj fejph] >saMw] VkseWVks] okaxh] ¶ykWoj] dksch o brj loZ izdkjph jksis vkWMZjizek.ks r;kj d:u feGrhyx-ua- 307] frMds eGk] fnaMksjh jksM] eksgkMh] rk- fnaMksjh] ft- ukf'kdbZ&esy % sachintidke24@gmail.com

8411889826

Mob.: 9371526694, 9423102264

ujsUnz 'ksjrkVs 9881063466 Ñ"kh tkxj.k 60@9 frljk etyk] ;qlqQ ljk;] ekdsZV] xzhu ikdZ esVªks LVs'ku] uoh fnYyh&110016 Qksu u-& 011-26511845] 265117923 eks- 9953756433] 9891263263 Email: circulation@krishijagran.com, info@krishijagran.com www.krishijagran.com

HkkÅlkgsc xksfoan tk/ko

egkjk"Vª 'kklu ekU;rk izkIr

okynsoh jksiokfVdk vkeP;kdMs mPp izrhps loZ izdkjps Hkkthikyk Vªs e/khy gfjrx`gkrhy [kk=h'khj r;kj jksis feGrhy

ek/ko [kksMs 9860813614

lkbZ ulZjh

vkeps ;sFks mPp izrhps Hkkthikyk jksis feGrhyVkseWVks] fejph] <kscGh fejph] fidWMksj fejph] Tokyk fejph] >saMw] dkjyh] HkksiGk] okaxh] ¶ykWoj]dksch] Vjcwt

ulZjh % o.kh jksM] lsou LVkj leksj] fiaiGxkao ¼c-½] rk- fuQkM] ft- ukf'kd

fiaiGxkao [kkac] okynsoh unhfrjh] egknso eafnu toG] rk-ft- ukf'kdAA Jh nÙk AA

'kqØokj lqêh

vfuy [kksMs

eks- % 9921218872 9011770047

y{eh nqxkZ ulZjh vkeps ;sFks mPp izrhps Hkkthikyk jksis feGrhyVkseWVks] fejph] <kscGh fejph] fidWMksj fejph] flrkjk fejph] >saMw] dkjyh] HkksiGk] okaxh] ¶ykWoj]dksch] b- jksis miyC/k ulZjh&o.kh jksM] lsou LVkj leksj] fiaiGxkao ¼c-½] ft- ukf'kd R

Hkkthikyk jksis&VkseWVks] <kscGh fephZ] dkjyh] HkksiGk] okaxh] >saMw] ¶ykWoj] dksch] iibZ 786] æk{k-

izfo.k lkui eks- 9373255061 64

eaxs'k [kksMs 9823928589

AA Jh Lokeh leFkZ AA izksizk % Mh-ch- dkBs

Jhfuokl gk;Vsd ulZjh Ñ"khlsok dsaæ vkeP;kdMs loZ izdkjps Hkkthikyk jksis] <kscGh fejph] dkjys] HkksiGs] >saMq] ¶ykWoj] okaxs] fidWMksj o jklk;fud [krs] fdVduk'kd] lsafæ; [krs] vkS"k/ks ;ksX; njkr feGrhy,dosG vo'; HksV |k- dkekph osG % ldkGh 1 rs 5 oktsioZr

iÙkk % eq- iks- tkuksjh] rk- fnaMksjh] ft- ukf'kd-

eks-% 9960057305] 8805405961

egkjk"Vª vkjksX; foKku fo|kihBk 'kstkjh] lkui eGk] eq-iks- <dkacs] rk- fnaMksjh] ft- ukf'kd Email : sanapnursery11@gmail.com Web. : www.sanapnursery.com





Publised on 25th & Posted on 27th & 28th of Every Month RNI. NO.: DELMAR/2014/54725 Postal Reg. No. DL-SW-1/4180/14-16


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.